istanbul_üniversitesi_nükleer_fizik_bölümü_fortran77_ders_notu-uyg_5.f 2 85 Ornegin bir vektorun (bir boyutlu dizi) normunu hesaplayan bir

Transkript

1 istanbul_üniversitesi_nükleer_fizik_bölümü_fortran77_ders_notu-uyg_5.f / _ 3 _ / _ \ ' ' / _` '_ \ / / / / 4 _ (_) _ (_ / / / / 5 _ \ / _ \ _ \,_ _ _ /_/ /_/ Bes 6 ================================================== 7 Hazirlayan : Aras. Gor. Ozgur Cobanoglu 8 Danisman : Prof. Dr. M. Nizamettin Erduran Her turlu oneri ve duzeltme icin lutfen 11 asagidaki adresleri kullanin Istanbul Universitesi, fen fakultesi, nukleer 14 fizik anabilim dali, oda NF205, Vezneciler, dahili:15410 ISTANBUL ozgur@nucleus.istanbul.edu.tr 18 Ozgur.Cobanoglu@cern.ch 19 ozgur_cobanoglu@hotmail.com 20 ================================================== <-> Diziler Diziler ayni tipteki verilerden olusan koleksiyonlardir. Diziler 25 bilimsel hesaplamanin en onemli veri tipleridir cunki cogu zaman 26 cok buyuk sayida ornegin veri noktasi ile (bir spektrum, bir grafik 27 v.b.) ilgileniriz <-> Dizi Tanimlanmasi Diziler de diger degiskenler gibi tanimlanirlar; tek fark bir 32 baslangic ve bir bitis indisine gereksinim vardir; soyle ki : tip diziadi({n. boyuttaki alt sinir : n. boyuttaki ust sinir}) Ornegin yillara gore gelir duzeyinin tutuldugu bir dizi asagidaki 37 sekillerden biri ile tanimlanabilir : REAL gelir(12, 1990:2003) 40 REAL gelir(1:12, 1990:2003) Alt sinirlar ontanimli olarak 1' dir ve kullanilmalari secime 43 baglidir (yani kullanilmadiklarinda 1 kabul edilirler). Diziler en 44 cok 7 boyuta sahip olabilirler. Bir dizinin boyutu derleme sirasinda 45 belli olmalidir. Yani dizilerin boyutlari programin calismasi 46 sirasinda degistirilemez. Diziler dosyadan ve/veya dosyaya ic ice 47 gecmis iki DO dongusu kullanilarak okunabilir ve/veya yazilabilir <-> Dizilerin Kullanimi Dizi elemanlarina her elemanin indisi ya da indisleri kullanilarak 52 erisilir; soyle ki : martayigelirmiktari = gelir(3,2003) bu ornekte 2003 yilina ait 3. aydaki kazanc miktari, 57 martayigelirmiktari adli degiskene atanmaktadir. Bazi durumlarda 58 diziler bir butun olarak (indis kullanilmaksizin) kullanilabilir. 59 Dizinin tumunun dosyaya ya da ekrana basilmasi (veya okunmasi) icin 60 asagidaki kullanilabilir : WRITE(5,*)dizi Bir dizinin bir fonksiyona parametre olarak gecirilmesi de 65 gerekebilir ve bu nokta dikkat edilmesi gereken bir noktadir <-> Dizileri Fonksiyonlara Parametre Olarak Gecirmek Bu noktayi dikkat edilmesi gereken bir nokta yapan sey parametre 70 olarak gecirilen dizilerin kendilerine ait bilgileri tutmuyor 71 olmasidir; yani dizi hangi tipte ve kac elemani mevcut gibi. Bunun 72 icin iki yol vardir : diziler ya sabit uzunluklu olarak fonksiyonlara 73 gecirilir ya da diziler kendileriyle birlikte dizi eleman sayisini 74 tutan fazladan bir parametre ile fonksiyonlara gecirilmelidir. Eger 75 dizinin boyutu bilinmiyorsa o zaman * isareti dizinin son boyutundaki 76 eleman sayisi olarak varsayilabilir (dige boyutlar varsayilamaz). 77 Dolayisi ile bu dizi uzerinde islem yaparken su unutulmamalidir ki 78 derleyici dizinin boyu ile ilgili bilgi sahibi degildir. Bunun anlami 79 dizi uzerinde islem yaparken dizi sinirlarinin disina cikilmadiginin 80 programci tarafindan kontrol edilmesinin zorunlulugudur. Aksi durumda 81 program calisiyor iken hata verebilir (run time error); derlenirken 82 sorun yoktur. Bu sekilde diziler indis kullanilmaksizin dosyadan 83 okunabilir ya da dosyaya yazilabilir. 84

2 istanbul_üniversitesi_nükleer_fizik_bölümü_fortran77_ders_notu-uyg_5.f 2 85 Ornegin bir vektorun (bir boyutlu dizi) normunu hesaplayan bir 86 fonksiyon asagidaki gibi tanimlanabilir : REAL FUNCTION norm(dizi, dizibaslangic, dizibitis) 89 REAL toplam = REAL dizi(dizibaslangic, dizibitis) 91 INTEGER i 92 DO 10, i = dizibaslangic, dizibitis 93 toplam = toplam + dizi(i)** CONTINUE 95 norm = SQRT(toplam) 96 END norm Buradaki ornekte dizi elemanlarinin karelerinin toplaminin kare koku 99 hesaplanir ve norm fonksiyonunun dondurdugu deger olarak cagirana 100 atanir <-> Uygulama Asagidaki program dizi eleman sayisini ve elemanlari tek tek 105 okur, ekrana basar ve bu dizinin toplamini ekrana basar. Cikti 106 asagida verilmistir. Ornegin -1 girilmesi durumunda cikiliyor; ' dan buyuk bir sayi girilmesi de ayni etkiyi yapacaktir ozgur@olmak:~/documents/g77/kaynakkodlar/ornekler>./diziyitoplaii 110 Eleman sayisi giriniz : Tum elemanlari virgulle ayirarak giriniz : ,56, Dizi toplami = ozgur@olmak:~/documents/g77/kaynakkodlar/ornekler> PROGRAM diziyitoplaii 120 IMPLICIT NONE 121 INTEGER encok 122 PARAMETER (encok=99) 123 INTEGER i, elemansayisi 124 REAL A(enCok), DIZI_TOPLAMI 125 WRITE(*,*)'Eleman sayisi giriniz :' READ *, elemansayisi 127 IF (elemansayisi.le.0.or. elemansayisi.gt.encok) STOP 128 WRITE(*,*)'Tum elemanlari virgulle ayirarak giriniz :' 129 READ *, (A(i), i=1, elemansayisi) 130 PRINT *, (A(i), i=1, elemansayisi) 131 c 132 DO 200 i=1, elemansayisi 133 DIZI_TOPLAMI = DIZI_TOPLAMI + A(i) END DO 135 c 136 PRINT *, 'Dizi toplami =', DIZI_TOPLAMI 137 GOTO END Asagidaki program dizi eleman sayisini ve elemanlari tek tek 142 okur, ekrana basar ve bu dizinin toplamini ekrana basar. Cikti 143 asagida verilmistir. Ornegin -1 girilmesi durumunda cikiliyor; ' dan buyuk bir sayi girilmesi de ayni etkiyi yapacaktir. 145 Yukaridakinin aynisidir sadece toplama islemi bir alt program 146 araciligi ile yapilmistir, dizinin bir alt programa parametre 147 olarak gecirilmesi sadece adinin parametre yerine yazilmasi 148 biciminde olacak kadar kolaydir. A olarak DIZI_TOPLAMI() 149 fonksiyonuna giden deger aslinda dizinin baslangic adresidir. 150 Alt program o baslangic adresini kullanarak hafizada duzenli 151 olarak ilerler ve her ilerleme bir sonraki dizi elemanina 152 ulsilmasini saglar. Bu yuzden fortranda dizi ile birlikte 153 eleman sayisinin da parametre olarak alt programa gecirilmesi 154 gerekir. Bu islem alt programin dizi sinirlarini asmaya 155 calismamasi dolayisi ile calisma zamani (run time) hatalarinin 156 olusmamasini saglar ozgur@olmak:~/documents/g77/kaynakkodlar/ornekler>./diziyitopla 159 Eleman sayisi giriniz : Tum elemanlari virgulle ayirarak giriniz : ,45,67,78, Dizi toplami = Eleman sayisi giriniz : ozgur@olmak:~/documents/g77/kaynakkodlar/ornekler> 168

3 istanbul_üniversitesi_nükleer_fizik_bölümü_fortran77_ders_notu-uyg_5.f PROGRAM diziyitopla 170 IMPLICIT NONE 171 INTEGER encok 172 PARAMETER (encok=99) 173 INTEGER i, elemansayisi 174 REAL A(enCok), DIZI_TOPLAMI WRITE(*,*)'Eleman sayisi giriniz :' 176 READ *, elemansayisi 177 IF (elemansayisi.le.0.or. elemansayisi.gt.encok) STOP 178 WRITE(*,*)'Tum elemanlari virgulle ayirarak giriniz :' 179 READ *, (A(i), i=1, elemansayisi) 180 PRINT *, (A(i), i=1, elemansayisi) 181 PRINT *, 'Dizi toplami =', DIZI_TOPLAMI(A, elemansayisi) 182 GOTO END 184 C 185 FUNCTION DIZI_TOPLAMI(V, N) 186 REAL V(N) 187 INTEGER i 188 DIZI_TOPLAMI= DO 200 i=1,n DIZI_TOPLAMI = DIZI_TOPLAMI + V(i) 191 RETURN 192 END Asagidaki program yagismiktar(i) dizisini 12 elemanli olacak 195 bicimde tanimlar. yagismiktar(1)..yagismiktar(12) sirasiyla 196 Ocak..Aralik aylarina ait yagis miktarlarini tutar. Bir dongu 197 ile dizinin tum elemanlari toplanir ve toplamyagismiktari adli 198 degiskende tutulur. Bu degiskenin tuttugu sayi 12' ye bolunerek 199 aylik ortalama yagis miktari bulunur. Bu programin esdegeri bir 200 sonraki uygulama sorusunda verilmistir PROGRAM yagismiktari 203 IMPLICIT NONE c dizi tanimlaniyor REAL yagismiktar(12), toplamyagismiktari, ortalama 208 REAL ilkbaharym 209 INTEGER i 210 PRINT*,'Senelik ortalama yagis miktari hesaplamasi :' c diziye eleman atamasi yapiliyor DO i=1, PRINT*,i,'. aydaki yagis miktarini giriniz (litre) :' 216 READ(*,*)yagisMiktar(i) 217 END DO c toplam yagis miktari hesaplaniyor toplamyagismiktari = DO i=1, toplamyagismiktari = toplamyagismiktari + yagismiktar(i) 224 END DO c ortalama yagis miktari hesaplaniyor ortalama = toplamyagismiktari / PRINT*,'Ilgili sene icinde aylik yagis ortalamasi' 230 WRITE(*,*)ortalama, ' litre olarak belirlendi.' c ilk bahar yagis ortalamasi hesaplaniyor ilkbaharym = DO i=3,5 236 ilkbaharym = ilkbaharym + yagismiktar(i) 237 END DO 238 c 239 PRINT*,'Ilkbahar aylik yagis ortalamasi :', ilkbaharym / END Asagidaki program bir onceki uygulama sorusunda verilen 244 hesabin aynisini yapmaktadir. Fonksiyon ve altprogram 245 tipinde alt programlar kullanilmistir. Ana programin 246 olabilidigince kisa olmasi hata ayiklama ve program 247 gelistirme asamalarinda cok kullanislidir. Ozellikle 248 nesne yonelimli programlamaya gecis icin sahip olunmasi 249 gereken ilk anlayisi meydana getirmektedir PROGRAM yagismiktariii 252 IMPLICIT NONE

4 istanbul_üniversitesi_nükleer_fizik_bölümü_fortran77_ders_notu-uyg_5.f c dizi ve FUNCTION tipi altprogram tanimlaniyor REAL yagismiktar(12), toplamyagismiktari, ortalama 257 REAL toplamyagis 258 INTEGER i 259 PRINT*,'Senelik ortalama yagis miktari hesaplamasi :' c diziye eleman atamasi yapiliyor CALL elemanata(yagismiktar) c toplam yagis miktari hesaplaniyor toplamyagismiktari = toplamyagis(yagismiktar) c ortalama yagis miktari hesaplaniyor ortalama = toplamyagismiktari / PRINT*,'Ilgili sene icinde aylik yagis ortalamasi' 273 WRITE(*,*)ortalama, ' litre olarak belirlendi.' 274 PRINT*,'Ilkbahar aylik yagis ortalamasi :' 275 PRINT*,(yagisMiktar(3)+yagisMiktar(4)+yagisMiktar(5))/3 276 PRINT*,'olarak hesaplandi.' 277 END c diziye eleman atayan altprogram 280 c SUBROUTINE elemanata(a) 282 REAL A(12) 283 DO i=1, PRINT*,i,'. aydaki yagis miktarini giriniz (litre) :' 285 READ(*,*)A(i) 286 END DO 287 END c dizi elemanlarini toplayan fonksiyon 290 c FUNCTION toplamyagis(a) 292 REAL A(12) 293 toplamyagis = DO i=1, toplamyagis = toplamyagis + A(i) 296 END DO 297 END Asagidaki program iki matrisin toplamini hesaplar. Dizilerin 301 indislerinin nasil kullanildigina dikkat ediniz; karsilikli 302 elemanlarin toplanmasi ve sonuc matrise atanmasi indislerin 303 dogru kullanimina baglidir ( Aij + Bij = Cij). Cikti asagidadir ozgur@olmak:~/documents/g77/kaynakkodlar/ornekler>./matristopla 306 Matrislerin boyutlarini giriniz : 307 2,2 308 Ilk matrisin elemanlarini giriniz : Ikinci matrisin elemanlarini giriniz : Girilen birinci matris : Girilen ikinci matris : Toplama sonucu olusan matris : ozgur@olmak:~/documents/g77/kaynakkodlar/ornekler> PROGRAM matristopla 330 IMPLICIT NONE 331 REAL A(50,50), B(50,50), C(50,50) 332 INTEGER i, j, m, n c toplanacak matrislerin boyutlari giriliyor WRITE(*,*)'Matrislerin boyutlarini giriniz :'

5 istanbul_üniversitesi_nükleer_fizik_bölümü_fortran77_ders_notu-uyg_5.f READ(*,*)m, n c matris elemanlari normal DO dongusu ile okunuyor WRITE(*,*)'Ilk matrisin elemanlarini giriniz :' 342 DO i=1,m 343 DO j=1,n 344 READ(*,*) A(i,j) 345 END DO 346 END DO c matris elemanlari tek satir DO dongusu ile okunuyor WRITE(*,*)'Ikinci matrisin elemanlarini giriniz :' 351 READ(*,*) ((B(i,j), j=1,m), i=1, n) c Matris toplaniyor ve sonuc C(i,j) matrisi olusuyor DO i=1,m 356 DO j=1,n 357 C(i,j) = A(i,j) + B(i,j) 358 END DO 359 END DO c Girilen matrisler ve sonuc ekrana basiliyor, cikiliyor WRITE(*,*)'Girilen birinci matris :' 364 DO i=1,m 365 PRINT*,(A(i,j), j=1,n) 366 END DO WRITE(*,*)'Girilen ikinci matris :' 369 DO i=1,m 370 WRITE(*,*)(B(i,j), j=1,n) 371 END DO WRITE(*,*)'Toplama sonucu olusan matris :' 374 DO i=1, m 375 WRITE(*,*)(C(i,j), j=1, n) 376 END DO 377 c 378 END Asagidaki program iki matrisin carpimini hesaplar. Burada 382 matris elemanlarini tutan diziler iki boyutludur : satir ve 383 sutun. dolayisi ile tanimlama REAL A(50, 50) bicimindedir ve 384 bu tanimlamada : isareti kullanilmamistir yani matrislerin 385 ilk elemani ontanimli olarak 1 indisine sahip olacaktir. 386 Esdeger bir tanimlama REAL A(1:50, 1:50) bicimindedir. 387 Carpim cebrindeki (ya da algoritmasindaki) DO dongulerinin 388 nasil kullanildigina dikkat ediniz. Matris tipi islemler 389 dongulerin en karmasik oldugu islemlerdir; goruldugu gibi 390 ic ice gecmis uc farkli DO dongusu kullanilmaktadir. 391 Programda dizi elemanlarinin okutulmasi ile ilgili iki 392 farkli DO dongusu kullanilmistir; normal ve tek satir 393 DO donguleri. Ayni bicim dizi elemanlarini ekrana basarken 394 de kullanilmaktadir. Programin sonunda A, B ve C matrislerinin 395 ekrana basilmasi sirasinda matris gorunumunu saglamak icin 396 normal ve tek satir DO dongulerinin ic ice nasil kullanildigina 397 dikkat ediniz. Programin ciktisi asagidaki gibi olur : C:\g77\kaynakKodlar\ornekler>matrisCarpim.exe 400 Ilk matrisin boyutlarini giriniz : Ikinci matrisin boyutlarini giriniz : Ilk matrisin elemanlarini giriniz : Ikinci matrisin elemanlarini giriniz :

6 istanbul_üniversitesi_nükleer_fizik_bölümü_fortran77_ders_notu-uyg_5.f Girilen birinci matris : Girilen ikinci matris : Carpim sonucu olusan matris : C:\g77\kaynakKodlar\ornekler>_ PROGRAM matriscarpim 436 IMPLICIT NONE 437 REAL A(50,50), B(50,50), C(50,50) 438 INTEGER i, j, k, l, m, n, p c carpilacak matrislerin boyutlari giriliyor WRITE(*,*)'Ilk matrisin boyutlarini giriniz :' 443 READ(*,*)m, n 444 WRITE(*,*)'Ikinci matrisin boyutlarini giriniz :' 445 READ(*,*)k, l c Matris carpimi olanakli mi kontrol ediliyor IF (k.ne.n) THEN 450 PRINT*,'HATA : Matris carpimi olanakli degil!...' 451 STOP '-- Programdan cikildi --' 452 END IF c matris elemanlari normal DO dongusu ile okunuyor WRITE(*,*)'Ilk matrisin elemanlarini giriniz :' 457 DO i=1,m 458 DO j=1,n 459 READ(*,*) A(i,j) 460 END DO 461 END DO c matris elemanlari tek satir DO dongusu ile okunuyor WRITE(*,*)'Ikinci matrisin elemanlarini giriniz :' 466 READ(*,*) ((B(i,j), j=1,l), i=1, n) c Matris carpiliyor ve sonuc C(i,j) matrisi olusuyor DO 99 i=1,m 471 DO 99 j=1,l 472 C(i,j) = DO 99 p=1,n 474 C(i,j) = C(i,j) + A(i,p) * B(p,j) CONTINUE c Girilen matrisler ve sonuc ekrana basiliyor, cikiliyor WRITE(*,*)'Girilen birinci matris :' 480 DO i=1,m 481 PRINT*,(A(i,j), j=1,n) 482 END DO WRITE(*,*)'Girilen ikinci matris :' 485 DO i=1,k 486 WRITE(*,*)(B(i,j), j=1,l) 487 END DO WRITE(*,*)'Carpim sonucu olusan matris :' 490 DO i=1,m 491 WRITE(*,*)(C(i,j), j=1,l) 492 END DO END Asagidaki program girilen dizideki en buyuk elemani bulur ve 498 ekrana basar. Once enbuyuk degiskenine dizinin ilk elemani 499 atanir; sanki en buyuk eleman dizinin ilk elemaniymis gibi. 500 Sonra her bir eleman enbuyuk ile karsilastirilir ve eger varsa 501 enbuyuk' ten daha buyuk eleman o eleman enbuyuk' e atanir; 502 sonucta enbuyuk degiskeni dongu sonunda dizinin en buyuk 503 elemanini tutmus olur. Cikti asagidadir. 504

7 istanbul_üniversitesi_nükleer_fizik_bölümü_fortran77_ders_notu-uyg_5.f ozgur@olmak:~/documents/g77/kaynakkodlar/ornekler>./enbuy 506 Dizinin eleman sayisini girin : Dizi elemanlarini girin : Girilen dizi : En buyuk elemani : ozgur@olmak:~/documents/g77/kaynakkodlar/ornekler> PROGRAM enbuy 522 IMPLICIT NONE 523 INTEGER n, i 524 REAL A(99), enbuyuk 525 c 526 PRINT*,'Dizinin eleman sayisini girin :' 527 READ(*,*)n 528 c 529 PRINT*,'Dizi elemanlarini girin :' 530 DO i=1,n 531 READ(*,*)A(i) 532 END DO 533 c 534 enbuyuk = A(1) 535 DO i=1, n 536 IF ( A(i).GT.enBuyuk ) enbuyuk = A(i) 537 END DO 538 c 539 PRINT*,'Girilen dizi :' 540 DO i=1,n 541 PRINT*, A(i) 542 END DO 543 c 544 PRINT*,'En buyuk elemani :', enbuyuk 545 END Asagidaki program yukaridaki gibi girilen dizinin 549 en buyuk elemanini bulur buna ek olarak dizinin 550 en kucuk elemanini da bulur; her iki karsilastirma 551 isleminin nasil yapildigina dikkat ediniz ozgur@olmak:~/documents/g77/kaynakkodlar/ornekler>./enbuyii 554 Dizinin eleman sayisini girin : Dizi elemanlarini girin : Girilen dizi : En buyuk elemani : En kucuk elemani : ozgur@olmak:~/documents/g77/kaynakkodlar/ornekler> PROGRAM enbuyii 573 IMPLICIT NONE 574 INTEGER n, i 575 REAL A(99), enbuyuk, enkucuk 576 c 577 PRINT*,'Dizinin eleman sayisini girin :' 578 READ(*,*)n 579 c 580 PRINT*,'Dizi elemanlarini girin :' 581 DO i=1,n 582 READ(*,*)A(i) 583 END DO 584 c 585 enbuyuk = A(1) 586 enkucuk = A(1) 587 DO i=1, n 588 IF ( A(i).GT.enBuyuk ) enbuyuk = A(i)

8 istanbul_üniversitesi_nükleer_fizik_bölümü_fortran77_ders_notu-uyg_5.f IF ( A(i).LT.enKucuk ) enkucuk = A(i) 590 END DO 591 c 592 PRINT*,'Girilen dizi :' 593 DO i=1,n 594 PRINT*, A(i) 595 END DO 596 c 597 PRINT*,'En buyuk elemani :', enbuyuk 598 PRINT*,'En kucuk elemani :', enkucuk 599 END Asagidaki program yukaridakinin yaptigi ise ek olarak 603 dizinin ortalamasini da alir; cikti asagidadir ozgur@olmak:~/documents/g77/kaynakkodlar/ornekler>./enbuyiii 606 Dizinin eleman sayisini girin : Dizi elemanlarini girin : Girilen dizi : En buyuk elemani : En kucuk elemani : Dizinin ortalamasi : ozgur@olmak:~/documents/g77/kaynakkodlar/ornekler> PROGRAM enbuyiii 626 IMPLICIT NONE 627 INTEGER n, i 628 REAL A(99), enbuyuk, enkucuk, ortalama, dizitoplam 629 c 630 PRINT*,'Dizinin eleman sayisini girin :' 631 READ(*,*)n 632 c 633 PRINT*,'Dizi elemanlarini girin :' 634 DO i=1,n 635 READ(*,*)A(i) 636 END DO 637 c 638 enbuyuk = A(1) 639 enkucuk = A(1) 640 dizitoplam = DO i=1, n 642 IF ( A(i).GT.enBuyuk ) enbuyuk = A(i) 643 IF ( A(i).LT.enKucuk ) enkucuk = A(i) 644 dizitoplam = dizitoplam + A(i) 645 END DO 646 c 647 PRINT*,'Girilen dizi :' 648 DO i=1,n 649 PRINT*, A(i) 650 END DO 651 c 652 PRINT*,'En buyuk elemani :', enbuyuk 653 PRINT*,'En kucuk elemani :', enkucuk 654 PRINT*,'Dizinin ortalamasi :', dizitoplam / n 655 END Asagidaki program yukaridakinin yaptigi ise ek olarak 659 diziyi bire normalize eder; yani dizinin en buyuk 660 elemanini bulur ve tum diziyi bu elemana boler. Bu 661 islem sonucunda dizinin en buyuk elemani 1 olur ve 662 diger elemanlar da bunun altinda kalir. Dizi 663 elemanlarinin orani bozulmaz. (Bkz. enbuy.png) ozgur@olmak:~/documents/g77/kaynakkodlar/ornekler>./enbuyiv 666 Dizinin eleman sayisini girin : Dizi elemanlarini girin :

9 istanbul_üniversitesi_nükleer_fizik_bölümü_fortran77_ders_notu-uyg_5.f Girilen dizi : En buyuk elemani : En kucuk elemani : Dizinin ortalamasi : Bire normalize edilmis dizi elemanlari : ozgur@olmak:~/documents/g77/kaynakkodlar/ornekler> PROGRAM enbuyiv 692 IMPLICIT NONE 693 INTEGER n, i 694 REAL A(99), enbuyuk, enkucuk, ortalama, dizitoplam c dizinin kac elemana sahip oldugu giriliyor PRINT*, 'Dizinin eleman sayisini girin :' 699 READ(*,*)n c dizi elemanlari giriliyor PRINT*, 'Dizi elemanlarini girin :' 704 DO i=1,n 705 READ(*,*)A(i) 706 END DO c enbuyuk, enkucuk elemanlar ve dizinin toplami bulunuyor enbuyuk = A(1) 711 enkucuk = A(1) 712 dizitoplam = DO i=1, n 714 IF ( A(i).GT.enBuyuk ) enbuyuk = A(i) 715 IF ( A(i).LT.enKucuk ) enkucuk = A(i) 716 dizitoplam = dizitoplam + A(i) 717 END DO c girilen dizi ekrana basiliyor PRINT*, 'Girilen dizi :' 722 DO i=1, n 723 PRINT*, A(i) 724 END DO c dizi bire normalize ediliyor; her eleman enbuyuk elemana bolunuyor DO i=1, n 729 A(i) = A(i) / enbuyuk 730 END DO c hesaplanan bilgiler ekrana basiliyor PRINT*, 'En buyuk elemani :', enbuyuk 735 PRINT*, 'En kucuk elemani :', enkucuk 736 PRINT*, 'Dizinin ortalamasi :', dizitoplam / n PRINT*, 'Bire normalize edilmis dizi elemanlari :' 739 DO i=1, n 740 PRINT*, A(i) 741 END DO END 744