T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI ZEYRA

Transkript

1 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI

2 ve KONU: SUNUM YAPAN: ELEKTRİK HÜSEYİN ÖCAL

3 DEVLET SU İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

4 BARAJLAR VE HİDROELEKTRİK SANTRALLAR DAİRESİ BAŞKANLIĞI

5 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 HAZIRLAYAN MÜHENDİSLİK MÜŞAVİRLİK LİMİTED ŞİRKETİ Tel:

6 BARAJ ve H.E.S. ELEKTRİĞİ

7 1. Barajlar Kongresi Ekim GİRİŞ - Tarih boyunca insanların su ile olan bağları hiç azalmamış aksine çeşitlenmiştir. Bu nedenle suya olan talep her geçen gün artmaktadır. Bu artışa paralel olarak suya olan talepte her geçen gün artış göstermiştir. - Ancak doğal su kaynakları artma yerine sürekli azalmakta, akarsular, kaynağından çıktıktan sonra akar su yataklarından akarak denizlere dökülerek yok olmaktadır. - Suyun enerjisinden daha fazla yararlanılması için biriktirme yoluna gidilmiştir. - Bu amaçla bentler, göletler ve barajlar inşa edilmektedir. - İnşa edilen su yapılarında biriktirilen su öncelikle isale hatları ile taşınarak evlerimizde kullanıma sunulmuştur.

8 1. Barajlar Kongresi Ekim Barajlarda biriktirilen suların kullanım alanları; -Evlerimizde içme temizlik. -Taşkın koruma -Tarım arazilerinin sulanması -Elektrik enerjisi - Su yapılarının kullanım sürecinde amacına göre çeşitli yardımcı ekipmana ihtiyaçları vardır. -İsale hatları. -Ölçüm ekipmanları. -Kontrol kapak ve vanaları. -Galeriler ve kontrol vana odaları havalandırması. -Elektrik üretim santrallerinde yer alan yardımcı teçhizat. -Tüm bu teçhizatın işletmesi için gerekli elektrik enerjisi.

9 1. Barajlar Kongresi Ekim BARAJ VE H.E.S. LERDE ELEKTRİK İHTİYACI - Sulama amaçlı barajlarda kurulan teçhizatın elektrik enerjisi ihtiyacı ulusal elektrik şebekesinden ENH (enerji nakil hattı) ile alınarak baraj sahasında yer alan teçhizatın kullanımı için dağıtılmaktadır, yüksek gerilim seviyesinde ENH ile baraj sahasına taşınan elektrik enerjisi bir transformatör ile 230/400 V. Seviyesindeki cihazların işletilmesi ile baraj çevre, galeriler ve vana odalarının aydınlatmasında kullanılır. - Hidroelektrik üretim amaçlı yapılan barajların ekipman ve aydınlatma, havalandırma ile ısıtma sistemlerinin elektrik ihtiyacı Santralde üretilen elektrik enerjisinden karşılanır. Hidroelektrik santrallerde ayrıca acil durumlar için kullanılmak üzere acil ihtiyaç dizel jeneratör ile akü-redresör grubu teçhiz edilmektedir.

10 3. BARAJ VE H.E.S LERDE ELEKTRİK ÜRETİMİ

11 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 ÖRNEK PROJE Bu bölümde haziran 2011 tarihinde kabulü yapılarak hizmete açılan Karabük ve Zonguldak illeri sınırları içerisinde bulunan Tefen Regülatörü ve Hidroelektrik santralına ait elektrik proje tanıtımı yapılacaktır.

12

13

14

15

16

17

18 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 Tesis hakkında genel bilgi Tefen Hidroelektrik Santralı Batı Karadeniz bölgesinde, Zonguldak ili, Gökçebey İlçesi nin 1 km güney doğusunda yer almaktadır. Doğusunda Karabük il merkezi ve Yenice ilçe merkezi, batısında ise Devrek ilçe merkezi proje alanını çevreler. Santral de üretilen elektrik enerjisi 31.5 kv bara çıkışındaki 2 adet kesicili çıkış hücresi üzerinden Tefen HES Çaycuma TM ENH nın ilk direğine çift devre kablo ile irtibatlandırıldıktan sonra, 16.7 km lik çift devre 3x477 MCM ile ÇAYCUMA TM nin 31.5 kv bara girişindeki fiderlere bağlanmıştır kv şalt sisteminde seçilen tüm malzemeler Ulusal elektrik şebekesi kriterlerine uygun olarak kısa devre akımı 16 ka değeri baz alınarak (10-20 ka) seçilmiştir. Tefen HES kurulu gücü her biri 11,470 MW m olmak üzere 3 adet düşey eksenli françis üniteden meydana gelmiştir..

19 Tefen regülatörü: Tefen regülatörü Karabük İli Yenice İlçesinin 5 km batısında, Kayadibi Mahallesi sınırları içerisinde Yenice Çayı üzerindedir. Regülatör kret kotu : m. İletim yapısı kanallar ve tünellerden oluşmaktadır.

20 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 Regülatör kapakları; 1 Takım çakıl geçidi kapağı. 8 adet Regülatör dolusavak işletme kapağı ve bunlara ait batardo kapakları. Dolusavak kapakları elektro hidrolik kumandalı olup SCADA-OTOMASYON sistemi ile santral ana kumanda odasından ve mahallinden işletme yapılmaktadır Batardo kapakları normal işletme şartlarında sürekli açıktır. İşletme kapaklarına bakım yapılması gerektiğinde kapatılır. Batardo kapak Kumandası mobil vinç ile yapılacaktır. Su alma kapakları çökeltim havuzu girişinde yer almaktadır. 4 adet su alma kapağı elektro hidrolik kumandalı olup SCADA sistemi marifeti ile santral ana kumanda odasından ve mahallinden işletme yapılacaktır. çökeltim havuzu çıkışında sifon yapısından hemen önce silt yıkama kapağı bulunmaktadır.

21

22

23 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 Regülatör elektrik enerjisi temini: Regülatör yapısı aydınlatması, bakım prizleri kapak kumanda panoları ile güvenlik ve izleme kamera sistemi için gerekli elektrik enerjisi, regülatör yapısı yakınından geçen ulusal elektrik sistemi 31.5 kv ENH dan alınarak 100 kva gücünde direk tipi transformatör postası tesis edilmiştir. Bundan başka Acil durumlarda kullanılmak üzere elektrik enerjisi kesildiğinde otomatik olarak devreye dizel jeneratör tesis edilmiştir.

24

25 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 Regülatör topraklaması: Regülatör yapısında kurulacak olan trafo postası için TEDAŞ yönetmeliklerine göre topraklama tesisi yapılmıştır. Bundan başka regülatör yapısı temeli, kapak yuvaları çelik kısımları topraklaması için regülatör yapısı temeli çevresine topraklama iletkeni serilerek topraklama ağı teşkil ettirilmiştir. Bu topraklama sistemine kapak kaldırma mekanizmaları, elektrik motorları, elektrik panoları, aydınlatma direkleri, kablo boru ve kanalları, merdiven ve çelik korkuluklar irtibatlanarak güvenli bir topraklama sağlanmıştır. Topraklama sistemi elektrik tesisleri topraklama yönetmeliğine uygun olarak tesis ve temin edilmiştir.

26 Yükleme havuzu: Yükleme havuzu hidroelektrik santralda elektrik enerjisine çevrilecek suyun yükleneceği, tortuların temizlendiği ve ünitelerin ani devre dışı durumların da Regülatörden gelen suyun yükleme havuzu açık savağından nehir yatağına aktarıldığı bir yapıdır. Suyun Regülasyonu yükleme havuzu giriş kapağı ve gerektiğinde uzaktan kontrol ile Regülatör Su Alma Yapısı kapakları ile yapılmaktadır.

27 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 Yükleme havuzu kapakları: Yükleme havuzu kapak yapıları şu kısımlardan oluşmaktadır. Yükleme havuzunda 3 adet su alma yapısı kapağı bulunmaktadır. Su alma kapaklarından başka 2 adet taşma savak kapağı mevcuttur. Su alma ve taşma savak kapakları elektrohidrolik kumandalı olup, SCADA-OTOMASYON sistemi marifeti ile santral ana kumanda odasından ve mahallinden işletme yapılacaktır. Bunlardan başka tünel in Yükleme havuzuna bağlandığı noktada tünel çıkış batardo kapağı mevcuttur. Tünel çıkış batardo kapağı normal işletme şartlarında açık olacak, yükleme havuzunun boşaltılması gerektiğinde Tünel çıkış batardo kapağı mobil vinç kullanılarak kapatılarak yükleme havuzu kuruya alınacaktır. Santral ünite girişinde ise 3 adet türbin giriş vanası ( Kelebek Vana) bulunmaktadır. Kelebek vana Türbin imalatçısı tarafından temin ve tesis edilmiştir. Giriş vanaları Lokal/Manuel/ ve SCADA sistemi ile otomatik olarak kumanda edilmektedir. Yükleme havuzu elektrik enerjisi santral iç ihtiyaç panosu kesintisiz barasından alınmaktadır.

28 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 Yükleme havuzu Topraklaması: Yükleme havuzu kapak yapıları, elektrik panoları, kapak kaldırma üniteleri ile aydınlatma direkleri ve çevre koruma çitleri topraklaması yapılmıştır. Yükleme havuzu topraklama sistemi, cebri boru boyunca çekilen topraklama iletkeni ile santral ana topraklama ağına irtibatlandırılarak eş potansiyel sağlanmıştır.

29 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 Santral: Tefen HES Santral Binası 62,75 kotunda, eni metre, boyu 49 metre, yüksekliği ise 15.2 metre olarak projelendirilmiştir. Türbin eksen kotu 53,00 m. Kuyruksuyu kotu; Min : 56,04 m İki ünite işletmede iken : 56,07 m Üç ünite işletmede iken : 56,20 m

30

31

32

33

34

35

36 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 Tefen H.E.S. Elektromekanik teçhizat seçimi: Türbin: Türbin mil gücü 37.5 m nominal net düşü de, Ünite Başına 33,17 m3 /sn lik su debisinde kwm güç vermektedir. Santraldeki toplam mekanik güç 3x11470=34,410 kwm dir Nominal devir sayısı 250 d/d. Üç ünite düşey eksenli francis tipi türbin seçilmiştir.

37 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 HİDROELEKTRİK SANTRAL SİSTEMİ

38 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 HİDROELEKTRİK SANTRAL ENERJİ ÜRETİM ŞEMASI

39

40

41

42 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 Jeneratör: Jeneratör gücü aşağıdaki formüle göre hesaplanır PG = PT x ηg / pf PG : Jeneratör gücü (kva) PT : Türbin gücü (kw) ηg : Jeneratör verimi pf : Jeneratör güç faktörü PG = x / 0.9 = kva olarak bulunur kva jeneratör seçilmiştir. Jeneratörler; Türbin milinden aldığı mekanik enerjiyi elektrik enerjisine çeviren makinelerdir.

43 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 JENERATÖR ÖZELLİKLERİ Jeneratörler; Türbin milinden aldığı mekanik enerjiyi elektrik enerjisine çeviren makinelerdir. Jeneratör ana parçaları - Stator - Rotor - İkaz Sistemi - Otomatik gerilim regülatörü /AVR -Taşıyıcı kılavuz yataklar -Soğutma sistemi. -Yağlama sistemi. - Frenleme sistemi

44

45

46 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 Jeneratörlerin Teknik Değerleri Miktarı : Üç(3) takım Tipi : 3 fazlı senkron generatör Çalışma şekli : Devamlı Nominal gücü : kva Uç gerilimi : 10.5± %10 kv Güç faktörü : 0.9 (endüktif) Frekansı : 50 Hz Dönüş hızı : 250 d/d Tahrik şekli : Francis tipi türbin miline direkt akuple İkaz şekli : Kendinden ikazlı. Kısa devre oranı : 1 den büyük İzolasyon sınıfı : F

47 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 Jeneratör çıkış hücresi ; Jeneratör çıkışında Jeneratörde üretilen elektrik enerjisinin ölçümü ve korumasının yapılabilmesi için gerekli değerleri sağlayan akım ve gerilim trafoları ile parafudr ve terminallerin yer aldığı bir hücre kullanılmaktadır.

48 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 Nötr Topraklama dirençleri ; Jeneratörlerin herbirinin (nötr) noktaları bir direnç üzerinden topraklanmıştır. Yükseltici transformatörlerin Nötr noktaları da 20 Ohm 1000 A / 5 sn direnç üzerinden topraklanmıştır.

49 Ünite Transformatörleri: Tesisteki 3 adet kva gücündeki jeneratörlerin her biri için kva 10,5/33 kv ±%2x4,55 ünite transformatörü seçilmiştir.

50

51 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 Ünite Transformatörlerinin Teknik Değerleri Miktarı : Üç(3) takım Tipi : Harici tip, üç fazlı, yağ izoleli Normal gücü : kva Anma gerilimi : 10.5/31.5 kv ±2x4.55% Frekansı : 50 Hz Bağlantı gurubu :YNd11 Soğutma şekli : ONAN Nötr bağlantısı : 20 ohm direnç üzerinden toprak bağlantılı

52

53 1. Barajlar Kongresi Ekim kv şalt sistemi Tefen HES santral binasında üretilen ve Yükseltici trafolar ile 31.5 kv seviyesine çıkarılan elektrik enerjisinin koruma, kumanda, ölçme koruma, senkronizasyon ve dağıtımının sağlanması amacı ile YG hücreleri tesisi projelendirilmiştir. Bu amaçla santral binasında 36 kv şalt odasında metal-muhafazalı modüler YG hücreleri projelendirilmiştir. Geçmiş dönemlerde 36 kv şalt sistemleri açık tipte yapılmakta idi, bu yöntemle yapılan şalt hücreleri çok büyük olmakta, idi, gelişen teknoloji ile birlikte şalt sistemleri külmüş kompakt yapı haline dönüşmüşlerdir.

54

55 1. Barajlar Kongresi Ekim kv şalt hücreleri H01-H02-H03 Jeneratör1-2-3 giriş fideri Metal-muhafazalı kesicili hücre; SF6 yük ayırıcı, kesici, akım ve gerilim trafoları ve S80 serisi koruma rölesi ile kompakt yapıdadır.

56 36 kv şalt hücreleri H04 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 Bara gerilimi ölçü hücresi; Ana baradaki gerilimi ölçmek ve üniteler ile senkronizasyonu sağlamak için referans gerilimi veren gerilim trafosu, sigoratalı ayırıcısı ile birlikte kompakt yapıdadır.

57 1. Barajlar Kongresi Ekim kv şalt hücreleri H05-H06 İç İhtiyaç TR besleme hücresi sigortalı yük ayırıcılı metal muhafazalı hücre, ana ve yedek olmak üzere iki takım kullanılmıştır.

58 1. Barajlar Kongresi Ekim kv şalt hücreleri H07-H08 HES ölçüm hücresi Metal muhafazalı hücre Satışa esas enerji ölçümü santral binasında yapılmaktadır, iki takım olarak temin edilmiştir. Akım, gerilim tarafoları, sigortalı ayırıcısı ve hem verilen hem de tüketilen enerjiyi ölmede kullanılan elektronik sayaç ile birlikte kompakt yapıdadır.

59 1. Barajlar Kongresi Ekim kv şalt hücreleri H09-H10 ENH na çıkış fideri Metal-muhafazalı kesicili hücre; SF6 yük ayırıcı, kesici, akım ve gerilim trafoları ve S40 serisi koruma rölesi ile kompakt yapıdadır.

60

61 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 Akım trafoları Akım dönüştüren cihazlardır. Primer sargısından geçen akım büyüklüğünü dönüştürme oranı nispetinde sekonder sargısına yansıtırlar. Akım trafoları sekonder sargı akım değerleri 1A, 2A ve 5A olarak dizayn edilirler. Akım trafoları sekonder sargıları açık bırakılmamalıdır. Trafo dizayn parametreleri olarak primer/sekonder akım değerleri, sekonder sargı kapasitesi VA olarak belirtilir.

62 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 Gerilim trafoları Gerilim dönüştüren cihazlardır. Primer sargısına uygulanan gerilim büyüklüğünü dönüştürme oranı nispetinde sekonder sargısına yansıtırlar. Gerilim trafoları sekonder sargı gerilim değerleri 100V-110V olarak dizayn edilirler. Gerilim trafoları sekonder sargıları kısa devre yapılmamalı ve kısa devrelere karşı korunmalıdır. Trafo dizayn parametreleri olarak primer/sekonder gerilim değerleri, sekonder sargı kapasitesi VA olarak belirtilir.

63 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 Koruma ve senkronizasyonu: Tefen HES santral binasında üretilen elektrik enerjisinin koruma, kumanda ve senkronizasyonunun yapılarak ulusal elektrik şebekesine bağlandığında emniyetli bir şekilde yük aktarımı sağlanması için, uygun koruma ve senkronizasyon yapılmıştır Senkronizasyon sistemi üç adet ünitenin şebeke ile senkronize olmasını sağlamaktadır. Aşağıdaki koruma röleleri, jeneratörde ve sistemde meydana gelebilecek elektriksel arızalara karşı Türbin ve jeneratörü korumak için kullanılmıştır. Kullanılan koruma rölesi jeneratör korumaları için geliştirilmiş nümerik kombine (SEPAM 80 Serisi) dijital koruma rölesi ve hat koruma olarak (SEPAM 40 Serisi) dijital koruma rölesi kullanılmıştır.

64 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 Eski dönemlerde koruma röleleri şimdiki gibi kompakt yapıda değildi, her bir koruma için ayrı bir röle kullanılmakta idi. Yarı iletken teknolojisinin gelişmesi ile birlikte röleler küçülmüş ve kompakt bir yapıya bürünmüştür. Öyle ki bir santralde röle kullanılıyorken yeni teknoloji ile bir tek röle kombinasyonu bu iş için yetmektedir.

65 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 Tefen HES de teçhiz edilen koruma röleleri tarafından sağlanan korumalar listesi Ünite Diferansiyel Koruma (87 TG ) Stator Toprak Koruma 90% (59N) Düşük/Yüksek Frekans Koruma (81) Aşırı Gerilim (59) Aşırı yük Rölesi (49) Ters Güç Rölesi (32R) Düşük İkaz (40) Dengesiz Yük (46) Aşırı İkaz (24) Toprak Diferansiyel (87TN) Aşırı Akım (51N/50) Nötr Aşırı Akım (50/51N) Trafo Korumaları (95TI, 71T01, 26 T0, 49TW,63T

66

67

68

69 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 Üretilen elektrik enerjisi ölçümü: Tefen HES santral Tesislerinde yapılan elektrik enerji üretimi ENH çıkış hücrelerinden önce konulan Elektronik-çift yönlü elektrik sayaçlı ölçme hücrelerinde yapılacak. Ölçme hücreleri Sayaç bölmesi kilitlenebilir tipte dir. Bir adet ana ölçme hücresi ve bir adette kontrol amaçlı tali sayaç hücresi olmak üzere 2 adettir.

70 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 Enerji nakil hattı: Tefen HES santral Tesislerinde yapılan elektrik enerji üretimi Üretim şirketi tarafından yapılan, (üretime geçme aşamasında TEDAŞ a devredilmiştir) 16,7 km uzunluğunda Çift devre MCM477 ENH ile ÇAYCUMA TM nin 12 ve 13 numaralı 31,5 kv luk hücrelerine bağlanmaktadır. Çaycuma TM deki 12 ve 13 nolu 31,5 kv luk hücreler otoprodüktör fider kriterlerine uygun olarak yeniden donatılmıştır.

71

72

73 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 İç İhtiyaç Sistemi Santral iç ihtiyaç sistemi, santral tesislerinin güç ihtiyacını karşılamak amacı ile tesis edilen dağıtım trafoları acil dizel jeneratörleri ve yük dağıtım panolarından oluşur. Tefen HES de AG iç ihtiyaç sistemi ana barası iki baralı (1. Normal bara_2. Kesintisiz bara) olarak seçilmiştir. Normal servis bara sına ikincisi sıcak yedek olmak üzere iki adet iç ihtiyaç transformatörü bağlanmıştır. ve bu baraya bağlı bir veya iki adet transformatör, Kesintisiz servis bara sına bir adet dizel jeneratör bağlıdır. Normal işletme sırasında bu iki bara kuplaj kesiciyle birbirine bağlı olarak çalışır. Ancak normal işletme servisler barasına enerji alınamadığı durumlarda öncelikli servisler barası dizel jeneratör tarafından beslenerek santralın acil enerji ihtiyacını karşılar. İç ihtiyaç trafolarından enerji alınamadığı durumda kuplaj kesicisi ile Transformatör giriş kesicileri açık konumdadır.

74 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 AA ve DA iç ihtiyaç sistemi: Santral binasındaki dahili tüketiciler için gerekli elektrik enerji ihtiyacının karşılanması amacı ile iç ihtiyaç trafosu projelendirilmiştir. Cosf 0,99 olacak şekilde Kompanzasyon tesisi projelendirilmiştir. Bundan başka acil durumlarda kullanılmak üzere dizel jeneratör seti projelendirilmiştir

75

76

77

78

79 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 İç İhtiyaç Transformatör Gücü Hesabı İç ihtiyaç transformatör gücü hesabında yükleme faktörleri aşağıdaki gibi alınmıştır: Sürekli servisler için (46,18 kw) :100% Kesintili Servisler için (144,675 kw) :30% Kısa süreli Servisler için kw) :10% Toplam sürekli yük = = kw Toplam kesintili yük = = kw Toplam kısa süreli yük = = kw Toplam iç ihtiyaç transformatör gücü: 1x x x = kw P=1.2x(119.42/0.80) = kv Standart transformatör gücü olarak 400 kva seçilmiştir.

80 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 İç İhtiyaç Trafo karakteristikleri Miktarı : İki (2) adet Tipi : Dahili, üç fazlı, dökme reçineli kuru tip Normal gücü : 400 kva Anma gerilimi : 33 ± 2x%4.55/ 0,4 kv Frekansı : 50 Hz Bağlantı grubu : Dyn11 Soğutma şekli : AN Nötr bağlantısı : Doğrudan topraklı

81 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 Acil İhtiyaç Dizel jeneratör gücü hesabı: Dizel jeneratör gücü hesabında yükleme faktörleri aşağıdaki gibi alınmıştır: Sürekli servisler için : 100% Kesintili servisler için : 30% Kısa süreli servisler için : 10% Toplam sürekli yük : kw Toplam kesintili yük : kw Toplam kısa Süreli yük : kw Toplam dizel jeneratör gücü: 1 x ,3x x155.36= kw P=1.2 x (101.22/0.80) = kva Standart dizel jeneratör gücü olarak 250 kva seçilmiştir.

82

83 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 Dizel jeneratör karakteristikleri Normal gücü : 250 kva Anma gerilimi : 400/231 V Frekansı : 50 Hz Güç faktörü : 0.8 endüktif Devir sayısı : 1500 d/d

84

85 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 DC REDRESÖR PANOLARI İÇ İHTİYAÇ SİSTEMİ Redresör gruplarına bağlı 110 V. DA batarya sistemleri ile en az 5 saat süre ile karşılanması için Her biri 250 Amper Saat kapasiteli iki grup akü redresör seti temin edilmiştir. Akü redresör seti Redresör ve akü gurupları ile koruma cihazları ile birlikte kompakt yapıda bir pano içerisindedir. Akü grubu bakımsız kuru tiptedir.

86

87

88

89 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 PARALEL ÇALIŞMA KOŞULLARI İki ayrı enerji kaynağının herhangi bir darbe meydana getirmeden paralel çalışabilmeleri için aşağıdaki koşulların gerçekleştirilmesi gerekir. Faz açılarının sıfır olması Frekans farkının yeterli derecede küçük olması Gerilim farkının sıfır olması Senkronizasyonun, TEFEN HES de kilitlenme şartlarının yerine getirilmesi şartı ile hem el ile ve hem de otomatik olarak yapılabilmesi öngörülmüştür. Bu sebep ile analog-dijital otomatik senkronizasyon cihazı ile çift voltmetreyi, çift frekansmetreyi ve faz açısını ölçen senkronoskopu içeren senkronlama panosu temin edilmiştir. TEFEN HES santrala yaklaşık 16.7 km mesafedeki ÇAYCUMA Trafo merkezine bağlanacaktır. 36 kv lık enerji nakil hattının bu dağıtım merkezinden enerjilenmesi ve senkronlama işleminin TEFEN HES de yapılması ve diğer taraftan da enerji nakil hattının TEFEN HES tarafından enerjilenmesini önleyecek kilitleme sisteminin temin edilmesi gerekmektedir.

90 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 Her bir kaynağa ait tek-fazlı gerilim trafosunda üretilen gerilim, bağlantı grubu düzenleyici ara trafolarından ve kilitlenmeyi temin eden mantık devrelerinden geçtikten sonra otomatik senkronlama cihazını besler. Otomatik senkronlama cihazı tarafından bu gerilimlerin faz açıları sürekli olarak tespit edildiği gibi faz açısının zamana göre değişimi başka bir deyimle iki gerilim vektörünün kayması ölçülür. Otomatik senkronlama cihazından kesiciye kapama kumandası, kesici kapama süresi göz önüne alınarak tespit edilecek kayma hızına göre verilir. Otomatik senkronlama cihazı tarafından hız regülatörüne gönderilen darbe sinyali süresi, hız seviyesi ayar motorunun 0.1 ila 0.5 lik süresi ile uyumlu olmalıdır. TEFEN HES de kontrol odasında temin edilecek senkronizasyon sistemine ilave olarak, türbin-jeneratör salonunda da aynı imkanın temin edilmesi uygun olacaktır.

91 1. Barajlar Kongresi Ekim 2012 TEŞEKKÜR EDERİM.

92 ŞİRKETİMİZ TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLEN PROJELERDEN BAZILARI

93 ARALIK HES

94 BURÇ HES

95 CEVİZLİK HES

96 ÇATALOLUK HES

97 AKOCAK HES

98 FEKE-I HES

99 FEKE-II HES

100 KALKANDERE HES

101 MURSAL HES

102 OTLUCA HES

103 PINAR HES

104 TEFEN HES

105 ULUABAT HES

106 MÜHENDİSLİK REFERANS LİSTESİ HİDROELEKTRİK SANTRALLER: RÜZGARLI HES SARMAŞIK-I HES SARMAŞIKI-I HES CEVİZLİK HES AKOCAK HES BAĞIŞLI HES OTLUCA HES ÇATALDERE HES ÇAMLIKAYA HES KALKANDERE-YOKUŞLU HES DARICA HES ULUABAT HES ARALIK HES DÜZENLİ HES KARASU-I HES TUZKÖY HES ÇATALOLUK HES BURÇ HES BULAM HES FEKE-I HES FEKE-II HES BAŞAK HES TEFEN HES

107 MÜHENDİSLİK REFERANS LİSTESİ HİDROELEKTRİK SANTRALLER: MURSAL HES POSOF REGÜLATÖRÜ ve HES TUZTAŞI HES MEREKLER REGÜLATÖRÜ ve HES YAMAÇ HES SIRAKONAKLAR REGÜLATÖRÜ ve HES PİRİNÇLİ REGÜLATÖRÜ ve HES YEŞİLVADİ REGÜLATÖRÜ ve HES KARAKÖY REGÜLATÖRÜ VE HES TELEME HES

108 MÜHENDİSLİK REFERANS LİSTESİ BARAJLAR ve GÖLETLER: ERGANİ BARAJI BOLU-KIBRISÇIK ALAHİMMETLER GÖLETİ ÇETİNTEPE BARAJI ÇORUM-BOĞAZKALE EVCİ GÖLETİ ÇORUM-MERKEZ ŞEYH MUSTAFA GÖLETİ ÇORUM-SUNGURLU AŞAĞI FINDIKLI GÖLETİ BAHADIR BARAJI TURNAÇAYIRI BARAJI

109 MÜHENDİSLİK REFERANS LİSTESİ SULAMA YAPILARI: BAHÇELİK BARAJI KONTROL VANA YAPISI OTOMASYONU VEZİRKÖPRÜ SULAMA YAPISI OTOMASYONU UŞAK-SİVASLI YERALTI POMPAJ SULAMASI OTOMASYONU