Heirs to Ernesto Sabato Published by arrangement with Schavelzon Graham Literary Agency through Kalem Agency

Transkript

1 ERNESTO SABATO Arjantinli romancı, gazeteci ve deneme yazarı Ernesto Sabato, 24 Haziran 1911 de Buenos Aires in banliyösü Rojas ta doğdu. La Plata Ulusal Üniversitesi nde fizik ve matematik öğrenimi gördü ( ). Aynı okulda 1937 de fizik dalında doktorasını tamamladı de Paris te Curie Laboratuvarı nda, ertesi yıl ABD de Massachusetts Teknoloji Enstitüsü nde araştırmalar yürüttü ta Arjantin e döndü arasında La Plata Ulusal Üniversitesi nde, Buenos Aires teki bir başka okulda kuramsal fizik dersleri verdi. Bu dönemde ayrıca Arjantin in önde gelen gazetelerinden La Nación un edebiyat sayfasında makaleler yazdı. Perón hükümetine muhalefeti yüzünden 1945 te üniversitedeki görevinden uzaklaştırıldı. Sabato felsefi, toplumsal ve siyasal konulara ilişkin aforizma, görüş ve gözlemlerini içeren Uno y el universo (1945; Bir ve Evren) ile edebiyat alanındaki ilk başarısını elde etti. El túnel (1948; Tünel, Çev. Pınar Savaş, Ayrıntı Yayınları, 2000) adlı romanı ile ulusal ve uluslararası alanda ünlendi. Romanda, kimseyle iletişim kuramayan tipik bir varoluşçu anti-kahramanın, insanlık durumunun saçmalığı karşısında içine kapanışını betimledi. Denemelerini topladığı Hombres y engranajes de (1951; İnsanlar ve Dişliler) usçuluğun ve bilimin denetimindeki aşırı makineleşmiş modern topluma bir alternatif ortaya koymaya çalıştı. Perón un 1955 te devrilmesinden sonra yayımladığı El otro rostro del peronismo da (1956; Peronizmin Öbür Yüzü), Perón dönemindeki şiddet ve kargaşanın tarihsel ve siyasal nedenlerini ele aldı. El caso Sabato (1956; Sabato Olayı) adlı denemesinde Peroncularla karşıtlarının uzlaşması çağrısında bulundu. Sabato nun ikinci romanı Sobre héroes y tumbas (1962; Kahramanlar ve Mezarlar, Çev. Pınar Savaş, Ayrıntı Yayınları, 2000) felsefi düşünce ve gözlemlerle iç içe geçmiş insanla ilgili ruhbilimsel bir araştırmadır. Tres aproximaciones a la literatura de nuestro tiempo (1968; Çağımız Edebiyatına Üç Yaklaşım) özellikle Alain Robbe-Grillet, Jorge Luis Borges ve Jean-Paul Sartre ın yapıtlarına ilişkin eleştirel denemelerinden oluşur. İronik bir üslupla kaleme aldığı Abaddón el exterminador (1974; Karanlıkların Efendisi, Çev. Suna Kılıç, Ayrıntı Yay., 2005) edebiyat, sanat, felsefe ve aşırı usçuluk konularındaki görüşlerini içerir daki askeri darbenin ardından ülke yeniden demokrasiye döndüğü zaman Ernesto Sabato Ulusal Kayıplar Komisyonu Başkanı (CoNaDeP- Comisión Nacional Sobre la Desaparición de Personas) seçildi. Bu komisyonun yaptığı çalışmaları 1983 yılında Nunca más (Bir Daha Asla) adlı bir kitapta topladı. Yapıt Sabato Soruşturması adıyla bilinir ve Ernesto Sabato nun en tanınmış çalışmalarından biridir. Ernesto Sabato pek az yapıtının basılmasına izin vermiştir. Son olarak La Resistancia (2000, Direniş) adlı kitabı yayımlanmıştır. Yazar bir son söz niteliği taşıyan bu yapıtıyla yaşadığımız bireysellik okyanusuna ve varoluşun zavallılığına son bir mesaj gönderdiğini, herkesi direnmeye çağırdığını söyler.

2 Ayrıntı: 303 Edebiyat Dizisi: 103 Kahramanlar ve Mezarlar Ernesto Sabato Kitabın Özgün Adı Sobre héroes y tumbas İspanyolcadan Çeviren Pınar Savaş Düzelti Ayten Koçal - Ahmet Batmaz Heirs to Ernesto Sabato Published by arrangement with Schavelzon Graham Literary Agency through Kalem Agency Bu kitabın Türkçe yayım hakları Ayrıntı Yayınları na aittir. Türkçe yayım hakları Kalem Ajans aracılığıyla alınmıştır. Kapak İllüstrasyonu Sevinç Altan Kapak Düzeni Arslan Kahraman Dizgi Hediye Gümen Baskı ve Cilt Kayhan Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti Merkez Efendi Mah. Fazılpaşa Cad. No: 8/2 Topkapı/İstanbul Tel.: (0212) Sertifika No: Birinci Basım 2000 İkinci Basım 2017 Baskı Adedi 1000 ISBN Sertifika No: AYRINTI YAYINLARI Basım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş. Hobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No: 3 Cağaloğlu İstanbul Tel.: (0212) Fax: (0212) & info@ayrintiyayinlari.com.tr twitter.com/ayrintiyayinevi facebook.com/ayrintiyayinevi instagram.com/ayrintiyayinlari

3 Ernesto Sabato Kahramanlar ve Mezarlar

4 EDEBİYAT DİZİSİ SON ÇIKAN KİTAPLAR BİR SON DUYGUSU / Julian Barnes HAYAT DÜZEYLERİ / Julian Barnes MUTSUZLUK ZAMANLARINDA MUTLULUK / Wilhelm Genazino KIRIK KÖŞELİ İLKBAHAR / Mario Benedetti GECELERİ DAİRELER ÇİZEREK YÜRÜRÜZ / Daniel Alarcon BİR BUĞDAY TANESİ / Ngũgĩ wa Thiong o İSTİSNA / Christian Jungersen ORBITOR / Mircea Cărtărescu GÜVERCİNLER HAVALANIRKEN / Melinda Nadj Abonji KAYBOLUYORSUN / Christian Jungersen İÇERDEKİLER / Victor Serge TİBET ŞEFTALİ TURTASI / Tom Robbins BAHAR / Sabine Adatepe CHE NİN BİRLİĞİ / Carlos Gamerro EFENDİNİN GÜZELİ / Albert Cohen FRANSIZ SAVAŞ SANATI / Alexis Jenni ARADAKİ NEHİR / Ngũgĩ wa Thiong o BEDENİN GÜNCESİ / Daniel Pennac ZAMANIN GÜRÜLTÜSÜ / Julian Barnes ORBİTOR Göz Kamaştırıcı / Mircea Cărtărescu KIRAÇ GÖKYÜZÜ / E. E. Sule DENİZ DENİZ / Iris Murdoch BAŞLAMA YERİ / Ursula K. Le Guin KARANLIK GÜZERGÂHLAR / John Ralston Saul

5 Ernesto Sabato Kahramanlar ve Mezarlar

6 Öyle bir kurgusal anlatım türü vardır ki, yazarlar bir saplantıdan kurtulmak için çabalayıp dururlar; bunu neden yaptıklarını kendileri bile anlayamazlar. İyi ya da kötü, bu benim yazabildiğim tek kurgu biçimidir. Ayrıca ilk gençliğimden beri kendimi, bana bile anlaşılmaz gelen pek çok öykü yazmak zorunda hissettim. Neyse ki bu öykülerimi basılmış görmek için fazla bir çaba harcamadım; yakın geçmişte, 1948 yılında, bunlardan birini bastırmaya karar verdim: El Túnel (Tünel). Bu yapıtım basıldıktan sonra geçen on üç yıl boyunca, yaşamlarımızın asıl gizine giden o karanlık labirenti keşfetmeye çalıştım. Birkaç kez bu arayışlarımın sonuçlarını ifade etmeye kalkıştımsa da, yetersizlikleri ve zavallılıkları yüzünden cesaretimi yitirip, elyazmalarımın çoğunu yok ettim. Bugün, bu elyazmalarından geriye kalanları okuyan birkaç dostum beni onları bastırmaya özendirdiler. Bu dostlarıma bana duydukları inanç ve güven için gönül borcu duyuyorum. Benim kendime hiçbir zaman böyle bir inancım ve güvenim olmadı. Bu romanı inançsızlığa kapıldığım zamanlarda, ki böyle zamanlarım çoğunluktadır, ısrarla beni yüreklendiren o kadına ithaf ediyorum. O olmadan bu işi tamamına erdirecek gücü asla bulamazdım. Çok daha iyilerini hak etmesine karşın, tüm kusurlarıyla, bu roman onundur. (İlk baskıya not, 1961) Kesin basım olarak kabul ettiğim bu basımda, Körler Üzerine Soruşturma nın 36 ve 37. sayılı bölümlerini yeniden gözden geçirdim. İyi olduğunu umarım. Ernesto Sabato, Mart 1990

7 Ön Bilgi İlk araştırmaların ortaya çıkardığına göre, Alejandra nın yatak odası olarak kullandığı eski taraçadaki oda, olaydan önce Alejandra tarafından içeriden kilitlenmiştir. Daha sonra (aradan ne kadar zaman geçtiği kesin olarak belirlenememektedir), Alejandra otuz iki kalibrelik bir tüfekle babasını dört el ateş ederek öldürmüş ve üzerine gaz dökerek yakmıştır. Buenos Aires in köklü ailelerinden birinin evinde meydana gelen bu trajediye bir delilik nöbetinin yol açtığı sanılmaktadır. Ama yeni bir bulgu bu görüşün doğruluğundan kuşku duyulmasına yol açmaktadır. Fernando Vidal ın takma bir adla oturduğu Villa Devota daki evinde, öldüğü gece bitirdiği Körler Üzerine Soruşturma adlı tuhaf bir inceleme yazısı ele geçirilmiştir. Araştırmalar sonucunda incelemenin bir paranoyak tarafından kaleme alındığı ortaya çıkarılmıştır. Bu bulgunun cinayete yeni bir ışık tutup, delilik nöbeti varsayımını zayıflatarak ardındaki daha karanlık bir nedeni gün ışığına çıkaracak bazı yorumlar getirmesi mümkün görünmektedir. Eğer bu mantık zinciri doğruysa, belki de Alejandra nın tüfekte kalan iki kurşundan biriyle intihar etmek yerine canlı canlı yanmayı seçmesi de açıklanabilir. (La Razón Gazetesi, Buenos Aires, 28 Haziran 1955, bir polis raporundan alıntıdır.)

8

9 I Ejderha ve Prenses yılında, yani Barrancas olaylarından tam iki yıl sonra, mayıs ayında bir cumartesi sabahı, uzun boylu ve kambur duruşlu bir genç Lezama Parkı ndaki patikalardan birinde dolaşıyordu. Ceres in heykelinin yanında bir banka oturdu ve hiçbir şey yapmadan düşüncelerine gömüldü. Martín Bruno ya, Alejandra nın ölümünden sonra kızla olan ilişkisiyle ilgili bazı olayları bölük pörçük ve karmakarışık bir biçimde anlattığında, Bruno, Yüzeyi sakin görünen ama derin dip dalgalarıyla çalkalanan büyük bir gölde oradan oraya sürüklenen bir kayık gibi diye düşünmüştü. Ve yalnızca düşünmemiş üstelik anlamıştı da bu tuhaf olayı! On yedi yaşındaki Martín in bu hali Bruno ya kendi geçmişini, otuz yıllık sisli bir alanın; aşk, düş kırıklığı ve ölümle zenginleşmiş ve tüketilmiş bir alanın ardından zaman zaman görünen uzak Bruno yu anımsatmıştı. Bruno, akşamüzerinin alacakaranlık ışığının alçakgönüllü heykellerin, düşün- 9

10 celi bronz aslanların, ölü yapraklarla kaplı patikaların üzerinde oyalandığı parkta melankoli içinde oturan Martín i düşünüyordu. Bu saatlerde, tıpkı ölmek üzere olan birinin odasındaki güçlü konuşmaların sönmesi gibi, gürültüler yavaş yavaş ortadan çekilir, yerlerini ufak tefek fısıltılara bırakırdı; böylece çeşmenin şırıltısı, uzaklaşan bir adamın ayak sesleri, yuvalarına gidip gelen kuşların cıvıltısı, uzaktan uzağa duyulan bir çocuk çığlığı tuhaf bir önemle ayırt edilmeye başlanırdı. Bu anlarda ilginç bir olay meydana gelirdi: Günbatımı. Ve her şey değişirdi: Ağaçlar, banklar, kuru yapraklarla ateş yakan emekliler, Dársena Sur dan duyulan bir geminin sireni, kentin uzak uğultusu. Bu saatlerde her şey daha derin ve karmaşık bir yapıya bürünür. Ayrıca her şey bu saatlerde Buenos Aires in parklarındaki ve meydanlarındaki banklarda suskun ve düşünceli oturan yalnız varlıklar için daha korkutucudur. Martín öylece bırakılmış bir günlük gazete parçasını eline aldı, tıpkı ülkeye benzeyen bir parça: Var olmayan ama varlığı olası olan. Süveyş, Villa Devota daki hapishaneye konulan bazı tüccarlar ve Gheorghiu nun gelir gelmez söyledikleri hakkındaki haberleri okudu. Yarısı çamurla lekelenmiş öbür sayfadaki bir fotoğrafın altında, PERON DISCEPELO TİYATROSU NU ZİYARET ETTİ yazıyordu. Daha altta, eski bir askerin karısını ve dört kişiyi baltayla doğradığı haberi vardı. Gazeteyi attı. Yıllar sonra Bruno Martín e Salgın hastalık Hindistan ın bir bölgesini kasıp kavursa da diyecekti, bir şey olup bittiği yok aslında. Martin in gözlerinin önüne annesinin çiğ renklere boyanmış yüzü geldi, Dünyaya geldin çünkü ben dikkatsizlik ettim. Erdem, evet senyor, yoksun olduğunuz şey erdem. Öyle olmasa sonunuz lağım çukuru olurdu. Lağım çukuru Ana-Analağımçukuru. Birden diye anlattı Martín, birinin ardımdan bana baktığını sandım. Birkaç saniye boyunca kasıldı kaldı. Karanlık yatak odasında da böyle gergin ve tedirgin kasılır kalır, kuşkulu bir gıcırtı duyduğunu sanardı. Pek çok kez ensesinde bu tuhaf duyguyu hissetmişti, hoş olmayan ve rahatsız edici duyguyu; her zaman 10

11 (diye açıkladı) kendini gülünç ve çirkin bulmuştu, birinin onu incelediğini, hele arkasından baktığını düşünmek bile onu tedirgin etmeye yetip de artıyordu; işte bu nedenle otobüs ve tramvaylarda hep en arka sıraya oturur, sinemaya ışıklar sördükten sonra girerdi. Ne olursa olsun o anda tuhaf bir şey hissetmişti. Bir şey, daha yeterli bir sözcük aradı kaygı uyandırıcı bir şey, şu gecenin karanlığında duyduğumuz ya da duyduğumuzu sandığımız kuşkulu gıcırtıya benzer bir şey. Gözlerini heykele dikmek için çaba harcadı ama artık heykeli görmüyordu: Gözleri içine dönmüştü, hani geçmişe ait bir şey anımsamaya çalıştığımızda ya da aklımıza karanlık anılar geldiğinde ruhumuzun tüm dikkatini toplamasına ihtiyaç duyarız ya, işte öyle. Biri benimle iletişim kurmaya çalışıyor diye düşündü telaşla. Gözetlendiği duygusu her zaman olduğu gibi kaygılarını artırıyordu: Kendini çirkin, orantısız, kaba buluyordu. On yedi yaşına dek gülünç de bulmuştu üstelik. İki yıl sonra, o anda arkasında duran kız, Hiç de öyle değil diyecekti; çok uzun bir zaman diye düşündü Bruno bu tür varlıklar zamanı aylarla ya da yıllarla değil de, ruhsal felaketler, yatıştırılamaz hüzünler ve yalnız geçen günlerle ölçer; uzayan, zamanın duvarları içinde korkunç hayaletlere dönüşen günlerle. Hiç de öyle değil işte demiş ve sigarasını neredeyse emerken onu bir ressamın modelini incelediği gibi incelemişti kız. Bekle demişti. İyi bir delikanlıdan fazlası var sende demişti. Çok değişik bir tipin var, ayrıca ilginç ve derinliği olan birisin demişti. Martín acıyla gülümseyerek Tabii ya demişti kendi kendine, işte görüyor musun, haklıyım. Çünkü tüm bunlar biri iyi bir delikanlı olmadığında söylenir ve geri kalanın da hiçbir önemi yoktur. Sinirli bir şekilde Sana bekle demiştim diye yanıtladı kız. Uzun boylu ve sıkı etlisin, El Greco nun resmettiği tiplere benziyorsun. 11

12 Martín homurdandı. Sanki tam kaygıyla beklenen formülü açıklarken sözü kesilmiş ya da gereksiz ayrıntılarla aklı çelinmiş bir bilgin gibi kızgınlıkla Kapat çeneni dedi kız. Dikkatini bir şeye topladığında âdeti olduğu üzere yeniden sigarasını emer gibi içmeye başladı, alnını kırıştırdı ve ekledi: Ama biliyor musun, sanki din uğruna bir İspanyol çilekeşi olma fikrinden son anda vazgeçmiş biri gibi duyarlı dudakların var. Ayrıca nemli gözlerin var. Sana çeneni kapat dedim, bütün bunların hoşuna gitmediğini biliyorum ama bırak da bitireyim. Sanırım kadınlar seni çekici buluyordur. Senin sandığının tersine. Ayrıca şu ifaden. Saflık, hüzün, duyarlılık ve tükenmişlik karışımı. Ama üstelik... bir dakika... bir cumbaya benzeyen alnının altındaki gözlerinde kaygı var. Sende hoşuma gidenler yalnızca bunlar mı bilmiyorum. Sanırım başka bir şey... Ruhun tenine hükmediyor, sanki daima dikkat kesilmiş bir durumdasın. Yani, belki de hoşlanmak doğru sözcük değildir, belki beni şaşırtan, hayran olduğum ya da kızdığım demeliyim, ne bileyim ben. Ruhun bedeninin üzerinde hüküm süren haşin bir diktatöre benziyor. Sanki XII. Pius bir geneleve göz kulak olmak zorunda kalmış gibi. Hadi, kızacak bir şey yok, senin melek gibi bir yaratık olduğunu biliyorum. Ayrıca söylediğim gibi sende en çok hoşlandığım ya da nefret ettiğim bu mu, bilmiyorum. Martín, bakışlarını heykelden ayırmamak için büyük bir çaba gösterdi. O anda hem korku hem de arzu duyuyordu. Hem arkasına dönmekten korkuyor, hem de bunu yapmak için dayanılmaz bir arzu duyuyordu. Bir kere Humahuca Uçurumu nda, Şeytan Boğazı nda uçurumun karanlık dibine bakarken içinde karşı tarafa atlamak için dayanılmaz bir istek duymuştu; işte o anda da benzer bir istek duyuyordu: Karanlık bir boşluğun üzerinden atlama dürtüsü gibi bir şey, varlığının öte yanına atlamak gibi bir şey. Ve bu bilinçsiz ama karşı konulmaz güç onu başını çevirmeye zorladı. Ona bir göz atar atmaz hemen dönerek yeniden heykele bakmaya başladı. İnsanlar onu korkuturdu: Ne yapacakları 12

13 belli olmazdı, sapık ve kirli yaratıklardı insanlar. Ama heykeller ona huzur dolu bir mutluluk verirdi, düzenli, temiz ve güzel bir dünyanın varlıklarıydı heykeller. Baktığı heykeli görmüyordu: Gözlerinin önünde tanımadığı kadının uçucu imgesini, kazağının mavi lekesini, uzun ve düz saçlarının siyahını, yüzünün solgunluğunu ve üzerine kilitlenmiş bakışlarını duyuyordu. Tıpkı bir ressamın alelacele çiziktirdiği lekeler gibi. Kesin bir tip ya da yaş hakkında fikir verecek hiçbir ayrıntı yoktu. Ama biliyordu ki sözcüğü vurguladı yaşamında çok önemli bir şey olmuştu: Gördüğü şeyden ziyade, sessizce aldığı güçlü mesaj yüzünden. Bay Bruno, bana pek çok kez aslında bir şey olmadığını, neredeyse hiçbir zaman hiçbir şey olmadığını söylemiştiniz. Bir adam Çanakkale Boğazı nı yüzüyor, bir başkası Avusturya da başkan seçiliyor, salgın hastalık Hindistan ın bir bölgesini kasıp kavuruyor ve bunların hiçbir önemi yok demiştiniz. Ayrıca sayın bayım, bunun korkunç olduğunu ama böyle olduğunu söylemiştiniz. Yine de o anda benim yaşamımda çok önemli bir şey oldu. Yaşamımın akışını değiştirecek bir şey. Martín ne kadar zaman geçtiğini bilmiyordu ama ona çok uzun gelen bir sürenin sonunda kızın kalkıp gittiğini biliyordu. Kız uzaklaşırken onu izledi: Uzun boyluydu, sinirli bir enerjiyle yürüyor ve sol elinde bir kitap taşıyordu. Ayırdına varmadan, Martín de yerinden kalktı ve aynı yönde ilerlemeye başladı ama bunu yaptığını fark eder etmez kızın başını çevireceğinden ve kendisini izlediğini göreceğinden korktu. Durdu, onun Brasil Caddesi boyunca, Balcarce yönünde ilerleyişini gözledi. Kız kısa bir süre sonra gözden kayboldu. Martín banka geri döndü ve oturdu. Ama dedi, artık aynı insan değildim, artık bir daha asla aynı insan olmayacaktım. 13

14 2 Pek çok huzursuz gün geçti. Kızı yine göreceğini biliyordu, kızın yine aynı yere döneceğinden emindi. Bu süre boyunca tanımadığı kızı düşünmekten başka bir şey yapmadı ve her öğleden sonra içinde aynı korku ve umut karışımını duyarak aynı bankta oturdu. Bütün her şeyin saçmalık olduğunu düşündüğü bir gün gülünç bir şekilde Lezama Parkı ndaki banka gideceğine La Boca ya gitti. Amiral Brown Caddesi nde gezinirken ayaklarının kendini alıştığı yere doğru sürüklediğini gördü; önce yavaş yavaş, sanki yerinde sallanır gibi utangaçça; ama giderek artan bir aceleyle, sonunda sanki önceden kararlaştırılmış bir buluşmaya geç kalmış gibi koşmaya başladı. Evet. Oradaydı. Uzaktan kızın kendine doğru geldiğini gördü. Durdu. Yüreği deli gibi çarpıyordu. Kız ona doğru yürüdü ve yanına geldiğinde Seni bekliyordum dedi. Martín bacaklarının titrediğini fark etti. Kızararak Beni mi? diye sordu. Doğrudan kıza bakmaya cesaret edemedi ama dik yakalı siyah bir kazak, yine siyah ya da koyu lacivert bir etek giydiğini görmüştü (hangi renk olduğuna kesin karar veremiyordu ve bunun hiçbir önemi yoktu). Gözleri de siyah olmalıydı. Siyah gözler mi? demişti Bruno. Hayır, siyahı andırıyordu ama onu ikinci kez gördüğü zaman gözlerinin koyu yeşil olduğunu fark ederek şaşırdı. İlk görüşünde ya ışık az olduğu için siyah sanmıştı ya da utangaçlıktan yüzüne bakamadığı için, muhtemelen ikisi birden. Ayrıca saçlarının da siyah ve düz olduğunu sanmıştı ama kızıl kızıl yansıyorlardı. Kalın dudaklı, büyük, belki de çok büyük ağızlı, ağzının kenarındaki kırışıklıkların ifadesine acılık ya da umursamazlık kattığı bir yüzü vardı. Bana Alejandra yı anlat demişti Bruno, yüzünün nasıl olduğunu, ağzının çizgilerini anlat. Tam da bu umursamaz çizgilerin ve gözlerindeki karanlık parıltının Alejandra nın yüzünü gerçekten sevdiği Georgina nın yüzünden ayırdığını 14

15 düşünüyordu. Alejandra ya âşık olduğunu sanarken, aslında tıpkı restorasyonların, silinmiş ve yerlerine yenileri yazılmış yazıların altında ilkel yazıtları arayan ortaçağ keşişleri gibi kızın yüzünün ardında annesini, gerçekten sevdiği kadın olan annesinin yüzünü arıyordu. Uzun yıllar sonra çocukluğun geçirildiği eve varmaya ve geceleyin bir kapıyı açmaya çalışırken karşında duvar bulmaya benzer çılgınlıktı Alejandra yla anlaşamamasının ardındaki neden. Tabii ki yüzü Georgina nın yüzüne benziyordu: Aynı kızıl yansımalı siyah saçlar, griyeşil gözler, aynı büyük ağız, çıkık elmacık kemikleri, aynı mat ve solgun ten. Neredeyse aynı yüz. İşte dayanılmaz olan bu neredeyse idi. Yumuşak ve belli belirsizdi. Bu yüzden insan gerçekten yanılıyor ve acı duyuyordu. Et ve kemik bir yüz yapmaya yeterli değildi, bu yüzden yüz, beden gibi fiziksel bir şey değildi. Yüzü yapan bakışlar, ağzın kıvrımları, kırışıklıklar, tüm bu ince ve hafif öğelerin ruhla birleşerek etten yansımasıydı. Bu nedenle tıpkı bir evin içinde sevmiş ve acı çekmiş olanların hepsi çekip gidince o evin bomboş kalakalması gibi, bir insan ölünce de yüzü uzak, tuhaf bir şeye dönüşüyordu ve aynı etten kemikten yapılmış, o bir dakika önceki canlı, içindeki ruh çekip gitmemiş yüzle aynı yüz olmasına karşın, ölü için Aynı insan değil sanki diyorduk. Evi ev yapan çatısı, duvarları, katları değildi demek ki, konuşmalarıyla, kahkahalarıyla, aşk ve nefretleriyle o evin içinde yaşayan varlıklardı; halılar, kitaplar ya da renkler değil, eve maddesel olmayan ama derin; tıpkı bir yüzdeki gülümseme kadar soyut bir anlam kazandıran varlıklardı. Demek ki duvarlarda asılı resimler, kapıların ve camların renkleri, halıların tasarımları, odalardaki çiçekler, kitaplar ve plaklar madde olmalarına karşın (dudaklarla kaşların et olmaları gibi) ruhun göstergeleriydiler; ruh bir madde olmadığı için gözümüze maddeler aracılığıyla görünüyordu, bu da ruhun eğretiliğiydi işte ama merak uyandıran bir inceliği de yok değildi. Nasıl, nasıl? diye sormuştu Bruno. Martín e Seni görmeye geldim demişti Alejandra. Ve çimenlere oturmuştu. Martín çok şaşkın görünüyor olmalıydı çünkü kız, Belki de telepatiye inanmıyorsun dedi. 15

16 Buna şaşarım çünkü tam da inanacak bir tipin var. Başka günler seni bankta otururken gördüğümde buraya yine döneceğini biliyordum. Öyle olmadı mı? Şimdi beni anımsayacağına eminim. Martín hiçbir şey söylemedi. Daha sonra kaç kez yinelenecekti bu sahneler: O suskun dinlerken kız onun düşüncelerini okuyacaktı! Gerçekten de onu tanıyormuş duygusuna kapılıyordu. Hani şu birini önceki yaşamlarımızda görmüş gibi hissederiz ya. Bir düşün uyanıkken yaşadıklarımıza benzemesi gibi gerçeğe benzeyen şu duygu. Alejandra nın ona neden tanıdık geldiğini anlaması için çok zaman geçmesi gerekecekti; Bruno yine kendi kendine güldü. Martín onu gözleri kamaşarak izledi, mat ve soluk teni saçlarını olduğundan daha siyah gösteriyordu, uzun ve biçimli bir bedeni vardı; kızda şu moda dergilerindeki modelleri anımsatan bir hava vardı, aynı zamanda modellerde olmayan bir derinliği ve sertliği de vardı. Kadınların, özellikle annelerin özelliği olan yumuşak hatları onda hiçbir zaman göremedi. Öbür hareketleri ve genel anlamda karakteri gibi gülümsemesi sert ve alaycı, gülüşü şiddetliydi. Bir gün Gülmeye öğrenmek bana çok şeye mal oldu demişti, ama hiçbir zaman içten gülmem. Martín Bruno ya aşıklarda rastlanan ve öbür insanları âşık olunan kimsenin özelliklerini kabul etmeye zorlayan bir şehvetle bakarak, Ama demişti, ama erkekler, hatta kadınlar bile dönüp ona bakmıyorlar mı? Bruno onadığı bu açık, temiz yürekli gurur karşısında içinden gülümserken Alejandra nın nereye giderse gitsin erkeklerin hatta kadınların bile ilgisini çektiğini düşündü. Alejanda kadınları görmezdi, kadınlardan nefret eder, onların daha aşağı bir ırktan olduklarını düşünür ve yalnızca bazı erkeklerle arkadaşlık kurabilirdi. Kadınlar da kendi hesaplarına aynı yoğunlukta ve karşıt nedenlerle ondan nefret ederlerdi ki, bu, Alejandra nın onları küçümseyerek kayıtsız kalmasına yol açardı. Kadınlar Alejandra nın Martín in egzotik olarak nitelendirdiği ama aslında Güney Amerika da sık sık rastlanan 16