İLKÖĞRETİM 6. VE 8. SINIF ÖĞRENCİLERİNDE YABANCI DİL DERS YÖNTEMİ TERCİHİ. Orhan Hanbay *

Transkript

1 İLKÖĞRETİM 6. VE 8. SINIF ÖĞRENCİLERİNDE YABANCI DİL DERS YÖNTEMİ TERCİHİ Orhan Hanbay * Özet İlköğretim 6.ve 8. sınıf öğrencilerinin yabancı dil ders yöntemlerine (dilbilgisi çeviri, kulak dil ve iletişimsel yaklaşım) yatkınlıklarının incelendiği bu çalışmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Adıyaman merkez ilçeye bağlı iki ilköğretim okulundan yansız atamayla seçilen toplam 217 (105 i 6, 112 si 8. sınıf) öğrenci oluşturmuştur. Veriler, Kabadayı (2003) nın geliştirdiği Öğrenci merkezli yabancı dil tercih ölçeği ile eğitim öğretim yılında toplanmış ve bağımsız gruplar t testi ile çözümlenmiştir. Elde edilen bulgulara göre, 6 ve 8. sınıf öğrencilerinin puan ortalamaları arasında dilbilgisi çeviri yöntemi ile iletişimsel yaklaşımda istatistiksel açıdan bir farklılaşma görülmezken, kulak dil yöntemindeki puan ortalamalarının 6. sınıf öğrencilerinin lehine anlamlı olduğu anlaşılmıştır. Anahtar sözcükler: yabancı dil, yabancı dil dersi, yabancı dil ders yöntemi. GİRİŞ Artık birçok ülkedeki okullarda küreselleşmenin de etkisiyle tek bir yabancı dil dersinin yerini birden fazla yabancı dil dersi almıştır. İkinci yabancı dil dersinin yaygınlaşmaya başlamasıyla bu dersin kendine özgü niteliklerinin ele alınması gereği ortaya çıkmıştır. Neuner ve Hufeisen (2001, 31-34) e göre ikinci yabancı dil dersi denildiğinde, daha önceden okul ortamında birinci yabancı dili öğrenmiş (4. ya da 5. sınıflardan başlayarak), belli bir soyutlama çağına ulaşmış (14 ile 16 yaş) öğrenenlere, onların önbilgilerini sürekli etkin kılarak, ikinci yabancı dili öğretmek anlaşılmalıdır. İkinci yabancı dil dersinde iletişimsel yaklaşım temelinde yapılandırmacı ve bilişsel öğrenme, başka bir deyişle bilinçli öğrenme vurgulanır (Hufeisen 2000, 37; aktaran: Serindağ 2003, 67). Durum böyle olunca da, buluş ve araştırma yoluyla öğretim stratejileri dersin odağını oluşturur. Böylece, öğrenciler, önceden edindikleri tüm deneyim ve becerilerini etkin bir biçimde ortaya koyabilirler. Öğrencilerin önbilgilerini etkin bir şekilde kullanmaları ikinci yabancı dil dersi için önemlidir ancak, Almancayı - dersin özellikle ilk dönemlerinde - daha önce İngilizce öğrenirken edindikleri öğrenme yaklaşımlarıyla ele alacaklardır. Almanca dersinde öğrencilerin önceden edindikleri bu alışkanlıklar göz önünde tutulmayıp çok farklı yöntemler uygulanırsa öğrenmede sorunlar yaşanabilir (D4 Neuner / Hunfeld 2003, 11). Söz konusu sıkıntıların yaşanmaması için öğrencilerin liseye başlamadan önce hangi yabancı dil öğretim yöntem ya da yöntemlerine yatkın olduklarının belirlenmesi yararlı olabilir. Aşağıda ülkemizde ve dünyanın birçok yerinde halen ağırlıklı olarak uygulanan yabancı dil ders yöntemlerine kısaca değinilmiştir: Dilbilgisi-Çeviri Yöntemi Dilbilgisi-çeviri yöntemi, 19. yüzyılda Avrupa da Fransızca, İngilizce gibi yaşayan dillerin öğretimi için geliştirilmiştir. Model olarak da eski (Yunanca ve Latince) dillerin liselerdeki öğretimi alınmıştır (D4 Neuner / Hunfeld 2003, 19). Dilbilgisi-çeviri yöntemi, belli bir öğrenme kuramına göre geliştirilmemiştir. Daha çok akla dayalı çözümlemeler, kural öğrenme ve karşılaştırmalı çalışmalara yer verir. Bu yöntemde konuşma becerisinin geliştirilmesine yer verilmez (D3 Demirel 1993, 32). Kulak-Dil Yöntemi Kulak-dil yöntemi kaynağını bir yandan yapısalcı dilbilimden, öte yandan da davranışçılıktan almaktadır (D4 Neuner / Hunfeld 2003, 58). Bu yöntem, zihinsel sürece ve zihinsel kavramaya yer vermeyen, yalnızca biçime ve otomatik öğrenmeye dayalı bir yol izlemeyi önerir. Dil öğretiminde, * Adıyaman Üniversitesi, orhanhanbay@yahoo.com

2 gerekli cümle kalıplarını iyi bir şekilde öğrenmek esastır. Bunun için derste söyleneni tekrar etmek ve tekrarla ezberlenen cümle kalıplarına benzer cümle üretmek esastır (D3 Demirel 1993, 37.38). Kulak-dil yönteminde temel sözdizimsel birimler ezberlenir. Tümce örnekleri alışkanlık oluşturulana değin tekrarlanarak çalışılır. Davranışçılık, dil öğrenimini mekanik bir süreç olarak ele almıştır. Düşünceyi, bilinci ve anlamı gereksiz gördüğü için önemsememiştir. Dil öğrenimi, çevresel koşullarla desteklenmesi gereken bir çeşit deneme yanılma süreci olarak görülmüştür. Bu süreçte taklit, dizgesel olmayan gözlemler gibi unsurlar en önemli faktörlerdir (Balcı 1990, ). İletişimsel Yaklaşım İletişimsel yaklaşımın dayandığı ilkeler bir yandan dilin yapısı (dil ve beyin ilişkisi), öte yandan dil kullanımı (dil ile toplum ilişkisi) üzerinde yapılan çalışmalardan doğmuştur. (D 2 Demircan 1990, 249) İletişimsel yaklaşımı uygularken, sınıf içinde amaçlanan bağlantı ancak uygun ortamı sağlamakla olur. Böyle bir ortamda da ilk temel konu öğretmenin mutlak otorite olmadığı imgesinin yaratılmasıdır. Öğretilecek materyal de bu doğrultuda öğrencinin daha önce edindiği bilgilerle bağdaştırabileceği ve dolayısıyla bir zihinsel süreç içine (Anlama-kavrama-yorumlama aşamaları) girebileceği nitelikte olmalıdır. Bu koşullar çerçevesinde iletişimsel yaklaşım uygulanırken, her türlü öğretim araçgereçlerinden ve öğretim tekniklerinden faydalanma yoluna gidilebilir. (Demirel 1993, 45) Yukarıdaki duruma koşut, eldeki çalışmanın hedefini, öğrencilerin Anadolu liselerine başlamadan önce, ilköğretim okullarına devam ederken, hangi yabancı dil ders yöntemine yatkın olduklarını saptamak oluşturmaktadır. Ayrıntılı bir tarama yerine, Türkiye de ve dünyada sıklıkla uygulanan üç farklı yabancı dil öğretim yöntemi göz önünde bulundurularak, 5 li Likert tipi bir ölçekle öğrencilerin hangi yönteme ya da yöntemlere daha yatkın oldukları incelenmiştir. YÖNTEM İlköğretim 6 ve 8. sınıf öğrencilerinin yabancı dil ders yöntemlerine ilişkin tercihlerinin ele alındığı bu çalışmada tarama modeli kullanılmıştır. Çalışma Grubu Araştırmanın çalışma grubunu Adıyaman merkez ilçeye bağlı iki ilköğretim okulundan toplam 647 ( 331 i 6, 336 sı 8. sınıf) öğrenciden yansız atamayla seçilen 217 (105 i 6, 112 si 8. sınıf) öğrenci (evrenin %33,53 ü) oluşturmaktadır. Öğrencilerin özellikleri aşağıdaki gibidir: Tablo 1: Çalışma Grubunu Oluşturan Öğrencilerin Özellikleri. Cinsiyet f % Kız Erkek Ailenin Gelir Düzeyi (TL.) , , , , ve üzeri 4 1,8 Annenin Eğitim Düzeyi Okula Gitmemiş 44 20,3 İlkokul 97 44,7 İlköğretim 53 24,4 Lise 16 7,4

3 Üniversite 7 3,2 Veri Toplama Araçları Veriler, Kabadayı (2003) nın geliştirdiği Öğrenci merkezli yabancı dil tercih ölçeği ile toplanmıştır. Ölçeğin güvenirlik analizi, bir kez de eldeki araştırmaya katılan 217 öğrenciye uygulanan test sonuçları ile yapılmış ve Cronbach alpha değeri,845 olarak bulunmuştur. Chronbach alpha değerinin,70 in üzerinde olması güvenirlik için yeterlidir (Bayram 2004, 128). 5 li Likert tipi ölçek, 28 maddeden oluşmaktadır. Derecelendirme ise 1 hiç katılmıyorum 5 tamamen katılıyorum şeklindedir. Verilerin Çözümlenmesi Elde edilen veriler, bağımsız gruplar t-testi kullanılarak istatistiksel veri çözümlemesi ile çözümlenmiştir. BULGULAR Aşağıda sırasıyla dilbilgisi.çeviri yöntemi, kulak-dil yöntemi ve iletişimsel yaklaşıma ilişkin 6 ve 8. sınıf öğrencilerinin puan ortalamalarının karşılaştırıldığı t.testi sonuçları yer almaktadır: Dilbilgisi-Çeviri Yöntemi: Tablo 1: : 6 ve 8. Sınıf öğrencilerinin Dilbilgisi-Çeviri Yöntemi T-Testi Sonuçları 6. Sınıf 105 3,89,50 1, ,2, Sınıf 112 3,77,64 Grupların dilbilgisi.çeviri yöntemine verdikleri puanlara bakıldığında, 6 ve 8. sınıf öğrencilerinin puan ortalamaları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir farkın (p>0,05) bulunmadığı anlaşılmaktadır. Kulak-Dil Yöntemi: Tablo 2: : 6 ve 8. Sınıf öğrencilerinin İşitsel-Dilsel Yöntem T-Testi Sonuçları 6. Sınıf 105 4,00,62 2, ,2, Sınıf 112 3,78,71 6 ve 8. sınıf öğrencilerinin kulak-dil yönteminndeki ortalama puanlarına bakıldığında, 6. sınıf öğrencilerinin puan ortalamalarının istatistiksel açıdan anlamlı (p<0,05) bir şekilde 8. sınıf öğrecilerininkinden yüksek olduğu görülmektedir. İletişimsel Yaklaşım: Tablo 3: 6 ve 8. Sınıf öğrencilerinin İletişimsel Yaklaşım T-Testi Sonuçları 6. Sınıf 105 3,88,56 1, ,2, Sınıf 112 3,79,67 Gruplar arasındaki iletişimsel yaklaşım puan ortalamaları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir farkın (p>0,05) bulunmadığı anlaşılmaktadır.

4 Aşağıda 6 ve 8. Sınıf öğrencilerinin her üç yönteme olan yatkınlıkları grafik olarak verilmiştir: 4 3,95 3,9 3,85 6. Sınıf 3,8 Dilbilgisi Çeviri Kulak Dil Y. İletişimsel Y. Yukarıdaki grafiğe bakıldığında 6. Sınıf öğrencilerinin kulak-dil yöntemine daha yatkın oldukları görülmektedir. 3,79 3,785 3,78 3,775 3,77 3,765 3,76 Dilbilgisi Çeviri Kulak Dil Y. İletişimsel Y. 8. Sınıflar - Yukarıdaki grafiğe bakıldığında 8. Sınıf öğrencilerinin her üç yönteme de eşit oranda (3,77-3,79) yatkınlıklarının olduğu görülmektedir. SONUÇ Elde edilen bulgulara göre 6. sınıf öğrencileri kulak-dil yöntemine daha yatkınken 8. Sınıf öğrencileri her üç yönteme de eşit yakınlıktalar. Bu durum, 6 ve 8. sınıf öğrencilerinin gelişim düzeyleri arasındaki farklılıkla (ergenlik öncesi ve sonrası) açıklanabilir. 8. sınıfa gelen öğrencilerin her üç yönteme de eşit yakınlıkta olmaları ikinci yabancı dil dersi açısından olumlu bir sonuç olarak karşımıza çıkmaktadır. Böylece 9. sınıf öğrencileriyle iletişimsel yaklaşıma yatkınlıkları nedeniyle- Almanca dersinde dersin kendi koşulları dikkate alınarak istenilen yöntem ya da yöntemler uygulanabilecektir. Bu noktada önemli olanın dersin yürütücülerinin gerekli bilgi ve beceriye (ikinci yabancı dil dersi bağlamında) sahip olup olmadıklarıdır. KAYNAKÇA Balcı, T. (1990), Linguistisch-Didaktische Bearbeitung Sprachlicher Interferenzfehler Bei Fortgeschrittenen Nernern Des Deutschen Als Fremdsprache Unter Den Sprechern Des Türkischen, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Universität für Bildungswissenschaften in Klagenfurt, Klagenfurt Bayram, N. (2004), Sosyal Bilimlerde SPSS ile Veri Analizi, Bursa: Ezgi Kitabevi Demircan, Ö. (1990), Yabancı Dil Öğretim Yöntemleri, İstanbul: Ekin Eğitim-Yayıncılık

5 Demirel, Ö. (1993), Yabancı Dil Öğretimi (İlkeler, Yöntemler, Teknikler), Ankara: Usem Yayınları Kabadayı, A. (2003). Öğrenci-Merkezlı Yabancı Dıl Öğretim Modeli Tercih Ölçeği (YÖMTÖ). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cılt 5ö Sayı 1, İzmir. Neuner, G. / Hufeisen, B. (2001), Mehrsprachigkeit und Tertiärsprachenlernen (Erprobungsfassung) Neuner, G. / Hunfeld, H. (2003), Methoden des fremdsprachlichen Deutschunterrichts Eine Einführung, Berlin: Langenscheidt Verlag Serindağ, E. (2003), Zur Didaktik-Mothodik der Ausnützung des Englischen als Erster FS im Unterricht (Deutsch als zweite FS) Bei Muttersprachlern des Türkischen, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana