Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download ""

Transkript

1 DERLEME (Review) OVAR AN H PERST MÜLASYON SENDROMU: ÖNGÖRME, ÖNLEME VE TEDAV S NE GÜNCEL BAKIfi Gürkan BOZDA, P nar TOKDEM R ÇALIfi Hacettepe Üniversitesi T p Fakültesi, Kad n Hastal klar ve Do um Anabilim Dal, Ankara ÖZET Ovarian hiperstimülasyon sendromu (OHSS) yard mc üreme tekniklerinin hayat tehdit eden iyatrojenik bir komplikasyonudur. Önlenebilmesi için risk alt ndaki hastalar n ay rt edilebilmesi ve bu hastalarda etkinli i kan tlanm fl kontrollü ovarian hiperstimülasyon protokollerinin seçilmesi riski belirgin olarak azaltacakt r. OHSS riskini azalt rken gebelik oranlar ndan ödün vermeyecek yöntem ve stratejilerin seçilmesi ise hem doktor hem de hasta aç s ndan OHSS'nin önlenmesi kadar önemlidir. Aksi halde o yöntemin klinik pratikte uygulama alan bulmas mümkün olmamaktad r. Bu derlemede OHSS aç s ndan riskli hastalar n baflar l bir flekilde ay rt edilebilmesi için kullan labilir ve güncel risk faktörleri anlat lacakt r. Ayr ca OHSS aç s ndan riskli kad nlarda gebelik oranlar n en az etkileyecek korunma stratejileri ve tedavisi de güncel araflt rmalar fl nda tart fl lacakt r. Anahtar kelimeler: gebelik, mortalite, ovarian hiperstimülasyon sendromu, yard mc üreme teknikleri Türk Jinekoloji ve Obstetrik Derne i Dergisi, (J Turk Soc Obstet Gynecol), 2011; Cilt: 9, Say : 4, Sayfa: OVARIAN HYPERSTIMULATON SYNDROME: AN UPDATE FOR PREDICTION, PREVENTION AND TREATMENT SUMMARY Ovarian hyperstimulation syndrome (OHSS) is a life-treating and iatrogenic complication of assisted reproductive technologies. In order to exclude the probability of OHSS, women with high risk should be identified and proper controlled ovarian hyperstimulation protocol should be assigned. However, the improvement of approaches and strategies that also maintain high pregnancy rates are as important as preventing OHSS for both patients and the physicians. Otherwise, it is hard to introduce to the aforementioned protocol to the daily practice. In the current review, we aimed to summarize established risk factors which could be useful in order to identify high risk women. The procedures for prevention that has the least deleterious effect on pregnancy rates and treatment would be also discussed. Key words: assisted reproductive technologies, mortality, pregnancy, ovarian hyperstimulation syndrome Journal of Turkish Society of Obstetrics and Gynecology, (J Turk Soc Obstet Gynecol), 2012; Vol: 9, Issue: 4, Pages: Yaz flma adresi: Dr. Gürkan Bozda, Hacettepe Üniversitesi T p Fakültesi, Kad n Hastal klar ve Do um Anabilim Dal, S hhiye, Ankara Tel.: (0312) e-posta: gbozdag@hacettepe.edu.tr Al nd tarih: , revizyon sonras al nma: , kabul tarihi: , online yay n tarihi: DOI ID: /tjod

2 Gürkan Bozda ve P nar Tokdemir Çal fl G R fi Ovarian hiperstimülasyon sendromu (OHSS) iyatrojenik bir komplikasyon olup genellikle yard mc üreme teknikleri (YÜT) s ras nda ovulasyonu tetiklemek amac yla verilen ekzojen ya da gebeli in oluflumuna ba l plasentadan salg lanan endojen hcg hormonu kaynakl d r. Ço unlukla yak n izlem alt nda kendini s n rlayabilen bir durum olsa da hospitalizasyon gerektirecek kadar fliddetli vakalara tüm YÜT sikluslar n n yaklafl k %2'nde rastlanmaktad r (1). Sadece OHSS'e ba l ölüm s kl ise 3/ (1) olarak rapor edilmektedir. Bu oran ilk bak flta az gibi görünse de Avrupa'da 2006 y l nda y ll k ve ABD'de siklus yap ld düflünüldü ünde y ll k 6-7 hastan n gebe kalmak u runa hayat n kaybetti i gerçe i oldukça önemli bir istatistiktir. Yard mc üreme teknikleri s ras nda uygulanan kontrollü ovarian hiperstimülasyon (KOH) d fl nda yap lan YÜT-d fl tedavi tiplerinde uygulanan ovulasyon indüksiyonu s ras nda da OHSS nispeten daha az olsa da izlenebilir. YÜT s ras nda oosit toplanmas ndan sonra ilk 9 gün içinde ortaya ç kan tipi "erken OHSS" olup ekzojen hcg kaynakl d r. Onuncu gün ve sonras nda ortaya ç kan ise "geç OHSS" olarak isimlendirilir ve gebeli in oluflmas na ba l plasentadan salg lanan endojen hcg hormonuna ba l d r. YÜT sikluslar nda afl r over cevab sadece hayati riskler tafl yan OHSS'nin ortaya ç k fl aç s ndan de il ayn zamanda yüksek seks steroidlerinin seviyesine ba l azalm fl implantasyon oranlar yla beraberlik gösterebilir (2,3). Ayr ca oosit ve embriyo kalitesi üzerine de olumsuz etkileri olabilece i hakk nda klinik çal flmalar mevcuttur (4). Bu derlemede potansiyel olarak hayati tehdit eden bir durum olan OHSS'nin öngörülmesi, önlenmesi ve tedavisinden mevcut literatür fl nda detayl ca bahsedilecektir. OHSS Y ÖNGÖRME VE R SK FAKTÖRLER OHSS'nin önlenebilmesi için en önemli basamak riskli hastalar n seçilebilmesi ve bu hastalara has stratejilerin belirlenmesidir. Bu kapsamda da risk faktörlerinin çok iyi ay rt edilmesi gereklidir. Mevcut de iflkenler birincil ve ikincil risk faktörleri olarak s n fland r labilir. Birincil risk faktörleri hastan n de ifltirilemez karakteristik özelliklerine ba l iken, ikincil risk faktörleri ise daha önce mevcut olmay p KOH s ras nda ortaya ç kmaktad rlar. Birincil risk faktörleri Birincil risk faktörlerinden bir tanesi genç yaflt r. OHSS genç yaflta yafll lara göre daha s kl kta gözlenmektedir (5,6). Bunun nedeni, hem folikül say s n n hem de büyüme hormonu rezervinin yafl ilerledikçe azalmas olabilir. Buna karfl n yafl ilerledikçe, OHSS oluflmas durumunda hem tromboemboli olas l artar hem de gebeli in baflar flans daha düflük olur (6). Yafl d fl nda düflük vücut kitle indeksi de OHSS için bir risk faktörü teflkil eder (5,7). Düflük vücut kitle indeksi olan kad nlarda özellikle genç yaflla birlikteyse OHSS riski daha yüksektir. Önceden bir OHSS hikâyesinin olmas da risk faktörleri aras nda yer al r (8). Polikistik over sendromu (PKOS) varl da önemli bir klinik risk faktörüdür. Tummon ve ark. lar n n 2005 y l nda sekiz kohort ve iki vaka kontrol çal flmas n katarak haz rlad sistemik derlemede (9), hastada PKOS un bulunmas OHSS ye, PKOS bulunmayan kontrol grubuna göre yaklafl k 7 kat (OR: 6.8 %95CI: ) daha fazla neden olmaktad r. Bu risk art fl sadece PKOS varl nda de il artm fl antral follikül varl nda da kendini göstermektedir. Nitekim Kwee ve arkadafllar n n 2007 y l nda yapt 110 sikluslu çal flmada (10) overde bilateral 14 ve daha fazla antral folikül bulunmas OHSS'nin ortaya ç kmas n %81 sensitivite ve %89 spesivite ile öngörmektedir (Figür 1A). Benzer performans bir di er over rezervi testi olan anti müllerien hormon (AMH) seviyeleri de göstermektedir. Prospektif olarak 262 IVF siklusunun incelendi i kohort çal flmada (11), hastan n yafl, vücut kitle indeksi, serum estradiol (E2) seviyesi, elde edilen oosit say s ve bazal AMH seviyeleri OHSS'yi önceden tahmin etmek aç s ndan karfl laflt r lm flt r. Buna göre AMH'n n 3.36ng/ml eflik al nd nda %91 sensitivite ve %81 spesivite ile OHSS oluflumu öngörmüfltür. Nitekim Broer SL ve ark.lar n n yapt çal flmada da (12) AMH ve antral folikül say s n n OHSS riskini öngörme aç s ndan spesivite ve sensitiviteleri benzer rapor edilmifltir. Dolay s yla her ikisi rezerv testi birbirinin yerine kullan labilir gibi durmaktad r. Biyokimyasal ya da fenotipik özellikler d fl nda genetik farkl l klarda OHSS riski aç s ndan risk faktörleri aras nda olabilir (13). Nitekim kontrollü ovaryan hiperstimulasyona overin cevab birçok genle 178

3 Ovarian hiperstimülasyon sendromu düzenlenmektedir (13) ve hepsi bu anlamda potansiyel bir aday kabul edilebilir. Follikul stimulan hormon (FSH) reseptor sinyal genleri, östrojen biyosentez ve folat metabolizma genleri ve folikülogenezi düzenleyen genler de bunlara dahildir. Örnek vermek gerekirse follikülogenezde önemli bir role sahip BMP15 alleli mevcut ise OHSS 2.7 kat daha fazla meydana gelebilmektedir (14). Bu ve benzeri durumlar benzer yaflta ve over rezervine sahip kad nlarda ayn FSH dozu tatbik edildi inde neden baz s nda OHSS oluflurken baz s nda oluflmad n aç klayabilir. Figür 1: A.Çok say da antral follikül içeren overin ultrasonografik faktörlerinin ortak özellikleri çok yüksek rakamlara ulaflmad kça OHSS riskini öngörme de erlerinin düflük oldu udur. Nispeten yeni bir aday ikincil risk faktörü de patogenezde ki rolünden ötürü vasküler endotelyal büyüme faktör (VEGF) olarak rapor edilmektedir. VEGF'in bafll ca iki etkisi vard r. Birincisi neovaskülogenezin potent bir uyar c s d r; ikincisi k smen nitrik oksit arac l yla damar duvarlar ndan geçirgenli ini art r r (18). Ayr ca hücresel aktin fibrillerinin bütünlü ünü bozarak s k hücreleraras ba lar gevfletir (19). Ancak VEGF hem serumda hem de folliküler s v da tespit edilebilse de OHSS'yi öngörmede ki gücü ile ilgili çeliflkili sonuçlar vard r. Ancak, D.Pietrowskiet ve arkadafllar taraf ndan yap lan yeni bir çal flmada serum serbest VEGF-A seviyelerinin yüksek olmas ve serum eriyebilen VEGF-R2'nin düflük olmas durumunda OHSS ciddiyetinin artt gösterilmifltir (20). görünümü. B. fiiddetli OHSS vakas n n ultrasonografik görünümü. Büyük överler ve retrouterin assit birikimi mevcut. KORUNMA kincil risk faktörleri Önceden de belirtildi i gibi ikincil risk faktörleri kontrollü ovaryan hiperstimulasyon s ras ndaki de iflkenlerdir. Bunlardan ilki KOH s ras nda ya da hcg verilece i gün ortaya konana yüksek estradiol seviyesidir. Birçok çal flmada (6,15) ortalama estradiol seviyesi OHSS gelifltiren hastalarda daha yüksektir. Ancak OHSS'yi baflar l bir oranda önceden tahmin edebilmesi için çok yüksek seviyelere ihtiyaç vard r. Örne in hcg enjeksiyonu günü saptanan pg/ml seviyeleri varl nda OHSS riski sadece %1.5 iken 6000 pg/ml üstünde bu oran birden %38'e ç kmaktad r (16). Ayr ca estradiol seviyeleri GnRH antagonist sikluslarda daha az güvenilir bir belirteç olup OHSS olan ve olmayan hastalar n estradiol seviyeleri birbirleriyle kesiflmektedir. Bir di er benzer ikincil risk faktorü de overdeki folikül say s d r. Papanikolaou ve ark.lar n n yapt bir çal flmada (15), bilateral overde onsekiz ya da daha fazla 11mm çap nda follikül bulundu u zaman, OHSS nin %83 sensitivite ve %69 spesivite ile oluflabilece i tahmin edilmifltir. Toplanan oosit say s da bu anlamda de erlendirilebilir; ancak, otuzdan fazla oosit elde edilmedikçe OHSS olas l düflük görünmektedir (17). Klinik uygulamam zda kulland m z ço u ikincil risk OHSS'den korunma t pk risk faktörleri gibi birincil ve ikincil startejiler olarak iki s n fta incelenebilir. Birincil korunma yöntemleri hastan n yukar da tarif edilen birincil risk faktörlerinin belirlenmesinin ard ndan OHSS için en düflük riski tafl yan KOH protokolünün kiflisellefltirilmesini içerir. kincil korunma ise hastaya uygulanan KOH s ras nda ortaya ç kan yüksek OHSS riskinin belirmesi üzerine yap lacak planlamalar ve önlemleri kapsamaktad r. Birincil korunma OHSS aç s ndan yüksek risk faktörlerine sahip bir hastada ilk akla gelen yöntem verilecek FSH hormonu dozunun azalt lmas olacakt r. Düflük doz FSH uygulamas ise baz hasta gruplar nda yetersiz follikül cevab veya uzam fl KOH süresi anlam na gelebilmektedir. Bu kapsamda her hastan n en uygun FSH bafllama dozu bir tak m de iflkenlerle önceden belirlenebilir mi sorusuna istinaden yap lan çal flmalarda çeliflkili sonuçlar mevcuttur. Popovic-Todovic ve arkadafllar n n 2003 y l nda yapt bir çal flmada (21) follikül say s, over hacmi, doppler skorlar, kad n yafl ve hatta sigara içimi göz önüne al narak bafllang ç FSH dozu kiflisellefltirilmifl; ancak, afl r cevap s kl nda kontrol grubuna göre bir azalma olmam flt r

4 Gürkan Bozda ve P nar Tokdemir Çal fl y l nda yap lan bir baflka çal flmada ise, bazal FSH, vücud kitle indeksi, kad n yafl ve antral follikül say lar kullan larak bir denklem oluflturulmufl ve 113 kad ndan sadece 7 tanesinde OHSS ortaya ç km flt r (22). Bu çal flmada kontrol grubu mevcut de ildir tarihli retrospektif bir çal flmada (23) ise anti müllerian hormon seviyelerine göre bafllang ç FSH dozlar kiflisellefltirilmifl ve konvansiyonel yöntemlerle dozlar n belirlendi i tarihi kontrollere göre siklus iptaline neden olan OHSS s kl daha az gözlenmifltir (%6.9'a karfl %2.3; p:0.004). Dolays yla OHSS oluflturmayacak ama yetersiz cevaba da neden olmayacak en uygun FSH dozunun bir tak m de iflkenleri kullanarak tahmin edilmesi flu anda klinik olarak çok uygulanabilir de ilse de ilerisi için umut verici olabilir. Ancak denkleme konacak AMH gibi kuvvetli risk faktörlerinin say s n n da artmas gerekmektedir. OHSS'de birincil korunma da di er stratejiler minimal veya hafif (mild) protokollerin kullan lmas d r. Hafif stimülasyonlarda GnRH antagonistleri kullan lmakta ve IU FSH genellikle âdetin 5. gününde bafllanmaktad r. Amaç 10'dan daha az oosit elde etmektir. Konvansiyonel sikluslarla karfl laflt ran 3 prospektif randomize çal flman n sonuçlar topland nda (24-26) 1 y l n sonunda kümülatif gebelik oranlar benzer (%43.4'a karfl %44.7) ama OHSS oran yar yar ya daha azd r (%1.4'a karfl %3.7; p:0.04). Ancak ayn gebelik oranlar n n sa lanmas için hafif grupta ortalama 2.3, konvansiyonel grupta 1.8 IVF siklusu yapmak gerekmifltir. Yani hafif grupta toplamda 1 taze ve 1 donma çözme siklusu ile konvansiyonel IVF'de 1 taze siklusta ki gebelik oranlar na ulafl labilmektedir. Minimal stimülasyonda ise amaç 5 ve alt nda oosit elde etmek olup literatürde çok farkl protokoller denenmifltir. Klomifen sitrat ve düflük doz ekzojen FSH farkl kombinasyonlar içinde verilmektedir ve siklusluk bir seride hiç OHSS rapor edilmemifltir; ancak, canl do um oranlar da halen % 10'lar seviyesindedir (27). Minimal ve hafif protokollerin daha fazla klinik prati e girememesinde ki en büyük engel siklus bafl na daha düflük gebelik oranlar gibi durmaktad r. GnRH agonistleri ve antagonistleri üzerine tart flmalar ise uzun y llard r devam etmektedir. Al- Inany ve arkadafllar n n 29 çal flma ve 5417 hasta içeren 2011 tarihli meta-analizlerinde, OHSS riski antagonist grupta agonist gruba göre %50 azalm fl olarak (OR: 0.50 %95CI: ) rapor edilmifltir (28). Canl do um oranlar ize benzerdir. Bu durumda özellikle yüksek riskli hastalarda GnRH agonist yerine antagonist bir protokol atanmas bile tek bafl na OHSS s kl n yar yar ya azaltmaktad r. Ayr ca antagonist protokollerde hcg'e göre daha güvenli olan GnRH agonist ile ovulasyonu tetikleme yapabilme flans da do maktad r. OHSS riskini azaltmak amac yla s kça baflvurulan bir di er stratejide insülin hassaslaflt r c ajanlar n kullan m d r y l nda yap lan ve 5 çal flma içeren bir meta analizde metformin kullan m ile birlikte risk belirgin olarak azalmakta (OR: 0.21 %95CI: ) ancak gebelik oranlar etkilenmemektedir (29). Nitekim OHSS'nin primer sonuç olarak test edildi i ve sadece PKOS hastalar n dahil eden tek prospektif randomize kontrollü çal flmaya (30) göre de uzun protokol alt nda bir öndeki siklusun 21. Gününde bafllanarak gebelik testine kadar 1500 mg/ gün metformin verilmesi kontrol grubuna göre OHSS s kl n anlaml olarak azaltmay baflarm flt r (%30.0'a karfl %8.3; p:0.003). Ancak alt grup analizi yap ld nda sadece hafif OHSS vakalar istatistiki olarak azal rken orta ve fliddetli vaka s kl nda anlaml bir düflüfl gözlenmemifltir. Di er birincil korunma yöntemlerinden biri de in vitro maturasyon tekni idir. Hiç FSH verilmeden oositlerin toplanmas neticesinde erken OHSS ihtimali 0'a yak nd r; ancak, gebelik oranlar halen konvansiyonel IVF'ten uzakt r (31). Her ne kadar art k çok kullan m alan bulmasa da embriyo transferi sonras luteal destek için hcg enjeksiyonuna devam edilmesinin de OHSS s kl n belirgin art rd n tekrar hat rlatmakta fayda vard r. Bu kapsamda hcg yerine progesteron kullan lmas OHSS s kl nda belirgin azaltarak fayda sa lamaktad r (6). kincil korunma KOH s ras nda verilen follikül cevab sonras belirgin OHSS riski fark edilir ise uzman hekim taraf ndan olay n seyrini de ifltirebilecek baz uygulamalar yap labilir. Bu uygulamalar n bir k sm kan ta dayal t p uygulamas anlam nda yeterli miktarda randomize kontrollü çal flma ile desteklinmiflse de bir k sm da s k uygulama alan bulmufl olsa dahi yeterli bilimsel deste e sahip de ildir. Bu uygulamalara en tipik örnek "coasting" uygulamas d r. Bu yöntemde gonadotropin enjeksiyonu estradiol seviyeleri makul seviyelere düflene kadar tamamen kesilir. HCG 180

5 Ovarian hiperstimülasyon sendromu verilmesi için hangi estradiol seviyelerin güvenli oldu u net de ildir. Ancak yap lan çal flmalarda ovulasyon tetiklemesi pg/ml'nin aras ndaki de erlerde uygulanm flt r (32). Bu kapsamda kimi araflt rmac lar her tüp bebek merkezinin kendi güvenli aral n bulmas n önermektedirler. Coasting yönteminin IVF sikluslar nda etkinli ini de erlendiren RCT'ler ortak bir meta-analizde (32) de erlendirildi i zaman orta veya fliddetli OHSS s kl nda kontrol gruplar na göre hiçbir farkl l k gösterilememifltir (OR: 0.53 %95CI: ). Ancak içerdi i 3 ayr çal flma tek tek irdelendi inde bir tanesinde kontrol grubu olarak unilateral folliküler aspirasyon yap lanlar (33) bir tanesinde ise GnRH antagonist verilenler (34) bulunmaktad r. Meta analize giren çal flmalardan sadece bir tanesinde kontrol grubu coasting yap lmayan hastalar grubudur ve o da bildiri olarak sunulmufl olup henüz tam makale olarak yay nlanmam flt r (35). Bu durumda coasting iflleminin etkinli inin halen tart flmal oldu unu söylemek yanl fl olmayacakt r. Coasting iflleminden sonra en s k uygulanan bir di er klinik uygulama da hcg dozunun azalt lmas d r. Ancak bu uygulamayla ilgili olarak da yeterli klinik kan t mevcut de ildir. hcg günü estradiol dozuna göre verilecek doz adapte edildi inde (estradiol pmol/ml ise coasting; pmol/ml ise IU hcg; pmol/ml ise 5000 IU hcg, (4000 pmol/ml ise hcg uygulanm flt r) hospitalizasyon gerektiren OHSS riski herkese tam doz ( IU hcg) verilmesine göre riski belirgin azaltm flt r (p(0.001) (36). Ancak mevcut çal flma retrospektif tabiatl d r ve bu kapsamda sonuçlar dikkatlice de erlendirilmelidir. Konu ile ilgili tek RCT Kolibianakis ve ark taraf ndan 2007 y l nda rapor edilmifltir (17). Buna göre PKOS'lu hastalara 5000 ya da IU HCG tatbik edildi inde benzer say da oosit toplanm fl ancak OHSS riskleri de ayn bulunmufltur. Bu arada yap lan meta-analizde üriner yada rekombinant hcg aras nda OHSS anlam nda bir fark olmad n da belirtmekte fayda vard r (38). OHSS riskinin indüksiyon s ras nda belirgin hale geldi i durumlarda bir di er yaklafl m oosit yada embriyolar n dondurulmas ve böylece geç OHSS riskinin ekarte edilmesidir. Ancak bu yöntemde ovulasyon yine hcg ile tetiklendi i müddetçe erken OHSS riski ortadan kalkmamaktad r. Bu yüzden GnRH agonisti gibi ancak hcg'e alternatif yöntemlerle yap lacak ovulasyon tetikleyici ajanlarla yap lacak çal flmalar de er kazanacakt r tarihli yeni bir retrospektif çal flmada (39) uzun agonist protokol alt ndaki hastalara coasting yap l rken GnRH antagonist protokollü hastalara GnRH agonist ile tetikleme yap lm fl ve elde edilen oositler dondurulmufltur. Birkaç ay sonra çözülen oositlerle yine ICSI ifllemi yap lm fl ve embriyo transferleri ile tedavileri tamamlanm flt r. lginç olarak coasting yap lan kolda gebelik oran daha düflük iken (%29.5'a karfl %50) orta fliddetli OHSS s kl da daha fazla görülmüfltür (%19.2'a karfl 0). Gerçekten de GnRH agonist ile tetiklenmifl sikluslarda (2 mg dekapeptil veya 4 mg leuprolid asetat) erken OHSS s kl teorik olarak 0'a yak nd r; ancak, taze uygulamalarda ki gebelik oranlar n n normal sikluslara eriflebilmesi için optimum luteal faz deste inin nas l olmas gerekti iyle ilgili araflt rmalar n devam na fliddetle ihtiyaç vard r. Dopamin agonistleri son y llarda OHSS'de korunmada s k kullan m alan bulunmaktad r. Dopamin agonistlerininvegf'in respetör 2'nin aktivasyonun azaltt hayvan modellerinde de gösterilmifltir (40). OHSS riski ile ilgili yap lm fl 2010 tarihli bir meta analizde (41) 5 RCT dahil edilmifl ve kabergolin kullan lmas kullan lmamas na göre OHSS s kl n yaklafl k %60 azaltm flt r (OR: 0.41 %95CI: ). Ancak detayl incelendi inde fliddetli OHSS s kl nda istatistiki bir azalma olmasa da (OR: 0.50 %95CI: ) orta fliddetli OHSS'de düzelme çok belirgindir (OR: 0.38 %95CI: ). Dopamin agonistlerinin kullan m flekli literatürde farkl l k gösterse de en s k tercih edilen yöntem hcg verilen günden itibaren 8 gün boyunca 0.5 mg/gün'dür. KOH s ras nda verilebilecek tedavi flemalar n n d fl nda oosit toplanmas s ras nda uygulanabilecek alternatif yöntemlerde mevcuttur. Bunlardan en s k uygulanan albümin ya da HES (hidroksietil starch) infüzyonudur. Albumini de erlendiren 8 (OR: 0.67 %95CI: ve HES'i irdeleyen 3 RCT'de (OR: 0.12 %95CI: ) kontrol gruplar na göre anlaml oranda OHSS s kl azalmaktad r(42). Ancak alerjik olaylar gibi yan etkileri ve maliyetin HES'de daha az oldu u ayn meta analizde de ifade edilmifltir. Yüzde alt l k HES solüsyonunun oosit toplanmas ndan 1 saat sonra 2 saatlik infüzyon ile 1000 cc verilmesi en s k önerilen yöntemdir. Yukar da tarif edilen stratejilerin d fl nda literatürde glukokortikoid uygulamas (16) ve folliküllerin aspirasyonu (33) di er etkinli inin olmad gösterilmifl yöntemlerdir. 181

6 Gürkan Bozda ve P nar Tokdemir Çal fl Sonuç olarak IVF merkezlerinde siklusu iptal etmeden OHSS'den tamamen ar nmak ve bu arada gebelik oranlar ndan feragat etmemek oldukça zordur. Bu kapsamda olas bir politika Devroey ve ark'n n önerdi i flekliyle GnRH antagonisti içeren bir protokol alt nda GnRH agonisti ile ovulasyonu tetiklemek ve ard ndan tüm oosit ya da embriyolar dondurmakt r. Ard ndan bir çözme siklusu ile dondurulmufl embriyolar transfer edilerek optimum gebelik oranlar sa lanabilir. Böylece teorik OHSS riski 0'a kadar inebilecektir. Ancak unutulmamal d r ki bu politikan n yürütülebilmesi için çok sa l kl bir donma-çözme program n n mevcudiyeti hayatidir. TEDAV OHSS tedavisinde asl nda en uygun yaklafl m n korunma oldu unu bir kez daha söylemek gerekir. Her ne kadar kendi kendini s n rlayan bir süreç söz konusu ise de uzun süren hospitalizasyon, tromboembolik ve metabolik komplikasyonlar nedeniyle morbidite ve mortalite ihtimal dahilindedir. Ancak, ço u hasta için t bbi tedavi yeterlidir ve ovaryan torsiyon, rüptür ve iç kanama gibi komplikasyonlar olmad kça cerrahini yeri s n rl d r. Bu durumlar haricinde ooferektomi ya da kistektominin tedavide yeri yoktur. Genel öneriler kapsam nda follikülllerin rüptür riski artt ndan cinsel iliflki tüm fliddette ki OHSS vakalar nda s n rland r l r. Ayn zamanda a r egzersiz ve yo un fiziksel aktivite de k s tlama önerilmektedir. Hafif hiperstimülasyon'da tedavi genellikle destek fleklindedir. Sadece günlük kilo takip edilmeli ve abdominal rahats zl k veya solunum s k nt s olmas durumunda en yak n sa l k merkezine baflvurmas önerileri yap larak ayaktan izlenmeleri yeterlidir. Süreç genellikle 2 hafta içinde çözülse de zamanla orta ya da fliddetli OHSS'e ilerleme olabilir. H zl kilo al m, fliddetlenen bulant kusma bu aç dan önemli bulgulard r ve hasta uyar lmal d r. Orta fliddetli OHSS'lerde ise yukar da tarif edilen genel önerilerin d fl nda hemokonsantrasyondan korunmak amac yla yeterli s v al m sa lanmal ve gerekirse tablonun fliddetini takip etmek amac yla ultrasonografik olarak takip edilmelidirler. Ayaktan ya da hastane de takip edilebilirler. Ald ve ç kard s v takip edilmeli ve 24 saatte 1 lt'den fazla fark olmas durumunda daha dikkatli olunmal d r. Hafif evredeki hastalara ek olarak böbrek fonksiyon testleri ile hematokrit de erleri de takip edilmelidir. leri evre OHSS'e sahip kad nlar hastane flartlar nda izlenmelidirler ve tüm IVF sikluslar n n yaklafl k %2 kadar nda görülürler (Figür 1B). Günlük tam kan ve elektrolit takibi yap lmal d r. Karaci er fonksiyon testleri ve protrombin zaman en az bir kere gözlenmelidir. Yine günlük kilo al m, abdominal çevre ve ald -ç kard takibi yap lmal d r. Gerekli vakalarda pleural effüzyonu d fllamak aç s ndan direkt gö üs grafisi ya da ultrasonografi istenebilir. Özellikle hemokonsantrasyonu olan kad nlarda 1-2 L SF ile perfüzyon yap lmal d r. Amaç hematokriti %38'in alt na düflürmektir. Ard ndan ç kard idrar miktar na ve hastan n oral al m na göre tatbik edilmelidir. Çok fliddetli vakalarda santral venöz katater bas nc ile monitorizasyon yap lmal d r. Serum fizyolojik d fl nda albümin verilmesinin etkinli i belirsizdir. Sitokin yap m n azaltarak vasküler permeabiliteyi azaltt ndan dolay indometazin tatbik edilebilir. drar ç k fl n n çok az oldu u vakalarda dopamin infüzyonu yap labilir Diüretik ilaç kullan m n n tedavide ki yeri s n rl d r; çünkü, zaten daralm fl intravasküler hacmi daha da daraltarak renal problemlerin ve elektrolit dengesizliklerini ortaya ç kmas na neden olabilirler. Ancak, santral kataterizasyon ile venöz bas nç ölçümü yap labilen hastalarda, yeterli inravenöz s v deste ine ra men arzu edilen miktarda idrar ç k m sa lanamaz ise dikkatli bir flekilde uygulanabilirler (43). Afl r asit birikimi ya da pleural s v varl nda ise parasentez ve torasentez yap labilir. Özellikle hcg sonras 5-10 günlük süreçte 15 kg alan kad nlarda uygulanmas uygun olabilir. Ancak ifllem s ras nda ovarian zedelenme olmamas olas bir kanama aç s ndan çok önemlidir. Bu yüzden ultrasonografi eflli inde yap lmal d r. Parasentez sonras semptomlarda, renal fonksiyonlarda ve hemokonsantrasyonda düzelme beklenmelidir. Bir di er yaklafl m ise al nan s v n n mikrofiltrasyondan geçirildikten sonra tekrar intravenöz yolla hastaya tatbikidir. Tromboembolik komplikasyonlar arterial yada venöz kaynakl olabilir. Özellikle yüksek hematokrite sahip hastalarda antikoagulan tedavi yada varis çoraplar tatbik edilebilir. Hastal n çözülme evresinde h zl bir diürez söz konusudur. Bu dönemde elektrolit dengesizliklerine karfl uyan k olmak gerekir. Tam çözülme 2-3 haftal k bir sürece yay labilir. 182

7 Ovarian hiperstimülasyon sendromu SONUÇ OHSS iyatrojenik bir komplikasyondur ve bugünkü imkânlarla tamamen ekarte etmek mümkündür. Bu kapsamda en yüksek riskli hastalar n tan mlanmas (Tablo 1) ve uygun stratejilerin ve protokol seçiminin en baflta belirlenmesi hayati tehdit eden böyle bir komplikasyonun ortaya ç kmas n büyük ölçüde engelleyecektir. Risklerin bilinmesine ve en güvenli KOH protokollerinin seçilmesine ra men OHSS riskinin belirgin hale gelmesi durumunda ise hcg yerine alternatif ajanlarla ovulasyonun tetiklenmesi en uygun yaklafl m olarak durmaktad r. Alternatif ajanlara tetiklenmesinin ard ndan ise oosit/embryolar n dondurulmas yada yo un bir luteal destek sa lanmas flart yla taze uygulamaya devam edilmesi olas seçeneklerdir. Ancak alternatif ajanlarla tetiklemenin sadece antagonist sikluslarda mümkün oldu unu tekrar belirtmekte fayda vard r. OHSS'nin yine de ortaya ç kt hastalarda ise özellikle fliddetli durumlarda yak n t bbi tedavi ile sürecin kendili inden çözülmesi beklenmeli ve destek tedavisi devam etmelidir. patients using gonadotropins for in vitro fertilization. Am J Health Syst Pharm 2008; 65: Delvigne A. Symposium: Update on prediction and management of OHSS. Epidemiology of OHSS. Reprod Biomed Online 2009; 19: Navot D, Relou A, Birkenfeld A, Rabinowitz R, Brzezinski A, Margalioth EJ. Risk factors and prognostic variables in the ovarian hyperstimulation syndrome. Am J Obstet Gynecol 1988; 159: Delvigne A, Dubois M, Battheu B, Bassil S, Meuleman C, De Sutter P et al. The ovarian hyperstimulation syndrome in in-vitro fertilization: a Belgian multicentric study. II. Multiple discriminant analysis for risk prediction. Hum Reprod 1993; 8: Tummon I, Gavrilova-Jordan L, Allemand MC, Session D. Polycystic ovaries and ovarian hyperstimulation syndrome: a systematic review*. Acta Obstet Gynecol Scand 2005; 84: Kwee J, Elting ME, Schats R, McDonnell J, Lambalk CB. Ovarian volume and antral follicle count for the prediction of low and hyper responders with in vitro fertilization. Reprod Biol Endocrinol 2007; 5: Lee TH, Liu CH, Huang CC, Wu YL, Shih YT, Ho HN et al. Serum anti-mullerian hormone and estradiol levels as predictors KAYNAKLAR 1. Devroey P, Polyzos NP, Blockeel C. An OHSS-Free Clinic by segmentation of IVF treatment. Hum Reprod 2011; 26: Ertzeid G, Storeng R. The impact of ovarian stimulation on implantation and fetal development in mice. Hum Reprod 2001; 16: Kodaman PH, Taylor HS. Hormonal regulation of implantation. Obstet Gynecol Clin North Am 2004; 31: Pena JE, Chang PL, Thornton MH, 2nd, Sauer MV. Serum estradiol levels after 4 days of ovarian hyperstimulation in oocyte donors are predictive of embryo quality and clinical outcomes. Gynecol Obstet Invest 2002; 54: Aramwit P, Pruksananonda K, Kasettratat N, Jammeechai K. Risk factors for ovarian hyperstimulation syndrome in Thai of ovarian hyperstimulation syndrome in assisted reproduction technology cycles. Hum Reprod 2008; 23: Broer SL, Dolleman M, Opmeer BC, Fauser BC, Mol BW, Broekmans FJ. AMH and AFC as predictors of excessive response in controlled ovarian hyperstimulation: a metaanalysis. Hum Reprod Update 2011; 17: Altmae S, Hovatta O, Stavreus-Evers A, Salumets A. Genetic predictors of controlled ovarian hyperstimulation: where do we stand today? Hum Reprod Update 2011; 17: Hanevik HI, Hilmarsen HT, Skjelbred CF, Tanbo T, Kahn JA. A single nucleotide polymorphism in BMP15 is associated with high response to ovarian stimulation. Reprod Biomed Online 2011; 23: Papanikolaou EG, Pozzobon C, Kolibianakis EM, Camus M, Tournaye H, Fatemi HM et al. Incidence and prediction of ovarian hyperstimulation syndrome in women undergoing Tablo I: OHSS için öne ç kan risk faktörleri ve korunma yöntemleri. Birincil risk kincil risk Birincil korunma kincil korunma faktörleri faktörleri yöntemleri yöntemleri Antral follikül say m Estradiol seviyesi GnRH antagonist protokoller hcg'e alternatif tetikleme Anti-müllerian hormon Follikül/oosit say s Metformin Dopamin agonistleri Hafif/minimal stimülasyon Kriyoprezervasyon In vitro maturasyon HES / albumin 183

8 Gürkan Bozda ve P nar Tokdemir Çal fl gonadotropin-releasing hormone antagonist in vitro fertilization cycles. Fertil Steril 2006; 85: Delvigne A, Rozenberg S. Preventive attitude of physicians to avoid OHSS in IVF patients. Hum Reprod 2001; 16: Asch RH, Li HP, Balmaceda JP, Weckstein LN, Stone SC. Severe ovarian hyperstimulation syndrome in assisted reproductive technology: definition of high risk groups. Hum Reprod 1991; 6: McClure N, Healy DL, Rogers PA, Sullivan J, Beaton L, Haning RV, Jr. et al. Vascular endothelial growth factor as capillary permeability agent in ovarian hyperstimulation syndrome. Lancet 1994; 344: Levin ER, Rosen GF, Cassidenti DL, Yee B, Meldrum D, Wisot A et al. Role of vascular endothelial cell growth factor in Ovarian Hyperstimulation Syndrome. J Clin Invest 1998; 102: Pietrowski D, Szabo L, Sator M, Just A, Egarter C. Ovarian hyperstimulation syndrome is correlated with a reduction of soluble VEGF receptor protein level and a higher amount of VEGF-A. Hum Reprod 2012; 27: Popovic-Todorovic B, Loft A, Bredkjaeer HE, Bangsboll S, Nielsen IK, Andersen AN. A prospective randomized clinical trial comparing an individual dose of recombinant FSH based on predictive factors versus a 'standard' dose of 150 IU/day in 'standard' patients undergoing IVF/ICSI treatment. Hum Reprod 2003; 18: Olivennes F, Howles CM, Borini A, Germond M, Trew G, Wikland M et al. Individualizing FSH dose for assisted reproduction using a novel algorithm: the CONSORT study. Reprod Biomed Online 2009; 18: Yates AP, Rustamov O, Roberts SA, Lim HY, Pemberton PW, Smith A et al. Anti-Mullerian hormone-tailored stimulation protocols improve outcomes whilst reducing adverse effects and costs of IVF. Hum Reprod 2011; 26: Baart EB, Martini E, Eijkemans MJ, Van Opstal D, Beckers NG, Verhoeff A et al. Milder ovarian stimulation for in-vitro fertilization reduces aneuploidy in the human preimplantation embryo: a randomized controlled trial. Hum Reprod 2007; 22: Heijnen EM, Eijkemans MJ, De Klerk C, Polinder S, Beckers NG, Klinkert ER et al. A mild treatment strategy for in-vitro fertilisation: a randomised non-inferiority trial. Lancet 2007; 369: Hohmann FP, Macklon NS, Fauser BC. A randomized comparison of two ovarian stimulation protocols with gonadotropin-releasing hormone (GnRH) antagonist cotreatment for in vitro fertilization commencing recombinant follicle-stimulating hormone on cycle day 2 or 5 with the standard long GnRH agonist protocol. J Clin Endocrinol Metab 2003; 88: Teramoto S, Kato O. Minimal ovarian stimulation with clomiphene citrate: a large-scale retrospective study. Reprod Biomed Online 2007; 15: Al-Inany HG, Youssef MA, Aboulghar M, Broekmans F, Sterrenburg M, Smit J et al. GnRH antagonists are safer than agonists: an update of a Cochrane review. Hum Reprod Update 2011; 17: Costello MF, Chapman M, Conway U. A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials on metformin co-administration during gonadotrophin ovulation induction or IVF in women with polycystic ovary syndrome. Hum Reprod 2006; 21: Palomba S, Falbo A, Carrillo L, Villani MT, Orio F, Russo T et al. Metformin reduces risk of ovarian hyperstimulation syndrome in patients with polycystic ovary syndrome during gonadotropin-stimulated in vitro fertilization cycles: a randomized, controlled trial. Fertil Steril 2011; 96: e de Mouzon J, Goossens V, Bhattacharya S, Castilla JA, Ferraretti AP, Korsak V et al. Assisted reproductive technology in Europe, 2007: results generated from European registers by ESHRE. Hum Reprod D'Angelo A, Brown J, Amso NN. Coasting (withholding gonadotrophins) for preventing ovarian hyperstimulation syndrome. Cochrane Database Syst Rev 2011:CD Egbase PE, Sharhan MA, Grudzinskas JG. Early unilateral follicular aspiration compared with coasting for the prevention of severe ovarian hyperstimulation syndrome: a prospective randomized study. Hum Reprod 1999; 14: Aboulghar MA, Mansour RT, Amin YM, Al-Inany HG, Aboulghar MM, Serour GI. A prospective randomized study comparing coasting with GnRH antagonist administration in patients at risk for severe OHSS. Reprod Biomed Online 2007; 15: Kamthane V, Goswami S, Ghosh S, Chattopadhay R, Chakravarty B. Does coasting prevent OHSS without compromising pregnancy outcome? Human Reproduction 2004; 19: i Kashyap S, Parker K, Cedars MI, Rosenwaks Z. Ovarian hyperstimulation syndrome prevention strategies: reducing the human chorionic gonadotropin trigger dose. Semin Reprod Med 2010; 28: Kolibianakis EM, Papanikolaou EG, Tournaye H, Camus M, Van Steirteghem AC, Devroey P. Triggering final oocyte 184

9 Ovarian hiperstimülasyon sendromu maturation using different doses of human chorionic gonadotropin: a randomized pilot study in patients with polycystic ovary syndrome treated with gonadotropin-releasing hormone antagonists and recombinant follicle-stimulating hormone. Fertil Steril 2007; 88: Al-Inany H, Aboulghar MA, Mansour RT, Proctor M. Recombinant versus urinary gonadotrophins for triggering ovulation in assisted conception. Hum Reprod 2005; 20: Herrero L, Pareja S, Losada C, Cobo AC, Pellicer A, Garcia- Velasco JA. Avoiding the use of human chorionic gonadotropin combined with oocyte vitrification and GnRH agonist triggering versus coasting: a new strategy to avoid ovarian hyperstimulation syndrome. Fertil Steril 2011; 95: Gomez R, Gonzalez-Izquierdo M, Zimmermann RC, Novella- Maestre E, Alonso-Muriel I, Sanchez-Criado J et al. Lowdose dopamine agonist administration blocks vascular endothelial growth factor (VEGF)-mediated vascular hyperpermeability without altering VEGF receptor 2-dependent luteal angiogenesis in a rat ovarian hyperstimulation model. Endocrinology 2006; 147: Youssef MA, Van der Veen F, Al-Inany HG, Griesinger G, Mochtar MH, van Wely M. Gonadotropin-releasing hormone agonist versus HCG for oocyte triggering in antagonist assisted reproductive technology cycles. Cochrane Database Syst Rev 2010: CD Youssef MA, Al-Inany HG, Evers JL, Aboulghar M. Intravenous fluids for the prevention of severe ovarian hyperstimulation syndrome. Cochrane Database Syst Rev 2011: CD Vloeberghs V, Peeraer K, Pexsters A, D'Hooghe T. Ovarian hyperstimulation syndrome and complications of ART. Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol 2009; 23:

Dr. Özlem Dural. İstanbul Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı

Dr. Özlem Dural. İstanbul Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Dr. Özlem Dural İstanbul Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Yardımcı üreme teknikleri sikluslarında luteal faz yetersizdir 1. OPU sırasında granüloza hücrelerinin hasarlanması 2. Hipotalamo-hipofizer

Detaylı

PCOS Hastalarında Superovulasyon Stratejileri

PCOS Hastalarında Superovulasyon Stratejileri HER YÖNÜYLE PCOS KURS ve SEMPOZYUMU 31 Mart 2013, İZMİR Üreme Derneği Ege Üniversitesi Rektörlüğü Aile Planlaması-İnfertilite Uygulama ve Araştırma Merkezi PCOS Hastalarında Superovulasyon Stratejileri

Detaylı

Ovulasyon İndüksiyonu Öncesi Testler. Semen analizi. Fallop tüplerinin değerlendirilmesi. Basal hormonlar. Basal ultrason

Ovulasyon İndüksiyonu Öncesi Testler. Semen analizi. Fallop tüplerinin değerlendirilmesi. Basal hormonlar. Basal ultrason Ovulasyon İndüksiyonu Öncesi Testler Semen analizi Fallop tüplerinin değerlendirilmesi Basal hormonlar Basal ultrason Tedavi öncesi sağlanması gerekli koşullar BMI 20 25 arasında olmalı Folik asit alımı

Detaylı

AMH; Over Rezerv Testleri İçinde Yeri Farklı mı?

AMH; Over Rezerv Testleri İçinde Yeri Farklı mı? AMH; Over Rezerv Testleri İçinde Yeri Farklı mı? Prof.Dr. Rifat H. GÜRSOY Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum A.D Üreme Endokrinolojisi ve İnferKlite Bilim Dalı Prof.Dr.Sezai ŞAHMAY

Detaylı

Prof.Dr.Sezai ŞAHMAY İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum ABD Kadın Hastalıkları ve Doğum ABD Reprodüktif Endokrinoloji Bilim

Prof.Dr.Sezai ŞAHMAY İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum ABD Kadın Hastalıkları ve Doğum ABD Reprodüktif Endokrinoloji Bilim Prof.Dr.Sezai ŞAHMAY İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum ABD Kadın Hastalıkları ve Doğum ABD Reprodüktif Endokrinoloji Bilim Dalı Başkanı www.jinekolojik.org www.sahmay.com SŞ Gebeliği

Detaylı

Agonist Trigger da Güncel Durum

Agonist Trigger da Güncel Durum PCOS da KOH ve GnRH Agonist Trigger da Güncel Durum Üreme Tıbbı ve Cerrahisi Derneği İnfertilite Tedavisinde Güncel Yaklaşımlar 14 Aralık 2014 İSTANBUL Prof. Dr. Recai PABUÇCU Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi

Detaylı

IVF DE KULLANILAN İLAÇLAR VE PROTOKOLLER

IVF DE KULLANILAN İLAÇLAR VE PROTOKOLLER IVF DE KULLANILAN İLAÇLAR VE PROTOKOLLER Hem. Meral IŞIK Acıbadem Kadıköy Hastanesi IVF Ekip Lideri 16 Ekim 2012 de Acıbadem Kadıköy Hastanesi nde I. Üreme Sağlığı ve İnfertilite Hemşireliği Seminerinde

Detaylı

İVF de Tüm Embriyoları Dondurma Stratejisi (Freeze-All)

İVF de Tüm Embriyoları Dondurma Stratejisi (Freeze-All) İVF de Tüm Embriyoları Dondurma Stratejisi (Freeze-All) Semih Kaleli İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum ABD Üreme Endokrinolojisi Bilim Dalı ve Cerrahpaşa ÜYTEM

Detaylı

Prof Dr Bulent GULEKLI Dokuz Eylul Universitesi Tıp Fakültesi Kadın Hast ve Doğum Anabilim Dalı ve Üreme Endokrinolojis Bilim dalı Izmir

Prof Dr Bulent GULEKLI Dokuz Eylul Universitesi Tıp Fakültesi Kadın Hast ve Doğum Anabilim Dalı ve Üreme Endokrinolojis Bilim dalı Izmir Prof Dr Bulent GULEKLI Dokuz Eylul Universitesi Tıp Fakültesi Kadın Hast ve Doğum Anabilim Dalı ve Üreme Endokrinolojis Bilim dalı Izmir ART için ovarian stimulasyonu ve ovulasyon indüksiyonundaki problemler

Detaylı

fiekil 2 Menapoz sonras dönemde kistik, unilateral adneksiyel kitleye yaklafl m algoritmas (6)

fiekil 2 Menapoz sonras dönemde kistik, unilateral adneksiyel kitleye yaklafl m algoritmas (6) over kanseri taramas ndaki yetersizli ini göstermektedir. (1) Transvaginal ultrasonografinin sensitivitesinin iyi olmas na ra men spesifitesinin yeterli olmamas kullan m n k s tlamaktad r. Son yay nlarda

Detaylı

OHSS SİZ KLİNİK. Prof. Dr. Cemal Posacı. D.E.U.T.F İzmir

OHSS SİZ KLİNİK. Prof. Dr. Cemal Posacı. D.E.U.T.F İzmir OHSS SİZ KLİNİK Prof. Dr. Cemal Posacı D.E.U.T.F İzmir OHSS Tanım Epidemiyoloji Önleme Yaklaşımları Tedavi OHSS OHSS ovülasyon indüksiyon tedavisinde kullanılan fertilite ilaçlarına bağlı gelişen iyatrojenik

Detaylı

Prof Dr Bülent GÜLEKLİ Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum ABD Reprodüktif Endokrinoloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi

Prof Dr Bülent GÜLEKLİ Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum ABD Reprodüktif Endokrinoloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi Üreme Tıbbı Derneği ve TJOD Ankara Şubesi Ortak Eğitim Toplantısı HER YÖNÜYLE PCOS 24 Şubat 2013 Prof Dr Bülent GÜLEKLİ Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum ABD Reprodüktif

Detaylı

PKOS, IVF & GnRH Analog Trigger. Prof. Dr. Recai PABUÇCU Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı

PKOS, IVF & GnRH Analog Trigger. Prof. Dr. Recai PABUÇCU Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı PKOS, IVF & GnRH Analog Trigger Prof. Dr. Recai PABUÇCU Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Anovulasyon Mekanizmaları LH Sensitivite Rölatif FSH Normal follikülogenesis

Detaylı

GONADOTROPİNLERLE OVULASYON İNDÜKSİYONU: KRİTİK NOKTALAR

GONADOTROPİNLERLE OVULASYON İNDÜKSİYONU: KRİTİK NOKTALAR GONADOTROPİNLERLE OVULASYON İNDÜKSİYONU: KRİTİK NOKTALAR III. ÜREME TIBBI ve CERRAHİSİ DERNEĞİ İnfertilite Tedavisinde Güncel Yaklaşımlar Dr.Gamze S. ÇAĞLAR Ufuk Üniversitesi Kadın Hastalıkları ve Doğum

Detaylı

ÖZET CEVAP: Oosit retrivalin hemen ardından intrauterin hcg uygulaması implantasyon oranlarını, kimyasal ve klinik gebelik oranlarını artırmaktadır.

ÖZET CEVAP: Oosit retrivalin hemen ardından intrauterin hcg uygulaması implantasyon oranlarını, kimyasal ve klinik gebelik oranlarını artırmaktadır. Intrauterine administration of hcg immediately after oocyte retrieval and the outcome of ICSI: a randomized controlled trial Oosit Retrivalden hemen sonra intrauterin hcg uygulamasının ICSI sonuçları üzerine

Detaylı

Ovaryen Hiperstimulasyon Sendromu (OHSS) Etyopatogenez ve Önleme Stratejileri. Prof.Dr. Timur Gürgan

Ovaryen Hiperstimulasyon Sendromu (OHSS) Etyopatogenez ve Önleme Stratejileri. Prof.Dr. Timur Gürgan Ovaryen Hiperstimulasyon Sendromu (OHSS) Etyopatogenez ve Önleme Stratejileri Prof.Dr. Timur Gürgan YÜT bir Tıp Sanatımıdır? D3 Bx D5 Bx Ovaryan Hiperstimulasyon Sendromu (OHSS) Ovaryan stimulasyonun en

Detaylı

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1 Deomed Medikal Yay nc l k Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1 Birinci bask Deomed, 2009. 62

Detaylı

Ovulasyon İndüksiyonunda Akılcı İlaç Kullanımı. Prof Dr H. Faruk BUYRU İÜ İstanbul Tıp Fakültesi

Ovulasyon İndüksiyonunda Akılcı İlaç Kullanımı. Prof Dr H. Faruk BUYRU İÜ İstanbul Tıp Fakültesi Ovulasyon İndüksiyonunda Akılcı İlaç Kullanımı Prof Dr H. Faruk BUYRU İÜ İstanbul Tıp Fakültesi Göz önünde bulundurulması gerekenler IVF başarısı Hasta konforu Komplikasyonlar- OHSS, çoğul gebelik Maliyet

Detaylı

Prof.Dr.Erkan Alataş Pamukkale Üniversitesi

Prof.Dr.Erkan Alataş Pamukkale Üniversitesi Prof.Dr.Erkan Alataş Pamukkale Üniversitesi Prof.Dr.Erkan Alataş OHSS Çok sayıda follikül elde etme amacıyla verilen gonadotropinlere cevapda aşırılık sonucunda ortaya çıkan yaşamı tehdit edici potansiyelde

Detaylı

Prof.Dr. S. Temel CEYHAN. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Tıp Fakültesi

Prof.Dr. S. Temel CEYHAN. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Tıp Fakültesi Prof.Dr. S. Temel CEYHAN Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Tıp Fakültesi Başarı için yol haritası Hastanın özellikleri Endometrium ve uterus Bireyselleştirilmiş protokoller Laboratuvar şartları,

Detaylı

Normal over rezervine sahip infertil hastalarda IVF-ICSI-ET sikluslarında GnRH agonist uzun protokol ile GnRH antagonist protokolün karşılaştırılması

Normal over rezervine sahip infertil hastalarda IVF-ICSI-ET sikluslarında GnRH agonist uzun protokol ile GnRH antagonist protokolün karşılaştırılması Cukurova Medical Journal Cukurova Med J 2017;42(1):27-33 ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DERGİSİ DOI: 10.17826/cutf.280060 ARAŞTIRMA/RESEARCH Normal over rezervine sahip infertil hastalarda IVF-ICSI-ET

Detaylı

İN-VİTRO FERTİLİZASYON (IVF) VE EMBRİYO TRANSFERİ (ET)

İN-VİTRO FERTİLİZASYON (IVF) VE EMBRİYO TRANSFERİ (ET) İN-VİTRO FERTİLİZASYON (IVF) VE EMBRİYO TRANSFERİ (ET) Yardımcı üreme tekniklerinin (YÜT) (Assisted Reproduction Techniques, ART) temel amacı, infertil çiftin sağlıklı bir bebek sahibi olmasıdır. IVF-ET

Detaylı

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz?

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz? CO RAFYA GRAF KLER ÖRNEK 1 : Afla daki grafikte, y llara göre, Türkiye'nin yafl üzerindeki toplam nufusu ile bu nüfus içindeki okuryazar kad n ve erkek say lar gösterilmifltir. Bin kifli 5. 5.. 35. 3.

Detaylı

Polikistik over sendromu olan kadınlarda, cerrahi veya Yardımcı Üreme. Teknikleri ile kanıta dayalı infertilite tedavisi

Polikistik over sendromu olan kadınlarda, cerrahi veya Yardımcı Üreme. Teknikleri ile kanıta dayalı infertilite tedavisi Polikistik over sendromu olan kadınlarda, cerrahi veya Yardımcı Üreme Teknikleri ile kanıta dayalı infertilite tedavisi Polikistik over sendromu (PKOS), 1930 yılında wedge rezeksiyonun tariflenmesinden

Detaylı

Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği En İyi Genç Araştırıcı Ödülü-2011

Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği En İyi Genç Araştırıcı Ödülü-2011 Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği En İyi Genç Araştırıcı Ödülü-2011 Dr. Serhat IŞIK 13.10.2011 TİROİD PARATİROİD TİROİD PARATİROİD TİROİD PARATİROİD TİROİD PARATİROİD TİROİD PARATİROİD TİROİD

Detaylı

Prof. Dr. Recai PABUÇCU Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Dr. Rıdvan Ege Araştırma ve Eğitim Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı

Prof. Dr. Recai PABUÇCU Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Dr. Rıdvan Ege Araştırma ve Eğitim Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı PCOS/IVF uygulamaları Prof. Dr. Recai PABUÇCU Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Dr. Rıdvan Ege Araştırma ve Eğitim Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı 1.basamak; CC 2.basamak; Gonadotropin

Detaylı

Cukurova Med J. For your questions please send message to

Cukurova Med J. For your questions please send message to Cukurova Med J Normal Over Rezervine Sahip Infertil Hastalarda IVF-ICSI-ET Sikluslarinda GnRH Agonist Uzun Protokol Ile GnRH Antagonist Protokolun Karsilastirilmasi Journal Name : Cukurova Medical Journal

Detaylı

Adet Yokluğu; Adet Kesilmesi; Menstruasyon un Kesilmesi; Adetlerin Durması;

Adet Yokluğu; Adet Kesilmesi; Menstruasyon un Kesilmesi; Adetlerin Durması; AMENORE Adet Yokluğu; Adet Kesilmesi; Menstruasyon un Kesilmesi; Adetlerin Durması; Genç kızlarda menstruasyon 9 ila 18 yaş arasında başlar. 12 yaş averaj yaşıdır ve birçoğu bu yaşta başlar. Adetin olmamasına

Detaylı

Orta ve Ağır Ovaryen Hiperstimulasyon Sendromlu Hastaların Değerlendirilmesi

Orta ve Ağır Ovaryen Hiperstimulasyon Sendromlu Hastaların Değerlendirilmesi Klinik Çalışma Van Tıp Dergisi: 21(3): 164-169, 2014 Orta ve Ağır Ovaryen Hiperstimulasyon Sendromu Orta ve Ağır Ovaryen Hiperstimulasyon Sendromlu Hastaların Değerlendirilmesi Orkun Çetin *, Özlem Yıldırım

Detaylı

İLK TRİMESTERDE PROGESTERON. Dr. Tuncay Nas Gazi Üniversitesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim

İLK TRİMESTERDE PROGESTERON. Dr. Tuncay Nas Gazi Üniversitesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim İLK TRİMESTERDE PROGESTERON Dr. Tuncay Nas Gazi Üniversitesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Progesteron Gebeliğin oluşumu ve devamında çok önemli bir hormondur Progestinler Progesteron (Progestan

Detaylı

AROMATAZ İNHİBİTÖRLERİNİN TEK BAŞINA VEYA GONADOTROPİNLERLE KULLANILMASI

AROMATAZ İNHİBİTÖRLERİNİN TEK BAŞINA VEYA GONADOTROPİNLERLE KULLANILMASI AROMATAZ İNHİBİTÖRLERİNİN TEK BAŞINA VEYA GONADOTROPİNLERLE KULLANILMASI Dr. Koray ELTER EUROFERTIL Tüp Bebek Merkezi Androstenedion Estron AROMATAZ Testosteron Hız Belirleyici Estradiol Basamak Overlerin

Detaylı

POLİKİSTİK OVER SENDROMU

POLİKİSTİK OVER SENDROMU POLİKİSTİK OVER SENDROMU Polikistik Over Hastalığı; PCOS; Stein Leventhal Sendromu; Polifolliküler Over; Hiperandrojenik Anovulasyon; Polikistik over sendromu kronik endokrin bir hastalıktır, kadınlarda

Detaylı

İNFERTİL HASTANIN HORMON DEĞERLENDİRMESİ NASIL YAPILMALIDIR? DOÇ. DR. ERCAN BAŞTU

İNFERTİL HASTANIN HORMON DEĞERLENDİRMESİ NASIL YAPILMALIDIR? DOÇ. DR. ERCAN BAŞTU İNFERTİL HASTANIN HORMON DEĞERLENDİRMESİ NASIL YAPILMALIDIR? DOÇ. DR. ERCAN BAŞTU İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Reprodük>f Endokrinoloji ve İnfer>lite

Detaylı

PCOS/ I VF. uygulamaları. Prof. Dr. Recai PABUÇCU

PCOS/ I VF. uygulamaları. Prof. Dr. Recai PABUÇCU PCOS/ I VF uygulamaları Prof. Dr. Recai PABUÇCU Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Dr. Rıdvan Ege Araştırma ve Eğitim Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı 1.basamak; CC 2.basamak; Gonadotropin

Detaylı

ART de KOH Monitorizasonu Ne Yapmalıyız, Nasıl Yapmalıyız?

ART de KOH Monitorizasonu Ne Yapmalıyız, Nasıl Yapmalıyız? ART de KOH Monitorizasonu Ne Yapmalıyız, Nasıl Yapmalıyız? Dr. Cemal Posacı D.E.U.T.F İzmir Ovarian stimulation for ART LH FSH Antagonist Pituitary Suppression Agonist Time Antagonist-Agonist D 2 veya

Detaylı

ÇOCUKLUK ve ERGENL KTE D YABETLE YAfiAM

ÇOCUKLUK ve ERGENL KTE D YABETLE YAfiAM ÇOCUKLUK ve ERGENL KTE D YABETLE YAfiAM D YABETLE YAfiAMAK Bu kitapç n içeri i Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derne i nin web sitesinden faydalan larak haz rlanm flt r. www.cocukendokrindiyabet.org Diyabet,

Detaylı

Anti-Müllerian Hormon (AMH) ölçümünün klinik uygulamaları

Anti-Müllerian Hormon (AMH) ölçümünün klinik uygulamaları Anti-Müllerian Hormon (AMH) ölçümünün klinik uygulamaları Prof.Dr.Sezai Şahmay İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum ABD Üreme Endokrinolojisi ve İnfertilite Bilim Dalı AMH, transforming

Detaylı

ENDOMETRİOZİS- KOH-IUI UYGULAMALARI. Yrd.Doç.Dr. Cemil Kaya Ufuk Üniversitesi,Tıp Fakültesi, Kadın Hastalıkları ve Doğum AD

ENDOMETRİOZİS- KOH-IUI UYGULAMALARI. Yrd.Doç.Dr. Cemil Kaya Ufuk Üniversitesi,Tıp Fakültesi, Kadın Hastalıkları ve Doğum AD ENDOMETRİOZİS- KOH-IUI UYGULAMALARI Yrd.Doç.Dr. Cemil Kaya Ufuk Üniversitesi,Tıp Fakültesi, Kadın Hastalıkları ve Doğum AD D Hooghe et al., 2003 Siklik fekundite oranı Endometriozis; %2-10 Fertil populasyonda;

Detaylı

Antimüllerian Hormon ve İntrauterin İnseminasyon Sikluslarında Ovarian Yanıt: Prospektif Çalışma

Antimüllerian Hormon ve İntrauterin İnseminasyon Sikluslarında Ovarian Yanıt: Prospektif Çalışma Kocatepe Tıp Dergisi Kocatepe Medical Journal 2014;15(2):85-91 ÖZGÜN ARAŞTIRMA / RESEARCH STUDY Antimüllerian Hormon ve İntrauterin İnseminasyon Sikluslarında Ovarian Yanıt: Prospektif Çalışma Anti-Müllerian

Detaylı

Her Yönüyle Ovarian Hiperstimülasyon Sendromu

Her Yönüyle Ovarian Hiperstimülasyon Sendromu DERLEME doi: 10.24074/tjrms.2016-54247 Her Yönüyle Ovarian Hiperstimülasyon Sendromu Cihan ÇETİN, a Ümit GÖKTOLGA, b Turan ÇETİN c a Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği, Kocaeli Derince Eğitim Araştırma

Detaylı

Meme Kanserinde Fertilite Koruyucu Yaklaşımlar. Murat Sönmezer Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum AD

Meme Kanserinde Fertilite Koruyucu Yaklaşımlar. Murat Sönmezer Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum AD Meme Kanserinde Fertilite Koruyucu Yaklaşımlar Murat Sönmezer Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum AD Meme Kanseri Kadınlarda en yaygın kanser (tüm kanserlerin 1/3 ü) Yaşam boyu

Detaylı

T bbi Makale Yaz m Kurallar

T bbi Makale Yaz m Kurallar .Ü. Cerrahpafla T p Fakültesi Sürekli T p E itimi Etkinlikleri Araflt rmalar ve Etik Sempozyum Dizisi No: 50 May s 2006; s. 7-11 T bbi Makale Yaz m Kurallar Dr. Sebahattin Yurdakul ÖZGÜN ARAfiTIRMA USULE

Detaylı

PCOS da OVÜLASYON İNDÜKSİYONU. Prof. Dr. Erbil Doğan Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi TJOD İZMİR Kasım 2012

PCOS da OVÜLASYON İNDÜKSİYONU. Prof. Dr. Erbil Doğan Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi TJOD İZMİR Kasım 2012 PCOS da OVÜLASYON İNDÜKSİYONU Prof. Dr. Erbil Doğan Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi TJOD İZMİR Kasım 2012 PCOS açıklanamayan hiperandrojenik kronik anovülasyonla seyreden heterojen bir hastalıktır.

Detaylı

ANT MÜLLER AN HORMON: OVER REZERV N GÖSTEREN YEN B R BEL RTEÇ

ANT MÜLLER AN HORMON: OVER REZERV N GÖSTEREN YEN B R BEL RTEÇ ANT MÜLLER AN HORMON: OVER REZERV N GÖSTEREN YEN B R BEL RTEÇ Antimüllerian Hormon (AMH), peptid yap s nda bir büyüme faktörü olup, Transforming Growth Faktör-B ailesinin bir üyesidir. Özellikle gonadlarda

Detaylı

ARAŞTIRMA YAZISI / RESEARCH ARTICLE

ARAŞTIRMA YAZISI / RESEARCH ARTICLE Kocatepe Tıp Dergisi Kocatepe Medical Journal 16:249-254/Ekim/2015 ARAŞTIRMA YAZISI / RESEARCH ARTICLE Long Luteal Agonist Tedavi Protokolü Uygulanan IVF Sikluslarında, Hipofizer Baskılanma Sonucu Bakılan

Detaylı

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1 Deomed Medikal Yay nc l k Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1 Birinci bask Deomed, 2009. çindekiler

Detaylı

Polikistik Over Sendromu ve Anti-Müllerien Hormon (PCOS ve AMH)

Polikistik Over Sendromu ve Anti-Müllerien Hormon (PCOS ve AMH) Polikistik Over Sendromu ve Anti-Müllerien Hormon (PCOS ve AMH) Doç. Dr. Cavidan Gülerman Her yönüyle PCOS Sempozyumu 31 Mart 2013 Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi - İzmir AMH TGF-b ailesinden bir glikoproteindir.

Detaylı

Hipofiz adenomu; Prolaktin salgılayan hipofiz adenomu;

Hipofiz adenomu; Prolaktin salgılayan hipofiz adenomu; PROLAKTİNOMA Hipofiz adenomu; Prolaktin salgılayan hipofiz adenomu; Prolaktinoma beyinde yer alan hipofiz bezinin prolaktin salgılayan tümörüdür. Kanserleşmez ancak hormonal dengeyi bozar. Prolaktin hormonu

Detaylı

ANTİMÜLLERİAN HORMON (AMH)

ANTİMÜLLERİAN HORMON (AMH) ANTİMÜLLERİAN HORMON (AMH) Menopoz durumunun değerlendirilmesi İnfertilite açısından over rezervinin değerlendirilmesi Yardımcı üreme teknikleri / IVF uygulamalarında over cevabının değerlendirilmesi Prematür

Detaylı

Endometrisisli İnfertil Hastaya Yaklaşım

Endometrisisli İnfertil Hastaya Yaklaşım Endometrisisli İnfertil Hastaya Yaklaşım Öğr Gör Uzm Dr R Emre OKYAY Dokuz Eylül Üniv. Tıp Fak. Hastanesi Kadın Hast. ve Doğum Anabilim Dalı Bu ağrılar bir gün bitecek mi? Sürekli ilaç almaktan bıktım.

Detaylı

HEPATİT C SIK SORULAN SORULAR

HEPATİT C SIK SORULAN SORULAR HEPATİT C SIK SORULAN SORULAR Hepatit C nedir? Hepatit C virüsünün neden olduğu karaciğer hastalığıdır. Hepatit C hastalığı olarak bilinir ve %70 kronikleşir, siroz, karaciğer yetmezliği, karaciğer kanseri

Detaylı

Kötü over yanıtlı olgularda tedavi seçenekleri

Kötü over yanıtlı olgularda tedavi seçenekleri Kötü over yanıtlı olgularda tedavi seçenekleri Doç. Dr. Ahmet Zeki IŞIK İRENBE KADO DAL ve ÜYTE MERKEZİ-ALSANCAK TJOD-İZMİR 2013 Kötü Over Yanıtı Tanım Tanım üzerinde tam bir konsensus yok. hcg uygulama

Detaylı

Venöz Tromboembolizmin Önlenmesinde Antitrombotik Tedavi (Birincil Koruma)

Venöz Tromboembolizmin Önlenmesinde Antitrombotik Tedavi (Birincil Koruma) .Ü. Cerrahpafla T p Fakültesi Sürekli T p E itimi Etkinlikleri Kanama ve Tromboza E ilim Sempozyum Dizisi No: 36 Kas m 2003; s. 185-189 Venöz Tromboembolizmin Önlenmesinde Antitrombotik Tedavi (Birincil

Detaylı

Anti-Müllerian Hormon (AMH) ölçümünün klinik uygulamaları

Anti-Müllerian Hormon (AMH) ölçümünün klinik uygulamaları Anti-Müllerian Hormon (AMH) ölçümünün klinik uygulamaları Prof.Dr.Sezai Şahmay İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum ABD Üreme Endokrinolojisi ve İnfertilite Bilim Dalı AMH, transforming

Detaylı

Dünyada ve Türkiye de Güncel Verilerle HIV/AIDS. Hacettepe Üniversitesi AIDS Tedavi ve Araflt rma Merkezi (HATAM)

Dünyada ve Türkiye de Güncel Verilerle HIV/AIDS. Hacettepe Üniversitesi AIDS Tedavi ve Araflt rma Merkezi (HATAM) Dünyada ve Türkiye de Güncel Verilerle /AIDS Dr. Aygen Tümer Hacettepe Üniversitesi AIDS Tedavi ve Araflt rma Merkezi (HATAM) Dünyada /AIDS Dünya Sa l k Örgütü (DSÖ)/UNAIDS taraf ndan Aral k 2010 tarihinde

Detaylı

ART Uygulanan Hastalarda Savunulması Gereken Gonadotropin Dozunun Üst Limiti. Özet:

ART Uygulanan Hastalarda Savunulması Gereken Gonadotropin Dozunun Üst Limiti. Özet: ART Uygulanan Hastalarda Savunulması Gereken Gonadotropin Dozunun Üst Limiti Özet: Amaç: Yardımcı üreme tekniği (ART) uygulanan hastalarda kontrollü over hiperstimülasyonu (COH) için kullanılan gonadotropinlerin

Detaylı

DERLEME Anti Müllerian Hormon Düzeylerinin Ýnvitro Fertilizasyonda Kullanýmý Namýk Kemal Duru 1, Seyit Temel Ceyhan 1, Ýbrahim Alanbay, 1 Murat Muhcu 2, Uður Keskin 1, Ýskender Baþer 1 1 Gülhane Askeri

Detaylı

OPU Komplikasyonlarına Yaklaşım. Doç. Dr. Gamze Sinem Çağlar Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hast. ve Doğum AD.

OPU Komplikasyonlarına Yaklaşım. Doç. Dr. Gamze Sinem Çağlar Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hast. ve Doğum AD. OPU Komplikasyonlarına Yaklaşım Doç. Dr. Gamze Sinem Çağlar Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hast. ve Doğum AD. IVF e bağlı mortalite 100,000 canlı doğumda 6 OPU IVF ilk 10 yılında Laparoskopi ile

Detaylı

PKOS ve Yaşam Tarzı Değişikleri. Dr. Gamze Sinem Çağlar Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi

PKOS ve Yaşam Tarzı Değişikleri. Dr. Gamze Sinem Çağlar Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi PKOS ve Yaşam Tarzı Değişikleri Dr. Gamze Sinem Çağlar Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hast. ve Doğum ABD. PCOS Reprodüktif problemler -Hirsutismus -İnfertilite -Gebelik komplikasyonları Metabolik

Detaylı

Ovarian Drilling. Prof.Dr. Cem Atabekoğlu Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi

Ovarian Drilling. Prof.Dr. Cem Atabekoğlu Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Ovarian Drilling Prof.Dr. Cem Atabekoğlu Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Cerrahi Tedavi PCOS ta ilk cerrahi tedavi 1935 yılında Stein ve Leventhal tarafından tanımlanmıştır. 1935-1960 arasında tek tedavi

Detaylı

Prof. Dr. N.Cem FIÇICIOĞLU Kadın Hastalıkları ve Doğum A.D. Başkanı IVF Merkezi Direktörü Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İstanbul

Prof. Dr. N.Cem FIÇICIOĞLU Kadın Hastalıkları ve Doğum A.D. Başkanı IVF Merkezi Direktörü Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İstanbul Zayıf Over Yanıtının Yönetimi Prof. Dr. N.Cem FIÇICIOĞLU Kadın Hastalıkları ve Doğum A.D. Başkanı IVF Merkezi Direktörü Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İstanbul Zayıf Over Yanıtı Over stimülasyonuna

Detaylı

Birinci Basamak Ovulasyon İndüksiyonu. Prof Dr. Ahmet Zeki Işık İzmir Medikalpark Hastanesi Tüp Bebek Ünitesi

Birinci Basamak Ovulasyon İndüksiyonu. Prof Dr. Ahmet Zeki Işık İzmir Medikalpark Hastanesi Tüp Bebek Ünitesi Birinci Basamak Ovulasyon İndüksiyonu Prof Dr. Ahmet Zeki Işık İzmir Medikalpark Hastanesi Tüp Bebek Ünitesi Anovulatuar hastalar İnfertilite şikayetiyle başvuran çiftlerin %20 sinde anovulasyon mevcuttur.

Detaylı

LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir.

LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir. LENFOMA LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir. LENF SİSTEMİ NEDİR? Lenf sistemi vücuttaki akkan dolaşım sistemidir. Lenf yolu damarlarındaki bağışıklık hücreleri,

Detaylı

Proje Yönetiminde Toplumsal Cinsiyet. Türkiye- EuropeAid/126747/D/SV/TR_Alina Maric, Hifab 1

Proje Yönetiminde Toplumsal Cinsiyet. Türkiye- EuropeAid/126747/D/SV/TR_Alina Maric, Hifab 1 Proje Yönetiminde Toplumsal Cinsiyet Türkiye- EuropeAid/126747/D/SV/TR_Alina Maric, Hifab 1 18 Aral k 1979 da Birle mi Milletler Genel cinsiyet ayr mc l n yasaklayan ve kad n haklar n güvence alt na alan

Detaylı

OHSS: RİSK FAKTÖRLERİ ve ÖNLEME STRATEJİLERİ

OHSS: RİSK FAKTÖRLERİ ve ÖNLEME STRATEJİLERİ OHSS: RİSK FAKTÖRLERİ ve ÖNLEME STRATEJİLERİ Prof. Dr. HÜSEYİN GÖRKEMLİ KONYA N.E. ÜNİVERSİTESİ MERAM TIP FAKÜLTESİ KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM A.D. TANIM Ovarian hiperstimulasyon sendromu (OHSS), aşırı

Detaylı

ÇOCUK ve ERGENL KTE GUATR

ÇOCUK ve ERGENL KTE GUATR ÇOCUK ve ERGENL KTE GUATR GUATR NED R? Bu kitapç n içeri i Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derne i nin web sitesinden faydalan larak haz rlanm flt r. www.cocukendokrindiyabet.org Tiroid bezi Guatr Tiroid

Detaylı

İnfertil Kadınlarda Klomifen Sitrat ve rfsh ile Ovülasyon İndüksiyonu Sonrası İntrauterin İnseminasyon Sonuçlarının Karşılaştırılması

İnfertil Kadınlarda Klomifen Sitrat ve rfsh ile Ovülasyon İndüksiyonu Sonrası İntrauterin İnseminasyon Sonuçlarının Karşılaştırılması KLİNİK ÇALIŞMA / CLINICAL RESEARCH Van Tıp Derg 23(1): 81-85, 2016 İnfertil Kadınlarda Klomifen Sitrat ve rfsh ile Ovülasyon İndüksiyonu Sonrası İntrauterin İnseminasyon Sonuçlarının Karşılaştırılması

Detaylı

EOZİNOFİLİK ÖZOFAJİT ANTALYA 2016 DR YÜKSEL ATEŞ BAYINDIR HASTANESİ ANKARA

EOZİNOFİLİK ÖZOFAJİT ANTALYA 2016 DR YÜKSEL ATEŞ BAYINDIR HASTANESİ ANKARA EOZİNOFİLİK ÖZOFAJİT ANTALYA 2016 DR YÜKSEL ATEŞ BAYINDIR HASTANESİ ANKARA 1. vaka S.P ERKEK 1982 DOĞUMLU YUTMA GÜÇLÜĞÜ ŞİKAYETİ MEVCUT DIŞ MERKEZDE YAPILAN ÖGD SONUCU SQUAMOZ HÜCRELİ CA TANISI ALMIŞ TEKRARLANAN

Detaylı

GnRH Antagonistlerinin Kontrollü Ovaryen Hiperstimülasyonda Kullan m

GnRH Antagonistlerinin Kontrollü Ovaryen Hiperstimülasyonda Kullan m REVIEW GnRH Antagonistlerinin Kontrollü Ovaryen Hiperstimülasyonda Kullan m Cihat ÜNLÜ, Ifl k ÜSTÜNER, Murat SÖNMEZER Ankara Üniversitesi T p Fakültesi, Kad n Hastal klar ve Do um AD, Ankara, Türkiye GnRH

Detaylı

Türk Toraks Derneği. Akut Bronşiyolit Tanı, Tedavi ve Korunma Uzlaşı Raporu Cep Kitabı. Cep Kitapları Serisi. www.toraks.org.tr

Türk Toraks Derneği. Akut Bronşiyolit Tanı, Tedavi ve Korunma Uzlaşı Raporu Cep Kitabı. Cep Kitapları Serisi. www.toraks.org.tr Türk Toraks Derneği Türk Toraks Derneği Cep Kitapları Serisi Akut Bronşiyolit Tanı, Tedavi ve Korunma Uzlaşı Raporu Cep Kitabı www.toraks.org.tr Editörler HAZIRLAYANLAR Prof. Dr. Münevver Erdinç Ege Üniversitesi

Detaylı

SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar

SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar Hmfl. Özlem SANDIKCI SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi, nfeksiyon Kontrol Hemfliresi,

Detaylı

Ovulasyon İndüksiyonunun Dünü, Bugünü ve Geleceği

Ovulasyon İndüksiyonunun Dünü, Bugünü ve Geleceği Ovulasyon İndüksiyonunun Dünü, Bugünü ve Geleceği 1988 Prof.Dr.Erol TAVMERGEN E.Ü. Aile Planlaması-İnfertilite Merkezi Bilimsel Direktörü E.Ü.T.F. Kadın Hastalıkları ve Doğum ABD İlk IVF Bebeği 26/07/1978

Detaylı

Oral ajanlarla ovulasyon induksiyonu. Doc. Dr. Fatma Ferda Verit Suleymaniye Kadin Hastaliklari ve Dogum Egitim ve Arastirma Hastanesi

Oral ajanlarla ovulasyon induksiyonu. Doc. Dr. Fatma Ferda Verit Suleymaniye Kadin Hastaliklari ve Dogum Egitim ve Arastirma Hastanesi Oral ajanlarla ovulasyon induksiyonu Doc. Dr. Fatma Ferda Verit Suleymaniye Kadin Hastaliklari ve Dogum Egitim ve Arastirma Hastanesi Klomifen sitrat Ovulasyon induksiyonu amaciyla ilk kez 1961 yilinda

Detaylı

Prof. Dr. M. Sait Yücebilgin Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum ABD

Prof. Dr. M. Sait Yücebilgin Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum ABD Prof. Dr. M. Sait Yücebilgin Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum ABD Semen analizi Ovülasyon değerlendirilmesi HSG vardır. Endike ise; Over rezervi tayini Laparoskopi söz konusudur.

Detaylı

Tarifname KRONİK YORGUNLUK SENDROMUNUN TEDAVİSİNE YÖNELİK BİR KOMPOZİSYON

Tarifname KRONİK YORGUNLUK SENDROMUNUN TEDAVİSİNE YÖNELİK BİR KOMPOZİSYON 1 Tarifname Teknik Alan KRONİK YORGUNLUK SENDROMUNUN TEDAVİSİNE YÖNELİK BİR KOMPOZİSYON Buluş, kronik yorgunluk sendromunun tedavisine yönelik oluşturulmuş bir kompozisyon ile ilgilidir. Tekniğin Bilinen

Detaylı

Tarifname BÖBREKÜSTÜ BEZĠ YETMEZLĠĞĠNĠN TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK BĠR FORMÜLASYON

Tarifname BÖBREKÜSTÜ BEZĠ YETMEZLĠĞĠNĠN TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK BĠR FORMÜLASYON 1 Tarifname Teknik Alan BÖBREKÜSTÜ BEZĠ YETMEZLĠĞĠNĠN TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK BĠR FORMÜLASYON Buluş, böbreküstü bezi yetmezliğinin tedavisine yönelik oluşturulmuş bir formülasyon ile ilgilidir. Tekniğin Bilinen

Detaylı

2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL

2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL 2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL NOT: Düzeltmeler bold (koyu renk) olarak yaz lm flt r. YANLIfi DO RU 1. Ünite 1, Sayfa 3 3. DÜNYA HAYVAN POPULASYONU

Detaylı

IUI endikasyonlarında IVF yapalım mı? Prof.Dr.M.Bülent Tıraş

IUI endikasyonlarında IVF yapalım mı? Prof.Dr.M.Bülent Tıraş IUI endikasyonlarında IVF yapalım mı? Prof.Dr.M.Bülent Tıraş Acıbadem Maslak Hastanesi Tüp Bebek Acıbadem Sağlık Grubu Tüp Bebek Koordinatörü IUI endikasyonları Ejekulatuar disfonksiyon, seksüel disfonksiyon,

Detaylı

Prof Dr M Sait Yücebilgin Ege Üniversitesi Tıp fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı

Prof Dr M Sait Yücebilgin Ege Üniversitesi Tıp fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Prof Dr M Sait Yücebilgin Ege Üniversitesi Tıp fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Hipogonadotropik hipogonadizm Adet görmeyen olgular Ovülasyonu olmayan olgular FSH ve E-2 düşük sevyede

Detaylı

Araflt rma modelinin oluflturulmas. Veri toplama

Araflt rma modelinin oluflturulmas. Veri toplama 21 G R fi Araflt rman n amac na ba l olarak araflt rmac ayr ayr nicel veya nitel yöntemi kullanabilece i gibi her iki yöntemi bir arada kullanarak da araflt rmas n planlar. Her iki yöntemin planlama aflamas

Detaylı

KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ

KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Hasta Rehberi Say 6 KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Orta kolayl kta okunabilir rehber Konjenital Adrenal Hiperplazi - Say 6 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading Üniversitesi, Sa l k Bilimleri

Detaylı

Endokrin Testler Cep K lavuzu

Endokrin Testler Cep K lavuzu Deomed Medikal Yay nc l k Endokrin Testler Cep K lavuzu Prof. Dr. fiazi mamo lu Prof. Dr. Canan Özyard mc Ersoy Uzm. Dr. Sinem K y c Uzm. Dr. Metin Güçlü Uzm. Dr. Özen Öz Gül Uzm. Dr. Soner Cander Uzm.

Detaylı

IVM NİN POTANSİYEL UYGULAMALARI

IVM NİN POTANSİYEL UYGULAMALARI Makalenin Orjinal Adı: In vitro maturation: a committee opinion Yazarlar/Enstitü: The Practice Committees of the American Society for Reproductive Medicine and the Society for Assisted Reproductive Technology,

Detaylı

POLİKİSTİK OVER SENDROMU (PCOS)

POLİKİSTİK OVER SENDROMU (PCOS) POLİKİSTİK OVER SENDROMU (PCOS) www.anatoliatupbebek.com.tr www.anatoliaivf.com CERTIFIED EN I SO 9001 Certificate No. 20100173002732 Kurumumuzun, ISO-9001/2015 uluslararası hizmet kalite standardı belgesi

Detaylı

www.mercedes-benz.com.tr Mercedes-Benz Orijinal Ya lar

www.mercedes-benz.com.tr Mercedes-Benz Orijinal Ya lar www.mercedes-benz.com.tr Mercedes-Benz Orijinal Ya lar Kazand ran Güç Mercedes-Benz orijinal ya lar arac n z üreten uzmanlar taraf ndan, gelifltirilmifltir. Mercedes-Benz in dilinden en iyi Mercedes-Benz

Detaylı

LUTEAL FAZ DESTEĞİ. PROF.DR.HÜSEYİN GÖRKEMLİ Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum AD

LUTEAL FAZ DESTEĞİ. PROF.DR.HÜSEYİN GÖRKEMLİ Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum AD LUTEAL FAZ DESTEĞİ PROF.DR.HÜSEYİN GÖRKEMLİ Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum AD IVF TE LUTEAL FAZ DESTEĞİ İHTİYACI o Estradiolün suprafizyolojik düzeyde oluşu o LH nın

Detaylı

PCOS ve İnsülin Duyarlaştırıcılar

PCOS ve İnsülin Duyarlaştırıcılar PCOS ve İnsülin Duyarlaştırıcılar Doç. Dr. Cavidan Gülerman Zekai Tahir Burak Kadın Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Her yönüyle PCOS 24 Şubat 2013 İnsülin Rezistansının Önlenmesinde Farmakolojik

Detaylı

PCOS ve GEBELİK KOMPLİKASYONLARI. Prof. Dr. Nazan Başak Yıldırım Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum A.D.

PCOS ve GEBELİK KOMPLİKASYONLARI. Prof. Dr. Nazan Başak Yıldırım Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum A.D. PCOS ve GEBELİK KOMPLİKASYONLARI Prof. Dr. Nazan Başak Yıldırım Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum A.D. PCOS hiperandrojenism, anovulasyon, overde polikistik görünüm Obezite

Detaylı

Suç Duyurusu: Dilovası = Sanayi = Hava Kirliliği = Akciğer Kanseri? / Onur Hamzaoğlu

Suç Duyurusu: Dilovası = Sanayi = Hava Kirliliği = Akciğer Kanseri? / Onur Hamzaoğlu Suç Duyurusu: Dilovası = Sanayi = Hava Kirliliği = Akciğer Kanseri? / Onur Hamzaoğlu Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı(UKAA), 17 Ekim 2013 tarihinde, hava kirliliğinin

Detaylı

Gaziosmanpaşa Üniversitesi TıpFakültesi Dergisi 2017;9(1): 1-7. Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı, Türkiye

Gaziosmanpaşa Üniversitesi TıpFakültesi Dergisi 2017;9(1): 1-7. Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı, Türkiye Gaziosmanpaşa Üniversitesi TıpFakültesi Dergisi 2017;9(1): 1-7 Derleme Çakmak ve ark. İn Vitro Fertilizasyon (İVF) Sikluslarında Long Luteal Agonist Tedavisi Long Luteal Agonist Therapy in IVF Cycles Bülent

Detaylı

GAZLAR ÖRNEK 16: ÖRNEK 17: X (g) Y (g) Z (g)

GAZLAR ÖRNEK 16: ÖRNEK 17: X (g) Y (g) Z (g) ÖRNEK 16: ÖRNEK 17: X (g) Y (g) Z (g) Sürtünmesiz piston H (g) He Yukar daki üç özdefl elastik balon ayn koflullarda bulunmaktad r. Balonlar n hacimleri eflit oldu una göre;. Gazlar n özkütleleri. Gazlar

Detaylı

DÜNYADAN HABERLER NİSAN

DÜNYADAN HABERLER NİSAN DÜNYADAN HABERLER NİSAN 2012 Türk Eczacıları Birliği tarafından hazırlanmıştır. WillyBrandt Sok. no:9 06690 Çankaya Ankara İçindekiler: İspanya da Artık Emekliler de Katılım Payı Ödeyecek İrlanda da Jenerik

Detaylı

NIJERYA DAN GELEN YOLCUDA EBOLAYA RASTLANMADI

NIJERYA DAN GELEN YOLCUDA EBOLAYA RASTLANMADI Portal Adres NIJERYA DAN GELEN YOLCUDA EBOLAYA RASTLANMADI : www.cayyolu.com.tr İçeriği : Gündem : http://www.cayyolu.com.tr/haber/nijerya-dan-gelen-yolcuda-ebolaya-rastlanmadi/96318 1/3 SAGLIK IÇIN EGZERSIZ

Detaylı

ZORUNLU TEK/fiARTLI K EMBR YO TRANSFER YÖNETMEL SONRASI GEBEL K ORANLARIMIZ

ZORUNLU TEK/fiARTLI K EMBR YO TRANSFER YÖNETMEL SONRASI GEBEL K ORANLARIMIZ ARAfiTIRMA (Clinical Investigation) ZORUNLU TEK/fiARTLI K EMBR YO TRANSFER YÖNETMEL SONRASI GEBEL K ORANLARIMIZ Seyhan GÜMÜfiLÜ, Recep Onur KARABACAK, Nuray BOZKURT, Mesut ÖKTEM, Esra KARABAY, Cengiz KARAKAYA,

Detaylı

Azospermi Nedir, Belirtileri Nedir, Nas l Tedavi Edilir?

Azospermi Nedir, Belirtileri Nedir, Nas l Tedavi Edilir? Azospermi Nedir, Belirtileri Nedir, Nas l Tedavi Edilir? Azospermi, al nan meni örne inde hiçbir sperm hücresinin bulunmamas d r. Azospermi sorunu iki ba l kta incelenmektedir; T kan kl a ba l olan ve

Detaylı

Çeviri: Dr Kemal Atasayan (Marmara Universitesi, Kadın Hastalıkları ve Doğum A.D.)

Çeviri: Dr Kemal Atasayan (Marmara Universitesi, Kadın Hastalıkları ve Doğum A.D.) Başlık: Kontrollü ovaryan hiperstimulasyon sırasındaki serum estradiol seviyeleri in vitro fertilizasyonun gebelik sonuçlarını konsantrasyon bağımlı şekilde etkiler Orijinal Başlık: Serum estradiol levels

Detaylı

konacak bir veya daha fazla tek hat sayfas üzerinden sistemin daha kolay ve anlafl l r olarak izlenmesi

konacak bir veya daha fazla tek hat sayfas üzerinden sistemin daha kolay ve anlafl l r olarak izlenmesi kwh ve/veya kvar) 2- Enerji kalitesi / devaml l izleme ve kontrol otomasyonu a. Enerji izleme ve kontrol b. Kontrol Otomasyonu / yük atma otomasyonu Not: Tüm bunlar n yan nda, makine otomasyonu, proses

Detaylı

Araştırmalar / Researches

Araştırmalar / Researches Araştırmalar / Researches DOI: 10.5350/SEMB.20150302090129 GnRH Agonist veya Antagonist ile Down Regülasyon Yapılan ICSI/ET Sikluslarında İnsan Koryonik Gonadotropin Günü Bakılan Estradiol, Prolaktin Düzeylerinin

Detaylı

GENÇ YET fik NLERDE BÜYÜME HORMONU EKS KL

GENÇ YET fik NLERDE BÜYÜME HORMONU EKS KL Hasta Rehberi Say 7 GENÇ YET fik NLERDE BÜYÜME HORMONU EKS KL Orta kolayl kta okunabilir rehber Genç Yetiflkinlerde Büyüme Hormonu Eksikli i - Say 7 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading

Detaylı

BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9

BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9 BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9 Attila Hancıoğlu ve İlknur Yüksel Alyanak Sağlık programlarının izlenmesi, değerlendirilmesi ve ileriye yönelik politikaların belirlenmesi açısından neonatal, post-neonatal

Detaylı