E. Kolay 1 *, M.Ö. Atay 2

Transkript

1 MÜHJE 2017: Ulusal Mühendislik Jeolojisi - Jeoteknik Sempozyumu, Ekim 2017, ÇÜ, Adana Gelingüllü Barajındaki (Yozgat) Riprap Bloklarının Jeolojik ve Mühendislik Özelliklerinin İncelenmesi Investigation of Geological and Engineering Properties of Riprap Blocks at Gelingullu Dam (Yozgat) E. olay 1 *, M.Ö. Atay 2 1 Bozok Üniversitesi, Mühendislik-Mimarlık Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, YZGAT. 2 Devlet Su İşleri 4. Bölge Müdürlüğü Jeoteknik Hizmetler ve YAS Şube Müdürlüğü Meram/NYA (*kolayersin@gmail.com) ÖZ: Bu çalışmada, yaklaşık yirmi yıldır kullanımda olan Gelingüllü Barajının riprap malzemesinin jeolojik ve mühendislik özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Baraj aksının yakın çevresinde yüzeyleyen granit blokları gövdede riprap malzemesi olarak kullanılmıştır. Riprap katmanı, göl tabanından krete doğru, su altında kalma süreleri dikkate alınarak, dört zona ayrılmıştır. Zonlardan alınan örneklerin petrografik, fiziksel, kimyasal ve mekanik özellikleri incelenmiştir. Zonlardaki bloklar üzerinde yerinde Schmidt sertlik çekici deneyi gerçekleştirilmiştir. Blokların şekil özellikleri ise Fraktal boyut yöntemiyle belirlenmiştir. Su ile temas halinde olan A, B ve C zonlarının Schmidt sertlik geri sıçrama değerleri ile V p değerleri dikkat çekici şekilde ndan daha düşük çıkmıştır. A, B ve C zonlarına ait riprap bloklarının bazı mühendislik parametrelerinin minimum değerlerinin sınır değerlerin altında kaldığı görülmektedir. Maksimum su kotunun üzerindeki için parametrelerin tamamı sınır değerlere uygundur. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre, bozunma süreçlerinin riprap bloklarının fiziksel ve mekanik özellikleri üzerinde etkili olduğu anlaşılmaktadır. Anahtar elimeler: Duraylılık, Dolgu Gövdeli Baraj, Gelingüllü Barajı, Riprap, Yozgat ABSTRACT: In this study, it was aimed to determine the geological and engineering characteristics of the riprap material of the Gelingüllü Dam which is used for twenty years. The granite blocks, which are exposed around the dam axle, were used as riprap material in the body. The riprap layer is divided into four zones, from the bottom of the lake to the crest, taking into account the dwell time. The petrographic, physical, chemical and mechanical properties of the samples taken from the zones were examined. In situ Schmidt stiffness test was carried out on the blocks in the zones. The shape characteristics of the blocks were determined by the Fractal dimension method. The Schmidt hardness rebound values and V p values of zones A, B and C in contact with water are remarkably lower than zone D. It is seen that the minimum values of some engineering parameters of the riprap blocks of zones A, B and C are below the limit values. All parameters for zone D above the maximum water gauge are suitable for limit values. According to the results obtained from the study, it is understood that the weathering processes affect the physical and mechanical properties of riprap blocks. eywords: Durability, Earth Fill Dam, Gelingüllü Dam, Riprap, Yozgat 1. GİRİŞ Dolgu gövdeli barajların özellikle memba şevlerinin rüzgar ve dalga aşındırmasında korunması gereklidir. Şev yüzeyinde böyle bir koruma ya beton kaplama inşası ya da riprap kaplama ile sağlanır (Bell, 2004). ırma taş yüksek kaliteli ve ucuz olması sebebiyle, toprak dolguları dalga etkisinden korumada en çok kullanılan malzemedir (Ahrens, 1981). Riprap malzemesinin suyun aşındırma etkisine olan direnci; ortalama büyüklük, şekil, dane dağılımı, gözeneklilik ve birim ağırlık gibi malzeme özelliklerine, hidrolik karakteristiklere veya gövde mansap yüzünün eğimi ve birim debiye bağlı olarak değişmektedir. aş ve Yıldız (2002) köşeli taşların köşeli olmayan taşlara göre boşlukların dolması açısından avantaj sağladığını belirtmektedir. Akçalı ve Arman (2008), baraj dolgularında kullanılan doğal malzemenin seçim kriterleri ve limit aşımının doğuracağı tehlikeler konusunda araştırma yapmışlardır. Laboratuvar deneyleri, limit değerler, limit aşımının sakıncaları konuları hakkında bilgiler vermişlerdir. Yüzey korunmasında olarak kullanılacak kaya malzemesinin

2 MÜHJE 2017: Ulusal Mühendislik Jeolojisi - Jeoteknik Sempozyumu, Ekim 2017, ÇÜ, Adana boyut, derecelenme, şekil, yoğunluk, su emme, aşınma direnci, çarpma direnci, dayanım ve kararlılık, kayaç türü, bozunma derecesi ve zayıflık düzlemleri gibi özelliklerinin göz önüne alınması gerekmektedir (Latham, 1998; Thorne vd., 1995). Doğal yapı taşları, doğal veya insan kaynaklı etkilerle zayıflatılmaya ve parçalanmaya maruz kalmaktadır. Bu etkiler anlık, tekrarlı ve zaman içinde yavaş yavaş olabilmektedir. ayaçları bozunmaya uğratan fiziksel etkilerin en önemlileri tuz kristallenmesi, ıslanma-kuruma, ısınma-soğuma ve donma-çözülmedir. Acır (2007), Doğu aradeniz limanlarında kullanılan anroşman kayaçlarında, deniz suyunun ve dalganın etkisiyle killeşme, tuzlanma, ufalanma, çatlama gibi aşınmaların oluştuğunu ve anroşmanın görev yapamaz duruma geldiğini belirtmektedir. Çetin vd., (2000), Atatürk Barajının gövdesinde kullanılan vesiküler dokulu bazaltlar sebebiyle gövdede kayda değer boyutlarda faklı oturmaların meydana geldiğini belirtmektedir. Yakın tarihte farklı etkiler sonucunda yıkılan veya hasar gören barajların yarısına yakını, gövde inşaatında kullanılan doğal yapı malzemesi problemlerine bağlı olarak yıkılmıştır (Akçalı ve Arman, 2008; Baykan ve Saf, 2004). Biswas ve Chatterjee (1971), baraj yıkılmalarının % nın kötü inşaat malzemesi kullanımı, dalga etkisi ve yetersiz bakım gibi sebeplerden gerçekleştiğini belirtmektedir. Gelingüllü Barajı nın inşaatı sırasında aks çevresinden toplanan granitik kaya blokları riprap malzemesi olarak kullanılmıştır. İnceleme alanında sert karasal iklim hakim olup, yılda kez donma-çözülme olayı gerçekleşmektedir. Ergüler ve Shakoor (2009), donma-çözülmenin kayaç parçalanmasında ısınma-soğumadan daha etkili bir iklim olayı olduğunu belirtmektedir. Donmaçözülme sonucunda kayaçların parçalanması, yollar, demiryolları, boru hatları ve bina inşaatı gibi bazı projeler için çok önemlidir (Zhang vd., 2004; Grossi vd., 2007). Gözenek suyu kayaç içerisinde 0 o C nin altında donduğunda, hacminde %9 artış olur. Bu durum muazzam bir boşluk suyu basıncı artşı oluşturur (Rahn, 1996; Bell, 2004). Donma şartları altında boşluk hidrostatik basınç kayacın çekme dayanımından daha büyüktür ve bu da ilksel çatlakların oluşması için yeterlidir (Lienhart, 1988). Su gözenek içinde -22 o C de donup katılaştığında 200MPa basınç uygular. ayacın tane boyutu arttıkça donmaya karşı direnci de artmaktadır (Bell, 2004). Takarli vd. (2008) granit gibi kristalin kayaçlarda küçük sıcaklık değişimlerinin bile termal kırıklanmaya sebep olduğunu belirtmektedir. Literatürde, riprap malzemelerinin sahip olması gereken özelliklerinden bahsedilmiş ve bu özelliklerin önemi vurgulanmıştır. Barajlar uzun yıllar hizmet veren projeler olarak tasarlanmaktadır. Bu süre içerisinde bulundukları bölgenin özelliklerine göre iklim koşulları, su etkisi, deprem vb. etkenler baraj rezervuarındaki kayaçları ve gövde inşaatında kullanılan doğal yapı taşlarını etkileyecektir. Bu etki doğal yapı taşlarının dayanımını azaltma yönünde olmaktadır. Dayanım kaybının oranı, zamana, dış etkenin ve doğal yapı materyalinin özelliğine bağlıdır. Coduto (1998), baraj mühendisliğinin geleceğinde, küçük barajların yapımı ile mevcut barajların bakımının ve güncelleştirilmesinin önemli yer tutacağını belirtmektedir. Bu çalışmada, Gelingüllü Barajı nda riprap malzemesi olarak kullanılan granitik kayaçların 20 yıllık süreç sonucunda içyapısında ve dayanımında meydana gelen kimyasal, fiziksel ve mekanik değişimler incelenmiş ve sınır değerlerin neresinde olduğu araştırılmıştır. 2. GELİNGÜLLÜ BARAJI NIN ÖZELLİLERİ anak Çayı üzerinde inşa edilen zonlu toprak dolgu gövdeli Gelingüllü Barajı, 1979 yılında projelendirilmiş olup yapımı yılları arasında gerçekleştirilmiştir.. Sulama amacıyla inşa edilen barajın talvegden yüksekliği 44.4 m olup, gövde hacmi hm 3 ve normal su kotunda göl hacmi hm 3 tür. Baraj aksı ve rezervuar alanında Üst retase yaşlı rta Anadolu granitoyidine ait granitik kayaçlar geniş yayılım göstermektedir (Akçay vd., 2008). DSİ (1979) sondajlarında aks bölgesindeki granitik kayaçların 0-8 m derinliğinde oldukça kırıklı ve bozunmuş durumda olduğu, 8 m den sonra ise sağlam granitik kayaçlara geçildiği belirtilmektedir. Baraj aksının yakın çevresinde, kuzeyinde ve batısında yüzeyde dağılmış vaziyette sağlam görünümlü granitik kayaç blokları bulunmaktadır. DSİ (1979) raporunda bu kayaçların riprap malzemesi olarak kullanılmasının uygun olduğu belirtilmiş ve gövdede buradan toplanan kaya blokları riprap olarak kullanılmıştır. Riprap zonu geçirimli malzemenin üzerinde cm kalınlıkta olup, bloklar rastgele dökülerek yerleştirilmiştir. Bu çalışmada, riprap katmanı talvegden krete doğru su altında kalma süreleri dikkate alınarak, dört farklı zona ayrılmıştır (Şekil 1a). devamlı su altında kalan zon, nispeten uzun süre su altında kalan zon, çok kısa süre su altında kalan zon ve hiç su altında kalmayan dolu savak seviyesinin üstünde kalan zon olarak tanımlanmıştır. Her zonda blok boyutlarını belirlemek için ölçümler yapılmış ve zonlardaki ortalama blok boyutları A, B, C ve D zonları için sırasıyla 50cm, 44cm, 51cm ve 46cm olarak bulunmuştur.

3 MÜHJE 2017: Ulusal Mühendislik Jeolojisi - Jeoteknik Sempozyumu, Ekim 2017, ÇÜ, Adana Blok ortasından alınan örnek () (13m) (8m) (12m) (3m) Blok kenarından alınan örnek () Şekil 1. Gelingüllü baraj gövdesindeki riprap kayaçlarının görünümü ve silindirik örneklerin hazırlanması. 3. MATERYAL VE YÖNTEM Çalışmanın materyalini, riprap kaplamanın A, B, C ve D zonlarından alınan granitik kaya blokları oluşturmuştur. Her zonu temsilen alınan riprap bloklarının bozunma etkisi altında olan dış yüzeyine yakın kısımlarından (kenar) ve bozunmadan daha az etkilenecek iç kısımlarından (orta) ince kesitler hazırlanmış ve polarizan mikroskop yardımıyla petrografik incelemeye tabi tutulmuştur. Her zondan kaya bloklarının fiziksel ve mekanik özelliklerini belirlemek için taşınabilecek boyutlarda 10 ar adet blok laboratuvar çalışmaları için seçilmiştir. Bu blokların mümkün olduğunca kenar () kısımlarından ve orta () kısımlarından 10 ar adet olmak üzere, her zon için 20 karot örneği hazırlanmıştır (Şekil 1b). Bu şekilde hazırlanan örnekler üzerinde kuru yoğunluk (ρ d ), görünür gözeneklilik (n), ağırlıkça su emme (A w ), ultrasonik hız (V p ), nokta yükü dayanım indeksi (I s(50)) ve serbest basınç deneyleri (UCS) ASTM (2002) ve ISRM (2007) yöntemlerine uygun şekilde yapılmıştır. Sahada her zondaki bloklar üzerinde L tip Schmidt çekici ile 100 adet sıçrama değeri (N) ölçülmüştür. Ayrıca blokların kenar ve orta kısımlarından alınan 24 örneğin XRF yöntemiyle temel oksit analizleri, XRD yöntemiyle de 16 örneğin mineralojik analizler yapılmıştır. Granit bloklarındaki günlenmenin en belirgin etkilerinden birisi bloklardaki yuvarlaklaşmadır. Bu sebeple zonlardaki blokların fotoğrafları yardımıyla, Fraktal analiz yöntemi kullanılarak blokların yuvarlaklıkları hesaplanmıştır. Hesaplamalarda her zon için 50 blok fotoğrafı kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgular zonlara göre karşılaştırmalı olarak incelenmiş sonuçlar yorumlanmıştır. 4. PETRGRAFİ VE İMYASAL İNCELEMELER Baraj gövdesindeki granitler, el örneklerinde çoğunlukla fanaritik bazen de porfiro-fanaritik dokuya sahiptir. Bloklardan hazırlanan 16 ince kesit incelemesine göre, granitler çoğunlukla holokristalin, hipidiyamorf, tanesel doku göstermektedir. Granitler bolluk sırasına göre, kuvars, ortoklaz, plajiyoklaz, biyotit, amfibol, sfen ve opak minerallerini içermekte olup orta-iri tanelidir. A, B ve C zonlarındaki blokların kenar kısımlarından hazırlanan ince kesitlerde orta kısımlardan hazırlan kesitlere göre; feldispatların daha çok killeştiği, serisitleştiği ve kirlendiği; biyotitlerin daha fazla hidrobiyotite dönüştüğü, kloritleştiği ve serisitleştiği; amfibollerin daha çok kloritleştiği ve opaklaştığı ve kuvarsların daha çatlaklı olduğu gözlenmiştir (Şekil 2a). Daha fazla bozunma etkisi gösteren kenar kısımlar karot örneklerinde 0.5-1cm genişliğinde daha açık zonlar olarak izlenmektedir (Şekil 3a). D zonunda ise blokların kenar ve orta kısımlarında yukarıda anlatıldığı gibi belirgin bir farklılık gözlenmemiştir (Şekil 2b). XRD analizleri sonucunda, A, B, ve C zonlarındaki blokların kenar kısımlarında orta kısımlara göre daha çok kaolenit minerali içermektedir. nda ise kenar ve orta kısımlardaki kaolenit içerikleri hemen hemen aynı değerden olup diğer zonlardan daha düşüktür. A, B, C ve D zonlarındaki blokların günlenmeye bağlı kimyasal değişimleri ortaya koymak için kimyasal günlenme indislerinden faydalanılmıştır. Bu amaçla XRF sonuçlarına göre, Parker indisi (W p ), silikaalümina oranı (SA), değiştirilmiş günlenme potansiyel indeksi (MWPI), kimyasal günlenme indisi

4 MÜHJE 2017: Ulusal Mühendislik Jeolojisi - Jeoteknik Sempozyumu, Ekim 2017, ÇÜ, Adana (CIW)ve ateşte kayıp değerleri (LI) hesaplanmıştır. Literatür verileri incelendiğinde (Arel and Tugrul, 2001; Heidari vd., 2010; İrfan, 1994), kayaçların günlenme derecesi arttıkça Wp, SA, MWPI nın azaldığı, CIW ve LI nin ise arttığı görülmektedir. Şekil 3b de görüldüğü üzere, A, B, C ve D zonlarındaki blokların günlenme indisleri arasında önemli bir farkın oluşmadığı anlaşılmaktadır. Şekil 2. A ve D zonundaki blokların kenar kısımlarına ait ince kesit görüntüleri (Çift nikol) (uvars: Qtz, ortoklaz: r, plajioklaz: Plj, biyotit: By). 5. RİPRAP BLLARININ MÜHENDİSLİ ÖZELLİLERİ A, B, C ve D zonlarından çekilen 50 şer adet blok fotoğrafı için, blokların şekil ve köşeliliğini ifade eden Fraktal boyut hesaplamaları olay ve ayabalı (2005) e göre yapılmıştır. Fraktal boyut değerinin yüksek olması bloğun köşeli olduğunu ve küresellikten uzaklaştığını ifade etmektedir. Her zonu temsil eden Fraktal boyut değerleri Şekil 16 da gösterilmiştir. A, B, C ve D zonlarındaki bloklar sırasıyla ortalama 1.035, 1.039, ve Fraktal boyut değerlerine sahiptir. Buna göre A zonundaki kaya bloklarının, daha yuvarlak ve pürüzsüz olduğu anlaşılmaktadır (Şekil 4a). Açık renk A B C D 0 CIW Wp MWPI SAR LI Şekil 3. arot örneklerinin kenar kısımlarında bozunmalara bağlı renk değişimleri ve A, B, C ve D zonlarındaki blokların kimyasal günlenme indisleri. A, B, C ve D zonlarında yapılan Schmidt sertlik deneylerinden elde edilen geri sıçrama değerlerinin ortalamaları sırası ile 41.54, 45.36, ve 49.8 olarak hesaplanmıştır. Buna göre devamlı su altında kalan nun sıçrama değerlerinin diğer zonlardan belirgin oranda daha düşük olduğu anlaşılmaktadır (Şekil 4b). arot örnekleri üzerinde kuru şartlar altında ultrasonik hız (V p ) ölçümleri yapılmış ve A, B, C ve D zonlarındaki numunelere ait ortalama ultrasonik hız değerleri sırasıyla 4831, 4491, 4478 ve 53m/s olarak bulunmuştur (Şekil 5a). Zonlardaki bloklara ait kuru yoğunluk (Şekil 5b), görünür gözeneklilik (Şekil 6a) ve ağırlıkça su emme değerleri (Şekil 6b) incelendiğinde dışındaki diğer zonlarda, bazı numunelerde belirgin oranda düşük yoğunluk, yüksek gözeneklilik ve su emme değerlerine sahip olduğu görülmektedir. Baraj gövdesindeki blokların kenar ve orta kısımlarına ait nokta yükü dayanım indeksi (I s(50) ) değerleri zonlara göre Şekil 7a, b, c ve d de görülmektedir.

5 Fraktal boyut MÜHJE 2017: Ulusal Mühendislik Jeolojisi - Jeoteknik Sempozyumu, Ekim 2017, ÇÜ, Adana Profil numarası Şekil 4. Zonlardaki blokların Fraktal boyut ve Schmidt sertlik deneyi geri sıçrama (N) değerleri A, B ve C zonlarındaki blokların serbest basınç dayanımları (UCS) ndakilerden daha düşük çıkmıştır (Şekil 8). A, B, ve C zonlarında, blokların kenar kısımlarındaki UCS değerleri (UCS ) orta kısımlara (UCS ) göre daha düşük çıkarken, n da ise değerler birbirine yakın çıkmıştır (Şekil 9). Zonlardaki blokların kenar ve orta numunelerinin dayanım anizotropisi oranları (UCS /UCS ) ve zonlara göre dayanım anizotropisi oranları (UCS i /UCS D ) Çizelge 1 de verilmiştir. Vp (m/s) n (%) Şekil 5. Farklı zonlardaki örneklerin ultrasonik hız (V p ) ve kuru yoğunluk değerleri (ρ d ) Ölçüm no Şekil 6. Zonların görünür gözeneklilik (n) ve ağırlıkça su emme (A w ) değerleri. ρ d (g/cm 3 ) A w (%) N Zonlar A B C D Çizelge 1. Blokların serbest basınç dayanım (UCS) sonuçları. UCS Dayanım Dayanım (MPa) Anizotropisi ranı Anizotropisi ranı En az En çok rtalama (UCS /UCS ) (UCS i /UCS D ) enar () rta () enar () rta () enar () rta () enar () rta ()

6 UCS (MPa) UCS (MPa) MÜHJE 2017: Ulusal Mühendislik Jeolojisi - Jeoteknik Sempozyumu, Ekim 2017, ÇÜ, Adana Is(50) (MPa) Is(50) (MPa) (c) (d) Şekil 7. A, B, C (c) ve D (d) zonlarına ait blokların kenar () ve orta () kısımlara ait nokta yükü dayanım indeksi değerleri UCS (MPa) Şekil 8. A, B, C ve D zonlarındaki örneklerinin serbest basınç dayanımları (c) (d) Şekil 9. A, B, C (c) ve D (d) zonlarına ait blokların kenar ve orta kısımlara ait serbest basınç dayanımı (UCS) değerleri. 6. TARTIŞMA VE SNUÇLAR nda ıslanma-kuruma, donma-çözülme süreçleri, dalga enerjisi ve baraj suyunun etkisiyle bloklarda yuvarlaklaşma meydana gelmiş ve Fraktal boyut değerleri daha küçük hesaplanmıştır. Bu mekanizma ndaki blokların boyutlarının zaman içinde küçülme eğiliminde olduğunu da göstermektedir. nda Schmidt sertlik geri sıçrama değerleri diğer zonlardan belirgin oranda daha düşüktür. Bu durum, devamlı su altında kalan ndaki blokların yüzey kısmındaki biyotit ve feldispat gibi minerallerin daha fazla bozunmaya uğradığının bir göstergesidir. A, B ve C zonlarının Is(50) (MPa) UCS (MPa) UCS (MPa) Is(50) (MPa) A B C D

7 MÜHJE 2017: Ulusal Mühendislik Jeolojisi - Jeoteknik Sempozyumu, Ekim 2017, ÇÜ, Adana V p değerleri dikkat çekici şekilde ndan daha düşük çıkmıştır. Bu da su ile temas eden zonlardaki blokların bozunma süreçlerinden daha çok etkilendiğinin bir ifadesidir. Riprap bloklarının yoğunluk değerleri g/cm 3 arasında değişmekte olup, yoğunluğu 2.66 g/cm 3 ten küçük olan bloklar sulu zonlarda ortam şartlarından daha çok etkilenerek belirgin oranda yoğunluk kayıplarına uğramıştır. Riprap bloklarının görünür gözeneklilik değerleri, nda %0.64- %1.37, nda %0.24-%4.34, nda %0.37-%3.02 ve nda %0.29-%0.61 arasındadır. Blokların ağırlıkça su emme değerleri, nda %0.24-%0.70, nda %0.11-%1.72, nda %0.16-%1.16 ve nda %0.11-%0.62 arasındadır. A, B ve C zonlarında kenar örneklerinin nokta yükü dayanım indeksleri biraz daha düşük çıkarken D zonu örneklerinin kenar ve orta örneklerinde değerler birbirine yakın çıkmıştır. enar ve orta örneklerine ait serbest basınç dayanımları sırasıyla, nda MPa, nda MPa, nda MPa, ve nda MPa dır. Blokların kenar (UCS ) ve orta (UCS ) kısımları arasında dayanım anizotropisini incelemek için UCS /UCS oranı hesaplanmıştır. Çizelge 4 te açıkça görüldüğü üzere oran A, B ve C zonlarında 1 den oldukça düşük çıkmıştır. Bu da bozunmaya bağlı olarak kenar kısımlarda, orta kısımlara göre daha fazla dayanım kaybının meydana geldiğini göstermektedir. Ayrıca A, B ve ndaki UCS değerleri ndan belirgin oranda düşük çıkmıştır. na göre dayanım anizotropisi değeri nunda 0.86, B zonunda 0.83 ve nda 0.86 dır. Akçalı ve Arman (2008) tarafından riprap kayaçları için yoğunluk ve serbest basınç dayanımının kabul edilebilir minimum değerleri sırasıyla 2.65g/cm 3 ve 49.05MPa, su emme ise maksimum %1.8 olarak verilmiştir. Çalışmada test edilen bloklara ait bahsedilen parametrelerin ortalama değerlerine bakıldığında yukarıdaki sınır şartlarını sağladığı görülmektedir. Ancak A, B ve C zonlarında kuru yoğunluk için minimum değerler sırasıyla 2.66g/cm 3, 2.57g/cm 3 ve 2.62g/cm 3 olarak kabul edilebilir sınırlardan daha düşük olarak elde edilmiştir. Benzer şekilde B ve C zonlarındaki minimum UCS değerleri de kabul edilebilir sınır değerlerden daha düşüktür. ise sınır değerine çok yakındır. Ancak bu zonda bozunan kenar zonlar dalga etkisiyle aşınarak bloklardan uzaklaştırıldığı için kenar zon örnekleri B ve na göre göreceli taze örnekler ile yapılmış olmaktadır. Bu sebeple minimum UCS değerlerinin B ve C zonlarından biraz daha yüksek elde edildiği düşünülmektedir. Göl suyunun etkisinde bulunmayan için parametrelerin tamamı sınır değerlere uygundur. Su emme oranı açısından yine B ve C zonları sırasıyla maksimum %1.72 ve %1.16 değerleri ile sınır değere en yakın zonlar olmuştur. nda ise maksimum %0.62 ile su emme oranı en düşük seviyededir. Özellikle A, B ve C zonlarındaki bazı bloklar daha yüksek gözeneklilik ve su emme değerlerine sahiptir. Bölgede gerçekleşecek ıslanma-kuruma ve donma-çözülme gibi fiziksel olaylar bu blokları daha fazla etkileyecek ve parçalanmalarını ve zayıflamalarını hızlandıracaktır. 7. ATI BELİRTME Bu çalışma Bozok Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Biriminin desteklediği 2014 MMF/A83 numaralı proje kapsamında gerçekleştirilmiştir. Çalışmamıza destek olan DSİ 123.Şube (Yozgat) Müdürü Avni YILMAZ ve harita teknikeri Mustafa ATİ e teşekkürlerimizi sunarız. 8. AYNALAR Acır, Ö., Doğu aradeniz Limanlarında Anroşman larak ullanılan Bazaltların alite ve Dayanıklılığının Değerlendirilmesi, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü (Yayımlanmamış), Ankara. Ahrens, J.P., Design of Riprap Revetments for Protection Against Wave Attack. Technical paper no: 81-5, U.S Army, Corps of Engineers Coastal Engineering Research Center, ingman Building. Arel, E., Tugrul, A., Weathering and its relation to geomechanical properties of Çavuşbaşı granitik rocks in Northwestern Turkey. Bulletin of Engineering Geology and the Environment, 60:

8 MÜHJE 2017: Ulusal Mühendislik Jeolojisi - Jeoteknik Sempozyumu, Ekim 2017, ÇÜ, Adana Akçalı, E. ve Arman, H., Baraj Dolgularında ullanılan Doğal Malzemenin Seçim riterleri ve Limit Aşımının Doğuracağı Tehlikeler, DSİ Teknik Bülteni, Sayı 103, 1-9. Akçay, A.E., Dönmez, M., ara, H., Yergök, A.F., Esentürk,., Türkiye Jeoloji Haritaları, Yozgat İ-34 Paftası, MTA. ASTM, Standard test method for unconfined strength of intact rock core specimens. ASTM Standard D Baykan, N.., Saf, B., Barajların yıpranma ve elden çıkma nedenleri ile güvenlik sınamaları, 1. Ulusal Barajlar ve HES Sempozyumu, DSİ Genel Müdürlüğü Barajlar ve HES Dairesi Başkanlığı, Sayfa 395-1, Ankara. Bell, F.G., Engineering Geology and Constraction. Spone Press, USA, 797p. Biswas, A.., Chatterjee, S., 1971, Dam Disasters- An Assesment. Engineering Journal (Canada), Vol. 54, No. 3, pp.3-8. Cetin, H., Laman, M., and Ertunc., A., 2000, Settlement and slaking problems in the world's fourth largest rock-fill dam, the Ataturk Dam in Turkey. Engineering Geology, 56 (3-4): Coduto, D.P., Geotechnical Engineering. Prentice Hall, Upper Saddle River, NJ, USA. 759 p. DSİ, 1979, Delice Irmak Projesi, Gelingüllü Barajı Proje Aşaması Doğl Yapı Gereçleri Araştırma Raporu. Erguler, ZA., Shakoor, A., Relative contribution of various climatic processes in disintegration of clay-bearing rocks. Engineering Geology, 108: Grossi, C.M., Brimblecombe, P., Harris I., 2007, Predicting long term freeze thaw risks on Europe built heritage and archaeological sites in a changing climate. Sci Total Environ 377 (2): Heidari, H., hanlari, G.R., Momeni, A.A., Weathering indices and its relation to uniaxial compressive strength of Hamedan hololeucogranite rocks in west of Iran. World Applied Sciences Journal, 11 (2): Irfan, T.Y., Mineralogy and fabric characterization of weathered granitic rocks in Hong ong.geo Report no: 41. Geotechnical Engineering ffice, Civ. Eng. Dep. Hong ong. ISRM, The complete ISRM suggested methods for rock characterization, testing and monitoring: In: Ulusay R, Hudson JA (eds) Suggested methods prepared by the commission on testing methods. International Society for Rock Mechanics (ISRM), Ankara. aş, İ., Yıldız, E., Toprak Baraj Dolgusu Üzerinden Suların Savaklanması Durumunda ullanılan Gövde oruma Metotları, Türkiye Mühendislik Haberleri, olay, E., ayabalı,., Agregaların köşeliliğinin ve pürüzlülüğünün belirlenmesinde fraktal boyut yönteminin kullanılması. Yerbilimleri, 26(2): Latham, J.P., Assesment and specification of armourstone quality: from CIRIA/CUR (1991) to CEN (2000). In: Advences in Aggregates and Armourstone Evaluation. Engineering Geology, Special Publication No: 13.Latham, J.P (ed.), The Geological Society, London, Lienhart, D.A., The geographic distribution of intensity and frequency of freeze thaw cycles. Environmental & Engineering Geoscience, 25(4): Rahn, P.H., Engineering Geology. Prentice-Hall, New York. Takarli, M., Prince, W., Siddique, R., 2008, Damage in granite under heating/cooling cycles and water freeze thaw condition. International Journal of Rock Mechanics & Mining Sciences, 45, Thorne, C.R., Abt, S.R., Batends, F.B.J., Maynord, S.T. and Pilarczyk,.W., Coastal and Shoreline Portection, Wiley, Chichester. Topal, T., Sozmen, B., Deterioration mechanisms of tuffs in Midas monument. Engineering Geology, 68: Zhang, S.J., Lai, Y.M., Zhang, X.F., Pu, Y.B., Yu, W.B., Study on the damage propagation of surrounding rock from a cold-region tunnel under freeze thaw cycle condition. Tunnelling and Underground Space Technology, 19: