Muhasebe Nedir. Muhasebe faaliyetlerinin ve kullanıcılarının tanımlanması. Muhasebenin yapı taşları: Etik, ilkeler ve varsayımlar.

Transkript

1 Muhasebe Nedir Neler Öğreneceğiz 1 Muhasebe faaliyetlerinin ve kullanıcılarının tanımlanması Muhasebenin yapı taşları: Etik, ilkeler ve varsayımlar. Muhasebe denklemi ve bileşenleri. İşlemlerin muhasebe denklemi/eşitliği üzerindeki etkileri. Dört finansal tablonun tanımlanması ve bunların nasıl hazırlandığı. 1-1

2 1 Muhasebe faaliyetlerinin ve kullanıcılarının tanımlanması. Muhasebe üç temel faaliyeti barındırır bunlar ekonomik işlemlerin, tanımlanması, kaydedilmesi ve özetlenmesi ve raporlanmasıdır. Bu faaliyetler finansal bilgi kullanıcıları için yapılmaktadır. 1-2

3 Üç Temel Faaliyet Raporlama Tanımlama Kayıt Rapor hazırlama Kayıt, sınıflandırma, özetleme Ekonomik işlem ve olaylar Muhasebe süreci defter tutma faaliyetini içerir. Analiz ve yorumlama 1-3

4 Muhasebe Verisini Kim Kullanır İÇSEL KULLANICILAR PAZARLAMA Net geliri artırmak için fiyat ne olmalıdır? YÖNETİM Hangi üretim hattı en karlıdır? Bazıları elenebilir mi? FİNANS Hissedarlara kar payı dağıtmak için nakit pozisyonu yeterli mi? İNSAN KAYNAKLARI Çalışan ücretleri gelecek sene artırılabilir mi? 1-4

5 Muhasebe Verisini Kim Kullanır DIŞSAL KULLANICILAR KREDİTÖRLER Firma kredi borcunu takvime uygun olarak ödeyebilecek mi? YATIRIMCILAR Firmanın kazançları tatmin edici mi? YATIRIMCILAR Firmalar karşılaştırıldığında durum ne? 1-5

6 2 Muhasebenin yapı taşları: Etik, ilkeler ve varsayımlar. Finansal Raporlamada Etik Son zamanlarda gerçekleşen finansal skandallar: Enron, WorldCom, HealthSouth, AIG, vb. Şayet yatırımcılar kurumsal muhasebeye güvenlerini kaybederse, ekonomi bundan büyük yara alır. O yüzden düzenleyici kuruluşlar ve yasa yapıcılar bu alanla ilgilidirler. - - Uluslararası Muhasebe Standartları, Ticaret Kanunu, Uluslararası Denetim Standartları vb. Etkin finansal raporlama, etik davranış gerektirir. 1-6

7 Finansal Raporlamada Etik Soru ve Cevabı Etik, birinin davranışlarıyla ilgili aşağıdaki yargılara ulaşılan standartlar bütünüdür; a. doğru ya da yanlış (hata). b. dürüst ya da değil (hile). c. adaletli ya da değil (objektif). d. hepsi. 1-7

8 Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri Çeşitli kullanıcılar finansal bilgiye ihtiyaç duyarlar Finansal Tablolar Finansal Durum Tablosu Gelir (Kar/Zarar) Tablosu Özkaynak Dağıtım Tablosu Nakit Akış Tablosu Dipnotlar Muhasebe mesleğinde evrensel kabul gören, muhasebe ilkeleri geliştirilmiştir. Genel kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri 1-8

9 Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri Evrenseldir. Genel kabul görmüştür. Ekonomik olay ve işlemlerin ne şekilde raporlanacağını ortaya koyar. Standart Koyucu Kuruluşlar: Kamu Gözetimi kurumu (KGK) Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (IASB) 100 den fazla ülke, (IFRS-UFRS) Uluslararası Muhasebe Standartlarını kabul etmiştir. Örneğin, AB üyesi tüm ülkeler bu standartları uygulamak durumundadır. ABD de kabul edilen standartlar ile (GAAP), UFRS arasında önemli farklılıklar yoktur. 1-9

10 Ölçüm/Değerleme ile ilgili Esaslar TARİHİ MALİYET ESASI (veya maliyet ilkesi) - şirketler varlıklarını maliyetleri üzerinden kaydederler. GERÇEĞE UYGUN DEĞER ESASI varlıklar ve kaynaklar gerçeğe uygun (makul/rayiç) değerleri üzerinden raporlanır. (bir varlığın satışından elde edilen veya bir yükümlülüğü sonlandıran fiyat). Hangi esasın kabul edileceği genellikle ilgililik ve gerçeğe uygun sunum arasındaki tercihe bağlıdır. Önemli olan muhasebe bilgisi faydalanıcıları için yararlı ve kullanılabilir olan finansal bilgiye ulaşmaktır. 1-10

11 Varsayımlar PARAYLA ÖLÇME VARSAYIMI (KAVRAMI) şirketler muhasebe kayıtlarını sadece parayla ölçülebilir işlemler için gerçekleştirirler. KİŞİLİK (EKONOMİK KİŞİLİK) VARSAYIMI (KAVRAMI) Şirketler tüzel kişiliktir ve gerçek kişilerden (ortaklar, çalışanlar vb.) farklıdır. İşlemlere ilişkin kayıtlar tüzel kişilik adına yapılır. Şahıs Şirketi Adi Ortaklık Kurumsal ortaklık (A.Ş.) Şirket Türleri 1-11

12 Şirket Türleri Şahıs Ortaklık Kurumsal Sahibi tek kişi Sahibi müdür Sahibi her türlü kazancın tek yararlanıcısı veya her türlü kaybın şahsi olarak tek sorumlusu ve yükümlüsü. Sahiplik iki ya da daha fazla gerçek kişinin Genellikle perakendeci ya da hizmet şirketi. Genellikle sınırsız sorumluluk mevcut Sahiplik hisse paylarına bölünmüştür Ortaklardan tamamen ayrı bir tüzel kişiliktir Sınırlı sorumluluk vardır 1-12 Ortaklık anlaşmasına dayalı

13 3 Muhasebe denklemi ve bileşenleri. Varlıklar Yükümlülükler (Borçlar) = + Öz Kaynaklar Temel Muhasebe Denklemi Ekonomik olay ve işlemlerin kaydedilmesi ve özetlenmesi için dayanak çerçevedir. Kreditörlerin veya işletme sahiplerinin varlıklar üzerinde hakkı vardır. Eğer işletme tasfiye olursa, kreditörlerin alacak hakkı ortaklara nazaran önceliklidir. 1-13

14 Temel Muhasebe Denklemi Varlıklar Yükümlülükler (Borçlar) = + Öz Kaynaklar Varlıklar (aktif) İşletmenin sahipliğindeki kaynaklardır. Gelecekte elde edilecek faydaları sağlarlar. Nakit, tedarik, malzeme vb. 1-14

15 Temel Muhasebe Denklemi Varlıklar Yükümlülükler (Borçlar) = + Öz Kaynaklar Yükümlülükler (pasif) Varlıklar üzerindeki haktır (borçlar ve diğerleri). Kreditörler Ticari borçlar, Borç senetleri, ücretler vb. 1-15

16 Temel Muhasebe Denklemi Varlıklar Yükümlülükler (Borçlar) = + Öz Kaynaklar Öz Kaynaklar Toplam varlıklar üzerindeki hak sahipliğidir. Artık hak olarak da ifade edilir. Sahipler tarafından ve hasılatlar vasıtasıyla yapılan yatırım (+). Ortaklara ödemeler ve harcamalar (-). 1-16

17 Öz Kaynaklar Temel Denklem Genişletilmiş Denklem Varlıklar=Yükümlülükler + Öz kaynaklar Varlıklar=Yükümlülükler+Sermaye-Ortaklara Ödemeler+Hasılatlar- Harcamalar Öz kaynakta Artışlar Sahiplerin (ortakların) işletme içerisine koydukları varlıklar sahipler (ortaklar) tarafından yapılan yatırımlardır. Hasılatlar gelir elde etmek amacıyla gerçekleştirilen işletme faaliyetlerinin sonucudur. Temel hasılat kaynakları: Satışlar, ücretler, komisyonlar, faiz, kar payı, telif, patent ve kira. 1-17

18 Öz Kaynaklar Öz kaynakta Azalışlar Ortaklara ödeme - An Kişisel kullanım amacıyla herhangi bir sahibin (ortağın) nakit çekmesi veya herhangi bir varlığı uhdesine alması. Harcamalar - gelir elde etme amacına dayalı olarak herhangi bir varlığın tüketilmesi ya da hizmetin kullanılması. Temel harcamalar: Ücretler, kira gideri, bakım gideri, vergi vb. 1-18

19 SIRA SİZDE Öz Kaynak Üzerindeki Etki Aşağıda belirtilen ekonomik işlemleri sınıflandırın, yatırım? Hasılat? Ortaklara ödeme? Veya harcama? Ve Öz kaynak üzerindeki etkisini belirtin, Artış? Ya da Azalış? 1. Kira Gideri 2. Hizmet Geliri 3. Kar Payı Ödemesi 4. İşçi Ücretleri Sınıflandırma Expense Revenue Drawings Öz Kaynak Etkisi Decrease Increase Decrease 1-19

20 BU KADAR BASİT Öz Kaynak Üzerindeki Etki Aşağıda belirtilen ekonomik işlemleri sınıflandırın, yatırım? hasılat? Ortaklara ödeme? Veya harcama? Ve Öz kaynak üzerindeki etkisini belirtin, Artış? Ya da Azalış? 1. Kira Gideri 2. Hizmet Geliri 3. Kar Payı Ödemesi 4. İşçi Ücretleri Sınıflandırma Harcama Hasılat Ort. Ödeme Harcama Öz Kaynak Etkisi Azalış Artış Azalış Azalış 1-20

21 4 İşlemlerin muhasebe denklemi/eşitliği üzerindeki etkileri. İşlemler muhasebeciler tarafından kayda alınan ekonomik işletme faaliyetleridir. Dışsal veya içsel olabilir. Tüm faaliyetler muhasebe konusu işlem olarak düşünülmemelidir. Her bir işlemin muhasebe denklemi üzerinde çift taraflı etkisi olur. 1-21

22 İşlem Analizi Soru: Aşağıdaki olaylar muhasebe kayıtlarına alınır mı? olay Bilgisayar satın alınması Ürün içeriğinin müşteri ile görüşülmesi Kira ödemesi Kıstas Firmanın finansal durumunda (varlıklar, yükümlülükler veya öz kaynak) değişiklik oldu mu? Kaydedilir/ Kaydedilmez Evet Hayır Evet 1-22

23 İşlem Analizi İŞLEM 1. SAHİP(ORTAK) TARAFINDAN YATIRIM Can Bey adı Softbyte olan bir akıllı telefon uygulama geliştirme şirketi kurmak istiyor. Bu işletmeye faaliyetine başladığı Eylül 201e de nakit olarak TL yatırıyor. Bu işlem, varlıklarda ve öz kaynakta eşit artışa neden olur. Varlıklar = Yükümlülükler + Öz kaynaklar İşlem Nakit Alacak + + Malzemeler + Teçhizatlar = Hesapları Borç Hesapları Ortakların + + Sermayesi Ortaklara Ödemeler + Hasılat - Hrcm , ,

24 İŞLEM 2. NAKİT TEÇHİZAT ALIMI - Softbyte nakit olarak 7,000 TL ye bilgisayar (teçhizat) alıyor. Varlıklar = Yükümlülükler + Öz kaynaklar İşlemler Nakit Alacak + + Malzemeler + Teçhizatlar = Hesapları Borç Hesapları Ortakların + + Sermayesi Ortaklara Ödemeler + Hasılat - Hrcm , , ,000 +7, ,600 +1, ,200 +1, ,500 +2,000 +3, , ,300-1,300 $8,050 + $1,400 + $1,600 + $7,000 = $1,600 + $15,000 + $4,700 - $1,950 - $1,300

25 İŞLEM 3. VADELİ MALZEME ALIMI - Softbyte 1,600 TL ye mikrofonlu kulaklık ve diğer gerekecek malzemeleri satın alıyor. Tedarikçi Softbyte a fatura bedelini bir ay sonra ödeyebileceğini söylüyor Varlıklar = Yükümlülükler + Öz kaynaklar İşlemler Nakit Alacak + + Malzemeler + Teçhizatlar = Hesapları Borç Hesapları Ortakların + + Sermayesi Ortaklara Ödemeler + Hasılat - Hrcm , , ,000 +7, ,600 +1, ,300-1,300 $8,050 + $1,400 + $1,600 + $7,000 = $1,600 + $15,000 + $4,700 - $1,950 - $1,300

26 İŞLEM 4. NAKİT HİZMET SATIŞI - Softbyte bir müşterisi için uygulama geliştiriyor ve karşılığında nakit TL alıyor. Varlıklar = Yükümlülükler + Öz kaynaklar İşlemler Nakit Alacak + + Malzemeler + Teçhizatlar = Hesapları Borç Hesapları Ortakların + + Sermayesi Ortaklara Ödemeler + Hasılat - Hrcm , , ,000 +7, ,600 +1, ,200 +1, =

27 İŞLEM 5. VADELİ REKLAM HİZMETİ ALIMI - Softbyte ulusal bir gazeteye web sitesini ve kendini tanıtıcı reklam veriyor, karşılığında 250 TL lik fatura alıyor. Ancak ödemeyi sonraki bir tarihe erteliyor. Varlıklar = Yükümlülükler + Öz kaynaklar İşlemler Nakit Alacak + + Malzemeler + Teçhizatlar = Hesapları Borç Hesapları Ortakların + + Sermayesi Ortaklara Ödemeler + Hasılat - Hrcm , , ,000 +7, ,600 +1, ,200 +1, $8,050 $1,400 $1,600 $7,000 $1,600 $15,000 $4,700 $1,950 $1,300

28 İŞLEM 6. NAKİT VE VADELİ OLARAK HİZMET SATIŞI - Softbyte müşterilerine TL lik satış yapıyor. Müşterilerinin bir kısmı toplam TL lik fatura bedelini peşin ödüyor. Tahsil edilmeyen TL lik fatura bedeli kalıyor. Varlıklar = Yükümlülükler + Öz kaynaklar İşlemler Nakit Alacak + + Malzemeler + Teçhizatlar = Hesapları Borç Hesapları Ortakların + + Sermayesi Ortaklara Ödemeler + Hasılat - Hrcm , , ,000 +7, ,600 +1, ,200 +1, ,500 +2,000 +3,

29 İŞLEM 7. PAYMENT OF EXPENSES Softbyte Eylül ayı sonunda ofis kirası için 600 TL, çalışan ücretleri için 900 TL ve cari giderler (elektrik, su vb.) 200 TL ödüyor. Varlıklar = Yükümlülükler + Öz kaynaklar İşlemler Nakit Alacak + + Malzemeler + Teçhizatlar = Hesapları Borç Hesapları Ortakların + + Sermayesi Ortaklara Ödemeler + Hasılat - Hrcm , , ,000 +7, ,600 +1, ,200 +1, ,500 +2,000 +3, ,

30 İŞLEM 8. BORÇ ÖDEMESİ - Softbyte 250 TL tutarındaki ulusal gazete reklamı fatura borcunu ödüyor. Varlıklar = Yükümlülükler + Öz kaynaklar İşlemler Nakit Alacak + + Malzemeler + Teçhizatlar = Hesapları Borç Hesapları Ortakların + + Sermayesi Ortaklara Ödemeler + Hasılat - Hrcm , , ,000 +7, ,600 +1, ,200 +1, ,500 +2,000 +3, , $8,050 $1,400 $1,600 $7,000 $1,600 $15,000 $4,700 $1,950 $1,300

31 İŞLEM 9. ALACAĞIN TAHSİLİ Softbyte ın alacaklı olduğu müşterilerinden biri 600 TL lik fatura bedeli karşılığı borcunu ödüyor. Varlıklar = Yükümlülükler + Öz kaynaklar İşlemler Nakit Alacak + + Malzemeler + Teçhizatlar = Hesapları Borç Hesapları Ortakların + + Sermayesi Ortaklara Ödemeler + Hasılat - Hrcm , , ,000 +7, ,600 +1, ,200 +1, ,500 +2,000 +3, ,

32 İŞLEM 10. SAHİBİN İŞLETMEDEN NAKİT ÇEKİMİ Can Bey kişisel kullanımı için firmadan TL nakit çekim yapıyor. Varlıklar = Yükümlülükler + Öz kaynaklar İşlemler Nakit Alacak + + Malzemeler + Teçhizatlar = Hesapları Borç Hesapları Ortakların + + Sermayesi Ortaklara Ödemeler + Hasılat - Hrcm , , ,000 +7, ,600 +1, ,200 +1, ,500 +2,000 +3, , ,300-1, ,050 TL $18,050 TL

33 İşlemlerin Özeti 1. Her bir işlem aşağıdaki hususlar dikkate alınarak analiz edilmiştir: a. Muhasebe denkleminin her üç bileşenine göre. b. Her bir bileşen içerisinde, olayın özelliğine göre. 2. Denklemin iki tarafı muhakkak biririne eşit olmak zorundadır. 1-33

34 ÖDEV Cetvel Analizi Çınar Muhasebe Firması nın Ağustos ayına ait işlemleri aşağıda gösterilmektedir. Derste yapıldığı şekliyle, belirtilen işlemlerin muhasebe denklemi üzerindeki etkisini gösteren bir cetvel hazırlayınız. 1. Sahip/Ortak firmaya TL nakit yatırıyor. 2. Şirket vadeli olarak TL değerinde teçhizat alıyor. 3. Tşirket TL tutarında hizmet gerçekleştiriyor ve fatura bedelini peşi olarak tahsil ediyor. 4. Şirket 850 TL Ağustos Ayı ofis kirası ödüyor. 5. Sahip/Ortak kişisel kullanımı için TL çekiyor. 1-34

35 5 Dört finansal tablonun tanımlanması ve bunların nasıl hazırlandığı. Şirket dört temel finansal tablo hazırlar: Gelir (Kar/Zarar) Tablosu Öz kaynak Değişim Tablosu Finansal Durum Tablosu (Bilanço) Nakit Akış Tablosu 1-35

36 Finansal Tablolar Öz Kaynak Değişim Tablosu nun kapanış bakiyesinin hesaplamak için Net Gelir in hesaplanması gereklidir. SOFTBYTE Gelir Tablosu 30 Eylül 2015 Ayı Hasılat Hizmet Hasılatı Harcamalar Ücretler 900 Kira 600 Reklam 250 Cari 200 Net Gelir 4,700 TL Toplam Harcamalar 1,950 2,750 TL SOFTBYTE ÖzKaynak Değişim Tablosu 30 Eylül 2015 Ayı Ortak/Sahip Sermayes (1 Eylül) 0 TL Artış: Yatırımlar 15,000 TL Net Gelir 2,750 17,750 17,750 Azalış: Çekimler 1,300 Ortak/Sahip Sermayes (30 Eylül) 16,450 TL

37 Finansal Durum Tablosu (Bilanço) hazırlamak için öz kaynak Değişim Tablosu kapanış bakiyesi gereklidir. SOFTBYTE ÖzKaynak Değişim Tablosu 30 Eylül 2015 Ayı Ortak/Sahip Sermayes (1 Eylül) 0 TL Artış: Yatırımlar 15,000 TL Net Gelir 2,750 17,750 17,750 Azalış: Çekimler 1,300 Ortak/Sahip Sermayes (30 Eylül) 16,450 TL SOFTBYTE Finansal Durum Tablosu (Bilanço) 30 Eylül 2015 Ayı Varlıklar Nakit 8,050 TL Alacak Hesapları 1,400 Malzemeler 1,600 Teçhizatlar 7,000 Toplam Varlıklar 18,050 TL Yükümlülükler ve Öz Kaynak Yükümlülükler Borç Hesapları 1,600 TL Öz Kaynak Sahip/Ortak Sermayesi 16,450 Toplam Kaynaklar 18,050 TL

38 Finansal Tablolar Gelir Tablosu hazırlamak için Finansal Durum Tablosu(Bilanço) na ve Gelir (Kar/Zarar) Tablosuna ihtiyaç duyulur. 3 SOFTBYTE Finansal Durum Tablosu (Bilanço) 30 Eylül 2015 Ayı Varlıklar Nakit 8,050 TL Alacak Hesapları 1,400 Malzemeler 1,600 Teçhizatlar 7,000 Toplam Varlıklar 18,050 TL Yükümlülükler ve Öz Kaynak Yükümlülükler Borç Hesapları 1,600 TL Öz Kaynak Sahip/Ortak Sermayesi 16,450 Toplam Kaynaklar 18,050 TL SOFTBYTE Nakit Akış Tablosu 30 Eylül 2015 Ayı Faaliyetlerden Nakit Akışı Hasılatlara ait Nakit Tahsilatlar 3,300 TL Harcamalara ait Nakit Ödemeler -1,950 Faaliyetlerden Sağlanan Net Nakit 1,350 Yatırım Faaliyetlerinden Nakit Akışı Teçhizat Alımı -7,000 Finansman Faaliyetlerinden Nakit Akışı Sahip/Ortak Tarafından Verilen Nakit (Yapılan Yatırımlar) 15,000 TL Sahip/Ortak Tarafından Çekilen Nakit -1,300 13,700 Net Nakit Artışı 8,050 Dönem Başı Nakit Mevcudu 0 Dönem Sonu Nakit Mevcudu 8,050 TL

39 Gelir Tablosu Belirli bir zaman aralığı (dönem) için hasılatları ve harcamaları raporlar. Lists revenues first, followed by expenses. Net Geliri (Net Kaybı) gösterir. Dnet gelir ölçümü çerçevesinde, yatırım işlemlerini veya ortakların işletme ile aralarındaki işlemleri içermez. FARKLI TERMİNOLOJİLER Gelir tablosu için şu ifadeler de kullanılabilir: Faaliyet Durum Tablosu Kazanç Tablosu Kar/Zarar Tablosu 1-39

40 Öz Kaynak Değişim Tablosu Belirli bir zaman (dönem) için Öz Kaynaklardaki değişimi raporlar. Kapsadığı zaman (dönem) gelir tablosu dönemiyle aynıdır. 1-40

41 Finansal Durum Tablosu (Bilanço) Belirli bir tarih (fotoğraf) itibariyle varlıkları, yükümlülükleri (yabancı kaynaklar) ve öz kaynakları raporlar. Varlıklar en üstte, sonrasında sırasıyla yükümlülükler (yabancı kaynaklar) ve öz kaynaklar (en altta) listelenir. Toplam varlıkar, toplam yükümlülükler ve öz kaynalara eşit olmak zorundadır. Firmanın zaman içerisindeki finansal durumunun anlık (genellikle ay-sonu veya yıl-sonu) gösterimidir. 1-41

42 Nakit Akış Tablosu Belirli biz zaman (dönem) için nakit tahsilatlar ve nakit ödemelere ilişkin bilgi içerir. Aşağıdakilerin cevabını verir: Nakit nereden geldi? Nakit ne için kullanıldı? Nakit bakiyesindeki değişim ne oldu? 1-42

43 Finansal Tablolar Ayırt Edici Soru Hangi finansal tablo belirli bir tarih itibariyle hazırlanır? a. Finansal Durum Tablosu (Bilanço). b. Gelir Tablosu (Kar/Zarar Tablosu). c. Öz kaynak Değişim Tablosu. d. Nakit Akış Tablosu. 1-43

44 ÖDEV 5 Finansal Tablo Hazırlama Paşağıdaki kalemler ABC Şirketinin 31 Aralık XXXX veya ilgili ay itibariyle (dönem) durumuyla ilgilidir. Bu şirket aylık raporlama yapmaktadır. Teçhizat $10,000 Cari Giderler $ 4,000 Nakit 8,000 Alacak Hesapları 9,000 Hizmet Hasılatı 36,000 Ücretler 7,000 Kira Harcaması 11,000 Senetli Borçlar 16,500 Borç Hesapları 2,000 Sahip/Ortak Nakit Çekimi 5,000 (a) 31 Aralık XXXX itibariyle toplam varlıkları belirleyiniz. (b) 31 Aralık XXXX itibariyle net geliri raporlayınız. (c) D 31 Aralık XXXX itibariyle Öz kaynak bakiyesini belirleyiniz. 1-44