TÜRKİYE DE YAŞAM BEKLENTİSİ EĞİTİM SÜRESİ İLİŞKİSİ: MVAR MODELİ İLE BİR ANALİZ Seyfettin Erdoğan 1

Transkript

1 The Journal of Knowledge Economy & Knowledge Managemen 008, Volume III Fall TÜRKİYE DE YŞM EKLENTİSİ EĞİTİM SÜRESİ İLİŞKİSİ: MVR MODELİ İLE İR NLİZ Seyfein Erdoğan ÖZET Hilal ozur Eğiim harcamaları, beşeri sermaye biriimini doğrudan eiler. Eğiim yaırımlarına ilişin ararlar ile yaşam belenisi arasında poziif ilişi vardır. Çünü yaşam belenisindei olumlu gelişmeler, beşeri sermaye gücünü arıran harcamalardan elde edilece geiriden uzun süre yararlanmayı mümün ılar. Yaşam belenisindei iyileşmeler, beşeri sermaye yaırımlarının ve dolayısıyla iisadi büyüme oranının armasına yol açacaır. u çalışmada, Türiye de yaşam belenisi ile eğiim süresi arasındai ilişi incelenmeir dönemine ilişin yıllı veriler, MVR yönemi ile es edilmişir. Elde edilen bulgulara göre, Türiye de yaşam belenisinden oullaşma oranına doğru nedensel ilişi gözlenmeedir. STRT THE RELTION ETWEEN LIFE EXPETNY ND SHOOLING TIME IN TURKEY: N NLYSE WİTH MVR MODEL Schooling invesmen affecs he human capial accumulaion direcly. Decions of his invesmen depend posiively on life expecancy. Long life expecancy encourage individuals o spend a large number of years in educaion. ecause he ime hey expec o benefi from he reurns o educaion will be long. onsequenly improvemens in life expecancy will increase invesmen in human capial, which in urn may increase economic growh rae. In his sudy, he relaion beweeen life expecancy and schooling ime is analyzed. The annual daa in beween years is esed via MVR model. ccording o he findings, here is a causal relaion from he life expecancy o schooling ime in Turey. GİRİŞ Yüse yaşam belenisinin iisadi büyüme üzerinde doğrudan ya da dolaylı anallar ile poziif eiler doğurduğu bir ço eori ve ampiri çalışmanın ora görüşüdür. u çalışmada söz onusu anallardan birisi olan eğiim harcamaları (eğiim süresi analı) üzerinde durulacaır. Eğiim süresi analı, beşeri sermaye analının al anallarından birisidir. Sağlıai iyileşmeler nedeniyle oralama yaşam süresinin uzaması, bireyleri, becerilerini gelişirme amacıyla gerçeleşirdileri yaırım harcamalarını arırma yönünde güdüler. Çünü yaşam süresinin uzaması halinde, bireyler endilerine yöneli yaırımların semeresini yıllarca alacalarını öngörürler (Kalemli Özcan, Şebnem vd. 000). u öngörü neicesinde bireyler, formel eğiim sürelerini uzaabileceleri gibi, çalışma hayaına başladıları dönemlerde de zaman zaman bilgi ve becerilerini gelişirici eğiim faaliyelerine de aılırlar. Formel eğiim süresinin uzaması nedeniyle bireylerin çalışma hayaına geç aılmaları, sabi bir gelir olanağının (ücre geliri) erelenmesi anlamına gelir. nca yaşam belenisinin uzaması halinde, bu ür ısa vadeli bir maliyee alanma rasyonel bir davranış olara değerlendirilebilir. ireyler zamansal ve parasal maliyee alanara eğiim sürelerini uzaıp ulaşıları ariyerleri sayesinde elde u maale, 8-30 Mayıs 008 arihinde yapılan 9. Eonomeri ve İsaisi Kongresi nde aynı başlıla sunulan bildiriye dayalıdır. Doç.Dr. Kocaeli Üniversiesi İ.İ..F. İisa ölümü serdogan@ou.edu.r Yrd.Doç.Dr. Kocaeli Üniversiesi İ.İ..F. İisa ölümü ll righ reserved by The JKEM 7

2 ilgi Eonomisi ve Yöneimi Dergisi 008, il: III, Sayı:II edeceleri azançlardan (ücre vb.) yaşam belenisinin iyileşmesi halinde uzun yıllar yararlanma olanağı elde edebilecelerdir. Eğiim harcamalarının ve eğiim seviyesinin yüselmesi, beşeri sermaye sounun armasına yol açar. eşeri sermaye sounun arması, iisadi büyüme ve gelişme performansını poziif yönde eiler. 3 Yaşam belenisi ile eğiim süresi (seviyesi) arasındai ilişinin nihai eisini ısaca açıladıan sonra, çalışmanın ii bölümden meydana geldiğini belirelim. irinci bölümde lieraür araşırması, iinci bölümde ise, eonomeri analiz üzerinde durulacaır. I. Lieraür raşırması Yaşam belenisi ile eğiim süresi arasındai ilişi, bir ço eori ve ampiri çalışmada inceleme onusu olmuşur. u bölümde söz onusu çalışmalardan bazılarının bulgularına yer verileceir. Kalemli Özcan, Şebnem vd., (000), ölüm oranındai düşüşün eğiim yaırımları üzerindei eisini incelemişir. Çalışmada, ölüm oranındai düşüşün eğiim süresi üzerinde eonomi olara önemli ölçüde eili olduğu göserilmişir. De la roix ve Licandro (999), bireylerin eğiime ayıracaları süre ile yaşam belenisi arasında poziif bir ilişinin varlığını gösermişlerdir. Yazarlar ayrıca, yaşam belenisinin büyüme üzerinde, göreli olara ısa yaşam belenisine sahip ülelerde poziif, ileri derecede gelişmiş ülelerde ise, negaif eiye yol açığını ifade emişir. Öe yandan uzun yaşamın büyüme üzerindei poziif eisinin çalışan nüfusun oralama yaşındai arış ile dengelendiğini belirmişir. limen ve Doménech (008), ısa yaşam belenisine sahip bireylerin uzun yaşam belenisine sahip bireylere göre, geirisinden göreli olara ısa süre yararlanabilecelerini düşündülerinden dolayı, eğiime ömürlerinden ayırdıları süreyi ısmayı ercih eilerini belirmişir. Soares (005), ölüm oranındai düşüşün eonomi gelişmenin emel iici gücü olduğunu açılamaya yöneli bir model gelişirmişir. Model de, çocu ölüm oranının azalması ya da yeişin yaşam belenisinin arması halinde, eonomide beşeri sermaye yaırımının olmadığı bir denge durumundan beşeri sermaye yaırımının ve uzun dönem büyüme olanağının olduğu yeni bir denge durumuna geçiş örneği esas alınmışır. u Model e göre, yaşam belenisinin arması, doğum oranının gerilemesine ve beşeri sermaye biriimi oranının ve iisadi büyüme oranının yüselmesine yol açar. Sri Lana nın dönemine ilişin verilerini es eden Jayachandran, Lleras-Muney (007), anne ölüm risinde %70 li bir azalmanın adın yaşam belenisini %4. oranında, adın our yazarlı oranını ise, %.5 oranında bir yüseliş sağladığını sapamışlardır. 95 üleye ai verileri es eden, Huang, Fulginii ve Peerson (003), beşeri sermaye biriimi üzerinde yaşam belenisinin eisini araşırmışlardır. Çalışmada, yaşam belenisindei düşüşün beşeri sermaye biriiminin azalmasına, dolayısıyla büyüme oranının gerilemesine yol açığı sonucuna ulaşılmışır. Öe yandan yaşam süresindei arış ile eğiim süresi arasında poziif bir ilişinin varlığına ilişin anılar elde edilmişir. Zhang ve Zhang (005), 76 ülenin dönemine ai verilerini ullandıları çalışmalarında, yaşam belenisinin asarruf oranı, ora 3 eşeri sermayenin eonomi büyüme performansını arırdığı görüşü, yeni büyüme eorisinin emel aılarından biridir. eşeri sermaye ile eonomi büyüme arasındai poziif ilişiyi oraya oyan bazı örne çalışmalar şunlardır: Lucas (988) ın çalışması yeni büyüme lieraüründe öncü çalışmalardan biridir. abaunde ve defabi (005) ile Loening, Ludger J. (00), iyi eğiimli işgücünün iisadi büyüme performansını, üreim fonsiyonunda bir faör olara ve oplam faör verimliliği aracılığı poziif yönde eilediği hususuna dialeri çemişlerdir. Tüm haları EYDER'e aiir 8

3 The Journal of Knowledge Economy & Knowledge Managemen 008, Volume III Fall öğreime ayı oranı ve büyüme oranı üzerinde poziif, buna arşın, doğum oranı üzerinde negaif eiler doğurduğuna ilişin anılara ulaşmışlardır. Çalışmada, yaşam belenisinin söz onusu eilerinin yüse yaşam belenisine sahip ülelerde daha zayıf olduğu ileri sürülmüşür. yrıca, birço gelişmee olan ülede, yaşam belenisinin düşü olduğu ve dolayısıyla yaşam belenisini arırma çabalarının eonomi büyümeyi olumlu yönde, doğum oranını ise düşüş yönünde eileyeceği vurgulanmışır. Echevarría, (004), yaşam belenisindei değişiliğin, emelili yaşı, eğiim süresi ve iisadi büyüme oranı üzerindei eilerini analiz emişir. Çalışmada, yaşam belenisindei arışın, öncelile emelili yaşında yüselmeye, iinci olara eğiim süresinde uzamaya yol açığına ilişin bulgulara ulaşılmışır. Öe yandan yaşam belenisi ile büyüme oranı arasındai ilişi, eşi değer ile açılanmışır. una göre, belirli bir eşi değere adar ii değişen arasındai ilişi poziif yönlü olacaır. Söz onusu eşi değere ulaşıldıan sonra, eşi değerin arması büyüme oranının gerilemesine yol açacaır. II. Daa ve Meodoloi u bölümde, Türiye de yaşam belenisi ile eğiim süresi arasındai ilişi, analiz edileceir. Eğiim süresi için, yüse öğreime ilişin oullaşma oranı göserge olara seçilmişir. Yaşam belenisi ve arasındai ilişiyi inceleme üzere ullanacağımız seriler, dönemine ilişin yıllı değerlerdir. Serilere ilişin durağanlı araşırması DF, Zivo-ndrews esleri ile incelenmişir. rdından seriler arasında nedensel ilişiler, Genişleilmiş (ugmened) VR Yönemi ile değerlendirilmişir.. irim Kö Tesleri Durağanlı avramı, bir serinin oralaması, varyansı ve ooovaryansının farlı zaman dilimlerinde değişmemesini ifade eder. Seriler arasında sahe ilişilere yer vermeme ve bir şoun eisinin geçici olmasını sağlama için serinin durağan olması önemlidir. Durağanlı araşırması için farlı esler ullanılabilir. unlardan en emel olanı, Dicey-Fuller ve Genişleilmiş (ugmened) Dicey-Fuller Tesi (979,98) dir. Genelleşirilmiş Dicey- Fuller Tesi nde, ahmin edilece eşili aşağıdai gibidir. m + + δy + α i i = ΔY = ΔY + e Eşilie serinin birim öe sahip olduğunu ifade eden emel hipoez: H 0 : δ =0 değerlendirilir. Temel hipoez abul edilirse, seriyi durağanlaşırma için farı alınır, re edilirse serinin rend durağan olduğuna arar verilir. Phillips-Perron (988) esi yaygın olara ullanılan ve yapısal ırılmayı diae almayan bir diğer esir. DF esinde haa erimi bağımsız ve homoen varsayılıren; PP esinde zayıf bağımlı ve heeroen olara ele alınmaadır. Tesin işleyişi DF esi ile aynı olmala birlie, bağımlı değişenin gecimeli değerleri modelde yer almaz. unun yerine olası ooorelasyon problemini giderme üzere, δ asayısının isaisiğine uyarlanaca parameri olmayan düzelme, Newey-Wes (987) ahmincisi ile belirlenmeedir. Ele alınan örne dönemi içinde gerçeleşen önemli olayların varlığı durumunda, birim ö eslerinde bu ür eilerin ayrıca ele alınması, es sonuçlarını önemli ölçüde değişirebilmeedir. Phillips-Perron (989) ve Perron (990), sözü edilen arzdan yapısal ırılmanın varlığı durumunda gelenesel birim ö eslerinin emel hipoezi abul eme eğiliminde olduğunu ifade emişlerdir. Yapısal ırılmanın dışsal abul edildiği, bir diğer deyişle ırılma döneminin önsel i () ll righ reserved by The JKEM 9

4 ilgi Eonomisi ve Yöneimi Dergisi 008, il: III, Sayı:II olara bilindiği varsayımı üzerine bir es öne sürmüşlerdir. Perron (989) üç farlı model ele alara, birim ö olduğunu ileri süren emel hipoezleri aşağıdai gibi belirlemişir: Model () Y μ + dd T) + y + e, () = ( Model () Y = μ + y ( ) + μ μ DU + e, (3) Model ( ) + y + dd( T) + ( μ μ Y = μ ) DU + e (4) D(T) = eğer =T + ise, 0 diğer durumlarda, DU = eğer >T ise, 0 diğer durumlarda. Serinin bir yapısal ırılma ile rend durağan olduğunu ifade eden alernaif hipoezler aşağıdai gibidir: Model () Y = μ + + ( μ μ) DU + e, (5) Model () Y = μ + + ( ) DT + e, (6) Model () + + ( μ μ) DU + ( Y = μ ) DT + e (7) DU =, DT = - T ve DT= eğer >T ise, 0 diğer durumlarda. T, bir ön bilgi olara bilinen ırılma dönemi olma üzere, il model oralamada meydana gelen ırılmayı (crash model), iinci model eğimdei ırılmayı (changing growh) ve son model her iisinde de meydana gelen ırılmayı ifade eden ula değişenlere yer verilmeedir. Perron ele aldığı bu üç modeli, DF (genişleilmiş Dicey-Fuller) formunda genişleere aşağıdai emel ve alernaif hipoezlere ulaşmışır: Model () Y = μ + + θ DU + d D( T) + α y + c Δy + e, (8) Model () Y = μ + + θ DU + γ D( T ) + α y + c Δy + e, (9) Model () Y = μ + + γ DT + DU + d D( T) + α y + c Δy + e. (0) θ =8 gecimeden başlanmasını öngördüğü modeller için emel hipoezler sırasıyla: α, =, = 0, = 0 α =, α d, d =,, θ = 0, = 0, 0 θ γ şelinde ien, serinin rend durağan olduğu düşüncesi alında oluşurulan alernaif hipoezler aşağıdai gibidir: Tüm haları EYDER'e aiir 30 γ = 0 = 0

5 The Journal of Knowledge Economy & Knowledge Managemen 008, Volume III Fall α, α, α ;,, 0; θ, θ,, 0; d, d, θ = 0 Zivo ve ndrews (99), Perron un asine, yapısal ırılmanın dışsal yerine içsel olara belirlendiği ve rend fonsiyonunda ahmini bir ırılmaya iman anıyan alernaif bir model öne sürmüşlerdir. Zivo-ndrews arafından ileri sürülen eşililerde, Perron dan farlı olara, (8) ve (0) numaralı eşililerinde yer alan D(T) ula değişeni yer almamaadır. Modeller aşağıdai gibidir: Model () Y = μ + + θ DU + α y + c Δy + e, () γ γ Model () Y = μ + + γ DT + α y + c Δy + e, () Model () Y = μ + + γ DT + DU + α y + c Δy + e. (3) T ; ırılma zamanı olma üzere, θ λ =T /T, DU ( λ ) = ve DT ( ) =- T λ eğer >T λ ise, diğer durumlarda 0, λ şelinde ula değişenler oluşurulmaadır. Δ y, ooorelasyonu oradan aldırma üzere ullanılan gecime işlemcisidir. () oralamada ırılmayı, () eğimde ırılmayı ve (3) hem eğim, hem de oralamada meydana gelen ırılmayı ifade emeedir. (T-) ade regresyon, EKK yönemi ile ahmin edilmee ve bu regresyonlarda y in asayısı olan α asayısı için minimum isaisiği belirlenmeedir. isaisiği, Zivo-ndrews arafından belirlenmiş olan rii değerlerden büyüse, serinin birim öe sahip olduğu emel hipoezi re edilmeedir. u şeilde serinin, e zaman ırılmalı rend durağan olduğu sonucuna ulaşılmaadır. Perron (997), Zivo-ndrews Modeli ne benzer şeilde, yapısal ırılmanın içsel (endoen) abul edildiği bir alernaif model öne sürmeedir. Modelde, ırılma zamanının belirlenmesi onusunda, ii farlı yalaşım verilmeedir. İli Zivo-ndrews Modeli nde ele alındığı gibi-, α asayısının - isaisiğini ( α ) minimum elde eme, diğeri ise, il model için ( θ ), iinci ve son model için ( γ ) değerinin masimum elde emeir. Perron un, oralama ve eğimde yapısal ırılmayı ifade eden (3) nolu eşiliğin arşılığı olara ileri sürdüğü model aşağıdai gibidir: Y μ + + γ DT + θ DU + δd( T) + y + c Δy + e. (4) = α Modelde, Zivo-ndrews Modeli nden farlı olara, (=T +) zaman dilimi için D(T)= değerini alan bir ula değişene yer verilere, emel hipoez α= es edilmeedir.. Nedenselli nalizi ll righ reserved by The JKEM 3

6 ilgi Eonomisi ve Yöneimi Dergisi 008, il: III, Sayı:II Seriler arasında nedenselli araşırması yapabilme için, durağanlı bilgisine ihiyaç vardır. Seriler aynı merebeden durağan ise, aralarında oinegrasyon ilişisi aranabilir. Koinegrasyon ilişisi gözlenmiyor ise, serilerin durağan olduğu merebede nedenselli ilişisi araşırılabilir. lınay ve Karagöl (005), yapısal ırılmalı rend durağan seriler için oinegrasyon ilişisi araşırmanın uygun olmayacağını ifade emişlerdir. unun yerine, serilerin -ırılma döneminin diae alınması sureiyle- rendden arındırılması ve ardından sandar Granger nedenselli Tesi nin uygulanmasının doğru olacağını öne sürmüşlerdir. Öe yandan, seriler arasında ilişilerin, durağanlı ve oinegrasyon önsel bilgisine ihiyaç duymadan gözlemlenebileceği modeller mevcuur. u modeller arasında Toda-Yamamoo Yönemi nden söz edilebilir. Toda-Yamamoo (995) yöneminde il aşama, VR modelinde uygun gecime seviyesinin () belirlenmesidir. İinci aşamada, gecimeye, en yüse inegreye sahip değişenin inegre seviyesi (d max ) ilave edilmeedir. Üçüncü aşamada, +d max gecime için serilerin orinal değerleri üzerine EKK modeli ahmin edilmeedir. Tahmin edilen eşililer aşağıdai gibidir: y = x o y + i i= x i i + d max + y i x e + e Son adımda, değişenler için sırasıyla gecime için ısılama, Wald esi ullanılara sınanmaadır. Örneğin, 5 numaralı eşilie, yaşam belenisinden (x) oullaşma oranına (y) nedensel ilişi your, hipoezi için, H o () () () : α = α... α = 0 = = ısıı, aynı şeilde, oullaşma oranından yaşam belenisine nedensel ilişi your hipoezi, H o : α α =... = α () () () = = ısıı alında sınanacaır. Hipoez abul edilirse, nedensel ilişinin olmadığına arar verileceir. 3. mpiri Sonuçlar Serilere ilişin durağanlı bilgileri için DF, Zivo-ndrews Te Kırılmalı irim Kö esleri ullanılacaır. Tes sonuçlarına geçmeden önce, serilerin grafisel görünümü incelendiğinde, yapısal ırılmanın varlığına ilişin bir görünüm izlendiği söylenebilir. 0 y x (5) 4.5 Yaþam elenisi 4.0 Oullaþma Oraný Şeil : Oullaşma oranı ve yaşam belenisinin grafisel görünümü Tüm haları EYDER'e aiir 3

7 The Journal of Knowledge Economy & Knowledge Managemen 008, Volume III Fall Serilere ilişin birim ö sonuçlarını elde edebilme için üç birim ö esi ullanılmışır. unlardan il iisi seride yapısal ırılmayı diae almayan DF ve PP esi, diğeri ise ırılmayı diae alan eslerdir. Tablo : irim Kö Tes Sonuçları Değişenler DF PP Trendsi z Trendli Trendsiz Trendli Yaşam belenisi X -3.5(0) 0.9(0) ΔX (0) (0) Oullaşma Oranı Y -.040() -3.64(0) ΔY () () (),(), %5 ve % a nlamlılı seviye sinde emel hipoezin re edildiğini göserir. DF ve PP esleri için Mac Kinnon (99) rii değerleri ullanılmışır. DF için Schwarz rierine göre belirlenen opimal gecime uzunluları paranez içinde verilmeedir. PP için uyarlama gecimesi floor N / 9 4( ) = 00 olara hesaplanmışır (Newey-Wes,994). Tablo den elde edilen DF sonuçları, yüse öğreimde oullaşma oranının birinci merebesinde, yaşam belenisinin ise rendsiz modelde seviyesinde durağan olduğunu ifade emeedir. PP esine göre, yaşam belenisinin rendsiz modelde seviyesinde, yüse öğreimde oullaşma oranının ise birinci merebede durağan olduğu izlenmeedir. öylece, ii esin aynı sonuçlara işare eiği söylenebilir. Gelenesel birim ö eslerinden elde edilen sonuçları irdeleme ve değişenlerin bir ırılma ile durağan olup olmadığını belirleme üzere Zivo ndrews esi yapılmışır. Tes sonuçları aşağıdai abloda verilmeedir: Tablo : Zivo ndrews Tesi Değişenler Yaşam elenisi Oullaşma Oranı Krii değerler = = % %5 Model =-.54α =-.090α T =989 T = Model =-.44α =-.969α T =997 T = Model =-.0α =-.944α T =996 T = ll righ reserved by The JKEM 33

8 ilgi Eonomisi ve Yöneimi Dergisi 008, il: III, Sayı:II Tablo de yer alan sonuçlar incelendiğinde, her üç modelin α, α ve α değerlerinin isaisii olara anlamlı olmadığı gözlenmeedir. Tes sonucuna göre her ii değişen için, serilerde birim ö olduğu emel hipoezi abul edilmeedir. Yapılan birim ö es sonuçları farlı sonuçlara işare emeedir. Ora bir büünleşme bilgisi elde edilemediği için Engle-Granger ve Johansen gibi oinegrasyon eslerine başvurulmayacaır. Seriler arasındai nedensel ilişileri gözlemleme için, daha önce ifade edildiği gibi, serilerin büünleşme derecelerini diae almayan Toda-Yamamao yönemi ullanılmışır. Yönemde seriler orinal değerleri ile ele alınmaadır. VR modelinde I, S rierlerine göre, uygun gecimenin 5 olduğuna arar verilmişir. rdından (+) 6 gecime için elde edilen ahminde sandar Wald esi, il (5) adar gecimeye uygulanmışır. Sonuçlar aşağıdai gibidir: Tablo 3: MWald Tesi Hipoez Wald İsaisiği Karar Yaşam belenisi Oullaşma oranı Hipoez re Oullaşma oranı Yaşam belenisi Hipoez abul Hipoez, seriler arasında nedensel ilişi olmadığını ifade emeedir. Tabloda yer alan sonuçlar değerlendirildiğinde, yaşam belenisinden, oullaşma oranına doğru nedensel ilişi olduğu, anca ersine bir ilişinin gözlenmediği söylenebilir. SONUÇ Türiye de yaşam belenisi ile oullaşma oranı arasındai ilişiyi inceleme üzere dönemi verileri ullanılmışır. Seriler için ora büünleşme hareei gözlenmediği için, büünleşme bilgisine ihiyaç duymayan MVR yönemi ullanılmışır. Tes sonucuna göre, yaşam belenisinden oullaşma oranına doğru nedensel ilişi gözlenmeedir. Yaşam belenisi ile eğiim süresi arasındai nedensel ilişi, iisadi büyüme performansı açısından olumlu bir sonuç olara değerlendirilebilir. Çünü eğiim seviyesi arıça, beşeri sermaye poansiyeli olumlu yönde değişeceir. u gelişme, uzun dönem büyüme oranın arması anlamına gelir. KYNKÇ lınay, G., Karagöl, E., (005), Elecriciy consumpion and economic growh: Evidence from Turey, Energy Economics, 7, abaunde Musibau. ve defabi, Rasa deuni (005), Long Run Relaionship beween Educaion and Economic Growh in Nigeria: Evidence from he Johansen s oinegraion pproach, Paper presened a he Regional onference on Educaion in Wes frica: onsrains and Opporuniies, Daar, Senegal, November s - nd, -. limen,.. ve Doménech, R. (008), Human apial Inequaliy Life Expecancy and Economic Growh, The Economic Journal, 8, Tüm haları EYDER'e aiir 34

9 The Journal of Knowledge Economy & Knowledge Managemen 008, Volume III Fall de la roix D. and Licandro, Omar (999), Life Expecancy and Endogenous Growh, Economics Leers, 65, Dicey, D.., Fuller, W.., (979), Disribuion of he Esimaors for uoregressive Time series wih a Uni Roo, Journal of he merican Saisical ssociaion, 74, 366, Dicey, D.., Fuller, W.., (98), Lielihood Raio Saisics for uoregressive Time series wih a Uni Roo. Economerica, 49, 4, Echevarría ruz. (004), Life Expecancy Schooling Time Reiremen and Growh, Economic Inquiry, 4, Jayachandran, Seema ve driana Lleras-Muney (007), Life expecancy and human capial invesmens: Evidence from maernal moraliy declines, hp:// Huang, Rui, Fulginii Lilyan E. ve Peerson E. Wesley (003), Invesing in Hope: İDS, Life Expecancy and Human apial ccumulaion: IDS Proceedings of he 5 h Inernaional onference of griculural Economiss (IE), 6 - ugus, Durban, Souh frica, Kalemli Özcan,vd., (000), Moraliy Decline Human apial Invesmen and Economic Growh, Journal of Developmen Economics, 6, -3. Loening, Ludger J. (00) The Impac of Educaion on Economic Growh in Guaemala Time-Series nalysis pplying an Error-orrecion Mehodology, Ibero-merica Insiue for Economic Research (II) Geor-ugus-Universia Goingen, Nr:87, -45. Lucas (988), on he Mechanics of Economic Developmen, Journal of Moneary Economics,, 3-4. Newey, W.K. and Wes, K.D., (994), uomaic Lag Selecion in ovariance Marix Esimaion, The Review of Economic Sudies, 6, 4, Phillips, P..., Perron, P., (988), Tesing for a uni roo in ime series regressions, iomeria, 75, Perron, P.,(989), The grea crash, he oil price shoc, and he uni roo hypohesis, Economerica, 57, Perron, P., (990), Tesing for a uni roo in a ime series wih a changing mean, Journal of usiness and Economic Saisics, 8, Toda, H.Y., Yamamoo, T.,(995), Saisical inference in vecor auoregressions wih possibly inegraed processes Journal of Economerics, 66, Soares, Rodrigo R. (005), Moraliy Reducions, Educaional ainmen, and Feriliy hoice, The merican Economic Review, 95, (3), Zhang, Jie ve Zhang Junsen (005) The Effec of Life Expecancy on Feriliy, Saving, Schooling and Economic Growh: Theory and Evidence, Scandinavian Journal of Economics, 07(), Zivo, E., ndrews, D.W.K., (99), Furher evidence on on he grea crash, he oil price shoc, and he uni roo hypohesis, Journal of usiness and Economic Saisics, 0, ll righ reserved by The JKEM 35