ÇALIŞMA RAPORU. : Strateji Geliştirme Şube Müdürlüğü

Transkript

1 ÇALIŞMA RAPORU Hazırlayan Birimi : Pelin EDİZ : Strateji Geliştirme Şube Müdürlüğü Ağustos 2011

2 İÇİNDEKİLER A)... GENEL BİLGİLER... 1 B)... HOLLANDA KAMU İSTİHDAM KURUMU )... H OLLANDA ve TÜRKİYE KAMU İSTİHDAM KURUMLARI UYGULAMALARIN KARŞILAŞTIRILMASI... 6 a) İlk Müracaat ve Kayıt İşlemleri... 6 b) Müşterinin Özelliklerinin Tanımlanması... 6 c) Eğitim ve İstihdam Eylem Planının Hazırlanması... 7 d) Eğitim ve İstihdam Eylem Planının Uygulanması... 7 da) Açık İşe Yönlendirme... 7 db)mesleki Eğitime Yönlendirme... 8 dc)girişimciliğe Yönlendirme... 9 e) Entegrasyon Bürolarına Yönlendirme... 9 f) Diğer Kurumlara Yönlendirme... 9 g) Yaş Gruplarına Göre Verilen Hizmetler h) Diğer Araçlar ha) İstihdam Fuarları hb) Çalıştaylar hc) İşverenlere Verilen Sübvansiyonlar i) Korumalı İşyerleri ) ÖNERİLER... 12

3 A) GENEL BİLGİLER Resmi adı Hollanda Krallığı olan Hollanda nın nüfusu 16,7 milyon (%9'u Avrupa dışı göçmenlerden oluşmaktadır.) dur. Nüfus yoğunluğu 489 kişi/km² olup nüfus büyüklüğü olarak AB altıncısı ve nüfus yoğunluğu olarak AB birincisidir. Başkenti Amsterdam, siyasi başkenti Lahey dir. Yönetim şekli Anayasal Monarşi ve Parlamenter Demokrasidir. Hollanda Parlamentosu (Staten-General / States-General), Temsilciler Meclisi (Tweede Kamer / Lower House) ve Senato (Eerste Kamer / Upper House) olmak üzere iki kanattan oluşmaktadır. Nüfus büyüklüğüne göre başlıca şehirleri ise; Amsterdam (739 bin), Rotterdam (599 bin), The Hague (469 bin), Utrecht (270 bin), Eindhoven (208 bin), Arnhem (142 bin) dir. Halkın çoğunluğu yaklaşık % 76 ile Flaman ve yaklaşık % 3,8 ile Friz kökenlidir. Ülkedeki en büyük yabancı kökenli nüfusu yaklaşık % 2,5 ile Türkler (384 bin), daha sonra sırasıyla Endonezya, Fas, Surinam ve Antiller kökenliler oluşturmaktadır. Ülkede İran, Irak, Hint ve Afrika kökenli topluluklar da yaşamaktadır. Hollanda ekonomisine ilişkin veriler aşağıdaki tablodaki gibidir: GSYH (milyar ) Kişi Başına GSYH ( ) 36,570 34,580 İhracatı (milyar ) İthalatı (milyar ) Türkiye ile dış ticareti - İhracatımız (milyon ) 1,642 1,369 Türkiye ile dış ticareti - İthalatımız (milyon ) 3,852 3,525 Enflasyon Oranı (%) % 2,5 % 1, verilerine göre GSYİH 571 milyar Euro (Dünyada 16. sırada); kişi başına milli gelir 34,580 Euro (Dünyada 10. sırada)dur. GSYİH büyüme hızı 2008 %2.0, 2009 % 4.0, 2010 %1 (tahmini)dir. Ekonominin sektörlere göre dağılımı ise % 72 hizmet, % 24 sanayi, % 4 tarım ve hayvancılıktır. Hollanda, kişi başına düşen yüksek gelir ve eşite yakın gelir dağılımı ile gelişmiş bir ekonomiye sahiptir. Ekonominin yaklasik dortte ucnu hizmetler sektoru, kalan dortte birini sanayi sektoru olusturmaktadir. Nominal GSYİH nın %60 ınden fazlasına tekabül eden toplam mal ve hizmet ihracat ve ithalatı, Hollandalının refah düzeyinin ana etkeninin dış ticaret olduğunu gösterir. Büyümeye en büyük katkiyi, ihracat saglamaktadir. Endüstriyel ve dağıtım faaliyetleri ile tek başına GSYİH nın %2 sine karşılık gelen yıllık katma değer oluşturan Rotterdam Limanı, dünyanın en büyük limanıdır. Doğal kaynaklar ve hammaddeler bakımından oldukça yoksul olan Hollanda nın, taşımacılık bakımından Avrupa nın kritik ve merkezi konumunda bulunması ve yurtiçi pazarın küçüklüğü, ülkenin dünyadaki en önemli dışa açık ekonomilerinden biri haline gelmesinde başlıca etmenlerdir. İthal edilen hammadde ve girdilere bağımlı olan imalat sektörü için ticaret can alıcı bir öneme sahiptir. İmalat sektörünün uluslararası yöneliminin göstergesi olarak, dünyaca bilinen Royal Dutch/Shell (petrol), Unilever (gıda), Philips (elektronik) ve Heineken (bira) gibi çokuluslu şirketleri saymak yeterli olacaktır. Yabancı firmaların ilgisini çekmekteki başarısı 1

4 da Hollanda ekonomisinin dışa açıklığının bir göstergesidir. Yabancı yatırımlar için mevcut vergi avantajları birçok çokuluslu şirketin bu ülkede faaliyet göstermesine neden olmuştur. Yabancı yatırımcıları çekmek açısından da Hollanda ekonomisi başarı göstermektedir. Birçok uluslararası şirketin üretim ve dağıtım merkezi durumundadır. Araştırmalara göre Hollanda gerek tüm dünya ülkeleri sıralamasında ve gerek bulunduğu bölgede, çeşitli ekonomik kriterler göz önüne alınarak yapılan sıralamada, dünyanın en cazip iş lokasyonu seçilmiştir. Bu sonuca ulaşmada ülkenin istikrarlı makro ekonomik durumu, etkin finans sektörü ve fiziki altyapısı ve insan kaynaklarının kalitesi önemli rol oynamıştır. Yatırımları teşvik tedbirleri Hollanda'ya yabancı sermaye akışını hızlandırmıştır. Mevcut çokuluslu yabancı firmalar, Polaroid, Esso, Dow Chemical, Fuji, Nissan, Engelhardt, Amsco, Thorn EMI and Rank Xerox dur. Çokuluslu şirketlere uygulanan vergi rejimi, Hollanda yı İrlanda ve İngiltere ile birlikte Avrupa daki en cazip ülke konumuna getirmektedir. Yaklaşık olarak 5000 yabancı kökenli çokuluslu firma bulunan Hollanda da, Hollandalı işgücünün %10 nu bu firmalar tarafından istihdam edilmektedir. Hollanda coğrafyasının en çarpıcı tarafı denizden kazanılan topraklardır (polder). Yüzyıllardır Hollandalıların bu mücadelesi sürmektedir. Polderler su baskınlarından geçmişte yel değirmenleri ile korunurken, günümüzde gelişmiş teknolojiler ve setler kullanılmakta, su seviyesi sürekli kontrol edilmektedir. Bugün ülkede hala bin adet civarında çalışır durumda yel değirmeni bulunmaktadır. Ayrıca Batı Avrupa nın üç büyük nehrinin deltasında bulunmaktadır. Bütün bu faktörler Hollanda nın deniz ticareti ve liman hizmetleri açısından dünyada çok önemli bir yer edinmesini sağlamıştır. Rusya, Kanada ve ABD den sonra dünyadaki dördüncü büyük üretici durumundaki Hollanda, önemli doğal gaz rezervlerine sahiptir. Hollanda ekonomisi 2003 yılı içinde zayıf bir performans göstermiştir. Tüm ülkede üretim düşmüş, özellikle inşaat başta olmak üzere sanayi ve ticaretin hemen hemen her kesiminde bu düşme yaşanmıştır. Ekonomideki bu yavaşlama nedeniyle 1994 yılından sonra ilk defa iş oranı azalmış ve özelikle 2003 yılının ikinci yarısından itibaren işsizlik oranı artmıştır yılında % 1.3'lük ekonomik büyüme sağlanmıştır. Bir önceki yıl yaşanan düşüşün ardından bu büyüme ekonomideki düzelmeyi göstermektedir. Bununla birlikte, gayrisafi milli hasıladaki artış hızı hala son 35 yılın % 2.5'lik ortalamasının altında bulunmaktadır. Kamu ve tüketici harcamalarının bir önceki yıldan yüksek olmadığı 2004'te görülen bu mütevazi büyüme ihracattaki artışa bağlanmaktadır. Ayrıca 2004'te işsizlik oranı son 20 yılın en yüksek seviyesine1ulaşmıştır. Son donemde ise diger butun Bati ulkelerinde oldugu gibi Hollanda da kuresel mali krizden etkilenmistir. Fakat toparlanma surecine girilmistir. Issizlik rakamlarinda gozle gorulur bir azalma kaydedilmistir. % 4,2 ile Avrupanin Avusturya ile birlikte en dusuk issizlik oranina sahiptir yillari icin yillik ortalama % 1,2 ekonomik buyume ongorulmektedir verilerine göre faal işgücü 7,5 milyon kisi, işgücü 7,9 milyon kişidir. Yıllara göre işsizlik oranları ise, 2008 de % 3.9, 2009 da % 4.9, 2010 da % 5,2 ve 2011 de % 4,2 dir. 2

5 İşgücünün sektörlere göre dağılımı ise hizmet % 80, sanayi % 18 ve tarım ve hayvancılık % 2 dir. Hollanda da esneklik ile güvenceyi birleştirmeyi amaçlayan bir istihdam stratejisi uygulanmaktadır. Uygulanan strateji güvenceli esneklik modelinin bir türevi olarak tanıtılmaktadır. Hollanda işgücü piyasası, istihdam düzeyinin yüksekliği, özellikle de kadınların istihdam oranı ile dikkat çekmektedir. Hollanda, işgücüne katılma ve istihdam oranlarının yüksekliği bakımından önde gelen OECD ve AB ülkelerinden biridir. Birçok ülkeye göre, Hollanda düşük duzeydeki işsizlik, yoksulluk ve gönülsüz kısmi süreli istihdam oranları ile öne çıkmaktadır. İşsizlik oranı yüzde 3 4, genç işsizliği oranı yüzde 6,6 ve uzun dönemli işsizlik oranı ise yüzde 0,8 düzeyindedir. Diğer yandan, ücret eşitsizliğinin ve çalışan yoksulluğunun düşük oranı ile kadın ve erkek çalışanlar arasındaki ücret farklılığının azalan düzeyi, Hollanda işgücü piyasasının temel özellikleri olarak belirmektedir. Tüm bu sonuçlar, Hollanda işgücü piyasasının ve istihdam politikalarının bir başarı modeli olarak tanınmasına yol açmıştır. İşgücü piyasasının temel özelliklerinden bir diğeri, esnekliğin yaygınlığı ve çeşitliliğidir. Gerçekten, belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışma, kendi hesabına çalışma ve kısmi süreli çalışma istihdam içinde ağırlık taşımaktadır yılı verilerine göre toplam istihdamın yüzde 13,4 ü, erkek istihdamının yüzde 16 sı, kadın istihdamının ise yüzde 10,4 ü kendi hesabına çalışanlardan oluşmaktadır. Belirli süreli sözleşmelerle çalışanların toplam istihdam içindeki payı yüzde 18,2 dir. Erkeklerin yüzde 16,4 ü belirli süreli sözleşmelerle çalışırken, kadınlarda bu oran yüzde 20,3 e çıkmaktadır. Hollanda işgücü piyasasında kısmi süreli istihdam yapısal ve asli bir unsur olarak belirmektedir yılında ülkedeki yaş arasındaki toplam istihdamın yüzde 48,3 ü kısmi süreli işlerden oluşmaktadır. Ülkedeki her iki çalışandan biri, kısmi süreli işte çalışmaktadır yılında bu oran yüzde 39,7 dir. Kısmi süreli erkek çalışanların toplam erkek istihdamına oranı 1999 yılında 18,9 dan, 2009 yılında 24,9 a çıkmıştır. Kadınların kısmi süreli istihdamının ulaştığı boyut bakımından durum daha çarpıcıdır. Kısmi süreli işlerde çalışan kadınların kadın istihdamı içindeki payı 1999 yılında yüzde 68,9 oranındayken, 2009 yılına gelindiğinde bu oran yüzde 75,8 e ulaşmıştır. Veriler, kısmi süreli istihdamın kadınlar için standart çalışma biçimi olduğunu göstermektedir. Erkek istihdamı içinde kısmi süreli çalışanların oranı kadınlara göre düşük olmasına rağmen, diğer ülkelerle kıyaslandığında kısmi süreli erkek istihdamının da yüksek olduğu açıktır. Bu haliyle Hollanda dünyanın ilk kısmi süreli ekonomisi olarak nitelendirilebilir. İşsizlik ve istihdam oranları gibi bir dizi başarılı sonuç ele alınarak, Hollanda işgücü piyasası sorunlarını çözmüş olarak görülmemelidir. Bütün ülkelerde olduğu gibi, bu ülkede de işgücü piyasasında çözüm bekleyen farklı ve çok sayıda sorun bulunmaktadır. İşgücü piyasasında etnik azınlıklar ve niteliksiz çalışanlar gibi özel risk gruplarında yer alanların işgücü piyasasına girmeleri ve istihdam edilmeleri bir sorun olarak varlığını korumaktadır. Gerçekten, yurttaş olmayan azınlıklar arasında yüzde 9,1 olan işsizlik oranı, yurttaşların işsizlik oranının üç katıdır yaş aralığındaki yurttaş olmayan azınlıklar arasında işsizlik oranı yüzde 15 düzeyindedir. Kadınların işgücü piyasasına katılım ve istihdam oranındaki artışa paralel olarak, işsizlik oranının düşmesine olanak veren başka yapısal unsurlar da bulunmaktadır. Çalışma çağındaki nüfusun yaklaşık olarak yüzde 17 si, bir başka deyişle 1,5 milyon insan erken emeklilik, sürekli iş göremezlik ödeneği hastalık izni veya sosyal yardımlar aracılığıyla 3

6 işgücü piyasası dışında kalmaktadır. Ekonominin, işgücü piyasasının ve işletmelerin yeniden yapılandığı 1970 ler ve 1980 lerde işsizlik riski yüksek olan grupların bu tür gelir destek programları ile işgücü piyasasına katılımları azaltılmıştır yılına kadar bu eğilim açıkça kendini göstermiştir. Çalışma çağı nüfusu içinde sürekli iş göremezlik ödeneği alanların oranı bir dönem yüzde 11 in üzerine kadar çıkmıştır. Bu oran halen yüzde 9,5 10 aralığındadır. Ülkede çalışma çağında olan yaklaşık bir milyon insanın sürekli iş göremezlik ödemelerinden yararlandığı söylenmektedir. Sosyal yardımlardan yararlananların çalışma çağı nüfusu içindeki oranı ise yüzde 4 5 arasında değişmektedir. OECD 2008 ülke raporunda Hollanda da işgücü piyasasına katılım oranının yüksek olmasına rağmen, bu tür sosyal koruma programları nedeniyle gerçekte eksik kaldığı belirtilmektedir. Avrupa ülkelerinde tam süreli çalışmaya denkleştirilmiş istihdam oranlarına bakıldığında Hollanda, işgücü piyasasındaki istihdam başarımlarının söylenenin aksine daha düşük düzeyde kaldığı görülmektedir yılında yüzde 77 olan toplam istihdam oranı, kısmi süreli istihdam, tam süreli istihdama denkleştirildiği zaman, yüzde 59,2 ye gerilemektedir. Hollanda denkleştirilmiş istihdam ortalaması AB15 ve AB27 ortalamasına eşittir. Ayrıca Almanya, Fransa ve İngiltere gibi ülkelerin denkleştirilmiş istihdam oranının gerisindedir. Aynı zamanda yüzde 71 ile Hollanda Avrupa ülkeleri içinde Danimarka dan sonra ikinci en yüksek kadın istihdam oranına sahip ülkedir. Ancak tam süreli istihdama denkleştirilmiş kadın istihdam oranına bakıldığında, istihdam oranı dikkat çekici bir biçimde gerilemektedir. Bu ülkede tam süreli istihdama denkleştirilmiş kadın istihdam oranı, yüzde 45,9 dur. Bu oran hem AB15, hem de AB27 ülkelerinin denkleştirilmiş ortalama kadın istihdam oranın oldukça gerisindedir. Bu haliyle Hollanda Avrupa ülkelerindeki en düşük denkleştirilmiş kadın istihdamı oranlarına sahip İtalya, Yunanistan, İspanya gibi ülkeler arasında yer almaktadır. Hollanda da istihdam politikaları ve işsizlik ödemeleri için yapılan kamu harcamalarının yüksek düzeyi yapısal bir özellik taşımaktadır. Gerçekten uzun dönemli verilere bakıldığında, Hollanda OECD ülkeleri içinde işgücü piyasası politikaları için yüksek düzeyde harcama yapan bir ülke olarak belirmektedir. Bu durum hem aktif istihdam politikaları, hem de işsizlik ödemeleri, için geçerlidir. Her iki politika türünde Hollanda, OECD ortalamasının yaklaşık olarak iki katı harcama yapmaktadır. Örneğin, İrlanda ve Belçika dan sonra istihdam politikası için, en çok harcama yapan ülke Hollanda dır. İşsizlik ödemesi harcamalarına bakıldığında İrlanda, Belçika ve İspanya dan sonra dördüncü sıradadır. Hollanda da etkin ve kapsamlı bir sosyal güvenlik sistemi yürürlüktedir. Esas itibari ile sistem; a) Halk Sigortaları b) İşçi Sigortaları c) Sosyal Yardımlar olarak üç bölümden oluşmaktadır. a) Halk Sigortaları: Aşağıdaki sigorta kolları için çalışanların ücretlerinden primler vergi dairelerince kesilmektedir: - Yaşlılık Sigortaları (AOW), prim: %17,90 - Geride Kalan Dul ve Yetimler Sigortası (ANW), prim: %1,10 4

7 - Çocuk Paraları Sigortası (AKW), prim kesilmez, bütçe gelirlerinden karşılanır. - İstisnai Sağlık Harcamaları Sigortaları (AWBZ), prim: %12,15 b) İşçi Sigortaları: Aşağıdaki sigorta kolları için çalışanlar ve/veya işverenlerden prim kesilir: - Hastalık Sigortaları (ZVW) için işveren %7,20 prim kesilir. Sigorta primi kişilerin gelirine göre değişim gösterir. Prim işveren ile işçi arasında yapılan görüşme ile saptanır. En düşük sağlık sigortası primi Avro'dur. - Maluliyet sigortası için (WAO/WIA) işverenden %5.65 prim alınır. - İşsizlik Sigortası (WW) için işverenden %4,75 ve işçiden %3,50 prim kesilir. - Tamamlayıcı Ödenek (TW), prim kesilmez, bütçe gelirlerinden karşılanır. c) Sosyal Yardımlar : Bu yardımlar bütçeden finanse edilmektedir. - İş ve Geçim Yardımı (WWB) - Yaşlı ve Kısmen Maluller 50 yaş üzeri- (IOAW) - Serbest Çalışan Yaşlılar Yardım Kanunu (IOAZ) Brüt asgari ücret, Asgari Ücret ve Asgari Tatil Ödeneği Kanunu (Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag) ile düzenlenmiştir. Asgari ücret, her yıl 01 Ocak ve 01 Temmuz tarihlerinden itibaren altı aylık dönemlerde geçerli olmak üzere yeniden belirlenir. İşveren, ücret bordrosunda işçinin brut asgari ücretini göstermek zorundadır. İşçinin brut ücreti üzerinden gelir vergisi ve sigorta kesintileri işveren tarafından yapılır. Gelir vergisi ve sigorta kesintileri miktarı kişilerin durumuna göre değişebilmektedir. Dolayısıyla net asgari ücret verilememektedir. B) HOLLANDA KAMU İSTİHDAM KURUMU Hollanda nın kamu istihdam kurumu UWV dir. UWV, özerk bir idari otorite olup, Hollanda Sosyal işler ve İstihdam Bakanlığı (SZW) tarafından işgücü piyasasına ilişkin verilerini sağlamak ve çalışanların sigortalarına ilişkin işlemleri yapmak için görevlendirilmiştir. UWV dört alanda temel görevi vardır: a) İstihdam - belediyeler ile yakın işbirliği içinde çalışan veya iş arayan müşterilere yardım etmek, b) Sosyal sağlık işleri - hastalık ve iş göremezlik kriterlerine göre değerlendirmelerde bulunmak, c) İşsizlik yardımı- çalışmanın mümkün olmadığı durumlarda hızlı ve doğru şekilde destek sağlamak, d) Veri yönetimi istihdam ve işsizlik yardımlara ilişkin hükümetlere ve müşterilere veri sağlamak. UWV, uygulayıcı kuruluşlar olan Cadans, Gak, Guo, SFB ve UWZO ve Lisv in birleştirilmesiyle 2002 yılında kurulmuştur. 1 Ocak 2009 tarihinde, UWV ve CWI (İş ve Gelir Merkezi) birleştirilmiş olup, istihdam odaklı tüm faaliyetler ülke genelinde yayılarak UWV WERKbedrijf (Kamu İstihdam Kurumu) şeklinde yapılandırılmıştır. Mevcut yapılandırmada belediyeler, diğer kamu kurumları ve özel sektör ile yakın işbirliğine gidilmiştir. 5

8 UWV WERKbedrijf, müşteri odaklı çalışma sistemine sahip bilgi yoğun bir kuruluştur. Kuruluşun çalışan sayısı 1 Eylül 2010 itibariyle kişidir. Çalışanların%55 i kadınlardan oluşmaktadır. Tam zamanlı ve yarı zamanlı çalışma sistemi uygulanmaktadır sonu itibariyle çalışanların %3 ü 25 yaş altı, %14 ü yaş aralığında, %30 u yaş aralığında, %36 sı yaş aralığında, %17 si de 56 yaş üzerindedir. 1) HOLLANDA ve TÜRKİYE KAMU İSTİHDAM KURUMLARI UYGULAMALARIN KARŞILAŞTIRILMASI a) İlk Müracaat ve Kayıt İşlemleri aa) UWV-WERKBEDRİJF Uygulamaları - Şahsen müracaat (yüz yüze) ve kayıt - Elektronik ortamda kayıt - Telefon aracılığıyla kayıt randevusu alma ab) İŞKUR Uygulamaları - Şahsen müracaat ve kayıt - Elektronik ortamda kayıt ac) Farklılıklar Hollanda da elektronik ortamda kayıt yaptıran kişi mutlaka kuruma davet edilerek, meslek temelli uzmanlaşmış danışman ile görüşmesi sağlanır ve detaylı kaydı yapılır. İŞKUR da ise, kişi isteği halinde ya da kayıt memurunun yönlendirmesi sonucunda danışmanla görüşmektedir. Ayrıca İŞKUR da önkayıt ve detaylı kayıt ayrımı bulunmamaktadır. b) Müşterinin Özelliklerinin Tanımlanması ba)uwv-werkbedrijf Uygulamaları Kuruma kayıtlı tüm kişilerin özelliklerinin tanımlanması ve detaylı kaydının yapılabilmesi için, kişinin ekonomik-sosyal durumu, motivasyonu, özgüveni, ailevi-zihinselfiziksel sorunları, grup çalışmasına yatkınlığı, hobileri gibi özellikleri danışman tarafından analiz edilmektedir. Kişinin özelliklerinin tanımlanmasında mülakat tekniklerinden, gelişmiş ölçme ve değerlendirme araçlarından yararlanılmaktadır. Tanıma sürecinden sonra, kişinin işgücü piyasasındaki durumu, motivasyonu, beşeri ilişkileri, özürlülük durumları gibi kriterler esas alınarak dörtlü gruplandırma modeline göre sınıflandırma yapılır: - İşgücü piyasasındaki durumu iyi, işe girmeye hazır olanlar, - Yeterli mesleki bilgisi olan, ancak iş arama becerisi eksik olanlar, - Mesleki yeterliliği olmayan, mevcut donanımıyla iş gücü piyasasına hazır olmayanlar, - İşgücü piyasasından uzak, mesleği olmayan ve işe yerleştirme konusunda kapsamlı desteğe ihtiyacı olanlar gibi. bb) İŞKUR Uygulamaları Kuruma kayıtlı kişiler istemeleri halinde nitelik ve ihtiyaçlarının tespiti amacıyla danışmanla görüşür. Bu görüşmeler, İŞKUR portalına kayıt edilir. Danışmanlık görüşmeleri sürecinde kişinin objektif bir şekilde değerlendirilmesi konusunda tereddüde düşüldüğünde 6

9 Genel Yetenek Test Bataryası (GYTB) uygulanmaktadır. Ayrıca elektronik ortamda kişinin kendi ilgilerini, yönelimlerini, becerilerini fark etmelerine yardımcı olmak amacıyla Kariyer Testi uygulanmaktadır. Kişi isterse, bu test sonuçlarını danışman ile birlikte değerlendirebilmektedir. bc)farklılıklar İŞKUR da kişiyi tanımaya yönelik gelişmiş ölçme değerlendirme araçları bulunmamakta; danışmanlık sürecinde en önemli araçlardan olan GYTB uygulması konusunda uzmanlaşmış personel sayısı oldukça sınırlıdır. Ayrıca İŞKUR a başvuran kişilerin detaylı tanınmasını sağlayacak sınıflandırılmaya dayalı bir kayıt sistemi bulunmamaktadır. c) Eğitim ve İstihdam Eylem Planının Hazırlanması ca)uwv-werkbedrijf Uygulamaları Bu plan, iş danışmanlığı hizmetlerinde standardizasyonu sağlayarak etkinlik ve verimliliği artırmak amacıyla Dörtlü Gruplandırma Modeli esas alınarak hazırlanmaktadır. Plan dahilinde müşterinin işe yerleştirilmesinden, işe uyumunun sağlanmasına kadar tüm hizmetler alanında uzmanlaşmış aynı danışman tarafından verilmektedir. İstihdam ve Eğitim Eylem Planı nın uygunluğu, doğru adımlar atılıp atılmadığı, danışanın plana uyup uymadığının takibinin sağlanması ve gerektiğinde planda değişiklikler yapılabilmesi için müşteriyle periyodik görüşmeler yapılmaktadır. Müşterinin işgücü piyasasındaki durumuna göre periyodik görüşme süreleri ve yöntemleri belirlenerek müşteriyle yüz yüze, telefonla ya da elektronik ortamda görüşülmektedir. cb)işkur Uygulamaları Danışanın nitelikleri ile işgücü piyasasının ihtiyaçları dikkate alınarak, kişinin en kısa sürede en uygun işe yerleşmesini sağlamak amacıyla İstihdam ve Eğitim Eylem Planı hazırlanır. Planın hazırlanması, uygulanması, takibi ve gerektiğinde revizyonunun sağlanmasına yönelik mevzuat düzenlemesi yapılmıştır. Fakat danışman sayısının yeterli olmaması ve danışmanlık hizmetleri konusunda farkındalığın oluşmaması nedeniyle, danışmanlık süreci etkin olarak yürütülememektedir. cc)farklılıklar Müşterinin özelliklerinin tanımlanmasına yönelik olarak mülakat teknikleri, ölçme ve değerlendirme araçları etkinlikle kullanılamadığından etkin bir Eylem Planı hazırlanmamaktadır. Danışman sayısının yeterli olmamasından dolayı; - İş arayanın ihtiyacına göre yapılması planlanan periyodik görüşmeler aksamakta, - İşe uyuma ilişkin danışmanlık hizmetleri verilememekte, - Hedef grupların nitelik ve ihtiyaçlarına göre bir sınıflandırma ve bu doğrultuda uzmanlaşma sağlanamamıştır. d) Eğitim ve İstihdam Eylem Planının Uygulanması da) Açık İşe Yönlendirme daa) UWV-WERKBEDRİJF Uygulamaları - İşe yönlendirme: Danışmanlık görüşmesi sonucunda kişi işe hazırsa durumuna uygun mevcut olan iş ilanıyla eşleştirilip, işverene takdim edilmektedir. - Eşleştirme: İş arayanın özellikleri iş ilanında aranan özelliklere uyuyorsa, 7

10 danışman iş arayanla ön eleme için mülakat yapmakta ve iş arayanın uygun eleman olduğuna karar vermesi durumunda kişiyi işverene göndermektedir. - Danışmanla birlikte iş görüşmesi: Danışman gerek gördüğü hallerde iş arayanın işverenle birebir görüşmesine eşlik ederek, iş arayanı işverene tanıtıp, işe alınmasını sağlamaya çalışmaktadır. - İş ilanları bankası: Her bölgede kurulu olan İşverenler Servis Noktası birimi tarafından gerek işveren ziyaretleri esnasında alınan, gerekse işverenin doğrudan portala yüklediği açık işler hem bölgeye ait sitede hem de ana sitede yayınlanmakta, ayrıca basılı materyal olarak iş arayanlara sunulmaktadır. Eğer uygun nitelikte eleman bulunamaz ise açık işler bölgesel gazetelerde yayımlanmaktadır. dab)işkur Uygulamaları - İşe yönlendirme: Danışman, görüşme sonucunda kişinin işe hazır olduğuna karar verirse kişiyi nitelik ve beklentilerine uygun işe yönlendirmektedir. Ancak bu yönlendirmeler genellikle işe yerleştirme memurlarınca yerine getirilmektedir. - Eşleştirme: İşverenin istemesi halinde danışmanlar, iş arayan ile ön eleme için mülakat yapmakta ve uygun bulunması halinde kişiyi işverene göndermektedir. dac)farklılıklar İŞKUR da genelikle kayıt esnasında alınan genel bilgilere dayalı olarak iş ilanına uygun olan kişiler işe yerleştirme memurları ya da danışmanlar tarafından açık işlere yönlendirilmektedir. İş arayan danışmanlık hizmetinden geçmeden doğrudan açık işe müracaat edebilmektedir. Bu uygulama uygun bir eşleştirme yapılmasının önünde ciddi bir sorundur. Danışmanın, iş arayanla birlikte iş görüşmelerine katılmasına dair bir düzenleme bulunmamakla birlikte kurum personeli uygun gördüğünde bu konuda inisiyatif kullanabilmektedir. İŞKUR da açık iş ilanları internet üzerinden yayınlanmakta ayrıca panolarda duyurulmaktadır. Ancak açık işler yerel basında yayınlanmamaktadır. db)mesleki Eğitime Yönlendirme dba)uwv-werkbedrijf Uygulamaları İşgücü piyasası analizleri dikkate alınarak piyasada görülen eksikliklere göre mesleki eğitimler verilmektedir. Kişi vasıfsız ise veya mevcut olan mesleği güncelliğini yitirmiş ise; danışman ve danışan birlikte karar vererek, kişinin özelliklerine uygun ve işgücü piyasasında geçerli olan bir meslekte bireysel mesleki eğitim alması sağlamaktadır. Danışman, kursun satın alımından kursun sonuçlandırmasına kadar tüm süreçten sorumludur. Kurs süresince eğitimin gidişatını ve bireyin gelişimini takip etmek için iş arayan ile en az iki defa görüşme yapmaktadır. dbb) İŞKUR Uygulamaları İllerde İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurulu tarafından belirlenen mesleklerde kurslar açılmakta, iş arayanlar genellikle danışmanlık sürecinden geçmeden kurslara yönlendirilmektedir. Mesleki eğitim kurslarına katılacak kişiler, işbirliği yapılan ya da hizmet satın alınan kurum/ kuruluş temsilcilerinin de katıldığı komisyon tarafından seçilmektedir. Mesleki eğitim kursları genelikle gruplar halinde açılmaktadır. Kişiye özel mesleki eğitim kurslarına yönlendirmeye ilişkin mevzuat bulunmakla birlikte etkin olarak işletilmemektedir. dbc)farklılıklar İŞKUR da işgücü piyasası analiz çalışmaları yapılmaktadır, ancak sonuçlarının gerek geç yayınlanması gerekse belli bir metodolojisinin ve sürekliliğinin olmaması nedeniyle bu 8

11 çalışmalar açılacak mesleki eğitim kurslarının belirlenmesinde etkin olarak kullanılmamaktadır. Hollanda da kişiye özel kurslara yönlendirme yapılırken İŞKUR da genellikle gruplar halinde kurslar açılmaktadır. Kursların açılması, kursiyerlerin seçilmesi ve kursların denetiminde danışmanlar rol almamaktadır. dc)girişimciliğe Yönlendirme dca) UWV-WERKBEDRİJF Uygulamaları Kendi işini kuracaklara yönelik girişimcilik eğitimi verilmektedir. Kendi işini kuracak kişiler hazırladıkları iş planını danışmanın onayına sunmakta, onaydan sonra süreç başlamaktadır. Ayrıca işin kalıcılığını sağlamak amacıyla da UWV Werkbedrijf uzmanları tarafından gerekli destekler verilmekte ve bu sürede sigortalar da UWV tarafından ödenmektedir. Kişiye işini kurma sürecinde ve devamında hak etmiş olduğu işsizlik ödeneği verilmektedir. Kişi işini kurduktan sonraki bir yıl içerisinde işten kâr elde eder ise, işini kurduktan sonra almış olduğu işsizlik ödeneği kendisinden tahsil edilmektedir. dcb)işkur Uygulamaları KOSGEB ile İŞKUR arasındaki Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi İşbirliği Protokolü çerçevesinde Uygulamalı Girişimcilik Eğitim Programları (UGEP) ile İŞKUR a kayıtlı işsizlerin iş sahibi olmaları sağlanırken, açılacak işletmelerde istihdam edilecek işsizlere yeni iş sahalarının açılması hedeflenmektedir. dcc)farklılıklar İŞKUR tarafından kendi işini kuracaklara yönelik eğitimler verilmekte ancak Hollanda da uygulanan mali destek ve işin kalıcılığını sağlayacak uzmanlık desteği uygulaması İŞKUR da bulunmamaktadır. e) Entegrasyon Bürolarına Yönlendirme ea) UWV-WERKBEDRİJF Uygulamaları Başta uzun süre işsizler olmak üzere işgücü piyasasında dezavantajlı olan kişilerin eksik donanımlarının tamamlanması ya da işe yerleşmedeki psikolojik ve sosyal sorunlarının ortadan kaldırılması için bütüncül hizmetler verilmektedir. Kişi eğer işini yeni kaybetmiş ve danışmanın değerlendirmeleri sonucunda kişinin uzun süreli işsiz kalabileceği kanaatine varılmış ise ihtiyacı doğrultusunda yukarıda belirtilen hizmetlerden yararlanması sağlanmaktadır. Danışmanlar bu hizmet için yeterince vakit ayıramadığında ve/veya profesyonel bir yaklaşım gerektirdiğinde özel entegrasyon firmalarından hizmet satın alınmaktadır. Bu hizmetten sadece işsizlik ve sosyal yardım ödeneği alanlar faydalanmaktadır. Bu uygulamayla kişilerin uzun süreli işsiz kalması engellenmiş olmaktadır. Özel Entegre Büroları nda görevli (iş koçu) kişiler müşterileri ile birebir ilgilenmekte, gerekirse işveren görüşmelerinde kişiye eşlik etmekte ve kişi işe başladıktan sonra uyum sürecinde de kişiye destek sağlamaktadır. eb)işkur Uygulamaları İŞKUR da bu uygulamalar bulunmamaktadır. f) Diğer Kurumlara Yönlendirme fa) UWV-WERKBEDRİJF Uygulamaları Danışman tarafından ekonomik, sosyal ve sağlık sorunları olduğu tespit edilenlerin 9

12 aşağıda belirtilen desteklerden faydalanmaları sağlanmaktadır: - Ekonomik destekler: Danışman tarafından, kişinin sahip olduğu borçlarının verimli bir şekilde çalışmasını engelleyeceğine karar verilir ise, kişi işe yönlendirilmemektedir. Bu durumda kişinin borçlarının yapılandırılması ya da af edilmesi için belediyelere yönlendirmesi yapılmaktadır. Bu süreçte, ilgili kurum uzmanları tarafından 3 yıl boyunca borç yönetimi konusunda kişiye destek verilmektedir. - Sosyal destekler: Özgüven eksikliği, toplumsal baskı nedeniyle iş arama ve bulmada sorun yaşayanlar özel rehabilitasyon kurumlarına yönlendirilmekte ve bu kurumlardan hizmet satın alınmaktadır. Eğer kişinin iletişim sorunu var ise danışman ilgili kurumlardan randevu almakta ve gerekiyorsa iş koçları da iş görüşmelerinde kişiye eşlik etmektedir. Sağlık sorunlarına ilişkin destekler: Bedensel ya da psikolojik sağlık sorunlarının kişinin işe girişini engellediğine danışman tarafından karar verilir ise bu tür sorunların giderilebilmesine yönelik olarak rehabilitasyon merkezlerinden, hastanelerden vb. sağlık merkezlerinden hizmet satın alınmakta ve kişi bu merkezlere yönlendirilmektedir. fb) İŞKUR Uygulamaları Bu tür uygulamalar bulunmamaktadır. g) Yaş Gruplarına Göre Verilen Hizmetler ga)uwv-werkbedrijf Uygulamaları - Gençler (15-27 yaş): Bu yaş grubu ile ilgilenen aynı yaş grubunda ve bu konuda uzmanlaşmış iş koçları vardır. Koçlar bu hedef grup ile daha sık görüşmektedir. Uzun süreli işsizliğin önüne geçebilmek için, bu gruptaki kişilerin işgücü piyasasının gerektirdiği mesleki eğitimleri zorunlu olarak alması sağlanmaktadır. Gençler mesleki anlamda belirli bir eğitim düzeyine gelmeden iş ilanlarına yönlendirilmemektedir yaş: Bu gruptaki işsizlerle bu grupla ilgili uzmanlaşmış iş koçları ilgilenmektedir. Bu gruptaki kişilere çalışabilecekleri iş piyasası tanıtılmakta, kişilerin deneyimlerini birbirleriyle paylaşması sağlanmakta, motivasyon ve iş arama yöntemleri hakkında destek verilmektedir yaşını geçenlere sosyal hayattan kopmamaları için okullarda, dernek ve vakıflarda; çocuklara ve görme özürlülere kitap okuma ya da engellileri gezdirme, onlarla deneyimlerini paylaşma gibi fahri işler yapmaları konusunda destek sağlanmaktadır. gb)işkur Uygulaması İŞKUR da danışmanlık hizmetlerinde yaş gruplarına göre uzmanlaşma sağlanmamıştır h) Diğer Araçlar ha)istihdam Fuarları: haa) UWV-WERKBEDRİJF Uygulamaları Hollanda da ulusal ve bölgesel istihdam fuarları düzenlenmektedir. Bu fuarlarda işgücü talebi ile işgücü arzının karşılaşması sağlanmakta, işveren dilerse iş arayanlarla doğrudan mülakat yapabilmektedir. Dönemler halinde tematik, sektörel bazda bölgesel fuarlar yapılmaktadır. hab) İŞKUR Uygulamaları İŞKUR İl Müdürlükleri üniversiteler başta olmak üzere ilgili kurum ve kuruluşlarla 10

13 işbirliği yaparak İstihdam Fuarları ve Kariyer Günleri düzenlemektedir. hac) Farklılıklar İstihdam fuarı ve kariyer günü etkinlikleri sınırlı olup, sistemli ve yaygın olarak gerçekleştirilmemektedir. hb) Çalıştaylar: hba)uwv-werkbedrijf Uygulamaları Özgeçmiş ve başvuru mektubu hazırlama çalıştayları, kendi iş yerini açma çalıştayları, iş arama metodları çalıştayları, işgücü piyasası çalıştayları, motivasyon çalıştayları, ağ kurma çalıştayları düzenlenerek kişilerin iş arama ve bulma kapasiteleri artırılmaktadır. hbb) İŞKUR un Uygulamaları İş arama becerileri seminerleri verilmektedir. hbc)farklılıklar Türkiye de Hollanda da olduğu gibi çalıştaylar konuları itibarıyla özel olmayıp, farklı konuların birarada sunulduğu seminerler şeklindedir. hc) İşverenlere Verilen Sübvansiyonlar hca)uwv-werkbedrijf Uygulamaları - Uzun süreli işsizleri istihdam etmeleri halinde, işverenlere ödediği sigorta priminden indirim (sübvansiyon) yapılmaktadır. - Uzun süreli işsizler iş deneyimi kazanabilmeleri için en fazla üç ay süreyle ve üç aylık süre sonunda işverenin iyi niyet mektubu vermesi koşuluyla, kişiyi çalıştırıldıkları dönem boyunca kurumdan ödenek almaktadırlar. Bu döneme ait iş ve meslek kazası primleri işveren tarafından karşılanmaktadır. - İşveren uzun süreli işsizin, işte kalma sürecini ve işe adaptasyonunu etkileyebilecek mesleki ve sosyal donanımına ilişkin eksikliklerin tamamlanmasını isterse, kurum bu yönde destek sağlamaktadır. hcb)işkur Uygulamaları İŞKUR un işverene yönelik finansal teşvik mekanizmaları sistematik olmamakla birlikte, bu alanda gerek mevzuat ve gerekse de uygulama açısından düzenlemeler mevcuttur. Finansal kaynağı İşsizlik Sigortası Fonu olan bu düzenlemelerin amacı, ek istihdam yaratmak, istihdamda kalış sürelerini uzatmak ve işveren üzerindeki istihdam vergi yükünü azaltmaktır. hcc)farklılıklar Türkiye de bugüne kadar işverene yönelik finansal teşviklerin hedef kitlesi kadınlar ve gençler olmuştur. Uzun süreli işsizlere yönelik herhangi bir teşvik düzenlemesi yapılmamıştır. i) Korumalı İşyerleri ia)uwv-werkbedrijf Uygulamaları İşgücü piyasasında iş bulma şansı az olan ya da çalışma olanağı olmayan özürlülüler iş koçları tarafından korumalı işyerlerine istihdam edilmektedir. Bu grupta yer alan kişilerin piyasa koşullarına hazır hale gelmeleri durumunda, kişiler danışmanın gözetiminde işgücü piyasasına dahil edilebilmektedir. 11

14 ib)işkur Uygulaması Özürlülere yönelik olarak Korumalı İşyerleri uygulaması bulunmaktadır. ic)farklılıklar Hollanda da işgücü piyasasında iş bulamayacağına karar verilen kişiler özür durumlarına ve özürlülük oranlarına bakılmaksızın korumalı işyerlerinde istihdam edilmektedir. Türkiye de ise en az %40 oranında zihinsel, ruhsal-duyusal ve davranışsal özürlü olanlar ve diğer özür gruplarından %60 ve üzeri özürlü olanlar korumalı işyerlerine yönlendirilmektedir. C) ÖNERİLER - İŞKUR a kayıt yaptıran kişinin, mutlaka danışmanla yüz yüze görüşmesi sağlanmalıdır. Proje kapsamında geliştirilen iş arayan görüşme formu iş süreçlerine uyarlanarak, kişinin detaylı kaydı yapılmalıdır. Kayıt işlemlerinde randevulu sistem yaklaşımı benimsenmelidir. - İŞKUR da kişiyi tanımlamaya yönelik ölçme değerlendirme araçları geliştirilmeli ve bu araçları kullanacak nitelikli personel sayısı artırılmalı. Ülke şartlarına uygun sınıflandırmaya dayalı bir kayıt sistemi geliştirilmelidir. - Danışmanların sayısı ve niteliği en kısa sürede artırılmalıdır, - Hedef grupların nitelik ve ihtiyaçlarına göre bir uzmanlaşmaya gidilmelidir, - Danışmanlık süreci daha etkin planlanarak, İstihdam ve Eğitim Eylem Planı nda belirle- Danışmanlık süreci daha etkin planlanarak, İstihdam ve Eğitim ve Eğitim Eylem Planı nda belirlenen görüşmelere uyulmalıdır, - Uzun süreli işsizler bir hedef grup olarak ele alınmalı; uzun süreli işsiz ve uzun süre işsiz kalma riski taşıyan kişiler e özel iş danışmanlığı hizmetleri geliştirilmeli, - Danışmanlık hizmetleri işe uyum sürecini de destekler biçimde geliştirilmeli, müşterinin kayıt işleminden işe yerleştirilmesine ve işe uyumun sağlanmasına kadar tüm hizmetler aynı danışman tarafından verilmelidir. - Uygun eşleştirmenin esası, iş arayanın nitelikleri ile işin gerektirdiği niteliklerin örtüşmesinin sağlanmasıdır. Uygun bir yönlendirme öncesinde kişiler mutlaka danışmanla görüşmeli ve kişinin nitelik ve beklentileri detaylı analiz edilmelidir. Dolayısıyla işin gerektirdiği niteliklere uygun olmayan iş arayanların yönlendirmesi yapılmamalıdır. Tüm açık iş ilanlarının yer aldığı Açık İş Bilgi Bankası oluşturulmalı ve kurum genelinde tüm kullanıcıların hizmetine sunulmalıdır. Karşılanamayan açık işlerin duyurulması için yerel/ulusal gazetelerden yararlanılmalıdır. - Kurslar işgücü piyasası analizleri dikkate alınarak açılmalıdır. İş arayanlar danışman tarafından belirlenen ilgi ve yetenekleri doğrultusunda uygun mesleki eğitime yönlendirilmelidir. Kişiye özel bireysel eğitimler etkinlikle uygulanmalıdır. Kursiyer seçimi ve kurs denetimlerine danışmanların da katılımını sağlayacak bir düzenleme yapılmalıdır. - Danışmanlık hizmetlerinin, kişiyi girişimciliğe yönlendirme, iş planı hazırlama ve işin kalıcılığını sağlama konularında da geliştirilmesi gereklidir. - İşsizlik sigortası ödeneğinden faydalananların kendi işini kurmaları halinde hak etmiş 12

15 oldukları ödeneği almaya devam etmeleri konusu değerlendirmeye alınmalıdır. - İŞKUR öncelikle uzun süre işsiz kalma riski taşıyan kişiler ve uzun süreli işsiz lere yönelik olarak strateji belirlemeli; bu stratejilere uygun olarak hizmetler çeşitlendirilmelidir. - Öncelikle İŞKUR da danışmalık hizmetleri geliştirilmeli ve müşterinin danışman tarafındanbelirlenen ihtiyaçlarının giderilmesi için hizmet satın almaya imkan verecek düzenlemeler yapılmalıdır. - Alt yapısı ve yetki çerçevesi iyi belirlenmiş entegrasyon büroları oluşturulmalıdır. - Tıbbi ve mesleki rehabilitasyona ihtiyaç duyan kişilerin ilgili kurum ve kuruluşlara yönlendirilmesi için mevzuat düzenlemeleri ve ilgili kurumlarla protokoller yapılmalıdır. Ayrıca alt yapısı çok iyi oluşturulmak kaydıyla, özel kurumlardan hizmet satın alınmasına ilişkin düzenlemeler yapılmalıdır. - Danışmanlık hizmetlerinin kapasitesi geliştirilerek, belirlenecek hedef gruplara göre uzmanlaşma sağlanmalıdır. - İstihdam Fuarları tüm ülke çapında yaygınlaştırılmalı, sektörel, ulusal ve bölgesel düzeyde gerçekleştirilmeli, ilgili taraflar nezdinde farkındalık yaratılarak daha sıkı işbirliklerine gidilmelidir. - İstihdam edilebilirliği artırmaya dönük farklı konularda ve farklı hedef gruplara yönelik olarak çalıştaylar düzenlenmelidir. - Finansal teşvikler uzun süreli işsizleri de kapsayacak şekilde genişletilmelidir. Ayrıca uzun süreli işsizi istihdam eden işverenin talebi halinde, kişinin işte kalma sürecini ve adaptasyonunu etkileyecek mesleki ve sosyal destek İŞKUR tarafından verilmelidir. - Türkiye de korumalı işyerleri yaygınlaştırılmalı, özür durumuna ve oranına bakılmaksızın istihdam edilemeyen kişilerin korumalı işyerlerine yönlendirilmesi uygulaması değerlendirilmelidir. - İstihdam Stratejisi ne uygun istihdam politikası belirleme çalışmaları sonuçlandırılmalı ve kamuoyu ile paylaşılmalıdır. - Farklı hedef gruplara yönelik politika ve stratejiler belirlenerek, hizmet çeşitliliği artırılmalıdır. - Hizmet çeşitliliğine bağlı olarak İŞKUR personeli niteliği artırılarak özellikle danışmanlık hizmetlerinde uzmanlaşmaya gidilmeli ve personel sayısı artırılmalıdır. - Danışmanlık hizmetleri başvuru, işe yerleştirme ve işe uyum süreçlerini kapsayacak şekilde planlanmalı ve uygulanmalıdır. 13