Türkiye de sağlık politikalarında pulmoner rehabilitasyon ve kronik hasta bakımının yeri

Transkript

1 Türkiye de sağlık politikalarında pulmoner rehabilitasyon ve kronik hasta bakımının yeri Doç Dr Rengin Güzel Çukurova Üniv Tıp Fak. Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon AD

2 Sunum planı Sağlık politikalarında pulmoner reh Son yıllardaki gelişmeler Programların yaygınlaşmamasının nedenleri ve öneriler Korunma ve hasta seçim kriterleri Sağlık politikalarında kronik hasta bakımı Yönetmelik Çankaya ilçesi örneği Mevcut durum Öneriler

3 70 milyonu aşkın bir nüfüs 3-5 milyon KOAH hastası olduğu hesaplanıyor Bu konu ile ilgilenen ve mesai harcayan profesyonellerin sayısı az

5 Son 5 yılda ciddi gelişmeler katedildi Sistematik PR programı uygulayan üniversite ve eğitim hastanesi sayısı artmakta Akademik ortamlarda PR tartışılıyor. Bu konuda bilgi ve deneyimleri olan kişiler var.

6 Göğüs hastalıkları ve fiziksel tıp ve rehabilitasyon, fizyoterapi kongrelerinde bu konuda oturumlar ve kurslar düzenlenmekte. Türkiyedeki çalışma ve yayın sayısı artmakta.

8 PR programlarının yaygınlaşmamasının nedenleri Personel sıkıntımız var. Programda yer alması gereken personelin hepsi bu konuda bilgili değil. Ayaktan gelen hastalara aerobik egzersiz yaptırılacak mekanlar yetersiz. Ekonomik sorunlarımız var.

10 Hastanelerde Çalışan Personelin Ünvanlara ve Dallara Göre Dağılımı Sağlık Bakanlığı Yataklı Tedavi Kurumları İstatistik Yıllığı, 2004 PERSONELİN ÜNVANI TOPLAM Göğüs Hast uz 1096* FTR uz 1041* Fizyoterapist 978 Psikolog 564 Diyetisyen 845 Sosyal çalışmacı 383 Hemşire, ebe-hemşire FTR teknisyeni 137 * 2005 verileri

11 Hastanelerde Çalışan Personelin Ünvanlara ve Dallara Göre Dağılımı Sağlık Bakanlığı Yataklı Tedavi Kurumları İstatistik Yıllığı, 2004 PERSONELİN ÜNVANI TOPLAM Göğüs Hast uz 1096* FTR uz 1041* Fizyoterapist 978 Psikolog 564 Diyetisyen 845 Sosyal çalışmacı 383 Hemşire, ebe-hemşire FTR teknisyeni 137 * 2005 verileri

12 Sağlık Bakanlığı Hastanelerinde Personel Gelişimi, PERSONELİN ÜNVANI % Artış % Artış Uzman Hekim 25,3 14,5 Diyetisyen 36,6 17,3 Psikolog 7,9 13,4 Fizyoterapist 16,7 29,6 Sosyal Çalışmacı 10,1 0,0 Hemşire,Ebe-Hemşire Hemşire Yardımcısı, Ebe 12,4 2,1

13 Sağlık Bakanlığı Hastanelerinde Personel Gelişimi, PERSONELİN ÜNVANI % Artış % Artış Uzman Hekim 25,3 14,5 Diyetisyen 36,6 17,3 Psikolog 7,9 13,4 Fizyoterapist 16,7 29,6 Sosyal Çalışmacı 10,1 0,0 Hemşire,Ebe-Hemşire Hemşire Yardımcısı, Ebe 12,4 2,1

15 akademik yılı itibarı ile Türkiye de mezun fizyoterapist sayısı 3700 civarındadır. Türkiye FTR derneğine 1200 uzman üyedir. Toraks derneği üye sayısı 1600 civarındadır.

16 PR konusunda düzenlenen mezuniyet sonrası eğitim programları artırılabilir Göğüs hastalıkları ve FTR uzmanlığı eğitiminde çekirdek müfredata alınabilir. Asistan karnesi??

17 Asistan ve öğrencilerin PR uygulayan hastanelerin deneyimlerini paylaşmaları sağlanabilir. Rotasyon uygulamaları Pratik uygulamalara yönelik öğrenim rehberleri içeren kitaplar hazırlanabilir ve beceri kazanmaya yönelik küçük grup eğitimleri planlanabilir.

18 Öncelikle üniversitelerde ve eğitim veren kurumlarda yaygınlaşmalı ÇÜTF 1000 yataklı, 8 fizyoterapist

19 PR uygulamaları daha sonra diğer hastanelerde yaygınlaşmalı

20 Göğüs Hastalıkları Hastaneleri??

21 Göğüs Hastalıkları Hastaneleri??? 22 adet hastane Yatak sayısı PERSONELİN ÜNVANI Göğüs Hast uz 243 FTR uz 4 Fizyoterapist 3 Pilot uygulama hastaneleri seçilebilir Bu hastanelerde çalışan FTR uz ve fizyoterapist sayısı artırılabilir Psikolog 9 Diyetisyen 13 Sosyal çalışmacı 10 Hemşire, 964 ebe-hemşire FTR teknisyeni 0 *Sağlık Bakanlığı 2004 verileri

23 Mekan?? Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu Öğretmenlik Antrenörlük (+) Bu bölümlerden mezun olanlar aerobik egzersiz yaptırmayı biliyor (-) Hasta deneyimleri yok Kampüs içinde olan üniversite hastanelerinde bu mekanlar kullanılabilir??

25 2005 Bütçe Uygulama Talimatnamesi fiyatları (YTL) Pulmoner rehabilitasyon 14,83 Eforlu solunum testi 29,66 Egzersiz testi 6 dk 29,66 Solunum fonksiyon testleri 23,73 Kardiyovasküler stres testi 41,53 Elektrokardiyogram 4,75 Adele testi 4,75 Eklem Hareket Açıklığı ölçümü 8,9 Günlük yaşam aktiviteleri testi 14,83 Kas gücünün dinamometre ile ölç. 14,83 Mesleki değerlendirme 14,83

27 Korunma KOAH hastalarının %90 ı hasta olduğunu bilmiyor. Sigara içiciliği yaygın.

28 Tıp Fakültesi çekirdek müfredat eğitiminde KOAH ın daha çok üzerinde durulabilir. Sağlık Ocaklarının tanı imkanları geliştirilebilir.

29 Korunma 3-5 milyon KOAH hastası olduğu hesaplanıyor. %90 ı hasta olduğunu bilmiyor. Sigara içiciliği yaygın.

30 Tütün çalışma grubu Sigarayı bırakma programları yaygınlaştırılabilir KOAH hastaları Sağlık personeli Özellikle hekimler Öğretmenler

31 3-5 milyon KOAH hastası olduğu hesaplanıyor. Ülke çapında PR na alınma kriterleri geliştirilmeli Motivasyonu yüksek Sigara içmeyen GOLD evre II- III

33 Kronik hastalıklarda izlem ve bakımın sürekli hastanede gerçekleştirilmesi mümkün olmadığından,

34 Kronik hastalıklarda izlem ve bakımın sürekli hastanede gerçekleştirilmesi mümkün olmadığından, bakımın evde sürdürülmesi gerekmektedir.

36 Evde Bakım Hizmetlerinin Sunumu Hakkında Yönetmelik Evde bakım hizmeti, hekimlerin önerileri doğrultusunda hasta kişilere, aileleri ile yaşadıkları ortamda, sağlık ekibi tarafından rehabilitasyon, fizyoterapi, psikolojik tedavi de dahil tıbbi ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde sağlık ve bakım ile takip hizmetlerinin sunulmasıdır tarihli, sayılı Resmi Gazete

43

44 Çankaya ilçesinin hane sayısı DİE verilerine göre Gidilmesi gereken hane 1200 Birinci aşamada bu hanelerin %91 ine ulaşılmış İkinci aşamada son bir ay içinde evde bakım hizmeti verildiği saptanan 95 haneden %82.6 sına ulaşılmış (toplam 78 hane)

45 Hanelerin %8,7 sinde bakım veriliyor Sadece bir hasta sağlık personeli tarafından izleniyor %31,7 si okuryazar değil %62,5 i kadın %12,5 inin sosyal ve sağlık güvencesi yok %81,7 si kısmen veya tamamen bağımlı

46

47

48 Evde bakım prevelansı Çankaya ilçesi 1 %8,7 Kentsel bölge 2 %5,5 Kırsal bölge 3 %11,5 1.Subaşı N, Öztek Z. Türkiye de karşılanamayan bir gereksinim: evde bakım hizmeti. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2006;5(1): Tezel İ ve ark. Batıkent 1. sağlık ocağı bölgesinde evde hasta bakım durumu konusnda bir araştırma Özpoyraz M ve ark. Saray Baldesi merkez mahallesinde evde hasta bakın durumu üzerine bir araştırma. 1996

49 Kuruluşlar aracılığıyla evde bakım hizmeti alan yaşlı nüfus yüzdeleri Kanada 17 ABD 16 Avustralya 11,7 İsveç 11,2 Almanya 9,6 Fransa 6,1 Japonya 5 Jakopzone S Coping with aging: International challanges, 2000

51 Türk aile yapısı bakım gereksinimi olan aile üyelerine evde bakmayı destekler özelliktedir.

52 Evde bakım gerektiren 347 hastanın yakını üzerinde yapılan bir araştırmada hasta yakınlarının %57 si psikolojik, %39 u sosyal %14 ü ekonomik güçlük çektiklerini belirtmişlerdir. Akdemir N, Yurtsever S, Özer Z. Evde bakım gereksinimi olan hastalara bakım verenlerin karşılaştıkları güçlükler. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2004;3:

53 Türkiye de EB hizmeti veren kuruluşlar sayıca yetersizdir Genel sağlık sistemine entegre bir EB hizmet sistemi bulunmamaktadır yılında yürürlüğe giren yönetmelik sadece özel kuruluşlar tarafından verilen EB hizmetlerini düzenlemeye yöneliktir. Hizmetlerin maliyeti sağlık güvencesi sağlayan kurumlar tarafından karşılanmamaktadır.

55 Okçin F, Şenol S. Kronik hematoloji hastalarına evde sağlık bakımı hizmetlerinin sunulabilirliği. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2004;20(1):

56 Hastanın bakımında rol alacak kişiler hastanede yatış süresi içinde belirlenmelidir. Hastanın hastaneye kabulünden itibaren taburculuk eğitimine başlanmalıdır hastanın hastalığı, tedavisi ve bakımı doğrultusunda ilaç, diyet, egzersiz, yaşam tarzı, cinsel yaşamı, yaşadığı konut, çalışma yaşamı vb. bireye özel konular ve alışkanlıklar değerlendirilmelidir. Tedavide bakımın sürekliliği için evde bakım hizmetleri hastaneye dayalı model ile sürdürülmelidir.

57 ÖZET 1. PR öncelikle üniversite hastaneleri ve eğitim veren kurumlarda yaygınlaşmalı 2.Türkiye için PR na alınma kriterleri geliştirilmeli 3. PR konusunda mezuniyet sonrası eğitim programları, kongrelerde kurs ve oturumlar düzenlenmeli 4. Uzmanlık eğitimi çekirdek müfredatına alınmalı

58 ÖZET 5. Kronik hastalıklarda EB hizmeti sunumu için bir model belirlenmelidir. 6. Gerekli insan gücü ve altyapı planlaması yapılmalıdır. 7. Karar vericilerin EB hizmetini bir kamu hizmeti olarak değerlendirmeleri yönünde dikkatleri çekilmelidir.

59 Çocuklarımız büyüdüğünde, ülkemizdeki tüm kronik hastalara optimal bakımın sağlanabilmesi umuduyla...