İskemik Önkoşullanmanın ve K-ATP Kanal Açıcı Ajan Pinacidil in İntestinal İskemi-Reperfüzyon Hasarına Etkisi

Transkript

1 ORİJİNAL ARAŞTIRMA İskemik Önkoşullanmanın ve K-ATP Kanal Açıcı Ajan Pinacidil in İntestinal İskemi-Reperfüzyon Hasarına Etkisi Dr. Oğuzhan USTAOĞLU, a Dr. Adnan HASANOĞLU, b Dr. Saadet AKTURAN, c Dr. Osman GÜLER, b Dr. Hüseyin ÜSTÜN, d Dr. Hatice SÜRER e a Genel Cerrahi Kliniği, 82. Yıl Devlet Hastanesi, Rize b 1. Genel Cerrahi Kliniği, d Tıbbi Patoloji Kliniği, e Biyokimya Kliniği, Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi, c Genel Cerrahi Kliniği, Haymana Devlet Hastanesi, Ankara Ya zış ma Ad re si/cor res pon den ce: Dr. Saadet AKTURAN Haymana Devlet Hastanesi, Genel Cerrahi Kliniği, Ankara, TÜRKİYE/TURKEY akturansaadet@yahoo.com ÖZET De ney sel in tes ti nal is ke mi-re per füz yon (I/R) mo de lin de, is ke mik ön ko şul lan ma nın (IÖ) ve K-ATP ka nal - la rı nı spe si fik ola rak aça rak ön ko şul lan ma ya ben zer an ti is ke mik et ki gös te ren pi na ci dil in (Pin.) is ke mik ha sar üze - ri ne et ki le ri ni in ce le mek ve kar şı laş tır mak tır. Her bi ri 6 Wis tar Al bi no rat ( gram) içe ren 5 grup oluş tu rul du. Kon trol (I. grup) gru bu na sa de ce la pa ro to mi ya pıl dı. I/R (II. grup) gru bu na sü pe ri or me zen te rik ar - te rin aort çı kı şı na 40 da ki ka vas kü ler klem paj ile is ke mi ya pı lıp, ar dın dan klemp açı la rak 90 da ki ka re per füz yon sağ lan dı. Pin.+I/R (II I. grup) gru bu na II. gru ba ek ola rak I/R pe ri yo dun dan 5 da ki ka ön ce 0.1 mg/kg pi na ci dil in - tra ve nöz (İV) pu şe ola rak ya pıl dı. IÖ+IR (IV. grup) gru bu na II. gru ba ek ola rak I/R pe ri yo dun dan ön ce 10 da ki - ka is ke mi, 10 da ki ka re per füz yon ya pıl dı. IÖ+Pin.+I/R (V. grup) gru bu na IV. gru ba ek ola rak IÖ nın re per füz yon saf ha sı nın 5. da ki ka sın da pi na ci dil uy gu lan dı. Ye ni den la pa ra to mi ya pı la rak kan da ve ter mi nal ile um do ku sun da ma lon di al de hit (MDA) dü ze yi ne ba kıl dı. Kan da ve me zen te rik lenf no du (MLN) da mik ro bi yo lo jik ça lış ma ya pıl - dı. Ter mi nal ile um do ku su his to pa to lo jik ola rak in ce len di. I/R gru bun da MLN e bak te ri yel trans lo kas yon (BT) un ve do ku MDA dü ze yi nin di ğer grup lar dan yük sek ol ma sı is ta tis tik sel ola rak an lam lı bu lun du. IÖ+IR gru bun da MLN e BT, do ku ve se rum MDA dü zey le ri I/R gru bun dan an lam lı ola rak da ha dü şük tü. Pin.+I/R gru bun da MLN e BT ve do ku MDA dü ze yi I/R gru bun dan an lam lı ola rak da ha dü şük bu lun du. IÖ+Pin.+I/R gru bun da MLN e BT nin, do ku MDA dü ze yi nin ve ter mi nal ile um his to pa to lo jik skor la ma sı nın I/R gru bun dan an lam lı ola rak da - ha dü şük ol du ğu gö rül dü. IÖ+I/R, Pin.+I/R ve IÖ+Pin. I/R grup la rı ara sın da yu ka rı da ki pa ra met re ler de an lam lı fark lı lık sap tan ma dı. Pin. ve IÖ, in tes ti nal I/R so nu cu ge li şen li pit pe rok si das yo nu nu, ile um mor fo lo ji sin de ki bo - zul ma yı ve BT i azalt mak ta dır. Pin. ve İÖ nın bir lik te kul la nıl ma sı nın, yal nız Pin. ya da yal nız IÖ ile sağ la nan ko - ru ma ya be lir gin bir üs tün lü ğü yok tur. Anah tar Ke li me ler: İske mi-re per füz yon, pi na ci dil, is ke mik ön ko şul lan ma ABS TRACT To in ves ti ga te and to com pa re the ef fect of isc he mic pre con di ti on and K-ATP chan nel ac ti va ting agent pi na ci dil, sho wing an ti-isc he mic ef fects which are si mi lar to isc he mic pre-con di ti o ning, on isc he mic in jury in ex pe ri men tal in tes ti nal isc he mi a re per fu si on mo del. Fi ve gro ups we re ma de up each inc lu ding 6 Wis tar Al bi - no rat ( gr). Only la pa ro tomy per for med on the con trol gro up (gro up I). In I/R (gro up II), isc he mi a was in du ced with vas cu lar clem pa ge for 40 mi nu tes to pro xi mal su pe ri or me sen tric ar tery, and then re per fu si on was in du ced for 90 mi nu tes with dec lam pa ge. Fi ve mi nu tes be fo re I/R pe ri od, 0,1 mg/kg pi na ci dil was gi ven in tra ve - no usly to Pin.+I/R (gro up II I), in ad di ti on to gro up II. In IÖ+IR gro up (gro up IV), be fo re I/R pe ri od, 10 mi nu tes isc he mi a and then 10 mi nu tes re per fu si on was per for med, in ad di ti on to gro up II. At the fifth mi nu te of the re - per fu si on sta ge, Pin. we re gi ven to IÖ+Pin.+I/R gro up (gro up V), in ad di ti on to gro up IV. The le vel of ma lon di - al de hit (MDA) was me a su red in blo od and ter mi nal ile um tis su e by per for ming re la pa ra tomy. Furt her mo re, mic ro bi o lo gi cal study was car ri ed out in blo od and me sen tric lymph no de. His to pat ho lo gi cally ter mi nal ile um in the gro ups was in ves ti ga ted. Bac te ri al trans lo ca ti on (BT) to MLN and the le vel of tis su e MDA in the I/R gro up we - re sig ni fi cantly hig her than the ot her grups. In the IÖ+IR gro up, BT to MLN, le vels of tis su e and plas ma MDA we re sig ni fi cantly lo wer than I/R gro up. In the Pin.+I/R gro up, BT to MLN, le vel of tis su e MDA we re sig ni fi cantly lo wer than I/R gro up. In the IÖ+Pin.+I/R gro up, BT to MLN, le vel of tis su e MDA, and his to pat ho lo gi cally ile al isc he mi a sco re we re sig ni fi cantly lo wer than I/R gro up. The re was no sig ni fi cant dif fe ren ce in the pa ra me ters among IÖ+I/R, Pin.+I/R and IÖ+Pin. I/R gro ups. Pin. and IÖ dec re a sed li pid pe ro xi da ti on, de te ri o ra ti on in ile um morp ho logy, and BT, re sul ting from in tes ti nal I/R. Gi ven Pin. and IO to get her has no su pe ri o rity on gi ving them each alo ne. Key Words: Isc he mi a-re per fu si on, pi na ci dil, isc he mic pre con di ti on Cop yright 2009 by Türk Tıp Dergisi Tur kish Me di cal Jo ur nal 2009;3(1):1-8 1

2 ske mi re per füz yon (I/R) ha sa rı, bağır sak muko za ba ri ye rin de ki ha sar lan ma nın te me lin de ya tan ve sis te mik inf la ma tu var ya nıt sen dro - mu, sep sis, mul ti or gan yet mez li ği gi bi kli nik tab lo - la rın ne de ni ola bi len bir fe no men dir. İske mi sı ra sın da tok sik ürün le rin ve ana e ro bik me ta bo liz - ma nın son ürün le ri nin bi ri ki mi, re per füz yon sı ra - sın da ser best ok si jen ra di kal le ri nin oluş ma sı ve inf la ma tu ar me di a tör le rin or ta ya çık ma sı, I/R hasa rı nın ana me ka niz ma sı dır. 1 İske mi ve ta ki ben geli şen re per füz yon so nu cun da ksan tin ok si daz ara cı lı ğı ile oluş tu ru lan ser best ra di kal ler li pit perok si das yo nu ve hüc re mem bran ha sa rı na yol açarak mu ko za ha sa rı na ne den olur lar. 2 İske mik ön ko şul lan ma (IÖ), kı sa sü re li tek rar - la yan is ke mi ve re per füz yon dö nem le ri nin son ra ki da ha uzun sü re li is ke mi re per füz yon ha sa rı na kar - şı ko ru yu cu, in dük le ne bi len güç lü bir en do jen meka niz ma dır. 3 IÖ de lo kal ola rak sa lı nan ago nist ler (ade no zin, ase til ko lin, bra di ki nin, ka te ko la min ler, an ji o ten sin2) G pro te i ni ne bağ lı re sep tör le ri ak ti - ve eder ve IÖ nün sin ya li zas yon yo lu baş lar. Resep tör ak ti vas yo nu ile pro te in ti ro zin ki naz, pro te in ki naz C ve mi to jen ak ti ve pro te in ki naz sti mu le olur. 4,5 IÖ de her ne ka dar de ği şik me ka niz ma lar so rum lu tu tul sa da K-ATP ka nal ak ti vas yo nu nun ge rek li li ği gös te ril miş tir. 6 İntra sel lü ler Ca +2 yük lenme si is ke mi re per füz yo na bağ lı hüc re dis fonk si yo - nu ve ölü mün esas ne de ni sa yıl mak ta dır. 7,8 Hüc re içi ATP kon san tras yo nu azal dı ğın da K-ATP ka nal - la rı açı la rak po tas yum çı kı şı na izin ver mek te bu ise ak si yon po tan si ye li nin sü re si ni kı sal ta rak Ca +2 giri şi ni azalt mak ta dır. Ak si yon po tan si ye li sü re si nin kı sa la rak Ca +2 gi ri şi nin azal ma sı ener ji ko run ma sı - nı sağ lar ve is ke mi so nu cu olu şan oz mo tik şiş me yi azal tır. 3 K-ATP ka nal la rı nı spe si fik ola rak açan pi na ci - dil ve ben ze ri ajan lar is ke mik ön ko şul lan ma ya benzer an ti is ke mik et ki gös te rir ler. Myo car di al is ke mi re per füz yon ha sa rı üze ri ne ya pı lan ça lış ma lar da bu ajan la rın kal bi ko ru yu cu et ki le ri gös te ril miş - tir. 9,10 Bu ça lış ma da amaç, in tes ti nal is ke mi re per füz - yon mo de lin de is ke mik ön ko şul lan ma nın ve is ke - mik ön ko şul lan ma ya ben zer et ki gös ter me si bek le nen K-ATP ka nal açı cı ajan pi na ci dil in is ke - mik ha sa ra kar şı ko ru yu cu et ki si ni gös ter mek ve kar şı laş tır mak tır. GE REÇ VE YÖN TEM LER Bu ça lış ma, Sağ lık Ba kan lı ğı An ka ra Eği tim ve Araş tır ma Has ta ne si de ney hay van la rı la bo ra tu a - rın da etik ku rul ona yı alın dık tan son ra ger çek leş ti - ril miş tir. Ça lış ma da ağır lık la rı gr ara sın da de ği şen, 30 adet Wis tar-al bi no rat kul la nıl dı. Ratla rın de ney ön ce si gı da ve su alım la rı ser best bı ra - kıl dı. Rat lar ran do mi ze ola rak her bi ri 6 rat tan oluşan 5 gru ba ay rıl dı. I. Grup (Kon trol Gru bu): Sa de ce la pa ro to mi ya pıl dı. Her han gi bir is ke mi oluş tu rul ma dı. II. Grup (İske mi-re per füz yon (I/R) Gru bu): Sü pe ri or me zen te rik ar ter de 40 da ki ka is ke mi ardın dan 90 da ki ka re per füz yon ya pıl dı. II I. Grup (Pi na ci dil + İske mi-re per füz yon (Pin. + I/R) Gru bu): 0.1 mg/kg pi na ci dil İV pu şe uygu lan dı, 5 da ki ka son ra sü pe ri or me zen te rik ar ter - de 40 da ki ka is ke mi ar dın dan 90 da ki ka re per füz yon ya pıl dı. IV. Grup (İske mik Ön ko şul lan ma + İske mi- Re per füz yon (IÖ + I/R) Gru bu): Sü pe ri or me zen te - rik ar ter de sı ra sı ile 10 da ki ka is ke mi, 10 da ki ka re per füz yon, 40 da ki ka is ke mi, 90 da ki ka re per füz - yon ya pıl dı. V. Grup (İske mik Ön ko şul lan ma + Pi na ci dil + İske mi-re per füz yon (IÖ + Pin. + I/R) Gru bu): Süpe ri or me zen te rik ar ter de 10 da ki ka is ke mi ar dın - dan 10 da ki ka re per füz yon ya pıl dı. Re per füz yo nun 5. da ki ka sın da 0.1 mg/kg pi na ci dil İV pu şe uy gu - lan dı. Ar dın dan sı ra sı ile 40 da ki ka is ke mi, 90 daki ka re per füz yon ya pıl dı. OPE RAS YON Tüm de nek le re ka rın cil di tı ra şı nı ta ki ben in tra - müs kü ler ola rak 50 mg/kg ke ta min ile 7 mg/kg rom pun anes te zi si uy gu lan dı. Ste ril şart lar da la pa - ra to mi ya pıl dı. İske mi-re per füz yon ya pı lan grup lar da, ön ce su pe ri or me zen te rik ar te rin aort çı kı şı na at rav ma - 2

3 tik mik ro vas kü ler klemp ile 40 da ki ka ok lüz yon uy gu lan dı. Bu nu ta ki ben klemp açı la rak 90 da ki ka re per füz yon sağ lan dı. İske mik ön ko şul lan ma ya pı lan grup lar da, supe ri or me zen te rik ar te rin aort çı kı şı na ay nı iş lem 10 da ki ka ok luz yo nu ta ki ben 10 da ki ka re per füz - yon şek lin de uy gu lan dı. Pi na ci dil (C 13 H 19 N 5 ) (SİG MA) kul la nı lan grup lar da, I/R pe ri yo dun dan 5 da ki ka ön ce ra tın kuy ruk ve ni kul la nı la rak 0,1 mg/kg pi na ci dil pu şe ola rak ya pıl dı. 11 Pi na ci di li eri yik ha le ge tir mek ama cıy la ste ril şart lar da di methyl sul fo xi de (DMSO) (28 mg/ml çö zü nür lük te) so lüs yo nu kul lanıl dı. Pi na ci dil ve ril me yen grup la ra eşit mik tar da DMSO kuy ruk ve nin den pu şe ola rak ve ril di. Tüm de nek le rin eşit sü re de anes te zi al ma sı na özen göste ril di (150 da ki ka). Sü re nin ta mam lan ma sı nın ar dın dan tüm denek le re ste ril şart lar da to ra ko to mi ve la pa ra to mi ya pıl dı. Ma lon di al de hid (MDA) öl çü mü ve mik ro - bi yo lo jik kül tür ça lış ma sı ya pı la bil me si için ve na ka va in fe ri or dan kan ör ne ği alın dı. Mik ro bi yo lo - jik kül tür ça lı şa bil me si için ter mi nal ile u ma en ya - kın me zen te rik lenf no du do ku ör ne ği alın dı. Do ku MDA dü ze yi ni de ğer len dir mek için ile um ör nek le ri alın dı. Se rum fiz yo lo jik ile yı ka nıp alümin yum fol yo ya sa rı la rak ça lış ma gü nü ne ka dar - 70 C de ki de rin don du ru cu da sak lan dı. His to pa to lo jik in ce le me ler için de dis tal ile um dan ör nek ler alın dı. HİS TO PA TO LO Jİ Do ku ör nek le ri %10 luk for mal de hit için de tes pit edil di. Ke sit ler ha zır lan dık tan son ra he mo tok si - len-eo zin ile bo yan dı. De ğer len dir me, ör nek le rin han gi gru ba ait ol du ğu nu bil me yen bir pa to lo ji uzma nı ta ra fın dan, da ha ön ce den Chi u ve ark. ta ra - fın dan ta nım la nan, mu ko zal ha sar, inf la mas yon ve hi pe re mi-he mo ra ji de re ce le ri ni gös te ren bir skorla ma sis te mi kul la nı la rak ya pıl dı. 12 MİK RO Bİ YO LO JİK İNCE LE ME Me zen ter Lenf No du Me zen ter lenf no du ör nek le ri 2 mi li met re lik Bra in He arth In fu si on agar içi ne ko nul du. Ağır lık la rı ölçü lüp ho mo je ni ze edil di. Ör nek ler thi ogl yco lat lı buy yo na alın dı ve tar tıl dı. %5 ko yun kan lı agar ve EBM aga ra ekim ya pı la rak 24 sa at 37 C de in kü be edil di. İnkü bas yon so nun da üre me var sa bak te ri ler kon van si yo nel yön tem ler le ta nım lan dı. Üre me yok sa thi ogl yco lat lı zen gin leş tir me be si ye rin de tek rar ekim ya pıl dı. Bak te ri tür le ri stan dart mik ro - bi yo lo jik tek nik ler kul la nı la rak ta nım lan dı. Kan De ney hay van la rın dan alı nan 3 ml kan ör nek le ri Bac tec 9240 ae rob ve ana e rob kan kül tür va sat la - rı na ekil di. Ye di gün in kü be edil di. Ye din ci gü - nün so nun da ci haz ta ra fın dan ne ga tif ola rak sap ta nan kan kül tür le ri ac ri din oran ge bo ya sı ile bo yan dı. Ye di gün için de üre me olan lar %5 ko - yun kan lı agar ve EMB be si yer le ri ne ekil di. 24 sa - at 37 C de in kü be edil di. Ana e rob va sat ta üre me var sa ana e rob ekim ler 48 sa at son ra de ğer len di ril - di. İnkü bas yon so nu cun da plak be si yer le rin de üre me var sa bak te ri ler kon van si yo nel yön tem ler - le ta nım lan dı. Bİ YO KİM YA SAL İNCE LE ME Se rum MDA öl çü mü Hun ter ve ark. ta ra fın dan ge liş ti ri len yön tem kulla nıl dı. 13 Bu yön tem de te mel pren sip, li pit pe rok si - das yo nu so nu cu olu şan ürün le rin ti yo bar bi tü rik asit (TBA) ile re ak si yo na gi re rek pem be renk li bir komp leks oluş tur ma sı dır. Bu pem be renk li ürü nün ab sor ban sı 530 nm de öl çül dü. So nuç lar nmol/l ola rak he sap lan dı. Bağır sak Mu ko za sı MDA Öl çü mü Uc hi ya ma me to du kul la nı la rak de ğer len di ril di. 14 La bo ra tu ar da has sas te ra zi ile bağır sak mu ko za doku la rı ay rı ay rı tar tı la rak ağır lık la rı kay de dil di ve %10 luk ho mo je nat el de et mek üze re so ğuk %1.15 lik KCl ila ve edil di. Do ku lar ho mo je ni za tör ile ho mo je ni ze edil dik ten son ra bu ho mo je nat tan 0.5 ml çe ki le rek üze ri ne 3 ml %1 lik fos fo rik asit ve 1 ml %0.6 lık TBA ila ve edil di. Ka rı şım 45 da ki ka su ban yo sun da kay na tı lıp so ğu tul duk tan son ra üzeri ne 4 ml n-bu ta nol ila ve edil di de vir de 10 da ki ka san tri füj edi le rek bu ta nol ga zı ay rıl dı. Ay rı - lan bu ta nol gaz la rı nın n-bu ta nol kö rü ne kar şı 535 3

4 ve 520 nm ler de spek tro fo to met rik ola rak ab sor - bans la rı öl çü lüp, ab sor bans lar ara sın da ki fark MDA de ğe ri ola rak he sap lan dı. Ha zır la nan ho mo je nat lar dan Lowry me to du ile pro te in ana li zi ya pıl dı. 15 Spek tro fo to met rik olarak 750 nm de ab sor bans öl çüm le ri ya pıl dı. So nuç ola rak MDA de ğer le ri nmol/mg pro te in ola rak hesap lan dı. İSTA TİS TİK SEL ANA LİZ Mik ro bi yo lo jik ve ri le rin is ta tis tik sel ana li zin de Pear son x² tes ti kul la nıl dı. His to pa to lo jik ve bi yo - kim ya sal ve ri ler de el de edi len de ğiş ken le re iliş kin or ta la ma ve stan dart sap ma lar ve ril miş tir. De ğiş - ken ler açı sın dan grup lar ara sın da ki fark lı lık Kruskal-Wal lis tes ti ile in ce len di. Fark lı lık önem li bu lun du ğun da iki şer li kar şı laş tır ma lar Bon fer ro ni dü zel til me si kul la nı la rak Mann-Whit ney U tes ti kul la nı la rak ger çek leş ti ril di. Ana liz ler SPSS for Win dows 11.5 ile ya pıl dı. p< 0.05 an lam lı ka bul edil di. BUL GU LAR MİK RO Bİ YO LO Jİ SO NUÇ LA RI Kon trol gru bun da MLN de ve kan da üre me ol ma - dı. II. grup ta beş adet de nek te üre me sap tan dı. II I. grup ta iki adet de nek te, IV. ve V. grup lar da bi rer adet de nek te üre me sap tan dı (Tab lo 1). Kan kül tü - rün de sa de ce IV. grup ta iki adet de nek te üre me ol - du. Kan kül tü rün de ki üre me is ta tis tik sel ana liz için uy gun bu lun ma dı. MLN e olan bak te ri yel trans lo - kas yon II. grup ta di ğer grup la ra gö re is ta tis tik sel ola rak an lam lı yük sek bu lun du (p= 0.023). Di ğer grup lar ara sın da fark bu lun ma dı. TABLO 1: MLN doku örneklerinde bakteriyel translokasyon. I. Grup II. Grup III. Grup IV. Grup V. Grup I. Denek - E.Coli II. Denek - E.Coli III. Denek - E.Coli IV. Denek - E.Coli E.Coli - - V. Denek - E.Coli E.Coli - E.Coli Enterokok VI. Denek E.Coli - SE RUM MDA AK Tİ Vİ TE Sİ Se rum MDA dü ze yi, I/R gru bun da (II. grup) en yük sek dü zey de olup; IÖ uy gu lan ma sı ile IV. grup - ta se rum MDA dü zey le rin de an lam lı bir düş me sap tan mış tır (p< 0.05). II I. grup ta ve V. grup ta se - rum MDA dü zey le rin de II. gru ba gö re is ta tis tik sel açı dan an lam lı ol ma mak la bir lik te bir düş me saptan mış tır. Se rum MDA dü ze yi, kon trol gru bun da (I. grup) en dü şük olup; II. grup ve V. grup se rum MDA dü zey le rin de is ta tis tik sel açı dan an lam lı yüksek lik sap tan mış tır (p< 0.05). Di ğer grup kar şı laş tı - rıl ma la rın da an lam lı fark lı lık sap tan ma mış tır (Tab lo 2). DO KU MDA AK Tİ Vİ TE Sİ Ter mi nal ile um do ku MDA dü ze yi, II. grup ta di ğer bü tün grup lar dan is ta tis tik sel açı dan an lam lı olarak yük sek sap tan dı (p< 0.05). Do ku MDA dü zey - le rin de I. grup, II I. grup, IV. grup ve V. grup lar ara sın da is ta tis tik sel ola rak an lam lı fark lı lık sap tanma dı (Tab lo 3). TER Mİ NAL İLE U MUN HİS TO PA TO LO Jİ Sİ Ter mi nal ile um do ku la rı nın his to pa to lo ji si, Chu i ve ark.nın yap tı ğı his to pa to lo jik skor la ma kul la nı - la rak de ğer len di ril di (Tab lo 4). Mu ko za ha ra bi ye ti I/R gru bu nun (II. grup) mu ko za ha sa rı sko ru I., II - I., IV. ve V. grup la rın mu ko za ha sa rı skor la rın dan yük sek bu lun du (p< 0.05). V. gru bun mu ko za ha sa - rı sko ru kon trol gru bun dan yük sek sap tan dı (p< 0.05). Di ğer grup lar ara sın da is ta tis tik sel ola rak anlam lı fark sap tan ma dı (Tab lo 5). İlti hap I/R gru bun da (II. grup) inf la mas yon sko ru I. grup ve V. grup dan yük sek sap tan dı (p< 0.05). Di ğer grup lar ara sın da is ta tis tik sel ola rak an lam lı fark sap tan ma dı (Tab lo 6). Hi pe re mi/he mo ra ji I/R gru bu nun (II. grup) hi pe re mi/he mo ra ji sko ru kon trol gru bun dan yük sek sap tan dı (p< 0.05). Di - ğer grup lar ara sın da is ta tis tik sel ola rak an lam lı fark sap tan ma dı (Tab lo 7). 4

5 TABLO 2: Kan MDA düzeyinin gruplara göre dağılımı. Ortalama değer Standart hata I. grup (Kontrol) II. grup (I/R) III. grup (Pin. + I/R) IV. grup (IÖ + I/R) V.grup (IÖ+ Pin.+ I/R) *p< 0.05 II. grup ile I. grup, II. grup ile IV. grup, +p= I. grup ile V. grup. TABLO 3: Doku MDA düzeylerinin gruplara göre dağılımı. Ortalama değer Standart hata I. grup (Kontrol) II. grup (I/R) III. grup (Pin. + I/R) IV. grup (IÖ + I/R) V.grup (IÖ+ Pin.+ I/R) *p<0.05 II. grup ile I. grup, II. grup ile III. grup, II. grup ile IV. grup, II. grup ile V. grup. Kon trol gru bun da nor mal ter mi nal ile um doku su iz len di (Re sim 1). His to pa to lo jik de re ce len - dir me de top lam skor ele alın dı ğın da (mu ko za ha ra bi ye ti, il ti hap, hi pe re mi/he mo ra ji) I/R gru bun - da (II. grup) en yük sek de ğer ler bu lun du (Re sim 2). Top lam his to pa to lo jik skor I/R gru bun da (II. grup), kon trol gru bu ve IÖ + Pin.+IR uy gu la nan V. gru - ba gö re is ta tis tik sel açı dan an lam lı yük sek bu lun du (p< 0.05). İske mi re per füz yon ön ce si yal nız Pin. uy gu lan ma sı ya da yal nız IÖ uy gu lan ma sı is ta tis - tik sel açı dan an lam lı ol ma mak la be ra ber top lam his to pa to lo jik sko ru dü şür dü. 3., 4. ve 5. grup lar ara sın da top lam his to pa to lo jik skor açı sın dan anlam lı fark lı lık sap tan ma dı (Tab lo 8) (Re sim 3, 4, 5). TAR TIŞ MA-SO NUÇ Son yıl lar da I/R ha sa rı, mi yo kart in fark tü sü, sep tik şok ve mul ti or gan yet mez li ğin de ki mor ta li te ve mor bi di te nin önem li bir kay na ğı ola rak gös te ril - mek te dir. İske mi sı ra sın da tok sik ürün le rin ve ana - e ro bik me ta bo liz ma nın son ürün le ri nin bi ri ki mi, re per füz yon sı ra sın da ser best ok si jen ra di kal le ri nin oluş ma sı ve il ti hap me di a tör le ri nin or ta ya çık ma sı, I/R ha sa rı nın ana me ka niz ma sı nı oluş tu rur. 1 İske - mi ve ta ki ben ge li şen re per füz yon so nu cun da ksantin ok si daz ara cı lı ğı ile oluş tu ru lan ser best ra di kal ler li pit pe rok si das yo nu ve hüc re mem bran ha sa rı na yol aça rak mu ko za ha sa rı na yol açar lar. 2 İntes ti nal epi tel hüc re le ri yük sek dü zey de ksan tin de hid ro ge naz ve ksan tin ok si daz içer mek te dir. 16 Bu ne den le bağır sak mu ko za sı I/R ile olu şan do ku hasa rı na en du yar lı do ku lar dan bi ri dir. Ön ce le ri kı sa sü re li is ke mi atak la rı nın ade nin nük le o tit le ri nin tü ke ti mi ni ar tır dı ğı ve tek rar la yan is ke mi atak la rı nın kü mü la tif et ki gös te rip do ku da TABLO 4: Chui ve ark.nın histopatolojik skorlaması. Mukoza harabiyeti 0 Normal mukoza 1 Villusların tepesinde subepitelyal boşluk 2 Epitelin orta derecede ayrılması 3 Epitelin şiddetli ayrılması 4 Villuslarda silinme, lamina proprianın açığa çıkması 5 Ülserasyon ile birlikte lamina proprianın parçalanması İltihabın şiddeti 0 Yok 1 Lamina propriada, lokal iltihap 2 Lamina propriada, diffüz iltihap 3 Local subepitelya iltihabi hücre birikimi 4 Diffüz subepitelyal iltihabi hücre birikimi 5 Masif iltihabi hücre birikimi Hiperemi / Hemoraji 0 Yok 1 Lamina propriada dilate kapillerler 2 Lamina propriada lokal hemoraji 3 Lamina propriada diffüz hemoraji 4 Subendotelyal hemoraji 5 Masif hemoraji TABLO 5: Doku örneklerinde mukoza harabiyet skorunun karşılaştırılması. Ortalama değer Standart hata I. grup (Kontrol) 0 0 II. grup (I/R) III. grup (Pin. + I/R) IV. grup (IÖ + I/R) V.grup (IÖ+ Pin.+ I/R) *p<0.05 II. grup ile I. grup, II. grup ile III. grup, II. grup ile IV.grup, II. grup ile V. grup +p=0.015 I. grup ile V. grup me ta bo lik ve fonk si yo nel bo zuk luk lar oluş tu ra rak ölüm cül ha sa ra ne den ol du ğu dü şü nül mek te idi. An cak ilk kez 1986 da bir de ney sel ça lış ma da risk 5

6 :Layout :12 Sayfa 6 TABLO 6: Doku örneklerinde iiltihabi skorun karşılaştırılması. I. grup (Kontrol) II. grup (I/R) Ortalama değer Standart hata III. grup (Pin. + I/R) 1.25 V.grup (IÖ+ Pin.+ I/R) 0.91 IV. grup (IÖ + I/R) *p<0.05 II. grup ile I. grup, II. grup ile V. grup RESİM 1: Kontrol grubu: Normal terminal ileum dokusu (HE, x100). TABLO 7: Doku örneklerinde hiperemi/hemoraji skorunun karşılaştırılması. I. grup (Kontrol) Ortalama değer 0 II. grup (I/R) 1.66 IV. grup (IÖ + I/R) 0.87 III. grup (Pin. + I/R) V.grup (IÖ+ Pin.+ I/R) *p=0.002 I. grup ile II grup. Standart hata gösterilerek IÖ tariflenmiştir.18 İskemik önkoşullanma, kısa süreli tekrarlayan iskemi ve reperfüzyon dönemleridir ve sonraki daha uzun süreli iskemi reperfüzyon hasarına karşı koruyucu, indüklenebilen güçlü bir endojen mekanizmadır. İskemik önkoşullanmada hücre içi ATP konsantrasyonu azaldığında K-ATP kanalları açılarak potasyum çıkışına izin vermekte bu ise aksiyon potansiyelinin süresini kısaltarak Ca+2 girişini azaltmaktadır. Hücre içine Ca+2 girişinin azalması, enerji korunmasını sağlamakta ve iskemi sonucu oluşan ozmotik şişmeyi azaltmaktadır.3 Önkoşullanma işlemi ile ilgili literatür uygulamaları farklılık gösterse de genelde uygulanan 10 ar dakikalık iskemi reperfüzyon siklusu şeklindedir.19 Biz de çalışmamızda IV. ve V. gruplara 10 dakika iskemiyi takiben 10 dakika reperfüzyon şeklinde IÖ uyguladık. K-ATP kanallarını spesifik olarak açan kromokalim, bimakalim, nicrandil ve pinacidil ve benzeri ajanlar önkoşullanmaya benzer anti iskemik etki gösterirler. Bu ajanlarla miyokardiyal iskemi reperfüzyon hasarı üzerine yapılan çalışmalarda kalp koruyucu etkileri gösterilmiş- RESİM 2: II. Gruba ait dokuda villuslarda yer yer silinme, diffüz subepitelyal iltihabi hücre birikimi, subepitelyal hemoraji (HE, x100). altındaki miyokarda IÖ uygulanarak takip edilen daha uzun süreli IR da infakt büyüklüğünde %75 azalma olduğu gösterilmiştir.17 İnsan üzerinde ilk kez koroner by-pass operasyonu geçiren bir hastanın geçici bir iskemi sonrası kalp ventrikül kası biopsisinde ATP seviyelerinin daha iyi korunduğu 6 TABLO 8: Doku örneklerinde toplam histopatolojik skorun karşılaştırılması. I. grup (Kontrol) II. grup (I/R) Ortalama değer 1 6 Standart hata 0 2 III. grup (Pin. + I/R) V.grup (IÖ+ Pin.+ I/R) IV. grup (IÖ + I/R) *p<0.05 II grup ile I. grup, II. grup ile V. grup, I. grup ile V.grup.

7 :Layout :12 Sayfa 7 RESİM 3: III. grupta terminal ileum mukozasında minimal hasar görülüyor (HE, x100). RESİM 4: IV. grupta terminal ileum mukozasında minimal hasar görülüyor (HE, x100). tir.9,10 Pinacidil in etkisini değerlendiren bir çalışmada bu ajanın sarkoplazmik K-ATP kanalı gösterilen hücrelerde Ca+2 yüklenmesini önleyip hücreyi hasardan koruduğu görülmüştür.20 Biz çalışmamızda III. gruba 0.1 mg/kg pinacidil İV olarak I/R hasarından 5 dakika önce deneklere uyguladık. V. grupta pinacidil ve önkoşullanmayı I/R hasarından önce kullanarak bu benzer anti-iskemik faktörleri bir arada denedik. Bağırsak mukoza bariyerinin bozulması ile bakteriyel translokasyon (BT) oluştuğu bilinmektedir.21,22 Çalışmamızda I/R hasarını gösteren bir parametre olarak BT i kullandık ve bunu MLN ve kan örneklerinde bakteri kolonilerinin üremesi ile değerlendirdik. I/R grubunda MLN e BT saptandı. IÖ, Pin, ve IÖ+Pin. uygulanması ile benzer ve anlamlı şekilde BT nin önlendiği tespit edildi. Aksöyek S. ve ark.nın yaptıkları deneysel çalışmada da mikrobiyolojik ve histopatolojik olarak IÖ nın intestinal I/R da meydana gelen bakteriyel translokasyonu engellediği gösterilmiştir.23 Literatürde bağırsakta Pin. ile yapılmış önkoşullanma çalışmasına rastlamadık. Çalışmamızda I/R ile terminal ileumda meydana gelen toplam histopatolojik değişiklikler IÖ ve Pin. uygulanması ile azalma göstermiş, IÖ + Pin uygulanması ile de istatistiksel açıdan anlamlı azalma göstermiştir. Ayrıntılı olarak değerlendirildiğinde I/R grubunda mukoza harabiyeti skorunun RESİM 5: V. Grupta ince bağırsak mukozasında subepitelyal boşluklar (HE, x100). IÖ, Pin. ve IÖ + Pin. uygulanması ile anlamlı oranda düştüğü saptanmıştır. Bizim çalışmamızda iskemik önkoşullanmanın ve pinacidil in özellikle mukoza korunmasında etkili olduğu sonucuna ulaşıldı. Yapılan bir çalışmada da iskemik önkoşullanmanın uzamış iskemiden sonra intestinal yapısal/ultrayapısal morfoloji üzerindeki etkileri değerlendirilmiş, morfolojik değişiklikler arasında belirgin villus kısalması veya kaybı, fokal nekroz ve lökosit infiltrasyonu ele alınmıştır. İntestinal iskemik önkoşullanmanın, uzamış iskemi reperfüzyondan sonra değişmez olarak varolan morfolojik hasarı azaltabildiği sonucuna varılmıştır.19 7

8 I/R ha sa rı so nu cun da olu şan ser best ra di kal ler hüc re mem ra nın da ki ko les te rol ve doy ma mış yağ asit le ri ile re ak si yo na gi re rek li pit pe rok si das yo nu - nu baş la ta bi lir. 24 Baş ka bir ça lış ma da I/R da do ku ha sa rın dan li pit pe rok si das yo nu ve ile al epi tel yal apop to zis so rum lu tu tu la rak is ke mik ön ko şul lan ma ve I/R grup la rı nın so nuç la rı ele alın mış ve kar şı laş - tır ma da I/R gru bun da ile al MDA se vi ye le ri be lir - gin ola rak art mış, ön ko şul lan ma gru bun da ise ar tı şın ön len di ği tes pit edil miş tir. 25 Ça lış ma mı zın so nuç la rı da bu nu des tek ler ni te lik te olup do ku ve kan MDA de ğer le ri IÖ+I/R gru bun da I/R gru bu na gö re an lam lı ola rak dü şük sap tan dı. Pin. ve Pin.+IÖ uy gu lan ma sı do ku MDA dü ze yi ni an lam lı şekil de dü şü rür ken, kan MDA dü zey le rin de an lam lı de ği - şik lik ol ma dı. De ney sel ça lış ma mı zın so nu cun da, pi na ci dil ve IÖ uy gu lan ma sı nın do ku yu, in tes ti nal I/R ha sa - rın da ge li şen ok si da tif stres ten ko ru ya bi le ce ği, K- ATP ka nal açı cı ajan pi na ci dil in bağır sak is ke mi re per füz yon ha sa rı na kar şı ko ru ma da is ke mik önko şul lan ma ka dar güç lü ol du ğu gös te ril di. Bu koşul lar da IÖ ve pi na ci di lin be ra ber uy gu lan ma sı nın ay rı ay rı uy gu lan ma sı na kar şı be lir gin bir üs tün lük sağ la ma dı ğı gö rül dü. 1. Xu DZ, Lu Q, Ku bic ka R, De itch EA. The ef fect of hypo xi a/re ox ge na ti on on the cel lu lar func ti - on of in tes ti nal epit he li al cells. J Tra u ma: Injury, In fec ti on and Cri ti cal Ca re 1999; 46: Bo ros M, Kas za ki J, Nagy S. His ta mi ne re le a - se du ring in tes ti nal isc he mi a-re per fu si on: ro le of iro ni ions and hydro gen pe ro xi de. Circ Shock 1991; 35: Ha run E, Dur sun D, En der S. İske mik ön ko - şul lan ma. Ana do lu Kar di yol Derg. 2003; 3: Dow ney JM, Co hen MV. Ar gu ments is fa vor of pro te in ki na se C pla ying an im por tant ro le in isc he mic pre con di ti o ning. Ba sic Res Car di ol 1997; 92: Nis hi zu ka Y. In tra cel lu lar sig nal ling by hydroly sis of phosp ho li pids and ac ti va ti on of pro te in ki na se C. Sci en ce 1992; 258: Me i DA,El li ott GT, Gross GJ. KATP chan nels me di a te la te pre con di ti o ning aga inst in farc ti - on pro du ced by mo nop hosp horyl li pid A. Am J Physi ol 1996; (6Pt2): H Cha udry IH. Cel lu lar mec ha nisms in shock and isc he mi a and the ir cor rec ti on. Am J Physi ol 1983; 245: R Ste en ber gen C, Fra lix T, Murphy E: Ro le of incre a sed cyto so lic cal ci um con cen tra ti on myo car di al isc he mic in jury. Ba sic Res Car di ol 1993;88: Gro ver GJ, Mc Cul lo ugh JR, Henry DE, Conder ML, Sleph PG. An ti-isc he mic ef fects of the po tas si um chan nel ac ti va tors pi na ci dil and cro ma ca lim and the re ver sal of the se ef fects KAYNAKLAR with the po tas si um chan nel bloc ker glybu ri de. J Phar ma col Exp Ther 1989; 251: Gro ver GJ, Dzwonczyk S, Par ham C, Sleph PG. The pro tec ti ve ef fects of cro ma ka lim and pi na ci dil on re per fu si on func ti on and in farct si - ze in iso la ted per fu sed rat he arts and anest - he ti zed dogs. Car di o vasc Drugs Ther 1990; 4: Das B, Sar kar C. Car di om yocy te mi toc hon dri - al KATP chan nels par tı cı pa te the an tı arrhy - thmıc and an ti in farct ef fects of KATP ac tı va tors du ring isc he mi a and re per fu si on ın an ıntact anest he tı zed ra bit mo del. Pol J Pharma col 2003; 55: Chi u CJ, McArd le AH, Brown R, Scott HJ, Gurd FN. In tes ti nal mu co sal le si on in low-flow sta tes. A morp ho lo gi cal, he mody na mic, and me ta bo lic re ap pra i sal. Arch Surg 1970; 101: Hun ter MI, Nle ma dim BC, Da vid son DL. Li pid pe ro xi da ti on pro ducts and an ti o xi dant pro te in in plas ma and ce reb ros pi nal from mul tip le scle ro sis pa ti ents. Ne u roc hem Res 1985;10: Mi ha ra M, Uc hi ya ma M. De ter mi na ti on of ma l- o nal dehy de pre cur sor in tis su es by thi o bar bi - tu ric acid test. Analy ti cal Bi oc he mistry 1978; 86: Lowry O.H. Pro te in me a su re ment with the fo - lin phe nol re a gent. J. Bi ol Chem 1951;193: Parks DA, Gran ger DN. Xant hi ne oxi da se: bi - oc he mistry, dis tri bu ti on and physi o logy. Ac ta Physi ol Scand 1986; 548: Za ger RA, Bal tes LA, Shar ma HM, Jur ko witz MS. Res pon ses of the isc he mic acu te re nal fa i lu re kid ney to ad di ti o nal isc he mic events. Kid ney Int 1984; 26: Yel lon DM, Alk hu la i fi A, Pugs ley Wb. Pre con - di ti o ning the hu man myo car di um. Lan cet 1993; 342: Si le ri P, Si ca G, Gen ti lesc hi P et al. Isc he mic pre con di ti o ning pro tects in tes ti ne from pro lon - ged isc he mi a. Tranp lan ta ti on Pro ce e dings 2004; 36: Tan no M, Mi u ra T, Tsuc hi da A et al. Con tri - bu ti on of both the sar co lem mal KATP and mitoc hon dri al KATP chan nels to in farct si ze li mi ta ti on by KATP ca han nel ope ners:dif fe - ren ces from pre con di ti o ning in the ro le of precon di ti o ning. Arch Phar ma col 2001; 364: Car ri co JC, Me a kins JL, Mars hall JC, Fry D, Ma i er RV. Mul tip le or gan fa i lu re syndro me. Arc Surg 1986; 121: Mi ner TJ, Ta vaf-mo ta men H, Sto ja di no vic A, She a-do no hu e T. Isc he mi a-re per fu si on protects the rat small in tes ti ne aga inst sub se qu - ent in jury. J Surg Res 1999; 82: Ak sö yek S, Ci nel I, Av lan D et al. In tes ti nal isc he mic pre con di ti o ning pro tects the in tes ti ne and re du ces bac te ri al trans lo ca ti on. Shock 2002; 18: Ba sa ga HS. Bi oc he mi cal as pects of fre e ra di - cals. Bi oc hem Cell Bi ol 1990; 68: Ci nel I, Av lan D, Ci nel L et al. Isc he mıc precon dı tı o nıng re cu des ıntes tı nal epıt he lı al apop to sıs ın rats. Shock 2003;19: