GeroPaper. İsmail Tufan Gerontoloji Vakfı. Copyright 2015: İsmail Tufan Gerontoloji Vakfı;

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "GeroPaper. İsmail Tufan Gerontoloji Vakfı. Copyright 2015: İsmail Tufan Gerontoloji Vakfı;"

Transkript

1 GeroPaper - No. 7 - Kasım 2015 GeroPaper İsmail Tufan Gerontoloji Vakfı Yaşlılıkta Bedensel ve Zihinsel Kayıplar ve Önlemler Üzerine Prof. Dr. İsmail Tufan Akdeniz Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Gerontoloji Bölümü Giriş 1 İnsan, yaşlanırken önlenebilir ve önlenemez olan bir dizi kayıplara uğramaktadır. Bunları yaşlanan insanın kaderi gibi görmek günümüzde geçerli bir tutum değildir. Bugün yaşlanma süreçlerine müdahale olanakları vardır ve bunların sayısı sürekli artmaktadır. Uygulamalı Gerontolojinin toplumsal yaşlanmayla bağlantılı sorunlara getirdiği bu çözümlerin Türkiye açısından önemi, toplumuzun yaşlanmasının yüksek hızından ileri gelmektedir (Tufan, 2007). Bakıma muhtaç, kronik hasta ve Alzheimer hastası yaşlılar çoğalmaktadır. Bunların toplum açısından ağır olan maddi ve manevi yüklerini azalmak gerekir. İnsan yaşlanırken hangi yönlerden kayıplara uğrar? İnsanın biyolojik süreçlerden geçerek yaşlanışı, yaşlanmanın en çok bilinen yönüdür. Çünkü biyolojik yaşanma sürecinde organizmanın uğradığı biyolojik enformasyon kayıpları artmaktadır. Belli düzeye eriştiklerinde bunları dıştan algılamak mümkün hale gelmektedir (Mann 1982). Zamanla yıpranan bedeni, insanın organizmasının işlevlerini eskisi kadar iyi yerine getirememesine yol açmaktadır. Hücre düzlemindeki biyolojik enformasyonların eksikliği organ düzlemine etki etmektedir. Organların yapılarında artık geri dönüştürülmeleri mümkün olmayan değişimlere sebep olmaktadırlar (Schachtschnabel 2004) Hücre düzleminde yaşamın ilk anından itibaren başlayan biyolojik yaşlanmanın etkileri zamanla organlara sıçrayarak orada değişimlere yol açar. Bunların hepsi prensipte hasar kavramıyla tanımlanabilirler. Artık tamiri mümkün olmayan bu hasarların zamanla çoğalması, organizmanın fonksiyonlarını tamamen sekteye uğrattığı anda insan ölür (Ding-Greiner & Lang 2004). Diğer taraftan yaşam süresinin uzaması, prensipte hep aynı şekilde yürüyen biyolojik yaşlanma süreçlerinin muhtemelen değişime uğradıkları düşüncesini yaratabilir. Ne de olsa yaşam süresi her 10 yılda bir 2,5 yıl uzamaktadır (Oeppen & Vaupel, 2002) 1. Tabii ki biyolojik süreçlerin kendisinde herhangi bir değişimin meydana gelmesi söz konusu değildir. Fakat bugün bu süreçlere etki edebilecek olanaklarımız çoğalmıştır. Biyolojik yaşlanmanın bedeni belirgin şekilde hasara uğratması, bu olanaklar sayesinde yaşamın daha geç dönemlerine sarkıtabilmiştir ve eskiden ölümle sonuçlanan akut hastalıklara, özellikle enfeksiyon hastalıklarına çözüm bulunabilmiştir. Kısaca söylersek: Değişen biyolojik yaşlanma değil, insanın buna dıştan müdahale edebilme olanaklarındaki çoğalma ve daha etkin hale getirilmiş olmalarıdır.

2 2 Özellikle Tıp, Farmakoloji ve Genetik alanında yaşam süresinin daha da uzatacak ve bunun büyük bölümünü sağlıklı olarak geçirecek olan insan sayısını çoğaltacak yeni yöntemler geliştirilmeye çalışılmaktadır. Bu yüzden kısa süre öncesine kadar en fazla 115 yıl yaşayabileceği kabul edilen insanın, artık 125 yıl yaşayabileceğinden hareket edilmektedir. Hatta yaşamın sonsuz olabileceği ihtimali bile dikkate alınmaktadır (Rott, 2006). Uzun Yaşamın Toplum Açısından Sonuçları Yaşam süresi eskiden daha ziyade endüstri ülkelerinde uzamaktaydı. Fakat biyolojik yaşlanma süreçlerine dıştan müdahale olanakları günümüzde neredeyse bütün ülkelerde çoğalmıştır. Yaşam standardı bakımından aralarındaki belirgin farklara rağmen insanlar genel olarak eskisinden çok daha uzun bir yaşam sürdürmektedirler. Bunun toplum açısından bir takım yeni sorunlar doğurmaması, yeni ödevler yaratmaması olanaksızdır. Bunların arasından en önemlileri sosyal güvenlik, sağlık ve bakıma muhtaçlık kavramlarıyla ilişkili olanlardır. Türkiye nin çeşitli üniversitelerde, farklı dallarda çalışan bilim insanları arasında 2009 yılında yaptığımız bir araştırmada, Türkiye nin bu yüzyılda karşılaşacağı en önemli 10 problemin hangileri olabileceği sorusu yöneltilmiştir. Uzmanlara göre en önemli sorun toplumsal yaşlanma olacaktır. Diğer problemler bunun doğuracağı sonuçlar olarak kabul edilebilirler. Dolayısıyla uzmanların görüşünü bu açıdan yorumlarsak, yakın gelecekte en büyük toplumsal problemler, yaşam süresinin uzamasına bağlı olarak meydana gelen toplumsal yaşlanma ile az veya çok ilişkili olacaktır (Tufan, 2009). Toplumsal yaşlanma, yaşlıların nüfustaki oransal artışını ifade etmektedir. Yaşlılar çoğalsa bile, eğer geriden gelen kuşakların artışı, bunun üzerinde olursa, toplum, daha doğrusu demografik yaşlanma meydana gelmeyecektir. Fakat demografik açıdan genç olan ülkelerdeki yaşlıların durumu, yaşlı topluma sahip endüstri ülkelerinin yaşlılarından pek çok yönden daha olumsuz bir görüntü sunmaktadır. Bir toplum ne kadar az gelişmişse, yaşlıların durumu o kadar daha kötü bir görünüm kazanmaktadır. Yoksulluk, hastalık ve bakıma muhtaçlık, endüstri ülkelerinde de vardır, ama bu sorunların ortaya çıkması, yaşamın geç dönemlerine rastlamaktadır. Buna karşın Türkiye de henüz yaşlılık dönemine yeni girmiş olan, yaş grubundaki bireylerin %30 u kronik hatsa ve engellidir (TÜİK, 2002).

3 Şekil 1: Türkiye nin bu yüzyılda karşılaşabileceği en önemli on problem (Tufan, 2009). AJANDA2020 Türkiye'de Uzmanlara yaþlanmayla Göre Türkiye de ilgili gelecekte Geleceğin araþtýrýlmasýbeklenen En Önemli Gerontolojik Konuları ilk 10 sorun %0 % 10 % 20 % 30 % 40 % 50 % 60 % 70 % 80 % 90 % 100 Toplumsal Yaşlanma Toplumsal Yaþlanma 94,6 Bakıma Bakýma Muhtaçlık Muhtaçlýk 87,8 Sosyal Güvenlik Sosyal Güv enlik 77,2 Ekonomik Güvenlik Ekonomik Güv enlik Yaşlanma ve psişik değişimler Yaþlanma ve Psikolojik Deðiþimler 63,4 74,5 3 Kuşaklar arası ilişkiler Kuþaklar arasýiliþkiler 61,6 Yaşlılık ve sosyal çevre Yaþlýlýk ve Sosyal Çevre 56,7 Yaşlılık, Yaþlýlýk, engellililik Engellilik ve ve "Bariyersiz bariyersiz Çevre" çevre 54,8 TOP Yaþlýlara yönelik þiddet, ihmal ve suistimal Yaşlılara şiddet, ihmal ve suistimal Kentte ve Kýrsal Alanda Yaþlanma Kırsalda ve Şehirde Yaşlanma 50,2 48,3 Yaşlılık Yaº lanmayla Üzerine 100 iliº Konu kili Arasından Seçilmiştir. 100 konu arasýndan seçilmiº tir! Gelişme olanakları var mıdır? Bütün kültürler, eski çağlardan beri yaşlılık ve bilgelik arasında bundan farklı şeyleri anlasalar da - sıkı bir ilişki görmüşlerdir. Ancak bunun kesin tanımı yapılamamaktadır (Clayton & Birren). Kültürlerin hepsi, bilgeliğin zamanla, yani yaşlanma sürecinde kazanılan bir özellik olduğunu kabul etmektedir. İnsanın, yaşlanma sürecinde uğradığı bedensel kayıpların yerine geçen bilgelik ile ilgili tasavvurlar, kültürlerin binlerce yıllık tecrübelerine ve yaşlanma sürecinde insanın gelişme gösterdiği düşüncesine dayanmaktadır. Kültürlerin farklı şekillerde tanımladığı bilgeliğin zamanla kazanılan bir nitelik olarak kabul edilmesi, insanın biyografisi ile ilişkili olması

4 4 gerektiği sonucunu doğurmaktadır. Bunun içinde yaşam tecrübeleri, yaşam sürecinde ortaya çıkan sorunlara getirilen başarılı çözümler, ama aynı zamanda başarısızlıklar, okul, aile ve çalışma yaşamında kazanılan bilgiler ve beceriler ve diğer konular, bazen günlük konuşmalarda hayat üniversitenden mezun olmak deyiminin de dile getirilmesine yol açmaktadır. Bunu söyleyen kişi, dolaylı yoldan (az veya çok) bilgelikten de söz etmektedir. Bunun gerontolojik ifade şekli, bilgeliğin toplam biyografinin sonucu olduğu tezidir (Niederfranke, Schmitz-Scherzer & Flipp, 1999). Fakat insanın toplam biyografisi ne kadar uzunsa, o kadar daha çok bilgelik özelliklerini kendisinde toparlayacağı anlamına gelmemektedir. Bir taraftan bilgelik çağa göre farklı anlamlar kazanabilmektedir. Bilgeliğin ardında şüphesiz etik kavaramı da bulunmaktadır. Bütün kültürlerde, bilge olarak tanımlanan kişilerin ahlakietik açıdan mükemmeliyet seviyesine erişen kişiler olarak kabul edilmeleri, buna işaret etmektedir. Yaşlanma sürecinde bu özelliğin kazanılma ihtimali, kısa bir yaşamdaki olanaklardan daha fazladır. Ama insanın yaşı yükseldikçe, bilgeliğe daha çok yaklaştığı da söylenemez. Arıca Erikson a (1971) göre bilgelik döneme göre farklı şekillerde tanımlandığı için her kuşak kendisine ait olan bilgeliği de kendisi keşfetmek zorunluluğunu duymalıdır. Konumuz açısından bunun anlamı, insanın yaşlanma sürecinde bedensel kayıplarını, psikolojik düzlemdeki gelişme olanakları ile dengeleyebileceğidir. Yaşlılıkta Psikolojik Randıman Öğrenme, sadece çocuk ve gençlere özgü, okul kavramıyla bağlantılı, bir öğretmenin sistematik olarak derlenmiş bilgileri, yine belli bir pedagojik -sistematik çerçeve içersinde sunmasıyla bağlantılı değildir. Gerontolojide psikolojik üretkenlik (Baltes 1997) kavramından hareket edilmektedir. Psikolojik üretkenlik, sadece yaşlılarda başkalarının dıştan algıladıkları şeylerle sınırlı değildir. Eğer yaşlılara destek verilirse ve uygun koşullar yaratılırsa, her yaşta psikolojik üretkenlik vardır ve bundan yararlanılabilmektedir. Yaşlı bir insanın zihinsel kayıpları, egzersizler sayesinde azaltılabilmektedir. Sadece patolojik beyinsel arızalarda bu mümkün olmamaktadır (Baltes, M. et al. 1992). Yaşlılıkta zihinsel yeteneklerin hızı veya kısa sürede öğrenme ve öğrenileni akılda tutma konusunda zorluklarla karşılaşılırken, buna karşın tecrübelere dayanan bilgilerle bağlantılı verimliliğin en ileri yaşlara kadar korunabildiği görülmektedir (Wahl & Kruse, 1999). Çok ileri yaşlarda, genellikle 90 yaş ve üzerindeki bireylerde, alışılagelen günlük problem durumlarının üstesinden gelmeyi sağlayan zihinsel randımanın gözle görünür düzeyde kayba uğradığı yaşlılara daha sık rastlanmaktadır. Fakat zihinsel yeteneklerdeki kayıpları en ileri yaşlarda bile kısmen de olsa en aza indirme olanakları vardır (Lindenberger & Baltes, 1997). Sonuç Yaşlılık her yönden gerileme olarak kabul edilmemelidir. Yaşlanma sürecinde kayıpların önlenemediği durumlar genellikle bedensel ve çok ileri yaşlarda zihinsel düzlemlerde yer almaktadır. Fakat hem bedensel kayıpları, hem de zihinsel randıman kayıplarını en ileri yaşlara kadar dek önlemek mümkün olmaktadır. Bedensel kayıpların önlenmesi sadece sağlık olanaklarını çoğaltmakla mümkün olmamaktadır. İstatistiklerden de bu görülmektedir. Birçok insan yaşlılık dönemine hasta olarak girmektedir. Bunun başlıca nedeni objektif yaşam koşullarındaki sağlığı bozan niteliklerdir. Zihinsel randıman kayıpları, yaşlılıkta sık rastlanılan sorunlardan biridir. Alzheimer hastalarında olduğu gibi patolojik bir beyinsel arıza yoksa, yaşlıların zihinsel randımanını yükseltmek mümkün olmaktadır. Bunun sadece yaşlıya değil, aynı zamanda ailesine ve sağlık sistemine de faydaları vardır. Toplumsal yaşlanma sürecine girmiş bulunan toplumuzun, yaşlılıktan kaynaklanan yüklerini hafifletebilmek için yaşlıların bedensel ve psişik sağlıklarını mümkün olabildiğince korumaya, ortaya çıkmış bulunan bu bağlamdaki kayıplarını ortadan kaldırmaya veya azaltmaya çalışmak gerekmektedir. Gerontoloji, bu olanakları sunan uygulamalarıyla bugün öncelikle refah toplumlarında değeri kavranmış bir bilim koludur. Demografik değişimlerin olumsuz sonuçlarını dikkate alanlar, Gerontolojiyi de dikkate alma gereğini duymaktadır.

5 Kaynakça Baltes, M. M., Kühl, K.-P. & Sowarka, D. Testing for limits of cognitive reserve capacity: A promising strategy for early diagnosis of dementia? Journals of Gerontology 47, , (1992). Baltes, P. On the incomplete architecture of human ontogeny: Selection, optimizaion, and compensation as foundation of deveopmental theory. American Psychologist, 52, , (1997). Clayton, V.P. & Birren, J. E. The Development of Wisdom Across the Life-Span: A Reexamination of an Ancient Topic. In P.B. Baltes & O.G. Brim (Ed.), Life-Span Development and Behavior. Band 3, (S ). New York: Academic Pres, (1980). Ding-Greiner, Ch. & Lang, E. (2004): Alternsprozesse und Krankheitsprozesse. In A. Kruse & M. Martin (Ed.), Enzyklopaedie der Gerontologie: Alternsprozesse in multidisziplinaerer Sicht (S ).Bern, Göttingen, Toronto, Seattle: Huber Verlag. Erikson, E.H. Einsicht und Verantwortung. Die Rolle des Ethischen in der Psychoanalyse. Frankfurt: Fischer Taschenbuch Verlag, (1971). Lindenberger, U. & Baltes, P. B. Intellectual functioning in old and very old age: cross-sectional results from the Berlin Aging Sudy. Psychology and Aging, 7, , (1997). Mann, J. A. Geheimnisse der Lebensverlaengerung (orig. Secrets of Life Extension). Basel: Sphinx Verlag, (1982). Niederfranke, A., Schmitz-Scherzer, R. & Flipp, S.-H. Die Farben des Herbstes. Die vielen Gesichter des Alters. In A. Niederfranke, G. Naegele & E. Frahm (Ed.), Funkkolleg Altern 1: Die vielen Gesichter des Alterns (S.11-51). Opladen, Wiesbaden: Westdeutscher Verlag, (1999). Oeppen, J. & Vaupel, J.W. (2002): Broken limits to life expactancy. Science, 296: , (2002). ROTT, C. Demographie des hohen Alters, (S ), A. Kruse & M. Martin. Enzyklopaedie der Gerontologie: Alternsprozesse in multidisziplinaerer Sicht, Bern, Göttingen, Toronto, Seattle: Huber, (2006). Schachtschnabel, D.O. Humanbiologie des Alterns. In A. Kruse & M. Martin (Ed.), Enzyklopaedie der Gerontologie: Alternsprozesse in multidisziplinaerer Sicht (S ). Bern, Göttingen, Toronto, Seattle: Huber Verlag, (2004). T. C. Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara, (2002). Tufan, İ. Ajanda Yayınlanmamış bir çalışma. (2009) Tufan, İ. Birinci Türkiye Yaşlılık Raporu. Antalya: GeroYay, (2007) Wahl, H.-W. & Kruse, A. Psychologische Gerontologie im deutschsprachigen Raum: : Einführung Kognitive Entwicklung im Alter (Teil I). Zeitschrift für Gerontologie und Geriatrie, 32, , (1999). 5

GeroBarometre Mart 2017

GeroBarometre Mart 2017 GeroBarometre Mart 2017 Yaşlılara Saygı Antalya da Yapılan Bir Anket, Bulgular ve Yorumlar Prof. Dr. İsmail Tufan İçindekiler 1 Giriş... 2 2 Yöntem ve Örneklem... 2 3 Bulgu... 3 4 Yorum... 4 5 Sonuç...

Detaylı

GeroBarometre Nisan 2017

GeroBarometre Nisan 2017 GeroBarometre Nisan 2017 Yaşlanma ve Yaşama İsteği Antalya da Yapılan Bir Anket, Bulgular ve Yorumlar Prof. Dr. İsmail Tufan İçindekiler 1 Giriş... 2 2 Yaşam ve Yaşlanmak... 2 3 Bulgu... 2 4 Sonuç... 5

Detaylı

YAŞLILIKTA KUŞAKLARARASI İLİŞKİLER. Intergenerational Relations in Old Age. Derleme. İsmail TUFAN * Suzan YAZICI **

YAŞLILIKTA KUŞAKLARARASI İLİŞKİLER. Intergenerational Relations in Old Age. Derleme. İsmail TUFAN * Suzan YAZICI ** Tufan ve Yazıcı Derleme YAŞLILIKTA KUŞAKLARARASI İLİŞKİLER Intergenerational Relations in Old Age İsmail TUFAN * Suzan YAZICI ** * Doç. Dr., Akdeniz Üniversitesi ** Dr., Akdeniz Üniversitesi ÖZET Kuşaklararası

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ YAŞLILIK ÇALIŞMALARI UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ 18-24 MART YAŞLILARA SAYGI HAFTASI YAŞLILAR İÇİN SOSYAL POLİTİKA GÜNDEMİ

ANKARA ÜNİVERSİTESİ YAŞLILIK ÇALIŞMALARI UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ 18-24 MART YAŞLILARA SAYGI HAFTASI YAŞLILAR İÇİN SOSYAL POLİTİKA GÜNDEMİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ YAŞLILIK ÇALIŞMALARI UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ 18-24 MART YAŞLILARA SAYGI HAFTASI YAŞLILAR İÇİN SOSYAL POLİTİKA GÜNDEMİ KONFERANS KİTABI 22 MART 2011 ANKARA -TÜRKİYE ANKARA UNIVERSITY

Detaylı

Bugün 15 Haziran; Farkında Mısınız?

Bugün 15 Haziran; Farkında Mısınız? AÜ Bugün 15 Haziran; Farkında Mısınız? Prof. Dr. İsmail TUFAN AÜ Kurucu Başkanı ve Bölüm Başkanı GATÜ (GeroAtlas 60+ Tazelenme Üniversitesi) Kurucu Başkanı Şiddetin sadece çocuğa ve kadına değil, yaşlıya

Detaylı

YAŞLI PARLAMENTOSU. Güzellikleri görme yeteneğini yitirmeyenler hiçbir zaman yaşlanmayacaktır. Franz Kafka. 20 Ocak Sevgili Meslektaşlarım!

YAŞLI PARLAMENTOSU. Güzellikleri görme yeteneğini yitirmeyenler hiçbir zaman yaşlanmayacaktır. Franz Kafka. 20 Ocak Sevgili Meslektaşlarım! YAŞLI PARLAMENTOSU Güzellikleri görme yeteneğini yitirmeyenler hiçbir zaman yaşlanmayacaktır. Franz Kafka 20 Ocak 2017 Sevgili Meslektaşlarım! Türkiye nin önüne demografik değişimlerin koyduğu sorunları

Detaylı

GERONTOLOJİ 2016 EN GÜNCEL BAŞARILARIMIZ. AÜ Edebiyat Fakültesi Gerontoloji Bölümü, Yayın Tarihi: 7 Ocak 2017 YOĞUN BİR YILI DAHA GERİDE BIRAKTIK

GERONTOLOJİ 2016 EN GÜNCEL BAŞARILARIMIZ. AÜ Edebiyat Fakültesi Gerontoloji Bölümü, Yayın Tarihi: 7 Ocak 2017 YOĞUN BİR YILI DAHA GERİDE BIRAKTIK GERONTOLOJİ 2016 AÜ Edebiyat Fakültesi Gerontoloji Bölümü, Yayın Tarihi: 7 Ocak 2017 EN GÜNCEL BAŞARILARIMIZ GeroAtlas60+Tazelenme Üniversitesi nin açılması Tazelenme Günleri etkinlikleri YOĞUN BİR YILI

Detaylı

GeroPaper. İsmail Tufan Gerontoloji Vakfı Copyright 2015: İsmail Tufan Gerontoloji Vakfı; http://www.itgevakiftr.com

GeroPaper. İsmail Tufan Gerontoloji Vakfı Copyright 2015: İsmail Tufan Gerontoloji Vakfı; http://www.itgevakiftr.com GeroPaper - No. 2 - Kasım 2015 GeroPaper İsmail Tufan Gerontoloji Vakfı Gerontolojik Müdahale: Türkiye de neden gereklidir, nasıl olmalıdır? Prof. Dr. İsmail Tufan Akdeniz Üniversitesi Edebiyat Fakültesi

Detaylı

Türkiye de Demografik De i imler ve Gerontopsikiyatri. Prof. Dr. smail Tufan

Türkiye de Demografik De i imler ve Gerontopsikiyatri. Prof. Dr. smail Tufan Türkiye de Demografik De i imler ve Gerontopsikiyatri Prof. Dr. smail Tufan 1 çindekiler G R 3 DEMOGRAF K DE MLER 3 YA LANMA VE NSANDA MEYDANA GELEN DE MLER 5 DEMOGRAF K DE MLER VE D S PL NLER ARASI B

Detaylı

GeroBarometre OCAK- ŞUBAT 2017

GeroBarometre OCAK- ŞUBAT 2017 GeroBarometre OCAK- ŞUBAT 2017 Prof. Dr. İsmail Tufan İTGE Vakıf İçindekiler Tablosu İçindekiler Amaç 1 Anket 2 Yaşlılık kaç yaşında başlar? 2 Örneklem 2 3 Cinsiyete Göre Cevap Dağılımı 4 Sonuç 5 Sf.01

Detaylı

İÇİNDEKİLER BÖLÜM I: GERONTOLOJİ: YAŞLILIK BİLİMİ...1

İÇİNDEKİLER BÖLÜM I: GERONTOLOJİ: YAŞLILIK BİLİMİ...1 İÇİNDEKİLER BÖLÜM I: GERONTOLOJİ: YAŞLILIK BİLİMİ...1 Yaşlılık ve Yaşlanma...7 Gerontoloji...11 Gerontoloji Tarihi...12 Diğer Bilim Dallarıyla Ortak Çalışmalar...16 Sosyal Gerontoloji...20 Sosyal Gerontoloji

Detaylı

Ya lılıkta Bakıma Muhtaçlık ve Sosyal Bakım Sigortası. Prof. Dr. smail Tufan

Ya lılıkta Bakıma Muhtaçlık ve Sosyal Bakım Sigortası. Prof. Dr. smail Tufan Ya lılıkta Bakıma Muhtaçlık ve Sosyal Bakım Sigortası Prof. Dr. smail Tufan 1 çindekiler G R... 3 YA LILIKTA FELÇ, TME VE GÖRME ENGELL L... 3 TÜRK YE ANAL ZLER... 4 SONUÇ VE SOSYAL BAKIM S GORTASI ÖNER

Detaylı

KRONOLOJİK YAŞ NEDİR?

KRONOLOJİK YAŞ NEDİR? Yaşlılık YAŞ NEDİR? Yaş;Kronolojik ve Biyolojik yaş olarak iki biçimde açıklanmaktadır. İnsan yaşamının, doğumdan içinde bulunulan ana kadar olan bütün dönemlerini kapsayan süreci kronolojik yaş ; içinde

Detaylı

Yaşlanma her canlıda görülen, tüm işlevlerde azalmaya neden olan, süregen ve evrensel bir süreç olarak tanımlanabilir. Organizmanın molekül, hücre,

Yaşlanma her canlıda görülen, tüm işlevlerde azalmaya neden olan, süregen ve evrensel bir süreç olarak tanımlanabilir. Organizmanın molekül, hücre, GERİATRİ 1 Yaşlanma her canlıda görülen, tüm işlevlerde azalmaya neden olan, süregen ve evrensel bir süreç olarak tanımlanabilir. Organizmanın molekül, hücre, doku, organ ve sistemler düzeyinde, zamanın

Detaylı

I. KISIM GERONTOLOJİNİN DAYANAKLARI

I. KISIM GERONTOLOJİNİN DAYANAKLARI İçindekiler Ön Söz...iii Editörler ve Yazarlar... vii BÖLÜM 1 I. KISIM GERONTOLOJİNİN DAYANAKLARI Türkiye de ve Dünyada Yaşlanma...3 1. Yaşlılığın Genel Görünümü...4 2. Yaşlanma ve Yaşlılık...5 3. Modern

Detaylı

YAŞLILARA YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR

YAŞLILARA YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR YAŞLILARA YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR III. Sınıf Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü Risk Gruplarına Yönelik Sosyal Politikalar Dersi Notları-V Doç. Dr. Şenay GÖKBAYRAK İçerik Yaşlılık Kavramı

Detaylı

Demans ve Alzheimer Nedir?

Demans ve Alzheimer Nedir? DEMANS Halk arasında 'bunama' dedigimiz durumdur. Kişinin yaşından beklenen beyin performansını gösterememesidir. Özellikle etkilenen bölgeler; hafıza, dikkat, dil ve problem çözme alanlarıdır. Durumun

Detaylı

GÜZEL SANATLAR (Resim, Müzik vb) 2 0 S

GÜZEL SANATLAR (Resim, Müzik vb) 2 0 S TIBBİ LABORATUVAR TEKNİKLERİ PROGRAMI DERS PLANI ANATOMİ 6703101 2 0 Z 3 TÜRK DİLİ I 6703109 2 0 Z 2 YABANCI DİL I 6703110 2 0 Z 2 ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILAP TARİHİ I 6703114 2 0 Z 2 GENEL BİYOLOJİ 6703121

Detaylı

TIBBİ HİZMETLER VE TEKNİKLER BÖLÜMÜ TIBBİ LABORATUVAR TEKNİKLERİ PROGRAMI DERS PLANI DÖNEM KOD DERSİN ADI TEORİK UYG. AKTS

TIBBİ HİZMETLER VE TEKNİKLER BÖLÜMÜ TIBBİ LABORATUVAR TEKNİKLERİ PROGRAMI DERS PLANI DÖNEM KOD DERSİN ADI TEORİK UYG. AKTS TIBBİ LABORATUVAR TEKNİKLERİ PROGRAMI DERS PLANI 6703101 ANATOMİ 2 0 3 6703109 TÜRK DİLİ I 2 0 2 6703110 YABANCI DİL I 2 0 2 6703114 ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILAP TARİHİ I 2 0 2 6703121 GENEL BİYOLOJİ 3

Detaylı

YaúlÕlÕkta KuúaklararasÕ øliúkiler

YaúlÕlÕkta KuúaklararasÕ øliúkiler Ya l l kta Ku aklararas li kiler Dr. smail Tufan 1 çindekiler G R... 3 A LEN N TAR HSEL SÜREÇTEK GEL MES... 4 GÜNÜMÜZDE A LE KAPSAMINDA KU AKLARARASI L K LER... 5 KU AKLARARASI L K LER N GELECE... 7 SONUÇ

Detaylı

GeroPaper. İsmail Tufan Gerontoloji Vakfı. Copyright 2015: İsmail Tufan Gerontoloji Vakfı; http://www.itgevakiftr.com. Gerontolojinin Gelişimi

GeroPaper. İsmail Tufan Gerontoloji Vakfı. Copyright 2015: İsmail Tufan Gerontoloji Vakfı; http://www.itgevakiftr.com. Gerontolojinin Gelişimi GeroPaper - No. 3 - Kasım 2015 GeroPaper İsmail Tufan Gerontoloji Vakfı Gerontolojinin Gelişimi Prof. Dr. İsmail Tufan Akdeniz Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Gerontoloji Bölümü Giriş 1 Gerontoloji, büyük

Detaylı

YAŞLANMA /YAŞLANMA ÇEŞİTLERİ VE TEORİLERİ BEYZA KESKINKARDEŞLER 0341110024

YAŞLANMA /YAŞLANMA ÇEŞİTLERİ VE TEORİLERİ BEYZA KESKINKARDEŞLER 0341110024 YAŞLANMA /YAŞLANMA ÇEŞİTLERİ VE TEORİLERİ BEYZA KESKINKARDEŞLER 0341110024 YAŞLANMA Hücre yapısını ve organelleri oluşturan moleküler yapılarından başlayıp hücre organelleri,hücre,doku,organ ve organ sistemlerine

Detaylı

HEMODİYALİZ HASTALARINDA SOSYAL HİZMET GEREKSİNİMLERi VE MULTİDİSİPLİNER YAKLAŞIM DİYALİZ TEKNİKERİ SEMA KAYA

HEMODİYALİZ HASTALARINDA SOSYAL HİZMET GEREKSİNİMLERi VE MULTİDİSİPLİNER YAKLAŞIM DİYALİZ TEKNİKERİ SEMA KAYA HEMODİYALİZ HASTALARINDA SOSYAL HİZMET GEREKSİNİMLERi VE MULTİDİSİPLİNER YAKLAŞIM DİYALİZ TEKNİKERİ SEMA KAYA Kronik böbrek yetmezliği; hastalarda ruhsal, psikososyal ve ekonomik sorunlara yol açması sosyal

Detaylı

Konuşma. Yaşlanan İnsanın ve Toplumun Bugünü ve Geleceği: Gerontolojinin Ödevleri ve Müdahale Olanakları

Konuşma. Yaşlanan İnsanın ve Toplumun Bugünü ve Geleceği: Gerontolojinin Ödevleri ve Müdahale Olanakları Konuşma Yaşlanan İnsanın ve Toplumun Bugünü ve Geleceği: Gerontolojinin Ödevleri ve Müdahale Olanakları Prof. Dr. İsmail Tufan 20.10.2015 Sayın Bayanlar ve Baylar! Burada olmaktan, ülkemizin yaşlanma ve

Detaylı

YAŞAMIN YAŞLILIK DÖNEMİ VE HEMŞİRELİK

YAŞAMIN YAŞLILIK DÖNEMİ VE HEMŞİRELİK YAŞAMIN YAŞLILIK DÖNEMİ VE HEMŞİRELİK Prof.Dr. Firdevs Yaşlılık Dönemi 60-65-70... İleri (veya geç) Olgunluk (later maturity) Hayatın son temel bölümüdür. 65-70 yaşları arasında başlar DSÖ ye göre, yaşlıca

Detaylı

Çalışma Hayatının İki Büyük Korkusu: İşsizlik ve İş Güvencesizliği Two Big Fear of Working Life: Unemployment and Job Insecurity

Çalışma Hayatının İki Büyük Korkusu: İşsizlik ve İş Güvencesizliği Two Big Fear of Working Life: Unemployment and Job Insecurity Çalışma Hayatının İki Büyük Korkusu: İşsizlik ve İş Güvencesizliği Two Big Fear of Working Life: Unemployment and Job Insecurity İskender GÜMÜŞ* Nebi Sümer, Nevin Solak, Mehmet Harma İşsiz Yaşam: İşsizliğin

Detaylı

G E ROB Ü LT E N D E Ğ İ Ş M EK İ Ç İ N D E K İ L E R. AÜ Edebiyat Fakültesi Gerontoloji Bölümü

G E ROB Ü LT E N D E Ğ İ Ş M EK İ Ç İ N D E K İ L E R. AÜ Edebiyat Fakültesi Gerontoloji Bölümü Farklılıklarımız bizi güçlü kılar AÜ Edebiyat Fakültesi Gerontoloji Bölümü G E ROB Ü LT E N Dergide yer alan tüm yayınlardan ve yazılardan Prof. Dr. İsmail Tufan sorumludur Yıl 2, Sayı 5 15 Ocak 2011 İ

Detaylı

GÜZEL SANATLAR (Resim, Müzik vb) S

GÜZEL SANATLAR (Resim, Müzik vb) S TIBBİ LABORATUVAR TEKNİKLERİ PROGRAMI DERS PLANI ANATOMİ 6703101 2 0 2 Z 5 TÜRK DİLİ I 6703109 2 0 2 Z 2 YABANCI DİL I 6703110 2 0 2 Z 2 ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILAP TARİHİ I 6703114 2 0 2 Z 2 GENEL BİYOLOJİ

Detaylı

3. Türk Alman Gerontoloji ve Geriyatri Yaz Okulu

3. Türk Alman Gerontoloji ve Geriyatri Yaz Okulu Çarşamba, 20 Ekim 2010 Modül 1: Geriyatri ve Gerontoloji KONU KONUŞMACI 08.30-9.15 Açılış Konuşmaları Prof. Dr. Steinhagen-Thiessen Prof. Dr. Jürgen Howe 9.15-09.35 Gerontolojinin Türkiye deki Gelişimi

Detaylı

GERİATRİK HASTAYA YAKLAŞIM

GERİATRİK HASTAYA YAKLAŞIM GERİATRİK HASTAYA YAKLAŞIM Demografik anlamda yaşlılığın sınırı 65 yaş olarak benimsenmektedir. 65-74 arası erken yaşlılık, 75-84 yaş arası yaşlılık, 85 yaş ve üzerindekiler ileri yaşlılık dönemidir. Yaşlanma

Detaylı

Konu:4 Yaşlılıkta Sağlığı Etkileyen Faktörler ve Erken Yaşlanmanın Önlenmesi

Konu:4 Yaşlılıkta Sağlığı Etkileyen Faktörler ve Erken Yaşlanmanın Önlenmesi Konu:4 Yaşlılıkta Sağlığı Etkileyen Faktörler ve Erken Yaşlanmanın Önlenmesi 1-GİRİŞ Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) yaşlılığı çevresel etkenlere uyum sağlayabilme yeteneğinin azalması olarak tanımlamaktadır.

Detaylı

Saðlýk Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Yaþlý Bakýmý Programý

Saðlýk Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Yaþlý Bakýmý Programý Saðlýk Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Yaþlý Bakýmý Programý YB 109 - Temel Gerontoloji DERS TANITIM BÝLGÝLERÝ Dersin Adý Kodu Yarýyýl Teori (saat/hafta) Uygulama/Laboratuar (saat/hafta) Yerel Kredi AKTS

Detaylı

G E ROB Ü LT E N Ö NS Ö Z

G E ROB Ü LT E N Ö NS Ö Z Farklılığımız bizi güçlü kılar AÜ Edebiyat Fakültesi Gerontoloji Bölümü G E ROB Ü LT E N Dergide yer alan tüm yayınlardan ve yazılardan Prof. Dr. İsmail Tufan sorumludur Yıl 2, Sayı 15 15. Kasım 2011 İ

Detaylı

Ulusal Yaşlılık Konseyi - UYAK

Ulusal Yaşlılık Konseyi - UYAK Farklılığımız bizi güçlü kılar AÜ Edebiyat Fakültesi Gerontoloji Bölümü G E ROB Ü LT E N Dergide yer alan tüm yayınlardan ve yazılardan Prof. Dr. İsmail Tufan sorumludur Yıl 2, Sayı 12 15. Ağustos 2011

Detaylı

Türkiye-Avusturya İşbirliği

Türkiye-Avusturya İşbirliği Farklılığımız bizi güçlü kılar AÜ Edebiyat Fakültesi Gerontoloji Bölümü G E ROB Ü LT E N Dergide yer alan tüm yayınlardan ve yazılardan Prof. Dr. İsmail Tufan sorumludur Yıl 2, Sayı 14 15. Ekim 2011 İ

Detaylı

YAŞLILIKTA PSİKO-SOSYAL YAŞAM

YAŞLILIKTA PSİKO-SOSYAL YAŞAM YAŞLILIKTA PSİKO-SOSYAL YAŞAM Yaşlıların Psiko-Sosyal Özellikleri İnsanın yaşlılığında nasıl olacağı ya da nasıl yaşlanacağı; yaşadığı coğrafyaya, kalıtsal özelliklere, Psiko-sosyal ve Sosyo-ekonomik şartlara,

Detaylı

DEMOGRAFİ: Nüfus meselelerine sosyolojik bir bakış

DEMOGRAFİ: Nüfus meselelerine sosyolojik bir bakış DEMOGRAFİ: Nüfus meselelerine sosyolojik bir bakış Ders 2 : Geçmişten günümüze büyük demografik değişimler Doç. Dr. Didem Danış Galatasaray Üniversitesi Sosyoloji Bölümü ddanis@gsu.edu.tr Ders 2 : Geçmişten

Detaylı

İş Yerinde Ruh Sağlığı

İş Yerinde Ruh Sağlığı İş Yerinde Ruh Sağlığı Yeni bir Yaklaşım Freud a göre, bir insan sevebiliyor ve çalışabiliyorsa ruh sağlığı yerindedir. Dünya Sağlık Örgütü nün tanımına göre de ruh sağlığı, yalnızca ruhsal bir rahatsızlık

Detaylı

Ders Yılı Dönem-III

Ders Yılı Dönem-III 2018 2019 Ders Yılı Dönem-III HALK SAĞLIĞI, BİYOİSTATİSTİK, TIP TARİHİ VE ETİK DERS KURULU 22.04.2019 27.05.2019 HALK SAĞLIĞI, BİYOİSTATİSTİK, TIP TARİHİ VE ETİK DERS KURULU 22.04.2019 27.05.2019 Dersler

Detaylı

Yaşlıda Mikrobiota ve Uzun Yaşam ile İlişkisi. Prof. Dr. Bülent SAKA İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı

Yaşlıda Mikrobiota ve Uzun Yaşam ile İlişkisi. Prof. Dr. Bülent SAKA İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Yaşlıda Mikrobiota ve Uzun Yaşam ile İlişkisi Prof. Dr. Bülent SAKA İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Öğrenim Hedefleri İleri yaşın tanımlanması Ülkemiz ve dünyadan

Detaylı

SOSYAL POLITIKALAR IÇINDE SOSYAL HEKIMLIK

SOSYAL POLITIKALAR IÇINDE SOSYAL HEKIMLIK SOSYAL POLITIKALAR IÇINDE SOSYAL HEKIMLIK Prof. Dr. A. Gürhan Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Üyesi ve Çalışan Çocuklar Bilim ve Eylem Merkezi Vakfı Genel Yönetmeni http://www.fisek.org

Detaylı

EMEKLİLİK VE HUKUK EL KİTABI

EMEKLİLİK VE HUKUK EL KİTABI YAŞLILIK HAKKINDA HER ŞEY EMEKLİLİK VE HUKUK EL KİTABI Yazar/Editör: Dr. Nurgül KOCAKOÇ Prof. Dr. İsmail TUFAN Ortak Yayınları YAŞLILIK HAKKINDA HER ŞEY İzmir Büyükşehir Belediyesi desteği ile Ege Üniversitesi

Detaylı

GeroPaper. İsmail Tufan Gerontoloji Vakfı. Copyright 2015: İsmail Tufan Gerontoloji Vakfı; http://www.itgevakiftr.com. Yaşlanmanın 12 Türü

GeroPaper. İsmail Tufan Gerontoloji Vakfı. Copyright 2015: İsmail Tufan Gerontoloji Vakfı; http://www.itgevakiftr.com. Yaşlanmanın 12 Türü GeroPaper - No. 1 - Kasım 2015 GeroPaper İsmail Tufan Gerontoloji Vakfı Yaşlanmanın 12 Türü Prof. Dr. İsmail Tufan Akdeniz Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Gerontoloji Bölümü Giriş 1 Gerontoloji kavramının

Detaylı

Yaşamdan Çekilme/Kopma Kuramı Yaşamdan kopma/çekilme kuramına göre; yaşlılık bireyin fiziksel, psikolojik ve toplumsal açıdan dünyadan adım adım

Yaşamdan Çekilme/Kopma Kuramı Yaşamdan kopma/çekilme kuramına göre; yaşlılık bireyin fiziksel, psikolojik ve toplumsal açıdan dünyadan adım adım YAŞLILIK KURAMLARI Yaşlılık Kuramları Yaşamdan Çekilme/Kopma Kuramı Aktivite Kuramı Rol Bırakma Kuramı Sosyal-Çevresel Kuram Süreklilik Kuramı Değiş-Tokuş Kuramı başlıkları altında incelenebilir Yaşamdan

Detaylı

SAĞLIKLI ŞEHİR YAKLAŞIMI

SAĞLIKLI ŞEHİR YAKLAŞIMI SAĞLIKLI ŞEHİR YAKLAŞIMI Bugün şehirlerimizdeki problemlerin çoğu fakirlik, eşitsizlik, işsizlik, işe ve mal ve hizmetlere erişim zorlukları, düşük düzeyde sosyal ilişkiler ve kentsel alanlardaki düşük

Detaylı

DİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DERS YILI DÖNEM III HALK SAĞLIĞI, BİYOİSTATİSTİK, TIP TARİHİ VE ETİK

DİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DERS YILI DÖNEM III HALK SAĞLIĞI, BİYOİSTATİSTİK, TIP TARİHİ VE ETİK DİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2017 2018 DERS YILI DÖNEM III HALK SAĞLIĞI, BİYOİSTATİSTİK, TIP TARİHİ VE ETİK 24.04.2018 28.05.2018 Dersler Teorik Pratik Toplam Halk Sağlığı 82 --- 82 Biyoistatistik

Detaylı

Yaşlı Parlamentosu AÇILIŞ TOPLANTISI 27 OCAK 2017

Yaşlı Parlamentosu AÇILIŞ TOPLANTISI 27 OCAK 2017 Yaşlı Parlamentosu AÇILIŞ TOPLANTISI 27 OCAK 2017 Sonuç Raporu Prof. Dr. İsmail Tufan Tel 0533 713 33 88 Prof. Dr. İsmail Tufan Akdeniz Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Gerontoloji Bölümü http://www.yp-itufan.

Detaylı

TURKEY IN HORIZON 2020 ALTUN/HORIZ/TR2012/ /SER/005. H2020 Genel Eğitim. Toplumsal Sorunlar

TURKEY IN HORIZON 2020 ALTUN/HORIZ/TR2012/ /SER/005. H2020 Genel Eğitim. Toplumsal Sorunlar TURKEY IN HORIZON 2020 ALTUN/HORIZ/TR2012/0740.14-2/SER/005 H2020 Genel Eğitim Toplumsal Sorunlar Toplumsal Sorunlar H2020, Avrupa 2020 stratejisinin politika önceliklerini yansıtan, Avrupa'da vediğer

Detaylı

Yaşlılarda düzenli fiziksel aktivite

Yaşlılarda düzenli fiziksel aktivite Düzenli fiziksel aktivite ile kazanılmak istenen yaşam kalitesi artışı özellikle yaşlı nüfusta önemli görülmektedir. Bu kısımda yaşlılar için egzersiz programı oluşturulurken nelere dikkat edilmesi gerektiği

Detaylı

HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ

HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ Dersin Adı Kodu Yarıyılı T+U Kredisi AKTS Yaşlı Bakımı 2801307 III 2+0 2 2 Ön Koşul Dersler Yok Dersin Dili Türkçe Dersin Türü Seçmeli Dersi Veren Öğretim

Detaylı

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ANABİLİM DALI TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ. Dersin Adı Kod Yarıyıl T+U AKTS. Dersin Adı Kod Yarıyıl T+U AKTS

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ANABİLİM DALI TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ. Dersin Adı Kod Yarıyıl T+U AKTS. Dersin Adı Kod Yarıyıl T+U AKTS İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ANABİLİM DALI TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ 1. Yıl - GÜZ DÖNEMİ ZORUNLU DERSLER İş Sağlığı Epidemiyolojisi ISG701 1 3 + 0 6 İş sağlığı ve epidemiyoloji kavramlarının

Detaylı

Mirbad Kent Toplum Bilim Ve Tarih Araştırmaları Enstitüsü. Kadına Şiddet Raporu

Mirbad Kent Toplum Bilim Ve Tarih Araştırmaları Enstitüsü. Kadına Şiddet Raporu Mirbad Kent Toplum Bilim Ve Tarih Araştırmaları Enstitüsü Kadına Şiddet Raporu 1 MİRBAD KENT TOPLUM BİLİM VE TARİH ARAŞTIRMALARI ENSTİTÜSÜ KADINA ŞİDDET RAPORU BASIN BİLDİRİSİ KADIN SORUNU TÜM TOPLUMUN

Detaylı

Sosyal devlet anlayışı içinde toplumsal refahın artırılması amaçtır. Bu amaç, bireylerin maddi ve manevi olarak gelişmeleri ve korunmaları için gerek

Sosyal devlet anlayışı içinde toplumsal refahın artırılması amaçtır. Bu amaç, bireylerin maddi ve manevi olarak gelişmeleri ve korunmaları için gerek Sosyal devlet anlayışı içinde toplumsal refahın artırılması amaçtır. Bu amaç, bireylerin maddi ve manevi olarak gelişmeleri ve korunmaları için gerek koşulların sağlanarak ülke kalkınmasının getireceği

Detaylı

DERS PROFİLİ. Hukuka Giriş MAN 231 3 Güz 3+0+0 3 5

DERS PROFİLİ. Hukuka Giriş MAN 231 3 Güz 3+0+0 3 5 DERS PROFİLİ Dersin Adı Kodu Yarıyıl Dönem Kuram+PÇ+Lab (saat/hafta) Kredi AKTS Hukuka Giriş MAN 231 3 Güz 3+0+0 3 5 Ön Koşul Yok Dersin Dili Ders Tipi Dersin Okutmanı İngilizce Zorunlu Dr. Aydın Çelik

Detaylı

Emekliler Gelecek Stratejileri Konferansı

Emekliler Gelecek Stratejileri Konferansı Emekliler Gelecek Stratejileri Konferansı SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANI FATİH ACAR: -EMEKLİLERİMİZİN, EMEKLİLİK HAKLARINI EN İYİ ŞEKİLDE KULLANABİLMELERİ DEVLETİN ÖNDE GELEN GÖREVLERİ ARASINDADIR -EMEKLİLERİMİZ

Detaylı

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS HAYVAN SAĞLIĞI VE HASTALIKLARDAN KORUNMA

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS HAYVAN SAĞLIĞI VE HASTALIKLARDAN KORUNMA DERS BİLGİLERİ Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS HAYVAN SAĞLIĞI VE HASTALIKLARDAN KORUNMA LVS 2 III. 3 3 4 Ön Koşul Dersleri Dersin Dili Dersin Seviyesi Dersin Türü Dersin Koordinatörü

Detaylı

DERS PROFİLİ. Hukuka Giriş MAN231 Güz

DERS PROFİLİ. Hukuka Giriş MAN231 Güz DERS PROFİLİ Dersin Adı Kodu Yarıyıl Dönem Kuram+PÇ+Lab (saat/hafta) Kredi AKTS Hukuka Giriş MAN231 Güz 3 3+0+0 3 5 Ön Koşul - Dersin Dili Ders Tipi Dersin Okutmanı İngilizce Zorunlu Dr. Aydın Çelik Dersin

Detaylı

DERS PROFİLİ. MAN489 Güz 1 3+0+0 3 6

DERS PROFİLİ. MAN489 Güz 1 3+0+0 3 6 DERS PROFİLİ Dersin Adı Kodu Yarıyıl Dönem Kuram+PÇ+Lab (saat/hafta) Kredi AKTS Özel Konular- Uluslararası Faktoring MAN489 Güz 1 3+0+0 3 6 Ön Koşul - Dersin Dili Ders Tipi Dersin Okutmanı İngilizce Seçmeli

Detaylı

SUNUŞ. Kitabın faydalı olması dileklerimizle, Sevgi ve saygılarımızla.

SUNUŞ. Kitabın faydalı olması dileklerimizle, Sevgi ve saygılarımızla. SUNUŞ Yaşlanma tesadüflere bırakılamayacak bir değerdir. Yaşlanma tüm organizmaların özelliği olup, doğumdan hatta ana rahmine düştüğümüz andan itibaren başlayan bir süreçtir. İnsan yaşamının evrelerinden

Detaylı

Türk-Alman Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü Ders Bilgi Formu

Türk-Alman Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü Ders Bilgi Formu Türk-Alman Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü Ders Bilgi Formu Dersin Adı Dersin Kodu Dersin Yarıyılı Kamu Yönetimine Giriş POL 103 1 ECTS Ders Uygulama

Detaylı

18.Esri Kullanıcıları Toplantısı 7-8 Ekim 2013 ODTÜ-ANKARA

18.Esri Kullanıcıları Toplantısı 7-8 Ekim 2013 ODTÜ-ANKARA ALZHEIMER ÇOCUKLARı (2012-2075 YıLLARı ARASı ALZHEIMER HASTA SAYıSı DEĞIŞIMI VE DAĞıLıŞı) Feride CESUR Yenimahalle Halide Edip Anadolu Sağlık Meslek Lisesi Coğrafya Öğretmeni İÇERİK Çalışmanın Amacı Alzhemer

Detaylı

D.Ü TIP FAKÜLTESİ 2013-2014 DERS YILI DÖNEM-I BİYOİSTATİSTİK, HALK SAĞLIĞI VE RUH SAĞLIĞI DERS KURULU 31.12.2013-03.02.2014

D.Ü TIP FAKÜLTESİ 2013-2014 DERS YILI DÖNEM-I BİYOİSTATİSTİK, HALK SAĞLIĞI VE RUH SAĞLIĞI DERS KURULU 31.12.2013-03.02.2014 D.Ü TIP FAKÜLTESİ 2013-2014 DERS YILI DÖNEM-I BİYOİSTATİSTİK, HALK SAĞLIĞI VE RUH SAĞLIĞI 31.12.2013-03.02.2014 Dersler Teorik Pratik Toplam Biyoistatistik 18 18 Ruh Sağ. ve Hast. 23 23 Halk Sağlığı 15

Detaylı

Gelişim Psikolojisi (PSY 203) Ders Detayları

Gelişim Psikolojisi (PSY 203) Ders Detayları Psikolojisi (PSY 203) Ders Detayları Ders Adı Ders Kodu Dönemi Ders Saati Uygulama Saati Laboratuar Saati Kredi AKTS Psikolojisi PSY 203 Güz 3 0 0 3 5 Ön Koşul Ders(ler)i PSY 102 Psikolojiye Giriş II Dersin

Detaylı

SOSYAL POLİTİKANIN KAVRAMSAL ÇERÇEVESİ VE GELİŞİMİ

SOSYAL POLİTİKANIN KAVRAMSAL ÇERÇEVESİ VE GELİŞİMİ İÇİNDEKİLER i 1. SOSYAL POLİTİKANIN KAVRAMSAL ÇERÇEVESİ VE GELİŞİMİ ----------------------------------------------------------------------- 3 1.1. Sosyal Politika Kavramının Genel Açılımı ------------------------

Detaylı

BEYİN GELİŞİMİNİN HİKAYESİ

BEYİN GELİŞİMİNİN HİKAYESİ BEYİN GELİŞİMİNİN HİKAYESİ Yayın Yönetmeni Prof. Dr. Rana Karabudak TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü Türk Nöroloji Derneği (TND) 2014 Beyin Yılı Aktiviteleri çerçevesinde hazırlanmıştır. Tüm hakları

Detaylı

Yerel Yönetimlerin Yafll larla lgili Politikalar

Yerel Yönetimlerin Yafll larla lgili Politikalar Yerel Yönetimlerin Yafll larla lgili Politikalar Dr. Nevzat Do an GİRİŞ Ülkemizde yaşlı ve yaşlılıkla ilgili toplumsal kalıplara tarihsel açıdan bakıldığında, büyüklerimizin kadın ya da erkek daima korunduğu

Detaylı

BİR DOĞAL ALANIN DEĞERİ VE DOĞAYI KORUMANIN GEREKÇELERİ DERS 2

BİR DOĞAL ALANIN DEĞERİ VE DOĞAYI KORUMANIN GEREKÇELERİ DERS 2 BİR DOĞAL ALANIN DEĞERİ VE DOĞAYI KORUMANIN GEREKÇELERİ DERS 2 Bir doğal alanın toplam ekonomik ve toplumsal değeri kullanım (aktif kullanım) ve kullanım dışı (pasif kullanım) değerlerinin toplamına eşittir.

Detaylı

YAŞLILIK VE KANSER. Prof.Dr.A.Önder BERK

YAŞLILIK VE KANSER. Prof.Dr.A.Önder BERK YAŞLILIK VE KANSER Prof.Dr.A.Önder BERK Kanser ve diğer hastalıkların yaşla değişen sıklığı (%) YAŞ HASTALIKLAR 45 45-59 60-74 75+ Kanser 3,8 8,3 14,0 16,0 Kalp Hastalıkları 0,4 14,0 14,0 20,0 Periferik

Detaylı

REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK BÖLÜMÜ

REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK BÖLÜMÜ REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK BÖLÜMÜ Psikolojik Danışma ve Rehberlik RPD 201 Not I Uz. Gizem ÖNERİ UZUN Çağdaş Eğitim *Toplumların ihtiyaç ve beklentileri durmadan değişmiş, eğitim de değişen bu

Detaylı

Ders İzlencesi 2016 / 2017 Eğitim Yılı ve Bahar Dönemi Program adı: Sosyal Hizmetler

Ders İzlencesi 2016 / 2017 Eğitim Yılı ve Bahar Dönemi Program adı: Sosyal Hizmetler Fakülte/MYO/Bölüm Adı: Dersin adı: Temel Bakım Hizmetleri Dersin veriliş şekli: Yüz Yüze Dersin genel içeriği: Bu ders kapsamında; Temel Bakım Hizmetleri ile ilgili kısa bir bilgilendirme yapıldıktan sonra,

Detaylı

DERS PROFİLİ. Çokuluslu Şirketler MAN 391 Bahar 7 3+0+0 3 6

DERS PROFİLİ. Çokuluslu Şirketler MAN 391 Bahar 7 3+0+0 3 6 DERS PROFİLİ Dersin Adı Kodu Yarıyıl Dönem Kuram+PÇ+Lab (saat/hafta) Kredi AKTS Çokuluslu Şirketler MAN 391 Bahar 7 3+0+0 3 6 Ön Koşul Dersin Dili Ders Tipi İngilizce Seçmeli Dersin Okutmanı Dersin Asistanı

Detaylı

TOPLUM TANILAMA SÜRECİ. Prof. Dr. Ayfer TEZEL

TOPLUM TANILAMA SÜRECİ. Prof. Dr. Ayfer TEZEL TOPLUM TANILAMA SÜRECİ Prof. Dr. Ayfer TEZEL TOPLUMUN TANIMI A.Ü.AHE 402 Halk Sağlığı Hemşireliği Aynı toprak parçası üzerinde bir arada yaşayan ve temel çıkarlarını sağlamak için iş birliği yapan insanların

Detaylı

İçindekiler. Kısım I. Orta ve İleri Yetişkinlikte Sosyal Meseleler. Bölüm 1 Menopoz ve Andropoz Dönemine Uyum 11 Mine Sayın Ezgi Özkan Kuruçay

İçindekiler. Kısım I. Orta ve İleri Yetişkinlikte Sosyal Meseleler. Bölüm 1 Menopoz ve Andropoz Dönemine Uyum 11 Mine Sayın Ezgi Özkan Kuruçay İçindekiler Giriş Orta ve İleri Yetişkinlik Dönemindeki Bireylerin Psikolojik ve Sosyal İhtiyaçları 1 Müge Yukay Yüksel Kısım I Orta ve İleri Yetişkinlikte Sosyal Meseleler Bölüm 1 Menopoz ve Andropoz

Detaylı

Ergenlik ve Yetişkinlik Psikolojisi (PSY 204) Ders Detayları

Ergenlik ve Yetişkinlik Psikolojisi (PSY 204) Ders Detayları Ergenlik ve Yetişkinlik Psikolojisi (PSY 204) Ders Detayları Ders Adı Ders Kodu Dönemi Ders Saati Uygulama Saati Laboratuar Saati Kredi AKTS Ergenlik ve Yetişkinlik Psikolojisi PSY 204 Bahar 3 0 0 3 6

Detaylı

PROJENİN TANIMI 21. Yüzyılda ön plana çıkan en önemli demografik olgulardan birisi nüfusumuzun yaşlanmasıdır. Dünyada insanlar daha uzun yaşamakta, doğum oranları azalmakta ve yaşlı nüfus sayısal olarak

Detaylı

Biyoetik İhtisas Komitesi Prof. Dr. Meral Özgüç

Biyoetik İhtisas Komitesi Prof. Dr. Meral Özgüç Biyoetik İhtisas Komitesi Prof. Dr. Meral Özgüç UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Yönetim Kurulu Üyesi, Temel Bilimler ve Biyoetik Komiteleri Başkanı Komite Başkanı: Prof. Dr. Meral ÖZGÜÇ Temel Bilimler ve

Detaylı

DERS PROFİLİ. Hukuka Giriş MAN 231 Güz

DERS PROFİLİ. Hukuka Giriş MAN 231 Güz DERS PROFİLİ Dersin Adı Kodu Yarıyıl Dönem Kuram+PÇ+Lab (saat/hafta) Kredi AKTS Hukuka Giriş MAN 231 Güz 3 3+0+0 3 5 Ön Koşul Yok Dersin Dili Ders Tipi Dersin Okutmanı İngilizce Zorunlu Dr. Aydın Çelik

Detaylı

tiraz Edilen Yönetmelik:

tiraz Edilen Yönetmelik: T RAZ tiraz Edilen Yönetmelik: Sa l k Bakanl R.G. Tarihi:10.03.2005 R.G. Say s :25751 Evde Bak m Hizmetleri Sunumu Hakk nda Yönetmelik Prof. Dr. smail Tufan çindekiler G R... 3 GEREKÇEL T RAZ... 4 AMACI

Detaylı

G E RO N TO LOJİ SEMPOZ Y U MU / A N TA LYA. Prof. Dr. İsmail TUFAN UGS Ulusal Sosyal ve Uygulamalı Gerontoloji Derneği (USUGD ) PROGRAM

G E RO N TO LOJİ SEMPOZ Y U MU / A N TA LYA. Prof. Dr. İsmail TUFAN UGS Ulusal Sosyal ve Uygulamalı Gerontoloji Derneği (USUGD ) PROGRAM V I I. U LU S L A R A R A S I S O S YA L V E U YG U L A M A L I G E RO N TO LOJİ SEMPOZ Y U MU 2 0 1 6 / A N TA LYA Yürütücü Düzenleyen Prof. Dr. İsmail TUFAN UGS Ulusal Sosyal ve Uygulamalı Gerontoloji

Detaylı

KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ

KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Sosyal Hizmet Bölümü Bölüm/Program Dersi DERS TANIM BİLGİLERİ Dersin Adı Tıbbi Sosyal Hizmet Dersin Kodu Teori Uygulama Laboratuvar AKTS Kredisi

Detaylı

DERS PROFİLİ. Finansal Muhasebe MAN211 Güz 1 3+0+0 3 6

DERS PROFİLİ. Finansal Muhasebe MAN211 Güz 1 3+0+0 3 6 DERS PROFİLİ Dersin Adı Kodu Yarıyıl Dönem Kuram+PÇ+Lab (saat/hafta) Kredi AKTS Finansal Muhasebe MAN211 Güz 1 3+0+0 3 6 Ön Koşul - Dersin Dili Ders Tipi Dersin Okutmanı İngilizce Zorunlu Yrd. Doç. Dr.

Detaylı

Genetik Algoritmalar. Bölüm 1. Optimizasyon. Yrd. Doç. Dr. Adem Tuncer E-posta:

Genetik Algoritmalar. Bölüm 1. Optimizasyon. Yrd. Doç. Dr. Adem Tuncer E-posta: Genetik Algoritmalar Bölüm 1 Optimizasyon Yrd. Doç. Dr. Adem Tuncer E-posta: adem.tuncer@yalova.edu.tr Optimizasyon? Optimizasyon Nedir? Eldeki kısıtlı kaynakları en iyi biçimde kullanmak olarak tanımlanabilir.

Detaylı

YASLANMA ve YASAM KALİTESİ

YASLANMA ve YASAM KALİTESİ YASLANMA ve YASAM KALİTESİ Tufan Çankaya İzmir, 2003 Giriş: Doğal süreç; Doğum, büyüme-gelişme, üreme, ölüm Ölüm, yaşamın hangi döneminde meydana geliyor? Genç ölüm - Geç ölüm Dünya topluluklarına bakıldığında:

Detaylı

YAŞLI BAKIMI MESLEK ELEMANI

YAŞLI BAKIMI MESLEK ELEMANI _ TANIM Yaşlı bireylerin yaşlanma ile ortaya çıkan fiziksel, ruhsal ve sosyal yetersizliklerinin azaltılmasına katkı sağlamak amacıyla tıbbi ve sosyal bakım hizmeti veren kişidir. _ A-GÖREVLER KULLANILAN

Detaylı

MESLEK HASTALIKLARI ve İŞ KAZALARI

MESLEK HASTALIKLARI ve İŞ KAZALARI 15 Ocak 2011 İş Kazaları, Meslek Hastalıkları ve Hukuksal Yönü MMO Kocaeli Şubesi MESLEK HASTALIKLARI ve İŞ KAZALARI Doç. Dr. Nilay Etiler Kocaeli Üniversitesi Meslek hastalığı 5510 sayılı SS-GSS Kanunu

Detaylı

İkinci baskıya önsöz...5 BİRİNCİ KISIM: İLİŞKİLER VE İLİŞKİ SORUNLARI İlişkiler hakkında İlişkileri anlama: Teoriler...

İkinci baskıya önsöz...5 BİRİNCİ KISIM: İLİŞKİLER VE İLİŞKİ SORUNLARI İlişkiler hakkında İlişkileri anlama: Teoriler... İçindekiler İkinci baskıya önsöz...5 BİRİNCİ KISIM: İLİŞKİLER VE İLİŞKİ SORUNLARI...7 1. İlişkiler hakkında...9 2. İlişkileri anlama: Teoriler...31 3. Seks, cinsiyet ve çiftler...49 İKİNCİ KISIM: NE YAPMALI?...73

Detaylı

YAŞLI GRUPLARLA SOSYAL HİZMET UYGULAMASI

YAŞLI GRUPLARLA SOSYAL HİZMET UYGULAMASI YAŞLI GRUPLARLA SOSYAL HİZMET UYGULAMASI Demografik verilere göre dünyada 600 milyon dolayında olan yaşlı sayısının 2050 yılında 2 milyara ulaşacağı ve yaşlı nüfustaki artışın daha çok gelişmekte olan

Detaylı

SEÇMELİ DERSLER (Öğrenci aşağıda belirtilen en az 2 (iki) dersten başarılı olmalıdır.)

SEÇMELİ DERSLER (Öğrenci aşağıda belirtilen en az 2 (iki) dersten başarılı olmalıdır.) PSİKOLOJİ BÖLÜMÜ YAN DAL DERSLERİ DERSLER DERSİN KODU DERSİN ADI KREDİ PSİ 101 Psikolojiye Giriş I PSİ 10 Araştırma Teknikleri I PSİ 10 Psikoloji için İstatistik I PSİ 01 Sosyal Psikoloji I PSİ 0 Gelişim

Detaylı

DERS PROFİLİ. MAN478 Güz 1 3+0+0 3 6

DERS PROFİLİ. MAN478 Güz 1 3+0+0 3 6 DERS PROFİLİ Dersin Adı Kodu Yarıyıl Dönem Kuram+PÇ+Lab (saat/hafta) Kredi AKTS Uluslararası Ticaret Seminerleri MAN478 Güz 1 3+0+0 3 6 Ön Koşul - Dersin Dili Ders Tipi Dersin Okutmanı İngilizce / Türkçe

Detaylı

KEMOTERAPİ NASIL İŞLEV GÖRÜR?

KEMOTERAPİ NASIL İŞLEV GÖRÜR? KEMOTERAPİ NEDİR? Kanser hücrelerini tahrip eden kanser ilaçları kullanılarak yapılan tedaviye kemoterapi denir. Bu tedavilerde kullanılan ilaçlara antikanser ilaçlar da denir. Kanserin türüne göre kemoterapinin

Detaylı

Doç. Dr. A. SANEM ŞAHLI. Savunmasız/Örselenebilir Gruplarda Sağlık Hizmetlerinin Sunumu ve Sağlık Araştırmaları Çalıştayı

Doç. Dr. A. SANEM ŞAHLI. Savunmasız/Örselenebilir Gruplarda Sağlık Hizmetlerinin Sunumu ve Sağlık Araştırmaları Çalıştayı Doç. Dr. A. SANEM ŞAHLI Savunmasız/Örselenebilir Gruplarda Sağlık Hizmetlerinin Sunumu ve Sağlık Araştırmaları Çalıştayı Merkezimizin Amacı Üniversitemizde ve ülkemizde yaşayan engelli bireylerin; -Mevcut

Detaylı

ÇAKÜ Orman Fakültesi Havza Yönetimi ABD 1

ÇAKÜ Orman Fakültesi Havza Yönetimi ABD 1 Uymanız gereken zorunluluklar ÇEVRE KORUMA Dr. Semih EDİŞ Uymanız gereken zorunluluklar Neden bu dersteyiz? Orman Mühendisi adayı olarak çevre konusunda bilgi sahibi olmak Merak etmek Mezun olmak için

Detaylı

30 AKTS 4. yıl 1-2. yarıyıl Lisans Intern Seçmeli. e-posta:

30 AKTS 4. yıl 1-2. yarıyıl Lisans Intern Seçmeli. e-posta: KADIN DOĞUM HEMŞİRELİĞİ HEM 430 30 AKTS 4. yıl 1-2. yarıyıl Lisans Intern Seçmeli 30 s/hafta 20 kredi Teorik: 8 s/hafta Uygulama: 22 s/hafta Türkçe İletişim: Öğr.Gör.Melek ERSOY CİNGİ e-posta: mecingi@maltepe.edu.tr

Detaylı

KAPSAYICI EĞİTİM. Kapsayıcı Eğitimin Tanımı Ayrımcılığa Neden Olan Faktörler

KAPSAYICI EĞİTİM. Kapsayıcı Eğitimin Tanımı Ayrımcılığa Neden Olan Faktörler KAPSAYICI EĞİTİM Kapsayıcı Eğitimin Tanımı Ayrımcılığa Neden Olan Faktörler Sınıfında Yabancı Uyruklu Öğrenci Bulunan Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmenlerinin Eğitimi 1 Kapsayıcı Eğitim Eğitimde kapsayıcılık

Detaylı

HEM501 (3,0)3 Sağlık Tanılaması

HEM501 (3,0)3 Sağlık Tanılaması GİRNE AMERİKAN ÜNİVERSİTESİ HEMŞİRELİKTE YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ ZORUNLU DERSLER HEM501 (3,0)3 Sağlık Tanılaması Bu derste öğrencinin; birey, aile ve toplumun sağlık gereksinimlerini belirleyen

Detaylı

Mesleki İngilizce-II Dersin Adı Kodu Yarıyıl Teori (saat/hafta) (saat/hafta) (saat/hafta) Mesleki İngilizce-II FTR 310 Bahar 3 0 3 4 Önkoşullar

Mesleki İngilizce-II Dersin Adı Kodu Yarıyıl Teori (saat/hafta) (saat/hafta) (saat/hafta) Mesleki İngilizce-II FTR 310 Bahar 3 0 3 4 Önkoşullar Mesleki İngilizce-II Dersin Adı Kodu Yarıyıl Teori Uygulama Laboratuar AKTS (saat/hafta) (saat/hafta) (saat/hafta) Mesleki İngilizce-II FTR 310 Bahar 3 0 3 4 Önkoşullar Yok Dersin dili İngilizce Dersin

Detaylı

DERS PROFİLİ. Endüstriyel İlişkiler MAN 301 Güz

DERS PROFİLİ. Endüstriyel İlişkiler MAN 301 Güz DERS PROFİLİ Dersin Adı Kodu Yarıyıl Dönem Kuram+PÇ+Lab (saat/hafta) Kredi AKTS Endüstriyel İlişkiler MAN 301 Güz 5 3+0+0 3 6 Ön Koşul Yok Dersin Dili Ders Tipi Dersin Okutmanı İngilizce Seçmeli Prof.

Detaylı

DERS PROFİLİ. Üretim Yönetimi MAN 351 Güz 5 3+0+0 3 6

DERS PROFİLİ. Üretim Yönetimi MAN 351 Güz 5 3+0+0 3 6 DERS PROFİLİ Dersin Adı Kodu Yarıyıl Dönem Kuram+PÇ+Lab (saat/hafta) Kredi AKTS Üretim Yönetimi MAN 351 Güz 5 3+0+0 3 6 Ön Koşul Yok Dersin Dili Ders Tipi Dersin Okutmanı İngilizce Zorunlu Yrd. Doç. Dr.

Detaylı

ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ

ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ Doç. Dr. Deniz Beste Çevik Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı beste@balikesir.edu.tr

Detaylı

T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2014-2015 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ

T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2014-2015 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2014-2015 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ I. YARIYIL (ZORUNLU) SAĞLIK TANILAMASI (HEM 601 TEORİK 2, 2

Detaylı