Prof. Dr. Ender YURDAKULOL danışmanlığında, Demet CANSARAN DUMAN tarafından hazırlanan Yaylacık Araştırma Ormanı (Karabük Yenice) Liken Florası adlı t

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Prof. Dr. Ender YURDAKULOL danışmanlığında, Demet CANSARAN DUMAN tarafından hazırlanan Yaylacık Araştırma Ormanı (Karabük Yenice) Liken Florası adlı t"

Transkript

1 ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ YAYLACIK ARAŞTIRMA ORMANI (KARABÜK YENİCE) LİKEN FLORASI DEMET CANSARAN DUMAN BİYOLOJİ ANABİLİM DALI ANKARA 2007 Her hakkı saklıdır 1

2 Prof. Dr. Ender YURDAKULOL danışmanlığında, Demet CANSARAN DUMAN tarafından hazırlanan Yaylacık Araştırma Ormanı (Karabük Yenice) Liken Florası adlı tez çalışması 24/10/2007 tarihinde aşağıdaki jüri tarafından Biyoloji Anabilim Dalında DOKTORA TEZİ olarak kabul edilmiştir. Başkan: Prof. Dr. Ender YURDAKULOL Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Üye: Prof. Dr. Ayşen ÖZDEMİR TÜRK Anadolu Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Üye: Prof. Dr. Nur Münevver PINAR Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Üye: Doç. Dr Sümer ARAS Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Üye: Prof. Dr. Mecit VURAL Gazi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Yukarıdaki sonucu onaylarım Prof. Dr. Ülkü MEHMETOĞLU Enstitü Müdürü 2

3 ÖZET Doktora Tezi YAYLACIK ARAŞTIRMA ORMANI (KARABÜK YENİCE) LİKEN FLORASI Demet CANSARAN DUMAN Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Ender YURDAKULOL Bu çalışmada Bolu ve Karabük illeri içerisinde yer alan Yaylacık Araştırma Ormanı ve Yenice Ormanlarını inceleyerek biyoçeşitliliğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma bölgesinde, yıllarında 47 lokaliteden toplanan liken örnekleri değerlendirilerek 142 liken ve 8 likenikol mantar taksonu tanımlanmıştır. Bu taksonların deskripsiyonları, çalışma alanı, ekolojik özellikleri, Türkiye ve Dünya daki yayılışları verilmiştir. Teşhis edilen 4 liken ve 3 likenikol mantar taksonu Buellia schaereri De Not., Caloplaca cretensis (Zahlbr.) Wunder, Echinothecium reticulatum Zopf, Lichenoconium pyidatae (Ach.) Ach., Rinodina septentrionalis Malme, Toninia pennina (Schaer.) Gyeln. ve Zwackhiomyces lecanorae (Stein) Nik. Hoffm. & Hefellner Türkiye için yeni kayıttır. Çalışma alanında bulunan liken ve likenikol mantar türlerinden 71 i Bolu için, 145 tanesi Karabük için yeni kayıttır. 2007, 258 sayfa Anahtar Kelimeler: Bolu, Karabük, Liken, Flora. i

4 ABSTRACT Ph. D. Thesis THE LICHEN FLORA OF THE YAYLACIK RESEARCH FOREST (YENİCE KARABÜK) Demet CANSARAN DUMAN Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Biology Supervisor: Prof. Dr. Ender YURDAKULOL The aim of the this study was to determine the lichen diversity of the Yaylacık Research Forest and Yenice Forest within the Karabük and Bolu provinces. In the study area the lichen specimens collected from 47 localities between the years of 2003 and 2005 and were found 142 lichen taa and 8 lichenicolous fungi. Descriptions of the taa, their distributions in Turkey and in the world and the ecological features of the study area were given. 4 lichen and 3 lichenicolous fungi determined are new records for Turkey. They are Buellia schaereri De Not., Caloplaca cretensis (Zahlbr.) Wunder, Echinothecium reticulatum Zopf, Lichenoconium pyidatae (Ach.) Ach., Rinodina septentrionalis Malme, Toninia pennina (Schaer.) Gyeln. and Zwackhiomyces lecanorae (Stein) Nik. Hoffm. & Hefellner new records for Turkey. In the study area, 71 lichen and 145 lichen taa are also new records for Bolu and Karabük Provinces. 2007, 258 pages Key Words : Bolu, Karabük, Lichen, Flora. ii

5 TEŞEKKÜR Araştırma alanının seçiminde, planlanmasında ve arazi çalışmalarımda beni yalnız bırakmayarak, çalışmanın her aşamasında bana desteğini ve yardımlarını esirgemeyen sayın Hocam Prof. Dr. Ender YURDAKULOL a sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Çalışmanın başlangıcından sonuna kadar bazı türlerin tayininde ve tezin içeriğinde bana yardımcı olan sayın Prof. Dr. Ayşen Özdemir-Türk e teşekkür ederim. Doktora tezi sürecinin başlangıcından sonuna kadar bana her konuda yardım eden değerli arkadaşım Araş.Gör. M. Gökhan HALICI ya, moral destekleriyle hep yanımda olan Doç. Dr. Sümer ARAS, Dr. Gül Nihan TUĞ, Dr. Mehmet CANDAN, Araş.Gör. Demet ÇETİN ve Ersin ALTUNKAYNAK a teşekkürlerimi bir borç bilirim nolu ve Yaylacık Araştırma Ormanı (Yenice-Karabük) Florası konulu bu çalışmayı maddi yönde destekleyen Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri komisyonu Başkanlığı na ve Yenice Orman İşletme Müdürlüğü Persoline teşekkürlerimi sunarım. Doktora süresince anlayışla ve sabırla yanımda olan ve her konuda beni destekleyip yardım eden eşim Özgür DUMAN a ve tezimin arazi çalışmalarına katılarak birçok konuda bilgisini ve desteğini esirgemeyen babam Necmettin CANSARAN başta olmak üzere değerli aileme teşekkür ederim Demet CANSARAN DUMAN Ankara, Ekim 2007 iii

6 İÇİNDEKİLER ÖZET...i ABSTRACT...ii TEŞEKKÜR...iii ŞEKİLLER DİZİNİ...viii ÇİZELGELER DİZİNİ...i 1. GİRİŞ KAYNAK ÖZETLERİ MATERYAL VE YÖNTEM Materyal Yöntem Toplama yöntemi Tayin yöntemi BULGULAR Araştırma Bölgesinin Tanımı Araştırma bölgesinin coğrafik durumu Araştırma Bölgesinin Jeolojisi Bolu Paleozoik Mesozoik Tersiyer Kuvaterner Karabük Mesozoik Araştırma Bölgesinin Toprak Yapısı Araştırma alanının büyük toprak grupları Araştırma Bölgesinin İklimi Yağışlar Mevsimlik yağışlar Nispi nem Sıcaklıklar Biyoiklimsel Sentez iv

7 4.6 Araştırma Bölgesi'nin Vejetasyonunun Genel Özellikleri Alandan Toplanan Taksonlar Alandan toplanan cinslerin sistematik yeri Araştırma alanındaki istasyonlarda liken türlerinin dağılımı Taksonların tanımlamaları ve yayılış alanları Acarospora A. Massal Amandinea M. Choisy e Scheid. and Mayrhofer Anaptychia Körber Arthonia Ach Aspicilia Massal Baeomyces Pers Bryoria Buellia De Not Calicium Pers Caloplaca Th. Fr. (1806) CandeIarieIlaMüll.Arg Carbonea (Hertel) Hertel Chaenotheca (Th. Fr.) Th Fr Chrysothri Mont Cladonia Hill e Browne Collema F. H. Wigg Diploschistes Norman Diplotomma Flot Echinothecium Zopf Evernia Ach Farnoldia Flavoparmelia Hale Foraminella Fuscidea V.Wirth and Vezda Glypholecia Nyl Hypogymnia (Nyl.) Nyl Intralichen D. Hawksw v

8 Lecanora Ach Lecidea Ach Lecidella Körber Leptogium (Ach.) Gray Letharia (L.) Hue Lichenoconium Petrak and H. Sydow Lichenodiplis Dyko and D. Hawksw Lichenostigma Hafellner Lobaria (Schreber) Hoffm Lobarina Nyl. and Cromb Lobothallia (Clauzade and CI. Rou) Hafellner Melanohalea O. Balance, A. Crespo, Divakar, Essl., D. Hawksw. et al Melaneliia O. Balanco, A. Crespo, Divakar, Essl., D. Hawksw. et al Miriquidica Hertel and Rambold Parmelia Ach Parnielina Hale Peltigera Willd Pertusaria DC Phaeorrhiza H. Mayrhofer and Poelt Physcia (Schreber) Michau Physconia Poelt Platismatia W. Culb. and C. Culb Pleurosticta Petr Porpidia Körber (1855) Protoparmeliopsis M. Choisy Pseudevernia Zopf Ramalina Ach Rhizocarpon Ramond e DC Rinodina (Ach.) S. Gray Staurothele Norman Strigula Fr Thelidium A. Massal vi

9 Toninia A. Massal Usnea Hill Verrucaria Schrader Xanthoparmelia (Vain.) Hale Xanthoria (Fr.) Th. Fr. (1860) Zwackhiomyces SONUÇ VE TARTIŞMA Araştırma Alanının Liken Biyoçeşitliliği Açısından Değerlendirilmesi Liken Türleri Yayılışının Substratlarma Göre Değerlendirilmesi KAYNAKLAR EK 1 Çalışma Alanında Yayılış Gösteren Bazı Liken Türlerinin Görüntüleri EK 2 Terimler Sözlüğü ÖZGEÇMİŞ vii

10 ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 4.1 Araştırma alanından genel bir görünüm...15 Şekil 4.2 Araştırma alanının topografik haritası...16 Şekil 4.3 Araştırma alanında bulunan anıt ağaçlardan Pinus nigra var. pallasiana (=cami yanı çamı)...19 Şekil 4.4 Batı Karadeniz Bölgesi jeoloji ana materyal haritası, 1. Bolu, 2. Karabük ( 2003)...20 Şekil 4.5 Batı Karadeniz Bölgesi toprak birimleri haritası 1. Bolu, 2. Karabük ( 2003)...27 Şekil 4.6 Batı Karadeniz Bölgesi toprak alt grupları haritası 1. Bolu, 2. Karabük ( 2003)...28 Şekil 4.7 Bolu ili büyük toprak grupları ve arazi tipleri ( 2003)...30 Şekil 4.8 Karabük ili büyük toprak grupları ve arazi tipleri ( 2003).32 Şekil 4.9 Bolu iline ait Ombro-Termik Diyagram...41 Şekil 4.10 Karabük iline alt Ombro-Termik Diyagram...42 Şekil 5.1 Araştırma alanındaki en fazla taksona sahip türlerin dendogramı Şekil 5.2 Türlerin substratları tercih etme yüzdeleri Şekil 5.3 Yaylacık Araştırma ormanı ve diğer floristik alanların takson benzerliklerinin karşılaştırılması Şekil 5.4 Çalışma Alanındaki taksonların subsratlarına göre ayrımı Şekil 5.5 Saksikol liken türlerinin seçtiği kayaç tipleri Şekil 5.6 Araştırma alanındaki liken türlerinin ağaç seçimindeki tercih sayıları viii

11 ÇİZELGELER DİZİNİ Çizelge 3.1 Çalışma Alanının Örnek Alınan İstasyon Bilgileri...9 Çizelge 4.1 Aylık ve yıllık yağış miktarı (mm)...36 Çizelge 4.2 Yağışın mevsimlere göre dağılışı ve yağış rejimi...36 Çizelge 4.3 Ortalama nispi nem (%)...37 Çizelge 4.4 İstasyonlara ait aylık ortalama sıcaklık değerleri ( C)...37 Çizelge 4.5 İstasyonlara ait ortalama minimum sıcaklıklar (m C)...38 Çizelge 4.6 İstasyonlara ait ortalama maksimum sıcaklıklar (M C)...38 Çizelge 4.7 Biyoiklimsel sentez...40 Çizelge 4.8 Çalışma alanında tespit edilen türlerin bulunduğu istasyonlar (İstasyon numaraları bulgular kısmında istasyonlara verilen numaralardır)...61 Çizelge 5.1 Araştırma alanındaki liken örneklerinin familya, cins ve tür dağılımı Çizelge 5.2 Araştırma alanında en fazla taksona sahip ilk 5 cins Çizelge 5.3 Yaylacık Araştırma Ormanı ve diğer floristik çalışma alanlarının birbirine olan benzerlik oranları Çizelge 5.4 Çalışma alanında tespit ettiğimiz türlerin tercih ettikleri substratlar Çizelge 5.5 Saksikol Liken türlerinin toplandığı kayaç tipleri Çizelge 5.6 Araştırma alanındaki epiftik liken türlerinin ağaç türlerine göre dağılımları i

12 1. GİRİŞ Botanik anlamında ilk kez liken terimi M.Ö yılları arasında Theophrastus tarafından kullanılmıştır yılında likenoloji babası olarak sayılan İsviçreli doktor Eric Acharius bu eşsiz yapıları açıklamak için sored, izid ve sifel terimlerini kullanmıştır (Hale 1974). Linne, likenleri tek bir genus altında toplamıştır. Gerçek anlamda ilk sınıflandırmayı ise Acharicus 1810 yılında yapmıştır (Ahmadjian 1973) yılına kadar likenlerin ikili doğası fark edilememişti. Tulasne 1852 de fungusların hif ipliklerini tanımlamıştı. Ancak gonidi olarak adlandırılan alglerin hiflerin uçlarından tomurcuklar halinde köken aldığını ve buralardan ayrılarak bağımsız olarak geliştiklerini düşünüyordu. Sonunda 1866 da De Barry ve 1867 de Schwendener gonidinin serbest yaşayan alglerden hiçbir farkının olmadığını ve likenlerin iki ilişkisiz organizmanın bir birliği olduğu sonucuna varmışlardır (Hale 1974). O günün birçok araştırmacısı bu sonucu hiçbir zaman kabul etmediler ancak likenlerin funguslar ve karayosunları ile denk, kendi kendini idare edebilen organizmalar olduğunda ısrar ettiler. Sistematik botanikçilerin muhalefeti özellikle daha şiddetli idi. Çünkü belki de likenlerin diğer funguslar ile bütünleşmesi halinde özel kimliklerini kaybedeceklerinden korkuyorlardı lu yıllara kadar Elfving alglerin gonidi tabakasındaki hiflerden tomurcuklandığını ispat etmeye çalıştı ve 1953 te Schmidt o güne kadar şüphe ile karşılanan bu tartışmayı savunmak için önemli açıklamalar yaptı (Hale 1974). Likenler yıllarca mutualizmin akla ilk gelen örneğini oluşturmuşlardır. Bununla birlikte, Abies çalışmaları sonucunda, hücresel düzeyde alg hücrelerinin düzenli durumda ve kontrollü olarak mantar tarafından parazitize edildiği tespit edildi (Hawskworth 1988). Liken tallusu iki organizmadan meydana gelen kayda değer komplekslikte bir yapıdır. Fungus bileşeni (mikobiyont) yeşil algler veya mavi yeşil algler (fikobiyont) ile simbiyotik işbirliği kurmayı başaran bir Ascomycetes veya Basidiomycetes üyesidir. Yaklaşık kadar taksonla temsil edilen likenler mantarlar içerisinde sınıflandırılmaktadır. Liken yapısında yer alan alg üyeleri, Chlorophyta da yaklaşık 25 1

13 cins, Xanthophyta, Phaeophyta da 1 cins ve Cyanobacteria da 12 cinste toplanmaktadır. Sözü edilen bu divizyolardaki cinslerden 12 cinse liken tallusunda çok sık rastlanmaktadır. Liken yapısına katılan mantarlar ise çoğunlukla Ascomycetes, daha az sayıda Basidiomycetes üyeleridir Ascomycetes türünün hemen hemen yarısının liken yapısına katıldığı belirtilmektedir (Brodo 2001). Bu ayrı bileşenler bir araya geldiklerinde meydana gelen tallus, liken olmayan fungus ve algler ile hiçbir benzerlik göstermeyen uzun ömürlü ayrı bir yapı meydana getirir. Fungus ve alg elementleri sadece tallustan kesit alındığında ve mikroskop altında incelendiğinde tanınabilir (Hale 1974). Likenler genel olarak ilişkili oldukları liken olmayan Ascomycetes üyelerinden daha yüksek organizasyonlu bir tallus meydana getirirler ve diğer funguslarda bulunmayan vejetatif yapıları oluştururlar (Hale 1974). Bilindiği gibi algler suda veya çok nemli yerlerde yaşayabilen ototrof organizmalardır. Mantarlar ise saprofittirler. Kısacası her iki grubun da yaşam alanları oldukça sınırlıdır. Oysa bu simbiyotik birlik sayesinde likenler tropik kuşaktan kutuplara, deniz kıyısından dağlık bölgelere kadar pek çok ortamda yaşayabilirler. Bu ortamlar, ağaç gövdeleri toprak yüzeyler, diğer organizmaların yaşayamayacağı çıplak kaya, duvar, tarihi eser, kiremit, eski deri ve kemik parçaları, ağaç kabukları, kütük gibi substratlardır. Likenler ekstrem şartlarda su içeriklerini hızlı bir şekilde kaybederler. Fotosentez hızı düşer ve tallus hücre metabolik faaliyetleri yavaşlatır (Dormansi). Bu durumda likenler çok düşük sıcaklıklarda, -196 ºC de ve çok yüksek sıcaklıklarda ºC de canlı kalabilirler. Birçok likenin en iyi yaşayabildiği optimum sıcaklık ºC dir (Jahns 1987). Likenlerin gerek hava kirliliğinde biyolojik indikatör olarak kullanılmaları, gerekse diğer kullanım alanlarıyla ilgili yapılacak çalışmalar için öncelikle var olan liken zenginliğinin bilinmesi gerekir. Batı Karadeniz de Yenice nehrinin doğusunda ve aynı adı taşıyan ilçenin güneyinde yer alan çalışma alanımız Türkiye nin odunsu tür çeşitliliği en yüksek, yaşlı bütünlüğü bozulmamış nadir ormanları arasındadır. Yaylacık 2

14 Araştırma Ormanı nda ve Yenice Ormanlarında yayılış gösteren likenlerin taksonomik ve ekolojik özelliklerinin belirlendiği bu çalışma Türkiye liken florasının oluşmasına katkıda bulunmayı ve bundan sonra yapılacak benzeri çalışmalara ışık tutmayı amaçlamaktadır. 3

15 2. KAYNAK ÖZETLERİ Ülkemizde likenler ile ilgili çalışmalar çeşitli yabancı araştırmacılar tarafından yürütülmüşlerdir. Bu çalışmalar genellikle gezi notları şeklindedir. Rigler İstanbul ve çevresini (Rigler 1810), Schiffner Doğu Anadolu yu (Schiffner 1896), Steiner çalışma alanımızı da kısmen içine alan Erciyes Dağı ve Orta Anadolu yu (Steiner 1905), İstanbul ve çevresini (Steiner 1899a), Küçük Ağrı Dağı nı (Steiner 1899b), Doğu Karadeniz i (Steiner 1899b), Konya (Sultan Dağları nı) (Steiner 1909) ve Anadolu nun çeşitli yerlerini (Steiner 1909), Szatala; İstanbul Burgaz Adası (Szatala 1927), Anadolu yu (Szatala 1927), Trakya ve Anadolu yu (Szatala 1940), Doğu ve Güney Anadolu yu (Szatala 1941), Anadolu nun çeşitli yerlerini (Szatala 1960), Pisut Batı Anadolu yu (Pisut 1970) dolaşarak liken florası üzerinde yayınlar yapmışlardır. Verseghy (Verseghy 1982), Vitikainen (Vitikainen 1987), Timdal (Timdal 1991), Scheidegger (Scheidegger 1993), Magnussonn (Magnussonn 1929b), Leuckert and Poelt (Leuckert et al. 1976), Kilias (Kilias 1981), Hertel (Hertel 1967, 1970, 1973, 1989), Hawksworth (Hawksworth 1972), Hanko (Hanko 1983), Giralt ve Mayrhofer (Giralt and Mayrhofer 1994, 1995), Des Abbayes (Des Abbayes 1939), Degelius (Degelius 1954) Wei and Jlang (Wei and Jlang 1993) gibi araştırmacılar ise eserlerinde bir cinse ait türlerin taksonomik özelliklerini vermişler ve bu çalışmalarında Türkiye den toplanan likenleri de kullanmışlardır. Son yıllarda ülkemiz likenleri ile ilgili yabancılar tarafından yürütülen çalışmalar ise John, Nimis ve Schindler tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmalar sonucunda John Akdeniz Bölgesinden 128 genusa ait 459 tür (John 1996), Anadolu nun çeşitli yerlerinden 125 tür (John 1999, 2000, 2002), Nimis ve John Türkiye nin Akdeniz Bölgesinden 284 tür (Nimis and John 1998), John, Seaward ve Beatty daha önceden yapılmış bir arazi çalışmasının örneklerini inceleyerek Anadolu nun çeşitli yerlerinden 171 tür yayınlamışlardır (John et al. 2000), John ve Nimis Amanos Dağları ve Hatay bölgesinin liken florasını yayınlamışlardır (John and Nimis 1998). Yine son yıllarda John Türkiye nin çeşitli kesimlerinden bazı likenleri yayınlamıştır (John 2003). 20 yıldır Türkiye liken florası üzerine çalışmalar yapan John aynı zamanda Türkiye likenleri ile ilgili literatürleri toplayıp bu literatürleri liste halinde yayınlamıştır (John 1992, 1995). Breuss and John (2004) Türkiye den yeni liken kayıtları bulmuşlardır. 4

16 Aynı zamanda John tarafından hazırlanan Türkiye likenleri ile ilgili tür listesi (check list) hazırlanma aşamasındadır. Özellikle son yıllarda ülkemizin liken florasını belirlemek amacı ile ülkemiz araştırmacıları tarafından da çeşitli bölgelerin liken floralarını saptama çalışmaları yapılmıştır. Karamanoğlu Türkiye nin önemli liken türlerinin yayılış alanlarını ve ekonomik kullanımlarını (Karamanoğlu 1971), Güner ve Özdemir-Türkiye için yeni bir kayıt (Güner ve Özdemir 1986), Özdemir Bilecik ilinden toplanan 108 liken türünün yayılış alanını (Özdemir 1990), Eskişehir ilinden toplanan 138 liken türünün yayılış alanını (Özdemir 1991), Öztürk Uludağ dan toplanan kabuksu ve dalsı formda 48 liken türünün yayılışını (Öztürk 1992), Özdemir ve Öztürk Bursa İli nin kuzey bölümündeki Gemlik Mudanya kıyı şeridinde bulunan 36 liken taksonunun yayılış alanlarını ve ekolojik özelliklerini (Özdemir ve Öztürk 1992), Zeybek, John ve Lumbsch Türkiye likenlerinden Hypogymnia ( Nyl. ) cinsini taksonomik yönden (Zeybek, John and Lumbsch 1993), Aslan ve Öztürk Oltu ( Erzurum ) Yöresi nden toplanan 38 liken taksonunun yayılış alanlarını (Aslan ve Öztürk 1994), Çetin ve Tümen Balıkesir, Dursunbey yöresindeki 69 liken taksonunun yayılış alanlarını (Çetin ve Tümen 1994), Yazıcı Rize nin Çamlıhemşin Yöresi Fırtına Deresi havzasından 40 liken türünün yayılış alanını (Yazıcı 1995a), Yazıcı Trabzon un Akçaabat yöresinde Türkiye için 10 yeni liken türünü (Yazıcı 1995b), Çiçek ve Özdemir-Türk Ilıca (Kütahya) Yöresinden 116 liken türünün yayılış alanını ve Sakarya ili liken florasını (Çiçek ve Özdemir-Türk 1995, 1998), Yazıcı Trabzon un Akçaabat ilçesinden 47 taksonun yayılış alanını (Yazıcı 1995b), Gönülol, Kınalıoğlu ve Engin, Trabzon Araklı Kızılkaya Yaylası ndan Türkiye Liken Florası için yeni kayıt durumunda 12 liken türünü (Gönülol, Kınalıoğlu ve Engin 1995), Yazıcı tarihi Meryamana Manastırı nı içine alan Altındere Vadisi Milli Parkından 35 liken türünün yayılışlarını (Yazıcı 1995c), Güvenç ve Öztürk Manisa, Spil Dağı ndan saksikol ve terrikol özellikte 23 liken türünü (Güvenç ve Öztürk 1997), Özdemir-Türk, Sinop ve Kastamonu illerinden 69 liken türünün yayılış alanlarını (Özdemir-Türk 1997a), Özdemir-Türk Çanakkale Gökçeada dan 44 liken türünü (Özdemir-Türk 1997b), Çobanoğlu ve Akdemir İstanbul Adaları ndan (Kınalı, Burgaz, Heybeli, Büyükada) 27 genusa ait 68 liken türü (Çobanoğlu ve Akdemir 1997), Karabulut ve Özdemir-Türk Konya İli, Akşehir 5

17 ilçesinden 33 cinse ait 89 liken türünü (Karabulut ve Özdemir-Türk 1998), Güvenç ve Öztürk Adana ve Hatay illerine ait 27 genustan 51 liken türünü (Güvenç ve Öztürk 1998), Öztürk, Kaynak ve Güvenç Türkiye florasının A1, A2, C3 kareleri için yeni kayıt durumunda olan 24 liken türünü (Öztürk, Kaynak ve Güvenç 1998), Aslan ve Öztürk Van, Akdamar adasından 22 liken türünü (Aslan ve Öztürk 1998), Özdemir- Türk ve Güner Trakya Bölgesi için yeni 33 liken türünü (Özdemir-Türk ve Güner 1998), Öztürk ve Kaynak Türkiye için yeni 3 yapraksı liken türünü (Öztürk ve Kaynak 1999), Yazıcı Bursa ili Karacabey yöresinden 78 liken türünü (Yazıcı 1999b), Yazıcı Trabzon ilinden 230 tür ve 1 varyete (Yazıcı 1999a), Candan ve Özdemir-Türk Orduzu Malatya Bölgesinden 53 liken türünü (Candan ve Özdemir-Türk 2000), Aslan; Artvin, Erzurum ve Kars tan 201 liken türünü (Aslan 2000), Güvenç Kayseri İlinden 21 genusa ait 40 liken türünü (Güvenç 2001), Hezarfen, Özdemir-Türk ve Candan Kütahya Bilecik, Yeşildağ dan 77 liken türünü (Hezarfen, Özdemir-Türk ve Candan 2001), Güvenç; Adana, Konya ve Niğde illerinden 25 cinse ait 50 takson (Güvenç 2002), Aslan, Yazıcı ve Karagöz Artvin in Murgul Yöresinden 41 genusa ait 94 liken türü (Aslan, Yazıcı ve Karagöz 2002), Yazıcı ve Aslan Rize ili Çamlıhemşin yöresinden 114 tür ve 2 varyete (Yazıcı ve Aslan 2002), Halıcı ve Aksoy Erciyes Dağı ndan Türkiye için yeni iki tür (Halıcı ve Aksoy 2003, 2004), Güvenç ve Öztürk Uludağ ın alpin bölgesinden 66 takson belirtmişlerdir (Güvenç ve Öztürk 2004), Çobanoğlu ve Akdemir (2004) Bolu ve Çorum daki doğal parklardan liken türleri, Yazıcı et al. (2004) Türkiye için 4 yeni liken türü, Aslan vd. Türkiye den yeni folikol liken türleri, Kınalıoğlu (2005) Giresun dan liken türleri, Öztürk vd. (2005) Isparta ve Burdur bölgesinden, Çobanoğlu ve Sevgi (2006a) Çanakkale Gürgen Dağı ndan, Aydın (Oran) ve Öztürk (2006) Bursa nın ilçeleri Gemlik, İznik, Mudanya ve Orhangazi den; Halıcı, John ve Aksoy (2005) Erciyes Dağı ndan, Tufan et al. (2005) Termessos Milli Parkı ndan, Halıcı ve Aksoy (2006) Niğde ilinden ve Şirvan Dağı ndan, Çobanoğlu ve Yavuz (2006b) Isparta ve Afyonkarahisar Liken kayıtları vardır. Ayrıca Cansaran ve Yurdakulol (2007b) Giresun bölgesinden liken kayıtları eklemişlerdir. 6

18 Ülkemizde liken florası çalışmalarının ğabeyes, farklı amaçlara yönelik çalışmalara da başlanmıştır. Çevre sorunlarının artması ile birlikte likenlerin hava kirliliğininde belirlenmesinde indikatör ve monitör özelliklere sahip oldukları tespit edilmiştir. Kirlilik Orta Avrupa da olduğu gibi Türkiye de de pek çok liken türünün ortadan kalkmasına neden olmuştur (John 1990). Ülkemizde Eskişehir, Bilecik ve İzmir şehir merkezlerinde sırası ile likenlerin hava kirliliğine bağlı olarak dağılışlarını konu alan çalışmalar yapılmıştır (John 1988, Türe 1990, Özdemir 1992). Halıcı, Aksoy ve Demirezen ise Erciyes Dağı ve çevresinde Protoparmeliopsis muralis liken türünü kullanarak ağır metal kirliliğini ölçmüşlerdir (Halıcı et al. 2003). Ayrıca Aras, Cansaran ve Yurdakulol da likenlerdeki ağır metal kirliliğinin DNA düzeyinde etkisini araştırmaya başlamışlardır. Eski çağlardan bu yana değişik hastalıkların tedavisinde kullanıldığı bilinen liken türlerinin antimikrobiyal aktiviteleri üzerine de araştırmalar yapılmıştır. Evernia prunastri, Pseudevernia furfuracea, Alectoria capillaris, Ramalina farinacea, Cladonia foliacea, Cetraria aculeata gibi türleri ele alan bu çalışmalarda çeşitli patojen mikroorganizmalar üzerindeki antimikrobiyal özellikleri denenmiştir (Reisch 1985, Huneck et al. 1989, Tamer vd. 1991, Öztürk ve Güvenç 1995, Özdemir vd. 2003, Yılmaz et al. 2004). Neofuscelia pokoryni ve Neofuscelia pulla gibi türlerinde kimyasal içerikleri incelenmiştir (Tay et al. 2004). Ayrıca Rhizoplaca (Cansaran et al. 2006a), Usnea (Cansaran et al. 2007c), Ramalina (Cansaran et al. 2007a) liken türlerinin usnik asit ekstreleri izole edilip HPLC yöntemi ile miktar tayini yapılıp, antimikrobial aktivitelerini araştırmışlardır. Türk et al. Tarafından ise Hypogymnia tubulosa (Yılmaz et al. 2005) ve Pseudevernia furfuracea (Türk et al. 2006) türlerinin, ayrıca Candan et al da Xanthoparmelia pokornyi nin (Candan et al. 2006) gyrophorik asit ve stenosporik asit ekstrelerinin bazı bakteri ve funguslara karşı antimikrobial aktiviteleri incelenmiştir. Bu çalışmaların yanı sıra Odabaşoğlu et al da Usnea longissima liken türünün eksraktının antioksidant etkisini ve midedeki gastrik ülser tedavisinde kullanılabileceğini belirlemişlerdir. Türkiye deki likenlerin moleküler sistematiği konusunda Cansaran ve Aras tarafından Rhizoplaca genusu (Cansaran et al. 2006b) ve Aspicilia (Aras et al. 2007) moleküler 7

19 filogenetik yönden incelenmiştir. Ayrıca Aras ve Cansaran herbaryumda bulunan liken örnekleri için uygun DNA izolasyonu yöntemini belirlemişlerdir (Aras ve Cansaran 2006). Devam eden bu çalışmalar sonucunda çalışılan cinslerin Türkiye deki populasyon durumu hakkında geniş bir bilgi elde edilmiş olunacaktır. Bu çalışmalar sonucunda elde edilecek bilgiler doğrultusunda, moleküler filogeniye dayalı olarak cinslerin taksonomik problemlerinin çözümlenmesi liken sistematiğindeki yerlerinin daha belirgin olarak ortaya konması açısından oldukça büyük önem taşımaktadır. 8

20 3. MATERYAL VE YÖNTEM 3.1 Materyal ve tarihleri arasında 47 lokaliteden (Çizelge 3.1) farklı yüksekliklerde ( m) yapılan arazi çalışmalarında farklı liken örnekleri toplanmıştır. Örneklerin toplanması sırasında; örneklerin konulması için sırt çantası, arazinin durumu ve toplanan liken örnekleri ile ilgili özellikleri not etmek için bir arazi not defteri, kurşun kalem, pelur kağıttan yapılmış torbalar, örneklerin sarılması için yumuşak kağıt ve örneklerin substrat ile birlikte toplanması için çekiç, keski ve bıçak gibi aletler kullanılmıştır. 3.2 Yöntem Toplama yöntemi Liken örnekleri kaya, ağaç kabuğu, karayosunu, toprak gibi substratlardan birer parça ile birlikte alınmıştır. Örneklerin morfolojik yapılarının ve tayin işlemlerinde gereken özelliklerinin bozulmaması için kabuksu ve bazı yapraksı türlerin kenar ve merkezi kısımlarının korunmasına özellikle dikkat edilmiştir. Daha sonra bu materyaller yumuşak kağıda sarılmıştır. Toplanan materyaller pelur kâğıdından yapılmış torbaların içine alınmıştır. Daha sonra bu torbaların üzerine substrat çeşidi, istasyonun yüksekliği ve lokalitesi, ortamın özelliği not edilmiştir. Çizelge 3.1 Çalışma Alanının Örnek Alınan İstasyon Bilgileri Örnek Alan No. Tarih GPS Enlem- Boylam Lokalite Rakım (m) N41o 43 E34 o 41 Mengen- Elmaören mevkii Mengen- Keçikıran Tepe N41o 04 E32 o 02 Mengen- Mağara Tepe Mengen- Tekmenağıl Tepe Mengen- Danaayrağı Tepe Mengen- Dorukhan- Karataş Mevkii Mengen- Gökdiren Tepe Mengen- Karaboğa Yaylası 880 9

21 Çizelge 3.1 Çalışma Alanının Örnek Alınan İstasyon Bilgileri (devam) Örnek Alan No. Tarih GPS Enlem- Boylam Lokalite Rakım (m) N41o 10 E32 o 24 Yenice- Subatan Yaylası N45o 43 E34 o 41 Yenice- Tirköy Mevkii N41o 10 E32 o 24 Yenice- Cami mahallesi civarı N41o 10 E32 o 23 Yenice- Hisarköy Mevkii N41o 06 E32 o 18 Yenice- Kaplıkaya Tepe 500 m doğusu N41o 06 E32 o 18 Yenice- Eşşekyolu Tepesi 800m doğusu N41o 05 E32 o 19 Yenice-Kaklıcak Tepe N41o 05 E32 o 19 Yenice- Dikmen Tepe N41o 05 E32 o 19 Yenice- Yaymanpınar Tepe-en uç zirve N41o 05 E32 o 19 Yenice- Yaymanpınar Tepe-1 km güneyi N41o 04 E32 o 15 Yenice- Tarlabaşı Tepe, Tarla İşçi Ormanı N41o 04 E32 o 15 Yenice- Acısu Mevkii N40o 59 E32 o 15 Yenice- Bakırlı Tepe N40o 59 E32 o 15 Mengen-Yaylacık Orman İşletme Merkezi civarı N40o 59 E32 o 15 Yenice- Aynalı Tepe N40o 59 E32 o 15 Yenice- Fındıcak Tepe N41o 06 E32 o 16 Yenice- Burçluburun Tepe N41o 12 E32 o 25 Yenice- Kuzdere- Hamdioğlu Mahallesi Mevkii N41o 13 E32 o 28 Yenice- Hamzakıran mahallesi civarı N41o 11 E32 o 27 Yenice- Acısu Merkez N41o 12 E32 o 29 Yenice- Kızılgöz kayası N41o 12 E32 o 29 Yenice- Hacıömerler mahallesi N41o 14 E32 o 33 Yenice- Kazancıoğlu mahallesi N41o 15 E32 o 34 Yenice- Yalnızca yaylası kuzey tarafı N41o 15 E32 o 34 Yenice- Yalnızca yaylası N41o 15 E32 o 35 Yenice- Kabaklı kaya N41o 14 E32 o 35 Yenice- Dikilitaş

22 Çizelge 3.1 Çalışma Alanının Örnek Alınan İstasyon Bilgileri (devam) Örnek Alan No. Tarih GPS Enlem- Boylam Lokalite Rakım (m) N44o 48 E45 o 71 Yenice- Kaklıcak deresi yanı N44o 51 E45 o 66 Yenice- Karacapınar Tepe N44o 82 E45 o 69 Yenice- Damyanı Tepe N45o 18 E45 o 69 Yenice- Harmancık Tepe N45o 01 E45 o 69 Yenice- Kale Tepe N44o 40 E45 o 65 Yenice- Döngeller Tepe N44o 49 E45 o 62 Yenice- Kilise Tepe N44o 52 E45 o 62 Yenice- İrsaksivrisi Tepe N44o 90 E45 o 65 Yenice- Uluziyaret Tepe N44o 81 E45 o 65 Yenice- Mollaömer Tepe N45o 01 E45 o 63 Yenice- Arapdedebaşı Tepe 535 Herbaryuma getirilen materyaller, torbalardan çıkarılarak oda sıcaklığında belirli bir müddet kurumaya bırakılmıştır. Kurutulan liken örnekleri özel liken zarflarına alınarak etiketlenmiş ve Demirbaş numaraları verilmiştir Tayin yöntemi Geçmişte cins ve daha yüksek taksonomik kategorilerin ayrımının gelişim formu, spor rengi ve spor bölmesi gibi tek bir karaktere dayanarak yapıldığı görülmektedir. Bu tip sistematik karakterler sınıflandırmada halen kullanılmasına karşın, üreme organlarının ontogenik özellikleri, askus ve askospor yapısının aydınlatılmasıyla bu cins ve familyaların sistematik yerleri değiştirilmiştir. Günümüzde yapılan yeni düzenlemelerde, askustan türevlenen karakterler yanında, askus ontogenisi, parafiz, perifiz ve diğer himeniyal filamentlerin özellikleri, askosporların yapısı, piknidyumların özellikleri, liken maddelerinin kimyası, tallus yapısı ve gelişme formları, ekolojik özellikler ve biyocoğrafik karakterler modern sınıflandırma kriterleri olarak kullanılmaktadır (Galun 1998). 11

23 Tür ve tür altı kategorileri belirlemede oldukça önemli karakterler olan spor boyutları, askus boyutları, himenyum yükseklikleri, parafizlerin genişlikleri oküler mikrometre ile ölçülmüştür. Liken örneklerinin tayininde, OLYMPUS marka stereomikroskop, OLYMPUS CHK marka ışık mikroskobu, oküler mikrometre, tür ve tür altı kategorilerde teşhis için potasyum hidroksit, kalsiyum hipoklorit, p fenilendiamin ve iyot gibi bazı kimyasal reaktifler kullanılmıştır. Bizim çalışmamızda, toplanan likenlerin tayininde çeşitli flora kitapları ve tayin anahtarlarından faydalanılmıştır (Ozenda and Clauzade 1970, Wirth 1995, Clauzade and Rou 1985, Purvis et al. 1992, Brodo et al. 2001). Morfolojik incelemelerin hepsi stereomikroskop altında yapılmıştır. Anatomik incelemeler için alınan kesitler doğrudan elle stereomikroskop altında alınmış ve ışık mikroskobunda incelenmiştir. Bunun ğabeyes pek çok türün teşhisinde kimyasal reaktifler kullanılmıştır. Kullanılan kimyasal reaktifler ve sembolleri aşağıda verilmiştir: Potasyum hidroksit (K) çözeltisi: Yaklaşık % 10 luk bir çözelti yeterlidir. Bu çözelti kapalı bir kap içinde aylarca saklanabilecek stabil bir çözeltidir. Kalsiyum hipoklorit çözeltisi: Bu çözelti evlerde kullanılan birçok çamaşır suyunun ana bileşiğidir. Sadece birkaç ay boyunca aktiftir ancak ucuz olması sık aralıklarla değiştirilmesine olanak verir. Aynı zamanda çalışma sırasında sık aralıklarla test edilmelidir. Reaksiyon genellikle çabuk geçer ve sadece birkaç saniye içinde sonlanabilir. KC: K uygulandıktan yaklaşık 30 saniye sonra kurutma kağıdı ile alınır. Daha sonra bir damla C damlatılır. CK: KC testinin tersidir. 12

24 Parafenilendiamin (P veya Pd): Bu çözelti stabil değildir ve bir kristali alkol içinde çözerek hazırlanır. Daha sonra bu çözelti örneğe uygulanır. Çok daha stabil bir çözelti olan Steiner ın çözeltisi (1 gr parafenilendiamin, 10 gr sodyum sülfit, iki veya üç damla ticari olarak satılan sıvı deterjan ve 100 ml su) içerir. Bu çözelti 3 aya kadar dayanır ancak belirli aralıklar ile test edilmelidir. Pd reaksiyonunun gelişmesi iki veya üç dakika alır, bu yüzden negatif sonuç kararına varmadan önce birkaç defa test edilmelidir. Pd nin kansorojen olduğu düşünülmektedir (Dobson 1992), bu yüzden bu kimyasalı kullanırken çok dikkatli davranılmalıdır. İyot (I): İzolikenin (nişasta benzeri bir ürün) varlığının veya yokluğunun önemli olduğu durumlarda kullanılır. Yukarıda belirtilen reaktiflerden tallus, medulla, apotesyum ve sorallere birer damla damlatıldığında reaksiyon veriyorsa, sembolün yanına (+) konmuş ve hangi rengi verdiği yazılmıştır. Reaksiyon vermiyorsa sembolün yanına (-) işareti konmuştur. Ayrıca saksikol türlerin substratlarının kalkerli veya silisli olduğunun tespiti için % 10 luk HCI kullanılmıştır. Kalkerli kayalar % 10 luk HCI ile köpürme şeklinde reaksiyon verdiği halde silisli kayalar da böyle bir reaksiyon gerçekleşmemektedir. Bölgenin iklim verileri Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü bültenlerinden elde edilmiştir. Biyoiklim katları; Emberger in Akdeniz Bölgesi için geliştirdiği Q=2000.P/M 2 -m 2 formülü ile kurak mevsimi tanımlamak için S=PE/M formülüne göre yapılmıştır. Bölgenin jeolojik özellikleri araştırılarak Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü Jeoloji Etütleri Dairesi, MTA Kütüphanesi ve Yergök vd. (1987, 1989), Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü (1989, 2002), ve kaynakların taranmasıyla temin edilmiştir. Araştırma alanının toprak özellikleri ile ilgili bilgiler ve haritalar Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü verilerinden (Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü 1989, 2002; ) sağlanmıştır. 13

25 4. BULGULAR 4.1 Araştırma Bölgesinin Tanımı Araştırma bölgesinin coğrafik durumu Araştırma alanı kuzey enlemleri ile doğu boylamları arasında, Bolu ili, Mengen ilçesine ve Karabük ili Yenice ilçesine bağlı olarak bulunmaktadır. Mengen ve Yenice ilçelerinin arasında bulunan alan, Yenice ilçesine 17 km. uzaklıktadır. Toplam alan hektar olup, hektarı ormanlık, 58.0 hektarı açıklıktır. Türkiye florası kareleme esasına göre A4 karesindedir (Davis 1965) (Şekil 4.1). Yaylacık Araştırma alanının en yüksek noktası 1654 m. İle Keçikıran Tepe olup, en alçak yeri ise kuzeydoğu sınırında, Otlaklıburun Mevkiindeki Doksandere ile İncedere nin keşiştiği noktadır. En büyük sırt güneyde doğu-batı yönünde uzanan Hakim Sırt tır. Bu sırt üzerindeki tepeler batıdan doğuya doğru Kamışlıgöl Tepe (1212 m.), Mağara Tepe (1362 m.), Keçikıran Tepesi (1654 m.), Karaburun Tepe (1533 m.), Kızman Tepe (1483 m.), Aygırbeleni Tepe (1388 m.), Duman Tepe (1501 m.), Çadırağaç Tepe (1598 m.) şeklinde sıralanmaktadır (Şekil 4.2). Alanın genel bakısı kuzey ve kuzeybatıyadır. Meyil çoğunlukla % arasındadır. Sırt, dere ve tepelerden oluşan arazi engebeli yapıdadır. Mengen ilçesinin yakın köyleri, Yaylacık Ormanının Elmaören, Keçikıran ve Karaboğa mevkilerini otlatma amacıyla kullanmaktadır (Şekil 4.1). Yenice Ormanları ise, Yenice nin Kuzeydoğusuna doğru Yenice (Filyos) vadisinin içinde Göktepe, Bakacak Kulesi, Sorgun Yaylası, Çitdere/Şimşirdere, Camiyanı, Karakaya, Kavaklı Arboretum sahası, Keltepe, İncidere bölümlerinden oluşmaktadır. 14

26 Şekil 4.1 Araştırma alanından genel bir görünüm 15

27 Şekil 4.2 Araştırma alanının topografik haritası Batı Karadeniz de Yenice Nehri nin doğusunda ve aynı adı taşıyan ilçenin güneyinde yer alan Yenice Ormanları, Türkiye nin odunsu tür çeşitliği en yüksek, yaşlı bütünlüğü bozulmamış nadir ormanları arasındadır. Bu ormanlar, WWF nin (Dünya Doğayı Koruma Vakfı) 1999 da belirlediği, dokuzu Türkiye de bulunan acil olarak korunması gereken 100 orman alanından biridir. Avrupa Ormanları nın Sıcak Noktaları olarak tanımlanan bu alanlar biyolojik çeşitlilik açısından en değerli alanlar arasında yer almaktadır. Alanın güney sınırını oluşturan zirveler Bolu Dağları nın doğu uzantılarını şekillendirmektedir. Yenice Ormanları nemli ve yağışlı iklimiyle dikkat çekmektedir. 16

28 Yıllık ortalama sıcaklık 8.8 C, nem yüzde 76.2 ve toplam yağış 1200 mm civarındadır. Yüksek yağış oranı, alanda zengin ağaç çeşitliliğini ve Kayın-Göknar ormanlarının baskın durumda olmasını sağlamaktadır. Karadeniz in özellikle, vadiler arasından geçerek Keltepe ye ulaşan nemli hava kütleleri, kuzeye bakan yüksek kesimlerde bir sis yağmur kuşağıyla, meşe türlerinin oluşturduğu ormanlarda Doğu Kayını, Gürgen, Porsuk ve Akçaağaç gelişmesine olanak sağlamaktadır. Engebeli topografya, yerleşim yerlerinin genişlemesine engel olarak, Yenice Ormanları nın bakir ve biyolojik çeşitlilik açısından zengin bir alan olarak kalmasını sağlamaktadır. Yenice ve Yaylacık Ormanları çok geniş alanlara yayılan ve halen doğal özelliklerini koruyan ender ormanlar arasında sayılmaktadır. Buradaki floranın yayıldığı bölgede temel kayalar, Prekambriyen (2.5 milyar-500 milyon yıl önce) dönemine ait metagranodiyoritlerden (başkalaşıma uğramış granit) oluşmaktadır ve genelde bölgenin kuzey batısında geniş alanlarda görülmektedir (Şekil 4.3). Kuzeydoğuya doğru Yenice (Filyos) Vadisi nin de içinde yer aldığı ormanlar, geç Kretase ( milyon yıl önce) döneminin sığ denizel karbonatlı çökelleri üzerinde geniş alanlara yayılmaktadır. Yenice ve Yaylacık Ormanları, İncedere ve Şimşirdere/Çitdere su toplama havzaları içindeki yamaçlarda çok geniş alanlar kaplayan el değmemiş, geniş ve iğne yapraklı karışık doğal yaşlı ormanları; anıt niteliğindeki ağaçları; derin vadileri; akarsu ekosistemleri; barındırdığı yaban hayatı çeşitliliği ve yoğunluğuyla, biyolojik çeşitlilik açısından son derece zengin bir alandır. Bu özellikleriyle Türkiye ormanlarının dokuz sıcak noktasından (National Geogeaphic 2005) biri olan Yenice Ormanları nın sahip olduğu doğal yaşam alanlarından bazıları (Batı Karadeniz Doğu Kayını ormanları, batı Öksin-Avrupa-Sibirya floristik bölgesinin, 17

29 bütün kuzey Anadolu yu içine alarak Kafkaslar ın batı bölümüne kadar uzanan ormanlar, Uludağ Göknarı ormanları ve Batı Karadeniz in alt kesiminde yetişen Sarıçam ormanları), Bern Sözleşmesi ne (Avrupa Yaban Hayatı ve Doğal Yaşam Ortamlarının Korunması Sözleşmesi) göre Tehlike Altındaki Habitatlar listesinde yer almaktadır. Türkiye deki en bakir orman habitatlarından biri olan Yenice ve Yaylacık Ormanları, bir ağaç müzesi niteliğinde, 29 endemik bitki taksonu içeren (National Geogeaphic 2005) önemli bitki alanıdır ve yaygın olarak nemli karışık orman topluluklarını barındırmaktadır. Ormanın üst katı altı ana ağaç türünden (Fagus orientalis, ğabeyes nordmanniana subsp. Bornmuelleriana, Pinus nigra, Pinus sylvestris, Carpinus betulus, Quercus petraea) oluşmaktadır. Bunlara ara ve alt tabakalarda 30 önemli ağaç, ağaççık ve çalı türü eşlik etmektedir. Bitki örtüsü, ana orman yapısı; bu çeşitliliğe, dere kenarları, yol boyları ve kuytu yerlerde kalmış 17 ağaç, ağaçcık ve çalı türü de eklenmektedir. Doğu Kayını ve Uludağ Göknarı, bu ormanlardaki baskın türlerdir. Alanda Sarıçam, Istranca Meşesi, Gürgen, Anadolu Karaçamı, Dişbudak ve sapsız meşe türleri hem bireyler hem de topluluklar halinde bulunmaktadır. Bu alan ayrıca, Türkiye de yetişen Karaçamlar arasında en büyük kozalaklı olanlarını da barındırmaktadır. Yenice Nehri nin güneyinde, orman formasyonunun bozulduğu alanları çoğunlukla nemcil türlerden oluşan çalı formasyonu kaplamaktadır. Bu ormanların en önemli özelliği, dünyada eşine ender rastlanan anıtsal niteliklere sahip çok sayıda ağaç, birey ve toplulukları içermesidir. Özellikle Çitdere Bölgesi çevresinde, çınar yapraklı lorida, kayın gövdeli lorida, fındık, sapsız meşe, Anadolu Karaçamı, porsuk ve dağ karaağacı gibi türlerin olağanüstü örneklerinden oluşan anıt ağaçlar bulunmaktadır. Kavaklı çevresinde ise çok sayıda anıt porsuk ve fındık bireyleri bulunmaktadır. 18

30 Şekil 4.3 Araştırma alanında bulunan anıt ağaçlardan Pinus nigra var. Pallasiana (=Cami yanı çamı) 4.2 Araştırma Bölgesinin Jeolojisi Bölgenin jeolojik özellikleri Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü Jeoloji Etütleri Dairesi, MTA kütüphanesi ve Yergök vd. (1987, 1989), Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü (1989, 2002) ve kaynakların taranmasıyla temin edilmiştir. 19

31 Şekil 4.4 Batı Karadeniz Bölgesi jeoloji ana materyal haritası, 1. Bolu, 2. Karabük ( 2003) Bolu Paleozoik Ağaçlar, Yayla ve Hamzabey köy hattının kuzeyindeki topoğrafik yükseklikler ve tepeler metamorfitlerden oluşmaktadır. Yüzeylemesi doğu, kuzeydoğu-batı, güneybatı 20

32 istikametlerinde devamlıdır. Genellikle amfibolit, gnays, biyotit-muskovit-albit-şist, üst seviyelerde de kuvarsitlerden oluşmuştur. Bunlar yer yer granit, diyorit ve gabrolarla kesilmiştir. Amfibolitler yeşilimsi siyah, bozuşmuş rengi koyu gri, ince kristalli, yapraklanmalıdır. Gnayslar koyu gri, kahverengimsi, yapraklanmalı ve kıvrımlıdır. Kuvarsitler bej, sarı, kirli sarı renkte, çok altere olmuş, kırıklı ve eklem sistemi oldukça gelişmiştir. Granitler gri, alacalı renkte, kaba kristalli, bozuşmuş rengi beyazımsı, çatlaklı, sert ve sağlam yapıda olup, ayrışmaya rastlanmamaktadır. Diyoritler ise yeşilimsi, bozuşmuş yüzeyleri kahverengi, ezilmiş, sert, sağlam, kırılgan ve ayrışması blokludur. Arkoz (Metakumtaşı), kuvarsit, metakonglomera, mermer, kayrak, fillit ve kireçtaşı gibi kayalar genelde Bolu Ovası nın kuzeyinde yüzeylenmişlerdir. Doğu ve batıda dağınık halde izlenirler. Kuzeyde Çukurviran Köyü batısından Gölcük Köyü ne kadar uzanan yaklaşık 7 km uzunluğundaki yüzeylemesi, kaya türü özelliklerinin en iyi görüldüğü yerlerdir. Kuzeydoğuda da Aşağıçandır Mahallesi batısından başlayıp Büyüksu vadisinin kuzey yamaçlarındaki yüzeylemelerinde kuvarsitler ve metavolkanitler hakimdir. Doğuda Çanakçılar Köyü civarında kuvarsit ve grovaklar daha yaygındır. Batıda arkozlar ve metagrovaklar ince mermer tabakaları ve lorida ardalanmalıdır (Şekil 4.4). Arkozların tane yapıları esmer renkli, bozuşmuş rengi ise açık kahvedir. Tabakalı yapıda olup, kıvrım ve kırıklıdır. Kuvarsitler sarımsı boz renkli, tabakalanma yer yer belirgin olup orta ve ince tabakalıdır. Çok kırık ve çatlaklıdır. Metakonglomeralar mor renkli, yer yer iyi derecelenmeli, mıcır ayrışmalıdır. Çakıl taşları kalın tabakalıdır, bu birimlerin yaşı Siluriyen olarak belirlenmiştir (Yergök vd. 1987, 1989). Mermer yüzeylemeleri Bolu Ovası nın kuzeyine serpilmiş durumda olup, batı, güneybatı-doğu, kuzeydoğu doğrultusunda bazı tepeleri oluşturmaktadır. Aşağı Çandır Mahallesi güneyinde Çalca Tepe ve Kolluk Tepe yi oluşturan yüzeylemelerinde geniş alanlar kaplamaktadır. Mermerler siyah, koyu gri, pembe, sarımsı beyaz ve beyaz renklerde yer yer dolomitize olmuş, rekristalize olup, çatlaklı ve yarıklıdır. 21

33 Kayrak, Fillit, Bolu Ovası nın kuzeyinde batı, güneybatı-doğu, kuzeydoğu doğrultusunda dizilmiş, dağınık yüzeylemeler şeklinde izlenir. Kayraklar koyu gri, siyahımsı kahverengi, bozuşmuş rengi yeşilimsi, ince şistik seviyeli, çok kıvrımlıdır. Daha üstte fillitleşmiş killi seviyeler ve marnlar izlenir. Bunlar kahverengi, grimsi, yağlı bir görünümdedirler. Tabakalanma izlenmez, çok çatlaklıdır. Doğuya doğru yüzeylemelerdeki kalınlık azalır. Birimin yaşı Alt Devoniyen olarak belirlenmiştir (Yergök vd. 1987, 1989). Kireçtaşı, kuzeybatıda Çatçız Mahallesi kuzeyinde yer yer yüzeylemişlerdir. Altta siyah, çok çatlaklı, çatlaklar kalsit dolgulu, yer yer kalın tabakalı, sert ve sağlamdır. Daha üstte boz renkli, kristalize görünümlü dolomitik, çok çatlaklı, sert, sağlam blok ayrışmalı kireçtaşları görülür. Birimin Yaşı Orta Devoniyen dir (Yergök vd. 1987, 1989) Mesozoyik Kireçtaşı, Bolu Ovası nın güneyinde ve özellikle güneydoğu kısımlarında yüzeylemiştir. En geniş yayılımı Tınaz Tepe, Dikmenköytepe arasındadır. Altta boz renkli, iri kristalli, yer yer oolitli, çok çatlak ve yarıklı, erime boşluklu seviyeleri gözlenmiştir. Kireçtaşlarının yaşı Üst Jura-Alt Kretase olarak belirlenmiştir (Yergök vd. 1987, 1989). Kireçtaşı, Marn, Kumtaşı, Çakıltaşı ve silttaşı Ardalanması (Filiş), Bolu Ovası nın güneyinde, batıda Bakırlı Dere den güneye kadar uzanan, doğuda Saraycık, Kurha, Düvenlik, Mahmutlar köyleri çevrelerinde geniş yayılımları olan yüzeylemeleri görülür. Alınan paleontolojik örneklere göre birimin yaşı Üst Senoniyen Maestrihtiyen olarak belirlenmiştir (Yergök vd. 1987, 1989). Kireçtaşı : Güney kesimlerde sadece Dikmentepe de yüzeylenmektedir. Kireçtaşlarının yaşı Alt-Orta Paleosen olarak belirlenmiştir (Yergök vd. 1987, 1989). Kireçtaşı, Kumtaşı, Kiltaşı, Çakıltaşı Ardalanması: İnceleme alanının Kuzeyindeki tüm alanlar boyunca batıdan doğuya doğru uzanır. Yüzeylemesi batı, güneydoğu-doğu, 22

34 kuzeydoğu doğrultudadır. Birimlerin yaşları Maestrihtiyen Paleosen olarak bulunmuştur (Yergök vd. 1987, 1989) Tersiyer Kireçtaşı, kumtaşı, kiltaşı ve silttaşı ardalanması, doğuda, Bolu Ovası nın kuzeyinde ve batı, güneybatı-doğu, kuzeydoğu doğrultuda, gittikçe genişleyen ve kesiksiz devam eden yüzeylemesi vardır. Bunun dışında batıda Elmalık Köyü kuzeyinde, Karamanlar ve Ağaççıklar çevresinde de küçük ve süreksiz yüzeylemeleri görülmüştür. Bu birimler Lütesiyen olarak yaşlandırılmışlardır (Yergök vd. 1987, 1989). Aglomera, tüf, tüfit, kuzeydoğuda Kartlar Mahallesi, Yukarıçınar Mahallesi ve Banaz Köyü çevresinde yüzeylemiştir. Yaşı Orta-Üst Eosen dir. Volkanik hamurlu bloklu seri, Güneybatı kesiminde Yukarı ve Aşağı Yenice Mahallesi ile Gölcük ve Softalar mahalleleri arasında yüzeylemiştir. Yaşı Üst Kretase dir. Bazalt, andezit, tüf, aglomera: Güneyde yaygın ve devamlı yüzeylemeler halindedir. Ayrıca doğuda fayın hemen kuzeyinde Senir Mahallesi çevresinde de yüzeylemiştir. Çakıltaşı, kumtaşı, kiltaşı ardalanması, Bolu Ovası nın kuzey kenarında batı, güneybatıdoğu, kuzeydoğu doğrultusunda kesintisiz olarak yüzeylenmiştir. Ayrıca ovanın kuzeydoğusunda Ocaklar, Dadanıköy ve Yuvaköyü, Ayazla Mahallesi civarında; ovanın batısında Gölköy Barajı kuzeyinde; ovanın güneyinde Sultanköy kuzeyi ile Üç Tepeler mevkiinde büyüklü-küçüklü yüzeylemeler şeklinde gözlenmiştir. Birimin yaşı Pliyosendir (Yergök vd. 1987, 1989). Çakıltaşı, kumtaşı, silttaşı ardalanması, Bolu Ovası ndaki Pliyosen çökellerinden farklılık gösterir. Kuzey kesimlerde batı, güneybatı-kuzey, kuzeydoğu doğrultusunda uzanmakta ve metamorfitlerin güneyindeki tektonikle oluşmuş bir çukuru doldurmaktadır (Yergök vd. 1987, 1989). 23

35 Kuvaterner Çakıltaşı, Bolu Ovası nın doğusunda Kuzey Anadolu Fayı ile Büyüksu arasında Hariçgeçitviran, Susuzkınık ve lorida köyleri çevresinde yüzeylemiştir. Traverten, Kuzey Anadolu Fayı boyunca yer yer yüzeylemiştir. En büyük ve devamlı yüzeylemesi Çepni Köyü kuzeyinde yaklaşık 3-3,5 km uzunluktadır. Doğuda Kandıra köyünden doğuya uzanan yaklaşık 2 km lik bir devamlılık gösteren ikinci büyük yüzeylemesi görülür. Yamaç molozu, kuzeyde topoğrafik olarak yükseklik gösteren Mesozoik yaştaki kireçtaşı ve genç volkanitlerin oluşturdukları yükseltilerin Bolu Ovası nın güney sınırı ile birleştikleri eteklerde yüzeylemişlerdir. Birikinti konisi (Qa), Bolu Ovası na kuzeyden ve güneyden açılan dere ve akarsuların ağızlarında görülen koni tipi yığışmalardır. Genel dizilimleri de batı, güneybatı-doğu, kuzeydoğu doğrultudadır. Alüvyon (Qa1); Bolu Ovası nda yaklaşık 12 km uzunluğunda ve 8 km genişliğindeki büyük bir alanda yüzeylemiştir. Bu bölge Kuzey Anadolu Fay Zonu üzerinde bulunmaktadır. Buradaki faylar diri ve etkin fay, diri fakat etkin olmayan fay ve diri olmayan fay olmak üzere üç grupta toplanmıştır ve bunlar depremsellikte büyük öneme sahiptir Karabük Mesozoik Karabük yakın çevresinde yer alan birimler aşırı kırıklanmış ve altere olmuş şistlerin dağınık ve ufak mostralar göstermesinden sonra ortaya çıkan metakumtaşı, şeyl ve kuvarsitten meydana gelen Hamzafakılı formasyonudur. Bu birimin üzerinde yer alan Devoniyen-Viziyen yaşlı dolomit, dolomitik kireçtaşları Yılanlı formasyonunu oluşturur. Mesozoyik yaşlı istif en altta karasal Bürnük formasyonu ile temsil edilmiştir ve yaşı Dogger dir. Bürnük formasyonu konglomera, kumtaşı ile temsil edilmiştir ve 24

36 üzerinde Zonguldak formasyonunun karbonatları bulunmaktadır. Burada Zonguldak formasyonunun yaşı Oksfordiyen-Barramiyen aralığındadır. Daha üstte alt Kretase yaşında fliş fasiyesi gelişmiştir. Bu evrede hızlı sedimantasyon ürünü olistrostromal çakıltaşları ve şeyl, kiltaşı, kumtaşı ardalanmasından meydana gelen ayrıca içerisinde karbonatlı olistolitler taşıyan Ulus formasyonu yer almaktadır. Ulus formasyonunun yaşı üst Kretase ye kadar ulaşmaktadır. Ulus formasyonu üzerinde Meastrihtiyen yaşında olan, Ereğli, Zonguldak, Bartın da da izlenen Alaplı formasyonu yer almaktadır (Şekil 4.4). Karabük yakın çevresinde Tersiyer istifi yer almaktadır. Alaplı formasyonu üzerinde yer alan Konglomeratik Çingiller formasyonu Tersiyerin en alt kesimini temsil etmektedir. Bu birimin üzerinde marn ile Kışlaköy formasyonu, daha sonra Alkısrak formasyonu yer almaktadır. Safranbolu formasyonu, Yumrulu kireçtaşları ile Karabük havzasında oldukça geniş olarak temsil edilmiştir. Bu istifin üzerine yine oldukça yaygın Karabük formasyonu yer alır. Daha üzerinde çakıltaşı seviyeleri ile Çerçen formasyonu, karbonatları ile Soğanlı formasyonu, daha sonra Akçapınar formasyonu yer almaktadır. Akçapınar formasyonu üzerine çakıltaşları ile Yunuslar formasyonu Paleojen istifinin en üst kesimlerini teşkil etmektedir. Neojen yaşlı Yörük formasyonu ve Çamlık çakıltaşı üyesi ile Tersiyer istifi sona ermektedir. Neojen de Karabük yakın çevresinde gölsel çökeller meydana oluşmuştur. Alanda Eosen sonrası meydana gelen kompresif deformasyon günümüzde etkisini halen göstermektedir. Bu deformasyon Eosen sonrası yatay hareketlerin bölgede gelişmesine neden olmuştur. Kuvaterner de yükselmeler nedeniyle bölge bugünkü doğal görüntüsünü almıştır. Üst Kretase nin ilk birimi Gideros formasyonudur. Bu birimin Alt Kretase ile olan ilişkisi tedrici geçişlidir. Gideros formasyonu üzerinde tüm Üst Kretase boyunca volkanotortul istifleri ile geniş oranda temsil edilmiş yay volkanizmasının çökelleri bulunmaktadır. Başköy formasyonu, Gideros formasyonu ve diğer birimler üzerine açısal uyumsuzlukla yer alır. Üst Kretase Maestrichtiyen yaşlı Alaplı formasyonunun 25

BÖLÜM 3. Artvin de Orman Varlığı

BÖLÜM 3. Artvin de Orman Varlığı BÖLÜM 3 Artvin de Orman Varlığı Özgür EMİNAĞAOĞLU Orman, oldukça geniş bir alanda kendine özgü bir iklim oluşturabilen, belirli yükseklik, yapı ve sıklıktaki ağaçlar, ağaçcık, çalı ve otsu bitkiler, yosun,

Detaylı

Temel Kayaçları ESKİŞEHİR-ALPU KÖMÜR HAVZASININ JEOLOJİSİ VE STRATİGRAFİSİ GİRİŞ ÇALIŞMA ALANININ JEOLOJİSİ VE STRATİGRAFİSİ

Temel Kayaçları ESKİŞEHİR-ALPU KÖMÜR HAVZASININ JEOLOJİSİ VE STRATİGRAFİSİ GİRİŞ ÇALIŞMA ALANININ JEOLOJİSİ VE STRATİGRAFİSİ ESKİŞEHİR-ALPU KÖMÜR HAVZASININ JEOLOJİSİ VE STRATİGRAFİSİ İlker ŞENGÜLER* GİRİŞ Çalışma alanı Eskişehir grabeni içinde Eskişehir ilinin doğusunda, Sevinç ve Çavlum mahallesi ile Ağapınar köyünün kuzeyinde

Detaylı

MADEN SAHALARI TANITIM BÜLTENİ

MADEN SAHALARI TANITIM BÜLTENİ Ocak 2015 Sayı: 15 Satış Rödovans ve Ortaklıklar İçin MADEN SAHALARI TANITIM BÜLTENİ Bültenimizde yer almak için bize ulaşınız. E-Posta: ruhsat@madencilik-turkiye.com Tel: +90 (312) 482 18 60 MİGEM 119.

Detaylı

MEKANSAL BIR SENTEZ: TÜRKIYE. Türkiye nin İklim Elemanları Türkiye de İklim Çeşitleri

MEKANSAL BIR SENTEZ: TÜRKIYE. Türkiye nin İklim Elemanları Türkiye de İklim Çeşitleri MEKANSAL BIR SENTEZ: TÜRKIYE Türkiye nin İklim Elemanları Türkiye de İklim Çeşitleri Türkiye de Sıcaklık Türkiye de Yıllık Ortalama Sıcaklık Dağılışı Türkiye haritası incelendiğinde Yükseltiye bağlı olarak

Detaylı

ANADOLU ÜNivERSiTESi BiLiM VE TEKNOLOJi DERGiSi ANADOLU UNIVERSITY JOURNAL OF SCIENCE AND TECHNOLOGY Ci1Wol.:2 - Sayı/No: 1 : 203-209 (2001)

ANADOLU ÜNivERSiTESi BiLiM VE TEKNOLOJi DERGiSi ANADOLU UNIVERSITY JOURNAL OF SCIENCE AND TECHNOLOGY Ci1Wol.:2 - Sayı/No: 1 : 203-209 (2001) ANADOLU ÜNivERSiTESi BiLiM VE TEKNOLOJi DERGiSi ANADOLU UNIVERSITY JOURNAL OF SCIENCE AND TECHNOLOGY Ci1Wol.:2 - Sayı/No: 1 : 203-209 (2001) ARAŞTIRMA MAKALESiIRESEARCH ARTICLE YEşiLDAG Beril HEZARFEN,

Detaylı

İnce Burun Fener Fener İnce Burun BATI KARADENİZ BÖLGESİ KIYI GERİSİ DAĞLARI ÇAM DAĞI Batıdan Sakarya Irmağı, doğudan ise Melen Suyu tarafından sınırlanan ÇAM DAĞI, kuzeyde Kocaali; güneyde

Detaylı

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ FATİH ORMANLARININ ( Şişli, İSTANBUL) LİKENLERİ Seda SOLAK YÜKSEK LİSANS Biyoloji Anabilim Dalı Nisan-2016 KONYA Her Hakkı Saklıdır TEZ BİLDİRİMİ Bu tezdeki

Detaylı

Dünya kendi içinde benzerlik gösteren 6 büyük flora alemine ayrılır: 1.Holarktikflora alemi 2.Paleotropis, 3.Neotropis, 4.Australis 5.

Dünya kendi içinde benzerlik gösteren 6 büyük flora alemine ayrılır: 1.Holarktikflora alemi 2.Paleotropis, 3.Neotropis, 4.Australis 5. Dünya kendi içinde benzerlik gösteren 6 büyük flora alemine ayrılır: 1.Holarktikflora alemi 2.Paleotropis, 3.Neotropis, 4.Australis 5.Arkensis, 6.Kapensis Flora alemleri flora bölgelerine (region), flora

Detaylı

Contribution to the Lichen Flora of Şanlıurfa Province

Contribution to the Lichen Flora of Şanlıurfa Province Şanlıurfa İli Liken Florasına Katkılar Kadir Kınalıoğlu* * Giresun Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, 28100, GİRESUN Sorumlu yazar: kadir.kinalioglu@giresun.edu.tr Özet Şanlıurfa ilinde

Detaylı

TÜRKİYE NİN İKLİMİ. Türkiye nin İklimini Etkileyen Faktörler :

TÜRKİYE NİN İKLİMİ. Türkiye nin İklimini Etkileyen Faktörler : TÜRKİYE NİN İKLİMİ İklim nedir? Geniş bir bölgede uzun yıllar boyunca görülen atmosfer olaylarının ortalaması olarak ifade edilir. Bir yerde meydana gelen meteorolojik olayların toplamının ortalamasıdır.

Detaylı

ARAŞTIRMA GÖREVLİSİ SİNEM AYDIN

ARAŞTIRMA GÖREVLİSİ SİNEM AYDIN ARAŞTIRMA GÖREVLİSİ SİNEM AYDIN Yazışma Adresi Mail Çalışma Alanı Fen Edebiyat Biyoloji Bölümü 28100 /Türkiye ozdogansnm@mynet.com Botanik EĞİTİM BİLGİLERİ Üniversite Fakülte/Enstitü Öğrenim Alanı Derece

Detaylı

BOZOK ÜNİVERSİTESİ KAMPÜSÜNDE BULUNAN BAZI LİKEN TÜRLERİNİN MORFOLOJİK VE MOLEKÜLER YÖNDEN İNCELENMESİ

BOZOK ÜNİVERSİTESİ KAMPÜSÜNDE BULUNAN BAZI LİKEN TÜRLERİNİN MORFOLOJİK VE MOLEKÜLER YÖNDEN İNCELENMESİ BOZOK ÜNİVERSİTESİ KAMPÜSÜNDE BULUNAN BAZI LİKEN TÜRLERİNİN MORFOLOJİK VE MOLEKÜLER YÖNDEN İNCELENMESİ Mustafa KOCAKAYA 1 Özet Bu çalışmada Bozok Üniversitesi Kampüsünde bulanan bazı liken türlerinin morfolojik

Detaylı

TAXUS : (Porsuklar) (8 Türü var) Taxus baccata L. (Adi Porsuk)

TAXUS : (Porsuklar) (8 Türü var) Taxus baccata L. (Adi Porsuk) TAXUS : (Porsuklar) (8 Türü var) Taxus baccata L. (Adi Porsuk) Çoğunlukla boylu çalı ender 20 m boy, sık dallı, yuvarlak tepeli, kırmızı_kahverengi kabuk gelişi güzel çatlar ve dökülür İğne yapraklar 1-2.5

Detaylı

Alaçam Dağları Karaçam Ormanlarının Epifitik Likenleri (Balıkesir - Kütahya)

Alaçam Dağları Karaçam Ormanlarının Epifitik Likenleri (Balıkesir - Kütahya) Journal of the Faculty of Forestry, Istanbul University 2011, 61 (1): 31-37 Alaçam Dağları Karaçam Ormanlarının Epifitik Likenleri (Balıkesir - Kütahya) Gülşah Çobanoğlu 1*, Ece Sevgi 2, Orhan Sevgi 3,

Detaylı

ÇAMLIDERE (ANKARA) NEOJEN SİLİSLEŞMİŞ AĞAÇLARI PALEOEKOLOJİ-PALEOKLİMATOLOJİ

ÇAMLIDERE (ANKARA) NEOJEN SİLİSLEŞMİŞ AĞAÇLARI PALEOEKOLOJİ-PALEOKLİMATOLOJİ ÇAMLIDERE (ANKARA) NEOJEN SİLİSLEŞMİŞ AĞAÇLARI PALEOEKOLOJİ-PALEOKLİMATOLOJİ Mehmet Sakınç*, Aliye Aras**, Cenk Yaltırak*** *İTÜ, Avrasya Yerbilimleri Enstitüsü, Maslak/İstanbul **İ.Ü. Fen Fakültesi, Biyoloji

Detaylı

ORMANCILIKTA UZAKTAN ALGILAMA. ( Bahar Yarıyılı) Prof.Dr. Mehmet MISIR. 2.Hafta ( )

ORMANCILIKTA UZAKTAN ALGILAMA. ( Bahar Yarıyılı) Prof.Dr. Mehmet MISIR. 2.Hafta ( ) 2.Hafta (16-20.02.2015) ORMANCILIKTA UZAKTAN ALGILAMA (2014-2015 Bahar Yarıyılı) Prof.Dr. Mehmet MISIR Ders İçeriği Planlama Sistemleri Envanter Uzaktan Algılama (UA) Uzaktan Algılamanın Tanımı ve Tarihsel

Detaylı

III.BÖLÜM A - KARADENİZ BÖLGESİ HAKKINDA

III.BÖLÜM A - KARADENİZ BÖLGESİ HAKKINDA III.BÖLÜM Bu bölümde ağırlıklı olarak Kızılırmak deltasının batı kenarından başlayıp Adapazarı ve Bilecik'in doğusuna kadar uzanan ve Kastamonu yu içine alan Batı Karadeniz Bölümü, Kastamonu ili, Araç

Detaylı

10. SINIF KONU ANLATIMI. 46 EKOLOJİ 8 BİYOMLAR Karasal Biyomlar

10. SINIF KONU ANLATIMI. 46 EKOLOJİ 8 BİYOMLAR Karasal Biyomlar 10. SINIF KONU ANLATIMI 46 EKOLOJİ 8 BİYOMLAR Karasal Biyomlar EKOSİSTEM İLE BİYOM ARASINDAKİ İLİŞKİ Canlıların yeryüzünde dağılışını etkileyen abiyotik ve biyotik faktörlere olarak bitki ve hayvan topluluklarını

Detaylı

Porsuk. Şube : Gymospermae Sınıf : Coniferae Takım : Taxoideae Familya : Taxaceae Cins : Taxus L. Tür : Taxus baccata L.

Porsuk. Şube : Gymospermae Sınıf : Coniferae Takım : Taxoideae Familya : Taxaceae Cins : Taxus L. Tür : Taxus baccata L. Porsuk Şube : Gymospermae Sınıf : Coniferae Takım : Taxoideae Familya : Taxaceae Cins : Taxus L. Tür : Taxus baccata L. Genel olarak 15-20 m boylanır. 2-2.5 m çap yapabilir. Yenice - Karakaya (Karabük)

Detaylı

YERKÖY (YOZGAT) DE BULUNAN BAZI LİKEN TÜRLERİNİN MORFOLOJİK VE MOLEKÜLER YÖNDEN İNCELENMESİ

YERKÖY (YOZGAT) DE BULUNAN BAZI LİKEN TÜRLERİNİN MORFOLOJİK VE MOLEKÜLER YÖNDEN İNCELENMESİ YERKÖY (YOZGAT) DE BULUNAN BAZI LİKEN TÜRLERİNİN MORFOLOJİK VE MOLEKÜLER YÖNDEN İNCELENMESİ Mehmet Gökhan HALICI 1 Özet Bu çalışmada Yerköy ilçesinden toplanmış bazı liken türlerinin morfolojik teşhisleri

Detaylı

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Meteoroloji Genel Müdürlüğü DEĞERLENDİRMESİ MAYIS 2015-ANKARA

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Meteoroloji Genel Müdürlüğü DEĞERLENDİRMESİ MAYIS 2015-ANKARA T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Meteoroloji Genel Müdürlüğü 20142012 YILI ALANSAL YILI YAĞIŞ YAĞIŞ DEĞERLENDİRMESİ MAYIS 2015-ANKARA T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Meteoroloji Genel Müdürlüğü 2014

Detaylı

Sedirler (Cedrus) Türkiye de doğal olarak yetişen. Türkiye de egzotik (yaygın ya da parklarda)

Sedirler (Cedrus) Türkiye de doğal olarak yetişen. Türkiye de egzotik (yaygın ya da parklarda) Sedirler (Cedrus) Türkiye de doğal olarak yetişen Toros (Lübnan) Sediri (C. libani) Türkiye de egzotik (yaygın ya da parklarda) Himalaya Sediri Atlas Sediri (C. deodora) (C. atlantica) Dünyada Kuzey Afrika,

Detaylı

Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölümü. Öğr. Gör. Kayhan ALADOĞAN

Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölümü. Öğr. Gör. Kayhan ALADOĞAN Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölümü Öğr. Gör. Kayhan ALADOĞAN ÇORUM 2017 Alp - Himalaya kıvrım kuşağı üzerinde yer alan ülkemizde tüm jeolojik zaman ve devirlere ait araziler görülebilmektedir.

Detaylı

5. SINIF SOSYAL BİLGİLER BÖLGEMİZİ TANIYALIM TESTİ. 1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır.

5. SINIF SOSYAL BİLGİLER BÖLGEMİZİ TANIYALIM TESTİ. 1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır. 1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır. PLATO: Çevresine göre yüksekte kalmış, akarsular tarafından derince yarılmış geniş düzlüklerdir. ADA: Dört tarafı karayla

Detaylı

Ö:1/5000 25/02/2015. Küçüksu Mah.Tekçam Cad.Söğütlü İş Mrk.No:4/7 ALTINOLUK TEL:0 533 641 14 59 MAİL:altinoluk_planlama@hotmail.

Ö:1/5000 25/02/2015. Küçüksu Mah.Tekçam Cad.Söğütlü İş Mrk.No:4/7 ALTINOLUK TEL:0 533 641 14 59 MAİL:altinoluk_planlama@hotmail. ÇANAKKALE İli, AYVACIK İLÇESİ, KÜÇÜKKUYU BELDESİ,TEPE MAHALLESİ MEVKİİ I17-D-23-A PAFTA, 210 ADA-16 PARSELE AİT REVİZYON+İLAVE NAZIM İMAR PLANI DEĞİŞİKLİĞİ AÇIKLAMA RAPORU Ö:1/5000 25/02/2015 Küçüksu Mah.Tekçam

Detaylı

Bugün hava nasıl olacak?

Bugün hava nasıl olacak? On5yirmi5.com Bugün hava nasıl olacak? Kuzey ve batı kesimleri parçalı ve çok bulutlu, Marmara, Kuzey Ege, İç Anadolu'nun kuzeybatısı ile Batı Karadeniz gök gürültülü, diğer yerler açık geçecek. Yayın

Detaylı

Additional records to the lichenized and lichenicolous fungi diversity of Bozdağ (Eskişehir/Turkey)

Additional records to the lichenized and lichenicolous fungi diversity of Bozdağ (Eskişehir/Turkey) www.biodicon.com Biological Diversity and Conservation ISSN 1308-8084 Online; ISSN 1308-5301 Print 7/1 (2014) 79-87 Research note/araştırma notu Additional records to the lichenized and lichenicolous fungi

Detaylı

Akdeniz in Pleyistosen Deniz Düzeyi Değişimlerini Karakterize Eden, Çok Dönemli-Çok Kökenli Bir Mağara: Gilindire Mağarası (Aydıncık-İçel)

Akdeniz in Pleyistosen Deniz Düzeyi Değişimlerini Karakterize Eden, Çok Dönemli-Çok Kökenli Bir Mağara: Gilindire Mağarası (Aydıncık-İçel) Akdeniz in Pleyistosen Deniz Düzeyi Değişimlerini Karakterize Eden, Çok Dönemli-Çok Kökenli Bir Mağara: Gilindire Mağarası (Aydıncık-İçel) The Cave With Multiple-Periods And Origins Characterizing The

Detaylı

BİTKİ TANIMA I. Yrd. Doç. Dr. Taki DEMİR

BİTKİ TANIMA I. Yrd. Doç. Dr. Taki DEMİR BİTKİ TANIMA I Yrd. Doç. Dr. Taki DEMİR 1 PEP101_H02 Abies (Göknar); A. pinsapo (İspanyol Göknarı), A. concolor (Gümüşi Göknar, Kolorado Ak Gökn), A. nordmanniana (Doğu Karadeniz-Kafkas Göknarı), A. bornmülleriana

Detaylı

Türkiye liken biyotasına katkılar

Türkiye liken biyotasına katkılar Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi ISSN:2146-1880, e-issn: 2146-698X Türkiye liken biyotasına katkılar Contributions to lichen biota of Turkey Okan SEZER Artvin Coruh University Journal

Detaylı

Bağbahçe Bilim Dergisi

Bağbahçe Bilim Dergisi b Bağbahçe Bilim Dergisi http://edergi.ngbb.org.tr 3(1) 2016: 1-22 E-ISSN: 2148-4015 Araştırma Makalesi Karatepe (Karabük-Türkiye) ve çevresinin liken florası Bahar KAPTANER İĞCİ*, Zeki AYTAÇ Gazi Üniversitesi,

Detaylı

Masifler. Jeo 454 Türkiye Jeoloji dersi kapsamında hazırlanmıştır. Araş. Gör. Alaettin TUNCER

Masifler. Jeo 454 Türkiye Jeoloji dersi kapsamında hazırlanmıştır. Araş. Gör. Alaettin TUNCER Masifler Jeo 454 Türkiye Jeoloji dersi kapsamında hazırlanmıştır. Araş. Gör. Alaettin TUNCER 07.07.2015 MASİF NEDİR? Yüksek basınç ve sıcaklık şartlarından geçmiş, kökeni sedimanter kayaçlara dayanan,

Detaylı

ÖZEL EGE LİSESİ İKLİM

ÖZEL EGE LİSESİ İKLİM ÖZEL EGE LİSESİ İKLİM Rehber Öğretmen : Şule Yıldız Hazırlayanlar : Bartu Çetin Burak Demiral Nilüfer İduğ Esra Tuncer Ege Uludağ Meriç Tekin 2000-2001 İZMİR TEŞEKKÜR Bize bu projede yardımda bulunan başta

Detaylı

2. Karışımın Ağaç Türleri Meşcere karışımında çok değişik ağaç türleri bulunur. Önemli olan, ağaçların o yetişme ortamı özelliklerine uyum gösterip

2. Karışımın Ağaç Türleri Meşcere karışımında çok değişik ağaç türleri bulunur. Önemli olan, ağaçların o yetişme ortamı özelliklerine uyum gösterip 2. Karışımın Ağaç Türleri Meşcere karışımında çok değişik ağaç türleri bulunur. Önemli olan, ağaçların o yetişme ortamı özelliklerine uyum gösterip karışıma katılabilmeleridir. Karışımdaki ağaç türleri

Detaylı

AYAŞ İLÇESİ BAŞAYAŞ KÖYÜ ARAZİ İNCELEME GEZİSİ GÖREV RAPORU

AYAŞ İLÇESİ BAŞAYAŞ KÖYÜ ARAZİ İNCELEME GEZİSİ GÖREV RAPORU AYAŞ İLÇESİ BAŞAYAŞ KÖYÜ ARAZİ İNCELEME GEZİSİ GÖREV RAPORU Konu : Hümik asit ve Leonarditin fidan üretiminde kullanılması deneme çalıģmaları ve AyaĢ Ġlçesi BaĢayaĢ köyündeki erozyon sahasının teknik yönden

Detaylı

B- Türkiye de iklim elemanları

B- Türkiye de iklim elemanları B- Türkiye de iklim elemanları Sıcaklık Basınç ve Rüzgarlar Nem ve Yağış Sıcaklık Türkiye de yıllık ortalama sıcaklıklar 4 ile 20 derece arasında değişmektedir. Güneyden kuzeye gidildikçe enlem, batıdan

Detaylı

ABANT GÖLÜ CİVARININ TEKTONİK VE YAPISAL JEOLOJİSİNİN HAVA FOTOĞRAFLARI İLE KIYMETLENDİRİLMESİ GİRİŞ

ABANT GÖLÜ CİVARININ TEKTONİK VE YAPISAL JEOLOJİSİNİN HAVA FOTOĞRAFLARI İLE KIYMETLENDİRİLMESİ GİRİŞ ABANT GÖLÜ CİVARININ TEKTONİK VE YAPISAL JEOLOJİSİNİN HAVA FOTOĞRAFLARI İLE KIYMETLENDİRİLMESİ Sunay AKDERE Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü, Ankara GİRİŞ Hava fotoğraflarından yararlanarak fotojeolojik

Detaylı

BİYOMLAR KARASAL BİYOMLAR SELİN HOCA

BİYOMLAR KARASAL BİYOMLAR SELİN HOCA BİYOMLAR KARASAL BİYOMLAR SELİN HOCA EKOSİSTEM İLE BİYOM ARASINDA İLİŞKİ Canlıların yeryüzünde dağılışını etkileyen abiyotik ve biyotik faktörlere bağlı olarak bitki ve hayvan topluluklarını barındıran

Detaylı

P E P 1 0 1 _ H 0 5 C

P E P 1 0 1 _ H 0 5 C Yrd. Doç. Dr. Taki DEMİR BİTKİ TANIMA I P E P 1 0 1 _ H 0 5 C u p r e s s u s s e m p e r v i r e n s ( A d i s e r v i - A k d e n i z s e r v i s i ) C u p r e s s u s a r i z o n i c a ( A r i z o n

Detaylı

NİĞDE İLİNDEN LİKEN KAYITLARI. Mehmet Gökhan HALICI *, Ahmet AKSOY ÖZET LİCHEN RECORDS FROM NİĞDE PROVİNCE ABSTRACT

NİĞDE İLİNDEN LİKEN KAYITLARI. Mehmet Gökhan HALICI *, Ahmet AKSOY ÖZET LİCHEN RECORDS FROM NİĞDE PROVİNCE ABSTRACT Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 22(1-2) 20-25 (2006) http://fbe.erciyes.edu.tr/ ISSN 1012-2354 NİĞDE İLİNDEN LİKEN KAYITLARI Mehmet Gökhan HALICI *, Ahmet AKSOY Erciyes Üniversitesi

Detaylı

1- Çevresine göre alçakta kalmış ve vadilerle derin yarılmamış düzlüklere ne denir?

1- Çevresine göre alçakta kalmış ve vadilerle derin yarılmamış düzlüklere ne denir? 1- Çevresine göre alçakta kalmış ve vadilerle derin yarılmamış düzlüklere ne denir? a. Ova b. Vadi c. Plato d. Delta 2- Coğrafi bölgelerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? a. Coğrafi özellikleri

Detaylı

Fonksiyonlar. Fonksiyon tanımı. Fonksiyon belirlemede kullanılan ÖLÇÜTLER. Fonksiyon belirlemede kullanılan GÖSTERGELER

Fonksiyonlar. Fonksiyon tanımı. Fonksiyon belirlemede kullanılan ÖLÇÜTLER. Fonksiyon belirlemede kullanılan GÖSTERGELER Fonksiyonlar Fonksiyon tanımı Fonksiyon belirlemede kullanılan ÖLÇÜTLER Fonksiyon belirlemede kullanılan GÖSTERGELER Fonksiyona uygulanacak Silvikültürel MÜDAHALELER 2) ETÇAP Planlarının Düzenlenmesine

Detaylı

Ekoloji, ekosistemler ile Türkiye deki bitki örtüsü bölgeleri (fitocoğrafik bölgeler)

Ekoloji, ekosistemler ile Türkiye deki bitki örtüsü bölgeleri (fitocoğrafik bölgeler) Ekoloji, ekosistemler ile Türkiye deki bitki örtüsü bölgeleri (fitocoğrafik bölgeler) Başak Avcıoğlu Çokçalışkan Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği Biraz ekolojik bilgi Tanımlar İlişkiler

Detaylı

KONYA ĐLĐ JEOTERMAL ENERJĐ POTANSĐYELĐ

KONYA ĐLĐ JEOTERMAL ENERJĐ POTANSĐYELĐ Konya İl Koordinasyon Kurulu 26-27 Kasım 2011 KONYA ĐLĐ JEOTERMAL ENERJĐ POTANSĐYELĐ Yrd.Doç.Dr.Güler GÖÇMEZ. Selçuk Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi. gulergocmez@selcuk.edu.tr 1.GĐRĐŞ Jeotermal

Detaylı

Murat TÜRKEŞ ve Telat KOÇ Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü, Çanakkale

Murat TÜRKEŞ ve Telat KOÇ Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü, Çanakkale (*)Türkeş, M. ve Koç, T. 2007. Kazdağı Yöresi ve dağlık alan (dağ sistemi) kavramları üzerine düşünceler. Troy Çanakkale 29:18-19. KAZ DAĞI YÖRESİ VE DAĞLIK ALAN (DAĞ SİSTEMİ) KAVRAMLARI ÜZERİNE DÜŞÜNCELER

Detaylı

AKSARAY YÖRESĠNĠN JEOLOJĠK ĠNCELEMESĠ

AKSARAY YÖRESĠNĠN JEOLOJĠK ĠNCELEMESĠ T.C. AKSARAY ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ JEOLOJĠ MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ AKSARAY YÖRESĠNĠN JEOLOJĠK ĠNCELEMESĠ HARĠTA ALIMI DERSĠ RAPORU 3. GRUP AKSARAY 2015 T.C. AKSARAY ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ

Detaylı

YABANI MEYVELER ve KULLANıM ALANLARı. Araş. Gör. Dr. Mehmet Ramazan BOZHÜYÜK

YABANI MEYVELER ve KULLANıM ALANLARı. Araş. Gör. Dr. Mehmet Ramazan BOZHÜYÜK YABANI MEYVELER ve KULLANıM ALANLARı Araş. Gör. Dr. Mehmet Ramazan BOZHÜYÜK Dünyada kültüre alınıp yetiştirilmekte olan 138 meyve türünden, yaklaşık 16'sı subtropik meyve türü olan 75'e yakın tür ülkemizde

Detaylı

CORYLACEAE 1C 1 E. Anemogam, kışın yaprağını döken odunsu bitkilerdir. Gövde kabukları çatlaksız ya da boyuna çatlaklıdır. Tomurcuklar sürgüne

CORYLACEAE 1C 1 E. Anemogam, kışın yaprağını döken odunsu bitkilerdir. Gövde kabukları çatlaksız ya da boyuna çatlaklıdır. Tomurcuklar sürgüne CORYLACEAE 1C 1 E. Anemogam, kışın yaprağını döken odunsu bitkilerdir. Gövde kabukları çatlaksız ya da boyuna çatlaklıdır. Tomurcuklar sürgüne almaçlı dizilmiştir. Tomurcuklar çok pullu, sapsız, sürgüne

Detaylı

TOPRAK ANA MADDESİ Top T rak Bilgisi Ders Bilgisi i Peyzaj Mimarlığı aj Prof. Dr Prof.. Dr Günay Erpul kar.edu.

TOPRAK ANA MADDESİ Top T rak Bilgisi Ders Bilgisi i Peyzaj Mimarlığı aj Prof. Dr Prof.. Dr Günay Erpul kar.edu. TOPRAK ANA MADDESİ Toprak Bilgisi Dersi 2011 2012 Peyzaj Mimarlığı Prof. Dr. Günay Erpul erpul@ankara.edu.tr Toprak Ana Maddesi Topraklar, arz kabuğunu oluşturan kayalar, mineraller ve organik maddelerin

Detaylı

Potansiyel. Alan Verileri İle. Hammadde Arama. Endüstriyel. Makale www.madencilik-turkiye.com

Potansiyel. Alan Verileri İle. Hammadde Arama. Endüstriyel. Makale www.madencilik-turkiye.com Makale www.madencilik-turkiye.com Seyfullah Tufan Jeofizik Yüksek Mühendisi Maden Etüt ve Arama AŞ seyfullah@madenarama.com.tr Adil Özdemir Jeoloji Yüksek Mühendisi Maden Etüt ve Arama AŞ adil@madenarama.com.tr

Detaylı

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır.

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır. Eşref Atabey. 2015. Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır. BARTIN İLİ SU KAYNAKLARI-POTANSİYELİ VE KALİTESİ DR. EŞREF ATABEY Jeoloji Yüksek Mühendisi Tıbbi

Detaylı

Sarıçam (Adana, Güney Türkiye) Jeositi: İdeal Kaliş Profili. Meryem Yeşilot Kaplan, Muhsin Eren, Selahattin Kadir, Selim Kapur

Sarıçam (Adana, Güney Türkiye) Jeositi: İdeal Kaliş Profili. Meryem Yeşilot Kaplan, Muhsin Eren, Selahattin Kadir, Selim Kapur Sarıçam (Adana, Güney Türkiye) Jeositi: İdeal Kaliş Profili Meryem Yeşilot Kaplan, Muhsin Eren, Selahattin Kadir, Selim Kapur Kaliş genel bir terim olup, kurak ve yarı kurak iklimlerde, vadoz zonda (karasal

Detaylı

COĞRAFİ YAPISI VE İKLİMİ:

COĞRAFİ YAPISI VE İKLİMİ: TARİHİ : Batı Toroslar ın zirvesinde 1288 yılında kurulan Akseki İlçesi nin tarihi, Roma İmparatorluğu dönemlerine kadar uzanmaktadır. O devirlerde Marla ( Marulya) gibi isimlerle adlandırılan İlçe, 1872

Detaylı

Quercus ilex L. (Pırnal meşesi)

Quercus ilex L. (Pırnal meşesi) Yayılışı: Quercus ilex L. (Pırnal meşesi) Genel coğrafi yayılış alanı Batı Akdeniz kıyılarıdır. Ülkemizde, İstanbul, Zonguldak, Sinop, Çanakkale, Kuşadası nda 0-450 m ler arasında Carpinus, Laurus, Phillyrea

Detaylı

Akdeniz iklimi / Roma. Okyanusal iklim / Arjantin

Akdeniz iklimi / Roma. Okyanusal iklim / Arjantin Akdeniz iklimi / Roma Okyanusal iklim / Arjantin Savan iklimi/ Meksika Savan iklimi/ Brezilya Okyanusal iklim / Londra Muson iklimi/ Calcutta-Hindistan 3 3 Kutup iklimi/ Grönland - - - - - - -3-4 -4 -

Detaylı

Pistacia terebinthus L. (Menengiç)

Pistacia terebinthus L. (Menengiç) Pistacia terebinthus L. (Menengiç) Genel coğrafi dağılışı batıda Kanarya adalarından başlayarak doğu Akdeniz ve Anadolu ya ulaşır. Türkiye de özellikle Batı ve Güney Anadolu daki maki formasyonu içerisinde

Detaylı

TRABZON İLİ SÜRMENE İLÇESİ ÇAMBURNU YÖRESİNDE ÇIKAN ORMAN YANGINI HAKKINDA RAPOR

TRABZON İLİ SÜRMENE İLÇESİ ÇAMBURNU YÖRESİNDE ÇIKAN ORMAN YANGINI HAKKINDA RAPOR TRABZON İLİ SÜRMENE İLÇESİ ÇAMBURNU YÖRESİNDE ÇIKAN ORMAN YANGINI HAKKINDA RAPOR 1. Giriş Türkiye Ormancılar Derneği genel merkezinin talebi ve görevlendirmesi üzerine TOD KTÜ Orman Fakültesi temsilcisi

Detaylı

PETMA BEJ MERMER OCAĞI. PETMA MERMER DOĞALTAŞ ve MADENCİLİK SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

PETMA BEJ MERMER OCAĞI. PETMA MERMER DOĞALTAŞ ve MADENCİLİK SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ 2014 PETMA BEJ MERMER OCAĞI PETMA MERMER DOĞALTAŞ ve MADENCİLİK SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ OCAK HAKKINDA BİLGİLER 1) OCAK RUHSAT BİLGİLERİ İLİ İLÇE KÖYÜ : TOKAT : TURHAL : ORMANÖZÜ RUHSAT NUMARASI

Detaylı

Herhangi bir noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere COĞRAFİ KONUM denir. Coğrafi konum ikiye ayrılır. 1. Matematik Konum 2.

Herhangi bir noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere COĞRAFİ KONUM denir. Coğrafi konum ikiye ayrılır. 1. Matematik Konum 2. Herhangi bir noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere COĞRAFİ KONUM denir. Coğrafi konum ikiye ayrılır. 1. Matematik Konum 2. Özel Konum 1. Türkiye nin Matematik (Mutlak) Konumu Türkiye nin Ekvatora ve başlangıç

Detaylı

ARTVİN-MERKEZ-SALKIMLI RESMİ KURUM ALANI

ARTVİN-MERKEZ-SALKIMLI RESMİ KURUM ALANI PLAN AÇIKLAMA RAPORU ARTVİN-MERKEZ-SALKIMLI RESMİ KURUM ALANI 1/5000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI 1/1000 ÖLÇEKLİ UYGULAMA İMAR PLANI 1 İçindekiler 1. MEVCUT DURUM... 2 1.1. Genel Konum... 2 1.2. Ulaşım Yapısı...

Detaylı

SİSTEMATİK BOTANİK II 1. LABORATUVAR BİTKİ TOPLAMA PİRESLEME LOKALİTE YAZMA KURUTMA ETİKET YAZMA

SİSTEMATİK BOTANİK II 1. LABORATUVAR BİTKİ TOPLAMA PİRESLEME LOKALİTE YAZMA KURUTMA ETİKET YAZMA SİSTEMATİK BOTANİK II 1. LABORATUVAR BİTKİ TOPLAMA PİRESLEME LOKALİTE YAZMA KURUTMA ETİKET YAZMA Bitki araziden toplanırken şekildeki gibi katlanmış bir gazete kağıdını dolduracak şekilde sayıca çok toplanır.

Detaylı

Picea (Ladin) Picea abies (Avrupa Ladini) Picea orientalis (Doğu Ladini) Picea glauca (Ak Ladin) Picea pungens (Mavi Ladin)

Picea (Ladin) Picea abies (Avrupa Ladini) Picea orientalis (Doğu Ladini) Picea glauca (Ak Ladin) Picea pungens (Mavi Ladin) Picea (Ladin) 1 Picea abies (Avrupa Ladini) Picea orientalis (Doğu Ladini) Picea glauca (Ak Ladin) Picea pungens (Mavi Ladin) Yrd. Doç. Dr. Taki DEMİR SAÜ PMYO 19.12.2012 Picea (Ladin) 2 Picea (Ladin)

Detaylı

Jeolojik Miras Listeleri (AFRİKA) Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü

Jeolojik Miras Listeleri (AFRİKA) Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü Jeolojik Miras Listeleri (AFRİKA) Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü AFRİKA DOĞAL MİRAS LİSTESİ http://www.africanworldheritagesites.org/ Afrika da Madagaskar Adası nda 2 ve Şeysel Adası

Detaylı

Bugün hava nasıl olacak? 16 Şubat 2017

Bugün hava nasıl olacak? 16 Şubat 2017 On5yirmi5.com Bugün hava nasıl olacak? 16 Şubat 2017 Hava sıcaklığının ülkemizin kuzeybatı kesimlerinde 1 ila 3 derece artacağı, diğer yerlerde önemli bir değişiklik olmayacağı tahmin ediliyor. Yayın Tarihi

Detaylı

Anadolu nun Biyoçeşitliliğini oluşturan sebepler

Anadolu nun Biyoçeşitliliğini oluşturan sebepler Anadolu nun Biyoçeşitliliğini oluşturan sebepler BYL118 Çevre Biyolojisi-II Hacettepe Üniversitesi Biyoloji Bölümü lisans dersi Çağatay Tavşanoğlu 2016-2017 Bahar Biyoçeşitlilik - Tür çeşitliliği - Genetik

Detaylı

GİRİŞ. Faylar ve Kıvrımlar. Volkanlar

GİRİŞ. Faylar ve Kıvrımlar. Volkanlar JEOLOJİK YAPILAR GİRİŞ Dünyamızın üzerinde yaşadığımız kesiminden çekirdeğine kadar olan kısmında çeşitli olaylar cereyan etmektedir. İnsan ömrüne oranla son derece yavaş olan bu hareketlerin çoğu gözle

Detaylı

Bölgesel iklim: Makroklima alanı içerisinde daha küçük alanlarda etkili olan iklimlere bölgesel iklim denir.(marmara iklimi)

Bölgesel iklim: Makroklima alanı içerisinde daha küçük alanlarda etkili olan iklimlere bölgesel iklim denir.(marmara iklimi) YERYÜZÜNDEKİ BAŞLICA İKLİM TİPLERİ Matematik ve özel konum özelliklerinin etkisiyle Dünya nın çeşitli alanlarında farklı iklimler ortaya çıkmaktadır. Makroklima: Çok geniş alanlarda etkili olan iklim tiplerine

Detaylı

COĞRAFYA YEREL COĞRAFYA GENEL COĞRAFYA

COĞRAFYA YEREL COĞRAFYA GENEL COĞRAFYA COĞRAFİ KONUM COĞRAFYA YEREL COĞRAFYA GENEL COĞRAFYA Yeryüzünün belli bir bölümünü FİZİKİ coğrafya BEŞERİ ve gösterir. EKONOMİK -Doğa olaylarını -Kıtalar coğrafya konu alır. -Ülkeler -İnsanlar ve -Klimatoloji

Detaylı

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ ADRESE DAYALI NÜFUS KAYIT SİSTEMİ (ADNKS) 2014 Yılı Türkiye İstatistik Kurumu 28/01/2015 tarihinde 2014 yılı Adrese Dayalı Kayıt Sistemi Sonuçları haber bültenini yayımladı. 31 Aralık 2014 tarihi itibariyle;

Detaylı

Doğal ve doğal olmayan yapı ve tesisler, özel işaretler, çizgiler, renkler ve şekillerle gösterilmektedir.

Doğal ve doğal olmayan yapı ve tesisler, özel işaretler, çizgiler, renkler ve şekillerle gösterilmektedir. HARİTA NEDİR? Yeryüzünün tamamının veya bir parçasının kuşbakışı görünümünün, istenilen ölçeğe göre özel işaretler yardımı ile küçültülerek çizilmiş örneğidir. H A R İ T A Yeryüzü şekillerinin, yerleşim

Detaylı

Fiziki Özellikleri. Coğrafi Konumu Yer Şekilleri İklimi

Fiziki Özellikleri. Coğrafi Konumu Yer Şekilleri İklimi KİMLİK KARTI Başkent: Roma Yüz Ölçümü: 301.225 km 2 Nüfusu: 60.300.000 (2010) Resmi Dili: İtalyanca Dini: Hristiyanlık Kişi Başına Düşen Milli Gelir: 29.500 $ Şehir Nüfus Oranı: %79 Ekonomik Faal Nüfus

Detaylı

CYANOBACTERIOPHYTA (Mavi-Yeşil Algler)

CYANOBACTERIOPHYTA (Mavi-Yeşil Algler) CYANOBACTERIOPHYTA (Mavi-Yeşil Algler) Bu gruba giren bitkiler, tek hücreli veya koloni halinda yaşayan, bazı üyeleri ipliksi yapıda olan mavi renkli alglerdir. Bir kısmı bakteri kadar küçüktür. Bir hücrede

Detaylı

COĞRAFYANIN PUSULASI HARİTALARLA COĞRAFYA 2018 KPSS BAYRAM MERAL

COĞRAFYANIN PUSULASI HARİTALARLA COĞRAFYA 2018 KPSS BAYRAM MERAL COĞRAFYANIN PUSULASI HARİTALARLA COĞRAFYA 2018 BAYRAM MERAL 1 Genel Yetenek - Cihan URAL Yazar Bayram MERAL ISBN 978-605-9459-31-0 Yayın ve Dağıtım Dizgi Tasarım Kapak Tasarımı Yayın Sertifika No. Baskı

Detaylı

DENİZ BİYOLOJİSİ Prof. Dr. Ahmet ALTINDAĞ Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Hidrobiyoloji Anabilim Dalı

DENİZ BİYOLOJİSİ Prof. Dr. Ahmet ALTINDAĞ Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Hidrobiyoloji Anabilim Dalı DENİZ BİYOLOJİSİ Prof. Dr. Ahmet ALTINDAĞ Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Hidrobiyoloji Anabilim Dalı JEOLOJİK OSEONOGRAFİ Genelde çok karmaşık bir yapıya sahip olan okyanus ve deniz

Detaylı

COĞRAFİ KONUM ÖZEL KONUM TÜRKİYE'NİN ÖZEL KONUMU VE SONUÇLARI

COĞRAFİ KONUM ÖZEL KONUM TÜRKİYE'NİN ÖZEL KONUMU VE SONUÇLARI COĞRAFİ KONUM Herhangi bir noktanın dünya üzerinde kapladığı alana coğrafi konum denir. Özel ve matematik konum diye ikiye ayrılır. Bir ülkenin coğrafi konumu, o ülkenin tabii, beşeri ve ekonomik özelliklerini

Detaylı

SERT ÇAMLARDAN TÜRKİYE DE DOĞAL OLARAK YETİŞENLER

SERT ÇAMLARDAN TÜRKİYE DE DOĞAL OLARAK YETİŞENLER SERT ÇAMLARDAN TÜRKİYE DE DOĞAL OLARAK YETİŞENLER Pinus sylvestris: Sarıçam Pinus nigra: Karaçam Pinus brutia:kızılçam Pinus halepensis: Halep çamı Pinus pinea: Fıstık çamı Pinus sylvestris: Sarıçam Kuzey

Detaylı

Ekosistem Ekolojisi Yapısı

Ekosistem Ekolojisi Yapısı Ekosistem Ekolojisi, Ekosistemin Yapısı Ekosistem Ekolojisi Yapısı A. Ekoloji Bilimi ve Önemi Ekoloji canlıların birbirleriyle ve çevreleriyle olan etkileşimlerini inceleyen bilim dalıdır. Günümüzde teknolojinin

Detaylı

KARTEPE-MAŞUKİYE-SAPANCA GEZİMİZ

KARTEPE-MAŞUKİYE-SAPANCA GEZİMİZ KARTEPE-MAŞUKİYE-SAPANCA GEZİMİZ Okulumuz Gezi İnceleme ve Tanıtma Kulübümüz 17-18 Ocak 2015 tarihinde bir gece konaklamalı KARTEPE-MAŞUKİYE-SAPANCA gezisi gerçekleştirdi.. 17 Ocak 2015 Cumartesi sabahı

Detaylı

Düzce ve Batı Karadeniz Bölgesindeki Endemik ve Nadir Bitki Taksonlarının Ex-situ Korunması Amacıyla

Düzce ve Batı Karadeniz Bölgesindeki Endemik ve Nadir Bitki Taksonlarının Ex-situ Korunması Amacıyla Düzce ve Batı Karadeniz Bölgesindeki Endemik ve Nadir Bitki Taksonlarının Ex-situ Korunması Amacıyla Küçük Ölçekli Botanik Bahçesi Oluşturulması ve Süs Bitkisi Olarak Kullanım Olanaklarının Belirlenmesi

Detaylı

TOPRAK ANA MADDESİ KAYAÇLAR. Oluşumlarına göre üç gruba ayrılırlar 1. Tortul Kayaçlar 2.Magmatik Kayaçlar 3.Metamorfik (başkalaşım) Kayaçlar

TOPRAK ANA MADDESİ KAYAÇLAR. Oluşumlarına göre üç gruba ayrılırlar 1. Tortul Kayaçlar 2.Magmatik Kayaçlar 3.Metamorfik (başkalaşım) Kayaçlar TOPRAK ANA MADDESİ KAYAÇLAR Oluşumlarına göre üç gruba ayrılırlar 1. Tortul Kayaçlar 2.Magmatik Kayaçlar 3.Metamorfik (başkalaşım) Kayaçlar 1. Magmatik Kayaçlar Magmanın arz kabuğunun çeşitli derinliklerinde

Detaylı

Biological Diversity and Conservation. ISSN Online; ISSN Print 9/1 (2016)

Biological Diversity and Conservation. ISSN Online; ISSN Print 9/1 (2016) www.biodicon.com Biological Diversity and Conservation ISSN 1308-8084 Online; ISSN 1308-5301 Print 9/1 (2016) 107-115 The lichen flora of the Demirci (Manisa/Turkey) region Ömer Seyfettin SEVİNÇ *1 Research

Detaylı

EGE BÖLGESİ BÖLGENİN YERİ VE SINIRLARI

EGE BÖLGESİ BÖLGENİN YERİ VE SINIRLARI 1/5 EGE BÖLGESİ BÖLGENİN YERİ VE SINIRLARI Türkiye nin 7 coğrafi bölgesinden biri olan Ege Bölgesi, 85.000 km2 lik yüzölçümüyle Türkiye topraklarının %11 ini kaplar. (Harita:1) Ege Bölgesi, Anadolu nun

Detaylı

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır.

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır. Eşref Atabey. 2015. Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır. KARABÜK İLİ SU KAYNAKLARI-POTANSİYELİ VE KALİTESİ DR. EŞREF ATABEY Jeoloji Yüksek Mühendisi Tıbbi

Detaylı

ANAKAYALARIN TOPRAK VERME ÖZELLĠKLERĠ ve AĞAÇLANDIRMA AÇISINDAN YORUMLANMASI. AGM Etüt ve Proje ġube Müdürlüğü

ANAKAYALARIN TOPRAK VERME ÖZELLĠKLERĠ ve AĞAÇLANDIRMA AÇISINDAN YORUMLANMASI. AGM Etüt ve Proje ġube Müdürlüğü ANAKAYALARIN TOPRAK VERME ÖZELLĠKLERĠ ve AĞAÇLANDIRMA AÇISINDAN YORUMLANMASI AGM Etüt ve Proje ġube Müdürlüğü Anakayalar oluşum şekline göre 3 gurupta toplanır. 1 Püskürük (Volkanik) Anakayalar 2 Tortul

Detaylı

BİNA BİLGİSİ 2 ÇEVRE TANIMI - İKLİM 26 ŞUBAT 2014

BİNA BİLGİSİ 2 ÇEVRE TANIMI - İKLİM 26 ŞUBAT 2014 BİNA BİLGİSİ 2 ÇEVRE TANIMI - İKLİM DOÇ. DR. YASEMEN SAY ÖZER 26 ŞUBAT 2014 1 19.02.2014 TANIŞMA, DERSLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER, DERSTEN BEKLENTİLER 2 26.02.2014 ÇEVRE TANIMI - İKLİM 3 05.03.2014 DOĞAL

Detaylı

MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ MANİSA SOMA EYNEZ KÖMÜR İŞLETMESİ SAHASI JEOFİZİK JEOELEKTRİK ETÜT RAPORU Altan M.İÇERLER Jeofizik Yük. Müh. JEOFİZİK ETÜTLERİ DAİRESİ MART 2009-ANKARA İÇİNDEKİLER

Detaylı

BETULACEAE. Alnus cinsleri vardır.

BETULACEAE. Alnus cinsleri vardır. BETULACEAE Jeolojik devirlerde daha fazla sayıda cins ve türlere sahip olan bu familyanın, bugün 6 cins ve bu cinslerin kışın yaprağını döken 100 kadar türü, Kuzey Yarımkürenin ılıman ve serin bölgelerinde

Detaylı

Juglans (Cevizler), Pterocarya (Yalancı cevizler), Carya (Amerikan cevizleri)

Juglans (Cevizler), Pterocarya (Yalancı cevizler), Carya (Amerikan cevizleri) JUGLANDACEAE 6-7 cinsle temsil edilen bir familyadır. Odunları ve meyveleri bakımından değerlidir. Kışın yaprağını döken, çoğunlukla ağaç, bazıları da çalı formundadırlar. Yaprakları tüysü (bileşik) yapraklıdır.

Detaylı

Şebinkarahisar (GİRESUN) İlçesinden Liken ve Likenikol Mantar Kayıtları

Şebinkarahisar (GİRESUN) İlçesinden Liken ve Likenikol Mantar Kayıtları Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi Afyon Kocatepe University Journal of Science and Engineering AKÜ FEMÜBİD 16 (2016) 011003 (16 25) AKU J. Sci.Eng. 16 (2016) 011003 (16 25)

Detaylı

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ ADRESE DAYALI NÜFUS KAYIT SİSTEMİ (ADNKS) 2015 Yılı Türkiye İstatistik Kurumu 28/01/2016 tarihinde 2015 yılı Adrese Dayalı Kayıt Sistemi Sonuçları haber bültenini yayımladı. 31 Aralık 2015 tarihi itibariyle;

Detaylı

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ ADRESE DAYALI NÜFUS KAYIT SİSTEMİ (ADNKS) 2013 Yılı Türkiye İstatistik Kurumu 29/01/2014 tarihinde 2013 yılı Adrese Dayalı Kayıt Sistemi Sonuçları haber bültenini yayımladı. 31 Aralık 2013 tarihi itibariyle;

Detaylı

SÜNDİKEN DAĞLARI NIN SAKSİKOL, TERRİKOL, MUSKİKOL LİKEN VE LİKENİKOL MANTAR ÇEŞİTLİLİĞİ. Yılmaz YAVUZ 1,*, Ayşen TÜRK 2 ÖZET

SÜNDİKEN DAĞLARI NIN SAKSİKOL, TERRİKOL, MUSKİKOL LİKEN VE LİKENİKOL MANTAR ÇEŞİTLİLİĞİ. Yılmaz YAVUZ 1,*, Ayşen TÜRK 2 ÖZET Anadolu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi C- Yaşam Bilimleri ve Biyoteknoloji Anadolu University Journal of Science and Technology C- Life Sciences and Biotechnology 2017 - Cilt: 6 Sayı: 1 Sayfa:

Detaylı

Karasu Nehri Vadisinin Morfotektonik Gelişiminde Tiltlenme Etkisi

Karasu Nehri Vadisinin Morfotektonik Gelişiminde Tiltlenme Etkisi Karasu Nehri Vadisinin Morfotektonik Gelişiminde Tiltlenme Etkisi Tilting effect on the morpho-tectonic evolution of Karasu River valley Nurcan AVŞİN 1 1 Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Coğrafya Bölümü Öz: Karasu

Detaylı

İl İl Türkiye'de Çıkarılan Madenler

İl İl Türkiye'de Çıkarılan Madenler On5yirmi5.com İl İl Türkiye'de Çıkarılan Madenler İllere göre ülkemizde çıkarılan önemli madenler şöyle... Yayın Tarihi : 2 Mayıs 2013 Perşembe (oluşturma : 6/22/2016) Yerkabuğunun farklı derinliklerinden

Detaylı

Şavşat (Artvin) Yöresinin Bazı Liken Türleri ve Likenlerin Ekonomik Değerleri

Şavşat (Artvin) Yöresinin Bazı Liken Türleri ve Likenlerin Ekonomik Değerleri Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi/ Journal of The Institute of Natural & Applied Sciences 18 (1-2):17-24, 2013 Araştırma Makalesi/Research Article Şavşat (Artvin) Yöresinin Bazı

Detaylı

Karşılıksız İşlemi Yapılan Çek Sayılarının İllere ve Bölgelere Göre Dağılımı (1) ( 2017 )

Karşılıksız İşlemi Yapılan Çek Sayılarının İllere ve Bölgelere Göre Dağılımı (1) ( 2017 ) Karşılıksız İşlemi Yapılan Çek Sayılarının İllere ve Bölgelere Göre Dağılımı (1) İller ve Bölgeler (2) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Toplam İstanbul 18.257

Detaylı

B A S I N Ç ve RÜZGARLAR

B A S I N Ç ve RÜZGARLAR B A S I N Ç ve RÜZGARLAR B A S I N Ç ve RÜZGARLAR Havadaki su buharı ve gazların, cisimler üzerine uyguladığı ağırlığa basınç denir. Basıncı ölçen alet barometredir. Normal hava basıncı 1013 milibardır.

Detaylı

Doğal Su Ekosistemleri. Yapay Su Ekosistemleri

Doğal Su Ekosistemleri. Yapay Su Ekosistemleri Okyanuslar ve denizler dışında kalan ve karaların üzerinde hem yüzeyde hem de yüzey altında bulunan su kaynaklarıdır. Doğal Su Ekosistemleri Akarsular Göller Yer altı su kaynakları Bataklıklar Buzullar

Detaylı

İKLİM ELEMANLARI SICAKLIK

İKLİM ELEMANLARI SICAKLIK İKLİM ELEMANLARI Bir yerin iklimini oluşturan sıcaklık, basınç, rüzgâr, nem ve yağış gibi olayların tümüne iklim elemanları denir. Bu elemanların yeryüzüne dağılışını etkileyen enlem, yer şekilleri, yükselti,

Detaylı

Nüfus Dağılışını Etkileyen Faktörler İkiye Ayrılır: 1-Doğal Faktörler 2-Beşeri Faktörler

Nüfus Dağılışını Etkileyen Faktörler İkiye Ayrılır: 1-Doğal Faktörler 2-Beşeri Faktörler Nüfusun Dağılışında Etkili Faktörler Nüfus Dağılışını Etkileyen Faktörler İkiye Ayrılır: 1-Doğal Faktörler 2-Beşeri Faktörler 1-Doğal Faktörler: 1.İklim : Çok sıcak ve çok soğuk iklimler seyrek nüfusludur.

Detaylı