Öğretim teknolojileri ve materyal Tasarımı dersi de bu kapsamda

Transkript

1 SUNU Dünyanın bilgi temelleri her 2-3 yılda ikiye katlanmaktadır. Her gün 7000 bilimsel ve teknik makale yayınlanmaktadır. Her iki haftada 19 milyon ciltlik veri dünyanın yörüngelerindeki uydulardan gönderilmektedir. Sanayileşmiş uluslarda ortaokul mezunları, kendi büyükbabalarının ve büyükannelerinin tüm yaşamları boyunca öğrendiklerinden daha fazla bilgi ile mezun olmaktadırlar. Gelecek otuz yılda, geçmiş üç yüzyıldaki kadar bir değişiklik olacaktır. Eğitim sistemimizi zorlayan olgu ise, bu dinamik bilgi zengini ve sürekli değişen ortamda öğrencileri uygun beceriler ile donatabilmek için, öğretme-öğrenme süreci ve eğitim programının nasıl dönüştürülmesi gerektiğidir. National School Board Association (Ulusal Okul Birliği kurulu), bilgiye dayalı yeni küresel toplumun öne çıkan bulgularını yukarıdaki gibi özetlemektedir (Odabaşı, 2007, s.6). Bilgi ve iletişim teknolojilerinin ulaştığı nokta ve ortaya koyduğu değerler ve olanaklar göz önünde bulundurulduğunda günümüz teknolojisinin eğitime uygulanışı (entegrasyonu) kaçınılmaz olmaktadır. Ancak, teknolojik olanaklara ulaşmak, teknoloji araç-gereçlerini öğretim ortamlarına taşımak, onun öğretim sürecine etkili katılımını garanti etmemektedir. Etkili teknoloji kullanımının sağlanması, öğrenenlerin teknoloji araç-gereçleri ile öğrenmesi ile olanaklı olur. Bu da, öğretmenin öğretim teknolojilerini öğretmeöğrenme ortamına uyarlama/uygulama becerisiyle yakından ilişkilidir. Son yıllarda, gerek ulusal gerekse uluslararası eğitim kurumları bir araya gelerek iyi bir öğretmenin nasıl yetiştirileceği konusunda kafa v

2 yormaktadırlar. Bu bağlamda, Türkiye de eğitim fakülteleri ile öğretmen yetiştiren diğer kurumların yeniden yapılandırılması konusunda çalışmalar yapılmış, öğretim programlarının birliği konusunda bazı adımlar atılmıştır. Bu çalışmalar sonunda öğretmen yetiştiren öğretim kurumlarının alan ve ortak dersleri belirlenerek uygulamaya sokulmuştur. Öğretim teknolojileri ve materyal Tasarımı dersi de bu kapsamda düşünülmüş ve öğretmen yetiştiren bütün okulların ortak dersi olmuştur. Dersin konulmasıyla birlikte bu dersin içeriği hazırlanarak öğretme süreci belirlenmiştir. Öğretim teknolojileri öğretmenlik meslek alanlarının tamamında göz önünde bulundurulması ve öğretim ortamlarına uyarlanması gereken bir durumdur. Ancak, öğretim araçgereç ve materyalleri her alan için farklılık göstermektedir. Bilgisayar matematik öğretiminde de kullanılır, beden eğitimi ve spor öğretiminde de. Tepegöz, slayt projektörleri vb. Burada bilgisayar, tepegöz ve slayt projektörlerinde kullanılacak materyaller ise her alan için farklı şekillerde tasarlanır, üretilir ve kullanılır. Beden eğitimi ve spor alanında, özellikle hareket eğitimine yönelik öğretme-öğrenme süreçleri düzenlenirken materyal tasarlama, geliştirme, seçme ve öğretme-öğrenme sürecine uygulama konusu önem kazanmaktadır. Beden eğitimi öğretmeni bu konuda kendisini çok iyi yetiştirmelidir. Bu yetiştirme sadece hareket eğitimine yönelik materyal tasarlama, geliştirme ve sürece uygulama alanında olmamalıdır. Aynı zamanda öğretmen teknolojiyi iyi kullanma ve bunu öğretim ortamlarına uygulama konusunda da çok iyi yetişmiş olması gerekmektedir. Beden eğitimi ve spor öğretimi sadece hareket eğitimi alanı olarak düşünülmemelidir. Öğretim okul bahçesi, spor salonu ve sınıf içi gibi birçok farklı alanlara taşabilmektedir. Öğretim teknolojilerinin kullanımı, araç-gereç ve materyal tasarımı, geliştirilmesi ve uygulaması da buna göre şekillenmektedir. vi

3 İlköğretim ve ortaöğretim kurumlarında, Beden Eğitimi Öğretim Programı nın içeriği Milli Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenmektedir. Beden eğitimi öğretmeni derslerini bu program çerçevesinde yürütmektedir. Beden eğitimi programının yapısı incelendiğinde çağımızın insan yetiştirme sistemine uygun bir program olduğu görülmektedir. Ancak, programın günümüz koşullarına uygun olması program doğrultusunda istenilen insan tipini yetiştirmeyi sağlayamamaktadır. Burada en önemli unsur öğretmen olarak belirmektedir. İyi yetiştirilmiş öğretmenin, iyi düzenlenmiş öğretim programlarını uygulayacağından kuşku duyulmaz. Bunun yanında; dünyanın en modern öğretim programlarını geliştirseniz de, uygulamak için gerekli bilgi, beceri ve yetenek ile donatılmış öğretmen yetiştirmemişseniz başarıya ulaşamazsınız. Bugün, ilköğretim ve ortaöğretim kurumlarında beden eğitimi derslerinin çoğunlukla amaca uygun yapılmadığı, programa bağlı kalınmadığı/kalınamadığı, amaçsız, işlevsiz bir şekilde sürüp gittiği görüşü çoğunluk tarafından kabul görmektedir. Ortaöğretim Kurumları nda beden eğitimi öğretmenliği yapmış, şu an bir Yükseköğretim Kurumu nda beden eğitimi öğretmeni yetiştirmekte olan bir kişi olarak bende bu durumu üzülerek izlemekteyim. Zaman zaman mesleğe başlamış öğrencilerimin birçoğu ile sohbet etme olanağı buluyorum. En çok yakındıkları konuların başında uygun ders ortamlarının olmayışı ve daha önemlisi ders işleyecekleri araç-gereç ve materyallerin ya çok az oluşu ya da hiç olmayışı gibi durumları vurgulamaktadırlar. Okulların beden eğitimi dersi araç-gereçlerinin alımına para ayırmamaları da yakınmalar arasında en çok yer alan konular olarak öne çıkmaktadır. Yukarıda, beden eğitimi derslerinin istenilen doğrultuda yapılamayışının nedeni olarak gösterilen durumlar aşılamaz mı? Beden eğitimi öğretmeni var olan ders ortamlarını ve yine var olan araç-gereç ve vii

4 materyalleri verimli kullanarak daha iyi dersler yapamaz mı? Kendisi basit ders materyalleri tasarlayıp üretemez mi? Öğretmen, öğrencilerini ders materyalleri hazırlama konusunda sürece katamaz mı? Çevresinde gördüğü birçok atık maddeyi ders materyalleri olarak dönüştürüp değerlendiremez mi? Bu ve buna benzer sorular uzatılabilir. Peki, bu sorulara olumlu yanıtlar verilebilir mi? Elbette verilebilir. Beden eğitimi öğretmeni isterse (öğretim teknolojilerini kullanma, araç-gereç ve materyal tasarlama ve uygulama konusunda gerçekten gerekli bilgi ve beceri ile donatılmış olmak koşulu ile) tüm olumsuzluklara karşın, öğretim ortamlarını iyi düzenleyerek, yeni araç-gereç ve materyaller tasarlayıp bunları öğretim ortamlarına ve konuya göre uyarlayarak çok verimli geçen beden eğitimi dersleri yapabilir. Örneğin; görevlendirildiğiniz bir köy ya da belde okulunda yeterli ders araç-gereçlerinizin olmadığını varsayalım. Öğrencilerinizin bir kısmına eski atıl durumda olan bisiklet dış lastiklerini getirmelerini söyleyiniz. Diğer öğrencilere de 1m uzunluğunda çıta ya da ince sopa getirmelerini öğütleyiniz. Bir hafta sonra onlarca bisiklet lastiği ile onlarca sopanız olacaktır. Bu araçgereç ve materyaller ile ne yapılabilir? Hangi aktivitelerde kullanılır? Bu araçlar ile çocukların severek katılacakları ders etkinlikleri düzenlenebilir mi? Bu soruların yanıtlarının olumlu veya olumsuz oluşu beden eğitimi öğretmenlerinin mesleki yeterlilikleri ile yakından ilgilidir. Bu Kitap ile Ne Amaçlanmıştır? Eğim Fakülteleri nin bütün alanlarında olduğu gibi, Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokullarında da Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı dersi bulunmaktadır. Bu ders için hazırlanan kaynak kitapların tamamına yakını daha çok teknoloji kullanımına dönük bilgilerle donatılmışlardır. Araç-gereç ve materyal tasarımı ile ilgili bölümler ise beden eğitimi ve spor öğretimi alanını çok fazla ilgilendirmemekte, sadece rehberlik etme düzeyi ile sınırlı kalmaktadır. Beden Eğitimi ve viii

5 Spor Öğretiminde Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı başlığı ile hazırlana bu kitap ile beden eğitimi öğretmenlerine araçgereç seçimi ile materyal tasarlama, geliştirme ve kullanımı konularında seçenekler sunulmaktadır. Kitabın birinci bölümü Temel Kavramlar başlığı ile başlamaktadır. Burada eğitim, öğretim, öğretim programı, beden eğitimi ve spor, teknoloji ve öğretim teknolojisi kavramlarına yönelik genel açıklamalar yapılmaktadır. Bu kavramlardan yola çıkılarak öğretim teknolojisi ile araç-gereçler ve materyal tasarımı ilişkilendirilmek istenilmiştir. İkinci bölümde Beden Eğitimi Öğretim Programı ele alınmaktadır. Beden eğitimi öğretim programının yapılandırılması, öğrenme alanları ve alt öğrenme alanları, kazanımlar, kazanımların sınıf düzeylerine göre dağılımları ve etkinlikler ele alınmaktadır. Beden eğitimi öğretim programının yapısı bilinmeden araç-gereç ve materyallerin tasarımı, geliştirilmesi ve seçimi yapılamaz. Bu bağlamda, özellikle öğrenme alanlarının ve alt öğrenme alanlarının iyi bilinmesi ve kazanımların öğrenme alanlarını destekleyen tarzda hedeflenmesi gerekmektedir. Her araç-gereç ve materyal her öğrenme alanı için uygun olmayabilir. Yine her araç-gereç ve materyal ile her kazanıma ulaşılamaz. Beden eğitimi öğretim programının tam olarak bilinmesi materyal tasarımı ve geliştirilmesi konusuna da rehberlik edecektir. Üçüncü bölüm Öğretim Teknolojileri, Araç-Gereç ve Materyaller konularını kapsamaktadır. Burada, öğretim teknolojileri araç-gereç ve materyalleri tanıtılmakta, açıklayıcı bilgiler verilmektedir. Materyaller hazırlanırken ve tasarlanırken nelere dikkat edilmeli, hangi ilkeler göz önünde bulundurulmalı gibi sorulara yanıtlar verilmekte, beden eğitimi ve spor öğretiminin kuramsal alanına yönelik öğretme öğrenme etkinliklerinde öğretim teknolojilerinin nasıl kullanılacağı konusu işlenmektedir. ix

6 Dördüncü bölüm ise Beden Eğitimi ve Spor Öğretiminde Materyal Tasarımı ve Etkinlik Örnekleri adı altında düzenlenmiştir. Bu bölümde atık maddelerden veya kullanım dışı kalmış ürünlerden tasarlanan materyal örnekleri ile bu materyallerle yapılabilecek etkinlik örnekleri sunulmaktadır. Materyaller herhangi bir spor dalına göre sıralanmamıştır. Rastgele sıralanmışlardır. Her materyale bir numara verilmiş olup, materyalin yapılışı, kullanımı ve materyal ile yapılabilecek etkinlik örnekleri çizimlerle desteklenerek anlatılmaktadır. Materyal örnekleri arasında beden eğitimi öğretim programının her öğrenme alanına özgü materyal bulunmaktadır. Hangi materyalin hangi öğrenme alanını destekleyen etkinliklerde kullanılması gerektiği belirtilmemiştir. Buna beden eğitimi öğretmeninin kendisi karar verecektir. x