6331 Sayılı İş Sağlığı ve İş Güvenliği Yasası

Transkript

1 Yasa No: 6331 Yasa Kabul Tarihi: Resmi Gazete Tarihi: Resmi Gazete Sayısı: Güncelleme Tarihi: Amaç, Kapsam ve Tanımlar 1.1. Amaç 1.2. Kapsam ve Ayrı Tutulan Durumlar 1.3. Tanımlar ĠÇĠNDEKĠLER 2. ĠĢveren ile ÇalıĢanların Görev, Yetki ve Yükümlülükleri 2.1. ĠĢverenin Genel Yükümlülüğü 2.2. Risklerden Korunma Ġlkeleri 2.3. ĠĢ Sağlığı ve ĠĢ Güvenliği Hizmetleri 2.4. ĠĢ Sağlığı ve ĠĢ Güvenliği Hizmetlerinin Desteklenmesi 2.5. ĠĢyeri Hekimleri ve ĠĢ Güvenliği Uzmanları 2.6. Tehlike Sınıfının Belirlenmesi 2.7. Risk Değerlendirmesi, Denetim, Ölçüm ve AraĢtırma 2.8. Acil Duruma ĠliĢkin Tasarlanan Düzenleri, Yangınla Mücadele ve Ġlk Yardım 2.9. ĠĢyerlerindeki ĠĢçilerin BoĢaltılması ÇalıĢmaktan Kaçınma Hakkı ĠĢ Kazası ve Meslek Hastalıklarının Kayıt ve Bildirimi Sağlık Gözetimi ÇalıĢanların Bilgilendirilmesi ÇalıĢanların Eğitimi ÇalıĢanların GörüĢlerinin Alınması ve Katılımlarının Sağlanması ÇalıĢanların Yükümlülükleri ÇalıĢan Simgelemecisi 3. Yönetim Kurulu, Kurul ve EĢ güdüm 3.1. Ulusal ĠĢ Sağlığı ve ĠĢ Güvenliği Yönetim Kurulu 3.2. ĠĢ Sağlığı ve ĠĢ Güvenliği Yönetim Kurulu 3.3. ĠĢ Sağlığı ve ĠĢ Güvenliğinin EĢ güdümü BilSav Sayfa 1

2 4. Denetleme ve Yönetimsel Yaptırımlar 4.1. Denetleme, Ġnceleme, AraĢtırma, Denetleyicinin Yetki, Yükümlülük ve Sorumluluğu 4.2. ĠĢin Durdurulması 4.3. Yönetimsel Para Cezaları ve Uygulanması 4.4. Yargı Bulunmayan Durumlar ve Ayrı TutulmuĢluk 5. ÇeĢitli ve Geçici Yargılar 5.1. Bağımlılık Yapan Maddeleri Kullanma Yasağı 5.2. Güvenlik Raporu veya Büyük Kaza Önleme Siyaset Belgesi 5.3. ĠĢ Sağlığı ve ĠĢ Güvenliği ile Ġlgili ÇeĢitli Yönetmelikler 5.4. Belgelendirme, Uyarma ve Bozmalar 5.5. DeğiĢtirilen Yargılar 5.6. Yürürlükten Kaldırılan Yargılar 5.7. Yöneltimler 5.8. Var Olan Yönetmelikler 5.9. Sağlık Raporları ĠĢ Güvenliği Uzmanı Görevlendirme Yükümlülüğü Var Olan Öğrenim Belgesi ve Belgeler ile Uyarma BaĢarı Değerleri ĠĢyeri Hekimliği Yapan Kurum Hekimlerine Yapılan Ücret Ödemeleri Yürürlük Yürütme BilSav Sayfa 2

3 1. AMAÇ, KAPSAM VE TANIMLAR 1.1. AMAÇ Madde 1: Bu yasanın amacı; iģyerlerinde iģ sağlığı ve iģ güvenliğinin sağlanması ve var olan sağlık ve güvenlik Ģartlarının iyileģtirilmesi için iģveren ve çalıģanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemektir KAPSAM VE AYRI TUTULAN DURUMLAR Madde 2: (1) Bu yasa; kamu ve özel sektöre iliģkin bütün iģlere ve iģyerlerine, bu iģyerlerinin iģverenleri ile iģveren vekillerine, çırak ve stajyerler de içinde olduğu olmak üzere tüm çalıģanlarına çalıģma konularına bakılmaksızın uygulanır. (2) Ancak aģağıda belirtilen çalıģmalar ve kiģilere iliģkin bu yasa yargıları uygulanmaz: a) Üretim evi, bakım merkezi, dikimevi ve benzeri iģyerlerindekiler dıģında Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli Bilgi Toplama TeĢkilatı DanıĢmanlığının çalıģmaları, b) Afet ve acil durum birimlerinin karıģma çalıģmaları, c) Ev hizmetleri, d) ÇalıĢanı herhangi bir iģte kullanmaksızın kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi yapanlar ve e) Yargılı ve tutuklulara yönelik uygulama hizmetleri sırasında, iyileģtirme kapsamında yapılan iģ yurdu, eğitim, güvenlik ve meslek edindirme çalıģmalarıdır TANIMLAR Madde 3: (1) Bu yasanın uygulanmasında; a) Bakanlık: ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını, b) ÇalıĢan: Kendi özel yasalarındaki konumlarına bakılmaksızın kamu veya özel iģyerlerinde iģte çalıģtırılan gerçek kiģiyi, c) ÇalıĢan Simgelemecisi: ĠĢ sağlığı ve iģ güvenliği ile ilgili çalıģmalara katılma, çalıģmaları izleme, önlem alınmasını isteme, önerilerde bulunma ve benzeri konularda çalıģanları simgelemeye yetkili çalıģanı, BilSav Sayfa 3

4 ç) Destek Elemanı: Asli görevinin yanında iģ sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme, koruma, boģaltma, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiģ uygun donanım ve yeterli eğitime iye kiģiyi, d) Eğitim Kurumu: ĠĢ güvenliği uzmanı, iģyeri hekimi ve diğer sağlık çalıģanlarının eğitimlerini vermek üzere Bakanlıkça yetkilendirilen kamu kurum ve kuruluģlarını, evrenkentleri ve Türk Ticaret Yasanına göre çalıģan Ģirketler tarafından kurulan iģletmeleri, e) Genç ÇalıĢan: On beģ yaģını bitirmiģ ancak on sekiz yaģını doldurmamıģ çalıģanı, f) ĠĢ Güvenliği Uzmanı: Yöntem ve uygulama ana ögeleri yönetmelikle belirlenen, iģ sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiģ, iģ güvenliği uzmanlığı belgesine iye, Bakanlık ve ilgili kuruluģlarında çalıģma hayatını denetleyen denetleyiciler ile bayındıranlık veya mimarlık eğitimi veren öğrenim alanlarının mezunları ile teknik elemanı, (DeğiĢik bent: S.K./101. md.) g) ĠĢ Kazası: ĠĢyerinde veya iģin yürütümü nedeniyle oluģan, ölüme neden olan veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen özre uğratan olayı, ğ) ĠĢveren: ÇalıĢanı bir iģte çalıģtıran(istihdam eden) gerçek kiģi, tüzel kiģi yahut tüzel kiģiliği olmayan kurum ve kuruluģları, h) ĠĢyeri: Mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve maddi olmayan ögeler ile çalıģanın birlikte örgütlendiği, iģverenin iģyerinde ürettiği mal veya hizmet ile özellik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen iģyerine bağlı yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek yeme, uyuma, yıkanma, yoklama, bakım, beden eğitimi ve mesleki eğitim yerleri ile avlu gibi diğer eklentiler ve araçları da içeren etkinliği, ı) ĠĢyeri Hekimi: ĠĢ sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiģ, iģyeri hekimliği belgesine iye hekimi, i) ĠĢyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi: ĠĢyerinde iģ sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek üzere kurulan, gerekli donanım ve çalıģana iye olan birimi, j) Yönetim Kurulu: Ulusal ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Kurulunu, k) Kurul: ĠĢ sağlığı ve güvenliği kurulunu, l) Meslek Hastalığı: Mesleki risklerin etkisi altında kalmıģlık sonucu ortaya çıkan hastalığı, m) Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi: Kamu kurum ve kuruluģları, düzenli sanayi bölgeleri ile Türk Ticaret Yasanına göre çalıģan Ģirketler tarafından, iģyerlerine iģ sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan gerekli donanım ve çalıģana iye olan ve Bakanlıkça yetkilendirilen birimi, n) Önleme: ĠĢyerinde yürütülen iģlerin bütün evrelerinde iģ sağlığı ve iģ güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için tasarlanan ve alınan önlemlerin tümünü, BilSav Sayfa 4

5 o) Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da baģka zararlı sonuç oluģma olasılığını, ö) Risk Değerlendirmesi: ĠĢyerinde var olan ya da dıģarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüģmesine yol açan etmenler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin çözümleme edilerek derecelendirilmesi ve denetim önlemlerinin kararlaģtırılması amacıyla yapılması gerekli çalıģmaları, p) Tehlike: ĠĢyerinde var olan ya da dıģarıdan gelebilecek, çalıģanı veya iģyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme gizilliğini, r) Tehlike Sınıfı: ĠĢ sağlığı ve iģ güvenliği açısından, yapılan iģin özelliği, iģin her evresinde kullanılan veya ortaya çıkan maddeler, iģ donanımı, üretim yöntem ve Ģekilleri, çalıģma ortam ve Ģartları ile ilgili diğer konular öncelik alınarak iģyeri için belirlenen tehlike öbeğini, s) Teknik Eleman: Teknik öğretmen, fizikçi, kimyager ve biyolog sanına iye olanlar ile evrenkentlerin iģ sağlığı ve güvenliği eğitimi mezunlarını, (DeğiĢik bent: S.K./101. md.) ve Ģ) ĠĢyeri HemĢiresi: tarihli ve 6283 sayılı HemĢirelik Yasanına göre hemģirelik mesleğini yapmaya yetkili, iģ sağlığı ve iģ güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiģ iģyeri hemģireliği belgesine iye hemģire/sağlık memurunu belirtir. (2) ĠĢveren adına devinim eden, iģin ve iģyerinin yönetiminde görev alan iģveren vekilleri, bu yasanın uygulanması bakımından iģveren sayılır. 2. ĠġVEREN ĠLE ÇALIġANLARIN GÖREV, YETKĠ VE YÜKÜMLÜLÜKLERĠ 2.1. ĠġVERENĠN GENEL YÜKÜMLÜLÜĞÜ Madde 4: (1) ĠĢveren, çalıģanların iģle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede; a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesinin de içinde olduğu her türlü önlemin alınması, etkinliğin yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik önlemlerinin değiģen Ģartlara uygun duruma getirilmesi ve var olan durumun iyileģtirilmesi için çalıģmalar yapar. b) ĠĢyerinde alınan iģ sağlığı ve iģ güvenliği önlemlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar. c) Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır. ç) ÇalıĢana görev verirken, çalıģanın sağlık ve güvenlik yönünden iģe uygunluğunu göz önüne alır. BilSav Sayfa 5

6 d) Yeterli bilgi ve yönerge verilen çalıģanlar dıģındaki çalıģanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli önlemleri alır. (2) ĠĢyeri dıģındaki uzman kiģi ve kuruluģlardan hizmet alınması, iģverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz. (3) ÇalıĢanların iģ sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükleri, iģverenin sorumluluklarını etkilemez. (4) ĠĢveren, iģ sağlığı ve iģ güvenliği önlemlerinin ederini çalıģanlara yansıtamaz RĠSKLERDEN KORUNMA ĠLKELERĠ Madde 5: ĠĢverenin yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde aģağıdaki ilkeler göz önünde bulundurulur: a) Risklerden kaçınmak. b) Kaçınılması olası olmayan riskleri çözümlemesi gerçekleģtirmek. c) Risklerle kaynağında mücadele etmek. ç) ĠĢin kiģilere uygun duruma getirilmesi için iģyerlerinin tasarımı ile iģ donanımı, çalıģma Ģekli ve üretim yöntemlerinin seçiminde özen göstermek, özellikle tekdüze çalıģma ve üretim ilerleyiģ hızının sağlık ve güvenliğe olumsuz etkilerini önlemek, önlenemiyor ise en aza indirmek. d) Teknik geliģmelere uyum sağlamak. e) Tehlikeli olanı, tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiģtirmek. f) Teknoloji, iģ etkinliği, çalıģma Ģartları, sosyal iliģkiler ve çalıģma ortamı ile ilgili etmenlerin etkilerini kapsayan tutarlı ve genel bir önleme siyaseti geliģtirmek. g) Toplu korunma önlemlerine, kiģisel korunma önlemlerine göre öncelik vermek. ğ) ÇalıĢanlara uygun yönergeler vermek Ġġ SAĞLIĞI VE Ġġ GÜVENLĠĞĠ HĠZMETLERĠ Madde 6: (1) Mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden korunulmasına yönelik çalıģmaları da kapsayacak, iģ sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulması için iģveren; a) ÇalıĢanları arasından iģ güvenliği uzmanı, iģyeri hekimi ve diğer sağlık çalıģanı görevlendirir. ÇalıĢanları arasında belirlenen özelliklere iye çalıģan bulunmaması durumunda, bu hizmetin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak yerine getirebilir. Ancak belirlenen özelliklere ve gerekli belgeye iye olması durumunda, tehlike sınıfı ve çalıģan sayısı öncelik alınarak, bu hizmetin yerine getirilmesini kendisi üstlenebilir. BilSav Sayfa 6

7 b) Görevlendirdikleri kiģi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluģların görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, yer ve zaman gibi gerekli bütün gereksinimlerini karģılar. c) ĠĢyerinde sağlık ve güvenlik hizmetlerini yürütenler arasında iģ birliğini ve eģ güdümü sağlar. ç) Görevlendirdikleri kiģi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluģlar tarafından iģ sağlığı ve iģ güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak bildirilen önlemleri yerine getirir. d) ÇalıĢanların sağlık ve güvenliğini etkilediği bilinen veya etkilemesi olası konulara iliģkin; görevlendirdikleri kiģi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluģları, baģka iģyerlerinden çalıģmak üzere kendi iģyerine gelen çalıģanları ve bunların iģverenlerini bilgilendirir. (2) tarihli ve 4734 sayılı Kamu Ġhale Yasası kapsamındaki kamu kurum ve kuruluģları; iģ sağlığı ve iģ güvenliği hizmetlerini, Sağlık Bakanlığının döner ana mallı kuruluģlardan doğrudan alabileceği gibi 4734 sayılı yasa yargıları çerçevesinde de alabilir. (3) Tam süreli iģyeri hekimi görevlendirilen iģyerlerinde, diğer sağlık çalıģanlarının görevlendirilmesi zorunlu değildir Ġġ SAĞLIĞI VE Ġġ GÜVENLĠĞĠ HĠZMETLERĠNĠN DESTEKLENMESĠ Madde 7: (1) ĠĢ sağlığı ve iģ güvenliği hizmetlerinin yerine getirilmesi için, Bakanlıkça aģağıdaki Ģartlarla destek sağlanabilir: a) Kamu kurum ve kuruluģları dıģında ondan az çalıģanı bulunanlardan, çok tehlikeli ve tehlikeli sınıfta yer alan iģyerleri yararlanabilir. Ancak, Bakanlar Kurulu, ondan az çalıģanı bulunanlardan az tehlikeli sınıfta yer alan iģyerlerinin de yararlanmasına karar verebilir. b) Giderler, iģ kazası ve meslek hastalığı bakımından kısa vadeli sigorta kolları için toplanan primlerden kaynak aktarılmak biçiminde, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından finanse edilir. c) Uygulamada, Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtları uygulama ana ögeleri olarak alınır. ç) Bu yasa ve diğer mevzuat gereğince yapılan denetimlerde; bir iģte çalıģtırdığı kiģilerin sigortalılık bildiriminde bulunmadığı belirlenen iģverenlerden, belirleme tarihine kadar yapılan ödemeler yasal faizi ile birlikte Sosyal Güvenlik Kurumunca alımı gerçekleģtirilir ve bu durumdaki iģverenler, sağlanan destekten üç yıl süreyle yararlanamaz. d) Uygulamaya iliģkin olarak ortaya çıkabilecek kararsızlıkları gidermeye, uygulamayı yönlendirmeye ve doğabilecek sorunları çözmeye Bakanlık yetkilidir. BilSav Sayfa 7

8 (2) AĢağıdaki konular ile bunlara iliģkin yöntem ve uygulama ana ögeleri, Maliye Bakanlığının uygun görüģü alınarak Bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle belirlenir: a) ĠĢ sağlığı ve iģ güvenliği hizmetlerinin yerine getirilmesi için sağlanacak desteğin uygulanması... b) Destek sağlanacak ondan az çalıģanı bulunan iģyerlerinin özellikleri göz önünde bulundurularak; Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından ödenecek iģ sağlığı ve iģ güvenliği hizmet değerlerinin belirlemesi, destek olunacak kısmı ve ödenme Ģekli... c) Destekten yararlanabilecek iģyerlerinin taģıması gereken Ģartlar... ç) ĠĢ sağlığı ve iģ güvenliği hizmeti verecek kuruluģların özellikleri... (3) Etkinlik ve sürekliliğin sağlanması amacıyla; Bakanlık tarafından Sağlık Bakanlığı, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve ilgili meslek kuruluģlarıyla iģ birliği yapılabilir ĠġYERĠ HEKĠMLERĠ VE Ġġ GÜVENLĠĞĠ UZMANLARI Madde 8: (1) ĠĢyeri hekimi ve iģ güvenliği uzmanlarının hak ve yetkileri, görevlerini yerine getirmeleri nedeniyle kısıtlanamaz. Bu kiģiler, görevlerini mesleğin gerektirdiği töre bilimsel(etik) ilkeler ve mesleki bağımsızlık içerisinde yürütür. (2) ĠĢyeri hekimi ve iģ güvenliği uzmanları; görevlendirildikleri iģyerlerinde iģ sağlığı ve iģ güvenliğiyle ilgili alınması gereken önlemleri iģverene yazılı olarak bildirir; bildirilen konulardan hayati tehlike oluģturanların iģveren tarafından yerine getirilmemesi durumunda, bu konuyu Bakanlığın yetkili birimine bildirir. (3) Hizmet sunan kuruluģlar ile iģyeri hekimi ve iģ güvenliği uzmanları, iģ sağlığı ve iģ güvenliği hizmetlerinin yürütülmesindeki boģlamalarından dolayı, hizmet sundukları iģverene karģı sorumludur. (4) ÇalıĢanın ölümü veya sakatlığıyla sonuçlanacak Ģekilde vücut bütünlüğünün bozulmasına neden olan iģ kazası veya meslek hastalığının oluģmasında boģlaması belirlenen iģyeri hekimi veya iģ güvenliği uzmanının yetki belgesi askıya alınır. (5) ĠĢ güvenliği uzmanlarının görev alabilmeleri için; çok tehlikeli sınıfta yer alan iģyerlerinde (A) sınıfı, tehlikeli sınıfta yer alan iģyerlerinde en az (B) sınıfı, az tehlikeli sınıfta yer alan iģyerlerinde ise en az (C) sınıfı iģ güvenliği uzmanlığı belgesine iye olmaları Ģartı aranır. Bakanlık, iģ güvenliği uzmanlarının ve iģyeri hekimlerinin görevlendirilmesi konusunda iģ kesimi alanında özel düzenleme yapabilir. (6) Belirlenen çalıģma süresi nedeniyle iģyeri hekimi ve iģ güvenliği uzmanının tam süreli görevlendirilmesi gereken durumlarda; iģveren, iģyeri sağlığı ve iģ güvenliği birimi kurar. Bu durumda, çalıģanların bağlı olduğu Yasa yargıları saklı kalmak kaydıyla, tarihli ve 4857 Sayılı ĠĢ Yasanına göre belirlenen haftalık çalıģma süresi önemsenir. BilSav Sayfa 8

9 (7) Kamu kurum ve kuruluģlarında ilgili mevzuata göre çalıģtırılan iģyeri hekimi veya iģ güvenliği uzmanı olma özelliğine iye çalıģan, gerekli belgeye iye olmaları Ģartıyla asli görevlerinin yanında, belirlenen çalıģma süresine uyarak çalıģmakta oldukları kurumda veya ilgili çalıģanın onayı ve üst yöneticinin onayı ile diğer kamu kurum ve kuruluģlarında görevlendirilebilir. Bu Ģekilde görevlendirilecek çalıģana, görev yaptığı her saat için (200) gösterge sayısının memur aylık katsayısı ile çarpımı tutarında ek ödeme, hizmet alan kurum tarafından yapılır. Bu ödemeden damga vergisi dıģında herhangi bir kesinti yapılmaz. Bu durumdaki görevlendirmeye iliģkin ek ödemelerde, günlük çalıģma süresi saatlerine bağlı kalmak kaydıyla, aylık toplam seksen saatten fazla olan görevlendirmeler öncelik alınmaz. (8) Kamu sağlık hizmetlerinde tam süreli çalıģmaya iliģkin mevzuat yargıları saklı kalmak kaydıyla, iģyeri hekimlerinin ve diğer sağlık çalıģanının iģyeri sağlık ve güvenlik birimi ile ortak sağlık ve güvenlik birimlerinde görevlendirilmelerinde ve hizmet verilen iģyerlerinde çalıģanlarla sınırlı olmak üzere görevlerini yerine getirmelerinde, diğer Yasaların kısıtlayıcı yargıları uygulanmaz TEHLĠKE SINIFININ BELĠRLENMESĠ Madde 9: (1) ĠĢyeri tehlike sınıfları; tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasanının 83 üncü maddesine göre belirlenen kısa vadeli sigorta kolları prim tarifesi de öncelik alınarak, ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürünün BaĢkanlığında ilgili taraflarca oluģturulan alt kurulun görüģleri doğrultusunda, Bakanlıkça çıkarılacak bildirim ile belirlenir. (2) ĠĢyeri tehlike sınıflarının belirlenmesinde, o iģyerinde yapılan asıl iģ önemsenir RĠSK DEĞERLENDĠRMESĠ, DENETĠM, ÖLÇÜM VE ARAġTIRMA Madde 10: (1) ĠĢveren, iģ sağlığı ve iģ güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür. Risk değerlendirmesi yapılırken aģağıdaki konular önemsenir: a) Belirli risklerden etkilenecek çalıģanların durumu. b) Kullanılacak iģ donanımı ile kimyasal madde ve kullanıma hazır duruma getirilmiģ iģ donanımlarının seçimi. c) ĠĢyerinin düzenleme ve düzeni. ç) Genç, yaģlı, engelli, gebe veya emziren çalıģanlar gibi özel siyaset gerektiren öbekler ile kadın çalıģanların durumu. (2) ĠĢveren, yapılacak risk değerlendirmesi sonucu alınacak iģ sağlığı ve iģ güvenliği önlemleri ile kullanılması gereken koruyucu donanımları belirler. BilSav Sayfa 9

10 (3) ĠĢyerinde uygulanacak iģ sağlığı ve iģ güvenliği önlemleri, çalıģma Ģekilleri ve üretim yöntemleri; çalıģanların sağlık ve güvenlik yönünden korunma düzeyini yükseltecek ve iģyerinin yönetimsel yapılanmasının her aģamasında uygulanabilir özellikte olmalıdır. (4) ĠĢveren, iģ sağlığı ve iģ güvenliği yönünden çalıģma ortamına ve çalıģanların bu ortamda etkisi altında kaldığı risklerin belirlenmesine yönelik gerekli denetim, ölçüm, inceleme ve araģtırmaların yapılmasını sağlar ACĠL DURUM TASARI DÜZENLERĠ, YANGINLA MÜCADELE VE ĠLK YARDIM Madde 11: ĠĢveren; a) ÇalıĢma ortamı, kullanılan maddeler, iģ donanımı ile çevre Ģartlarını öncelik alarak meydana gelebilecek acil durumları önceden değerlendirerek, çalıģanları ve çalıģma çevresini etkilemesi olası acil durumları belirler ve bunların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı önlemleri alır. b) Acil durumların olumsuz etkilerinden korunmak üzere gerekli ölçüm ve değerlendirmeleri yapar, acil durum tasarı düzenlerini hazırlar. c) Acil durumlarla mücadele için iģyerinin büyüklüğü ve taģıdığı özel tehlikeler, yapılan iģin özelliği, çalıģan sayısı ile iģyerinde bulunan diğer kiģileri öncelik alarak; önleme, koruma, boģaltma, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda uygun donanıma iye ve bu konularda eğitimli yeterli sayıda kiģiyi görevlendirir. Ayrıca araç ve gereçleri sağlayarak eğitim ve uygulamaları yaptırır ve ekiplerin her zaman hazır bulunmalarını sağlar. ç) Özellikle ilk yardım, acil tıbbi karıģma, kurtarma ve yangınla mücadele konularında, iģyeri dıģındaki kuruluģlarla bağlantıyı sağlayacak gerekli düzenlemeleri yapar TAHLĠYE Madde 12: (1) Ciddi, yakın ve önlenemeyen tehlikenin oluģması durumunda iģveren; a) ÇalıĢanların iģi bırakarak hemen çalıģma yerlerinden ayrılıp güvenli bir yere gidebilmeleri için, önceden gerekli düzenlemeleri yapar ve çalıģanlara gerekli yönergeleri verir. b) Durumun devam etmesi durumunda, zorunluluk olmadıkça, gerekli donanıma iye ve özel olarak görevlendirilenler dıģındaki çalıģanlardan iģlerine devam etmelerini isteyemez. (2) ĠĢveren, çalıģanların kendileri veya diğer kiģilerin güvenliği için ciddi ve yakın bir tehlike ile karģılaģtıkları ve amirine hemen haber veremedikleri durumlarda; istenmeyen sonuçların önlenmesi için, bilgileri ve var olan teknik donanımları çerçevesinde karıģabilmelerine olanak sağlar. Böyle bir durumda çalıģanlar, boģlama veya önemsemez davranıģları olmadıkça yaptıkları karıģmadan dolayı sorumlu tutulamaz. BilSav Sayfa 10

11 2.10. ÇALIġMAKTAN KAÇINMA HAKKI Madde 13: (1) Ciddi ve yakın tehlike ile karģı karģıya kalan çalıģanlar kurula, kurulun bulunmadığı iģyerlerinde ise iģverene baģvurarak durumun belirlenmesini ve gerekli önlemlerin alınmasına karar verilmesini istemleyebilir. Kurul acilen toplanarak, iģveren ise derhâl kararını verir ve durumu tutanakla belirler. Karar, çalıģana ve çalıģan simgelemecisine yazılı olarak bildirilir. (2) Kurul veya iģverenin çalıģanın istemi yönünde karar vermesi durumunda çalıģan, gerekli önlemler alınıncaya kadar çalıģmaktan kaçınabilir. ÇalıĢanların çalıģmaktan kaçındığı dönemdeki ücreti ile yasalardan ve iģ sözleģmesinden doğan diğer hakları saklıdır. (3) ÇalıĢanlar ciddi ve yakın tehlikenin önlenemez olduğu durumlarda birinci fıkradaki yönteme uymak zorunda olmaksızın iģyerini veya tehlikeli bölgeyi terk ederek belirlenen güvenli yere gider. ÇalıĢanların bu devinimlerinden dolayı hakları kısıtlanamaz. (4) ĠĢ sözleģmesiyle çalıģanlar, istemlemelerine karģın gerekli önlemlerin alınmadığı durumlarda, bağlı oldukları yasa yargılarına göre iģ sözleģmelerini bozumlandırabilir. Toplu sözleģme veya toplu iģ sözleģmesi ile çalıģan kamu çalıģanı, bu maddeye göre çalıģmadığı dönemde gerçekten çalıģmıģ sayılır. (5) Bu Yasanın 25 inci maddesine göre iģyerinde iģin durdurulması durumunda, bu madde yargıları uygulanmaz Ġġ KAZASI VE MESLEK HASTALIKLARININ KAYIT VE BĠLDĠRĠMĠ Madde 14: (1) ĠĢveren; a) Bütün iģ kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutar, gerekli incelemeleri yaparak bunlar ile ilgili raporları düzenler. b) ĠĢyerinde oluģan ancak yaralanma veya ölüme neden olmadığı durumda iģyeri ya da iģ donanımının zarara uğramasına yol açan veya çalıģan, iģyeri ya da iģ donanımını zarara uğratma gizilliği olan olayları inceleyerek bunlar ile ilgili raporları düzenler. (2) ĠĢveren, aģağıdaki durumlarda belirtilen sürede Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimde bulunur: a) ĠĢ kazalarını kazadan sonraki üç iģ günü içinde. b) Sağlık hizmeti sunucuları veya iģyeri hekimi tarafından kendisine bildirilen meslek hastalıklarını, öğrendiği tarihten baģlayarak üç iģ günü içinde. (3) ĠĢyeri hekimi veya sağlık hizmeti sunucuları; meslek hastalığı ön tanısı koydukları vakaları, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularına sevk eder. BilSav Sayfa 11

12 (4) Sağlık hizmeti sunucuları kendilerine aktarılan iģ kazalarını, yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucuları ise meslek hastalığı tanısı koydukları vakaları en geç on gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirir. (5) Bu maddenin uygulanmasına iliģkin yöntem ve uygulama ana ögeleri, Sağlık Bakanlığının uygun görüģü alınarak Bakanlıkça belirlenir SAĞLIK GÖZETĠMĠ Madde 15: (1) ĠĢveren; a) ÇalıĢanların iģyerinde etkisi altında kalacakları sağlık ve güvenlik risklerini öncelik alarak sağlık gözetiminden geçirilmelerini sağlar. b) AĢağıdaki durumlarda çalıģanların sağlık yoklamalarının yapılmasını sağlamak zorundadır: 1) ĠĢe giriģlerinde 2) ĠĢ değiģikliğinde 3) ĠĢ kazası, meslek hastalığı veya sağlık nedeniyle tekrarlanan iģten uzaklaģmalarından sonra iģe dönüģlerinde istemlemeleri durumunda 4) ĠĢin devamı süresince, çalıģanın ve iģin özelliği ile iģyerinin tehlike sınıfına göre Bakanlıkça belirlenen düzenli aralıklarla (2) Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan iģyerlerinde çalıģacaklar, yapacakları iģe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan iģe baģlatılamaz. (3) Bu Yasa kapsamında alınması gereken sağlık raporları, iģyeri sağlık ve güvenlik biriminde veya hizmet alınan ortak sağlık ve güvenlik biriminde görevli olan iģyeri hekiminden alınır. Raporlara karģı çıkmalar Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen hakem hastanelere yapılır, verilen kararlar kesindir. (4) Sağlık gözetiminden doğan eder ve bu gözetimden kaynaklı her türlü ek eder iģverence karģılanır, çalıģana yansıtılamaz. (5) Sağlık yoklaması yaptırılan çalıģanın özel hayatı ve saygınlığının korunması açısından sağlık bilgileri gizli tutulur ÇALIġANLARIN BĠLGĠLENDĠRĠLMESĠ Madde 16: (1) ĠĢyerinde iģ sağlığı ve iģ güvenliğinin sağlanması ve sürdürülebilmesi amacıyla iģveren, çalıģanları ve çalıģan simgelemecilerini iģyerinin özelliklerini de öncelik alarak aģağıdaki konularda bilgilendirir: BilSav Sayfa 12

13 (2) ĠĢveren; a) ĠĢyerinde karģılaģılabilecek sağlık ve güvenlik riskleri, koruyucu ve önleyici önlemler... b) Kendileri ile ilgili yasal hak ve sorumluluklar... c) Ġlk yardım, olağan dıģı durumlar, afetler ve yangınla mücadele ve boģaltma iģleri konusunda görevlendirilen kiģiler. a) 12 nci maddede belirtilen ciddi ve yakın tehlike etkisi altında kalan veya kalma riski olan bütün çalıģanları, tehlikeler ile bunlardan doğan risklere karģı alınmıģ ve alınacak önlemler hakkında hemen bilgilendirir. b) BaĢka iģyerlerinden çalıģmak üzere kendi iģyerine gelen çalıģanların birinci fıkrada belirtilen bilgileri almalarını sağlamak üzere, söz konusu çalıģanların iģverenlerine gerekli bilgileri verir. c) Risk değerlendirmesi, iģ sağlığı ve iģ güvenliği ile ilgili koruyucu ve önleyici önlemler, ölçüm, çözümleme, teknik denetim, kayıtlar, raporlar ve denetlemeden elde edilen bilgilere, destek elemanları ile çalıģan simgelemecilerinin ulaģmasını sağlar ÇALIġANLARIN EĞĠTĠMĠ Madde 17: (1) ĠĢveren, çalıģanların iģ sağlığı ve iģ güvenliği eğitimlerini almasını sağlar. Bu eğitim özellikle; iģe baģlamadan önce, çalıģma yeri veya iģ değiģikliğinde, iģ donanımının değiģmesi durumunda veya yeni teknoloji uygulanması durumunda verilir. Eğitimler, değiģen ve ortaya çıkan yeni risklere uygun olarak yenilenir, gerektiğinde ve düzenli aralıklarla tekrarlanır. (2) ÇalıĢan simgelemecileri özel olarak eğitilir. (3) Mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan iģlerde, yapacağı iģle ilgili mesleki eğitim aldığını belgeleyemeyenler çalıģtırılamaz. (4) ĠĢ kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan çalıģana iģe baģlamadan önce, söz konusu kazanın veya meslek hastalığının nedenleri, korunma yolları ve güvenli çalıģma yöntemleri ile ilgili ek eğitim verilir. Ayrıca, herhangi bir nedenle altı aydan fazla süreyle iģten uzak kalanlara, tekrar iģe baģlatılmadan önce bilgi yenileme eğitimi verilir. (5) Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan iģyerlerinde; yapılacak iģlerde karģılaģılacak sağlık ve güvenlik riskleri ile ilgili yeterli bilgi ve yönergeleri içeren eğitimin alınmasına iliģkin belge olmaksızın, baģka iģyerlerinden çalıģmak üzere gelen çalıģanlar iģe baģlatılamaz. (6) Geçici iģ iliģkisi kurulan iģveren, iģ sağlığı ve iģ güvenliği risklerine karģı çalıģana gerekli eğitimin verilmesini sağlar. BilSav Sayfa 13

14 (7) Bu madde kapsamında verilecek eğitimin ederi çalıģanlara yansıtılamaz. Eğitimlerde geçen süre çalıģma süresinden sayılır. Eğitim sürelerinin haftalık çalıģma süresinin üzerinde olması durumunda, bu süreler fazla sürelerle çalıģma veya fazla çalıģma olarak değerlendirilir ÇALIġANLARIN GÖRÜġLERĠNĠN ALINMASI VE KATILIMLARININ SAĞLANMASI Madde 18: (1) ĠĢveren, görüģ alma ve katılımın sağlanması konusunda, çalıģanlara veya iki ve daha fazla çalıģan simgelemecisinin bulunduğu iģyerlerinde varsa iģyeri yetkili mesleki birlik simgelemecilerine yoksa çalıģan simgelemecilerine aģağıdaki olanakları sağlar: a) ĠĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda görüģlerinin alınması, öneri getirme hakkının tanınması ve bu konulardaki görüģmelerde yer alma ve katılımlarının sağlanması. b) Yeni teknolojilerin uygulanması, seçilecek iģ donanımı, çalıģma ortamı ve Ģartlarının çalıģanların sağlık ve güvenliğine etkisi konularında görüģlerinin alınması. (2) ĠĢveren, destek elemanları ile çalıģan simgelemecilerinin aģağıdaki konularda önceden görüģlerinin alınmasını sağlar: a) ĠĢyerinden görevlendirilecek veya iģyeri dıģından hizmet alınacak iģyeri hekimi, iģ güvenliği uzmanı ve diğer çalıģan ile ilk yardım, yangınla mücadele ve boģaltma iģleri için kiģilerin görevlendirilmesi... b) Risk değerlendirmesi yapılarak, alınması gereken koruyucu ve önleyici önlemlerin ve kullanılması gereken koruyucu donanımların belirlenmesi... c) Sağlık ve güvenlik risklerinin önlenmesi ve koruyucu hizmetlerin yürütülmesi... ç) ÇalıĢanların bilgilendirilmesi... d) ÇalıĢanlara verilecek eğitim tasarı düzeninin anıklanması. (3) ÇalıĢanların veya çalıģan simgelemecilerinin, iģyerinde iģ sağlığı ve iģ güvenliği için alınan önlemlerin yetersiz olduğu durumlarda veya denetleme sırasında, yetkili makama baģvurmalarından dolayı hakları kısıtlanamaz ÇALIġANLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERĠ Madde 19: (1) ÇalıĢanlar, iģ sağlığı ve iģ güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve iģverenin bu konudaki yönergeleri doğrultusunda, kendilerinin ve devinimlerinden veya yaptıkları iģten etkilenen diğer çalıģanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düģürmemekle yükümlüdür. BilSav Sayfa 14

15 (2) ÇalıĢanların, iģveren tarafından verilen eğitim ve yönergeler doğrultusunda yükümlülükleri Ģunlardır: a) ĠĢyerindeki makine, aygıt, araç, gereç, tehlikeli madde, taģıma donanımı ve diğer üretim araçlarını kurallara uygun Ģekilde kullanmak, bunların güvenlik donanımlarını doğru olarak kullanmak, keyfi olarak çıkarmamak ve değiģtirmemek. b) Kendilerine sağlanan kiģisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve korumak. c) ĠĢyerindeki makine, aygıt, araç, gereç, tesis ve binalarda sağlık ve güvenlik yönünden ciddi ve yakın bir tehlike ile karģılaģtıklarında ve koruma önlemlerinde bir eksiklik gördüklerinde, iģverene veya çalıģan simgelemecisine hemen haber vermek. ç) Denetlemeye yetkili makam tarafından iģyerinde belirlenen noksanlık ve mevzuata aykırılıkların giderilmesi konusunda, iģveren ve çalıģan simgelemecisi ile iģ birliği yapmak. d) Kendi görev alanında, iģ sağlığı ve iģ güvenliğinin sağlanması için iģveren ve çalıģan simgelemecisi ile iģ birliği yapmak ÇALIġAN SĠMGELEMECĠSĠ Madde 20: (1) ĠĢveren; iģyerinin değiģik bölümlerindeki riskler ve çalıģan sayılarını göz önünde bulundurarak dengeli dağılıma özen göstermek kaydıyla, çalıģanlar arasında yapılacak seçim veya seçimle belirlenemediği durumda atama yoluyla, aģağıda belirtilen sayılarda çalıģan simgelemecisini görevlendirir: a) Ġki ile elli arasında çalıģanı bulunan iģyerlerinde bir b) Elli bir ile yüz arasında çalıģanı bulunan iģyerlerinde iki c) Yüz bir ile beģ yüz arasında çalıģanı bulunan iģyerlerinde üç ç) BeĢ yüz bir ile bin arasında çalıģanı bulunan iģyerlerinde dört d) Bin bir ile iki bin arasında çalıģanı bulunan iģyerlerinde beģ e) Ġki bin bir ve üzeri çalıģanı bulunan iģyerlerinde altı (2) Birden fazla çalıģan simgelemecisinin bulunması durumunda baģ simgelemeci, çalıģan simgelemecileri arasında yapılacak seçimle belirlenir. (3) ÇalıĢan simgelemecileri, tehlike kaynağının yok edilmesi veya tehlikeden kaynaklanan riskin azaltılması için, iģverene öneride bulunma ve iģverenden gerekli önlemlerin alınmasını isteme hakkına iyedir. BilSav Sayfa 15

16 (4) Görevlerini yürütmeleri nedeniyle, çalıģan simgelemecileri ve destek elemanlarının hakları kısıtlanamaz ve görevlerini yerine getirebilmeleri için iģveren tarafından gerekli olanaklar sağlanır. (5) ĠĢyerinde yetkili mesleki birlik bulunması durumunda, iģyeri mesleki birlik simgelemecileri çalıģan simgelemecisi olarak da görev yapar. 3. YÖNETĠM KURULU, KURUL VE Eġ GÜDÜM 3.1. ULUSAL Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ YÖNETĠM KURULU Madde 21: (1) Ülke genelinde iģ sağlığı ve iģ güvenliği ile ilgili siyaset ve izlemlerin belirlenmesi için önerilerde bulunmak üzere yönetim kurulu kurulmuģtur. (2) Yönetim Kurulu, Bakanlık DanıĢmanının baģkanlığında aģağıda belirtilen üyelerden oluģur: a) Bakanlık ĠĢ Sağlığı ve ĠĢ Güvenliği Genel Müdürü, ÇalıĢma Genel Müdürü, ĠĢ Denetleme Kurulu BaĢkanı ve Sosyal Güvenlik Kurumu BaĢkanlığından bir genel müdür b) Bilim, Sanayi ve Teknoloji, Çevre ve ġehircilik, Erke ve Doğal Kaynaklar, Gıda, Tarım ve Hayvancılık, Kalkınma, Milli Eğitim ile Sağlık bakanlıklarından ilgili birer genel müdür c) Yükseköğretim Kurulu BaĢkanlığından bir yürütme kurulu üyesi, Devlet ÇalıĢan BaĢkanlığından bir baģkan yardımcısı ç) ĠĢveren, iģçi ve kamu görevlileri mesleki birlikleri üst kuruluģlarının en fazla üyeye iye ilk üçünden, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinden, Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Ortaklıklar Birliğinden, Türk Hekimleri Birliğinden, Türk Bayındıran ve Mimar Odaları Birliğinden ve Türkiye Tarım Odaları Birliğinden konuyla ilgili veya görevli birer yönetim kurulu üyesi d) Gereksinim duyulması durumunda ĠĢ Sağlığı ve ĠĢ Güvenliği Genel Müdürünün önerisi ve yönetim kurulunun kararı ile belirlenen, iģ sağlığı ve iģ güvenliği konusunda çalıģan kurum veya kuruluģlardan en fazla iki simgelemeci (3) Ġkinci fıkranın (d) bendi kapsamında belirlenen yönetim kurulu üyeleri, iki yıl için seçilir ve üst üste iki olağan toplantıya katılmaz ise ilgili kurum veya kuruluģun üyeliği sona erer. (4) Yönetim kurulun yazman iģleri, ĠĢ Sağlığı ve ĠĢ Güvenliği Genel Müdürlüğünce yürütülür. (5) Yönetim Kurulu, toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verir. Oyların eģitliği durumunda baģkanın oyu kararı belirler. Çekimser oy kullanılamaz. BilSav Sayfa 16

17 (6) Yönetim Kurulu yılda iki defa olağan toplanır. BaĢkanın veya üyelerin üçte birinin önerisi ile olağanüstü olarak da toplanabilir. (7) Yönetim Kurulunun çalıģma yöntemi ve uygulama ana ögeleri Bakanlık tarafından belirlenir Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KURULU Madde 22: (1) Elli ve daha fazla çalıģanın bulunduğu ve altı aydan fazla süren sürekli iģlerin yapıldığı iģyerlerinde iģveren, iģ sağlığı ve iģ güvenliği ile ilgili çalıģmalarda bulunmak üzere kurul oluģturur. ĠĢveren, iģ sağlığı ve iģ güvenliği mevzuatına uygun kurul kararlarını uygular. (2) Altı aydan fazla süren asıl iģveren-alt iģveren iliģkisinin bulunduğu durumlarda; a) Asıl iģveren ve alt iģveren tarafından ayrı ayrı kurul oluģturulmuģ ise, çalıģmaların yürütülmesi ve kararların uygulanması konusunda iģ birliği ve eģ güdüm asıl iģverence sağlanır. b) Asıl iģveren tarafından kurul oluģturulmuģ ise, kurul oluģturması gerekmeyen alt iģveren, eģ güdümü sağlamak üzere vekâleten yetkili bir simgelemeci atar. c) ĠĢyerinde kurul oluģturması gerekmeyen asıl iģveren, alt iģverenin oluģturduğu kurula iģ birliği ve eģ güdümü sağlamak üzere vekâleten yetkili bir simgelemeci atar. ç) Kurul oluģturması gerekmeyen asıl iģveren ve alt iģverenin toplam çalıģan sayısı elliden fazla ise, eģ güdümü asıl iģverence yapılmak kaydıyla, asıl iģveren ve alt iģveren tarafından birlikte bir kurul oluģturulur. (3) Aynı çalıģma alanında birden fazla iģverenin bulunması ve bu iģverenlerce birden fazla kurulun oluģturulması durumunda iģverenler, birbirlerinin çalıģmalarını etkileyebilecek kurul kararlarına iliģkin diğer iģverenleri bilgilendirir Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠNĠN Eġ GÜDÜMU Madde 23: (1) Aynı çalıģma alanını birden fazla iģverenin paylaģması durumunda iģverenler; iģ sağlık bilgisi ile iģ sağlığı ve iģ güvenliği önlemlerinin uygulanmasında iģ birliği yapar, yapılan iģin yapısı göz önüne alınarak mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden korunulması çalıģmalarını eģ güdüm içinde yapar, birbirlerini ve çalıģan simgelemecilerini bu riskler konusunda bilgilendirir. (2) Birden fazla iģyerinin bulunduğu iģ merkezleri, iģ hanları, sanayi bölgeleri veya siteleri gibi yerlerde, iģ sağlığı ve güvenliği konusundaki eģ güdüm yönetim tarafından sağlanır. Yönetim, iģyerlerinde iģ sağlığı ve iģ güvenliği yönünden diğer iģyerlerini etkileyecek tehlikeler konusunda gerekli önlemleri almaları için iģverenleri uyarır. Bu uyarılara uymayan iģverenleri Bakanlığa bildirir. BilSav Sayfa 17

18 4. DENETLEME VE YÖNETĠMSEL YAPTIRIMLAR 4.1. DENETĠM, ĠNCELEME, ARAġTIRMA, DENETLEYĠCĠNĠN YETKĠ, YÜKÜMLÜLÜK VE SORUMLULUĞU Madde 24: (1) Bu Yasa yargılarının uygulanmasının izlenmesi ve denetlemesi, iģ sağlığı ve iģ güvenliği yönünden denetleme yapmaya yetkili Bakanlık iģ denetleyicilerince yapılır. Bu Yasa kapsamında yapılacak denetleme ve incelemelerde, 4857 sayılı Yasanın 92, 93, 96, 97 ve 107 nci maddeleri uygulanır. (2) Bakanlık, iģyerlerinde iģ sağlığı ve iģ güvenliği konularında ölçüm, inceleme ve araģtırma yapmaya, bu amaçla numune almaya ve eğitim kurumları ile ortak sağlık ve güvenlik birimlerinde denetim yapmaya yetkilidir. Bu konularda yetkilendirilenler olası olduğu kadar iģi aksatmamak, iģverenin ve iģyerinin meslek sırları ile gördükleri ve öğrendikleri konuları büsbütün gizli tutmakla yükümlüdür. Denetim ve denetimin yöntem ve uygulama ana ögeleri Bakanlıkça düzenlenir. (3) Askeri iģyerleriyle yurt güvenliği için gerekli maddeler üretilen iģyerlerinin denetlemesi konusu ve sonuçlarına iliģkin iģlemler, Milli Savunma Bakanlığı ve Bakanlıkça birlikte hazırlanacak yönetmeliğe göre yürütülür ĠġĠN DURDURULMASI Madde 25: (1) ĠĢyerindeki bina ve eklentilerde, çalıģma yöntem ve Ģekillerinde veya iģ donanımlarında çalıģanlar için hayati tehlike oluģturan bir konu belirlendiğinde; bu tehlike giderilinceye kadar, hayati tehlikenin özelliği ve bu tehlikeden doğabilecek riskin etkileyebileceği alan ile çalıģanlar öncelik alınarak, iģyerinin bir bölümünde veya tamamında iģ durdurulur. Ayrıca çok tehlikeli sınıfta yer alan maden, metal ve yapı iģleri ile tehlikeli kimyasallarla çalıģılan iģlerin yapıldığı veya büyük sınai kazaların olabileceği iģyerlerinde, risk değerlendirmesi yapılmamıģ olması durumunda iģ durdurulur. (2) ĠĢ sağlığı ve iģ güvenliği bakımından denetlemeye yetkili üç iģ denetleyicisinden oluģan kurul, iģ sağlığı ve iģ güvenliği bakımından denetlemeye yetkili iģ denetleyicilerinin belirlenmesi üzerine gerekli incelemeleri yaparak, belirleme tarihinden baģlayarak iki gün içerisinde iģin durdurulmasına karar verebilir. Ancak belirlenen konunun acil karıģmayı gerektirmesi durumunda; belirlemesini yapan iģ denetleyicisi, kurul tarafından karar alınıncaya kadar geçerli olmak kaydıyla iģi durdurur. (3) ĠĢin durdurulması kararı, ilgili mülki yönetim amirine ve iģyeri dosyasının bulunduğu ÇalıĢma ve ĠĢ Kurumu il müdürlüğüne bir gün içinde gönderilir. ĠĢin durdurulması kararı, mülki yönetim amiri tarafından yirmi dört saat içinde yerine getirilir. Ancak, belirlenen konunun acil karıģmayı gerektirmesi nedeniyle verilen iģin durdurulması kararı, mülki yönetim amiri tarafından aynı gün yerine getirilir. (4) ĠĢveren, yerine getirildiği tarihten baģlayarak altı iģ günü içinde, yetkili iģ mahkemesinde iģin durdurulması kararına karģı çıkabilir. KarĢı çıkma, iģin durdurulması BilSav Sayfa 18

19 kararının uygulanmasını etkilemez. Mahkeme karģı çıkmayı öncelikle görüģür ve altı iģ günü içinde karara bağlar. Mahkeme kararı kesindir. (5) ĠĢverenin iģin durdurulmasını gerektiren konuların giderildiğini Bakanlığa yazılı olarak bildirmesi durumunda, en geç yedi gün içinde iģyerinde inceleme yapılarak iģverenin istemi sonuçlandırılır. (6) ĠĢveren, iģin durdurulması nedeniyle iģsiz kalan çalıģanlara ücretlerini ödemekle veya ücretlerinde bir düģüklük olmamak üzere meslek veya durumlarına göre baģka bir iģ vermekle yükümlüdür YÖNETĠMSEL PARA CEZALARI VE UYGULANMASI Madde 26: (1) Bu Yasa ile a) Dördüncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen iģverene her bir yükümlülük için ayrı ayrı iki bin Türk Lirası, b) Altıncı maddesinin birinci fıkrası gereğince belirlenen özellikte iģ güvenliği uzmanı veya iģyeri hekimi görevlendirmeyen iģverene görevlendirmediği her bir kiģi için beģ bin Türk Lirası, aykırılığın devam ettiği her ay için aynı nicelik, diğer sağlık çalıģanı görevlendirmeyen iģverene iki bin beģ yüz Türk Lirası, aykırılığın devam ettiği her ay için aynı nicelik, aynı fıkranın (b), (c) ve (d) bentlerinde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen iģverene her bir ihlal için ayrı ayrı bin beģ yüz Türk Lirası, (ç) bendine aykırı devinim eden iģverene yerine getirilmeyen her bir önlem için ayrı ayrı bin Türk Lirası, c) Sekizinci maddesinin birinci ve altıncı fıkralarına aykırı devinim eden iģverene her bir ihlal için ayrı ayrı bin beģ yüz Türk Lirası, ç) 10 uncu maddesinin birinci fıkrasına göre risk değerlendirmesi yapmayan veya yaptırmayan iģverene üç bin Türk Lirası, aykırılığın devam ettiği her ay için dört bin beģ yüz Türk Lirası, dördüncü fıkrasında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen iģverene bin beģ yüz Türk Lirası, d) 11 ve 12 nci maddeleri yargılarına aykırı devinim eden iģverene, uyulmayan her bir yükümlülük için bin Türk Lirası, aykırılığın devam ettiği her ay için aynı nicelik, e) 14 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen iģverene her bir yükümlülük için ayrı ayrı bin beģ yüz Türk Lirası, ikinci fıkrasında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen iģverene iki bin Türk Lirası, dördüncü fıkrasında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen sağlık hizmeti sunucuları veya yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularına iki bin Türk Lirası, f) 15 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen iģverene, sağlık gözetimine tabi tutulmayan veya sağlık raporu alınmayan her çalıģan için bin Türk Lirası, BilSav Sayfa 19

20 g) 16 ncı maddesinde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen iģverene, bilgilendirilmeyen her bir çalıģan için bin Türk Lirası, ğ) 17 nci maddesinin bir ila yedinci fıkralarında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen iģverene her bir çalıģan için bin Türk Lirası, h) 18 inci maddesinde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen iģverene, her bir aykırılık için ayrı ayrı bin Türk Lirası, ı) 20 nci maddesinin birinci ve dördüncü fıkralarında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen iģverene bin Türk Lirası, üçüncü fıkrasında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen iģverene bin beģ yüz Türk Lirası, i) 22 nci maddesinde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen iģverene her bir aykırılık için ayrı ayrı iki bin Türk Lirası, j) 23 üncü maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen bildirim yükümlülüklerini yerine getirmeyen yönetimlere beģ bin Türk Lirası, k) 24 üncü maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen iģ sağlığı ve iģ güvenliği ile ilgili konularda ölçüm, inceleme ve araģtırma yapılmasına, numune alınmasına veya eğitim kurumları ile ortak sağlık ve güvenlik birimlerinin denetiminin yapılmasına engel olan iģverene beģ bin Türk Lirası, l) 25 inci maddesinde belirtilen yükümlülüklere göre iģyerinin bir bölümünde veya tamamında verilen durdurma kararına uymayarak durdurulan iģi yönetmelikte belirtilen Ģartları yerine getirmeden devam ettiren iģverene eylem baģka bir suç oluģtursa dahi on bin Türk Lirası, altıncı fıkrasında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen iģverene ihlale uğrayan her bir çalıģan için bin Türk Lirası, aykırılığın devam ettiği her ay için aynı nicelik, m) 29 uncu maddesinde belirtilen; büyük kaza önleme siyaset belgesi hazırlamayan iģverene elli bin Türk Lirası, güvenlik raporunu hazırlayıp Bakanlığın değerlendirmesine sunmadan iģyerini çalıģmaya baģlayan, iģletilmesine Bakanlıkça izin verilmeyen iģyerini açan veya durdurulan iģyerinde çalıģmaya devam eden iģverene seksen bin Türk Lirası ve n) 30 uncu maddesinde öngörülen yönetmeliklerde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen iģverene, uyulmayan her yargı için belirlendiği tarihten baģlayarak aylık olarak bin Türk Lirası yönetimsel para cezası verilir. (2) Bu Yasada belirtilen yönetimsel para cezaları gerekçesi belirtilmek biçiminde ÇalıĢma ve ĠĢ Kurumu il müdürünce verilir. Verilen yönetimsel para cezaları bildiriminden baģlayarak otuz gün içinde ödenir. Yönetimsel para cezaları tüzel kiģiliği bulunmayan kamu kurum ve kuruluģları adına da düzenlenebilir. BilSav Sayfa 20

21 4.4. YARGI BULUNMAYAN DURUMLAR VE AYRI TUTULMUġĠYET Madde 27: (1) ÇalıĢanların bağlı oldukları Yasa yargıları saklı kalmak kaydıyla, bu Yasada yargı bulunmayan durumlarda 4857 sayılı Yasanın bu Yasaya aykırı olmayan yargıları uygulanır. (2) Bu Yasaya göre düzenlenen kâğıtlar damga vergisinden, iģlemler harçtan ayrıdır. (3) Bakanlık, bu Yasaya göre yapılacak iģ ve iģlemlere iliģkin her türlü belge veya bilgiyi, elektronik ve benzeri ortamlar üzerinden isteyebilir ve belgelikleyebilir. Ayrıca bu ortamlar üzerinden onay, yetki, bilgi ve belge verebilir. 5. ÇEġĠTLĠ VE GEÇĠCĠ YARGILAR 5.1. BAĞIMLILIK YAPAN MADDELERĠ KULLANMA YASAĞI Madde 28: (1) ĠĢyerine, sarhoģ veya uyuģturucu madde almıģ olarak gelmek ve iģyerinde alkollü içki veya uyuģturucu madde kullanmak yasaktır. (2) ĠĢveren; iģyeri eklentilerinden sayılan kısımlarda, ne gibi durumlarda, hangi zamanda ve hangi Ģartlarla alkollü içki içilebileceğini belirleme yetkisine iyedir. (3) AĢağıdaki çalıģanlar için alkollü içki kullanma yasağı uygulanmaz: a) Alkollü içki yapılan iģyerlerinde çalıģan ve iģin gereği olarak üretileni denetlemekle görevlendirilenler. b) Kapalı kaplarda veya açık olarak alkollü içki satılan veya içilen iģyerlerinde iģin gereği alkollü içki içmek zorunda olanlar. c) ĠĢinin özelliği gereği müģterilerle birlikte alkollü içki içmek zorunda olanlar GÜVENLĠK RAPORU VEYA BÜYÜK KAZA ÖNLEME SĠYASET BELGESĠ Madde 29: (1) ĠĢletmeye baģlanmadan önce, büyük endüstriyel kaza oluģabilecek iģyerleri için, iģyerlerinin büyüklüğüne göre büyük kaza önleme siyaset belgesi veya güvenlik raporu iģveren tarafından hazırlanır. (2) Güvenlik raporu hazırlama yükümlülüğü bulunan iģveren, hazırladıkları güvenlik raporlarının içerik ve yeterlilikleri Bakanlıkça incelenmesinin ardından iģyerlerini iģletmeye açabilir. BilSav Sayfa 21

22 5.3. Ġġ SAĞLIĞI VE Ġġ GÜVENLĠĞĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÇEġĠTLĠ YÖNETMELĠKLER Madde 30: (1) AĢağıdaki konular ile bunlara iliģkin yöntem ve uygulama ana ögeleri Bakanlıkça çıkarılacak yönetmeliklerle düzenlenir: a) Ġlgili bakanlıkların görüģü alınarak, iģ sağlığı ve iģ güvenliğinin sağlanması, sürdürülmesi ve var olan durumun iyileģtirilmesi amacıyla; iģyeri bina ve eklentileri, iģ donanımı, iģin her evresinde kullanılan ve ortaya çıkan maddeler, çalıģma ortam ve Ģartları, özel risk taģıyan iģ donanımı ve iģler ile iģyerleri, özel siyaset gerektiren öbeklerin çalıģtırılması, iģin özelliğine göre gece çalıģmaları ve postalar durumunda çalıģmalar, sağlık kuralları bakımından daha az çalıģılması gereken iģler, gebe ve emziren kadınların çalıģma Ģartları, emzirme odaları ve çocuk bakım yurtlarının kurulması veya dıģarıdan hizmet alınması ve benzeri özel düzenleme gerektirebilecek konular ve bunlara bağlı bildirim ve izinler ile bu Yasanın uygulanmasına yönelik diğer konular... b) ĠĢ sağlığı ve iģ güvenliği hizmetleri ile ilgili olarak; 1) ÇalıĢan sayısı ve tehlike sınıfı göz önünde bulundurularak hangi iģyerlerinde iģyeri sağlığı ve iģ güvenliği biriminin kurulacağı, bu birimlerin fiziki Ģartları ile birimlerde bulundurulacak donanım... 2) ĠĢyeri sağlık ve güvenlik birimi ile ortak sağlık ve güvenlik biriminde görev alacak iģyeri hekimi, iģ güvenliği uzmanı ve diğer sağlık çalıģanının özellikleri, iģe alınmaları, görevlendirilmeleri, görev, yetki ve sorumlulukları, görevlerini nasıl yürütecekleri, iģyerinde çalıģan sayısı ve iģyerinin yer aldığı tehlike sınıfı göz önünde bulundurularak en az çalıģma süreleri, iģyerlerindeki tehlikeli konuları nasıl bildirecekleri, iye oldukları belgelere göre hangi iģyerlerinde görev alabilecekleri... 3) ĠĢ sağlığı ve iģ güvenliği hizmeti sunacak kiģi, kurum ve kuruluģların; görev, yetki ve yükümlülükleri, belgelendirilmeleri ve yetkilendirilmeleri ile sunulacak hizmetler kapsamında yer alan sağlık gözetimi ve sağlık raporları, kuruluģların fiziki Ģartları ile kuruluģlarda bulundurulacak çalıģan ve donanım... 4) ĠĢ sağlığı ve iģ güvenliği hizmeti sunan kiģi, kurum ve kuruluģlardan iģyeri tehlike sınıfı ve çalıģan sayısına göre; hangi Ģartlarda hizmet alınacağı, görevlendirilecek veya iģte istihdam edilecek kiģilerin sayısı, iģyerinde verilecek hizmet süresi ve belirlenen görevleri hangi durumlarda iģverenin kendisinin üstlenebileceği... 5) ĠĢyeri hekimi, iģ güvenliği uzmanı ve diğer sağlık çalıģanının eğitimleri ve belgelendirilmeleri, sanlarına göre kimlerin hangi sınıf belge alabilecekleri, iģyeri hekimi, iģ güvenliği uzmanı ve diğer sağlık çalıģanı eğitimi verecek kurumların belgelendirilmeleri, yetkilendirilmeleri ile eğitim sunumlarının ve bu düzenlemelerde görev alacak eğiticilerin özelliklerinin belirlenmesi ve belgelendirilmeleri, eğitimlerin sonunda yapılacak sınavlar ve düzenlenecek belgeler... BilSav Sayfa 22

23 c) Risk değerlendirmesi ile ilgili olarak; risk değerlendirmesinin hangi iģyerlerinde ne Ģekilde yapılacağı, değerlendirme yapacak kiģi ve kuruluģların özelliklerinin belirlenmesi, gerekli izinlerin verilmesi ve izinlerin bozumlandırılması... ç) Sağlık Bakanlığının görüģü alınarak, iģverenlerin iģyerlerinde bu Yasa kapsamında yapmakla yükümlü oldukları kiģisel etkisi altında kalmıģlığa ve çalıģma ortamına yönelik gerekli denetim, inceleme ve araģtırmalar ile fiziksel, kimyasal ve dirim bilimsel etmenlerle ilgili ölçüm ve deneylik çözümlemelerinin yöntem ve uygulama ana ögeleri ile bu ölçüm ve çözümlemeleri yapacak kiģi ve kuruluģların özelliklerinin belirlenmesi, gerekli yetkilerin verilmesi ve verilen yetkilerin bozumu ile yetkilendirme ve belgelendirme değerleri... d) Yapılan iģin özelliği, çalıģan sayısı, iģyerinin büyüklüğü, kullanılan, depolanan ve üretilen maddeler, iģ donanımı ve iģyerinin konumu gibi konular öncelik alınarak acil durum tasarılarının hazırlanması, önleme, koruma, boģaltma, ilk yardım ve benzeri konular ile bu konularda görevlendirilecek kiģiler... e) ÇalıĢanlara ve simgelemecilerine verilecek eğitimler, bu eğitimlerin belgelendirilmesi, iģ sağlığı ve iģ güvenliği eğitimi verecek kiģi ve kuruluģlarda aranacak özellikler ile mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan iģler... f) Kurulun oluģumu, görev ve yetkileri, çalıģma yöntemi ve uygulama ana ögeleri, birden çok kurul bulunması durumunda bu kurullar arasındaki eģ güdüm ve iģ birliği... g) ĠçiĢleri Bakanlığı ile ortak olarak, iģyerlerinde iģin durdurulması, hangi iģlerde risk değerlendirmesi yapılmamıģ olması durumunda iģin durdurulacağı, durdurma nedenlerini gidermek için mühürlerin geçici olarak kaldırılması, yeniden çalıģmaya izin verilme Ģartları, acil durumlarda iģin durdurulmasına karar verilinceye kadar geçecek sürede alınacak önlemlerin uygulanması... ğ) Çevre ve ġehircilik Bakanlığı ile ortak olarak, büyük endüstriyel kazaların önlenmesi ve etkilerinin azaltılması için alınacak önlemler, büyük endüstriyel kazaların oluģabileceği iģyerlerinin belirlenmesi ve sınıflandırılması, büyük kaza önleme siyaset belgesi veya güvenlik raporunun hazırlanması ve uygulanması... Güvenlik raporunun olmaması, incelenmek üzere Bakanlığa gönderilmemesi veya Bakanlıkça yetersiz bulunması durumunda iģin durdurulması ve iģin devamına izin verilmesi... (2) Birinci fıkranın (b) bendine göre iģyeri hekimi ve diğer sağlık çalıģanına iliģkin çıkarılan yönetmelikte yer alan iģyeri hekimi ve diğer sağlık çalıģanının eğitim düzenekleri, çalıģma süreleri, görev ve yetkilerine iliģkin konularda Sağlık Bakanlığının uygun görüģü alınır BELGELENDĠRME, UYARMA VE BOZUMLAR Madde 31: ĠĢ sağlığı ve iģ güvenliği hizmeti sunan, ölçüm ve çözümlemeleri yapan kiģi, kurum, kuruluģlar ve eğitim kurumları ile ilgili olarak yetkilendirme ve belgelendirme değerleri, bu kiģi ve kurumlara getirilen kuralların ihlali durumunda hafif, orta ve ağır uyarma olarak kayda alınması ile yetki belgelerinin geçerliliğinin doğrudan veya uyarma puanları uygulama ana ögeleri olarak alınarak askıya alınması ve bozumuna iliģkin yöntem ve uygulama ana ögeleri Bakanlıkça belirlenir. BilSav Sayfa 23