TÜRKİYE ELEKTRİK TİCARET VE TAAHHÜT A.Ş. (TETAŞ) 2012 YILI RAPORU

Transkript

1 TÜRKİYE ELEKTRİK TİCARET VE TAAHHÜT A.Ş. (TETAŞ) 2012 YILI RAPORU

2 Bu rapor, tarih ve 6085 sayılı Kanun ile tarih ve 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca hazırlanmış olup Rapor Değerlendirme Kurulu nun tarih ve 83 sayılı kararıyla kabul edilmiştir.

3 Sayıştay Unvanı : Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt AŞ Merkezi : Ankara İlgili Bakanlık : Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Esas Sermaye : ,00 TL Ödenmiş Sermaye : ,33 TL Ödenmemiş Sermaye : ,67 TL Karar Organı (Yönetim Kurulu) Yönetim Temsil ettiği Kuruluştaki Görevli bulunduğu süre kurulundaki Adı ve soyadı Bakanlık veya görevi veya Başlama Ayrıldığı unvanı kuruluş mesleği tarihi tarih 1-Başkan Dr.Hacı Duran GÖKKAYA TETAŞ Genel Müdür Münip KARAKILIÇ TETAŞ Genel Müdür Devam ediyor 2-Üye Mehmet AYERDEN TETAŞ Genel Müdür Yardımcısı Ayhan İSEN TETAŞ Genel Müdür Yardımcısı Mehmet AYERDEN TETAŞ Genel Müdür Yardımcısı Devam ediyor 3-Üye Şakir Zeki ÖZGÜL TETAŞ Genel Müdür Yardımcısı Devam ediyor 4-Üye Münip KARAKILIÇ E.T.K.B Boren Koordinatör Hasan KAŞIKARA E.T.K.B Bakanlık Müşaviri Devam ediyor 5-Üye Korhan ERDOĞAN Hazine Müşt. Hazine Müs.Daire Bşk Üye Necati YAMAÇ E.T.K.B Daire Başkanı Devam ediyor

4 Sayıştay KISALTMALAR AB: Avrupa Birliği DGKÇS: Doğal Gaz Kombine Çevrim Santralı DGP :Dengeleme Güç Piyasası DUY : Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği EDAŞ :Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi EPDK : Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumu EPSAŞ:Elektrik Perakende Satış Anonim Şirketi ESA: Elektrik Satış Anlaşması ETKB: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı EÜAŞ: Elektrik Üretim Anonim Şirketi GÖP : Gün Öncesi Piyasası GSMH: Gayri Safi Milli Hasıla GWh:Gigawatt saat HES: Hidro Elektrik Santral İHD: İşletme Hakkı Devri KAMU-İŞ: Kamu işletmeleri İşverenler Sendikası KHK: Kanun Hükmünde Kararname KİT: Kamu İktisadi Teşebbüsleri KOF: Kamu Ortaklığı Fonu Kr: Kuruş kwh: Kilowatt saat MBF: Maliyet Bazlı Fiyatlandırma Mekanizması MWh: Mega watt saat NGS: Nükleer Güç Santralleri PEEGT: Suriye Arap Cumhuriyeti Elektrik Kuruluşu PETKİM: Petrokimya Endüstrisi Genel Müdürlüğü PMUM: Piyasa Mali Uzlaştırma merkezi PPC: Public Power Corporation RES: Rüzgar Enerjisi Santralı TCDD: Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları TEAŞ: Türkiye Elektrik Üretim, İletim Anonim Şirketi TEDAŞ: Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi TEİAŞ: Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi TEK: Türkiye Elektrik Kurumu TES-İŞ: Türkiye Enerji Su ve Gaz İşçileri Sendikası TETAŞ: Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi TKİ: Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu TL: Türk Lirası TS: Termik Santral TÜFE: Tüketici Fiyat Endeksi Yİ: Yap İşlet YİD: Yap İşlet Devret YPK: Yüksek Planlama Kurulu

5 Sayıştay İÇİNDEKİLER Sayfa I. TOPLU BAKIŞ I A- Kuruluşun tarihçesi, Türkiye ekonomisindeki yeri ve gelişimi I B- Öneriler V II. İDARİ BÜNYE 1 A- Mevzuat 1 B- Teşkilat 3 C- Personel durumu 7 III. MALİ BÜNYE 14 A- Mali durum 14 B- Mali sonuçlar 17 IV. İŞLETME ÇALIŞMALARI 20 A- İşletme bütçesinin genel durumu 20 B- Finansman 21 C- Giderler 23 D- Tedarik işleri 24 E- Üretim ve maliyetler 30 F- Pazarlama 31 G- Sigorta işleri 48 H- İşletme sonuçları 49 I- Bağlı ortaklıklar ve İştirakler 52 J- Kalkınma planı ve yıllık programlar 53 V. BİLANÇO 57 - Aktif 63 - Pasif 80 VI. GELİR TABLOSU 89 VII. EKLER 97

6

7 Sayıştay I I. TOPLU BAKIŞ A- Üretilen malın veya hizmetin dünya ekonomisindeki yeri: Elektrik enerjisinin üretim, iletim, dağıtım ve satışına ilişkin faaliyetler elektrik enerjisi piyasasının işlevini oluşturmaktadır. Elektrik enerjisi piyasasında başlıca amaç, bütün kullanıcı kesimlere, zamanında, güvenilir, yeterli düzeyde, sürekli biçimde, uygun fiyatla ve kaliteli enerji sağlanmasıdır. Ülkelerin kişi başına düşen enerji tüketim miktarı, refah ve gelişmişlik düzeyini gösteren önemli bir ekonomik gösterge olarak kabul edilmektedir. Gelişmiş dünya ülkelerinde, devletin elektrik üretimindeki payı giderek azalmaktadır. Bununla birlikte, nihai tüketiciler açısından elektrik enerjisinin çok önemli olması ve kamusal bir hizmet niteliği taşıması nedeniyle devletin, elektrik enerjisi sektöründen tamamen çekilmesi beklenmemelidir. Ülkeler, elektrik enerjisi üretimini, daha çok, kendi doğal kaynaklarına dayalı çeşitli yakıtlarla ve hidrolik potansiyellerden yararlanmak suretiyle temin etmek eğilimindedirler. Bazı sanayileşmiş ülkeler, yeterli enerji kaynaklarına sahip olmadıklarından enerji ihtiyaçlarını ithal yoluyla sağlamaktadırlar. Enerjisi dışa bağlı ve kendi kaynakları yeterli olmayan ülkeler, enerjiye olan bağlılıklarını asgariye indirmek ve ekonomik kalkınma hamlesini sürdürmek yönünde yoğun çaba içine girmişlerdir. Türkiye de özellikle sanayide kullanılan elektrik enerjisinin fiyatı, dünya piyasasındaki rekabetçi fiyatların genellikle üzerindedir. Bu fiyat yüksekliğinin başlıca nedenleri arasında, kayıp ve kaçak oranlarının kabul edilebilir ölçülerin üzerinde olması, üretim, iletim ve dağıtım sistemindeki karmaşıklık, personel ve organizasyon maliyeti, pahalı enerji anlaşmaları ve elektrik tarifelerindeki yükler gösterilmektedir. Enerji satış fiyatlarının yüksekliği, önemli bir maliyet unsuru olarak, bu girdiyi kullanan ulusal sanayinin rekabetçi gücünü olumsuz yönde etkilediğinden birim enerji satış fiyatının gerilemesi önem arz etmektedir. B-Kuruluşun tarihçesi, Türkiye Ekonomisindeki yeri ve gelişimi: Elektrik enerjisinin üretim, iletim, dağıtım ve satışı kamu kuruluşu olan TEK tarafından yerine getirilmekte iken, elektrik sektörünün Avrupa Birliği müktesebatına uyumlu hale getirilmesi ve sektörde özelleştirmenin sağlanması amacıyla TEK tarih ve 93/4789 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla, TEAŞ ve TEDAŞ olmak üzere iki şirket halinde yapılandırılmıştır. Elektrik üretim, iletim ve dağıtımının

8 II Sayıştay ayrıştırıldığı bu yapılanmada üretim ve iletim faaliyetleri TEAŞ a, dağıtım faaliyetleri ise TEDAŞ a verilmiştir. Diğer yandan, tarih ve 2001/2026 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca, sektördeki yeniden yapılandırma ve özelleştirme sürecine etkinlik kazandırılması amacıyla TEAŞ; tüzel kişiliği sona erdirilerek TEİAŞ, EÜAŞ ve TETAŞ olmak üzere üç ayrı şirket halinde yapılandırılmıştır. Bu yapılanma ile elektrik sektöründeki faaliyetler tekrar ayrıştırılarak elektrik üretim faaliyeti EÜAŞ a, iletimi faaliyeti TEİAŞ a ve toptan alış ve satış faaliyeti ise TETAŞ a verilmiştir. TETAŞ ın Ana Statüsü, YPK nın tarih ve 2001/T-19 sayılı Kararı ile onaylandıktan sonra Ankara Ticaret Sicili Memurluğu na tescilini müteakip tarih ve 5397 sayılı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi nde ilan edilmiştir. TETAŞ, 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve Ana Statüsü uyarınca; kamu ve özel kesim elektrik şirketlerinin ürettiği elektrik enerjisini satın alıp paçal ortalama alış maliyetinin üzerine cüzi bir kâr ilavesiyle oluşacak fiyatlar üzerinden satmaktadır. Şirket, kamu tarafından imzalanmış sözleşmeler ile YİD ve Yİ modellerine göre inşa edilmiş veya mülkiyeti kamu da olup İHD yoluyla muhtelif firmalara devredilmiş olan özel sektör elektrik santrallerine verilen yıl gibi uzun süreli enerji alım taahhütlerini üstlenmek, kamu ve özel kesim dağıtım şirketleri ile enerji satış anlaşmaları yapmak, pazarladığı enerjiyi EPDK onayı ile yürürlüğe koyacağı satış tarifeleri üzerinden satmak üzere enerji sektöründe kurulmuş ilk toptan satış kuruluşudur. Bir iktisadi devlet teşekkülü olan TETAŞ, 233 sayılı KHK, 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 6446 sayılı Kanun hükümleri ile diğer ilgili mevzuat ve ana statüsü hükümleri çerçevesinde faaliyetlerini sürdürmektedir. TETAŞ ın, son 5 yıllık faaliyetlerine ilişkin toplu bilgiler aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir.

9 Sayıştay III Toplu bilgiler Ölçü Son iki Artış veya yıl farkı azalış % Sermaye Bin TL Ödenmiş sermaye Bin TL Öz kaynaklar Bin TL ,8 Yabancı kaynaklar Bin TL ,6 Yabancı kaynaklara sirayet eden zarar Bin TL ( ) ( ) Finansman giderleri Bin TL Maddi duran varlıklar (edinme değeri) Bin TL (774) (17,2) Maddi duran varlıklar birikmiş amortism. Bin TL (510) (17,6) Yatırımlar için yapılan nakdi ödemeler Bin TL ,1 Yatırımların gerçekleşme oranı (nakdi) % (6) (13,3) İştiraklere ödenen sermaye Bin TL Tüm alım tutarı Bin TL ,7 Toplam enerji alım miktarı GWh ,5 İthal olunan enerji miktarı GWh (98) (23,6) Başlıca alım Tutarı (elektrik enerjisi) Bin TL ,8 Elektrik enerjisinin ort. birim alış maliyeti Kr/kWh 11,54 11,00 12,79 14,08 17,22 3,14 22,3 Aktif elektrik enerjisi satış miktarı GWh ,8 Net satış tutarı Bin TL ,2 Satışların maliyeti toplamı Bin TL ,9 Stoklar: Diğer stoklar BinTL ,0 Memur (ortalama) Kişi ,1 Sözleşmeli (ortalama) Kişi İşçi (ortalama) Kişi (1) (4,8) Personel için yapılan tüm giderler Bin TL ,5 Cari yıla ilişkin: -Memurlar için yapılan giderler. Bin TL ,0 -Memur başına aylık ortalama giderler TL ,6 -Sözleşmeliler için yapılan giderler. Bin TL ,0 -Sözleşmeli başına aylık ortalama gider TL ,2 İşçiler için yapılan giderler Bin TL (88) (7,4) İşçi başına aylık ortalama gider TL (132) (2,8) Dönem kâr. ilişkin vergi ve diğ. yasal yük. Bin TL Tahakkuk eden vergiler Bin TL ,3 GSYİH ya katkı (üretici fiyatlarıyla) Bin TL ( ) ( ) ,9 GSMİH ya katkı (alıcı fiyatlarıyla) Bin TL ( ) ( ) ,4 GSMH ya katkı alıcı fiyatlarıyla Bin TL ( ) ( ) ,4 Faaliyet kârlılığı (öz kaynak yönünden) % 234,0 120,5 120,5 Mali kârlılık (Öz kaynak yönünden) % 194,0 96,8 96,8 Ekonomik kârlılık % 8,3 18,4 18,4 Faaliyet kârı veya zararı Bin TL ( ) ( ) ,4 Dönem kârı veya zararı Bin TL ( ) ( ) ,5 Bilanço kârı veya zararı Bin TL ( ) ( ) ( ) ,1

10 IV Sayıştay 2001 yılında faaliyete başlayan ve üretim görevi bulunmayan TETAŞ, EPDK dan aldığı Toptan Satış Lisansı çerçevesinde, Yİ, YİD ve İHD santrallerine verilmiş olan uzun süreli alım garantilerinin takibi ile abonelerine sürekli, yeterli ve düşük maliyetli elektrik enerjisi temininden sorumlu bulunmaktadır. Ortalama 212 personeli bulunan TETAŞ, 2012 yılında 1,1 milyar TL faaliyet kârı, 859,1 milyon TL de dönem kârı elde etmiştir sayılı Elektrik Piyasası Kanunu nun 13/b-3 maddesinde; TETAŞ tarafından uygulanacak yıllık ortalama satış fiyatının belirlenmesinde, satın alınan elektrik enerjisi ortalama maliyeti ile mali yükümlülüklerin yerine getirilmesinin esas alınacağı belirtilmiştir. Diğer taraftan 4628 sayılı Kanun un geçici 9 uncu ve 10 uncu maddelerinde; elektrik enerjisi tarifelerinin maliyet bazlı oluşturulması ve olası maliyet artışlarının satış fiyatlarına yansıtılması esas alınmış, ancak serbest piyasaya geçiş için belirlenen ve süresi tarihine kadar uzatılmış olan geçiş dönemi boyunca; ulusal tarife uygulanması, bu nedenle bölgeler arası ve aboneler arası gerekli çapraz sübvansiyonun yapılması, bölgeler arasında oluşacak maliyet farklılıklarının ise fiyat eşitleme mekanizması ile giderilmesi, öngörülmüştür. Fiyat eşitleme uygulaması, tarih, sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu nun Ulusal tarife uygulaması başlıklı geçici 1 inci maddesi ile tarihine kadar uzatılmıştır. Alım garantileri kapsamında özel enerji üretim şirketlerinden alınan elektrik enerjisinin fiyatları ve ödeme koşulları geçmiş yıllarda yapılmış olan sözleşmelerle belirlenmiştir. Dolayısıyla TETAŞ, bu sözleşmelerdeki hükümler çerçevesinde belirlenen alım fiyatlarına, fiyat artışlarına ve ödeme koşullarına herhangi bir müdahalede bulunamamaktadır. Bu çerçevede TETAŞ ın elektrik enerjisi alım fiyatları, Hazine Müsteşarlığınca belirlenen mali hedefler doğrultusunda, alım garantili özel sektör santrallerinin yüksek maliyetler ile EÜAŞ ın hidroelektrik santrallerindeki düşük maliyetler paçal yapılmak suretiyle belirlenmektedir. TETAŞ ın toptan satış tarifesi ise, 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve Yüksek Planlama Kurulunun tarih ve 2008/T-5 sayılı kararı ile kabul edilen Enerji KİT lerinin Uygulayacağı Maliyet Bazlı Fiyatlandırma Mekanizması Usul ve Esasları ve Hazine Müsteşarlığının Maliyet Bazlı Fiyatlandırma Mekanizmasının Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Genelgesi kapsamında doğrultusunda; satın alınacak enerji maliyeti, işletme giderleri ve Hazinenin

11 Sayıştay V öngördüğü döviz kurları ve mali hedefler göz önünde bulundurularak belirlenmekte ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun onayını müteakip uygulamaya konulmaktadır 2012 yılında, 39,5 GWh sı Gürcistan dan olmak üzere toplam GWh lik elektrik enerjisi satın alınarak karşılığında 14,3 milyar TL ödenmiş ve ortalama alım maliyeti 17,22 kr/kwh olmuştur. Ayrıca, kwh elektrik enerjisi mübadele kapsamında bedelsiz Nahçivan dan alınmıştır. Cari yılda satın alınan enerji miktarının %71,2 si Yİ, YİD ve İHD kapsamında özel sektör tarafından işletilen santrallerden, %24 ü EÜAŞ dan, %4,7 si TEİAŞ PMUM dan, %0,5 i de yurt dışından alınmıştır. Ortalama alış fiyatı YİD kapsamındaki firmalardan 22,41 kr/kwh,yi kapsamındaki firmalardan 21,31 kr/kwh, İHD kapsamındaki firmadan 9,87 kr/kwh olurken EÜAŞ dan 6,52 kr/kwh, TEİAŞ PMUM dan 16,83 kr/kwh ve yurt dışından 14,90 kr/kwh ortalama birim fiyattan enerji alınmış, hepsinin ortalaması alındığında ise birim alım fiyatı17,22 kr/kwh olmuştur yılında toplam GWh elektrik enerjisi satılarak karşılığında 15,5 milyar TL tutarında net satış hasılatı sağlanmıştır. Ortalama satış fiyatı 18,80 kr/kwh olmuştur. Ayrıca, kwh elektrik enerjisi, bedelsiz Nahcivan ve Gürcistan Acara bölgesine verilmiştir. Eylül 2013 tarihi itibariyle TEDAŞ a bağlı EDAŞ ve EPSAŞ ların tümü özelleştirilmiştir. Bu nedenle de TETAŞ ın müşteri portföyünde dağıtım şirketi olarak kamu kuruluşu kalmamıştır. Yİ, YİD, İHD ve EÜAŞ tan olan enerji alışı nedeniyle doğan borçların vadesinde ödenmesi, enerji satışı yapılan müşterilerden olan alacakların vadesinde tahsil edilmesine bağlı bulunduğundan, müşteri portföyündeki tüm şirketlerin borçlarının, vadesinde tahsil edilememesi ve Teşekkül tarafından kontrol edilemez bir durumda artması hallerini önlemek adına gerekli tedbirlerin alınması önem arzetmektedir. C-Öneriler: Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş. nin 2012 yılı çalışmaları üzerinde Sayıştay tarafından yapılan incelemeler sonucunda getirilen öneriler aşağıdadır. 1- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Denetim Hizmetleri Başkanlığınca, hazırlanan ve tarih ve 69 sayılı Bakan Olur una bağlanan, tarih ve 98/2 sayılı Soruşturma Raporu gereği, EREGE Metal Demir Çelik Sanayi Ticaret A.Ş ne ilişkin elektrik satışından doğan Teşekkül alacağının tahsilinin yakından takibi

12 VI Sayıştay ile sorumlu görülen personel yönünden yapılacak işlemlerde zaman aşımının dikkate alınması, (Sayfa: 6-7,40), 2-Osmangazi Elektrik Perakende Satış A.Ş. ye satılan elektriğin bedelinin tahsili konusunun takip edilerek, bugüne kadar aldığı elektrik enerjisine karşılık fatura ödemelerini sürekli olarak aksatması, teminatını da vermemiş olması nedenleriyle ilgili ESA hükümleri kapsamında, borcun teminatsız olarak daha fazla riske maruz kalmaması için gerekli önlemlerin alınması, (Sayfa:42), 3-Enerji satışı yapılan ve TEDAŞ bünyesinde faaliyet gösteren EDAŞ ve EPSAŞ ların, özelleştirilmesinden sonra borç nakil sözleşmesiyle özelleşme tarihine kadar olan borçlarını devralan TEDAŞ dan alacaklı olunması, buna karşılık enerji alımı nedeniyle de EÜAŞ a borçlu olunması nedeniyle enerji satışından ve alışından kaynaklı kamu borç ve alacaklarının tahsil ve tediyesinin sağlanması için ilgili merciler nezdinde girişimde bulunulması (Sayfa:68), 4-Raporun ilgili bölümlerinde yer alan ve rapor eklerinde (Ek:14) listesi verilen diğer öneri ve tavsiyelerin de yerine getirilmesi. Sonuç: Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş nin 2012 yılı bilançosu ve ,76 Türk Lirası dönem kârı ile kapanan gelir tablosu tasvibe sunulur

13 Sayıştay 1 II. İDARİ BÜNYE A- Mevzuat: 1- Kanunlar ve kuruluşun statüsüne ilişkin mevzuat: Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi, devletin genel enerji politikasına uygun olarak, elektrik enerjisi sektöründe, 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu çerçevesinde elektrik ticaret ve taahhüt faaliyetlerinde bulunmak amacıyla, 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname nin 3 üncü maddesine dayanılarak çıkarılan tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan tarih ve 2001/2026 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı üzerine, Türkiye Elektrik Üretim, İletim Anonim Şirketinin (TEAŞ), üç ayrı İktisadi Devlet Teşekkülü şeklinde teşkilatlanması sonucu, Ankara da kurularak faaliyetine başlamıştır. Mülga TEAŞ bünyesinde kurulan Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi, Ankara Ticaret Sicili Memurluğuna sicil no ile kayıt ve tescil ettirilerek, tarih ve 5397 sayılı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi nde ilan olunmasıyla birlikte tarihinden itibaren hukuki statü kazanmıştır. Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketinin ana statüsü, Yüksek Planlama Kurulunun (YPK) tarih ve 2001/T-19 sayılı Kararı ile onaylanmış, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Teşekkül ün faaliyet konuları, özetle; -İlgili mevzuat kapsamında imzalanmış olan enerji alım ve satış anlaşmalarını mülga TEAŞ`tan ve TEDAŞ`tan devralmak ve yürütmek, sayılı Elektrik Piyasası Kanunu nun getirdiği koşullarla sınırlı kalmak üzere, gerektiğinde enerji satış anlaşmaları ve süresi bir yılı aşmayan enerji alım anlaşmaları yapmak ve yürütmek, -Enterkonneksiyon şartları oluşmuş ülkelerden/ülkelere, Bakanlık politikalarına uygun olarak elektrik ithalatı ve ihracatı yapmak, -Toptan Satış Tarifesi hazırlamak ve EPDK tarafından onaylanmış tarifeyi uygulamak, sayılı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ve 4628 Elektrik Piyasası Kanunu ( tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu) çerçevesinde, Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) nca belirlenen usul ve esaslar dahilinde, Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ) ve diğer özel kesim elektrik şirketlerinden ürettikleri elektrik enerjisini toptancı olarak satın almak ve Türkiye

14 2 Sayıştay Elektrik Dağıtım Şirketi (TEDAŞ) ile diğer yerlere satmak, -Yükümlülüklerini yerine getirmek üzere yeterli, sürekli ve düşük maliyetli elektrik enerjisi temini için gerekli tedbirleri almak, - Üretilen enerjinin alımı ile ilgili olarak düzenlenen faturaların; ilgili enerji Alım Anlaşmalarında belirtilen santralın işletilmesi ile ilgili madde hükümleri doğrultusunda İletim A.Ş. ile yapılacak mutabakattan sonra ödeme işlemlerini başlatmak, - İletim A.Ş. nin görevlerinin ifası ile ilişkili olarak ihtiyaç duyacağı tüm bilgileri İletim A.Ş. ye vermek, - Teşekkülün faaliyet alanı ile ilgili olarak gerekli planlamayı yapmak, biçiminde belirlenmiştir sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri ile Fonların Türkiye Büyük Millet Meclisince Denetlenmesinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun hükümlerince TBMM denetiminde bulunan Teşekkül, bu çerçevede 6085 sayılı Sayıştay Kanunu ve 233 sayılı KHK`ye göre Sayıştay denetimine tabi bulunmaktadır. TETAŞ, esas itibariyle 233 sayılı KHK, 4628 sayılı Kanun ve Ana Statüsü ile denetim tarihi (Eylül 2013) itibariyle de 30 Mart 2013 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğü giren 6446 sayılı Kanun hükümlerine göre faaliyetlerini sürdürmektedir. 2- Tüzükler: Yıl içerisinde kurumu doğrudan ilgilendiren bir tüzük çıkarılmamıştır. 3- Bakanlar Kurulu kararları: 2012 yılında Bakanlar Kurulu nca kuruluşu ilgilendiren bir karar çıkmamıştır. 4- Uluslararası anlaşmalar: Türkiye Cumhuriyeti ile Gürcistan Acara Özerk Cumhuriyeti arasında Elektrik Enerjisi Alış-Verişi Hakkında Protokol tarihinde Ankara da imzalanmıştır. Milletlerarası anlaşma kapsamında, Gürcistan Acara Özerk Cumhuriyeti ile tarihinden itibaren mübadele kapsamında elektrik alışverişi yapılmaktadır. Anlaşmanın süresinin tarihinde sona ermesi nedeniyle, tarihinde imzalanan protokol ile sözleşme süresi 2 yıl uzatılarak anlaşmanın sona erdirilme tarihi olarak değiştirilmiş, bilahare; Bakanlar Kurulunun 2011/1426 sayılı kararı tarih, sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak anlaşma ile ilgili

15 Sayıştay 3 protokol ün bazı maddelerinde değişiklik yapılmış, anlaşmanın süresi de tarihine kadar uzatılmıştır. Ayrıca, Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile Yunanistan Sanayi Bakanlığı arasında imzalanan protokol ve TETAŞ ile Yunanistan elektrik Kuruluşu Public Power Corporation (PPC) arasında tarihinde imzalanan enerji mübadelesi kapsamında enerji alış verişi gerçekleştirilmiştir. Denetim tarihi (Eylül 2013) itibariyle her iki anlaşma da sona ermiştir. Azerbaycan Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti Enerji Bakanlıkları arasında imzalanan protokoller çerçevesinde 1991 yılından itibaren Nahcivan Özerk Cumhuriyetine mübadele kapsamında verilen elektrik enerjisi tarihinden itibaren durdurulmuş olup anılan tarihten itibaren geçmiş elektrik borçlarına karşılık olarak ayda 20 MW civarında elektrik enerjisi alınmaktadır. B- Teşkilat: 1- Teşkilatın yapısı: TETAŞ, tarih ve 2001/2026 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca, ilgili mevzuata göre elektrik satın alma ve satma, anlaşmalarını yapma ve yürütme görevlerini yerine getirmek üzere, İktisadi Devlet Teşekkülü olarak kurulmuştur. Şirket Ana Statüsüne göre, Teşekkülün teşkilat şemasında şirketin organları yönetim kurulu ve genel müdürlüktür tarihli Resmi Gazete de yayımlanan 5092 sayılı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 108 sayılı Savunma Sekreterliklerinin Kurulmasına Dair Kanun un yürürlükten kaldırılması nedeniyle; Genel müdürlüğe doğrudan bağlı Savunma Sekreterliği birimi kaldırılarak, personel eğitim ve idari işler dairesi başkanlığı bünyesinde Sivil Savunma ve Seferberlik Hizmetleri Müdürlüğü adı altında bir şube müdürlüğü kurulmuştur. Bu işlem Yönetim Kurulunun tarih ve sayılı kararı ile uygun görülmüştür. Genel Müdürlüğe bağlı Daire Başkanlıkları ile Müstakil Müdürlüklerin görev, yetki ve sorumluluklarına ilişkin esasları kapsayan; TETAŞ Genel Müdürlüğü Birimleri Görev, Yetki ve Sorumluluk Yönetmeliği hazırlanarak, tarih ve 2-4 no lu kendi Yönetim Kurulu kararı ile kabul edilmiştir. TETAŞ Genel Müdürlüğü Ana statüsünün 11/1-2 maddeleri gereğince Bilgi İşlem Müdürlüğü ve Satınalma Müdürlüğünün Araştırma, Planlama ve Koordinasyon Başkanlığı bünyesinde Şube Müdürlükleri olarak yeniden yapılandırılması şeklinde organizasyon yapısında değişiklik yapılmış, değişiklik Teşekkül Yönetim Kurulu nun

16 4 Sayıştay tarih ve sayılı kararı ile kabul edilmiştir. Teşekkül Teşkilat Şeması Ek:1 de yer almaktadır. 2-Karar organı: Yönetim Kurulu, teşebbüsün en yüksek seviyede yetkili ve sorumlu karar organıdır. 233 sayılı KHK`nın Teşebbüs Yönetim Kurulu`nun Teşkili başlıklı 6 ncı maddesine göre yönetim kurulu bir başkan ve beş üye olmak üzere altı kişiden oluşmaktadır. Denetim tarihi (Eylül 2013) itibariyle Yönetim Kurulu üyeliğinin biri boş bulunmaktadır. Hazine Müsteşarlığını temsilen, boş bulunan Yönetim Kurulu üyeliğine gerekli atamanın yapılması önerilir. Genel müdür, aynı zamanda yönetim kurulu başkanı olup ilgili bakanın teklifi üzerine, yönetim kurulu üyelerinden, ikisi ilgili bakanın, biri Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı'nın bağlı olduğu bakanın, ikisi teşebbüs genel müdür yardımcıları arasından ilgili bakanın teklifi üzerine ortak karar ile atanmaktadır. TETAŞ Yönetim Kurulu, 2012 yılı faaliyet döneminde yaptığı 28 toplantıda çeşitli konularla ilgili olarak toplam 53 adet karar almıştır. Yönetim kurulunda görev alan başkan ve üyelerin görev süreleriyle ilgili ayrıntı raporun baş tarafındaki çizelgede gösterilmiştir. 3- Yürütme organı: Genel müdürlük; teşebbüsünün yetkili ve sorumlu yürütme organıdır. Genel müdürlük, genel müdür, genel müdür yardımcıları ve bağlı alt birimlerden oluşmaktadır. 399 sayılı KHK uyarınca, genel müdür ve genel müdür yardımcıları, ilgili bakanın teklifi üzerine ortak kararla atanmaktadır. Şirketin yönetim kademelerinde, genel müdür dışında, üç genel müdür yardımcısı, teftiş kurulu başkanı, hukuk müşaviri ve altı daire başkanı bulunmaktadır. Şube müdürlerinin sayısı ise 30 dur. Şirketin taşra teşkilatı bulunmamaktadır. 4-Servisler: Şirkette faaliyette bulunan servislerinden önemli görülenlerin çalışmaları aşağıda özetlenmiştir.

17 Sayıştay 5 -Hukuk Müşavirliği: Teşekkülün, adli ve idari yargıya ilişkin davaları, icra takip işlemleri ve diğer hukuki işleri, TETAŞ Hukuk Müşavirliği Yönetmeliği esaslarına göre Hukuk Müşavirliğince yürütülmektedir. TETAŞ Genel Müdürlüğü Hukuk Müşavirliği kadrosu; denetim tarihi (Eylül 2013) itibariyle, 1`i I. hukuk müşaviri, 4 ü II. hukuk müşaviri ve 1 kadrolu, 3 vekalet akdiyle anlaşmalı avukat ile birlikte ayrıca dava takip, yazı işleri ve diğer büro hizmetlerinde görevli 4 personelden oluşmaktadır. Hukuk Müşavirliğinde, vekalet akdiyle sözleşmeli avukat yerine kadrolu avukat çalıştırılması, Hukuk Müşavirliği dosyalarının daha düzenli ve zamanında takip edilebilmesi için Dava Takip Programı nın alınmasının yararlı olacağı, düşünülmekte olup, gereğinin yerine getirilmesi hususlarına işaret olunur ve 2013 yıllarında dışarıdan danışmanlık hizmeti alınmış olup konu ile ayrıntı raporun bilanço bölümünde izah edilmiştir. TETAŞ tarafından takip edilen dava ve icra dosyalarının sayısı, ÇEAŞ ve KEPEZ e müdahil olunanlar hariç 234 adet olup bu dosyalardan; 76 adedi idari ve vergi dava dosyası, 79 adedi adli yargıya ilişkin dava dosyası, 79 adedi de icra takip dosyalarından oluşmaktadır yılı içerisinde toplam 7 adet dava açılmış olup, bunlardan 2 adedi teşekkül aleyhine açılan, 5 adedi ise teşekkül tarafından açılan davalardır. TETAŞ tarafından üçüncü şahıslar aleyhine açılan davalar; enerji bedeli, mahsuplaşma işlemleri, fiyat farkları, gecikme faizi ve çeşitli cari hesap ilişkilerinden doğan şirket alacaklarına, vergi mahkemelerinde açılmış bulunan davaların tamamı ise belediyeler tarafından elektrik tüketim vergilerinin ödenmediği iddiası ile düzenlenen ödeme emirlerinin iptaline ilişkindir. TETAŞ aleyhine açılan davalar da yine; enerji alışverişi, mahsuplaşma ve çeşitli cari hesap ilişkileri ile ilgilidir yılına ilişkin Sayıştay raporunda yer alan EREGE Metal Demir Çelik Sanayi Ticaret A.Ş ne ilişkin elektrik satışından doğan kurum alacağının tahsil edilememesine ilişkin olarak konunun Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığından soruşturulması istenmiş olup, Bakanlık Denetim Hizmetleri Başkanlığınca tanzim edilen rapor, tarih-996 sayılı yazı ile TETAŞ Genel Müdürlüğüne gönderilmiştir.

18 6 Sayıştay Bakanlık Denetim Hizmetleri Başkanlığınca yapılan incelemeler neticesinde, hazırlanan ve tarih, 69 Sayılı Bakan Olur una bağlanan, tarih ve 98/2 sayılı Soruşturma Raporunun sonuç kısmı, pazarlama bölümünde özetlenmiştir. İlgili Soruşturma Raporu ve eklerinin incelenmesinde; Disiplin yönünden; raporda adı geçen Genel Müdür, bir Genel Müdür Yardımcısı ve bir daire başkanına kınama, ayrıca bir Genel Müdür yardımcısına da uyarma cezaları verilmesi, önerilmiş, Genel Müdürün tarihinde vefatı dolayısıyla hüküm ifade etmemesi nedeniyle ceza tayinine yer olmadığı belirtilmiş, diğer ilgililere verilen disiplin cezaları, tarihinde kendilerine tebliğ edilmiş ve ilgililer de kendilerine gönderilen yazıları tebellüğ etmişledir tarih ve 4217 sayılı Bakanlık Personel Dairesi Başkanlığının TETAŞ a göndermiş olduğu yazıda, Bakanlık Makamının tarih ve 69 sayılı Olur u ile aynı zamanda Yönetim Kurulu üyesi olan iki Genel Müdür Yardımcına ve bir daire başkanına verilen disiplin cezalarının kaldırılmasına ilişkin yasal süre içinde verdikleri itiraz dilekçelerinin, Disiplin Kurulunun tarih ve 2013/1 sayılı toplantısında görüşüldüğü ve alınan kararda, borçlu firmaların elektriğinin kesilmemesinin genel bir uygulamaya dönüşmesi, adı geçenlerin yetkileri sınırında söz konusu şirketten alacaklarının tahsili ve enerjisinin kesilmesi yönünde gerekli çabayı göstermiş olmaları nedeniyle verilmiş olan disiplin cezalarının kaldırılmasına oyçokluğu ile karar verildiği, belirtilmiştir. Mali yönden ise; TETAŞ Genel Müdürlüğünün Erege Metal Demir Çelik Sanayi Ticaret A.Ş den olan alacağı ile ilgili olarak halihazırda bir kurum zararı doğmadığından şu an için mali açıdan herhangi bir işlem yapmaya gerek olmadığı, fakat ilerleyen dönemde borçların yasal takibi neticesinde tahsil edilememesi durumunda oluşacak kurum zararından ilgili dönemde konu ile ilgili görevli ve yetkili olmasına rağmen mevzuat ve sözleşmedeki gerekli işlemleri yapmayan kurum çalışanları sorumlu olacağından tahsil edilemeyen tutarın, personelden müştereken ve müteselsilen tahsili için Teşekkülce gerekli işlemlerin tesis edilerek görev ve yetki açısından gerekli olması durumunda konunun Bakanlık Makamının tarih ve 29 sayılı Olur u çerçevesinde Bakanlığa intikal ettirilmesi gerektiği belirtilmiştir. Bu nedenlerden dolayı; Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Denetim Hizmetleri Başkanlığınca, hazırlanan ve tarih ve 69 sayılı Bakan Olur una bağlanan, tarih ve 98/2 sayılı Soruşturma Raporu gereği, EREGE Metal Demir Çelik Sanayi Ticaret A.Ş ne ilişkin elektrik satışından doğan Teşekkül alacağının tahsilinin yakından takibi

19 Sayıştay 7 ile sorumlu görülen personel yönünden yapılacak işlemlerde zaman aşımının dikkate alınması önerilir. - Teftiş Kurulu Başkanlığı: TETAŞ Genel Müdürlüğü`nün teftiş işleri, tarih ve sayılı Resmi Gazete`de yayımlanarak yürürlüğe giren TETAŞ Teftiş Kurulu Yönetmeliği hükümlerine göre yürütülmektedir. TETAŞ Genel Müdürlüğü Teftiş Kurulu Başkanlığı kadrosu; 2012 yılı sonunda bir başkan, 3 başmüfettiş ve 2 büro personelinden oluşmaktadır. TETAŞ Teftiş Kurulu Başkanlığı nın 2012 yılı çalışmaları aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir. Teftiş kurulu 2011`den 2012`de Toplam 2012`de 2013`ye raporları devir Ele alınan sonuçlanan devir 1)Teftiş-inceleme )Soruşturma Toplam Teftiş Kurulunca, 2011 yılından devreden 4 adet teftiş-inceleme ve soruşturma dosyasına ilaveten 2012 yılında; 3 adet yeni teftiş-inceleme dosyası, 1 adet de soruşturma dosyası açılmıştır. Dönem içinde 5 adet teftiş-inceleme dosyası sonuçlandırılmış, 2013 yılına 2 adet teftiş-inceleme,1 adet soruşturma dosyası olmak üzere toplam 3 adet dosya devretmiştir yılı içersisinde Teşekkülün önceki yerleşkesinden şu an faaliyet gösterdiği yerleşkeye taşınması ve yerleşmesi işlemlerinin yaklaşık olarak 6 ay sürmesinden dolayı, zamanında yapılması gereken normal teftiş çalışmaları da yapılamamıştır. Önceki yıl ile beraber yapılamayan teftişlerin program dahilinde gerçekleştirilmesinin gereğine işaret olunur. C- Personel durumu: 1- Personel kadroları ve personele ilişkin işlemler: TETAŞ`ın 2012 yılı faa1iyet dönemi personel kadroları ile çalışan personelin ortalama ve yıl sonu sayıları geçen dönemle birlikte aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir.

20 8 Sayıştay Çalışan Personel Norm Program Çalışan Personel Personel Ortalama Yıl Sonu Kadro Kadro Ortalama Yıl Sonu Kişi Kişi Sayısı Sayısı Kişi Kişi A - Memurlar Genel İdari Hizmetler Teknik Hizmetler Sağlık Hizmetleri 4 - Avukatlık Hizmetleri Yardımcı Hizmetler Toplam ( A ) B - Sözleşmeliler Sayılı K.H.K'ye göre Çalışanlar Sayılı Kanuna göre Çalışanlar 3 - Diğer Sözleşmeliler Toplam ( B ) Toplam ( A + B ) C - İşçiler Sürekli İşçiler 2 - Geçici İşçiler Toplam ( C ) Genel Toplam( A+B+C ) Yüklenici İşçileri Teşekkülde, 2012 yıl sonu itibariyle; 46 memur, 141 sözleşmeli ve 19 işçi olmak üzere toplam 206 personel istihdam edilmiştir. Aynı zamanda, 25 yüklenici işçi, Teşekkülün muhtelif birimlerinde çalıştırılmıştır yılı başında çalışan memur sayısı 49 iken, 1 kişi açıktan tayin suretiyle kuruluşa girmiş, buna karşılık kuruluştan 3 kişi emekli olmuş, 1 kişinin de başka kuruluşa tayin olması nedeniyle yıl sonu itibariyle memur sayısı 46 kişi olarak gerçekleşmiştir. Sözleşmeli personel kadrolarına yıl içinde 2 si açıktan atama, 1 kişinin de özelleştirilen kuruluşlardan nakil suretiyle işe başlaması sonucu toplam 3 personel girişi olmuş, buna karşılık 1 kişinin emekli ve 2 kişinin başka kuruluşa nakil, 3 kişinin de istifa etmesi sonucu toplam 6 personel çıkışı olmuş, sonuçta yıl başında 144 olan sözleşmeli personel sayısı yıl sonunda 141 kişi olarak gerçekleşmiştir.

21 Sayıştay 9 Yıl başında 20 kişi olan işçi sayısı, yıl içinde 1 kişinin emekli olması nedeniyle yıl sonu işçi personel sayısı 19 kişi olarak gerçekleşmiştir. Yürürlükteki mevzuat uyarınca, halen Şirkette 5 özürlü, 2 eski hükümlü, 2 Çocuk Esirgeme Kurumundan olmak üzere toplam 9 personel çalıştırılmaktadır. Bir kişilik malul gazilik kadrosu boş bulunmakta olup, konu, denetim tarihi (Eylül 2013) itibariyle ilgili bakanlığa bildirilmiştir. Personelin teşkilat içinde servislere göre dağılımı ve yıl içinde hareketine ilişkin çizelgelere, raporun ekleri arasında ayrıntılı olarak yer verilmiştir. (Ek: 2,3,4) Teşekkül daha önce, EÜAŞ, TEİAŞ ve TEDAŞ Genel Müdürlüklerinin merkez tesislerindeki temizlik işleri, TEDAŞ Genel Müdürlüğü tarafından ihale ile yüklenicilere yaptırılmakta, aralarında yapılan protokollere göre, diğer genel müdürlükler giderlere katılmaktaydı. Teşekkül 2013 yılı itibariyle başka bir binaya taşındığı için kendi ihtiyaçları ile ilgili olarak, otomobil kiralama, genel temizlik işleri, koruma ve güvenlik personeli, danışma, ziyaretçi yönlendirme ve sekretarya işlerinde istihdam edilmesi için ihaleye çıkılmış olup denetim tarihi (Eylül 2013) itibariyle toplam 35 personel çalıştırılmaktadır. a) Memurlarla ilgili işlemler: TETAŞ`ta memur statüsünde çalışanlar ile teknik ve idari personelin özlük hakları; 399 sayılı KHK ve 657 sayılı Kanun, sosyal hakları ise, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve bunların ek ve tadilleri hakkındaki kanunlar ile ilgili mevzuata göre yürütülmektedir. b) Sözleşmelilerle ilgili işlemler: KİT personel rejimini düzenleyen 399 sayılı KHK`nin 3/b maddesine göre kuruluşların genel idare esaslarına göre yürüttükleri hizmetlerin dışında kalan işlerde, aynı KHK`nin 3/c maddesine göre sözleşmeli personel istihdam edilmektedir. Sözleşmeli personelin ataması, özlük ve disiplin işlemleri; 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, Yıllık Bütçe Kanunları, Bakanlar Kurulu, Yüksek Planlama Kurulu Kararları ve diğer mevzuat göz önünde bulundurularak, 399 sayılı KHK ve TETAŞ Personel Yönetmeliği hükümlerine göre yürütülmektedir. Sözleşmeli personele ilişkin olarak 399 sayılı KHK de hüküm bulunmayan hallerde bu KHK nın 58 inci maddesine göre, Devlet Personel Başkanlığı nın görüşü alınmak kaydıyla 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu nun ilgili hükümleri

22 10 Sayıştay uygulanmaktadır. c) İşçilerle ilgili işlemler: İşçi statüsünde çalışan personelin özlük ve sosyal hakları 4857 sayılı İş Kanunu, 6356 sayılı Toplu İş Sözleşmesi ve Sendikalar Kanunu, 5510 sayılı Kanun, bu kanunların ek ve değişiklikleri ile toplu iş sözleşmesi hükümlerine göre yürütülmektedir. 399 sayılı KHK`nın 3 üncü maddesinde, teşebbüs ve bağlı ortaklıklarda, genel idare esaslarına göre yürütülmesi gereken asli ve sürekli görevlerin, yalnızca kadro karşılığı çalıştırılan memurlar ve sözleşmeli personel eliyle gördürülmesi hükmü yer almaktadır. Ancak, Teşekkülde, 4 ü şoför olmak üzere toplam 15 kişi daimi işçi olarak istihdam edilmekte olup büro hizmetlerinde görev yapmaktadırlar. 2- Personele yapılan harcamalar: 2012 yılında kuruluş personeli için yapılan tüm harcamalar geçen yıl değerleriyle birlikte aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir.

23 Sayıştay Harcanan Harcanan Cari Geçmiş yıllarla Personele yapılan Toplam Kişi başına Ödeneğin Esas Ek Sosyal yıl ilgili ödeme ve Toplam Kişi başına harcamalar harcama ayda düşen son durumu ücretler ödemeler giderler toplamı geri alışlar harcama ayda düşen Bin TL TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL TL A- Yönetim kurulu üyeleri ve denetçiler (kuruluş dışı) B- Memurlar C- Sözleşmeli personel D- İşçiler Genel toplam(a+b+c+d) Geçen yıl toplamı Fark (705) (257) 595

24 12 Sayıştay Toplam personel giderlerinin %59 u oranında 6,7 milyon TL`si sözleşmeli personele, %29 u oranında 3,3 milyon TL`si memurlar ile yönetim kurulu üyelerine ve %12 si oranında 1,2 milyon TL`si de işçilere yapılmıştır. Şirketin cari yıl personel giderleri geçen yıla göre %8,5 oranında 852 bin TL artarak, 10,8 milyon TL`ye yükselmiş, personele ilişkin tüm giderler de %5,6 oranında artarak 11,3 milyon TL olmuştur. Toplam harcama tutarı 11,3 milyon TL`nin; %71,9 u oranında 8,1 milyon TL`si esas ücretleri, %8,5`i oranında 965 bin TL`si ek ödemeleri, %15,6`sı oranında 1,8 milyon TL`si sosyal giderleri ve %4 ü oranında 457 bin TL`si de geçmiş yıllarla ilgili harcamaları göstermektedir. Ücretleri Yüksek Planlama Kurulunca belirlenen Yönetim Kurulu Üyelerinin kurum dışından atanmış olanlarına 2012 yılında 57 bin TL ödenmiştir. Cari yıla ilişkin kişi başına düşen aylık ortalama harcama tutarı, memurlar için TL, sözleşmeliler için TL ve işçiler için de TL olmuştur. Şirket personelinin mali ve sosyal hakları; işçilerde 15. Dönem Toplu İş Sözleşmesi ( ) görüşmeleri denetim tarihi ( Eylül 2013) itibariyle devam ettiği için; 14. Dönem İşletme Toplu İş Sözleşmesi ( ) çerçevesinde, memur ve sözleşmelilerde ise 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu kapsamında Kamu Görevlileri Hakem Kurulu nun tarih ve 2012/1 sayılı kararıyla belirlenen ücretler çerçevesinde yürütülmektedir. KAMU-İŞ (Kamu İşletmeleri İşverenler Sendikası) ile TES-İŞ (Türkiye Enerji Su ve Gaz İşçileri Sendikası) arasında dönemini kapsayan 14. Dönem İşletme Toplu İş Sözleşmesi ile ilgili yapılan görüşmeler neticelenmiş ve sözleşme, tarihinde imzalanmış, ayrıca 15. Dönem Toplu İş Sözleşmesini kapsayan dönem ile ilgili her iki taraf arasında tarihinde yapılan görüşme esnasında; tüm maddeler üzerinde anlaşmanın sağlanmış olduğu, uyuşmazlık konusu hiçbir hususun kalmadığı yönünde bir anlaşma tutanağı tanzim edilmiş olup, dönemini kapsayan 15. Dönem Toplu İş Sözleşmesi görüşmeleri en son imza aşamasına gelmiş, ancak denetim tarihi (Eylül 2013) itibariye henüz imzalanmamıştır. 3- Sosyal konular ve giderleri: Kuruluş personeli için 2012 yılında yapılan sosyal nitelikli harcamalar, geçen yılla karşılaştırmalı olarak, aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir.

25 Sayıştay 13 A-Cari yılla ilgili Sosyal Giderler Memurlar Sözleşmeliler İşçiler Toplam Fark Bin Bin Bin Bin Bin Bin Bin Bin Bin TL TL TL TL TL TL TL TL TL 1-Aile ve çocuk yardımı Evlendirme, doğum ve ölüm yardımı 3-Sosyal yardım Barındırma Giderleri 5-Yedirme yardımı Giydirme yardımı Taşıma giderleri (3) 8-Sosyal güvenlik ve genel sağlık sigortası primi işveren payı Emekli ikramiyesi, işten ayrılma tazminatı 10-İşsizlik sigortası işveren payı Sağlık giderleri Eğitim giderleri (28) 13-Sendika Yardımı Dinlenme kamplarına yapılan harcamalar 15-Personel dernek ve vakıflarına yardımlar 16-Ayni ve nakdi başkaca sosyal yardımlar B-Geçmiş yıllarla ilgili Toplam (A) Emekli ikramiyesi, işten ayrılma tazminatı (247) 2-Diğer ödemeler (10) Toplam (B) (257) Genel toplam(a+b) (174) 2012 yılı faaliyet döneminde TETAŞ personeline yapılan sosyal nitelikli harcamalar toplamı 2,2 milyon TL seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu tutarın 1,8 milyon TL`si cari yıla, 457 bin TL`si de geçmiş yıllara ilişkin olarak yapılmıştır. Cari yıla ilişkin harcamalar bir önceki yıla göre %5 oranında artış göstermiş, geçmiş yıllarla ilgili sosyal harcamalarda %14 artış olmuştur. Bu artışta en önemli faktör yıl içinde 3 memur, 1 ü sözleşmeli ve 1 i de işçi olmak üzere 5 kişinin emekli olması, 3 kişinin de başkaca nedenlerden dolayı ayrılması nedeniyle ödenen ikramiyelerden kaynaklanmaktadır yılında yapılan toplam 2,2 milyon TL lik sosyal harcamanın; %34 ü memurlar, %45 i sözleşmeliler ve %21`i de işçilere yapılan harcamalardan oluşmaktadır.

26 14 Sayıştay A-Mali durum: III. MALİ BÜNYE TETAŞ ın mali bünyesinin incelenmesi amacıyla hazırlanan 2012 yılı bilançosunun ana hesap grupları itibariyle kaynak ve varlıkları aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir Fark Mali durum Bin TL % Bin TL % Bin TL Varlıklar ( Aktif ): 1-Dönen varlıklar a)hazır değerler , , b)kısa sürede paraya çevrilebilir değerler , , Toplam (1) , , Duran varlıklar a)uzun sürede paraya çevrilebilir değerler b)bağlı değerler , (324) Toplam (2) , ,1 791 Varlıklar toplamı , , Kaynaklar ( Pasif ) : 1-Yabancı kaynaklar a)kısa süreli , , b)uzun süreli , , Toplam (1) , , Öz kaynaklar , , Kaynaklar toplamı , , Analize elverişli hale getirilmiş bilançoya göre TETAŞ ın bilanço değeri 4,7 milyar TL olup varlık ve kaynakların ayrıntısı Ek: 5ve 6 dadır. Teşekkülün mali yapısına ilişkin hesaplanan rasyolar aşağıdadır. 1-Mali yapı oranları: a)mali kaldıraç: % % Yabancı kaynaklar X X 100 = = Varlıklar toplamı ,0 95,8 Varlıkların %72,3, yabancı kaynakların ise %45,6 oranında artması sonucu mali kaldıraç oranı 14,8 puan alarak %81 olmuştur.

27 Sayıştay 15 Teşekkül varlıklarının %81 i yabancı kaynaklara ait olup varlıkların %87,1 i enerji satışından doğan ticari alacaklara, yabancı kaynakların ise %77,9 u enerji alışından doğan ticari borçlara aittir. b) Mali yeterlilik (Finansman): % % Özkaynak X X 100 = = Yabancı kaynak ,5 4,4 Geçen yıla göre özkaynakların %697,8, yabancı kaynaklar %45,6 oranında artması sonucu mali yeterlilik rasyosu 19,1 puan artarak %23,5 olarak gerçekleşmiştir. c) Bağlı değerlerin finansmanında kullanılan kaynaklar ve bu değerlerin kaynaklar içindeki yeri: % % Bağlı değerler X X 100 = = Özkaynaklar ,3 2,3 Öz kaynakların geçen yıla göre %679,8 oranında artmasının etkisiyle rasyo %0,3 e düşmüştür % % Bağlı değerler X X 100 = = Varlıklar toplamı ,05 0,01 Faaliyet konusu, kamu ve diğer özel üretim şirketlerinden aldığı elektrik enerjisini kamu ve özel dağıtım şirketleri ile doğrudan yüksek gerilimden enerji alan sanayi kuruluşlarına satmak olan, dolayısıyla elektrik üretimi ile iştigal etmeyen ve merkez teşkilatı dışında herhangi bir taşra teşkilatı bulunmayan Teşekkülün, bağlı değerleri sadece demirbaş, taşıt ve lisans bedelinden oluşmaktadır. Bu nedenle bağlı değerlerin varlıklar içindeki payı %00,5 düzeyindedir. e) Paraya çevrilebilir ve hazır değerlerin varlıklar içindeki yeri: % % Paraya çevrilebilir ve hazır değerler X X = = 99,9 99,9 Varlıklar toplamı Teşekkül ün varlıkları toplamının tamamına yakın kısmı paraya çevrilebilir ve hazır değerlerden oluşmaktadır. Paraya çevrilebilir ve hazır değerlerin %87,1 i oranında 4,1 milyar TL si ticari alacaklara, bu alacakların da %79,9 u oranında 3,2 milyar TL si TEDAŞ ve bağlı ortaklıkları ile TEİAŞ a aittir.

28 16 Sayıştay TETAŞ ın, EÜAŞ, TEİAŞ (PMUM) ile Yap-İşlet (Yİ), Yap-İşlet-Devret (YİD), İşletme Hakkı Devir (İHD) santralleri işletmecisi şirketlere enerji alımından doğan borçlarını süresi içerisinde ödeyebilmesi, elektrik enerjisi satılan Bölgesel Dağıtım Şirketleri ile gerçek ve tüzel kişilerden yapılacak tahsilata bağlı bulunduğundan TEDAŞ ve Bölgesel Dağıtım Şirketlerinden olan alacakların vadesinde tahsili önem arz etmektedir. 2-Likidite oranları: Teşekkül ün kısa vadeli borç ödeme gücünü belirlemek için kullanılan likidite oranlarına aşağıda yer verilmiştir. -Cari oran: % % Dönen varlıklar X X 100 = = 126,5 107,2 Kısa vadeli yabancı kaynaklar Teşekkülün dönen varlıkları, kısa vadeli borçlarını 26,5 puan aşmaktadır. -Likidite oranı: % % (Dönen varlıklar-stoklar) 100 = ( ) X 100 = 126,5 107,2 Kısa vadeli yabancı kaynaklar Faaliyet konusu gereği ticari malı bulunmayan Teşekkülün likidite oranı cari oran ile aynı seviyede gerçekleşmiştir. Yıl sonu itibariyle, dönen varlıkların %87,1 i ticari alacaklardan, kısa vadeli yabancı kaynaklarının ise %98,6 sı ticari borçlardan oluşmaktadır. Dolayısıyla Kuruluş, kısa vadeli alacaklarını tahsil edebildiği oranda, kısa vadeli borçlarını ödeme imkanına sahip bulunmaktadır. 3- Varlık kullanım oranları: Şirketin sahip olduğu ve faaliyetlerini yürütmede kullandığı iktisadi kıymetlerin ne ölçüde etkin kullanıldığını gösteren varlık kullanım oranlarına aşağıda yer verilmiştir. a) Alacak devir hızı: Net satışlar = Ortalama ticari alacaklar = 4,66 1,44

29 Sayıştay 17 Net satışlardaki artışa karşılık ortalama ticari alacaklardaki azalış sonucu, alacak devir hızı 3,22 puan artarak 4,66 olmuştur. b) Dönen varlık devir hızı: Net satışlar = Dönen varlıklar = 3,3 4,1 Dönen varlıkların %72,3 oranında artmasına karşılık net satışların %38,2 artması sonucu devir hızı geçen yıla göre azalarak 3,3 olmuştur. c) Net işletme sermayesi devir hızı: Net satışlar = Net işletme sermayesi = 15,8 61,4 Dönen varlıklardan kısa vadeli yabancı kaynakların çıkarılması sonucu bulunan net işletme sermayesinin, devir hızı, 15,8 olarak gerçekleşmiştir.dönen varlıkların %72,3, kısa vadeli yabancı kaynakların %46 oranında artmasına karşılık net satışlardaki %38,2 oranında artış, rasyonun geçen yıla göre azalmasına neden olmuştur. B- Mali sonuçlar: 1)Kârlılık (Rantabilite): a)mali kârlılık (Mali rantabilite): Dönem kârı X X 100 = Özkaynaklar % % = 96, yılında zarar edilmesi nedeniyle zararlılık oranı hesaplanmış ve dönem başı öz kaynaklara göre bulunan sonuca göre de 2011 yılı itibariyle, öz kaynakların %80,3 ü oranında zarar edilmiş, dolayısıyla özsermaye, bu oran kadar yitirilmiştir 2012 yılında ise kâr elde edilmesi nedeniyle kârlılık oranı hesaplanabilmiştir. Teşekkülün kârlılık oranı %96,8 olup özkaynaklarının çoğunluğu dönem kârından oluşmuştur % % Faaliyet kârı X X = = 120,5 Özkaynaklar Geçen yıl faaliyet zararı bulunan Teşekkülün, bu yıl 1,1 milyar TL tutarında faaliyet kârı olmuştur. Özkaynaklar yönünden faaliyet kârlılığı %120,5 dir.

30 18 Sayıştay b)ekonomik kârlılık: (Dönem kârı +finansman gid.) X100 Kullanılan sermaye-işl.açılmayan yat. kull.serm.kaynaklar = X Teşekkülün ekonomik kârlılık rasyosu %18,4 dir. 2)Mali sonucu ilgilendiren etkenler: % % = 18, % % Net satışlar X X 100 Kullanılan sermaye İşlet.açılmayan = yatırımlarda kullanılan kaynaklar = 331,1 412,9 Kullanılan sermayenin geçen yıla göre %72,3 oranında, net satışların ise %38,2 oranında artması sonucu rasyo geçen yıla göre azalmış olup 2012 yılında, kullanılan her 100 TL karşılığı 331,1 TL net satış sağlanmıştır. TETAŞ ın mali durumu ile ilgili durum, aşağıda özetlenmiştir. Mevcut sözleşmeler kapsamındaki zorunlu alımların yüksek maliyetlerini paçallayarak düşürmek üzere TETAŞ ın EÜAŞ a ait HES lerden aldığı elektrik enerjisi birim fiyatında ayarlama yapılmakta olup tarihinden bu yana enerji alım tarifesi, EÜAŞ tarafından Maliyet Bazlı Fiyatlandırma Mekanizması esasına göre düzenlenerek TETAŞ a bildirilmektedir. Yİ, YİD ve İHD kapsamında özel enerji üretim şirketlerinden alınan elektrik enerjisinin alım fiyatlarının önceki dönemlerde yapılmış olan sözleşmelerle belirlenmiş olması nedeniyle TETAŞ bu sözleşmelerdeki alım fiyatlarına herhangi bir müdahalede bulunamamaktadır. Satış fiyatlarına ilişkin tarifeler ise, EPDK nın onayını takiben Kurul kararında belirtilen tarih itibariyle uygulanmaktadır. Dolayısıyla, TETAŞ ın faaliyet sonucunun zararlı ya da kârlı olması, kendi yetkisi dahilinde olmayan ve tamamen piyasada gerekli dengeyi sağlamak üzere Teşekkülün kendi inisiyatifi dışında oluşturulan fiyat belirlemelerine bağlı bulunmaktadır. Nitekim, satış fiyatını etkileyen maliyet unsurlarının zamanında tarifelere yansıtılamaması sonucu, ortaya çıkan fark, takip eden yılın mali tablolarına faaliyet