SAĞLIKLI BESLENME VE ÖĞÜN KONTROLÜ AKŞAM GAZETESİ

Transkript

1 SAĞLIKLI BESLENME VE ÖĞÜN KONTROLÜ AKŞAM GAZETESİ Sık diyet yapan ya da beslenmesine dikkat eden herkesin artık bildiği gibi sık ve az yemek, günde üç ana, üç ara öğün almak, kahvaltıyı atlamamak gibi ana kurallar sağlıklı beslenmenin en önemli adımlarıdır. Peki ya tüm bunlaı yaptığınız halde kilo kontrolünüzü sağlayamayıp, sık acıkmanız neden olabilir? Öncelikle öğünlerinizin zamanlamasına dikkat etmek, metabolizma hızınız ve günlük kalori dengeniz için en önemli noktadır. Çoğu uzmanın önemle belirttiği gibi, kahvaltı öğünlerin kralıdır. Kahvaltıyı geçiştirmek veya kalitesiz karbonhidratlarla kahvaltı yapmak hem erken acıkmanıza, hem de ihtiyacınız olan günük proteini alamamanıza yol açacaktır. Dengeli protein ve kalsiyum tabağınız tüm öğünler için ancak özellikle kahvaltınız için olmazsa olmazınız sayılır. Protein ve kalsiyum demek illa ki kibrit kutusu kadar peynir ve haşlanmış yumurta demek değildir. Bu noktada yaratıcılığınız sınırsızdır. Örneğin yulaflı/peynirli az yağlı bir omlet, size tost yemekten çok daha fazla enerji verecek, protein-kalsiyum dengenizi sağlayacak ve geç acıkmanızı sağlayacaktır. ARA ÖĞÜNLERİ ATLAMAYIN Ara öğünlerinizde ise imkanınız varsa mevsim meyveleri/yoğurt/yulaf/kepekli gevrek tüketmeniz hem vücudunuzun şeker isteğini bastıracak, hem de vitamin ve kalsiyum almanızı sağlayacaktır. Öğlen yemeğiniz akşam yemeğinize oranla daha zengin ve doyurucu olmalı ve yine protein kalsiyum dengesi tam olmalıdır. Örneğin balık/salata, tavuk/salata, et/salata ve yanında tam tahıllı bir dilim ekmek ideal bir öğlen ya da akşam öğünüdür. Kremalı veya mayonezli sosların yerine yoğurtlu soslarla öğünüzü zenginleştirebilirsiniz. Bunun

2 yanında pişirme alışkanlıklarınızı da kızartmadan ızgara ya da buharda pişirmeye doğru kaydırarak daha sağlıklı bir öğün almış olursunuz. Akşam yemeğinden sonraki ara öğününüz tercihen en hafif ara öğün olmalıdır. Süt/yoğurt/ayran/kefir gibi hem kalsiyum değeri yüksek hem de metabolizma hızlandırıcı takviyeler sabaha dek vücudunuzu yormadan size gerekli enerji dengesini sağlayacaktır. Sonuç olarak; sağlıklı ve dengeli bir öğün sistemi demek, sanıldığı gibi birçok besinden, tatlıdan veya soslardan mahrum olmak değil, yaratıcılığınızı kullanarak bunları daha sağlıklı alternatiflerle değiştirme özgürlüğüdür. Unutmayın, dengeli beslenmek mahrumiyet değil, sağlıklı alternatifleri tercih etmek demektir. Doç. Dr. Halil Coşkun 14/05/2015 Akşam Gazetesi makalesidir. olu/haber %10 LUK KİLO KAYBI ÖLÜM RİSKİNİ %20 AZALTIYOR! AKŞAM GAZETESİ Son 33 yılda bütün dünyada hem obez ve aşırı kilolu yetişkinlerin (%28 artış) hem de çocukların oranında (%47 e kadar) şaşırtıcı bir artış görüldü. Dünya oranlarındaki bu artış da obezite tedavisine yönelmek kadar, obeziteyi

3 önlemenin de ne kadar önemli olduğunu göstermiş oldu. Beynimize yıllardır yerlemiş diyet yapma kalıbını, yaşam kalitemizi düşürmeden ve kısıtlamadan sağlıklı beslenme ile pekala değiştirebiliriz! Yediğiniz gıdalar, sağlığınız için gerekli besinleri içermelidir ancak, bunun şekline siz de karar verebilirsiniz. Çeşitlilik ve değişikliğe özen göstererek zevkinize göre iyi bir beslenme planı uygulayabilirsiniz. Genelde yenilen miktarın azaltılmasına yardımcı olacak birkaç öneri; - Küçük porsiyonları tercih edin. - Küçük bir tabak kullanın. - Daha yavaş yemek yiyin. - Yemeğin servis kabını masaya koymayın. - Yemek için küçük, salata için büyük tabak kullanın. - Daha az miktarda yemek yapın. - Her öğün bol miktarda su için. Zaman zaman hepimizin düştüğü yanlıştır açken ve listesiz alışverişe çıkmak. Bu hem daha fazla, hem daha kalorili, hem de ihtiyacımız olmayan çok miktarda mutfak alışverişi yapmamıza sebep olur. Kalorili bir besini tüketmemenin en iyi yolu onu evinize sokmamaktır. Yapacağımız alışveriş listesi ve

4 alışverişe tok çıkmak bu duruma alabileceğimiz en güzel önlemdir. Kızartma yerine buharda/fırında/yağsız ızgarada pişirdiğiniz öğününüz hem vitaminini muhafaza eder, hem de daha az kalorili besinler almanızı sağlar. Evde yahut dışarda tercih ettiğiniz yemeklerinizde ise yemeklerin sularından, yağlarından kaçınıp sos/krema tercih etmek yerine yoğurtla yapabileceğiniz/ısmarlayabileceğiniz az kalorili soslar hem damak tadınıza hitap edecek, hem de hafif beslenmenizi sağlayacaktır. Meyve ve Sebzeler ile barışın. Meyve, öğün aralarında yemek için ideal ve sağlıklı bir besindir. Evde bol miktarda bulundurmakta ve hatta seyahate çıkarken yanınıza bir miktar almanızda fayda vardır. Ayrıca güzel bir meyve salatası hem ara öğünlerinize doyurucu, hem de tatlı alternatifi olarak tercih edildiğinde ölçülü bir kalori almanızı sağlar. Yeme alışkanlıklarımızı değiştirmek ilk bakışta korkutucu gelse de yaşam kalitenizi düşürmeden, günlük hayatınızda yapacağınız ufak değişiklikler sağlıklı beslenme adına harikalar yaratabilir. Doç. Dr. HALİL COŞKUN (Obezite ve Metabolik Cerrrahi Uzmanı) un 20/11/2014 AKŞAM Gazetesinde yer almış makalesidir. SAĞLIKLI BESLENMEDE ENERJİ DENGESİ: AKŞAM GAZETESİ Sağlıklı beslenmek, egzersiz ve genler enerji dengesini oluştururlar. Basit olarak tanımlamak gerekirse kilo almak ve tabii sonucunda obezite, vücudun enerji dengesinin bozulması

5 sonucunda oluşmaktadır. Sağlıklı yaşamanın temel kavramı beslenme, temel kuralı yeterli ve dengeli beslenmedir. Beslenme, insanın büyüme, gelişme, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması için gereklidir. Vücudun ihtiyacı olan 40 ı aşkın besin öğesinin her birinden vücudun büyümesi, yenilenmesi ve çalışması için gereken miktarlarda tüketilmesi ve vücutta uygun biçimde kullanılması durumu da yeterli ve dengeli beslenme olarak tanımlanır. Toplumların sosyo-ekonomik gelişmelerine paralel olarak değişen beslenme alışkanlıkları başta obezite olmak üzere koroner kalp hastalığı, hipertansiyon, serebrovasküler hastalıklar, kanser, tip 2 diyabet, osteoporoz gibi birçok hastalığın oluşumu ve mortalitesiyle ilişkilidir. İşleyen demir ışıldar. Uzun süren açlıklardan kaçınıp, azar azar, sık sık ve sağlıklı beslenerek metabolizmamızın sağlıklı çalışmasını sağlayabiliriz. Öncelikli olarak vücudumuzun ihtiyacı olan protein, vitamin ve sıvı alımını ön planda tutarak ve karbonhidrat ya da şeker ağırlıklı beslenmek yerine nişastalı ve posalı yiyecekler tüketilmelidir. Total yağ tüketimi günlük enerji gereksiniminin %30 u civarında olmalıdır. Doymuş yağ ve kolesterol tüketimi azaltılmalı, doymamış yağlar kullanılmalıdır. Pişirme tekniklerimizde kızartma yerine buğulama veya ızgara tercih etmekle çok daha sağlıklı ve ihtiyacımız olduğu oranda besin almamız mümkündür. Şeker ve şeker içeren yiyecek tüketimi azaltılmalıdır. Şekerli besinler ve şekerli/asitli içecekler geçmişte nadir tüketilen ve sadece ikram olarak tercih edilen ürünler iken şimdilerde üretimin, ulaşımın ve tüketimin artmasıyla günlük kullanımda sürekli soframıza gelmeye başlamıştır. Zararlı olduğunu bildiğiniz/düşündüğünüz bir besin ya da içeceği tüketmemenin en iyi yolu, onu evlerimize sokmamaktır.

6 Fizik aktivite düzeyi arttırılmalıdır. Egzersiz için vakit yoksa dahi gideceğimiz yerden bir-iki durak önce inerek ya da aracımızı park ederek en azından yürüyüşle aktivite düzeyimizi artırıp enerji dengemizi koruyabiliriz. Enerji alımının, tüketiminden fazla olduğu koşullarda enerji dengesi bozulduğu göz önüne alınarak hayatımızda birkaç ufak ama köklü değişimle, sadece yakabileceğimiz/ihtiyacımız olan kadar enerji almaya dikkat ederek daha sağlıklı bir hayata sağlam adımlarla yürüyebiliriz. Doç. Dr. Halil Coşkun 19/02/2015 AKŞAM Gazetesi makalesidir. esi/haber GLİSEMİK İNDEKS (Gİ) NEDİR? AKŞAM GAZETESİ Ekmek, pirinç, makarna, kahvaltılık gevrekler, süt ve süt ürünleri, meyveler ve sebzeler günlük diyetin bileşenleridir. Bu bileşenlerin her biri karbonhidrat içerir ve enerji sağlar. Fakat bazı karbonhidratlar vardır ki en iyiler olarak belirtilebilir. İyi karbonhidratlar ile beslenmek kilo kontrolüne yardımcı olduğu gibi kronik hastalıkların (diyabet, kalp hastalıkları ve bazı kanser türleri) riskini de azaltmaktadır. İyi karbonhidratları almanın en iyi yolu GLİSEMİK İNDEKSİ düşük besinleri seçebilmekten geçer. GLİSEMİK İNDEKS (Gİ); tüketilen besinin referans olarak alınan (glikoz) besine göre kan şekerine olan etkisidir. Besinin

7 glisemik indeksi ne kadar düşükse, kan şekerine olan etkisi o kadar yavaştır. Glisemik İndeks, yenilen besinlerin kan şekerini ne kadar artırdığı ile ilgilenmektedir. Harvard Medical School uzmanları glisemik indeks kategorilerini bilmek sağlıklı bir yaşam sağlayabileceğini vurgulamaktadırlar. Düşük glisemik indeks; kilo kontrolüne yardımcı olur. Yüksek glisemik indeks; meme, prostat, kolorektal ve pankreatik kanser riskini artırmaktadır. Yüksek glisemik indeks; diyabet ve kardiovasküler hastalık riskini de artırmaktadır Karbonhidratlı yiyecekler kan şekerini ve insülin seviyesini artırırlar. Örneğin bir porsiyon pirinç pilavı neredeyse basit şekerlerden glikoz gibi aynı etkiyi gösterir. Kan şekerini ve insülin seviyesini hızlıca artırır. Ancak bir porsiyon mercimek yemeği daha yavaş ve daha uzun süreli etkiye sahiptir. Böylelikle kan şekerine ve insülin seviyesine etkisi daha geç olmaktadır. Glisemik İndeksi kullanmak çok kolaydır, yüksek Gİ li besinler yerine düşük Gİ li besinleri tercih etmek gerekmektedir. Doç. Dr. Halil Coşkun 16/04/2015 Akşam Gazetesi Makalesidir NE YİYECEĞİNİZİ PLANLAYIN! YENİ BİR YAŞAM İÇİN Kilo vermenin ötesinde. Yeni bir yaşam için.

8 Yediğiniz gıdalar, sağlığınız için gerekli besinleri içermelidir ancak, bunun şekline sizde karar verebilirsiniz. Çeşitlilik ve değişikliğe özen göstererek zevkinize göre iyi bir beslenme planı uygulayabilirsiniz. Proteinden Zengin Besinler Yağsız etleri tercih etmeli, et ile pişirilen yemeklere yağ eklememelisiniz. Tavuk ve hindinin derisiz beyaz eti tercih edilmelidir. Yağsız tavuk ve et suyu kullanabilirsiniz. Haftada iki kez balık (beyaz etli) yemelisiniz. Kurubaklagiller (kuru fasülye, nohut, mercimek, bezelye ve börülce) son derece zengin, düşük yağ içerikli protein kaynağıdır. Pişirilirken et eklenmemelidir. Süt ve Süt Ürünleri Az yağlı süt, yoğurt veya peynir tercih edilmelidir. Yağ oranı azaltılmış süt ve yapay tatlandırıcı ile yapılmış dondurmalar tercih edilebilir. Tahıl ve Tahıl Ürünleri Besinlere eklenen yağ miktarına dikkat etmek gerekir. Patates kızartması yerine, patates salatası veya patates püresi tercih edilmelidir. Pilav, makarna, börek (fırında) pişirirken eklenen yağ miktarını yarıya indirerek alınacak yağ miktarını azaltmalısınız. Evde yapılmış, yağ ve şeker oranı azaltılmış, kepek ve yulaf eklenmiş kurabiye ve kekleri tercih edebilirsiniz.

9 Meyve ve Sebzeler Bu grup, yağ içeriği düşük, harika besinlerdir. Meyve, öğün aralarunda yemek için ideal ve sağlıklı bir besindir. Evde bol miktarda bulundurmakta ve seyahate çıkarken yanınıza bir miktar almanızda fayda vardır. Hazır Yemekler Hazır yemeklerin yağ içeriği ev yemeklerinden çok daha fazladır. Bu yiyeceklerdeki yağ miktarını tahmin etmek çok zor olduğundan genellikle gafil avlanırız. Bol soslu et ve balık ürünlerinden, pizza ve dondurmadan uzak durmak gerekir. Restoranlar Kızartmalardan uzak durun. Ekmeğe tereyağı sürmeyin. Sosları yemeğinizden ayrı olarak isteyin. Yağsız sebzeleri tercih edin. Kremalı soslu yiyecekleri seçmeyin. Bol su için. Tatlı yerine, sık yemediğiniz özel bir meyve deneyin. Diyetinize uygun besinleri seçin. Yemeklerin yağlı sularından kaçının. Eğer bir restoran veya toplantıda fazla yerseniz moralinizi bozmayın, bir sonraki öğünü sadece peynir ve salata yada yoğurt ve salata ile geçiştirebilirsiniz. Genelde yenilen miktarın azaltılmasuna yardımcı olacak birkaç öneri;

10 Küçük porsiyonları tercih edin. Küçük bir tabak kullanın. Daha yavaş yemek yiyin. Tam olarak doyduğunuzda değil, açlığınız geçtiğinde yemeyi bırakın. Yemeğin servis kabını masaya koymayın. Yemek için küçük, salata için büyük tabak kullanın. Yemeğe başlamadan önce 2 bardak su için. Yeme Alışkanlığınızı Değiştirecek On Altın Kural Daha az miktarda yemek yapın. Alışverişe gitmeden önce bir liste hazırlayıp, listeye sadık kalın. Kendi siparişiniz olmayan yemekten yemeyin. Yemeğinizi bitirir bitirmez sofradan kalkın. Artan yemekleri içi görünmeyen kaplarda saklayın. Yemeğinize konsantre olun ve keyfini çıkarın. Şişmanlatıcı yiyecekleri kesinlikle evde bulundurmayın. Tatlıya başlamadan önce biraz bekleyin ve hala gerçekten aç olup olmadığınıza karar verin. Her öğün bol miktarda su için. FİZİKSEL AKTİVİTENİZİ ARTIRIN Başlangıçta yalnızca hareketsizlikten kurtulmayı hedefleyin. Daha sonra yaşam şeklinizi, daha fazla fiziksel aktivite

11 içerecek biçimde planlayabilirsiniz. Başarının anahtarı, her fırsatta aktivite de bulunmaktır. Küçük değişikliklerin önemsenmesi, üstüste koyulduğunda gerçekten büyük bir etki sağlar. Ayakta durarak veya yürüyerek daha fazla zaman geçirin. Ev veya bahçe işlerine daha çok zaman ayırın. Bir şey getirip götürmek için çocuklarınızı yollamayın. Telefonla konuşurken ayakta durun. Merdivenleri birkaç kalori daha yakma fırsatı olarak görün ve kullanın. Her gün yarım saat daha az TV izlemeye çalışın. Kısa mesafelerde araba kullanmayın. Formda Kalmak için bir Sonraki Adım İşe kolay bir aktivite ile başlayın: Düzenli yürüyüş ( evin çevresinde bile olsa yeterli) Park veya şehir dışında hafta sonu yürüyüşleri Hafta sonları bisiklet gezileri Yüzme, top oyunları veya dans İzlemekten zevk aldığınız bir spora başlamak Formda Kalmak için Altın Öğütler Hareketsizlikten kaçınmanın yollarını arayın: TV izlerken ütü yapın. Kendinizi daha canlı hissetmeniz için ev işi yaparken

12 hareketli müzikler dinleyin. Merdivenleri egzersiz için bir fırsat olarak görün. Arabanızı süpermarket otoparkının en uzak köşesine park edin. Çocuklarla oynarken daha aktif olun. Kısa mesafelerde arabanızı almayarak çevre korumasına katkıda bulunun. Arkadaşlarınızla yemek veya içmek dışında aktiviteler için de biraraya gelin. Sizi aktif kılacak yeni bir hobi edinin veya eskiden uğraşıp buraktığınız bir hobinize yeniden başlayun. Aktiviteyi bir görev olarak değil, kendinizi rahatlatmak için bir fırsat olarak görün. Daha aktif olmak, kilonuzu kontrol altında tutmanızı kolaylaştıracak, ayrıca kalp hastalığı, inme, diyabet ve osteoporoz gibi ciddi sağlık sorunlarının gelişme riskini de azaltacaktır. Fiziksel aktiviteyle birlikte, diğer işler için kendinizi daha enerjik hissedecek, geceleri daha iyi uyuyacaksınız.