GENÇLİK ŞÛRASI ÖN KOMİSYON RAPORU DEZAVANTAJLI GENÇLER VE SOSYAL HAYATA KATILIM MAYIS 2012

Transkript

1 14 18 MAYIS 2012 GENÇLİK ŞÛRASI ÖN KOMİSYON RAPORU DEZAVANTAJLI GENÇLER VE SOSYAL HAYATA KATILIM ANKARA

2 D E Z A V A N T A J L I G E N Ç L E R V E S O S Y A L H A Y A T GİRİŞ İ nsana yatırımı öncelemek, gelecek nesilleri güvence altına almak, gelecek kuşakları sürekli dinamik ve nitelikli tutmak modern devletler için bir varlık koşuludur. Gençliğinin sorun ve ihtiyaçlarını tespit edip onlara çözüm üretemeyen, gençlerine yeterli fırsat ve imkânları sunamayan, gençler arasında ortak bir kimlik ve aidiyet duygusu geliştiremeyen bir devletin, geleceğe ümitle bakması mümkün değildir. Bu yönüyle, toplumun temel dinamiğini oluşturan gençlik, değişim sürecinin ve geleceği inşa etmenin en önemli aktörü olabileceği gibi, en güçlü engelleyicisi de olabilecek bir potansiyele sahiptir. Bu söz konusu potansiyele sahip ülkelerin başında Türkiye gelmektedir. Zira Türkiye, çok az ülkenin sahip olduğu büyük ve dinamik bir genç nüfusa sahiptir. Bu durum, bir yanıyla güçlü ve mutlu yarınlar için devletimize büyük bir fırsat sunarken diğer yanıyla da bu fırsatı değerlendirme konusunda tarihî bir 1

3 G E N Ç L İ K Ş Û R A S I Ö N K O M İ S Y O N R A P O R U sorumluluk vermektedir. Türkiye, söz konusu fırsat ve tarihî sorumluluğun bilinciyle ve bunun bir gereği olarak gençliğe özgü bir bakanlık ihdas etmiş ve bu kapsamda 2011 yılında Gençlik ve Spor Bakanlığı kurulmuştur. Gençlik ve Spor Bakanlığı na, 8 Haziran 2011 tarihli ve 638 sayılı Gençlik ve Spor Bakanlığı nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile aşağıda sayılan görevler verilmiştir: a) Gençliğin kişisel ve sosyal gelişimini destekleyici politikaları tespit etmek, farklı genç gruplarının ihtiyaçlarını da dikkate alarak gençlerin kendi potansiyellerini gerçekleştirebilmelerine imkân sağlamak, karar alma ve uygulama süreçleri ile sosyal hayatın her alanına etkin katılımını sağlayıcı öneriler geliştirmek ve bu doğrultuda faaliyetler yürütmek, ilgili kurumların gençliği ilgilendiren hizmetlerinde koordinasyon ve iş birliğini sağlamak. b) Gençliğin ihtiyaçları ile gençliğe sunulan hizmet ve imkânlar konusunda inceleme ve araştırmalar yapmak ve öneriler geliştirmek, gençlik alanında bilgilendirme, rehberlik ve danışmanlık yapmak. c) Gençlik çalışma ve projelerine ilişkin usul ve esasları belirlemek. ç) Gençlik çalışma ve projeleri yapmak, bu çalışma ve projeleri desteklemek, bunların uygulama ve sonuçlarını denetlemek. 2

4 D E Z A V A N T A J L I G E N Ç L E R V E S O S Y A L H A Y A T d) Spor faaliyetlerinin plan ve program dâhilinde ve mevzuata uygun bir şekilde yürütülmesini gözetmek, gelişmesini ve yaygınlaşmasını teşvik edici tedbirler almak. e) Spor alanında uygulanacak politikaları tespit etmek ve uluslararası kuralların ve talimatların uygulanmasını temin etmek. f) Mevzuatla Gençlik ve Spor Bakanlığı na verilen diğer görev ve hizmetleri yapmak. Gençlerin sorun, ihtiyaç ve beklentilerini gençlerle birlikte ele almak ve çözümler üretebilmek, gençlerle birlikte bugünün ve yarının fikren, ruhen ve bedenen güçlü nesillerini ve güçlü Türkiye sini inşa edebilmek amacıyla Gençlik ve Spor Bakanlığı tarafından 2011 yılı sonundan itibaren kamuoyunu, özel sektörü, sivil toplum kuruluşlarını, üniversiteleri, yani konu ile alakalı tüm kişi, kurum, kuruluşlar ve gençlerin bir araya getirildiği bölgesel gençlik çalıştayları organize edilmiştir Mayıs 2012 tarihlerinde ise yine aynı nitelikteki bir katılımla Bakanlık tarafından, bu çalıştayların teşkil ettiği altyapı üzerine inşa edilmek üzere ülke çapında gençlerin sorun ve beklentilerinin ele alınacağı, çalıştay sonuçlarının değerlendirileceği ve kamuoyu ile paylaşılacağı Gençlik Şurası düzenlenecektir. Bu Gençlik Şurası; Türkiye de düzenlenecek 2. Gençlik Şurası niteliğini taşımaktadır. 3

5 G E N Ç L İ K Ş Û R A S I Ö N K O M İ S Y O N R A P O R U Gençlik üzerine çalışma yapan tüm kurum, kuruluş ve kişileri bir araya getirecek büyük bir organizasyon olacaktır. Gençlik politikalarını yazılı hale getirecek olan Gençlik ve Spor Politika Belgesi nin büyük ölçüde şekillenmesini sağlayacak önerilerin dile getirildiği ve gençlerin haklarının realize edilebilmesinin temel çerçevesinin oluşturulduğu bir organizasyon olacaktır. Gençlik Şurası nın altyapısını teşkil eden Bölgesel Gençlik Çalıştayları, 81 ili kapsayacak şekilde Samsun, Kayseri, Erzurum, Edirne, Gaziantep, İzmir, Kocaeli, Adana, Trabzon, Diyarbakır, Bursa, Konya, Antalya, İstanbul ve Bingöl illerinde gerçekleştirilmiştir. İlave olarak biri Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nde ve diğeri de Almanya nın Köln şehrinde olmak üzere, yurtdışında iki ayrı Gençlik Çalıştayı daha düzenlenmiştir. Almanya da düzenlenen Gençlik Çalıştayı na Almanya, Belçika, Fransa, Danimarka, İngiltere ve Hollanda da yaşayan Türkiye kökenli gençler ve gençlik alanı ile ilgili kişi ve kuruluşlar katılmışlardır. Demokratik katılım esasına göre yapılan ve katılımcıların fikirlerini tamamen özgür bir şekilde ifade ettikleri bu çalıştaylarda; gençliğin sorunları, ihtiyaçları, beklentileri ve gençliğe yönelik sunulması gerekli fırsat ve imkânlar konusunda katılımcılar çok değerli görüş ve öneriler ortaya koymuşlardır. Bu çalışma, tüm çalıştaylarda ortaya çıkan Sonuç Bildirgeleri nin incelenip değerlendirilmesi sonucunda ortaya çıkmıştır. Tüm çalıştaylarda sıklıkla ifade edilen sorunlar gençliğin ortak sorunları olarak tespit edilmiş ve bu sorunlara ilişkin 4

6 D E Z A V A N T A J L I G E N Ç L E R V E S O S Y A L H A Y A T olarak çalıştaylarda ifade edilen çözüm önerileri ve beklentiler konunun paydaşlarıyla birlikte bu çalışmada ortaya konulmuştur. Bu çalışmamızın temel amacı, gençliğimize ilişkin Bölgesel Çalıştaylar da ifade edilen ortak düşünce ve önerileri konuları itibariyle bir arada görebilmek ve sonradan yapılacak Gençlik Şurası ve oluşturulacak Ulusal Gençlik ve Spor Politika Belgesi için gençliğe ilişkin temel veri ve düşünceleri bir bütün olarak ortaya koyabilmektir. 5

7 G E N Ç L İ K Ş Û R A S I Ö N K O M İ S Y O N R A P O R U ADEZAVANTAJLI GENÇLER VE SOSYAL HAYATA KATILIM A. Dezavantajlı Gençler Dezavantajlılık durumu ekonomik, sosyal ve siyasal hayata katıl(a)mama sonucunda ortaya çıkan bir durum olup, sosyal dışlanmanın temel nedenleri arasında yer almaktadır. Dezavantajlılık bireyin içinde bulunduğu bir durum iken, sosyal dışlanma veya sosyal içerme bireyin yaşadığı süreci ifade eden dinamik kavramlardır. Dezavantajlı bireylere zihinsel veya fiziksel engelliler, intihar eğilimi olan insanlar, madde bağımlıları, sokak çocukları, istismar edilen bireyler, sorunlu aileler, a- sosyal ve diğer sosyal uyumsuz kişiler, suçlular, işsizler, ekonomik anlamda alt gelir seviyesine sahip bireyler, eğitim haklarından yararlanamayan vb. kişiler örnek olarak verilebilir. Sosyal dışlanmanın karşıtı olan ve bireylerin sosyal hayata katılımını ifade eden sosyal içerme sosyal, siyasal, ekonomik ve kültürel boyutlara sahip olan çok disiplinli bir kavramdır. Dün- 6

8 D E Z A V A N T A J L I G E N Ç L E R V E S O S Y A L H A Y A T ya Bankası, sosyal içerme kavramını Yoksulluk riskiyle ve sosyal dışlanmayla karşı karşıya olanların, ekonomik, toplumsal ve kültürel yaşama bütünüyle katılmaları ve içinde yaşadıkları toplumda normal kabul edilen yaşam ve refah standartlarından yararlanmaları için gereken fırsat ve kaynakları kazanmalarını sağlayan süreç olarak tanımlamaktadır. Sosyal içerme, bireyler arasında karşılaştırmalar yaparak yargıya varılan göreceli bir özellik taşımakla birlikte, bireylerin toplumsal yaşama katılım hakkına vurgu yaptığı için normatif nitelikli bir kavramdır. Avrupa Birliği tarafından Mart 2000 Lizbon Zirvesi nde yoksulluk ve sosyal dışlanma ile mücadelede üye ülkelerin çabalarını desteklemek ve sosyal içermeye daha fazla olanak sağlayan bir Avrupa kurmak yönünde hedefler belirlenmiştir. Nice Avrupa Konseyi, Aralık 2000 de yoksulluk ve sosyal dışlanma ile mücadelede önemli hedefleri belirleyen siyasi belgeyi onaylamıştır. Üye ve aday ülkelerin kendi ulusal politikalarında Birliğin ekonomik, sosyal ve çevresel hedeflerini uygulamaları na destek olmak amacıyla şekillendirilen Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma ile Mücadele Stratejisi temel olarak toplumdaki dezavantajlı grupları kapsamakta ve bu grupları projeler vasıtasıyla sosyal yaşama ve iş gücü piyasasına dâhil etmeyi hedeflemektedir. Avrupa Birliği adaylık sürecinde ülkemizin yükümlülükleri arasında olan sosyal dışlanma ile mücadelede üye ve aday ülkelerin ulusal eylem programı olarak kabul edilen Sosyal İçerme Belgesinin (Joint Inclusion Memorandum) hazırlanması çalışmaları 2004 yılından beri devam etmektedir. 7

9 G E N Ç L İ K Ş Û R A S I Ö N K O M İ S Y O N R A P O R U Çocukluktan yetişkinliğe geçiş dönemi olan gençlik, beraberinde hem bireysel hem de yapısal sorunlardan kaynaklanan bir takım problemleri getirebilmekte ve bazı durumlarda dezavantajlılığa dönüşebilmektedir. Ülkemizdeki dezavantajlı genç gruplar arasında engelli gençler, işsiz gençler, eğitim olanaklarından yararlanamayan gençler, genç suçlular, sokak çocukları ve madde bağımlıları ilk sıralarda yer almaktadır. Ülkemizdeki engellilerin yaş grubu dağılımına bakıldığında, TUİK in 2002 Özürlü İstatistikleri ne göre olan engelli nüfusu içerisinde, yaş grubundaki engelli birey sayısı olup, bu sayı toplam engelli nüfusun %24,8 ini oluşturmaktadır. TUİK in Ulusal Özürlüler Veri Tabanı nda kayıtlı olan özürlü bireylere yönelik olarak gerçekleştirdiği Özürlülerin Sorun ve Beklentileri Araştırması, 2010 verilerine göre özürlü bireylerin % 77 si sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi, % 40,4 ü bakım hizmetlerinin iyileştirilmesi ve yaygınlaştırılması, % 28,7 si iş bulma olanaklarının artırılması, % 25,6 sı eğitim olanaklarının artırılması, % 17,7 si fiziksel çevre ve ulaşım imkânları konusunda düzenlemelerin yapılması yönünde kamu kurum ve kuruluşlarından beklentileri olduğunu belirtmektedir. Devlet Memurları Kanunu nda yapılan değişiklikler ile engelli bireylerden oluşan geçici ve sözleşmeli devlet memurlarına Şubat 2011 de bir takım avantajlar sağlanmıştır. Engelli kişilerin kamu kurumlarında istihdamı bütçedeki personel kısıtlamalarından muaf tutulmuş, böylece bu kişilerin istihdam imkânlarının iyileşmesinin yolu açılmıştır. Yine bu dönemde en- 8

10 D E Z A V A N T A J L I G E N Ç L E R V E S O S Y A L H A Y A T gelli kişiler ile ilgili olarak, Ulaşılabilirlik Strateji Belgesi ve Ulusal Eylem Planı kabul edilmiştir. Ülkemizdeki toplam engelli nüfusun önemli bir kısmını oluşturan gençlerin, fiziksel ve/veya zihinsel özellikleri nedeniyle maruz kaldığı toplumsal yaşam alanından uzaklaşma veya tamamen dışlanma durumu, sadece engelli gençlerin bireysel özelliklerinden kaynaklanan bir sorun olarak görülmemeli, aynı zamanda onların etkileşime girdikleri toplumun yapısal bir sorunu olarak kabul edilmelidir. Türkiye de gençler bir takım nedenlerden dolayı eğitim olanaklarından yararlanamamaktadır. Genç bireylerin eğitim durumu ile ilgili verilere baktığımızda, özellikle erkek ve kadın bireyler arasında önemli farklılıklar bulunduğu görülmektedir. Ayrıca Eurostat 2005 verilerine göre, Türkiye de genç nüfusun eğitim durumu Avrupa ülkeleri ortalamasının çok altındadır. Örneğin genç nüfusun lise mezunu olma oranı Norveç te % 95,3 iken, aynı oran Türkiye de %41,8 dir dönemini kapsayan Dokuzuncu Kalkınma Planı nın önemli unsurlarından biri olan eğitim reformu bu dönemde uygulanmaya başlamıştır. Türkiye 2011 İlerleme Raporu nda ele alındığı üzere, bu uygulamalar kapsamında bir takım ilerlemeler kaydedilmiş olmasına rağmen, eğitimin iş gücü talebine duyarlılığın artırılması ve eğitim sisteminin geliştirilmesi konusundaki önemli sorunlar 2010 yılında da varlığını sürdürmüştür. Yine bu rapora göre, Türk öğrencilerin büyük çoğunluğunun temel beceriler ve problem çözme alanlarında düşük seviyede olduğu, yaş arası gençlerin yaklaşık %45 inin üniversiteye gitmesine ve bu oranın 5 yıl öncesine 9

11 G E N Ç L İ K Ş Û R A S I Ö N K O M İ S Y O N R A P O R U nazaran 8 puan daha yüksek olmasına rağmen, yükseköğretime katılımın uluslararası standartlar açısından hâlâ düşük seviyelerde seyrettiği, eğitim harcamalarındaki artışın ve gerçekleştirilen reformların eğitime erişim ve okullaşma oranları üzerinde olumlu etkiler doğurmakla birlikte, eğitimin niteliğine ilişkin sorunların halen devam ettiği gözlenmektedir. Genç bireyler, okullarda, eğitim merkezlerinde ve üniversitelerde aldıkları resmi eğitimin yanı sıra, ihtiyaç duydukları alanlara dönük olarak bu kurumların dışında gayri resmi eğitim de almaktadırlar. Avrupa Birliği tarafından hazırlanan White Paper da eğitimin küresel hedefleri üçe ayrılmaktadır: Kişisel gelişim, sosyal içerme ve etkin vatandaşlık. Bu hedeflerin gerçekleşmesine yönelik olarak Avrupa Birliği, eğitim ile ilgili Türkiye nin de dâhil olduğu (Erasmus, Socrates gibi) birçok program geliştirmiştir. White Paper da gençlerin sosyal olarak içerilmesi için işsizlikten korunacakları politikalar üretilmesi, sosyo-ekonomik düzeyi düşük gruplardan gelen gençlerin teknolojiye ulaşımlarının kolaylaştırılması, farklı özelliklere sahip gençlerin ihtiyaçlarının göz önünde bulundurulması ve okuldan ayrılan gençlerin yaşam boyu öğrenim programları ile desteklenmesinin gerekliliği üzerinde durulmuştur. Bu bağlamda, ülkemizde de, eğitim sisteminin gençlerin küresel dünyada değişen istek ve ihtiyaçlarına yanıt verecek şekilde geliştirilmesi ve her gencin eşit eğitim olanaklarına sahip olması yönünde etkili politikaların üretilmesi ve hayata geçirilmesi sağlanmalıdır. 10

12 D E Z A V A N T A J L I G E N Ç L E R V E S O S Y A L H A Y A T Türkiye de gençlerin suç eğilimi ele alındığında, TÜİK in adalet istatistiklerinin 2008 yılı verilerine göre ceza infaz kurumuna giren hükümlülerden sinin ı yaş grubundaki bireylerden oluşmaktadır. Suç işleyen bireyler, suç öncesinde ve sonrasında sosyal yaşam alanında bir takım dezavantajlı durumlara sahip olabilmektedir. Suç eğilimi olan gençlerin yaşadıkları dezavantajlılığın suç davranışına dönüşmesini engellemek ve etkilerini azaltmak için etkili çözümler ortaya konulmalıdır. Sokakta yaşayan veya çalışan gençlerin, suç davranışına eğilimi söz konusu olabilmektedir lı yıllardan sonra sayılarında artış gözlenmiş olan bu gençler, yaşadıkları ailevi, sosyo-ekonomik, madde bağımlılığı, eğitimsizlik ya da eğitim seviyesinin düşüklüğü gibi sorunlar nedeniyle, yaşamlarını sokaklarda sürdürebilmekte ve bu durum da onların suç işleme potansiyellerini artırıcı bir etkide bulunabilmektedir. Madde bağımlılığının yaygın olduğu yüzyılımızda, gençler arasındaki madde bağımlılığı da günden güne artmaktadır. Bunun bir takım bireysel ve toplumsal nedenleri bulunmaktadır. Madde bağımlılığı, günümüzde önlenmesi gereken bireysel bir problem değil, mücadele edilmesi gereken toplumsal bir sorun haline gelmiştir. Ülkemizde 1960 lı yıllardan itibaren uyuşturucu madde kullanımının boyutları ve genişliği farklı olmakla birlikte, sürekli bir artış göstermektedir. Bu artışın özellikle gençler arasında yoğunluk kazandığı, uyuşturucu kullananların yaşlarının gittikçe küçüldüğü ve hatta yaşlarına kadar düştüğü gözlenmektedir. 11

13 G E N Ç L İ K Ş Û R A S I Ö N K O M İ S Y O N R A P O R U Uyuşturucu madde kullanımı ile ilgili verilere ulaşılmasında bir takım sorunlar söz konusudur. Bunların başında, kullanımın adli makamlara bildirilmemesi, uyuşturucu kullanımına bağlı komplikasyonlar ve ölümlerin düzenli bir şekilde rapor edilmemesi ve epidemiyolojik bir çalışma olmaması türünden sorunlar gelmektedir. Türkiye nin madde bağımlılığı ile ilgili olarak geneli temsil eden bir araştırma henüz bulunmamakta olup, Türkiye Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi (TUBİM) tarafından yapılan Genel Nüfusta Madde Kullanım Yaygınlığı adlı saha çalışması 2012 yılı içerisinde yayınlanacaktır. Avrupa çapında araştırma yapan Alkol ve Diğer Uyuşturucu Kullanımına Yönelik Avrupa Okul Anketi Projesi (ESPAD) kapsamında Türkiye de 2003 yılında 6 ilde yapılan araştırmaya göre, yaşam boyu en az bir kez esrar kullanımı %4, yaşam boyu en az bir kez esrar dışında herhangi bir yasa dışı madde kullanımı %3 olarak hesaplanmıştır. TBMM Uyuşturucu ve Madde Bağımlılığı Araştırma Komisyonu nun, 2006 yılında 60 ilde ve farklı okullarda yaptırttığı araştırmaya göre, gençlerin %2,9 u son üç ay içinde madde kullandığını belirtmiştir. ABD ve Avrupa ülkeleri ile madde bağımlılığı oranları karşılaştırıldığında, ülkemizde sosyal bir problem olarak madde bağımlılığının çok ileri boyutlarda olmadığını görmekteyiz. Ancak madde bağımlılığında gözlenen hızlı artış oranı, ülkemizde de yakın bir dönemde bu sorunun önemli bir sosyal problem haline dönüşme olasılığını yükseltmektedir. Bu noktada, madde bağımlılığıyla mücadele ve önleyici çabalar önem kazanmakla birlikte,ancak etkili politikaların geliştirilmesi du- 12

14 D E Z A V A N T A J L I G E N Ç L E R V E S O S Y A L H A Y A T rumunda kalıcı ve olumlu sonuçların alınması mümkün hale gelebilir. TUBİM in 2010 verilerine göre, 2010 yılında yatarak tedavi gören hastaların yaş ortalaması 28,34 tür. En küçük kişinin yaşı 12, en büyük kişinin yaşı 66 dır. İlk kullanım yaşı ortalaması 21,5 tir. Hastalar, tedavi gördükleri maddeyi ilk kullanım yaşları bakımından incelendiğinde; %10,72 sinin 15 yaşından küçük, %31,59 unun 15-19, %28,55 inin 20-24, %14,17 sinin 25-29, %6,97 sinin ve %4,83 ünün ise yaşları arasında olduğu görülmüştür. Bu veriler ele alındığında, Gençlik ve Spor Bakanlığı nın, madde bağımlılığının önlenmesi ve bununla mücadele edilmesi ile ilgili önemli görev ve sorumluluklara sahip olduğu görülmektedir. Gençlik döneminde yaşanan dezavantajlılık, bireyin toplumsal yaşamdan uzaklaşmasına ya da kopmasına neden olabilmekte ve genç bireyin içinde yaşadığı toplumla arasındaki ilişkiyi olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Dezavantajlı genç birey ve toplum arasındaki bu olumsuz ilişkiyi, bireyin sosyal olarak bütünleşmesini sağlayabilecek politikaların oluşturulması ve etkili bir biçimde hayata geçirilmesi ile gidermek mümkündür. 13

15 G E N Ç L İ K Ş Û R A S I Ö N K O M İ S Y O N R A P O R U POLİTİKALAR 1. Engelli gençlerin sosyal dışlanmaya maruz kalmamalarının sağlanması Hedefler Engelli gençlerin toplumsal yaşam alanında yaşadıkları dışlanma süreçlerinin tespit edilmesi ve bu sürece etkisi olan olumsuz mekanizmaların ortadan kaldırması konusunda çalışmalar devam ettirilecektir. Engelli gençler ile ilgili araştırmalara destek verilecektir. Engelli gençler ile ilgili araştırma bulguları temel alınarak yaşanan sorunlara yönelik çözümlerin hayata geçirilmesi temin edilecektir. Engelli gençlerin sosyal olarak bütünleşmelerinin sağlanması konusunda projeler üretilmeye devam edilecektir. Engellilere karşı toplumsal duyarlılığın artırılması amacıyla kitle iletişim araçları kullanılacak, eğitim kurumları ve sivil toplum kuruluşları ile iş birliği sağlanacaktır. Engelli gençlerin sosyal, kültürel ve sportif faaliyetlere katılımının artırılması amacıyla tesislerdeki fiziki koşullar iyileştirilecektir. 14

16 D E Z A V A N T A J L I G E N Ç L E R V E S O S Y A L H A Y A T Engelli gençlerin eğitim ve istihdamına ilişkin yasal düzenlemeler kapsamında, kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektöre yüklenen sorumluluklar etkin bir şekilde denetlenecektir. Kentsel planlama ve düzenlemelerde engelli bireylerin göz önünde bulundurulması ve onların istek ve ihtiyaçlarına yönelik çözümlerin üretilmesine yönelik gerçekleştirilen yasal düzenlemenin etkin bir biçimde hayata geçirilmesi takip edilecektir. Engelli gençlerin sahip olduğu yasal haklar konusunda bilinçlendirilmesini esas alan çalışmaların sayısı artırılacaktır. Uzmanlar tarafından engelli gençlerin ailelerine yönelik psiko-sosyal destek hizmetleri sağlanacaktır. Gençlik Merkezlerinde engelli gençlerin kişisel ve sosyal gelişimlerine yönelik çalışmalar yapılacaktır. Engelli gençlerin spor faaliyetlerini yürütebilmeleri ile ilgili olarak nitelikli spor uzmanları yetiştirilecektir. Paydaşlar Gençlik ve Spor Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Üniversiteler, Medya, Yerel Yönetimler, STK ler 15

17 G E N Ç L İ K Ş Û R A S I Ö N K O M İ S Y O N R A P O R U 2. Dezavantajlı gençlerin eğitim alanından dışlanmamalarının sağlanması Hedefler Eğitim alanından dışlanan dezavantajlı gençlerin dışlanma nedenleri ortaya konulacak ve bunlara dönük mücadele yöntemleri geliştirilecektir. Dezavantajlı genç bireylerin eğitim programlarına katılımlarını kolaylaştıracak adımlar atılacaktır. Dezavantajlı genç bireylere yönelik yabancı dil eğitimi olanakları artırılacaktır. Dezavantajlı gençlere eğitim kurumlarında uzmanlar tarafından psiko-sosyal destek sağlanarak toplumla bütünleşmelerini sağlayan etkinlikler artırılacaktır. Dezavantajlı gençlere eğitim burslarında pozitif ayrımcılık uygulanması sağlanacaktır. Dezavantajlı gençlere eğitimleri süresince barınma olanakları öncelikli olarak sağlanmaya devam edilecektir. Paydaşlar Gençlik ve Spor Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı İçişleri Bakanlığı, Üniversiteler, Yerel Yönetimler, STK ler 16

18 D E Z A V A N T A J L I G E N Ç L E R V E S O S Y A L H A Y A T 3. Genç suçluların topluma kazandırılması ve gençlerin suç davranışına yönelmelerinin önlenmesi Hedefler Suç işleyen gençlere yönelik olarak ilgili bakanlıklar bünyesinde araştırmaların yapılması desteklenecektir. Gençlerin sportif, sosyal ve kültürel faaliyetlere ilgilerinin artırılması sağlanarak, suça yönelmeleri engellenecektir. Suç potansiyeli yüksek genç bireylerin tespiti ve ihtiyaçları doğrultusunda psiko-sosyal destek hizmetinin verilmesi yönünde çalışmalar yapılacaktır. Genç suçluluğunda etkili, suç potansiyeli yüksek mekânların rehabilitasyonu sağlanacaktır. Sosyal dezavantajlılık içerisinde bulunan gençlerin intihar davranışlarının veya intihara teşebbüslerinin önüne geçilmesi konusunda çalışmalar yapılacaktır. Gençlerin sapma ve suç davranışına yönelmelerinde etkili olabilecek medya, iletişim araçları ve sosyal paylaşım sitelerinin etkili ve etkin bir biçimde denetlenmesi sağlanacaktır. Suça yönelen gençleri toplumdan soyutlayacak hapis cezaları yerine, onları topluma kazandıracak yol ve yöntemlerin tespit edilmesi için Denetimli Serbestlik ve Koruma Kurulları ile diğer ilgili kurumlarla iş birliği 17

19 G E N Ç L İ K Ş Û R A S I Ö N K O M İ S Y O N R A P O R U yapılarak gençlerin etkili bir biçimde rehabilite edilmesi sağlanacaktır. Suça karışmış genç bireylerin toplumdan dışlanmaları, etiketlenmeleri ve yaşayabilecekleri dezavantajlılık gibi durumlar sonucunda, genç birey üzerinde doğabilecek özgüven eksikliğini gidermek için ilgili kurumlar ile iş birliği içerisinde bulunularak ortak çalışmalar yürütülecektir. Genç bireylerin suça yönelimlerini ve kötü alışkanlıklarını önlemek amacıyla ahlaki ve manevi değerler eğitimi verilecektir. Paydaşlar Gençlik ve Spor Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Üniversiteler, Emniyet Genel Müdürlüğü, Radyo, Televizyon Üst Kurulu, STK ler 4. Sokakta yaşayan çocukların/gençlerin toplumla bütünleşmelerinin sağlanması Hedefler Sokak çocuklarına yönelik araştırmaların yapılması desteklenecektir. Çocukların sokakta yaşamaya itilmelerini önlemeye yönelik projeler üretilecektir. 18

20 D E Z A V A N T A J L I G E N Ç L E R V E S O S Y A L H A Y A T Sokakta yaşayan veya çalışan çocukların/gençlerin ailelerinin bilinçlendirilmeleri sağlanacaktır. Sokakta yaşayan çocukların/gençlerin eğitim olanaklarından yararlanabilmeleri konusunda çalışmalar yapılacaktır. Sokakta yaşamaya itilen çocukların/gençlerin yeniden topluma uyumunu sağlamak için gençlik merkezleri aktif hale getirilecektir. Sokakta yaşayan gençlerin gençlik kamplarından yararlanmaları sağlanacaktır. Toplumun, sokakta yaşayan çocuklara/gençlere yönelik farkındalığının artması konusunda çalışmalar yapılacaktır. Paydaşlar Gençlik ve Spor Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Üniversiteler, Medya, STK ler 5. Gençleri bağımlılık yapan maddelerden korumak için önleyici tedbirlerin alınması ve bağımlı gençlerin tedavileri ile ilgili olarak çalışmaların yürütülmesi Hedefler Uyuşturucu madde bağımlısı genç bireylerin rehabilitasyonu ve tedavileri ile ilgili olarak merkez sayıları ve ulaşılabilirlikleri artırılacaktır. 19

21 G E N Ç L İ K Ş Û R A S I Ö N K O M İ S Y O N R A P O R U Uyuşturucu madde bağımlısı genç bireylere ve ailelerine yönelik sunulan psiko-sosyal hizmetlere ulaşım kolaylaştırılacaktır. İnternet bağımlılığı konusunda çalışmalar yürütülerek, genç bireylerin bilinçlendirilmelerine ilişkin uygulamaların etkinliği artırılacaktır. Bağımlılık yapan maddelerin zararlarına ilişkin genç bireylere yönelik sosyal medyada ve eğitim kurumlarında uyarıcı reklamların yapılması sağlanacaktır. Gençlik merkezlerinde madde bağımlılığı konusunda alanında uzman kişilerin verecekleri eğitimlerle gençlerin farkındalığı artırılacaktır. UMATEM, AMATEM ve ÇEMATEM ler yaygınlaştırılıp, daha etkin hale getirilecektir. Paydaşlar Gençlik ve Spor Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, TUBİM (Türkiye Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi), Üniversiteler, Medya, STK ler 20

22 D E Z A V A N T A J L I G E N Ç L E R V E S O S Y A L H A Y A T 6. Gençlerin ve toplumdaki diğer kesimlerin dezavantajlı bireylere karşı farkındalıklarının artırılması ve sosyal içerme süreçlerine aktif katılımı Hedefler Toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasına yönelik olarak verilmekte olan eğitimlere gençlerin ve toplumun tüm kesimlerinin ulaşımı kolaylaştırılacaktır. Gençlerin ve diğer toplumsal kesimlerin dezavantajlı bireylere karşı duyarlılık kazanması ve topluma uyum süreçlerinde dezavantajlı bireylere yardımcı olması için gerekli çalışmalar yapılacaktır. İçerme politikalarına gençlerin aktif katılımı sağlanacak ve gençlerle politika yapıcıları arasındaki iş birliği teşvik edilecektir. Dezavantajlı gençlerin zorluklarla mücadele azmini artırmak amacıyla, toplumdaki başarılı dezavantajlı gençler ödüllendirilecektir. Paydaşlar Gençlik ve Spor Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Üniversiteler, Medya ve STK ler 21

23 G E N Ç L İ K Ş Û R A S I Ö N K O M İ S Y O N R A P O R U 7. Kentsel bölgelere göç eden ve uyum sorunu yaşayan gençlerin sosyal bütünleşmelerinin sağlanması Hedefler Kırdan kente göç yolu ile gelmiş genç bireylerin psikososyal ihtiyaçlarının giderilmesi konusunda gerekli faaliyetlerin yürütülmesi sağlanacaktır. Paydaşlar Geçici göç ile kente gelen ve sosyo-ekonomik olarak dezavantajlı olan ailelere mensup genç bireylerin eğitimleri konusunda gerekli çalışmalar yapılacaktır. Doğal afetler sonucunda göç etmiş; psikolojik, sosyal ve ekonomik olarak zarar görmüş genç bireylerin ihtiyaçları doğrultusunda hizmetler sunulacaktır. Gençlik merkezlerinin göç alan bölgelerde faaliyete sokulması sağlanarak,göç yoluyla kentsel bölgelere gelen gençlerin sosyal uyum sürecini en olumlu şekilde geçirmelerini sağlayacak çalışmalar yürütülecektir. Gençlik ve Spor Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Üniversiteler, Yerel Yönetimler, STK ler 22

24 D E Z A V A N T A J L I G E N Ç L E R V E S O S Y A L H A Y A T B. Gönüllülük Gönüllülük insana özgü, dinamik, felsefi bir değerdir. Sosyal, ekonomik, kültürel ya da siyasi pek çok şekilde tanımlanabilir. İnsanlığın her aşamasında var olan, herhangi bir zamana ya da coğrafyaya, kültüre, düşünceye indirgenemeyecek, sınırlandırılamayacak bir unsurdur. Çünkü gönüllü olma, her şeyden önce bir kazanım beklentisinin ötesinde hareket edebilme ve karşılıksız yapmaktır. Kişinin tamamıyla kendi isteği doğrultusunda, dayanışma ve yardımlaşma amacıyla, bireysel çıkarlarını gözetmeksizin, hiçbir maddi beklentisi olmadan, salt topluma faydalı olma arzusuyla, fiziksel gücünü, zamanını, bilgi birikimini, yeteneğini ve deneyimini birlikte ya da ayrı ayrı kullanabilmesi durumudur. Bu bağlamda, gönüllülük esası, ülkeler arasındaki kültürel farklılıklar nedeniyle, değişik formlarda karşımıza çıksa da, küreselleşen dünya düzeninde insanlığın evrensel değerleri ön plana çıkarması ile birlikte, anlam kargaşası yaşanmadan üzerinde ortak bir platformda uzlaşılan bir olgu olma özelliği taşımaktadır. Gönüllülüğün sadece birilerine bir şeyler sunmak olduğu yönündeki düşüncenin, basit ve hatalı bir yaklaşımdan öteye geçmesi mümkün değildir. Önemli olan, bir şeyler sunmak için önce onlara sahip olmak gerektiğini fark etmektir. Bu, avucumuzun içinde sunulabilecek bir metaya sahip olabilmek anlamına da gelmemektedir. Sahip olunması gereken şey, ihtiyacı olanlara yardım edebilmek için özgür bir iradedir. İnsan kendisini hapsettiği benliğinin içinden sıyrılıp, diğer insanları anlamak ile işe başlar ve bu sayede var olan her şey arasında bir bağ kurabilirse, kendi varoluş sürecini geliştirebilecektir. An- 23

25 G E N Ç L İ K Ş Û R A S I Ö N K O M İ S Y O N R A P O R U cak bu sayede toplumsal anlamda gönüllülük asıl anlamını bulacaktır. Gönüllülük dediğimiz şeyin doğasında adil ve güzel bir yaşam isteği yer almaktadır ve bu felsefi yapısı sebebiyle, gönüllülüğü karakterize eden temel yapı taşı sürekliliktir. İnsanlar ne yaptığını, neden yaptığını, gerçekleştirdiği eylem ile ne kadar katma değer yaratacağını bildiği eylemler konusunda daha fazla gönüllü olacaktır. Aksi takdirde, gönüllülük felsefesi ortaya çıkmayacak, dolayısıyla da süreklilik arz etmeyecektir. Ancak gönüllülüğün ana unsuru olan felsefi karakteri ortaya çıktığında ve kişi gönüllü eyleminin sebebini kendi içinde bulduğunda, süreklilik kaçınılmaz bir sonuç olacaktır. Ülkemizde ise, gönüllülük kavramı geleneklerimiz, göreneklerimiz, inançlarımız, örf ve adetlerimiz ve toplumsal değerlerimizle iç içe geçmiş bir kavramdır. Gönüllülük yardımseverliktir, milli manevi değerlerimizin nesilden nesile aktarılma biçimidir. Bu bağlamda, geleceğimizin mirasçısı olan gençlerimize, milli manevi değerlerimizin devamlılığını sağlayabilmek adına çok fazla görev düşmektedir. Gönüllülük kavramının gençler tarafından içselleştirilebilmesi milli manevi değerlerin özümsenmesiyle sağlanabilir. Gönüllülük, vatanseverliğin ilham kaynağı olan ve aynı zamanda tüm dünyada gençlerin aktifleşmesi için bir araç olarak kullanılan, ulusal birliği teşvik edici, bilgi ve becerilerin gelişimi için fırsatlar yaratan bir kavramdır. Gönüllülük, bireysel olarak kişilere yardım etmenin yanı sıra, ulusal ve uluslararası platformlarda karşılıklı olarak ülkeler düzeyinde yardımlaşmak şeklinde de ortaya çıkmaktadır. Toplumda insanlar arasındaki sosyal ilişkilerin gelişmesine, değer yargılarının oluşmasına, 24

26 D E Z A V A N T A J L I G E N Ç L E R V E S O S Y A L H A Y A T sosyal farkındalığın ve girişimciliğin artmasına ve sosyal sorunlara farklı çözüm önerileri sunulmasına büyük katkılar sağlayan Gönüllülük, bireyin ve dolayısıyla toplumun sağlıklı gelişimi için olmazsa olmaz bir etkendir. Gönüllülük eylemine dâhil olmanın; toplum ve sosyal çevre tarafından benimsenmek, birlikte çalışabilmek duygusunu pekiştirmek ve insanların birbirine yabancılaşmasını engellemek gibi sosyolojik etkilerinin yanı sıra, bilinç, bilgi, deneyim, mutluluk, huzur ve sorumluluk duygularını artırmak, hayatı daha çok sevmek ve kendini toplumsal düzen içinde faydalı bir birey olarak görmek, paylaşmak ve empati kurabilme yeteneğini geliştirmek gibi psikolojik etkileri söz konusu olmaktadır. Ülkelerin gelişmişlik düzeyleri ile gönüllülük faaliyetleri arasında doğru bir orantı olduğu yadsınamaz bir gerçektir. Gerçekleştirilen ulusal ve uluslararası organizasyonlarda gönüllülerin önemi hem mali açıdan hem de gönüllülerin bilgi, beceri, deneyim ve yeteneklerinin farkına varmaları açısından önem arz etmektedir. Ülkemizin son yıllarda ulusal ve uluslararası alanda ev sahipliği yaptığı birçok spor organizasyonundan bahsetmek mümkündür olimpiyatlarına adaylığımız sırasında gerçekleştirdiğimiz bu organizasyonlar aracılığıyla, gönüllülük ve olimpiyat kültürünün toplumumuz tarafından benimsenmesinin yanı sıra, toplumsal farkındalıkta da belirgin bir artış yaşanmıştır. Gönüllü eylemler, uluslararası boyutta ise, eğitimin yaygınlaştırılması ve kültürlerarası öğrenme için önemlidir. Avrupa Komisyonu'nun Avrupa Gönüllü Hizmet Programı(AGH), gençlere eğitim ve öğrenme tecrübeleri yaratmak için geliştiri- 25

27 G E N Ç L İ K Ş Û R A S I Ö N K O M İ S Y O N R A P O R U len bir programdır. Türkiye de 6 yıldan fazla bir süredir bu program uygulanmaktadır yılı Avrupa Birliği Komisyonu tarafından "Avrupa Gönüllü Yılı" ilan edilmiştir. Ülkemizde de 2011 yılında gençlik çalışmalarında ve diğer sosyal hizmet alanlarında gönüllülük bilincinin yerleştirilmesi ve yaygınlaştırılması için çalışmalar yapılmış, gençlerin, içinde yaşadıkları toplum için herhangi bir ücret beklemeden, boş zamanlarını gönüllü çalışmalarla değerlendirmeleri teşvik edilmiştir. Söz konusu çalışmalar ve projeler 2012 yılında ve daha sonraki dönemlerde de devam edecektir. 23 Ekim 2011 tarihinde Van ve civarında yaşanan deprem felaketi nedeniyle ulusal çapta başlatılan yardım seferberliğine, Gençlik ve Spor Bakanlığı bünyesinde de katılım söz konusu olmuştur. Gençlik Merkezleri gönüllülerince Gençlik Yanınızda sloganıyla tüm Gençlik Merkezlerinin katkısı ve desteğiyle deprem mağdurlarına ayni ve nakdi yardım kampanyası başlatılmıştır. Türkiye nin dört bir yanından toplanan yardımlar, Gençlik Merkezi nde görevli gençler tarafından depremzede çocuk ve gençlere dağıtılmaya devam etmektedir. Ayrıca Genç Afet Gönüllülerinden 6 gencimiz 4 günde Van daki 300 genci projeye dâhil ederek çadır kentte yaşayan gence ulaşmıştır. Çeşitli etkinliklerle depremden zarar gören genç ve çocuklara psikolojik destek verecek projeler uygulamaya konulmuştur Ağustos 2005 tarihleri arasında 23 üncüsü İzmir de gerçekleştirilen Dünya Üniversiteler arası Yaz Oyunlarında gönüllü, 27 Ocak-6 Şubat 2011 tarihleri arasında 25.si 26

28 D E Z A V A N T A J L I G E N Ç L E R V E S O S Y A L H A Y A T Erzurum da gerçekleştirilen Dünya Üniversitelerarası Kış Oyunlarında gönüllü, Cumhuriyet tarihimizde ilk kez olimpiyat bayrağının dalgalandığı Temmuz 2011 tarihleri arasında Trabzon da gerçekleştirilen Avrupa Gençlik Olimpik Oyunlarında gönüllü ve 9-11 Şubat 2012 tarihleri arasında 14.sü İstanbul da gerçekleştirilen Dünya Salon Atletizm Şampiyonasında yaklaşık gönüllü üniversite öğrencisi görev almıştır. Gönüllülük eylemine dâhil olmak isteyen herkes için uygun bir proje söz konusu olabilir. Zamansızlık ya da maddi imkânsızlıklar gibi engeller, diğer gönüllü kuruluşlarla birlikte aşılabilir. Gönüllülük, günümüz yöneticileri tarafından da kabul görmüş ve çalışanlar arasında aranan bir özellik olmaya başlamıştır. Günümüzde, gönüllü eylemlere ulusal ve uluslararası boyutta katılım sağlanmasının önünde yer alan engellerden bir tanesi de, artık neredeyse global bir köy haline gelen Dünya da, özellikle Ülkemiz gençlerinin fiziksel ve düşünsel hareketliliğinin kısıtlı olmasıdır. Oysa bireylerin her açıdan hareketliliğinin sağlanabilmesi için, pek çok ülke tarafından uygulanan kültürlerarası değişim programları ülkemizde maalesef çok dar bir uygulama alanı bulmaktadır. Eğer söz konusu programların aktif ve verimli bir çalışma ile bilinirliği artırılırsa, pek çok gencin bu programlara katılım isteği artacaktır. Bu sayede, gençlerimiz gittikleri ülkelerde yabancı dil öğrenme ve geliştirme fırsatı sahibi olabilecek, kültürlerarası öğrenmeyi ve sınır ötesi hayatı en üst seviyede yaşayabilecektir. Böylece, bireyler hareketliliğinin önündeki engelleri kaldırarak topluma katma değer 27

29 G E N Ç L İ K Ş Û R A S I Ö N K O M İ S Y O N R A P O R U kazandırmak için çaba sarf edebilecektir. Ülkemizdeki yabancı dil eğitimi kendini ifade etmede, Avrupa daki gençlere göre yetersiz kalmaktadır. Bu yetersizlik gençlerin hareketlilik alanını kısıtlamaktadır. Türkiye de gençlerin aile ortamı dışında sosyalleşebileceği, kendini ifade edebileceği alanlar sınırlıdır. Eğitim faaliyetleri dışında, gençleri sosyal hayata hazırlamaya, güçlendirmeye yönelik formal olmayan eğitim yöntemleri kullanılmaktadır. Ülkemizde yer alan bu tür çalışma alanlarından birisi gençlik merkezleridir. Gençler, bu merkezlerde yaşıtları ile fikir alışverişinde bulunabilme, sosyalleşebilme, ilgi duyduğu bir alanda kendini geliştirebilme, kendini ifade edilme olanaklarına sahiptir. Bu sayede gençlerin kendilerine olan öz güveni artmakta ve hayata bakış açıları değişmektedir. Gençlerin seyahat etmeleri; kişisel gelişimlerinde, toplumsal ilişkilerinde, kendilerini ifade etmede, öz güvenlerinin artmasında kuşkusuz en etkili yollardan biridir. Gençlerin hareketliliği ise gençlerin seyahat etmelerini ve seyahat ederken de eğlenerek öğrenmelerini sağlayacak olan bir etkinliktir. Ülkemizin, tarih boyunca medeniyetlere ev sahipliği yaptığı düşünülürse Anadolu nun birçok kültür çeşitliliğini barındırması, gerçekleştireceğimiz hareketlilik projeleri için bir avantaj sayılabilir. Tarihî mirasın sahibi olan gençlerin, geçmişini ve kültürünü bilmemesi, günümüzde hoş karşılanmayan bir durumdur. Bu topraklara sahip olabilmenin hiç de kolay olmadığını gençlerimizin yaşayarak öğrenmeleri, hiç kuşkusuz ezberlenerek öğrenilen tarihten daha etkili olacaktır. 28

30 D E Z A V A N T A J L I G E N Ç L E R V E S O S Y A L H A Y A T Bu nedenlerle gençlerin yeni yerleri ve yaşamları keşfetmeleri, eğlenerek öğrenmeleri ve bu sayede yeni beceriler kazanmaları, kötü alışkanlıklardan korunmaları ve bu konuda bilinçlenmelerini sağlayacaktır. Gençler sosyal hayatta daha aktif rol oynayacaktır. Gençlerin kültürel, sanatsal ve sportif faaliyetlere yönlendirilmesi, şiddete yönelmemelerini ve zararlı alışkanlıklardan uzak durmalarını sağlayacaktır. POLİTİKALAR 1. STK lerin ve gençlerin kendilerine has hareketlilik ve enerjilerini kaybetmelerine izin vermeyecek şekilde, gönüllülük çalışmalarının desteklenmesi, projelerle gençliğin STK ler ve gönüllülük hakkında bilgilendirilmesi Hedefler Kamu kurumları tarafından hibe programlarının sayısı artırılacak ve STK lerle gençlerin bu hibe programlarından daha fazla yararlanması sağlanacaktır. Merkezi ve yerel yönetimlerin yanı sıra, özel sektörün de STK leri desteklemelerine yönelik teşvik edici önlemler alınacaktır. STK ler ve ilgili bakanlıklar arasındaki koordinasyon daha sağlıklı hale getirilecektir. Eğitim kurumları, medya ve sosyal medyanın da gücünden yararlanmak suretiyle, gençlere STK ler ve gönüllülük programları hakkında tanıtıcı çalışmalar yapılacaktır. 29

31 G E N Ç L İ K Ş Û R A S I Ö N K O M İ S Y O N R A P O R U Gönüllülük faaliyetlerini daha fazla ön plana çıkaran, bu faaliyetlerin basında daha fazla yer almasını sağlayan ve gençleri gönüllülük faaliyetlerine özendiren çalışmalar yapılacaktır. Paydaşlar Gençlik ve Spor Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Yerel Yönetimler, TRT, Yazılı ve Görsel Medya 2. Gönüllülük yoluyla gençler arasında liderlik ruhunun ortaya çıkarılması. Hedefler Gençlik merkezlerinde hâlihazırda bulunan gençlik liderlerinin önderliğinde, üye gençler arasındaki lideri keşfetmek için gerekli çalışmalar gerçekleştirilecektir. İlköğretimden başlayarak özellikle üniversiteler bünyesinde gönüllülük eğitimi yaygınlaştırılacaktır. Paydaşlar Gençlik ve Spor Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Yüksek Öğretim Kurulu, Üniversiteler 30

32 D E Z A V A N T A J L I G E N Ç L E R V E S O S Y A L H A Y A T 3. Eğitim programlarının her düzeyinde, gönüllülük eyleminin içselleşmesini sağlayacak faaliyetlere yer verilmesi Hedefler İlköğretim, ortaöğretim, ön lisans ve lisans eğitimi döneminin her evresinde gönüllülük bilincinin yerleşmesi ve yaygınlaştırılması için gerekli çalışmalar yapılacaktır. Milli, manevi değerlerimizin özümsenmesini sağlayacak Değerler adı altında bir dersin eğitim sisteminde yer almasına ve bu yolla gençlerin bu değerlere yabancılaşmasının önüne geçilmesine çalışılacaktır. Paydaşlar Gençlik ve Spor Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Yüksek Öğretim Kurulu, Üniversiteler 4. Gönüllülük faaliyetlerinin artırılması ve yaygınlaştırılması Hedefler Gençliğe yönelik hizmetlerin daha etkin ve koordineli sunulabilmesi, gençliğe yönelik faaliyet ve hizmetlerin gerçekleştirilmesinde ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum kuruluşları arasındaki koordinasyonun sağlanması, yerel yönetim ve merkezi idare arasındaki iş birliğinin artırılması yoluyla kişisel ve toplumsal geli- 31

33 G E N Ç L İ K Ş Û R A S I Ö N K O M İ S Y O N R A P O R U şime katkı sağlayacak gönüllü eylem ve gönüllü genç sayısını fazlalaştıracak çalışmalar artırılacaktır. Gençlerin gönüllülük faaliyetlerini tek başlarına gerçekleştirmeleri yerine, belirli gönüllü kuruluşlarla birlikte hareket etmelerini ve faaliyetlerini bu yolla gerçekleştirmelerini özendirecek çalışmalar yapılacaktır. Toplumsal gönüllülük bazlı faaliyetlerin sayısının artmasını sağlayacak platformların oluşturulması, gönüllü kuruluşların sayısının artırılması ve hâlihazırdaki gönüllü kurumların iyileştirilmesi yönünde çalışmalar yapılacaktır. Yeni gönüllü kuruluşların oluşturulmasına ve bu tip kuruluşların iyi bir yönetime sahip olmasına destek verilecektir. Gönüllülük hareketlerinin daha yaygın ve sistemli olmasında, gönüllü kuruluşların ve sivil toplum kuruluşlarının etkisini artıracak çalışmalar yapılacaktır. Gençlik ve Spor Kulübü adı altında faaliyet gösteren kulüp ve derneklerin yönetmeliklerinde gönüllülük faaliyetlerine yer verilmesi için çalışmalar yapılacak ve gençlerin aktif olarak bu faaliyetlerde yer almasının önü açılacaktır. Gönüllü kuruluşların kendi aralarındaki iletişimlerinin ve birbirlerine olan desteklerinin sağlamlaştırılması sağlanacaktır. 32

34 D E Z A V A N T A J L I G E N Ç L E R V E S O S Y A L H A Y A T Sivil toplum kuruluşlarının aktif ve verimliliği artırıcı çalışmalarında rol oynayan gönüllülerin, STK lere olan katılımlarını artırıcı ve başarısını destekleyici faaliyetlerde bulunulması sağlanacaktır. Gençleri, aile hayatları dışında sosyal hayata hazırlayan ve kendi gelişimleri süresince deneyimlerini paylaşma fırsatları tanıyan yeni alanlar oluşturulacaktır. Gençlerin toplumsal duyarlıklarının geliştirilmesi bağlamında, gönüllülük esasına dayalı hareketlilik kampları düzenlenecektir. Paydaşlar Gençlik ve Spor Bakanlığı, Yerel Yönetimler, STK ler 5. Milli, manevi değerlerimizi güçlendirici gönüllü faaliyetlerde bulunulması Hedefler Nispeten dezavantajlı olduğu belirlenen gençlerin ve çocukların topluma kazandırılması için gönüllü gençlerle ortak çalışmalar yapılacaktır. Huzur evlerinin ziyaret edilmesine yönelik olarak gençler arasında özendirici çalışmalar yapılacaktır. Engelli vatandaşlar için bir dizi gönüllü faaliyeti devreye sokulacaktır. Bu kapsamda, görme engelli gençlerin sınavlara hazırlık dönemlerinde, gönüllü olarak kitap okuma faaliyetlerinde bulunulacak, kütüphanelerde 33

35 G E N Ç L İ K Ş Û R A S I Ö N K O M İ S Y O N R A P O R U görme engelli vatandaşların kitap okuyabilmelerini sağlayan sesli kütüphaneler oluşturulabilmesi için gönüllü olarak kitap okuma seansları düzenlenecektir. Gençlerin yer aldıkları ve alacakları her gönüllü faaliyette toplumsal gönüllülük bilincinin artırılmasını sağlayacak teşviklerde bulunulacaktır. Paydaşlar Gençlik ve Spor Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Yüksek Öğretim Kurumu, Üniversiteler, STK'ler 6. Ulusal ve uluslararası eğitim ve kültürlerarası değişim programlarının yaygınlaştırılması Hedefler Uluslararası eğitim kurumlarıyla iş birliği imkânları artırılacaktır. Uluslararası eğitim ve kültürlerarası değişim programı ile ilgili gerekli maddi kaynakları sağlanacaktır. Ulusal ve uluslararası organizasyonlara, ülkemiz gençlerinin gönüllü olarak katılımlarının sağlanması ve bu sayede ülkemiz kültürünün tanıtılması, farklı ülkelerin kültürlerinin tanınması sağlanacaktır. Uluslararası eğitim programlarının yaygınlaştırılması ve bu programlara katılımın artırılması için üniversite- 34

36 D E Z A V A N T A J L I G E N Ç L E R V E S O S Y A L H A Y A T lerin ilgili birimlerinin çalışmalarının herkes tarafından ulaşılabilir kılınmasına yönelik tedbirler artırılacaktır. Paydaşlar Gençlik ve Spor Bakanlığı, Avrupa Birliği Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Üniversiteler 7. Ulusal ve uluslararası hareketlilik projelerinin yaygınlaştırılması ve devamlılığının sağlanması Hedefler Ulusal ve uluslararası hareketlilik projeleri için gerekli finansal kaynakların artırılması sağlanacaktır. Ülkeler arası düzeyde gerçekleşecek olan kültürlerarası değişim programları için gerekli olan vizenin alınmasında ortaya çıkan problemler giderilecektir. Gençlerimizin düşünmelerine ve araştırarak öğrenmelerine olanak tanıyan projeler geliştirilecektir. Gençlerin kişisel gelişimlerine katkı sunacak, ülke tarihînin yanı sıra, turistik, kültürel ve milli değerlerin farkına varmalarını ve bu değerlere sahip çıkmalarını sağlayacak faaliyetler ve projeler gerçekleştirilecektir genç olarak belirlediğimiz 81 Koza 1 Milyon Kelebek projesinin katılımcı sayısını artıracak ve tüm gençlerimize ulaşabilirliği sağlayacak çalışmalar yapılacaktır. 35

37 G E N Ç L İ K Ş Û R A S I Ö N K O M İ S Y O N R A P O R U Paydaşlar Gençlik ve Spor Bakanlığı, Avrupa Birliği Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı 8. Gençlerimizin uluslararası platformlarda aktif olarak yer almalarının sağlanması Hedefler Gençlerimizin yabancı dil eğitimlerinin iyileştirilmesi ve bunun yanı sıra öğrendikleri dili doğru konuşabilmeleri için yerinde eğitim imkânı sağlanmasına dönük çalışmalar yapılacaktır. Öğrenci değişimleri ve eğitim programları için medyanın da desteği alınarak, programların tüm gençlere daha rahat ulaşması sağlanacaktır. Gençlik merkezleri ile ulusal ajans arasında gönüllülük projelerinin gerçekleştirilmesine çalışılacaktır. Paydaşlar Gençlik ve Spor Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Avrupa Birliği Bakanlığı, Medya. 36