DENETİMİN ÇERÇEVESİ Prof. Dr. Seval Kardeş Selimoğlu

Transkript

1 DENETİMİN ÇERÇEVESİ Prof. Dr. Seval Kardeş Selimoğlu

2 İçerik Neden Denetim? Denetim Kavramı, Denetim Türleri, Tasdik İşleri, Güvence İşleri, Denetçi Etik, Uluslararası Denetim Standartlarına Genel Bakışenetimde Kalite Kavramı (ISQC1) ve (UDS 220)

3 NEDEN DENETİM? Sermaye Piyasalarının Gelişimi İstihdam Yaratma Kredi Piyasalarının Değişimi Finansal Sektörün Gelişimi Finansal Kararlarda İstikrar Özel Sektörün Geliştirilmesi

4

5 İşletme İçi ve Dışı Bilgi Kullanıcıları İşletme İçi Bilgi Kullanıcıları İşletme Dışı Bilgi Kullanıcıları İŞLETME ORTAKLARI YÖNETİCİLER ÇALIŞANLAR YATIRIMCILAR KREDİ VERENLER DEVLET TOPLUM

6 Bilgi riskinin nedenleri Bilgiden Uzakta Olma, Bilgi sağlayıcısının Yanlı Olması, Büyük Hacimli Veri, Karmaşık Muhasebe İşlemleri,

7 Bilgi Kullanıcısının Riski Azaltmadaki Seçenekleri İstediği bilgiyi kendi başına elde edip kontrol etmek, Karşı tarafa güvenerek riske girmek ya da en yaygın yol olarak, Bağımsız denetim görüşüne başvurmaktır.

8

9 Finansal tabloların doğruluk ve güvenilirliğini sağlamak için, bu konuda deneyim ve yetki sahibi olan üçüncü bir kişiye gereksinim duyulur ki yapılan bu işe denetim denir ve İşletme dışından uzman biri tarafından yapılan denetime BAĞIMSIZ DENETİM, denetçiye de BAĞIMSIZ DENETÇİ adı verilir.

10 Bağımsız Denetimin Yeri

11 Denetim Kavramı İle Kontrol, Teftiş Ve Revizyon Kavramları Arasındaki Farklar Kontrol, denetimin başlangıcı veya denetimden önce gelen faaliyettir. Amaçlara ulaşmak için alınan önlemler bir kontrol faaliyetidir. Teftiş, Bir şeyin aslını, doğrusunu veya işlerin iyi yürütülüp yürütülmediğini anlamak için yapılan incelemedir. Revizyon, Gözden geçirmek, tekrar incelemektir. Daha çok finansal olayların ve vergi hesaplarının (belge vs.) incelenmesidir.

12 DENETİM?????? BAĞIMSIZ DENETİM, Finansal tablo ve diğer finansal bilgilerin, finansal raporlama standartlarına uygunluğu ve doğruluğu hususunda, makul güvence sağlayacak yeterli ve uygun bağımsız denetim kanıtlarının elde edilmesi amacıyla, denetim standartlarında öngörülen gerekli bağımsız denetim tekniklerinin uygulanarak defter, kayıt ve belgeler üzerinden denetlenmesi ve değerlendirilerek rapora bağlanması sürecidir.

13 Bu tanımda dikkat çekilmesi gereken üç önemli unsur vardır. Birincisi bağımsız denetimin önceden belirlenmiş ölçütlere dayanmasıdır. Bu ölçütler denetçinin bilgileri değerlendireceği Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlke ve Kavramları (GKGMİ) ile Türkiye Muhasebe Standartları (TMS/TFRS) ler dir. İkinci önemli unsur, bağımsızlık ilkesidir. Üçüncü ise, denetim standartlarına uyumdur.

14

15 Bağımsız Denetim Bir Süreçtir.

16 DENETİM TÜRLERİ Amaçlarına Göre Denetim Faaliyet Denetimi Muhasebe Denetimi Uygunluk Denetimi

17 Denetimin Türü Kullanılan Kriterler Yararlanılacak Kesim Finansal Tabloların Denetimi Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri Ortaklar, Kreditörler, Kamu maliyesi vb Uygunluk Denetimi Sözleşmeler, Kurallar İşletme Yönetimi Faaliyet Denetimi Bütçeler, Standartlar İşletme Yönetimi

18 UYGUNLUK(KAMU) DENETİMİ Amaç Denetçi Türü İşletme personelinin yaptığı işlemlerin, yetkili organlarca konulmuş usul, ölçüt, politika ve kurallara uyup uyulmadığının araştırmaktır. İşletme Personeli tarafından gerçekleştirilir. Müfettişler Uygulanacak Kriterler Raporun Muhatabı Kanun, tüzük ve yönetmelik, ana sözleşme, işletme içi yönetmelikler, Yönergeler üst yönetimin belirlediği politikalar İşletme Yöneticileri

19 Amaç FAALİYET (İÇ) DENETİMİ İşletmenin Önceden belirlenmiş hedeflere ulaşıp ulaşmadığının belirlenmesi Denetçi Türü Uygulanacak Kriterler İç denetçi, kamusal denetçiler, bağımsız denetçiler(özel olarak görevlendirilenler.) İşletme hedefleri(standartlar,bütçe hedefleri) İşletme Politika ve stratejileri Başarı Koşulları Raporun Muhatabı Denetçi işletmenin çalışma koşullarını, Örgüt yapısını ve iş akışını iyi bilmelidir. İşletmenin hedefleri ve başarı ölçütleri iyi belirlenmiş olmalıdır. Tek şirketlerde; Şirket Yönetim Kurulu, Genel Kurul Holdinglerde; Holding üst yönetimi KİT lerde TBMM

20 BAĞIMSIZ DENETİM Amaç Denetçi Türü Uygulanacak Kriterler Başarı Koşulları Raporun Muhatabı Finansal Tabloların bir bütün olarak önceden saptanmış ölçütlerle uyum içinde olup olmadığının araştırılmasıdır. Bağımsız denetçiler Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri İle Mali Tablolardaki Bilgilere Etki Edebilecek Diğer Düzenlemeler İşletmenin Çalıştığı ortamın iyi tanınması, İyi bir planlama Yapılması. İyi bir organizasyon ve koordinasyon, Denetim standartlarına uygun davranma. İşletme dışındaki işletme ile ilgili kişi ve kuruluşlar

21 UYGUNLUK DENETİMİ Uygunluk denetimi işletmelerin faaliyetlerinin ya da işlemlerinin belirli yöntem ve kurallara, ilgili mevzuata uygun olup olmadığını belirlemek amacıyla yapılır. Uygunluk denetiminde bir otoritenin belirlediği kurallara uyulup uyulmadığı denetlenir.

22 FAALİYET (İÇ) DENETİM İç denetimin amacı ise işletmelerin faaliyetlerinin verimliliğini ve etkinliğini değerlendirmektir.

23 BAĞIMSIZ DENETİM (FİNANSAL TABLO DENETİMİ) Finansal tabloların denetimi bir işletmeye ilişkin finansal tabloların belirli muhasebe standartlarına uygun olarak düzenlenip düzenlenmediği konusunda bir görüşe ulaşmak amacıyla finansal tabloların denetimini kapsar.

24 TÜRKİYE DE BAĞIMSIZ DENETİME TABİ İŞLETMELER VE FİNANSAL TABLOLAR Yeni TTK ya göre Bağımsız Denetime Tabi Olacak Şirketler 1.Anonim şirketler 2.Limited şirketler 3.Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler (Bu şirketlerden aşağıdaki BKK ile belirlenen ölçütlerdekiler bağımsız denetim kapsamındadır.) Bağımsız Denetime Tabi Olacak Finansal Tablolar; 1.Finansal Durum Tablosu ( Bilanço ) 2.Kapsamlı Gelir Tablosu 3.Nakit Akış Tablosu 4.Özkaynak Değişim Tablosu 5.Dipnotlar

25 TASDİK VE TÜRLERİ «YMM ler, gerçek ve tüzel kişilerin veya bunların teşebbüs ve işletmelerinin mali tablolarının ve beyannamelerinin mevzuat hükümleri, muhasebe prensipleri ile muhasebe standartlarına uygunluğunu ve hesapların denetim standartlarına göre incelendiğini tasdik ederler» İki türü vardır: Tam tasdik hizmeti; Kısmi tasdik hizmetleri

26 GÜVENCE HİZMETLERİ 2 TÜRDÜR. «İNCELEME» VE «DERLEME» Güvence hizmetlerini ve kapsamlarını UDS ler 2400, 4400 ve 4410 nolu standartlarda görmekteyiz. İnceleme (Sınırlı Denetim) Uluslararası İnceleme İşleri Standardı 2400 uyarınca finansal tablolarınızın incelemesine ilişkin hizmet sunmaktadır. Yapılan inceleme çalışmaları finansal raporlama sürecinden sorumlu kişilerden olmak üzere bilgi toplanmasını, analitik inceleme ve diğer inceleme tekniklerinin uygulanmasını içermektedir. İnceleme, bağımsız denetimden farklı olarak, incelemeye tabi finansal tabloların önemli yanlışlık içermediği konusunda makul güvence sağlamak üzere tasarlanmaz. Bu nedenle genellikle muhasebe kayıtlarının test edilmesini içermez ve bağımsız denetim ile karşılaştırmalı olarak dar kapsamda yapılan bir çalışmadır. İncelemenin amacı incelemeye tabi tutulan mali tabloların ilgili finansal raporlama standartlarına tüm önemli yönleriyle uygun hazırlanmadığı konusunda herhangi bir hususun tespit edilip edilmediğidir.

27 2. Çeşit Güvence Hizmeti «DERLEME» Diğer bir güvence hizmeti ise Mali Tabloların Derlenmesidir ki Derleme çalışması Uluslararası İlişkili Hizmetler Standartları'ndan 4410 numaralı "Mali Tabloların Derlenmesine İlişkin Standart a göre yapılmaktadır. Derleme çalışmasının amacı, bir muhasebecinin derleme sürecinde mali tablo bilgilerini toplama, sınıflandırma ve özetleme çalışmalarını denetçi uzmanlığı yerine muhasebe uzmanlığını kullanarak yapmasıdır. Derleme çalışmasının amacı nedeniyle mali tablolar ile ilgili bir bağımsız denetim veya inceleme çalışması yapılmadığından dolayı, derleme raporunda herhangi bir görüş bildirilmemektedir.

28 DENETÇİ? Denetçi: Mesleki bilgi ve deneyime sahip, bağımsız davranabilen ve yüksek ahlaki özelliklere sahip denetim faaliyetini yürüten kişiye denir.

29 DENETÇİ TÜRLERİ Bağımsız Denetçiler İç Denetçiler Kamu Denetçileri

30 KAMU DENETÇİSİ Uygunluk denetimi daha çok kamu denetçileri ve iç denetçiler tarafından gerçekleştirilir. Kamu denetçileri, çeşitli kamu kurumlarının denetim (teftiş) biriminde görev yapan, devlet adına denetim yapan ve denetim raporunu bağlı olduğu kamu birimine sunan denetçilerdir. (Sayıştay Denetçisi, Maliye Müfettişi gibi.)

31 İÇ DENETÇİLER İç denetçiler ise, bağlı bulunduğu örgütün organizasyon şemasında yer alan, doğrudan yönetim kuruluna veya genel müdüre bağlı olarak faaliyet gösteren denetçilerdir.

32 BAĞIMSIZ DENETÇİ Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından hazırlanan "Bağımsız Denetim Yönetmeliğinde Bağımsız denetçi: Bağımsız denetim yapmak üzere, 1/6/1989 tarihli ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre yeminli mali müşavirlik ya da serbest muhasebeci mali müşavirlik ruhsatını almış meslek mensupları arasından Kurum tarafından yetkilendirilen kişileridir şeklinde tanımlanmaktadır.

33 KGK yayınlamış olduğu bağımsız denetim yönetmeliğinin 14. Denetçinin Yetkilendirilmesi ve 15. Uygulamalı mesleki eğitim Maddelerinde denetçi olarak yetkilendirilebilmenin şartları açık ve net olarak belirtilmiştir.

34 ETİK VE BAĞIMSIZ DENETÇİ Denetçi olabilmek öncelikle bir belgelendirme gerektirmekle birlikte aynı zamanda etik ilkelere uymanın da bir zorunluluğunu beraberinde taşımaktadır. Denetçinin uyması zorunlu olan etik kuralların çerçevesi KGK nun bağımsız denetim yönetmeliğinin 21. Maddesinde etik ilkeler konusuna yer verilmiştir.

35 DENETÇİ İÇİN; Yönetmelik maddesine göre aşağıdaki şekilde belirlenmiştir; Dürüstlük; bütün mesleki ve iş ilişkilerinde dürüst, açık, doğru ve güvenilir olmak, Tarafsızlık; önyargıların, temayüllerin, çıkar çatışmalarının veya başkalarının nüfuzlarını kötüye kullanarak meslek veya işle ilgili muhakemelerini ve kararlarını etkilemesine izin vermemek, Mesleki yeterlik ve özen; uygulama, mevzuat ve denetim tekniklerindeki güncel gelişmeler ışığında, mesleki bilgi ve beceriyi, denetlenen işletmelerin yeterli denetim hizmeti almalarını temin edecek bir seviyede tutmak ve Türk Denetim Standartlarına uygun bir şekilde ve özen içinde hareket etmek, Sır saklama; mesleğin icrası sırasında elde edilen bilgilerin gizliliğine riayet etmek; söz konusu bilgilerin açıklanması için yasal veya mesleki bir hak veya görevin bulunması durumu saklı olmak kaydıyla, uygun ve belirli bir yetki olmaksızın bu tür bilgileri üçüncü kişilere açıklamamak ve kendisi veya üçüncü kişilerin çıkarlarına kullanmamak, Mesleğe uygun davranış; ilgili mevzuata uymak ve denetim mesleğinin itibarını zedeleyici fiil ve davranışlardan kaçınmak, şeklindeki ayrıntıları Kurum tarafından belirlenecek mesleki etik ilkelere uymak zorundadır.

36 DENETİM KURULUŞU İÇİN; Denetim kuruluşları, denetçiler ve denetime katılanlardan, her bir denetimden önce ve her halükarda yılda en az bir kez, bağımsızlık, tarafsızlık ve sır saklamayla ilgili kuruluş politika ve süreçlerine uygun davrandıklarına ve davranacaklarına ilişkin yazılı taahhüt alır. Denetçiler ve denetime katılanlar, denetime başladıktan sonra birinci fıkrada belirtilen hususları olumsuz yönde etkileyebilecek hususların ortaya çıkması halinde ise, bu durumu denetim kuruluşuna yazılı olarak bildirir. NOT: ETİK KONUSU DAHA DETAYLI OLARAK 6. BÖLÜMDE ELE ALINACAKTIR.

37 Uluslararası Denetim Standartları (UDS/IAS) 1947 yılında Amerikan Sertifikalı Kamu Muhasebecileri Enstitüsü tarafından Genel Kabul Görmüş Denetim Standartları(GKDS) yayınlanmıştır. Bu standartlar bir denetim çalışmasında uyulması gereken asgari nitelikleri göstermektedir. Daha sonra Denetim Standartları Komitesi bu standartları Denetim Standartları Açıklamaları olarak yayınlamıştır. GKDS denetçiye mesleki sorumluluğunu yerine getirmekte yardımcı olan, ona denetim faaliyetinde temel oluşturan genel ilkelerdir. Bu standartlar genel nitelikli olup kaliteli bir denetimin yapılış çerçevesini belirlerler.

38 GENEL KABUL GÖRMÜŞ DENETİM STANDARTLARI (AICPA) Genel (Denetçiye İlişkin) Standartlar: Mesleki Eğitim ve Deneyim Bağımsızlık Mesleki Özen Çalışma Alanı Standartları: Planlama ve gözetim standardı, İç kontrol sisteminin incelenmesi standardı, Yeterli sayıda ve kalitede kanıt toplama standardı, Raporlama Standartları: Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkelerine Uygunluk Devamlılık Özelliği Açıklayıcı Bilgiler Denetçi Görüşü Beyanı 38

39 IFAC- ULUSLARARASI MUHASEBECİLER FEDERASYONU Uluslararası Denetim Standartları, Uluslararası Denetim ve Güvence Standartları Kurulunca belirlenmekte ve yayınlanmaktadır. Mart 1978 yılında Uluslararası Denetim ve Güvence Standartları Kurulu (IAASB) kurulmuştur. Daha önce Uluslararası Denetim Uygulamaları Komitesi (IAPC) olarak biliniyordu yılında, IAPC denetim rehberi Uluslararası Denetim Standartları olarak yeniden adlandırıldı yılında ise Uluslararası Denetim ve Güvence Standartları Kurulu (IAASB) olarak adlandırıldı yılında kurul açıklık projesi diye adlandırılan bir projeye başladı. Uluslararası Denetim Standartları, Açıklık Projesi neticesinde önemli bir değişim süreci geçirmiştir. Bu proje her standartta yer alan kesin hükümlerin ve içerdikleri her kelimenin statüsünün daha açık ve anlaşılır hale getirilmesi için tasarlanmıştır.

40 Uluslararası Denetim ve Güvence Standartları Kurulu Bu kurulunun amacı bağımsız olarak ve kendi yetkisi altında, denetim, gözden geçirme, diğer güvence, kalite kontrol ve ilgili hizmetler alanında yüksek kaliteli standart oluşturmak ve ulusal standartlar ile uluslararası standartların yakınlaşmasının sağlamak suretiyle kamu yararına hizmet etmektir. Uluslararası Denetim ve Güvence Standartları Kurulu, Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu (IFAC) bünyesinde kurulmuş ve federasyonun bir alt kurulu olarak çalışmaktadır. Uluslararası Denetim ve Güvence Standartları Kurulu Kamu Gözetim Kurulu nun gözetimine tabidir.

41 Nihai standartlar setinin 2008 yılında tamamlanması hedefine ulaşılmıştır. Anlaşılırlık ve açıklıkları artırılmış olan UDS ler; denetçiler, denetlenen işletmeler ve denetimi düzenleyen kurullar için önemli değişiklikleri beraberinde getirmiştir. Açıklık Projesi kapsamında; Gözden geçirilip yeniden yazılmış 16, Yeniden yazılmış 20, Yeni olan 1 standart Uluslararası Denetim ve Güvence Standartları Kurulu tarafından onaylanmıştır.

42 Uluslararası Denetim ve Kalite Kontrol Standartları Bir kısmı değiştirilen, bir kısmı ise yeniden düzenlenen Uluslararası Denetim ve Kalite Kontrol Standartları 15 Aralık 2009 tarihinden sonra başlayan dönemlerin denetiminde uygulanmak üzere IFAC tarafından 2009 El Kitabı olarak yayınlanmıştır da güncellenmiştir. El kitabının birinci bölümünü «Uluslararası Denetim Standartları» oluşturmaktadır. El Kitabının ikinci bölümünde ise «İnceleme, Diğer Güvence ve İlgili Hizmetlere ilişkin Uluslararası Standartlar» bulunmaktadır.

43 Uluslararası Denetim Ve Güvence Standartları Kurul Tarafından Saptanan Standartlar 1.Denetim Standartları, 2.Kalite kontrol standartları olarak iki ana başlık altında toplanabilir. Kurulu sözleşme standartlarını dört grupta toplamıştır; 1.Tarihi finansal bilgilerin denetiminde uygulanacak Uluslararası Denetim Standartları-UDS, 2.Tarihi finansal bilgilerin incelenmesi çalışmalarında uygulanacak Uluslararası Gözden Geçirme Sözleşmeleri Standartları, 3.Tarihi finansal bilgiler dışındaki konularla ilgilenen güvence sözleşmelerinde uygulanacak Uluslararası Güvence Sözleşmeleri Standartları, 4.Kurul tarafından belirlenen derleme ve ilgili hizmet sözleşmeleri gibi üzerinde anlaşılmış prosedürlerin esas alındığı sözleşmelere uygulanan Uluslararası İlgili Hizmetler Standartlarıdır.

44 ULUSLARARASI DENETİM STANDARTLARINA GENEL BAKIŞ IFAC - MUHASEBECİLER İÇİN GENEL AHLAKİ KURALLAR IAASB BİLDİRİLERİNİN KAPSADIĞI HİZMETLER ISQCs 1-99 ULUSLAR ARASI KALİTE KONTROL STANDARTLARI ULUSLARARASI DENETİM VE GÜVENCE SÖZLEŞMELERİ İÇİN ÇERÇEVE TARİHİ FİNANSAL (MALİ) BİLGİLERİN DENETİMİ VE GÖZDEN GEÇİRİLMESİ TARİHİ FİNANSAL BİLGİLERİN DENETİMİ VE REVİZYONU DIŞINDA KALAN DİĞER GÜVENCE HİZMETLERİ İLGİLİ HİZMETLER ISAs ULULARARASI DENETİM STANDARTLARI ISREs ULUSLAR ARASI REVİZYON SÖZLEŞMELERİ STANDARTLARI ISAEs ULUSLARARASI GÜVENCE HİZMETLERİ STANDARTLARI ISRSs ULUSLARARASI İLGİLİ HİZMETLERE İLİŞKİN STANDARTLAR IAPSs ULUSLAR ARASI DENETİM UYGULAMA RAPORLARI IREPSs ULUSLAR ARASI REVİZYON SÖZLEŞMELERİ UYGULAMA RAPORLARI (İÇİN AYRILMIŞTIR) IAEPSs ULUSLAR ARASI GÜVENCE HİZMETLERİ UYGULAMA RAPORLARI (İÇİN AYRILDI) IRSPSs ULUSLARARASI İLGİLİ HİZMETLERE İLİŞKİN UYGULAMA RAPORLARI (İÇİN AYRILMIŞTIR)

45 UKKS 1 UDS ler Genel Prensipler & Sorumluluklar Risk Değerleme& Risklere Karşılık Verme Denetim Kanıtı Başkalarının Çalışmalarından Yararlanma Denetimin Tamamlanması & Raporlama Özellikli Alanlar UDS 200 UDS 300 UDS 500 UDS 600 UDS 700 UDS 800 UDS 210 UDS 315 UDS 501 UDS 610 UDS 705 UDS 805 UDS 220 UDS 320 UDS 505 UDS 620 UDS 706 UDS 810 UDS 230 UDS 330 UDS 510 UDS 710 UDS 240 UDS 402 UDS 520 UDS 720 UDS 250 UDS 450 UDS 530 UDS 260 UDS 540 UDS 265 UDS 550 UDS 560 UDS 570 UDS

46 ULUSLARARASI DENETİM STANDARTLARININ BAŞLIKLARI GENEL KALİTE KONTROL STANDARDI (ISQC-1) Finansal Tabloların Denetimi, İncelenmesi ile Diğer Güvence ve İlgili Hizmet İşleri Gerçekleştiren Şirketler için Kalite Kontrolü GENEL İLKELER VE SORUMLULUKLAR UDS 200-Bağımsız Denetçinin Genel Amaçları ve Bağımsız Denetimin Uluslararası Denetim Standartlarına Uygun Olarak Gerçekleştirilmesi UDS 210-Bağımsız Denetim İşlerinin Şartları Üzerinde Uzlaşılması UDS 220-Finansal Tabloların Bağımsız Denetiminde Kalite Kontrol UDS 230-Bağımsız Denetimin Belgelendirilmesi UDS 240- Finansal Tabloların Bağımsız Denetiminde Denetçinin Hileye İlişkin Sorumlulukları UDS 250-Finansal Tabloların Denetiminde Mevzuatın Göz Önünde Bulundurması UDS 260-Kurumsal Yönetimden Sorumlu Olanlarla İletişim UDS 265-İç Kontrol Eksikliklerinin Kurumsal Yönetimden Sorumlu Olanlara ve Yönetime İletilmesi RİSK DEĞERLENDİRİLMESİ VE DEĞERLENDİRİLMİŞ RİSKLERE VERİLEN KARŞILIKLAR UDS 300-Finansal Tablo Denetiminin Planlanması UDS 315- İşletmeyi ve Çevresini Tanımak Suretiyle Önemli Yanlışlık Risklerinin Belirlenmesi Ve Değerlendirilmesi UDS 320-Denetimin Planlanmasında ve Gerçekleştirilmesinde Önemlilik UDS 330- Denetçinin Değerlendirilmiş Risklere Karşılık Yapacağı İşler UDS 402-Bir Hizmet Kuruluşu Kullanan İşletmeye İlişkin Denetim Hususları UDS 450-Denetim Sırasında Belirlenen Yanlışlıkların Değerlendirilmesi

47 DENETİM KANITI UDS 500-Denetim Kanıtı UDS 501-Denetim Kanıtı Özellik Arz Eden Hesap Kalemleri İçin Dikkate Alınması Gereken Hususlar UDS 505-Dış Kaynaklı Teyitler UDS 510- İlkDenetimler Açılış Bakiyeleri UDS 520-Analitik Prosedürler UDS 530- Denetim Örneklemesi UDS 540- Muhasebe Tahminlerinin, Gerçeğe Uygun Değer Muhasebe Tahminleri ve İlişkili Açıklamalar Dahil, Denetimi UDS 550-İlişkili Taraşar UDS 560- Bilanço Tarihinden Sonraki Olaylar UDS 570- İşletmenin Sürekliliği UDS 580-Yazılı Beyanlar ÜÇÜNCÜ TARAŞARIN ÇALIŞMALARINDAN FAYDALANILMASI UDS 600-Özel Hususlar Grup Finansal Tablolarının Denetimi (Bileşen Denetçilerinin Çalışması Da Dahil) UDS 610-İç Denetçilerin Çalışmalarından Faydalanılması UDS 620- Bağımsız Denetçinin Çalışmalarında Bir Uzmandan Yararlanması DENETİM SONUÇLARI VE RAPORLANMASI UDS 700- Finansal Tablolara İlişkin Görüşün Oluşturulması ve Raporlama UDS 705-Bağımsız Denetçi Raporunda Yer Alan Görüşte Yapılan Değişiklikler UDS 706-Bağımsız Denetçi Raporundaki Dikkat Çekilen Hususlar Paragraşarı ve Diğer Hususlar Paragraşarı UDS 710- Karşılaştırmalı Bilgiler - Karşılık Gelen Bilgiler ve Karşılaştırmalı Finansal Tablolar UDS 720- Denetçinin Denetlenmiş Finansal Tabloları İçeren Dokümanlardaki Diğer Bilgilere İlişkin Sorumlulukları UZMANLIK GEREKTİREN ALANLAR UDS 800- Özel Hususlar Özel Amaçlı Çerçeveler Uyarınca Hazırlanan Finansal Tabloların Denetimi UDS 805- Özel Hususlar Tek Bir Finansal Tablonun Denetimi Ile Finansal Tablolardaki Bir Unsurun, Hesabın veya Kalemin Denetimi UDS 810- Özet Finansal Tablolara İlişkin Rapor Hazırlanması İşleri ULUSLARARASI DENETİM UYGULAMA NOTLARI Finansal Araçların Denetimine İlişkin Özel Hususlar

48 Güvence İşlerine İlişkin Çerçeve ISREs İNCELEME SÖZLEŞMELERİNE İLİŞKİN ULUSLARARASI STANDARTLAR 2400 Finansal Tabloların İncelemesi İşleri 2410 Ara Dönem Finansal Bilgilerin İşletmenin Bağımsız Denetçisi Tarafından İncelenmesi ISAEs GÜVENCE İŞLERİNE İLİŞKİN ULUSLARARASI STANDARTLAR 3000 Tarihi Finansal Bilgilerin Denetimi ve İncelenmesi Dışındaki Güvence İşleri 3400 İleriye Yönelik Finansal Bilgilerin İncelenmesi 3402 Hizmet Kuruluşlarında Yapılan Kontrollere İlişkin Güvence Raporları 3410 Sera Gazı Beyanlarına İlişkin Güvence İşleri 3420 Bir İzahnamede Yer Alan Proforma Finansal Bilgilerin Düzenlenmesine ilişkin Rapor Hazırlanmasına Yönelik Güvence İşleri ISRSs İLGİLİ HİZMETLERE İLİŞKİN ULUSLARARASI STANDARTLAR 4400 Üzerinde Mutabık Kalınmış Prosedürlerin Finansal Bilgilere Uygulanması İşleri 4410 Finansal Bilginin Düzenlenmesi İşleri

49 Denetimde Kalite Kavramı geniş anlamda, bir mükemmellik derecesidir: bir şeyin amacına ne kadar uygun olduğudur. Dar anlamda, ürün veya hizmet kalitesi gereklerine uygunluk, hata veya kirlenme içermeme halidir veya müşteri memnuniyetidir.

50 Bağımsız denetim açısından:kalite Bağımsız denetim açısından bakıldığında kalite olgusunun, diğer mesleklerden ayrılan en önemli farkı, müşterinin çıkarlarını değil, toplumda finansal raporları kullanacak olan bilgi kullanıcılarının çıkarlarını ön planda tutmasıdır.

51 Bağımsız denetimin açısından Kalite Güvence Sistemi 2 şekilde oluşturulur. 1.Denetim firması düzeyinde kalite güvence (kalite kontrol) sistemi (İç Gözetim Sistemi) şeklindedir. Denetim firmalarının hepsinin kendi bünyelerinde kalite güvence sistemi kurmaları bir gerekliliktir. Denetim firmaları kendi iç kalite inceleme prosedürlerini oluşturmalıdırlar. 2.Ulusal düzeyde kalite güvence sistemi (Dış Gözetim Sistemi) dir. Bu sistem ulusal düzeyde denetim işinin kalitesini sağlamak ve denetim firması ya da yasal denetçi tarafından yapılan işi gözden geçirmek için oluşturulan bir dış sistemdir. Ülkemizde Kamu Gözetim Kurumu bu sistemin takipçisidir.

52 Dünyadaki uygulamalara bakıldığında denetimde kalite kontrol standartlarını ve kalite güvence sistemini belirleme ve uygulama ile ilgili olarak aşağıdaki üç önemli düzenleyici kurumun düzenlemeleri görülmektedir. 1.IFAC, Uluslararası Denetim ve Güvence Standartları Kurulu 2.ABD, AICPA, Denetim Standartları Kurulu 3.AB, Revize 8 Numaralı Direktif (2006/43/EC)

53 IFAC da ise Denetim Kalite Standartları ile ilgili olarak özellikle, 1)IFAC ın KKS1 Denetim firması bütün denetimlerinde kalite kontrol sistemi kurmaktan ve sürdürmekten sorumludur. 2)UDS 220 Denetim firması personelinin özel sorumlulukları için oluşturulan standartlardır. 3)IFAC, Etik Kuralları görülmektedir.

54 Uluslararası Kalite Kontrol Standardı (KKS1) Tarihi Finansal Bilgi ve Diğer Güvence ve İlgili Hizmetler Sözleşmelerinin Denetimini ve Gözden Geçirmelerini Gerçekleştiren Firmalar İçin Kalite Kontrol başlığında yayınlanmıştır. Bu standart da göre Denetim firması uygun güvence sağlamak, denetim firmasının ve personelinin mesleki standartlara, düzenleyici ve yasal şartlara uymasını sağlamak, denetim firması ve sözleşme ortakları tarafından yayınlanan raporların bu koşullar altında uygun olmasını sağlamak için tasarlanmış bir kalite kontrol sistemini (KKS) kurmak zorundadır.

55 UDS 220 Tarihi Finansal Bilgilere İlişkin Denetim Kalitesinin Kontrolü Standardı Bir denetim çalışmasının başlangıcından sonuna kadar uyulması gereken kalite kurallarını belirlemektedir. Bu süreç içindeki uyulması beklenen kalite kontrol kuralları; yönetiminin sorumlulukları, etik ilkeler, müşteri kabulü ve devamlılığı, denetim ekibinin belirlenmesi, denetim faaliyetlerinin yürütülmesi ve gözetim alt başlıklarında ele alınmıştır.

56 UKKS 1 VE UDS 220 NİN İÇERİKLERİNİN KARŞILAŞTIRMASI; ISQC 1: Uluslararası Kalite Kontrol Standardı, UDS 220: Geçmiş Finansal Bilgilerin Denetiminde Kalite Kontrol İÇERİK: Denetim firması aşağıdaki konularda makul güvenceyi sağlamak için politika ve prosedürler oluşturmalıdır. Bunlar: 1. Etik kurallar, 2. Bağımsızlık, 3. Müşteri ilişkilerinin ve özel sözleşmelerin kabulü ve sürekliliği 4. İnsan kaynakları 5. Sözleşme ekiplerinin tayin edilmesi 6. Sözleşme performansı 7. Danışma 8. Farklı düşünceler 9. Kalite kontrolü gözden geçirme sözleşmesi 10. İzleme 11. Şikâyet ve suçlamalar İÇERİK: Geçmiş finansal bilgilerin denetimine yönelik kalite kontrol hakkında denetim firması personelinin belirli sorumluluklarına dair yol göstermektir. Bunlar: 1. Denetimde kalite için liderlik sorumluluğu 2. Etik gereklilikler (Güvenilirlik, Tarafsızlık, Mesleki yeterlilik ve tam sorumluluk, Gizlilik ve sır saklama, Mesleki davranış kuralları) 3. Bağımsızlık 4. Özel denetim sözleşmeleri ve müşteri ilişkilerinin kabulü ve devamlılığı 5. Sözleşme ekibini atanması 6. Sözleşmenin gerçekleştirilmesi 7. Danışma 8. Görüş ayrılığı 9. Sözleşmeye dair kalite kontrolün gözden geçirimi 10. Gözetim 12. Dokümantasyon

57 Sonuç olarak, denetim firmaları; Uluslararası denetim standartlarına uymalı, UKKS 1 e uygun olarak kalite kontrol standartlarına uygun davranmalı, kendi iç gözetim programlarını geliştirmelidirler. Bir denetim çalışması kapsamında yönetici pozisyonundaki kişilerin (genellikle sorumlu ortak) müşteri kabul sürecinde UDS 220 kapsamında denetçi sorumluluklarını yerine getirebilecekleri işleri kabul etmeleri, işin mahiyetine uygun bir denetim ekibi görevlendirmeleri, denetim ekibindeki kişilerin etik kuralları benimsediklerinden emin olmaları, denetim faaliyetlerinin UDS kapsamında yürütülmesini sağlamaları ve yürütüldüğünü gözlemlemeleri gerekmektedir. Güvenilir bir denetim raporunun hazırlanabilmesi kaliteli bir çalışma sonunda mümkün olabilir. Denetim ekibinin bu bilinç ile hareket etmesi beklenir.