İZMİR TİCARET ODASI PORTEKİZ İN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ VE TÜRKİYE - PORTEKİZ DIŞ TİCARETİ. Pınar Erdem Dış Ekonomik İlişkiler Müdürlüğü Uzman

Transkript

1 İZMİR TİCARET ODASI PORTEKİZ İN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ VE TÜRKİYE - PORTEKİZ DIŞ TİCARETİ Pınar Erdem Dış Ekonomik İlişkiler Müdürlüğü Uzman Aralık 2009

2 I- ÜLKE BİLGİLERİ Başkenti: Lizbon Yüzölçümü: km 2 Nüfusu: 10,67 milyon (Temmuz 2008 tahmini) Konuşulan Dil: Portekizce, Mirandese Cumhurbaşkanı: Anibal Cavaco Silva Başbakan: Jose Socrates 2- EKONOMİK GÖSTERGELER GSYİH: Milyar Dolar Kişi Başına GSYİH: 22,200 Dolar Enflasyon Oranı: % 2,6 İşsizlik Oranı: % 7,6 Para Birimi: Euro İhracat: 55,42 Milyar Dolar İthalat: 87,83 Milyar Dolar Denge: -32,41 Milyar Dolar Hacim : 143,25 Milyar Dolar Kaynak: CIA, Worldfactbook 3. PORTEKİZ DIŞ TİCARETİ PORTEKİZ DIŞ TİCARETİ (Milyar ABD Doları) Yıllar İhracatı İthalatı Ticaret Hacmi Ticaret Dengesi ,2 39,1 64,3-13, ,7 38, , ,5 39,2 65,7-12, ,4 45,9 78,3-13, ,3 55,4 92,7-18, ,8 60,4 99,2-21, ,4 64,3 107,7-20,9 Başlıca İhraç Maddeleri: Tarım ürünleri, gıda ürünleri, petrol ürünleri, kimyasal ürünler, plastik ve kauçuk, deri, ahşap ve şişe mantarı, kağıt hamuru ve kağıt, tekstil malzemeleri, giysi, ayakkabı, mineral ve mineral ürünler, ham maden, makine ve ekipman, araçlar ve diğer taşımacılık malzemeleri, optik ve duyarlı aletler Başlıca İthal Maddeleri: Tarım ürünleri, gıda ürünleri, petrol ürünleri, kimyasal ürünler, plastik ve kauçuk, deri, ahşap ve şişe mantarı, kağıt hamuru ve kağıt, tekstil malzemeleri, giysi, ayakkabı, mineral ve mineral ürünler, ham maden, makine ve ekipman, araçlar ve diğer taşımacılık malzemeleri, optik ve duyarlı aletler, bilgisayar aksesuarları ve parçaları, yarı iletkenler ve ilgili aygıtlar, ev aletleri, yeni ve kullanılmış binek otomobiller ile şarap ürünleri İhracatında Başlıca Ülkeler: İspanya, Almanya, Fransa, İngiltere, ABD, Angola, İtalya İthalatında Başlıca Ülkeler: İspanya, Almanya, Fransa, İtalya, Hollanda 2

3 4- GENEL EKONOMİK DURUM Portekiz, 1986 yılında Avrupa Birliği ne katılmasından bu güne kadar geçen süre zarfında gittikçe artan bir şekilde hizmete-dayalı ve çeşitlenmiş bir ekonomi haline gelmiştir. Son 10 yıl içinde kamuya ait işletmeler başarılı bir şekilde özelleştirilmiş ve ekonominin anahtar sektörlerinde (finans ve telekomünikasyon sektörleri de dahil) liberalleşme sağlanmıştır. Portekiz, Avrupa Birliği üyesi diğer 11 ülke ile beraber ortak hareket ederek 1 Ocak 2002 de Euro para birimine geçiş yapmıştır. Son on Doğu ve Orta Avrupa ülkesinin katılımından önce Avrupa Birliği'nin gelir seviyesi en düşük ülkelerinden biri olan Portekiz, AB'nin son genişlemesi ile birlikte listedeki yerini bu ülkelere bırakmıştır. AB üyeliği için gerekli şartlardan biri olarak Portekiz ekonomisinde liberalizm benimsenmiş, dikta döneminde devletleştirilen kuruluşların çoğu 1974'ten sonra tekrar özelleştirilmiştir. Devletin ekonomik yükümlülükleri azaltılmış ve ekonomiyi hızlandıracak reformlar yapılmıştır. Vergi sisteminin basitleştirilmesi, finans sektörünün ve kredi sisteminin liberalleştirilmesi, iş kanunundaki değişiklikler, insan kaynakları ve altyapı birimlerine yapılan yatırımlar bu dönemde gerçekleştirilen başlıca reform ve ilerlemelerdir. Avrupa Birliği ne 1986 yılında katılmasından sonra ülkede ekonomik istikrar, yeni pazar olanakları, AB den gelen yapılan teknik ve mali yardımlar ve artan yabancı yatırımlar sayesinde Portekiz ekonomisinin büyümesi hız kazanmış ve siyasal istikrarın yolu da açılmıştır. Üyeliği sonrasındaki 5 yıl boyunca Portekiz ekonomisi, yılda %3,6 lık büyüme hızı yakalamıştır. Bu oran AB ortalamasının %1,1 üzerindedir. Ancak 2001 yılında küresel ekonomideki durgunluğun da etkisiyle Portekiz ekonomisi yavaşlamıştır yılındaki yüksek bütçe açığı nedeniyle özelleştirmeye hız verilmiştir. İzlenen sıkı mali politikalar sonucunda bütçe açığı, 2002'de % 2,7 ye gerilemiştir. Büyüme oranı 2002'de % 0,5 olarak gerçekleşen Portekiz ekonomisinde, 2003'te dış talebin artmasıyla Euro alanı ortalamasının gerisinde olmakla birlikte ılımlı bir iyileşme gerçekleşmiştir. Ancak, iş çevreleri ve tüketicilerdeki güvensizlik nedeniyle ekonomideki durgunluk 2003 yılının ilk aylarında da sürmüştür yılında %0,3 olarak gerçekleşen büyüme hızı 2004 yılında %2,3 e ulaşmıştır. Portekiz'de kişi başına düşen gelir, diğer Avrupa Birliği ülkelerine göre oldukça düşüktür. AB nin Mayıs 2004 te 10 Orta ve Avrupa ülkesini bünyesine katmasından önce AB içinde Yunanistan'dan sonra ikinci en düşük kişi başına düşen gelire sahip ülkeydi te yeni ülkelerin katılmasıyla Portekiz kişi başına düşen gelir bakımından AB25 arasında 19.sırada yer almaktadır. Portekiz de kişi başına düşen gelir miktarı AB ortalamasının %30 altındadır. Yapısal reformlar kapsamında sosyal güvenlik, sağlık, adalet ve teşvik sistemlerinde; iş, rekabet, icra ve iflas kanunlarında değişiklikler yapılmıştır. Bürokrasinin azaltılmasına önem 3

4 verilmektedir. Bir Rekabet Kurumu oluşturulmuş; enerji, haberleşme ve finans alanlarındaki bağımsız düzenleme kurulları güçlendirilmiştir. Portekiz de Yabancı Yatırımlar AB üyeliği ile birlikte ülkenin ekonomik yapısında da değişim olmuş ve hizmetler sektörünün payı önemli ölçüde artmıştır. Üyelik sonrasında ülkeye gelen yabancı yatırımlarda önemli artış yaşanmıştır. Sınırların kalkmasıyla beraber Portekiz, düşük işçi ücretleri nedeniyle yabancı yatırımlar için cazip bir ülke olmuştur. Yabancı yatırımlar ağırlıklı olarak ihracata yönelik sanayilere yönlendirilmiştir. Ülkede yabancı yatırım; Yatırım, Ticaret ve Turizm Ajansı (ICEP) tarafından yürütülmektedir. Yabancı yatırımcıların tek yapması gereken yatırımlarının başlamasının ardından en geç 30 gün içerisinde Portekiz devleti tarafından kurulan bu ajansa kayıt olmaktır. Portekiz deki cazip yatırım alanları şunlardır: İnşaat Turizm Tekstil Makine Otomotiv Bankacılık Ambalaj Ve Hediyelik eşya 5-TÜRKİYE-PORTEKİZ TİCARİ VE EKONOMİK İLİŞKİLERİ Türkiye-Portekiz Dış Ticaret Verileri (1.000 ABD Doları) İHRACAT İTHALAT DENGE HACİM , / Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, İstanbul Ticaret Odası Başlıca İhraç Ettiğimiz Ürünler: Demir çelik Otomotiv ve yan sanayi 4

5 Pamuk Elektrikli makineler Tuz, kükürt Çimento Kazanlar, makineler Sentetik devamsız lifler, sentetik suni flamentler Demir çelik eşya Kauçuk ve kauçuktan eşya Başlıca ithal ettiğimiz ürünler: Plastikler Elektrikli makineler Kağıt karton Kazanlar, makineler Organik kimyasallar Sentetik devamsız lifler Kauçuk ve kauçuk ürünleri Mineral yakıtlar Optik aletler Hayvansal ve bitkisel yağlar Portekiz ile son üç yılı dış ticaret verileri değerlendirilirken, hem ithalatımızda hem de ihracatımızda önemli bir ilerleme yaşandığı görülmektedir yılında Ege Bölgesi nden Portekiz e gerçekleştirilen yaklaşık 29,18 milyon dolar tutarındaki ihracatımızın önemli kalemlerini madenler, mermer, tütün, üzüm, demir profiller ve pamuk oluşturmaktadır. Yatırım ve Turizm 2007 yılı Hazine Müsteşarlığı verilerine göre Türkiye de toplam 15 Portekizli firma bulunmaktadır. Bu firmalar; genel olarak inşaat, taşımacılık, ticaret, turizm, telekomünikasyon, gemi yapımı ve onarımı, tekstil ve danışmanlık sektörlerinde faaliyet göstermektedir yılında ülkemizi Portekizli turist ziyaret etmiştir. Ülkemizi ziyaret eden Portekizli turistlerin sayısı her yıl artmaktadır. Turist sayısı 2003 yılında , 2004 yılında ise olarak gerçekleşmiştir. İşbirliği Alanları Türkiye ve Portekiz arasındaki muhtemel işbirliği alanları aşağıdaki şekilde sıralanabilir. Yenilenebilir enerji Otomotiv bileşenleri IT (Bilişim Teknolojileri) İnşaat Taşımacılık İlaç sanayi Biyoteknoloji 5

6 Dağıtım Ayakkabı Şarap Turizm Mevcut ticari ilişkiler potansiyeli yansıtmaktan çok uzaktır. Portekiz'in Türkiye'deki yatırımları da son derece düşük seviyededir. İki ülke ekonomik işbirliğinin geliştirilmesi yönünde siyasi temasların yoğunlaştırılmasında hükümetler tarafından destek verilmesinde yarar görülmektedir. Portekiz başta Latin Amerika ve Afrika ülkelerindeki faaliyetlerin geliştirilmesi açısından da önem taşımaktadır. Anlaşmalar Ekonomik, Sınai ve Teknik İşbirliği Anlaşması (16 Aralık 1994) Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması (19 Şubat 2001) Çifte Vergilendirmeyi Önleme ve Vergi Kaçakçığına Engel Olma Anlaşması (1 Mayıs 2006) 6. İZMİR TİCARET ODASI PORTEKİZ İKİLİ İLİŞKİLERİ Portekiz Büyükelçisinin Odamızı Ziyareti Portekiz Büyükelçisi Antonio Monteiro Portugal, Meclis Üyemiz Sayın Fahri Gökyayla ile birlikte 30 Mayıs 2002 Perşembe günü saat 15.00'de Odamıza bir ziyarette bulunarak Yönetim Kurulu Başkanımız Ekrem Demirtaş tarafından kabul edilmiştir. Portekiz Büyükelçisi ve Portekiz İzmir Fahri Konsolosu nun Ziyareti Portekiz Büyükelçisi Jorge D. Lemos Godinho 16 Aralık 2005 tarihinde Odamızı ziyaret etmiştir. Eylül 2004 te göreve başlamış olan büyükelçiye, kısa süre önce göreve başlayan İzmir Fahri Konsolosu Fahri Gökyayla eşlik etmiştir. Portekiz Büyükelçiliği Ticaret Ataşesi ve Portekiz İzmir Fahri Konsolosu nun Ziyareti Portekiz Büyükelçiliği Ticaret Ataşesi Celeste Mota Tezsezen ve Portekiz İzmir Fahri Konsolosu Fahri Gökyayla, 4 Ağustos 2007 tarihinde Odamızı ziyaret etmişler ve Odamız Yönetim Kurulu Başkanı Ekrem Demirtaş tarafından kabul edilmişlerdir. Portekiz ve Portekizce Konuşan Ülkelerle Dış Ticaret ve Yatırım Fırsatları Semineri Portekiz İzmir Fahri Konsolosu Fahri Gökyayla ile Market Access Firması ortakları Pedro A. Vieira ve Telmo Azevedo Fernandes katılımı ile 14 Aralık 2007 tarihinde Odamızda Portekiz ve Portekizce Konuşan Ülkelerle Dış Ticaret ve Yatırım Fırsatları Semineri gerçekleştirilmiştir. Seminere Odamız Yönetim Kurulu Başkan Vekili Akın Kazançoğlu ev sahipliği yapmıştır. 7. İRTİBAT KURULABİLECEK KURUMLAR Portekiz Cumhuriyeti Türkiye Büyükelçiliği Ankara KULELİ SOK. NO:26 G.O.P./ANKARA 6

7 Tel: (312) Faks: (312) T.C Lizbon Büyükelçiliği Adres: AVENIDA DAS DESCOBERTAS, LISBOA Portugal Telefon: Faks: E-Posta adresi: (genel konular) (ekonomik ve ticari konular) Lisbon Trade Association Portuguese Chambers of Commerce and Industry Adresi :Rua das portas de Santo Antco LISBON Portugal Telephone: Fax: E-posta adresi: NOTLAR Portekiz, dünyada en çok konuşulan 6. dildir. 200 milyon dan fazla kişi bu dili konuşmaktadır. 7