TÜRKİYE DE LOJİSTİK SEKTÖRÜNE YÖNELİK BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARININ YÜRÜTTÜKLERİ FAALİYETLER

Transkript

1 TÜRKİYE DE LOJİSTİK SEKTÖRÜNE YÖNELİK BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARININ YÜRÜTTÜKLERİ FAALİYETLER ÖZET Yusuf BAYRAKTUTAN¹, Mehmet ÖZBİLGİN² ¹ Prof. Dr. Kocaeli Üniversitesi İİB Fakültesi İktisat Bölümü, ² Arş. Gör. Kocaeli Üniversitesi İİB Fakültesi İktisat Bölümü, Kamu kurum ve kuruluşları, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirmek amacıyla kurulan kalkınma ajansları, bulundukları bölgelerde ekonomik ve sosyal gelişmeyi hızlandırmaya ve rekabet gücünü artırmaya yönelik araştırmalar yapmakta ve yatırımları teşvik etmede aktif rol oynamaktadır. Lojistik sektörü, ekonominin ayrılmaz bir parçası haline gelmesi ve bölgesel kalkınmaya önemli katkı sağlaması ile kalkınma ajanslarının ilgisini hak etmektedir. Kalkınma ajansları tarafından lojistik sektörünün sorunlarının tespit edilmesi ve bunlara çözümler aranması önemli bir faaliyet alanı olarak ortaya çıkmaktadır.bu çalışmada, Türkiye deki 26 kalkınma ajansının, sorumlu oldukları bölgelerde lojistik sektörünü ilgilendiren konularla ilgili yürüttükleri faaliyetler ele alınmış ve bu faaliyetlerin yeterli ve gerekli düzeyde olmadığı anlaşılmıştır. Anahtar Sözcükler: Bölgesel Kalkınma Ajansları, Lojistik Sektörü. ABSTRACT REGIONAL DEVELOPMENT AGENCIES AND THEIR ACTIVITIES FOR LOGISTICS SECTOR IN TURKEY Development Agencies, founded for the purpose of improving collaboration between public institutions, corparations and private sector and non-govermental organizations doing researches to accelarate the social and economic development and increase competitive capability and play an important role for encouraging investments in its region. Logistics sector, due to taking an integral part of economy and providing important contribution to regional development, deserves the attention of development agencies. Detection of problems of logistics sector and searching solutions for these problems by development agencies as a very important field of activity. In this paper, logistics related activities of 26 development agencies in Turkey is going to be evaluated comprehensively and it has bene understood that these activities are not sufficient and have not yet reached the level deserved. Keywords: Regional Development Agencies, Logistics Sector. 1. GİRİŞ Hemen hemen her ekonomi, bölgelerarası gelişmişlik farklılıklarının giderilmesinde ve sosyo-ekonomik imkanların geliştirilmesinde bölgesel kalkınma ajanslarından (BKA) yararlanmaktadır. Bölgeye özgü politikalar üreterek bölgesel kalkınma programlarının etkin bir şekilde yürütülmesi, BKA ndan beklenen en önemli hizmetlerden birisidir. Bu bağlamda, BKA nın, ekonomi açısından stratejik önemi olan lojistik faaliyetlere gösterdikleri ilginin hangi düzeyde olduğu, yanıtlanması gereken bir soru olarak ortaya çıkmaktadır. Bu çalışma, Düzey 2 Bölgeleri nde lojistik sektörüne yönelik adımlar atılması için bir ön araştırma niteliği taşımaktadır. Çalışmada, BKA nın bulundukları bölgede lojistik sektörüne yönelik yürütmüş oldukları faaliyetler araştırılmış ve birbirleriyle karşılaştırma imkanı elde edilmiştir. Çalışma genelinde, literatürde süregelen BKA nın gelişimi, işlevi ve idari teşkilatlanma içindeki yeri ile ilgili tartışmalara girilmemiştir. Sonuç olarak, lojistik sektörüne yönelik olarak BKA nın bir kısmının beklentilere cevap vermediği ve ortaya koydukları çalışmaların henüz yeterli düzeye ulaşmadığı görülmüştür. 2. BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARI BKA lar bölgelerin çok yönlü olarak gelişimini sağlamaya yönelik alternatif politikaların üretilmesini olanaklı kılan, yerel/bölgesel dinamikler ile merkezi hükümetler arasında bir köprü vazifesi gören, ilgili bölgenin sosyo-kültürel yapısı yanında sosyo-ekonomik gelişimine de katkıda bulunarak yerel/bölgesel ekonomik potansiyelin, ekonomik güce dönüşmesini sağlayan ve yerel/bölgesel girişimciliğin önünü açmak suretiyle bölgesel gelişime katkıda bulunan kurumsal yapılar olarak değerlendirilmektedir (Engin, 2011:68). Bu bağlamda BKA, bir bölgenin ekonomik ve sosyal koşullarını geliştirmek amacıyla sektörel açıdan veya genel olarak kalkınma problemlerine odaklanarak bunların çözümüne yönelik araçlar geliştirmekte ve bölgesel kalkınma projelerine öncülük etmektedir (EURADA, 1999:16). 3. BKA NIN AMAÇLARI BKA nın amaçları şu şeklide sıralanabilir (Puljiz, 2003:38; Allen, 2002:23): Bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak, Bölgesel kalkınma üzerine odaklanmak, İstihdamı artırmak ve yeni iş alanları oluşturmak, Yatırım ortamını ve rekabet gücünü geliştirmek, Yerel katılımı artırmak ve işbirliğini geliştirmek. Bölgelerin ekonomik kalkınmada yerlerini alması ve küresel rekabet koşullarına uyum yeteneğini artırmasına yönelik olarak BKA na önemli fonksiyonlar yüklenmektedir. Bu bağlamda, BKA öncülüğünde yerel aktörler arasında işbirliğinin güçlendirilmesiyle bölgesel faaliyetlerin ve girişimlerin harekete geçirilmesi önemli bir dinamik olarak 1

2 ortaya çıkmaktadır. Bölgesel rekabet gücü stratejilerinin oluşturulması, ekonomik ve sosyal bütünleşmenin tesis edilmesi, sanayinin arz yapısının güçlendirilmesi, yaşam standardının yükseltilmesi, yatırım alanlarının geliştirilmesi ve kapsamlı politikaların uygulanması gibi çabalarla BKA, devletin üstlendiği kalkınma misyonunun toplumun farklı kesimleri tarafından paylaşılmasını sağlamaktadır. 4. BKA NIN FAALİYETLERİ BKA nın yürüttükleri faaliyetler, bölgesel kalkınma için stratejik planlama yapmak, işgücünün niteliğini yükseltmek, iş geliştirmek, yeni girişimcileri desteklemek ve istihdam yaratmak, yenilikçilik ve yaratıcılığı teşvik etmek, yabancı yatırımcıları bölgeye çekmek, yerel aktörler arasında koordinasyon sağlamak şeklinde sıralanabilmektedir (Mountford, 2009:9-11). Bunun yanında, rekabet üstünlüklerinin belirlenmesi, kaynakların sektörler arası optimal dağılımının sağlanması, yatırım ortamının iyileştirilmesi, bölgenin çekiciliğinin artırılması ve ulaşım altyapısının geliştirilmesi gibi konular BKA nın faaliyet alanına girmektedir. Türkiye de Bakanlar Kurulu kararı ile çıkan 5449 sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanunda ajansların görev ve yetkileri şu şekilde sıralanmıştır: a) Yerel yönetimlerin plânlama çalışmalarına teknik destek sağlamak. b) Bölge plân ve programlarının uygulanmasını sağlayıcı faaliyet ve projelere destek olmak; bu kapsamda desteklenen faaliyet ve projelerin uygulama sürecini izlemek, değerlendirmek ve sonuçlarını Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığına bildirmek. c) Bölge plân ve programlarına uygun olarak bölgenin kırsal ve yerel kalkınma ile ilgili kapasitesinin geliştirilmesine katkıda bulunmak ve bu kapsamdaki projelere destek sağlamak. d) Bölgede kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları tarafından yürütülen ve bölge plân ve programları açısından önemli görülen diğer projeleri izlemek. e) Bölgesel gelişme hedeflerini gerçekleştirmeye yönelik olarak; kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirmek. f) Ajansa tahsis edilen kaynakları, bölge plân ve programlarına uygun olarak kullanmak veya kullandırmak. g) Bölgenin kaynak ve olanaklarını tespit etmeye, ekonomik ve sosyal gelişmeyi hızlandırmaya ve rekabet gücünü artırmaya yönelik araştırmalar yapmak, yaptırmak, başka kişi, kurum ve kuruluşların yaptığı araştırmaları desteklemek. h) Bölgenin iş ve yatırım imkânlarının, ilgili kuruluşlarla işbirliği halinde ulusal ve uluslararası düzeyde tanıtımını yapmak veya yaptırmak. i) Bölge illerinde yatırımcıların, kamu kurum ve kuruluşlarının görev ve yetki alanına giren izin ve ruhsat işlemleri ile diğer idarî iş ve işlemlerini, ilgili mevzuatta belirtilen süre içinde sonuçlandırmak üzere tek elden takip ve koordine etmek. j) Yönetim, üretim, tanıtım, pazarlama, teknoloji, finansman, örgütlenme ve işgücü eğitimi gibi konularda, ilgili kuruluşlarla işbirliği sağlayarak küçük ve orta ölçekli işletmelerle yeni girişimcileri desteklemek. k) Türkiye'nin katıldığı ikili veya çok taraflı uluslararası programlara ilişkin faaliyetlerin bölgede tanıtımını yapmak ve bu programlar kapsamında proje geliştirilmesine katkı sağlamak. l) Ajansın faaliyetleri, malî yapısı ve ajansla ilgili diğer hususların güncel olarak yayınlanacağı bir internet sitesi oluşturmak. 5. TÜRKİYE DE BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARI VE LOJİSTİK SEKTÖRÜ Avrupa da uzun bir geçmişe sahip olan BKA, Türkiye de 2006 yılında kabul edilen Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun ile kurulmuştur. Zaman içerisinde 26 Düzey 2 Bölgesinin tamamına yayılan BKA nın sayısı 26 yı bulmuştur. Lojistik hizmetler bir ürünün üretiminden tüketimine kadar geçen her aşamada ortaya çıkmakta ve yarattığı katma değerle ekonomiye olan etkisini hızla artırmaktadır. Ürünlerin daha güvenli, daha ekonomik ve daha hızlı bir şekilde müşteriye veya pazara ulaştırılması etkin lojistik faaliyetleri ile mümkün olmaktadır. Türkiye de dış ticaret hacmine bağlı olarak lojistik hizmet ihtiyacı giderek artmaktadır. Bunun yanında, ülkenin büyüyen ekonomisi ve üç tarafının denizlerle çevrili olması sektör açısından önemli bir potansiyel olarak görülmektedir. Ancak sektörün gelişiminde engel teşkil eden bir takım sorunlar ve eksikliklerle karşılaşılmaktadır. Bu bağlamda sektörün gelişimine ve karşılaşılan sorunların çözümüne yönelik BKA nın çabalarına ihtiyaç duyulmaktadır. 6. YÖNTEM Türkiye de bölgesel bazda lojistik sektörünün gelişimine yönelik hangi BKA nın ne kadar ilgili olduğunu karşılaştırmalı olarak ölçen bir çalışma bugüne kadar yapılmamıştır. Bu nedenle karşılaştırmalı bir analiz yapmak için, ajansların internet sayfalarındaki güncel bilgiler, internet üzerinden bilgi talebi şeklinde gönderilen postalara alınan cevaplar ve gerçekleştirilen telefon görüşmeleri gösterge olarak kullanılarak, BKA nın sektörle ilgili faaliyetleri değerlendirilmektedir. Bölge Planları hazırlamakla yükümlü olan BKA nın tamamı kendi bölgeleri ile ilgili Mevcut Durum Analizleri ve Bölge Planları nda bölgenin ulaşım altyapısı ve lojistik potansiyeli ile ilgili bilgiler vermektedir. Ancak bu çalışmada, daha spesifik ve lojistik özelinde yürütülen çalışmalar veya raporlar değerlendirmeye tabi tutulmuştur. 2

3 Bunun yanında, ajansların tamamının 2010 ve 2011 yıllarına ait Faaliyet Raporları da taranmış ve ilgili bilgilerden faydalanılmıştır İstanbul Kalkınma Ajansı Ajansın sorumluluk alanı sadece İstanbul un yer aldığı TR10 Düzey 2 bölgesidir. Lojistik sektörünün Türkiye de en çok geliştiği ve yoğunlaştığı şehir İstanbul dur (Bayraktutan ve Özbilgin, 2011:114; Özbilgin, 2011:123). Bu yoğunluk beraberinde, ulaşım ihtiyaçlarının çeşitlenerek artması, lojistik odakların şehir içinde dağınık bir şekilde bulunması ve karayolu üzerindeki yığılmanın günlük hayatı baskı altına alması gibi sorunları getirmektedir. Ajans, İstanbul Bölge Planı çalışmaları kapsamında, 26 Ağustos 2010 tarihinde Ulaşım ve Lojistik konulu çalıştay gerçekleştirerek sektörle ilgili genel sorunları ve hedefleri masaya yatırmıştır. Çalıştayda, ana hedef, stratejiler ve bunları destekleyen alt hedefler 5 başlık altında geliştirilmiştir. Bu başlıklar, farklı ulaşım türleri arasında entegrasyonun ve erişilebilirliğin sağlanarak daha dengeli ve sürdürülebilir bir ulaşım altyapısının geliştirilmesi, raylı sistem ağırlıklı bir toplu taşıma sisteminin geliştirilmesi ve erişim olanaklarının iyileştirilmesi, mevcut ulaşım altyapısının geliştirilerek daha akıllıca ve etkin kullanımı, lojistik faaliyetlerin uygun bölgelerde toplanarak demiryolu, liman ve havaalanı bağlantılarının sağlanması, ortak ulaşım kültürü, bilinci ve yaklaşımının geliştirilmesi olarak ortaya çıkmıştır (İSTKA, 2010). Ajansın Türkiye nin en önemli ve en gelişmiş şehrinde, sektöre yönelik gerçekleştirdiği çalışmaların yetersiz olduğu görülmektedir. Özellikle çalıştayda belirlenen hedeflerin uygulanmasında ve sektörel verimliliği artıracak faaliyetlerin gündeme getirilmesinde ajansın daha fazla öne çıkmasına ihtiyaç duyulmaktadır Trakya Kalkınma Ajansı Ajansın sorumluluk alanı Edirne, Kırklareli, Tekirdağ illerinden oluşan TR21 Düzey 2 bölgesidir. Ajans, Trakya Bölgesi Lojistik Sektörü Nisan 2011 başlığını taşıyan sektör raporu hazırlamıştır. Bunun yanında, bölgenin lojistik alanındaki geleceğini planlamak için kamu, özel sektör ve sivil toplum kesimi temsilcilerinden oluşan Trakya Lojistik Platformu nu kurmuştur. 10 Ocak 2012 de UTİKAD, DTD, UND, TCDD ve Karayolları Genel Müdürlüğü temsilcileri ile sektörün önde gelen firmalarıyla odak grup toplantısı yapmış, 29 Şubat 2012 de ise geniş katılımlı bir lojistik çalıştayı düzenlemiştir. Ajans, Mayıs 2011 tarihi itibari ile Lojistik Mastır Plan çalışmalarına başlamıştır. Planda sektörün bölgedeki vizyonu belirlenecek, strateji, hedef ve eylem planları oluşturulacaktır. 40 ın üzerinde gerçekleştirilen saha ziyaretlerinde ve ilgili işletmelere yapılan ankette öne çıkan görüşler ve değerlendirmeler planda yer alacaktır. Ek olarak mastır planında lojistik merkez ihtiyacı üzerinde durulacak ve yer seçimi ile ilgili muhtemel senaryolar masaya yatırılacaktır Güney Marmara Kalkınma Ajansı Ajansın sorumluluk alanı Balıkesir ve Çanakkale illerinden oluşan TR22 Düzey 2 bölgesidir. Ajans, ulaşım yapısının ve lojistiğin güçlendirilmesi hedefine dönük olarak Balıkesir TCDD Gökköy Lojistik Köyü Projesi üzerine yoğunlaşmaktadır. Bu bağlamda, Balıkesir İl Koordinasyon Toplantılarına katılımla konu ile ilgili gelişmeleri yakından takip etmektedir İzmir Kalkınma Ajansı Ajansın sorumluluk alanı sadece İzmir in yer aldığı TR31 Düzey 2 bölgesidir. Yoğun bir yolcu ve yük trafiğine sahip olan İzmir, kuzeydeki yerleşim bölgeleri ile güneydeki tarım, sanayi ve turizm bölgelerini birbirine bağlayan bir geçiş noktası olarak öne çıkmaktadır. Bunun yanında potansiyeli bakımından Ege Bölgesi nin en büyük limanı olan İzmir Limanı Türkiye nin en stratejik limanlarından biridir (İZKA, 2010:26). İzmir, sahip olduğu diğer üstünlüklerle birlikte lojistik gelişmişlik açısından İstanbul dan sonra ikinci sırada yer almaktadır (Özbilgin, 2011:123). Bu bağlamda ajans, İzmir in ekonomik gelişimini destekleyici, bölge için rekabet yaratacağı düşünülen ve büyük bir potansiyel ile bölgede büyümeyi bekleyen anahtar sektörlerden biri olarak lojistik sektörünü görmektedir (İZKA, 2010:38). Ajans, Mayıs 2009 da, İzmir de Lojistik Sektörünün Mevcut Durumu ve Gelişme Potansiyelinin Analizi başlıklı rapor yayınlamıştır. Raporda İzmir de lojistik sektörünün mevcut durumu ve gelişme potansiyeli analiz edilmiştir. Bununla beraber ajans tarafından 17 Haziran 2009 tarihinde İzmir Ticaret Odası ile işbirliği içerisinde Lojistik Sektörü Çalıştayı gerçekleştirilmiştir. Bir gün süren çalıştaya sektörün İzmir de önde gelen temsilcileri katılım sağlamış ve sektör kapsamlı bir şekilde masaya yatırılmıştır. Çalıştayda, altyapı, planlama, eğitim, mevzuat, tanıtım, sektörel düzenlemeler ve finansman başlıkları altında 5 adet stratejik öncelik ortaya konmuştur. Bu öncelikler, liman-demiryolu altyapı eksikliği, eğitim ve planlama, mevzuat ve yasal şartlar, İzmir bölgesinin tanıtımı ve gelişimi, sektörel regülasyonların sağlanması ve sektörel finansman yetersizliği olarak belirlenmiştir. Sonuç olarak, her bir stratejik öncelik için hedefler ortaya konmuş, her bir stratejik öncelik altındaki ilk 5 hedef grubu için eylemler ve bu eylemleri gerçekleştirecek kurumlar belirlenmiştir. Ajans tarafından yayınlanan İzmir Kümelenme Stratejisinin Geliştirilmesine Yönelik Araştırmalar Sonuç Raporu nda yapılan istatistiki analiz sonucu, lojistik sektörü kümelenme potansiyeli olan sektörler arasında görülerek, bölgedeki kilit aktörler ile görüşmeleri içeren saha çalışması yapılmış ve firmalar üzerinden iş ve ihtiyaç analizi, küme dinamiği analizi, kümelenme düzeyi analizi ve iş kümesi haritaları ortaya çıkarılmıştır. İş ve ihtiyaç analizinden çıkan sonuçlara göre sektörün yurtiçi pazarlama kapasitesi ve üretim kaynakları yeterli görülürken yurtdışındaki pazarlama kapasitesi ve üretimdeki yenilikçilik boyutu yetersiz görülmüştür. Kümelenme potansiyeli ele alındığında sektörün 3

4 istihdam düzeyi dışında kümelenmeye yönelik bir kapasitesinin olmadığı ve sektörde ilişki ve örgütlenme düzeyinin oldukça düşük olduğu ortaya çıkmıştır (Özdemir ve İneler, 2010:55-57) Güney Ege Kalkınma Ajansı Ajansın sorumluluk alanı Aydın, Denizli ve Muğla illerinden oluşan TR32 Düzey 2 bölgesidir. Bölgenin çevre illerdeki limanlara ulaşım yolları üzerinde olması ve karayollarının kesişim noktasında bulunarak birçok bölgeyi birbirine bağlaması sektörü öne çıkarmıştır. Bu bağlamda karayolu ve boru hattı taşımacılığının yoğunluğu dolayısıyla lojistik sektörünün bölgede kümelenme potansiyeli yüksek sektörlerden birisi olduğu görülmektedir (GEKA, 2011:41). Ajans, bölgede lisanslı depoculuk faaliyetlerinin gerçekleştirilmesine destek vermekte, Kaklık ta demiryolu lojistik merkezinin kullanımının etkinleştirilmesine yönelik lobi faaliyetleri yapmakta ve kombine taşımacılık faaliyetleri geliştirilmesine yönelik çalışmalar yürütmektedir. Ayrıca 2010 yılı mali destek programı kapsamında Lojistik Büyüyor, Dünya Küçülüyor adlı projeyi yürütmekte ve proje ile sektörün nitelikli eleman eksikliğinin giderilmesine katkı sağlamayı amaçlamaktadır Zafer Kalkınma Ajansı Ajansın sorumluluk alanı Afyon, Kütahya, Manisa ve Uşak illerinden oluşan TR33 Düzey 2 bölgesidir. Alanyunt (Kütahya) kavşağı üzerinde lojistik merkez kurulması amacı ile hazırlanan Alayunt Lojistik Merkezi Etüd-Araştırma Projesi nin fizibilite çalışması Zafer Kalkınma Ajansı nın kontrolünde gerçekleştirilmiştir. TOBB çatısı altında ve Manisa Ticaret ve Sanayi Odası önderliğinde 2006 yılında başlatılan çalışmalarla oluşan Batı Anadolu Lojistik Organizasyonlar (BALO) projesi ajans tarafından titizlikle takip edilmektedir. Ajans, başlangıçta proje kapsamında yer almayan Kütahya nın projeye dahil edilmesinde aktif rol almıştır. Aynı şekilde Uşak ında projede yer alması için girişimlerde bulunmaktadır. Bunun yanında ajans, proje ile ilintili olarak, teknik ekipmanların projeye uyumu, lojistik merkezlerin yeri, bölgenin yapısıyla proje hedeflerinin örtüşmesi gibi konularda çalışmalarını devam ettirmektedir. Ajans, 2011 yılı içerisinde bölgede lojistik sektörüyle ilgili mevcut ve planlanan yatırımların yaratacağı etkiyi arttırmak ve söz konusu yatırımların gerektiğinde yönlendirilebilmesini sağlamak amaçlarıyla Zafer Cazibe Merkezi çalışmalarına başlamıştır. Söz konusu çalışmaların Ulaşım, Lojistik ve Havaalanı Çevresi Gelişim Planları ve Bölgesel İnovasyon Stratejisi olmak üzere 2 farklı başlıkta yürütülmesi karara bağlanmıştır. Zafer Bölgesel Havaalanı çalışmaların merkezinde yer almakta olup, ilk aşamada havaalanının yaratacağı katma değer ve diğer sektörler üzerindeki olumlu etkilerinin arttırılması amaçlanmaktadır. Bu çerçevede, gerçekleştirilen Belçika-Fransa Çalışma Ziyaretinde Avrupa daki örnek uygulamalar incelenmiştir. Zafer Cazibe Merkezi için yerel, ulusal ve uluslararası aktörlerle ve Zafer Bölgesel Havaalanı inşaatının yüklenici firması Çeçen Holding ve ilgili Aviasolutions danışmanlık şirketiyle görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Bunun yanında, lojistik ve sanayi sektörlerindeki yatırım ve gelişmelerde koordinasyonunun sağlanabilmesi amacıyla ilgili Bakanlıklarla bilgi alışverişinde bulunulmuş, üniversite-sanayi işbirliğinin arttırılması hedefi çerçevesinde bölge üniversiteleri sürece ilişkin bilgilendirilmiş ve rektörler düzeyinde toplantılar gerçekleştirilmiştir (ZEKA, 2012:44). Ajans ileriye dönük olarak, Ulaşım ve Lojistik başlığının da yer alacağı Rekabetçilik Stratejisi başlıklı çalışmanın hazırlıklarını sürdürmektedir Bursa, Eskişehir, Bilecik Kalkınma Ajansı Ajansın sorumluluk alanı Bilecik, Bursa ve Eskişehir illerinden oluşan TR41 Düzey 2 bölgesidir. Ajans, Gebze- Bursa-İzmir Otoyolu Projesi nde yer alan güzergahtaki ajansları 6 Aralık 2011 de Marmara Bölgesi Kalkınma Ajansları İstişare Toplantısı nda bir araya getirmiştir. Toplantıda Marmara Bölgesinde devam eden ve yapılması planlanan ulaşım projeleri ile Gebze-Bursa-İzmir Otoyolu projesinin olası etkileri analiz edilerek ilgili toplantı ve çalıştaylar planlanmıştır. Bunun yanında DFD kapsamında Eskişehir deki Lojistik İhtiyaç ve Faaliyetlerinin Belirlenmesine İlişkin Fizibilite Çalışması başlıklı proje ajans tarafından desteklenmektedir. Projede, yaklaşık 300 ticari işletme ile lojistik faaliyetlere ilişkin talepler anket yöntemiyle belirlenerek bölgenin lojistik durumu tespit edilmektedir. Ortak proje fikirlerinin yaratılması amacıyla 29 Şubat 2012 de düzenlenen, raylı sistemler, havacılık ve otomotiv başlıklarını kapsayan, Ulaşım Sistemleri konulu Ar-Ge Proje Pazarı ajansın ortaklığı ile gerçekleştirilmiştir Doğu Marmara Kalkınma Ajansı Ajansın sorumluluk alanı Bolu, Düzce, Kocaeli, Sakarya ve Yalova illerinden oluşan TR42 Düzey 2 bölgesidir. Bölge, gelişmiş ekonomisi ve coğrafi konumunun sağladığı avantajlarla lojistik yoğunlaşmanın en fazla görüldüğü bölgelerden birisi olarak, Marmara Denizi ve Karadeniz e olan kıyısı, gelişmiş karayolu ve demiryolu ağı, İstanbul, Bursa ve Ankara gibi önemli merkezlere yakınlığı, İzmit Körfezi ndeki limanlar ve güçlü sanayi yatırımları ile lojistik sektörü açısından cazibe merkezidir (Özbilgin, 2011:100). Bu bağlamda, bölgenin taşıdığı potansiyelin değerlendirilmesi ve sektörün gelişim sağlaması adına ajansa önemli işler düşmektedir. Ajans, 2010 yılı Temmuz ayında ilan edilen 7. Çerçeve Program Bilgi Bölgeleri proje teklif çağrısına Almanya, İtalya ve Bulgaristan dan ulaşım kümelerinin temsil edildiği ve Türkiye den Doğu Marmara Lojistik Kümesinin yer aldığı InTraRegio adlı projenin ortağı olarak başvuru yapmıştır. Kümenin kamu ayağını ve küme liderliğini ajans temsil etmektedir. Proje, 2011 Nisan ayı itibarıyla fonlanmaya hak kazanmıştır. Proje süresince Köseköy Lojistik köyü, İzmit Liman Projesi, Doğu Marmara demiryolları, Cengiz Topel Havalimanı ve bunlara ilişkin oluşacak yük trafiği, değer zinciri ilişkileri, güvenlik, çevresel etki, maliyet konularının ele alınması, eğitim olanakları ile uluslararasılaşmanın değerlendirilmesi öngörülmektedir (MARKA, 2012:168). Ajans, 12 Ağustos 2011 de Lojistik Çalıştayı ve 16 Eylül 4

5 2011 de Kocaeli Lojistik Paneli ni gerçekleştirmiştir. Ayrıca Litvanya, Beyaz Rusya ve Ukrayna nın katılımı ile Karadeniz i İskandinav ülkelerine lojistik olarak bağlamak amacıyla yapılan bir girişim olan Viking Projesi nde Türkiye nin konumu hakkında araştırmalar gerçekleştirmiş ve bu projede Karasu Limanı ve İzmit Körfezi başta olmak üzere Doğu Marmara Bölgesi nin yerini ve projenin olası etkilerini incelemeye yönelik raporlama yapmıştır (MARKA, 2012:106). Ajans, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından yaptırılmakta olan Kocaeli Lojistik Mastır Planı çalışmalarına destek vermektedir. İzmit Körfezi'nde yer alan limanların Türkiye'nin 2023 yılı ihracat hedeflerine yönelik olarak ihtiyaç ve projeksiyonları ile mevcut durumunu ortaya koyan İzmit Körfezi Liman Bölgesi Raporu nu Kocaeli Valiliği için hazırlamıştır. Ayrıca DFD kapsamında, UND için hazırlanan Doğu Marmara Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Sektörünün Analizi, Kocaeli Sanayi Odası için hazırlanan Kocaeli Deniz Taşımacılığı Fizibilite Çalışması desteklenmekte ve Doğu Marmara lojistik çalışmaları kapsamında bir adet AB Projesi yürütülmektedir Ankara Kalkınma Ajansı Ajansın sorumluluk alanı sadece Ankara dan oluşan TR51 Düzey 2 bölgesidir. Ajans, 2010 yılı DFD programı kapsamında Bilkent Üniversitesi nin Ankara Uluslararası Lojistik Sektörünün Yapısal Analizi, Potansiyelinin Ortaya Konulması adlı projesini desteklemiştir. Ankara ülkenin batısı ve doğusu arasında merkez bir konumda yer alması nedeniyle yük taşımacılığında önemli bir köprü işlevi görmektedir. Bunun yanında lojistik gelişmişlik açısından ülkede ön sıralarda yer almaktadır (Özbilgin, 2011:123). Buna rağmen kalkınma ajansının sektöre yönelik faaliyetlerinde ciddi bir yetersizlik göze çarpmaktadır. Yapılacak planlama ve çalışmalarda lojistiğe öncelik tanınması ve sektöre yönelik stratejiler oluşturulması bölge açısından önem taşımaktadır Mevlana Kalkınma Ajansı Ajansın sorumluluk alanı Karaman ve Konya illerinden oluşan TR52 Düzey 2 bölgesidir. Ajansın uzman desteği ve Konya daki yerel kurumların katılımı ile Lojistik Komitesi oluşturulmuştur. Komite, Konya da sektörün sorunlarına dikkat çekmek amacıyla birçok faaliyet gerçekleştirmiştir. 9 Eylül 2011 den itibaren DFD kapsamında TR52 Bölgesi Lojistik Strateji Planı Önhazırlık Raporu başlıklı proje ajans tarafından desteklenmektedir. Bunun yanında TCDD tarafından lojistik merkez için tahsis edilen 300 bin m² lik alan ajansın ve Lojistik Komitesi nin çabalarıyla 1 milyon m² ye çıkartılmıştır Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı Ajansın sorumluluk alanı Antalya, Burdur ve Isparta illerinden oluşan TR61 Düzey 2 bölgesidir. Ajansın danışma organı olan Kalkınma Kurulu 26 Nisan 2010 tarihinde Lojistik Komisyonu oluşturmuş ve sektörle ilgili rapor hazırlamıştır (BAKA, 2011:31). Ayrıca 2010 da Altyapı, Ulaşım ve Lojistik başlıklı rapor bastırmıştır (BAKA, 2011:47). Ajans, Antalya ve Konya arasında yapımı planlanan hızlı tren hattı ile ilgili olarak Antalya Konya Hızlı Tren Hattı Projesi Raporu hazırlamıştır Çukurova Kalkınma Ajansı Ajansın sorumluluk alanı Adana ve Mersin illerinden oluşan TR62 Düzey 2 bölgesidir. Bölge, deniz, hava, demiryolu ve karayolu gibi alternatifli ve gelişmiş ulaşım altyapısı ve gelişmiş sanayi altyapısı ile öne çıkmaktadır. Özellikle Adana, 80 kilometre doğusunda İskenderun Limanı, 60 kilometre batısında, Mersin Limanı ve il sınırları içinde, acil lojistik sağlama anlamında büyük avantaj sağlayan havalimanı ile taşıma maliyetleri konusunda diğer kentler içinde avantajlı bir konumda bulunmaktadır (Özgümüş, 2008:25). Lojistik sektörü, ajans tarafından Çukurova Bölge Planında bölgede öne çıkan 9 lider sektörden bir tanesi olarak belirlenmiştir ve 2009 yıllarında lojistik sektörünün kapasitesinin geliştirilmesi, hizmet kalitesinin ve verimliliğin artırılması önceliği altında ambalajlama, paketleme ve depolama faaliyetlerinin geliştirilmesi ve modernizasyonu kapsamında yerel firmalara mali destek sağlanmıştır yılındaki mali destek programının temel önceliklerinden bir tanesi lojistik sektöründe pazar ağlarının genişletilmesi olarak belirlenmiştir. Bu çerçevede antrepoculuk ve ardiye, dok ve antrepo işletmeciliği ile tarım ve gıda ürünlerinin kurutulması, soğuk muhafazası ve depolanması faaliyetleri desteklenmiştir yılı mali destek programında ise, tarım ve gıda ürünleri imalatı önceliği altında tarım ve gıda ürünlerinin kurutulması, paketlenmesi, soğuk muhafazası ve depolanması faaliyetleri desteklenmektedir. Bunun yanında, Mersin Lojistik Platformu toplantıları ajans tarafından sürekli olarak takip edilmektedir. Ajans, Mersin Lojistik ve Transport fuarına 6-9 Ekim 2011 tarihlerinde stant açmış ve gelen ziyaretçileri bilgilendirmiştir. Kentsel gelişmede limanların rolünü ortaya çıkarmayı hedefleyen bir OECD projesi olan Liman Şehirleri Projesi, OECD Bölgesel Gelişme Politikaları Komitesi tarafından 2010 yılı içerisinde başlatılmıştır. Bu proje, limanların kentler ve bölgeler üzerindeki etkisinin değerlendirilmesini, olumlu bölgesel etkilerin azaltılmasını ve olumsuz etkilerin sınırlandırılmasını amaçlayan politikaların karşılaştırmalı bir analizinin yapılmasını amaçlamaktadır. Söz konusu çalışmaya Türkiye den Mersin Limanının bir vaka çalışması olarak dahil edilmesi kararlaştırılmıştır. Proje kapsamında Paris te düzenlenen çalıştaylar ile ilgili olarak ajans tarafından bilgilendirme ve hazırlık çalışmaları gerçekleştirilmiştir. 14 Haziran ve 9 Aralık 2011 tarihlerinde Paris te düzenlenen çalıştaylara katılım sağlayan ajans, dünya liman idareleri kadar ulusal, bölgesel ve yerel hükümetler için de politika tavsiyelerinde bulunacak olan bir OECD sentez raporu yayınlayacaktır (ÇKA, 2012:23). 5

6 6.13. Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansı Ajansın sorumluluk alanı Hatay, Kahramanmaraş ve Osmaniye illerinden oluşan TR63 Düzey 2 bölgesidir. Ajans, Hatay ve Osmaniye nin yer aldığı Lojistik Mastır Planı için hazırlıklarını sürdürmektedir. Bunun yanında, mali ve teknik desteğin verildiği İskenderun Lojistik Köyü İle Antakya ve Osmaniye Lojistik Destek Merkezleri Mastır Planı lojistik uzmanlarına hazırlatılmıştır. Planda Hatay ilinin lojistik potansiyeli ele alınmış, ulusal ve uluslararası rekabet edebilirlik bağlamında bölgede gerçekleştirilecek lojistik köy yatırımının sürdürülebilir olması için kurulması önerilen İskenderun Lojistik Köyü ile Antakya ve Osmaniye Lojistik Destek Merkezleri projelerini şekillendiren stratejiler ortaya konulmuştur Ahiler Kalkınma Ajansı Ajansın sorumluluk alanı Aksaray, Kırıkkale, Kırşehir, Niğde ve Nevşehir illerinden oluşan TR71 Düzey 2 bölgesidir. Ajans, TR71 Bölgesi Demiryolu Raporu başlıklı çalışmayı hazırlayarak Antalya-Konya-Aksaray-Nevşehir- Kayseri illerinde geçmesi planlanan hızlı tren hattı, Ankara- Kayseri hızlı tren hattı güzergâhı ve Yerköy-Kırşehir- Nevşehir- Aksaray-Niğde yük treni hattı güzergahı üzerinde durmuştur Orta Anadolu Kalkınma Ajansı Ajansın sorumluluk alanı Kayseri, Sivas ve Yozgat illerinden oluşan TR72 Düzey 2 bölgesidir. Ajans, 2013 te Lojistik Mastır Planı hazırlamayı planlamakta ve 2012 yılı içerisinde kamuoyu ile paylaşılacağı lojistik sektörü ile ilgili rapor hazırlamaktadır. Ayrıca, hızlı tren projesinin ve lojistik köyün bölgeye yapacağı etki ile ilgili 2 adet toplantı düzenleyecektir. Ancak 22 Aralık 2010 da Kalkınma Kurulu nda alınan karar uyarınca oluşturulan 4 farklı sektörel çalışma grubu arasında lojistik sektörü yer almamaktadır. Ancak sektörel çalışma gruplarının 2012 yılında da devam ettirilmesi planlanmakta ve lojistik sektörüne ait bir rapor hazırlanması gündemde tutulmaktadır (ORAN, 2012:27). Samsun ve Mersin Limanlarını birbirine bağlamak amacıyla Kuzey-Güney Hızlı Demiryolu Yük Taşımacılık Hattının oluşturulması ve bu projenin hayata geçirilmesi için ajans tarafından bir ön fizibilite yapılması düşünülmektedir. Bu proje sayesinde Kuzey ülke yüklerinin çok yoğun ve kaza riski olan İstanbul Boğazı yerine alternatif bir hattan daha kısa bir sürede Güney ülkelerine ulaştırılmasının sağlanacağı öngörülmektedir. Bu kapsamda ajans bölgenin Kuzey-Güney demiryolu hattı ile Doğu-Batı demiryolu hattı kavşağında depolama ve lojistik üssü olması konusunda bir fizibilite çalışmasını yapmayı ve Kalkınma Bakanlığına sunmayı planlamaktadır (ORAN, 2012:35) Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı Ajansın sorumluluk alanı Bartın, Karabük ve Zonguldak illerinden oluşan TR81 Düzey 2 bölgesidir. Ajans, henüz bölgede lojistik sektörü ile ilgili herhangi bir çalışma ve planlama yapmadığını ifade etmiştir Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı Ajansın sorumluluk alanı Çankırı, Kastamonu ve Sinop illerinden oluşan TR82 Düzey 2 bölgesidir. Ajans 2011 içerisinde İnebolu Limanı Ticaret Potansiyelinin Mukayeseli Değerlendirmesi ve Sinop Limanı Ticaret Potansiyelinin Mukayeseli Değerlendirmesi başlıklı iki sunum yapmıştır. Bunun yanında Kastamonu Havaalanı Kalkınma Ajansı Görüşü başlıklı rapor hazırlayarak ilgili yerlerle paylaşmıştır Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı Ajansın sorumluluk bölgesi Amasya, Çorum, Samsun ve Tokat illerinden oluşan TR83 Düzey 2 bölgesidir. Denizyolu, demiryolu, karayolu ve havayolu ulaştırma türlerinin kesişim noktasında bulunması sebebiyle Samsun için lojistik çok önemli bir sektördür. Özellikle, geniş bir hinterlanda sahip olan Samsun Limanı önemli bir aktarma merkezi olarak öne çıkmaktadır. Lojistik açısından hızla gelişmekte olan Samsun da, Samsun Limanı nın özelleştirilmesi, Yeşilyurt Limanı nın kapasite artışı, TCDD Gelemen yük terminalinin açılması gibi gelişmelerle lojistik aktivitelerde büyük bir artış gözlenmiştir. Zincir mağazalar kendi depolarını açmış ve Karadeniz Bölgesi nin en stratejik noktası olan Samsun da lojistik giderek yerleşmeye başlamıştır (Yıldıztekin, 2012). Bu aşamada, bölgedeki ajansın sektörün gelişimine yönelik proje ve girişimleri desteklemesi daha da önem kazanmaktadır. Ajans, 2010 yılının ikinci yarısında TR83 Bölgesi Lojistik Platformu nu kurmuştur. Bu sayede lojistik sektörü ile ilgili karar vericileri ve özel sektör temsilcilerini belirli aralıklarla bir araya getirerek bölgede lojistik sektörü ile ilgili yapılması gerekenleri tartışmaktadır. Bunun yanında 2010 yılı DFD kapsamında ajans tarafından finanse edilen TR83 Bölgesi Lojistik Mastır Planı Projesi tamamlanmıştır. Ajans, Samsun İl Özel İdaresi tarafından hazırlatılan ve lojistik sektörünün de yer aldığı Samsun Ekonomisine Yön Veren Sektörlerin Rekabet Analizi projesine izleme ve değerlendirme faaliyetlerinde görüşleriyle destek olmuş ve 7. Çerçeve Programı Kapasiteler Özel Programı Bilgi Bölgeleri çağrısına yönelik tematik odağı Sürdürülebilir Ulaştırma olan bir proje hazırlamıştır. Lojistik Platformu nun 2011 yılı ilk toplantısı 23 Mart 2011 tarihinde Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı toplantı salonunda gerçekleştirilmiştir. Toplantıda Lojistik Mastır Planı nda lojistik köy kurulmasına yönelik belirlenen yerlerin değerlendirilmesi yapılarak, 5 alternatif yerleşim alanının avantajları ve dezavantajları tartışılmıştır. Alternatif yerleşim 6

7 alanları kamulaştırma maliyetleri, imar durumu, yatırım maliyetleri, topografik yapı açısından değerlendirilmiştir (OKA, 2012:33) Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı Ajansın sorumluluk alanı Artvin, Giresun, Gümüşhane, Ordu, Rize ve Trabzon illerinden oluşan TR90 Düzey 2 bölgesidir. Ajans, TR90 Bölgesi Lojistik Mevcut Durum Analizi Ve Gelişme Stratejisi başlıklı çalışmanın 2012 yılı başı itibariyle taslak halini tamamlamıştır. Bu süreçte 47 birebir, 11 de odak grup toplantısı yapılmıştır. Ayrıca ajans, bölgede lojistik merkez kurulabilirliğini inceleyen bir çalışmayı lojistik uzmanlarına hazırlatmaktadır. Trabzon özelinde konferans, seminer, panel, sempozyum şeklinde Trabzon un ve Doğu Karadeniz Bölgesi nin lojistik açıdan potansiyelini tanıtmak ve lojistik konusuna dikkat çekmek amacıyla Lojistik Programı yapmayı düşünmektedir. 31 Mayıs 2011 de ajansa bağlı Kalkınma Kurulu nun 7. toplantısında Doğu Karadeniz Bölgesi nin lojistik potansiyeli gündeme getirilmiştir. Toplantıda jeo-stratejik açıdan Asya ve Avrupa ile Karadeniz ve Akdeniz arasında kavşak konumunda bulunan bölgenin, Avrupa, Balkanlar, Karadeniz, Kafkaslar, Hazar, Orta Asya ve Orta Doğu ülkeleri için potansiyel dağıtım ve aktarma merkezi özellikleri ile uluslararası lojistik açısından avantajları masaya yatırılmıştır. Sonuç olarak, bölgenin lojistik olanak ve yeteneklerinin gelişmesi için temel taşımacılık sistemleri olan karayolu, denizyolu, demiryolu, havayolu ve boru hattı taşımacılığının tamamının gözden geçirilmesi, karma taşımacılığa dayalı tüm uluslararası ve ulusal taşımacılık alt yapısındaki kapasite ve kalite yetersizliklerinin giderilmesi, fiziksel ve kurumsal alt yapının geliştirilmesi gibi öneriler öne çıkmıştır (DOKA, 2012) Kuzey Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı Ajansın sorumluluk alanı Bayburt, Erzincan ve Erzurum illerinden oluşan TRA1 Düzey 2 bölgesidir. Ajans, henüz bölgede lojistik sektörü ile ilgili herhangi bir çalışma ve planlama yapmadığını ifade etmiştir Serhat Kalkınma Ajansı Ajansın sorumluluk alanı Ağrı, Ardahan, Iğdır ve Kars illerinden oluşan TRA2 Düzey 2 bölgesidir. Ajans, özellikle Kars ta lojistik merkez kurulmasına yönelik olarak yoğun şekilde çaba harcamaktadır. Bu doğrultuda Ağustos 2010 da Lojistik Merkezinin Kars ta Kurulabilirliğine İlişkin Rapor, Aralık 2011 tarihinde TRA2 Bölgesinde Serhat Lojistik Vadisi İmkanı başlıklı bir rapor yayınlamıştır. Bunun yanında ajans, Kafkas Üniversitesi ile birlikte 6 Haziran 2011 de Bakü - Tiflis Kars Demiryolu Projesi ve TRA2 Düzey 2 Bölgesi Açısından Önemi başlıklı bir panel düzenlemiştir. Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Projesi ve Lojistik ile Bakü Tiflis Kars Demiryolu Projesinin Ekonomik Etkileri konulu iki oturumda toplam yedi konuşmacı söz almıştır Fırat Kalkınma Ajansı Ajansın sorumluluk alanı Bingöl, Elazığ, Malatya ve Tunceli illerinden oluşan TRB1 Düzey 2 bölgesidir Bölge Planı çerçevesinde belirlenen öncelikli sektörler arasında lojistik sektörü yer almamaktadır (FKA, 2011:37) Eylül 2011 tarihlerinde Malatya'da Fırat Kalkınma Ajansı ev sahipliğinde gerçekleştirilen 1. Uluslararası Bölgesel Kalkınma Konferansı na BKA nı temsilen pek çok bildiri sunulmuştur. Ancak bu sunumlar arasında lojistik konulu herhangi bir bildiriye rastlanmamıştır Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı Ajansın sorumluluk alanı Bitlis, Hakkari, Muş ve Van illerinden oluşan TRB2 Düzey 2 bölgesidir. Ajans, henüz bölgede lojistik sektörü ile ilgili herhangi bir çalışma ve planlama yapmadığını ifade etmiştir İpekyolu Kalkınma Ajansı Ajansın sorumluluk alanı Adıyaman ve Gaziantep illerinden oluşan TRC1 Düzey 2 bölgesidir. Ajans, bölgeye yönelik Orta Doğu da lojistik merkezi haline gelmek şeklinde bir vizyon belirlemiştir. Bu vizyona göre lojistik sektörü, öncelikli görülen 4 sektör arasında değerlendirilmektedir (İKA, 2012:19). Ajans, DFD kapsamında UND ile işbirliği içinde TRC1 Bölgesi Lojistik Sektörü Analizi raporu hazırlamıştır. Bunun yanında, ileriye dönük olarak lojistik mastır planı yapmayı planlamaktadır Karacadağ Kalkınma Ajansı Ajansın sorumluluk alanı Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinden oluşan TRC2 Düzey 2 bölgesidir. Ajans 23 Eylül 2010 da Şanlıurfa da ve 30 Eylül 2010 da Diyarbakır da Ticaret, Dış Ticaret ve Lojistik Çalıştayı düzenlemiştir. Çalıştaylara merkezi yönetim birimleri, bölge teşkilatları, yerel yönetimler, üniversite, organize sanayi bölgesi yönetimi, özel sektör temsilcileri ile çok sayıda sivil toplum örgütü katılım göstermiştir. Şanlıurfa daki çalıştayın sonunda lojistik altyapısının geliştirilmesi için; bölgede taşıma maliyetlerinin azaltılması, limanların ve gümrük kapılarının demiryolu ulaşımı ile erişilebilirliklerinin artırılması, bölge illeri arasında demiryolu bağlantısının sağlanarak demiryolları kullanımının etkinleştirilmesi ve bölgede sanayi bölgelerine depolama alanlarının oluşturulması gerektiği vurgulanmıştır. Diyarbakır daki çalıştayın sonunda ise demiryolu altyapısının güçlendirilmesi ve karayolları yük trafiğinin demiryollarına aktarılması, otoyol bağlantısının sağlanması ve lojistik altyapısının güçlendirilmesi gerektiği vurgulanmıştır (Karacadağ, 2011:31-60). 7

8 Ajans tarafından Şanlıurfa Lojistik Merkezi/Kara Limanı Projesi fizibilite çalışmaları yapılmaktadır. Proje kapsamında 350 bin m² kapalı alan, 35 bin m² açık alan, 4-5 km iç yol bağlantıları inşaatı planlanırken, en az 65 firmanın bu tesiste yer alması ve doğrudan 150 kişiye yönelik istihdam sağlanması hedeflenmektedir. Diyarbakır'da da bir lojistik merkez kurulması ile ilgili fizibilite yaptırmak için ihale hazırlıkları yapan ajans, Temmuz 2012 sonu itibariyle fizibilite çalışmalarını tamamlayarak gerekli fon arama çalışmalarına başlamayı planlamaktadır. Bu bağlamda ajans, Diyarbakır'da lojistik merkez kurulması ile ilgili Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programına (BROP) Konsept Not hazırlayarak Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına sunmuştur Dicle Kalkınma Ajansı Ajansın sorumluluk alanı Batman, Mardin, Şırnak ve Siirt illerinden oluşan TRC3 Düzey 2 bölgesidir. Ajans, bölge de kurulması düşünülen lojistik üs konusunda ihtiyaç analizi yapmak, mevcut örnekleri incelemek amacıyla Nisan 2011 süresince Adana TCDD 6.Bölge Müdürlüğü, Mersin Nakliyeciler Derneği, Mersin Lojistik Platformu, Ankara Lojistik Üssü, Ankara Genç İşadamları derneği, Boğaziçi Üniversitesi Lojistik Semineri, LODER gibi kurumlara çalışma ziyaretleri yapmıştır. Bu ziyaretlerin ortaya çıkardığı ön ihtiyaç analizi çerçevesinde 29 Nisan 2011 de Mardin de, Mardin Lojistik Köy İhtiyaç Analizi Çalıştayı gerçekleştirilmiştir Çalıştay sonucunda bölgenin özellikle Irak a yapılan dış ticaret amaçlı taşımalarda stratejik bakımdan iyi bir konumda olması ve kişi başına düşen kamyon tır sayısında Türkiye ortalamasının üzerinde olması güçlü yönler olarak kabul edilmiş ve bu potansiyelin fırsatlara dönüştürülüp değerlendirilmesi için lojistik altyapısının geliştirilmesi gerektiği konularında görüş birliğine varılmıştır (DİKA, 2011:38). Sonuç Yerel ekonomilerin küresel üretim ve tüketim ağlarına katılımını arttırmaya dönük olarak, yeni iş imkanlarının yaratılması, teknolojinin ve yeni fikirlerin daha kolay yayılması, aynı bölgede yaşayan insanlar ve kurumlar arasında eş zamanlı iletişimin kurulması için yeni araçlar geliştirme ihtiyacı duyulmuştur. Bu araçlardan biri de BKA dır. Yerel kalkınmanın itici gücü olarak görülen ve geleneksel bürokratik yönetim anlayışından farklılaşan BKA na bölgesel gelişme yoluyla sürdürülebilir kalkınmayı sağlama fonksiyonu yüklenmekte ve ajansların çeşitli ülkelerde başarıya ulaşan örnekleri bulunmaktadır. Lojistiğin gelir ve maliyet düzeylerine önemli etkiler yapması ve katma değer yaratan faaliyetlerden oluşması, rekabet gücünün geliştirilmesinde lojistik sektörünü öne çıkarmıştır. Bu bağlamda sektör, dengeli kalkınma hedefine dönük olarak bölgelerarası refah seviyesi ve gelişmişlik farklılıklarının giderilmesinde BKA nın ilgisini hak etmektedir. Sektöre verilecek destek ve lojistiğe uyandırılacak olan ilgi BKA açısından önemli bir faaliyet alanı olarak değerlendirilmektedir. Çalışma sonunda, Türkiye de lojistik sektörünün gelişimine yönelik BKA tarafından yürütülen faaliyetlerin genel olarak yeterli ve gerekli düzeyde olmadığı anlaşılmaktadır. Özellikle, İstanbul, Ankara, Konya, Adana ve Mersin gibi lojistik sektörü açısından Türkiye de öne çıkan şehirlerde bulunan ajansların gerçekleştirdikleri çalışmaların diğer ajanslara nispeten zayıf kaldığı ortaya çıkmıştır. Bunun yanında, yürütülen faaliyetlerde bazı ajanslar önemli aşamalar kaydederken bir kısmının aynı hızı yakalayamadığı görülmektedir. Özellikle gelişmişlik düzeyi batıya göre daha geri olan bölgelerde BKA nın sektöre yönelik faaliyetlerinin yetersiz olması beraberinde bölgeler arası dengesizliği derinleştirici bir riski getirmektedir. Bu bölgelerdeki ekonomik, sosyal, coğrafi ve iklimsel özelliklerin ve birtakım dışsal nedenlerin sektörün gelişmesini kısıtlamasından ötürü sektörün öncelik sırasının ve ilgi düzeyinin farklılaştığı düşünülmektedir. Ajansların dışında gelişen bu faktörlerden başka, uzman sayısının yetersizliği, ajansların oluşum aşamasında bulunmaları, yatırım destek ofislerinin aktif hale getirilememesi ve deneyim eksikliği gibi ajanslarla ilgili unsurlar da sektörel faaliyetlerin yürütülmesini yavaşlatan içsel nedenler olarak görülmektedir. İçsel ve dışsal olarak ortaya çıkan bu kısıtlamaların aşılmasında, bölgeler arası farklılıkları azaltma esasıyla ortaya çıkan BKA nın, yerel ihtiyaç ve potansiyeli ortaya çıkarması ve beklentileri karşılaması gerekmektedir. Ayrıca BKA nın insan ve finansal kaynaklarını daha çok bölge içinde öne çıkan illerde kullanmayı tercih etmesi bölge içi farklılıkları artırıcı etki doğurabilmektedir. Bu bağlamda, Türkiye de BKA nın bütüncül bir yaklaşımla lojistik sektörüne yönelik daha fazla spesifik çalışmalar yapması ve yerel kaynakları harekete geçirerek sektörün çeşitli sorunlarını çözmede öncülük etmesi gerekmektedir. Hazırlanan bölgesel lojistik mastır planlarının kapsamlı bir uygulama imkanı bulmasında BKA nın aktif olarak rol almalarına ihtiyaç duyulmaktadır. Bunun yanında, Türkiye de lojistik sektörünün büyüklüğü ve pazarda kaç şirketin faaliyet gösterdiği gibi konularda yeterli veri bulunmamaktadır. Bu eksikliğin ve sorunun aşılmasında BKA nın ortaya koyacağı çalışmalar ve raporlar konuya ışık tutacak ve boşluğu önemli derecede dolduracaktır. Sonuç olarak, BKA tarafından üstlenilecek, firmaların kurumsallaşma süreçlerini hızlandırma, mevzuat eksikliklerine dikkat çekme, ulaşım altyapısını geliştirmeye dönük faaliyetler lojistik sektörünün gelişmesine önemli katkı sağlayacaktır. 8

9 KAYNAKÇA Allen, G. (2002), Regional Development Agencies (RDA), House Of Commons Library, Research Paper, 02/50. BAKA (2011) 2010 Yılı Faaliyet Raporu, BAKA Yayın No: Bayraktutan, Y., Özbilgin M. (2011) Lojistik Sektörünün Düzey 2 Bölgelerinde Yığınlaşma Analizi ile İncelenmesi Selçuk Üniversitesi Üçüncü Yerel Ekonomiler Kongresi Bildiriler Kitabı: ÇKA (2012) 2011 Yılı Ajans Faaliyet Raporu, B1k%20Faaliyet.pdf, DİKA (2011) Faaliyet Raporu Ocak-Haziran 2011, pdf, DOKA (2012) Kalkınma Kurulu Sonuç Bildirgesi, DTI (2006) Evaluating the impact of England s Regional Development Agencies:Developing a Methodology and Evaluation Framework, DTI Occasional Paper No:2, England. Engin, C. (2011) Kalkınma Ajansları: Türkiye ve İngiltere Ülke Örnekleri, Sosyal Ve Beşeri Bilimler Dergisi, Cilt:3, No:2, ss EURADA (1999) Creation, Development and Management of RDAs Does it have to be so difficult? FKA (2011) 2010 Yılı Faaliyet Raporu, GEKA (2011) TR32 Düzey II Bölgesi nde Kümelenme Yaklaşımı, df, İKA (2012) TRC1 Bölge Planı , İSTKA (2010) Etkinlik Raporu, %20Ula%C5%9F%C4%B1m%20ve%20Lojistik%20Konulu%20Tematik%20%C3%87al%C4%B1%C5%9Ftay. pdf, İZKA (2010) İzmir Bölge Planı , Arkadaş Matbaası, İzmir. Karacadağ (2011) TRC2 (Diyarbakır-Şanlıurfa) Bölgesi Bölge Planı ( ) Çalıştayları Raporu, A Grafik, Diyarbakır. MARKA (2012) 2011 Yılı Faaliyet Raporu, Raporu.pdf, Mountford, D. (2009) Organising For Local Development: The Role of Local Development Agencies, OKA (2012) 2011 Yılı Ara Faaliyet Raporu, pdf, ORAN (2012) 2012 Yılı Çalışma Programı, ORAN_2012_Yili_Calisma_Programi.pdf, Özbilgin, M (2011) Lojistik Sektörünün İktisadi Analizi: Kocaeli Örneği, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, SBE. Özdemir, S. Y. ve İneler, F. M. (2010) İzmir Kümelenme Stratejisinin Geliştirilmesine Yönelik Araştırmalar Sonuç Raporu, İZKA Yayını, İzmir. Özgümüş, Ü. (2008) Karların Çok Düştüğü ve Küçük Karlarla Çalışılmaya Başlandığı Bir Dönemde Ulaşım Maliyetleri de Önemli Bir Faktör Olarak Karşımıza Çıkmaktadır, Asoforum, Ocak/Şubat. Puljiz, J. (2003) The Role of Economic Development Agencies in Promoting the Development of Lagging Areas of Croatia - The Case of LEDAs, Der. Friedrich Ebert Stiftung, Economic Development on the Local and Regional Level Initiatives in South-East Europe, pp.31-47, Zagreb. Yıldıztekin, A. (2012) Samsun Lojistik Köyü 2. Adım Çalışması, Dünya Gazetesi, 1 Mart ZEKA (2012) Faaliyet Raporu, eka_faaliyet_raporu_2011.pdf,