Giri. Anahtar Kelimeler: Eitim yönetimi, okul yönetimi, yönetim süreçleri, müdür. Abstract

Transkript

1 Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Cilt: 7 Sayı: 33 Volume: 7 Issue: 33 Issn: OKUL MÜDÜRLERNN ETM YÖNETMNN LEVLER BALAMINDA YÖNETM SÜRECNDE KARILATIKLARI TEMEL SORUNLAR * BASIC PROBLEMS THAT SCHOOL ADMINISTRATORS COPE WITH IN THE PROCESS OF ADMINISTRATION IN THE CONTEXT OF EDUCATIONAL ADMINISTRATION S FUNCTION Hasan Basri MEMDUHOLU** Erdal MERÇ*** Öz Bu aratırma, okul yönetiminde karılaılan sorunları okul müdürlerinin görüleri dorultusunda belirlemek amacıyla yapılmıtır. Tarama modelindeki aratırma nitel yöntemle yürütülmütür. Aratırmanın verileri, yarı yapılandırılmı görüme tekniiyle toplanmıtır. Aratırmanın çalıma grubu Van il merkezindeki kamu okullarında görev yapan 20 okul müdüründen oluturulmutur. Veriler içerik analizi yöntemiyle çözümlenmitir. Aratırmada okul müdürlerinin yönetim sürecinde en çok karılatıkları temel sorunların; okulların fiziki yapısının yeterli ve planlı olmaması, örenci velilerinin okula ve eitim öretim faaliyetlerine karı ilgisiz olmaları, özlük haklarının yetersizlii nedeniyle öretmenlerin okulda verimli çalıamamaları, okulların bütçesinin olmaması, okullardaki bakım ve onarım ihtiyaçlarının zamanında ve yeterince karılanmaması ve okullarda kültürel ve sosyal etkinliklerin yapılabilecei mekânların yetersizlii olduu sonucuna ulaılmıtır. Anahtar Kelimeler: Eitim yönetimi, okul yönetimi, yönetim süreçleri, müdür Abstract This research aims to determine the problems that are faced with in school administration process according to administrators views. This survey-modelled research was carried out with qualitative approach. Data were collected with semi-structured interview technique. Work group of the research consists of 20 school administrators that currently work for public schools in Van city center. Data was analysed with content analysis method. As a result of the research, it is revealed that the most frequently problems that school administrators cope with are; insufficient and unplanned physical conditions of schools, uninterested behaviours of parents in school and educational activities, ineffectiveness of teachers because of inefficient employee personnel rights, insufficient budgets that state supply for schools, not meeting schools maintenance and repair needs adequately and in due time, lack of places which can be used for social and cultural activities. Keywords: Educational administration, school administration, administration processes, administrator Giri * Bu ara tırma nönü Üniversitesi nde Mayıs 2012 tarihleri arasında düzenlenen 7. Ulusal E itim Yönetimi Kongresinde sözlü bildiri olarak sunulmu tur. ** Doç.Dr. Yüzüncü Yıl Üniversitesi E itim Fakültesi E itim Bilimleri Bölümü, hasanmemduhoglu@gmail.com. *** Ö r.gör. Ordu Üniversitesi Fatsa Meslek Yüksekokulu Çocuk Geli imi Programı, ekinerdal@gmail.com.

2 Türkiye de eitimin nitelik sorununun olduuna ilikin eletirel tartımalar ve deerlendirmeler öteden beri yapılagelmektedir. Hatta ülkede yaanan birçok sorunun kaynaının nitelikli eitim yoksunluu ile açıklandıı görülmektedir. Eitimin nitelik sorunu, bir anlamda eitim yönetimi sorununa iaret eder (Bursalıolu, 2000: Okutan, 2003). Okulların baarılı ve etkili olmalarında, iyi yönetilmelerinin önemi büyüktür (Memduholu, 2007). Okulların yönetimi sürecinde sorunların yaanması kaçınılmazdır. Ancak deiik nitelikteki ve farklı boyutlardaki bu sorunlar, okulların kendilerine yüklenen toplumsal sorumluluklarını yerine getirebilmeleri önünde engel oluturmaktadır. Bu açıdan okul yönetiminde karılaılan temel sorunların belirlenmesi önemli görülmektedir. Eitim yönetimi sürecinde yaanan sorunlar, alanyazında çeitli açılardan farklı ekillerde sınıflandırılmaktadır. Bu çalımada, okul yönetimi sürecinde karılaılan sorunlar, eitim yönetiminin ilevleri balamında ele alınmıtır. Baaran a göre (1989; 1996) eitim yönetiminin ilevleri; eitim programının yönetimi, örenci hizmetlerinin yönetimi, igören hizmetlerinin yönetimi, genel hizmetlerin yönetimi ve eitim bütçesinin yönetimi eklinde sıralanmaktadır. Bu ilevler aaıda kısaca açıklanmıtır. Eitim programının yönetimi: Benjamin e (1981) göre etkili okul yöneticisi okulun eitim programını anlamalıdır (Akt. Balcı, 2007). Çünkü okulu yönetmek demek aslında, eitim programını yönetmek demektir. Okulda müdürün öncelikli görevi eitim ve öretim sürecini yönetmektir. Okulun üstündeki eitim örgütleri ve okulun dier tüm ilevleri, okuldaki eitim programının uygulanmasına katkıda bulunmak ve bu uygulamanın baarılı olmasını salamak amacıyla var olmulardır. Eitim programının yönetimi iki bölümde ele alınabilir (Baaran, 1996). Öretim yılının planlanması: Okul yöneticisi, öretim yılının baında öretim yılını planlamak zorundadır. Öretim yılının planlanması görevine eitim zamanlanması, okul takvimi, derslerin ve sınıfların öretmenlere daıtımı, haftalık ders programı, günlük zaman çizelgesi, yıllık ve günlük plan ileri girmektedir. Öretim ve eitim hizmetlerini bir arada deerlendiren lgar (2000), bu faaliyetlere ders araç ve gereçlerinin bakımı ve korunması, sosyal faaliyetler ve rehberlik çalımalarını da eklemektedir. Eitim programının kapsamı: Bir okulun eitim programı sadece derslerden ibaret deildir. Okulun eitim amaçlarını gerçekletirmek için yapılan tüm eitim etkinlikleri eitim programının kapsamına girer. Derslerin yanı sıra, çeitli yasal düzenlemeler gerei okulun sosyal kulüp çalımaları, anma, kutlama ve kültürel etkinlikleri yapması, yetitirici ve tamamlayıcı kurslar açması da istenmektedir. Bunların yanında okullarda kullanılan eitim teknolojisi ve eitim araç gereçleri, ders kitapları ile okul çevre ilikisi ve okul aile birlii unsurları da eitim programının kapsamına dahil edilebilir (Baaran, 1996). Örenci hizmetlerinin yönetimi: Okulların varolu nedenlerinin baında örencilerin eitim ve öretim ihtiyaçlarının karılanması gelmektedir (Bülbül, 2008). Bu nedenle okulda yürütülen faaliyetlerin tamamı bu ihtiyacı karılamaya yöneliktir. Ensari ve Gündüz e (2006) göre örenci hizmetleri, örencinin okula kaydından balayarak, okulda onun için yapılacak tüm özlük ilerini, eitim ilerini kapsar, bunun da ötesinde örencinin mezun olduktan sonra izlenmesine kadar uzanır. Baaran a (1996) göre örenci hizmetleri genel olarak iki bölüme ayrılır: Birinci bölüme giren hizmetler, örencilerin okulla ilgili özlük ilemlerini içerir. Bunlar kayıt kabul, yerletirme, devam, okul deitirme, sınıf geçme gibi örenci hizmetleridir. kinci bölüme giren hizmetler ise örencilerin sorunlarını çözmelerine yardım eden hizmetlerdir. Salık, disiplin, beslenme, rehberlik, danıma, ulaım, yurt, yöneltme, özel eitim hizmetleri bunlardandır. gören hizmetlerinin yönetimi: görenler, örgütlerin en dinamik kaynaklarıdır (Çınkır, 2003; Çelik, 2000). Kamu kesiminde toplam çalıanların yarıya yakını eitim kesiminde çalıan igörenlerdir. Bu kadar çok sayıda ve alanında yetimi meslek adamlarının hizmetlerini yönetmek de büyük önem taır (Baaran, 1996). Bir okulda gerekli olan insan kaynaı için talepte bulunulması, atanan personelin göreve balatılması, görev yerinin deitirilmesi,

3 adaylıkları, ücretleri, disiplin ileri, sicilleri, hizmet içi eitimlerinin salanması, salık hizmetleri ve gerekli durumlarda iliiinin kesilmesine ilikin ilemler igören hizmetlerini kapsamaktadır (Taymaz, 2005; Tunç, 2008). Bu hizmetler bir okulda görev yapan bütün personelin göreve baladıı andan itibaren görevinden ayrılıncaya kadar olan süredeki tüm özlük ilerini yapmak üzere harcanan çabaların tümünü kapsamaktadır (Akdoan, 2007). Genel hizmetlerin yönetimi: Bir okulda eitim programına, örenciye, igörene dorudan yönelik olmayan, ama okulun bütününü ilgilendiren genel hizmetlerin yönetimini okul iletmesi hizmetleri olarak adlandıran lgar (2000), bu hizmetleri fiziki durumlarla ilgili iler ve büro ileri balıkları altında iki kategoriye ayırmıtır. Fiziki iler; derslik, atölye, laboratuar, kütüphane, salonlar, oyun alanları, yurt, donatım, temizlik, ısıtma, aydınlatma, bakım ve onarım gibi bütün birim ve hizmetlerin okulun gereksinimini karılar nitelikte ve nicelikte olmasının salanmasıdır. Büro ileri ise, okullarda tutulması gereken defter, dosya, kayıtlar, ayniyat ve demirba eya ile ilgili iler ve bunlarla alakalı yazımaları kapsamaktadır. Balcı ve Aydın a (2004) göre baarılı bir okul yöneticisi nitelikli eitim amacına ulamaya çalıırken aynı zamanda okul iletmesinin etkin bir ekilde yürütülmesini de salamalıdır (Akt. Özdem, 2008). Eitim bütçesinin yönetimi: Eitim yönetiminde, birçok iin yapılması bütçe imkânlarıyla ilgilidir. Eitimi bütçelemenin amacı, eitimin etkililiini yükseltmektir. Ülkelerin yatırımlara ve özellikle eitime ayırdıkları kaynakların kıtlaması, buna karılık eitilecek nüfusun hızla artması ve eitime olan ihtiyacın eskisinden daha yüksek düzeylerde olması, eitimin ekonomi kurallarına göre yönetimini zorunlu hale getirmitir (Sarıce, 2006). Eitim bütçesi, eitimin etkililii için bir araçtır ve eitim bütçesi eitim planlamasının bir uzantısıdır. Okullarımız birçok ihtiyacını karılamaya yetecek kadar ödenee sahip olmadıkları için okul yöneticilerinin sahip oldukları yeteneklerini ortaya koymaları engellenmekte, bunun sonucunda ise yöneticilerin çounda tükenmilik belirtileri gözlenebilmektedir (Yiit ve Bayrakdar, 2006). Bireylerin ve toplumun gelecei açısından hayati önem taıyan okulların yönetimini üstlenen okul müdürleri, bu süreçte çeitli zorluklarla karılaabilmektedirler. Okul müdürlerinin yönetim sürecinde yaadıı sorunların belirlenmesi, bu sorunların çözümü için yapılacak olan çalımalara katkı salayabilecektir. Amaç Bu aratırmanın amacı, okul öncesi, ilköretim ve ortaöretim okullarının yönetiminde karılaılan sorunlara ilikin okul müdürlerinin görülerini belirlemektir. Aratırma, okul yönetiminde yaanan sorunları, bu sorunların dorudan ve birinci dereceden muhatapları olan okul müdürlerinin görüleriyle ortaya koyması açısından önemli görülmektedir. YÖNTEM Aratırma Modeli ve Çalıma Grubu Nitel yöntemle yapılan bu çalıma betimsel tarama desenindedir. Aratırmanın çalıma grubu Van il merkezindeki okulöncesi, ilköretim ve ortaöretim kademelerindeki kamu okullarında görev yapan 20 okul müdüründen olumaktadır. Çalıma grubunu oluturan müdürler, ildeki farklı sosyo-ekonomik çevrelerdeki okullardan seçilmilerdir. Aratırmanın çalıma grubunda yer alan müdürlere ilikin bazı bilgiler Tablo 1 de verilmitir. Tablo 1: Aratırmaya Katılan Okul Müdürlerinin Kiisel ve Mesleki Bilgileri Deiken Kategori f Cinsiyet Kadın Erkek 3 17 Okul Kademesi Okulöncesi lköretim Lise

4 Ya ya ve üzeri 6-10 yıl Mesleki Kıdem yıl yıl 21 yıl ve üzeri 1-5 yıl Okul Müdürlüündeki Hizmeti 6 10 yıl yıl yıl Eitim Yöneticilii Alanında Katıldıı Kurs/Seminer Sayısı Meslek Hayatı Boyunca Eitim Yönetimi ile lgil0i Okuduu Eser Sayısı Hiç ve daha fazla ve daha fazla Toplam Tablo 1 de görüldüü gibi aratırmada toplam 20 okul müdürü ile görüme yapılmıtır. Görüme yapılan okul müdürlerinin 3 ü kadın, 17 si erkektir. Bu oran yöneticilerdeki kadın sayısının azlıından kaynaklanmaktadır. Bu durumun Türkiye deki genel tabloyu yansıttıı söylenebilir. Müdürlerden üçü anaokulu, 12 si ilköretim okulu ve bei lisede (bir anadolu lisesi, dört genel lise) görev yapmaktadır. Müdürlerin yarısından fazlası 41 ya ve üzeri ya grubundadır. Buna paralel olarak okul müdürlerinin önemli bir kısmı 11 yıl ve üzeri mesleki kıdeme sahiptir. Dolayısıyla görüme yapılanların görece deneyimli oldukları söylenebilir. Bu bulgu, Türkiye de eitim yöneticiliinde deneyimin önemli bir faktör olduunu göstermektedir. Okul müdürlerinden 11 i altı yıldan daha fazla bir süredir okul müdürlüü yapmaktadır. Müdürlerden üçünün eitim yöneticilii ile ilgili herhangi bir kurs ve seminere katılmadıı, dokuzu ise (yarıya yakını) en fazla be kurs ve seminere katıldıkları görülmektedir. Buna göre okul yöneticilerinin eitim yönetimi ile ilgili kurs ve seminerlere yeterli düzeyde katılmadıkları /katılamadıkları söylenebilir. Okul müdürlerinin yedisi (üçte birinden fazlası) meslek hayatları boyunca alanlarıyla ilgili en fazla be kitap okumulardır. Bu bulgu okul müdürlerinin alanlarıyla ilgili güncel gelimeleri yeterince takip etmediklerini göstermektedir. Verilerin Toplanması ve Çözümlenmesi Aratırmanın verileri, görüme tekniiyle toplanmıtır. Bunun için literatür taramasına dayalı olarak yarı yapılandırılmı görüme formu gelitirilmitir. Görüme formunda, yönetimin ilevlerine paralel olarak belirlenen u sorulara yer verilmitir (1) Eitim Programının Yönetiminden Kaynaklanan Sorunlar Nelerdir? (2) Örenci Hizmetlerinin Yönetiminden Kaynaklanan Sorunlar Nelerdir? (3) Personel Hizmetlerinin Yönetiminden Kaynaklanan Sorunlar Nelerdir? (4) Genel Hizmetlerin Yönetiminden Kaynaklanan Sorunlar Nelerdir? (5) Eitim Bütçesinin Yönetiminden Kaynaklanan Sorunlar Nelerdir? (6) Okul Çevre likisinden Kaynaklanan Sorunlar Nelerdir? Müdürlerle yapılan görümeler kayıt altına alınmıtır. Aratırma verilerinin çözümlenmesinde, nitel bir analiz yöntemi olan içerik analizi kullanılmıtır. Yazılı ve sözlü materyallerin sistemli ve dizgesel bir analizi olan içerik analizi insanlarının söylediklerinin kodlanarak kategoriletirilmesi ve betimlenmesidir. Yaklaımın özünde söylenenlerin ne sıklıkta söylendiinin saptanması ve bunların kategoriletirilmesi yatar (Balcı, 2001, 209; Yıldırım ve imek, 2005, 227; Neuendorf, 2002, 1 9; Neuman, 2007, ). çerik analizi, açık ve gizli içerik hakkında çıkarımlar yaparak sosyal gerçei aratırır (Neuendorf, 2002, s. 1 9; Neuman 2007, s ; Tavancıl ve Aslan, 2001, s ; Yıldırım ve imek, 2005, s ). Berelson (1952) bu teknii, görüme içeriinin objektif, sistematik ve niceliksel betimlenmesi için ideal bir teknik olarak görür (Cook, Selltiz, Jahoda ve Deutsch, 1967, s. 335)

5 çerik analizinin niceliksel ve niteliksel uygulamaları vardır. Niceliksel içerik analizinde ifadelerin (cümle) katılımcılar tarafından tekrarlanma sayıları (frekans) belirlenir. Niteliksel içerik analizinde ise, ifadeler, niteliklerine göre olumlu, olumsuz ve yansız olarak deerlendirilir. Bu çalımada niceliksel içerik analizi kullanılmıtır. Buna göre görümelerde kaydedilen görüler deifre edilerek yazılmı, daha sonra aynı anlamı taıyan görülerin frekansları çıkarılarak kategorilendirilmitir. Ayrıca alıntılar yapılarak görüler betimlenmitir. Alıntı seçimi için çarpıcılık (farklı görü), açıklayıcılık (temaya uygunluk), çeitlilik ve uç örnekler ölçütleri dikkate alınmıtır (Carley, 1992, Akt. Finney ve Corbett, 2007; Ünver, Bümen, Babay, 2010). Daha sonra görüler tümevarım yöntemi ile yorumlanarak tartıılmı ve deerlendirilmitir. çerik analizinde öncelikle, analiz birimi olarak ana kategoriler (tema, analiz ünitesi) ile alt kategoriler belirlenir ve tanımlanır. Daha sonra analizlerin yapılacaı balam birimine (kelime, cümle, paragraf, görü ya da tüm metin) karar verilir (Balcı, 2001, 209; Yıldırım ve imek, 2005, ). Bu çalımada kategorilere ilikin ifade ve örneklerin kodlanmasında ifadelerin (cümle) varlıına ve katılımcılar tarafından tekrarlanma sayılarına bakılmıtır (Carley, 1992, akt. Finney ve Corbett, 2007). Çalımada yönetimin ilevleri altı ana kategori olarak ele alınmıtır. Daha sonra verilerin analizi ile de alt kategoriler belirlenmitir. Çalımada balam birimi olarak ifade seçilmitir. Bu ifade bir cümleden oluabilecei gibi birkaç cümlelik anlatımdan da oluabilir. Burada ifadenin tek bir görüü yansıtması, belli ve aynı anlamı taıması baz olarak alınmıtır. Bulgular ve Yorum Okul müdürlerinin okulların yönetiminde yaadıkları temel sorunlar, eitim yönetiminin ilevleri balamında ele alınmı ve bu balıklar altında sunulmutur. Eitim Programının Yönetiminden Kaynaklanan Sorunlara likin Bulgular Okul müdürlerinin okullarda eitim programının yönetimine ilikin yaadıkları temel sorun alanları ve frekans daılımları, alt kategorilere göre Tablo 2 de gösterilmitir. Tabloda sorunlar alt kategorilere göre sunulmu ve her kategoride belirtilen görülerin frekans daılımları gösterilmitir. Tablo 2: Okul müdürlerinin eitim programının yönetimine ilikin yaadıkları temel sorun alanları Temalara Göre Sorunlar f Sosyal kulüp çalımaları 10 Donanım ve araç-gereç 8 kili öretim 5 Kutlamalar ve törenler 4 Yeni müfredat programı 2 Çalıma planı 2 Öretim teknolojileri 1 Sınıf daıtımı 1 Toplam 33 Tablo 2 de görüldüü gibi okul müdürleri bu kategoride en çok sosyal kulüp çalımaları ile donanım ve araç gereç sorunlarına deinmilerdir. Müdürlerin yarısı sosyal kulüp çalımalarından istenilen düzeyde verim alınamadıını, öretmen ve örencilerin ilgisizliinden dolayı çalımaların kâıt üzerinde kaldıını belirtmilerdir. Bu durum, sosyal kulüp çalımalarındaki toplum hizmeti uygulamalarına gerekli özenin gösterilmemesinden ve katılımın salanamamasından kaynaklanabilir. Yine katılımcıların yarıya yakını da okullarda eitim araç-gereç ve donanım yetersizliinden ikâyetçi olmulardır. Bu kategoride üçüncü sırada en çok belirtilen sorun ikili öretim ile ilgilidir. Bu konuda özellikle kı mevsiminde sabahçı devrenin çok erken saatte okula gelmesinin ve ölenci devrenin de çıkıının geç saate kalmasının çeitli sorunlara neden olduunu ifade etmilerdir. Katılımcıların dördüncü sırada en çok belirttikleri sorun alanı belirli gün ve hafta kutlamaları ve bayram-törenlerle ilgilidir. Kutlanan gün ve hafta sayısının fazla olmasından dolayı örencilerin bu günlerin anlamını içselletirmediklerini ve belirli gün ve haftalarla ilgili

6 (bayram, tören vs) hazırlık çalımalarının eitim öretim faaliyetlerinde aksamalara yol açtıını dile getirmilerdir. Okul müdürlerinden ikisi, bazı yönetici ve öretmenlerin yeni müfredat programı ile ilgili yeterli bilgi ve beceriye sahip olmadıklarını ve özellikle hizmet yılları fazla olan bu eitimcilerin çalımalarında eski sistemde olduu gibi öretmen merkezli uygulamalara aırlık verdiklerini ifade etmilerdir. Okul müdürlerinin bu kategoride belirttikleri dier sorunlar; çalıma planına uyma güçlükleri, öretmenlere sınıf daıtımı ve ek ders saatlerini düzenleme konuları ile ilgilidir. Aratırmaya katılan okul müdürlerinin okullarda eitim programının yönetimine ilikin yaadıkları sorunlarla ilgili belirttikleri görülerden bazıları aaıdaki gibidir: - Öretmen ve örenciler sosyal kulüp çalımalarına gerekli ilgi ve hassasiyeti göstermedikleri için çalımalar sadece evrak üzerinde kalmakta ve amacına hizmet etmemektedir. - Örencilere konuların öretilmesinde destek olacak yardımcı araç gereçlerin yetersizlii, eitimde aksamalara neden olmaktadır. - Bir günde 6 ders saati örencilere fazla gelmektedir, eski sistemde olduu gibi günde 5 ders saati uygulamasına geri dönülmesi daha uygun olur. - Neredeyse haftanın her gününün bir anlam ve önemi var. Özellikle bazı haftalarda birden fazla belirli gün anma ve kutlaması olduu zamanlarda örenciler bu günlerin anlam ve önemini kavrayamıyorlar. - Bayram (özellikle 19 Mayıs) hazırlıkları döneminde sınıfta örenci bulamıyoruz. Örenci Hizmetlerinin Yönetiminden Kaynaklanan Sorunlara likin Bulgular Okul müdürlerinin okullarda örenci hizmetlerinin yönetimine ilikin yaadıkları temel sorunlar Tablo 3 te gösterilmitir. Tablo 3: Okul müdürlerinin örenci hizmetlerinin yönetimine ilikin yaadıkları temel sorun alanları Temalara Göre Sorunlar f Devam-takip 10 Rehberlik 8 Disiplin 6 Salık-beslenme 4 Sınıf geçme 4 Örenci kaydı 4 Medyanın etkisi 3 Özel eitim 3 Ulaım 1 Okul deitirme 1 Toplam 44 Tablo 3 te görüldüü gibi okul müdürleri okullarda örenci hizmetlerinin yönetimine ilikin en çok devam-takip ve rehberlik ile ilgili sorunların yaandıını belirtmilerdir. Müdürlerin yarısı örenci devamsızlıı konusunda devamsız örencilerle ilgili standart bir uygulamanın olmamasından, okuldan okula uygulamanın deimesinden ve ailelerin bu konuda duyarlı davranmadıklarından dert yanmılardır. Müdürlerin yarıya yakını, özellikle rehber öretmen eksikliinden dolayı örencilere yeterince rehberlik yapılamadıı, okul rehberlik servislerinin amaca yeterince hizmet etmedii ve sınıf /ube rehber öretmenlerinin de örencilere rehberlik etme konusunda yetersiz kaldıklarını belirtmileridir. Üçüncü sırada belirtilen sorun alanı disiplin ile ilgilidir. Özellikle ilköretim okulu müdürlerinin önemli bir kısmı, mevzuattan dolayı caydırıcı yaptırımların uygulanamamasından disiplini salama konusunda zorlandıklarını dile getirmilerdir. Okul müdürleri dördüncü sırada en çok salık-beslenme, sınıf geçme ve örenci kaydı ile ilgili sorun yaadıklarını dile getirmilerdir. Okul müdürleri örencilerin salık ve beslenme sorunlarını ailelerin ekonomik koullarının yetersizliine ve alıkanlıklara balamılardır. Sınıf geçme konusunda mevzuatın sık deimesi, Bakanlıın özellikle orta öretim örencileri için sık sık af

7 çıkarması ve sınıf tekrarının zorlatırılması nedeniyle sorunlarla karılatıklarını belirtmilerdir. lde sosyo- ekonomik gelimilik düzeyi görece daha iyi olan birinci eitim bölgesindeki okullarda görev yapan okul müdürlerinin çou, kayıt kabul döneminde örencilerin okula kaydedilmesi konusunda baskı ile karılatıklarını dile getirmilerdir. Ayrıca okul müdürleri e- okul sisteminde adrese dayalı kayıt alanı uygulamasının tam olarak ilerlik kazanması durumunda bu sorunun ortadan kalkacaını belirtmilerdir. Bu kategoride yönetsel açıdan ortaya çıkan dier önemli sorunlar özel eitime ihtiyaç duyan örenciler, ulaım ve servis araçları ile ilgilidir. Aratırmaya katılan okul müdürlerinin okullarda örenci hizmetlerinin yönetimine ilikin yaadıkları sorunlarla ilgili belirttikleri görülerden bazıları aaıdaki gibidir: - Bazen sadece bir iki ay okula devam eden örencilere bile sınıf tekrarı yaptıramıyoruz ve bu durum dier örencileri devamsızlık yapmaya sevk ediyor. - Veliler özel eitime ihtiyacı olan örencilerin bu durumlarını kabullenmek istemiyor. - Bazı örenciler TV de izledii bir haber veya filmde gördüklerini okulda arkadalarına uygulamaya çalııyor. Personel Hizmetlerinin Yönetiminden Kaynaklanan Sorunlara likin Bulgular Okul müdürlerinin okullarda personel hizmetlerinin yönetimine ilikin yaadıkları temel sorunlar ve frekans deerleri Tablo 4 te gösterilmitir. Tablo 4: Okul müdürlerinin personel hizmetlerinin yönetimine ilikin yaadıkları temel sorun alanları Temalara Göre Sorunlar f Özlük hakları 12 Ödüllendirme 10 Öretmen eksiklii 9 Ders ücreti karılıı görevlendirilen öretmenler 9 Hizmetiçi eitim 8 Sevk ve rapor 6 Müdür yardımcısı ataması 5 Yer deitirme 5 Vekâleten yöneticilik 3 Deneyimsiz öretmen 1 Ekip ruhu 1 Toplam 69 Tablo 4 te görüldüü gibi okul müdürleri bu kategoride çok sayıda sorun belirtmilerdir. Bu kategoride ön plana çıkan sorunlar özlük hakları ile ilgilidir. Okul müdürlerinin çou özlük haklarının yetersizliinin, öretmenlerin okulda verimli çalımalarını engellediini belirtmilerdir. Okul müdürlerinin yarısı ödüllendirme sistemi ile ilgili eksiklikler olduunu, ödüllendirilecek personellerin belirlenmesi konusunda okul müdürlerinin tekliflerinin üst birimlerce dikkate alınmadıı; bundan dolayı da baarılı çalımalar sergileyen öretmenlerin ödüllendirilmesinin salanamadıı görüünü dile getirmilerdir. Müdürler, bu kategoride üçüncü sırada, öretmen eksiklii, öretmen sirkülasyonu ve ücret karılıı çalıan öretmen uygulaması sorununa deinmilerdir. Dördüncü sırada belirtilen sorun alanı hizmetiçi eitimle ilgilidir. Okul müdürlerinin önemli bir kısmı hizmetiçi eitim faaliyetlerinin alanında uzman kiilerce verilmemesi nedeniyle amaca hizmet etmediini savunurken bu faaliyetlerin eitim öretim yılı içerisinde gerçekletirilmesinin o dönemlerde okulların öretmensiz kalmalarına neden olduunu belirtmilerdir. Okul müdürlerinin bu kategoride belirttikleri dier sorunlar; öretmenlerin sık sık sevk ve rapor almalarının eitim öretimi aksatması, müdür yardımcıları atanırken okul müdürlerinin görülerine bakılmadıı için yönetimsel uyumsuzluklar yaanması, özür durumu yer deitirmelerinin ve il içi sıra tayinlerinin eitim öretim yılı ortasında yapılması, vekâleten yürütülen yöneticilik görevinin verimli olmaması, tecrübesiz öretmen sayısının fazla olması ve okullarda ekip ruhunun oluturulamaması konularıyla ilgilidir

8 Aratırmaya katılan okul müdürlerinin okullarda personel hizmetlerinin yönetimine ilikin yaadıkları sorunlarla ilgili belirttikleri görülerden bazıları aaıdaki gibidir: - Bölgemiz, ataması yapılan birçok öretmenin ilk görev yeridir. Öretmenler birkaç yıl çalııp tam verimli olabilecek duruma gelirken tayin isteyip okuldan ayrılıyor. - Okullarımızda tecrübesiz öretmenlerin görev yapması birçok olumsuzluu beraberinde getirmektedir. - l dıı yer deitirmelerin yaz tatili döneminde yapılmasını çok olumlu buluyorum. Ancak özür durumu yer deitirmelerinin ve il içi sıra tayinlerinin eitim öretim yılı ortasında yapılması özellikle örenciler açısından sıkıntılar yaratmaktadır. - Vekâleten yöneticilik yapan öretmenler, yöneticilii geçici bir i olarak düündükleri için iini tam anlamıyla sahiplenme konusunda eksik kalmaktadır. - Öretmen sevk veya rapor aldıında okula gelemiyor ve okulda öretmensiz kalan örencileri kontrol etmede zorlanıyoruz. - Öretmenler ekip ruhu ile hareket etmiyor. Genel Hizmetlerin Yönetiminden Kaynaklanan Sorunlara likin Bulgular Okul müdürlerinin okullarda genel hizmetlerin yönetimine ilikin yaadıkları temel sorunlar ve frekans deerleri Tablo 5 te gösterilmitir. Tablo 5: Okul müdürlerinin genel hizmetlerin yönetimine ilikin yaadıkları temel sorun alanları Temalara Göre Sorunlar f Fiziki yapı 14 Bakım ve onarım 12 Kültürel ve sosyal etkinlikler 11 Laboratuar ve ilik 4 Isınma 4 Kütüphane 3 Toplam 48 Tablo 5 te okul müdürlerinin bu kategoride en çok fiziki yapı ile bakım ve onarım sorunlarını dile getirdikleri görülmektedir. Okul müdürlerinin yaklaık dörtte üçü okulların fiziki yapısının yeterli ve amaca uygun olmamasının çeitli aksaklıklara neden olduunu ifade etmilerdir. Okul müdürleri örenci sayısının fazla olmasından dolayı okulun birçok bölümünü sınıfa dönütürmelerine ramen derslik yetersizlii sorunu yaadıklarını belirtmilerdir. Okulların bütçesinin olmamasından dolayı bakım ve onarım ihtiyaçlarının l Milli Eitim Müdürlüü tarafından karılanmasını beklediklerini dile getiren okul müdürleri Milli Eitim Müdürlüünün de okullardaki bakım ve onarım ihtiyaçlarını zamanında ve yeterince karılayamadıını ve bu durumun da sorunlara neden olduunu belirtmilerdir. Ayrıca okul müdürleri zamanlarının çounu bakım ve onarım ilerine ayırmak zorunda kaldıklarını dile getirmilerdir. Üçüncü sırada belirtilen sorun alanı kültürel ve sosyal etkinliklerle ilgilidir. Okul müdürlerinin yarısından fazlası okullarında çok amaçlı salon, spor salonu, sosyal kulüp odaları gibi kültürel ve sosyal etkinliklerin yapılabilecei mekânların olmadıını belirtirken bu tür yerlerin bulunmaması nedeniyle örencileri kültürel ve sosyal etkinliklere yeteri kadar katamadıklarını dile getirmilerdir. Okul müdürlerinin bu kategoride belirttikleri dier sorunlar; okullarda laboratuar ve ilik gibi bölümlerin bulunmaması, Milli Eitim Müdürlüü tarafından okullara verilen kömürlerin kaliteli olmamasından dolayı ısınma problemi yaanması ve kütüphanelerdeki kitap sayısının yetersiz olması ile ilgilidir. Aratırmaya katılan okul müdürlerinin okullarda genel hizmetlerin yönetimine ilikin yaadıkları sorunlarla ilgili belirttikleri görülerden bazıları aaıdaki gibidir: - Bakım ve onarım ilerinden dolayı eitim öretime yeteri kadar zaman ayıramıyoruz

9 - Örenci sayısının fazla olmasından dolayı okulun birçok bölümünü sınıfa dönütürmemize ramen hala derslik ihtiyacımız bulunmaktadır. - Kendimi evrak memuru ve tamirat ustası gibi hissediyorum. Pencere, kapı tamiratı, dosya ve evrak ilerinden dolayı sosyal faaliyetlere ve eitim-öretim ilerine yeteri kadar zaman ayıramıyorum. Eitim Bütçesinin Yönetiminden Kaynaklanan Sorunlara likin Bulgular Okul müdürlerinin okullarda eitim bütçesinin yönetimine ilikin yaadıkları temel sorunlar Tablo 6 da verilmitir. Tablo 6: Okul müdürlerinin eitim bütçesinin yönetimine ilikin yaadıkları temel sorun alanları Temalara Göre Sorunlar f Bütçe 12 Okul aile birlii 9 Gelir-gider farkı 6 Bakım ve onarım 3 Okulöncesi aidatı 2 Temizlik maddesi 1 Toplam 33 Tablo 6 da görüldüü gibi okul müdürleri bu kategoride en çok bütçe ve okul aile birlii sorunlarına deinmilerdir. Okul müdürlerinin yarısından fazlası, Devlet tarafından okullara bir bütçe ayrılmamasını önemli bir sorun olarak görmektedirler. Okul müdürlerinin yaklaık yarısı, okul aile birlii aracılııyla gelir elde edilmeye çalıılmasının okul-veli ilikisini olumsuz etkilediini ifade etmilerdir. Üçüncü sırada belirtilen sorun alanı gelirlerin giderleri karılayamadıına ilikindir. Okul müdürleri, okullarda zor koullarda oluturulmaya çalıılan gelirlerin, okulun giderlerini karılayamadıını; bu kapsamda özellikle bakım ve onarım ilerinde önemli kaynak sıkıntısı yaadıklarını ifade etmilerdir. Okul müdürlerinin bu kategoride belirttikleri dier sorunlar; anaokulları ve anasınıflarında alınması gereken aidatların düzenli olarak toplanamadıı, velilerden maddi destek istemenin önünün kesildii ile ilgilidir. Aratırmaya katılan okul müdürlerinin okullarda eitim bütçesinin yönetimine ilikin yaadıkları sorunlarla ilgili belirttikleri görülerden bazıları aaıdaki gibidir: - Sorunları en aza indirmenin tek çözümü, okullara bütçe ayrılmasından geçmektedir. - Veli toplantılarında velilerden para istenecei endiesi birçok velinin toplantılara katılmamasına neden olmaktadır. - Örenci velileri her eyin Devlet tarafından yapılmasını bekledikleri için gönüllü katkıda bulunmamaktadır. - Velilerden destek istemeye hakkımızda ikayetler ve incelemeler yapılabilir endiesiyle çekiniyoruz, - Okul müdürleri parasal ilerden (gelir ve giderlerle ilgili) uzak tutulmalıdır. Okul Çevre likisinden Kaynaklanan Sorunlara likin Bulgular Okul müdürlerinin okullarda çevre ile ilikilerden kaynaklı yaadıkları temel sorunlar Tablo 7 de gösterilmitir. Tablo 7: Okul müdürlerinin çevre ile ilikilerden kaynaklı yaadıkları temel sorun alanları Temalara Göre Sorunlar f Örenci velilerinin ilgisizlii ve duyarsızlıı 19 Kamu kurumları ve sivil toplum örgütleri 9 Okul yakınlarındaki satıcılar 2 Okul çevresinde yapılan gösteriler ve eylemler 2 Toplam

10 Tablo 7 de görüldüü gibi okul müdürleri bu kategoride en çok örenci velileri ile ilgili sorunlara deinmilerdir. Müdürlerin tamamına yakını örenci velilerinin okula ve örencilerinin eitimine karı ilgisizliklerinden ve duyarsızlıklarından yakınmılardır. Bazı müdürler, örenci velilerinin eitim düzeylerinin düük olmasından kaynaklı bilinç ve farkındalık düzeylerinin düük olmasından dolayı okula ve örencilerin eitimine katkı sunamadıklarını belirtmilerdir. Okul müdürlerinin yarıya yakını kamu kurumları ve sivil toplum örgütlerinin de eitim kurumlarına yeterli ilgiyi göstermediklerini belirtmilerdir. ki müdür okul çevresindeki seyyar satıcıların örenci salıı üzerinde risk oluturduunu belirtirken, iki müdür de bölgeye özgü koullardan kaynaklanan çeitli eylemlerin okul ve örenciler için endie ve korkuya neden olduu görüünü paylamılardır. Okul müdürlerinin bu kategoride belirttikleri dier sorunlar; özellikle sosyo ekonomik gelimilik düzeyi yüksek olan bölgelerdeki velilerin okuldan beklentilerinin çok yüksek olması ve kenar mahallede bulunan okulların çevresinde sivil toplum örgütlerinin de içinde bulunduu çeitli kesimlerce yapılan gösterilerin okullarına zarar vermesi konularıyla ilgilidir. Aratırmaya katılan okul müdürlerinin okul çevre ilikisinden kaynaklı yaadıkları sorunlarla ilgili belirttikleri görülerden bazıları aaıdaki gibidir: - Veliler okula ve örencilerinin eitimine karı çok ilgisiz ve duyarsız davranmaktadır. Okula hiç gelmeyen velilerimizin sayısı az deil. - Okulumuz kenar mahalle okuludur. Veli profilimizin sosyo-ekonomik düzeyi çok düük. Yeterli bilinç olmadıı için örencilerin eitimiyle hiç ilgilenmiyorlar. Sadece toplantılara gelen veliler bile bizi sevindirmektedir. Bazı velileri öretmenler okula davet ettii halde gelmiyor. Çareyi ev ziyaretleri yapmakta bulduk. - Okulumuz merkezi yerdedir. Bazı velilerin okuldan beklentileri çok yüksek, örnein örencisinin herhangi bir dersten aldıı performans görevine ait notu bile sorun haline getirebiliyorlar. - Mahallemizde zaman zaman yapılan eylemler okulda özellikle örenciler arasında korku, endie ve panie neden olmaktadır. Bu eylemlerde bazen okul göz yaartıcı gazla dolmakta, bu olaylardan dolayı eitimimiz ve örencilerin baarısı dümektedir. Ayrıca bu olaylarda zaman zaman okulumuzun camları kırılmaktadır. Sıkça Karılaılan Dier Sorunlar Okul müdürlerinin okullarda sıkça karılatıı dier temel sorunlar Tablo 8 de gösterilmitir. Tablo 8: Okul müdürlerinin sıkça karılatıkları dier temel sorun alanları Temalara Göre Sorunlar f Güvenlik 5 nternet balantısı 2 Tablo 8 de görüldüü gibi okul müdürleri bu kategoride güvenlik ve internet balantısı sorunlarına deinmilerdir. Özellikle ortaöretim kurumlarında görev yapan okul müdürleri güvenlik görevlisi ve gece bekçisi olmamasından dolayı güvenlik sorunları ve hırsızlık olaylarıyla karılatıklarını belirtirken, çeitli grupların okul önlerinde bekleyerek örencilerini rahatsız ettiklerini ve bu konuda zaman zaman istenmeyen olaylarla karılatıklarını ifade etmilerdir. Okul müdürleri ayrıca okullardaki internet balantılarında sorunlar olduunu ve bu durumun bazı ilerin aksamasına neden olduunu dile getirmitir. Tartıma Sonuç ve Öneriler Okul müdürlerinin okulların yönetiminde yaadıkları temel sorunları belirlemek amacıyla yapılan nitel aratırmada ulaılan bulgular, eitim yönetiminin ilevleri balamında temalandırılmıtır. Buna göre okul müdürlerinin eitim programının yönetimine ilikin en çok sosyal kulüp çalımaları ile donanım ve araç gereç sorunlarını yaadıkları belirlenmitir

11 Müdürlere göre öretmenler ve örenciler sosyal kulüp çalımalarına yeterli ilgi göstermemekte, çalımalar kâıt üzerinde kalmakta ve amacına ulamamaktadır. Bu durum, öretmenler ve örenciler arasında, sosyal kulüp çalımalarının önemine ilikin inancın yetersiz olduunu göstermektedir. Eitime ilikin alınan kimi yeni karar ve uygulamalar, ilgili paydalarda bunların önemine ilikin duyarlılık ve farkındalık yaratılmadıında, uygulamaların kaıt üzerinde kalmaktan öteye gitmesi zorlaır. Bu konuda okullarda bazı uygulamalar, zorunluluk olduu için yapılıyormu gibi görünmek için amacına uygun olmayan bir ekilde yürütülmektedir. Benzer ekilde kutlanan gün ve hafta sayısının fazla olmasından dolayı da örencilerin bu günlerin anlamını içselletiremedikleri, bu kutlamaların bazen geçitirildii sonucuna ulaılmıtır. Sıkıcı ve anlamsız kutlamaların, örencilerde duyarlılık gelitirmenin amaçlandıı konulara karı olumsuz algı yarattıı söylenebilir. Ayrıca bazen bu kutlama ve törenler, zamanın etkili ve verimli kullanılmasını da olumsuz etkilemekte, eitim öretim faaliyetlerinde aksamalara yol açabilmektedir. Aratırmada donanım ve araç-gereç sorunlarının da ön plana çıktıı belirlenmitir. Erol un (1995) yaptıı aratırmada da okul müdürlerinin %62,49 u araç-gereç eksiklii konusunda sorun yaadıklarını ifade etmilerdir. Programın yönetimi kategorisinde ortaya çıkan önemli bir sorun da ikili öretim ile ilgilidir. Eitimde asıl olan normal öretim yapılmasıdır. Mevcudun kalabalık olması, derslik sayısının yetersizlii gibi nedenlerle bazı okullarda uygulanan ikili öretimin, eitimde nitelii ve akademik baarıyı düürdüü, zaman yönetimi gibi sorunlara yol açtıı aratırmalarla ortaya konmutur (Köse, 2008, Yakut, 2006; Memduholu, 2008). Örenci hizmetlerinin yönetimi konusunda müdürlere göre en önemli sorunların örenci devamsızlıı, devam takip ve rehberlik hizmetleri ile ilgili olduu sonucuna ulaılmıtır. Müdürlere göre devamsız örencilerle ilgili standart bir uygulama yoktur ve uygulamalar okuldan okula deimektedir. Aileler de bu konuda duyarlı davranmamaktadırlar. Gülder in (2007) aratırmasında da okul müdürlerinin %18,5 i örencilerin okula devamını salamada sorun yaadıklarını ifade etmilerdir. lköretimin zorunlu olduu göz önüne alınacak olursa (aratırmanın yapıldıı dönemde zorunlu eitim süresi sekiz yıldı) devamsızlık yapan örencilerin oranının azımsanmayacak düzeyde olduu söylenebilir. Aratırmada müdürlerin en çok belirttikleri sorunlardan birinin, personel hizmetlerinin yönetimi kategorisi ile ilgili olduu belirlenmitir. Bu konuda da ön plana çıkan sorunlar özlük hakları ile ilgilidir. Baka bir sorun da, motive etmeye yönelik ödüllendirme mekanizmasına yeterince bavurulmadıı ile ilgilidir. Aras ın (2002) ilköretim okullarının yöneticilerini kapsayan aratırmasında katılımcılar igörenleri güdülemede karılaılan en önemli sorun olarak bu okuldaki müdürlerin ceza verme yetkisinin olup ödül verme yetkisinin olmamasını göstermilerdir. Bu kategoride ortaya çıkan önemli bir sorunda öretmen eksiklii, öretmen sirkülasyonu ve ders ücreti karılıı öretmen görevlendirme uygulamasıdır. Gerçekten Van da görev yapan öretmenlerin önemli bir kısmı, meslee yeni balayan deneyimsiz öretmendir. Bunda bölgeye özgü koulların etkisi büyüktür. Öretmen sirkülasyonunun youn olması, göreve balayan öretmenlerin kısa sürede buradan ayrılması, eitim-öretim niteliini ve örencilerin akademik baarısını olumsuz etkileyebilen bir husus olarak deerlendirilebilir. Erol un (1995) Okul Müdürlerinin Görevlerini Baarmada Karılatıkları Engeller balıklı aratırmasının sonucunda okul müdürlerinin %60,41 i öretmen ve personel eksiklii konusunda sorun yaadıklarını belirtirken; Gülder in (2007) aratırmasında okulların yaklaık dörtte üçünde kadrolu öretmen sayısının yetersiz olduu sonucu ortaya çıkmıtır. Eitimöretim açısından hayati bir konu olan öretmen yetersizlii ve öretmen sirkülasyonu sorunu öretmen yetitirme, igücü ve istihdam ihtiyacına dayalı yükseköretim planlaması ve mesleki özendiriciler sorununu gündeme getirmektedir. Bu sorunu ortadan kaldırmak ve bölgede öretmenlerin daha fazla süre görev yapmasını salamak amacıyla Milli Eitim Bakanlıı tarafından bölgede görev yapan öretmenlere yönelik ekonomik ve sosyal özendiriciler kullanılabilir. Genel hizmetlerin yönetimi konusunda en çok fiziki yapı ile bakım ve onarım sorunları ön plana çıkmıtır. Okulların örenci mevcudunun kalabalık olması ve fiziki kapasitenin

12 yetersiz kalması, eitimde nitelii düürmektedir. Gelimi ülkelerde mevcudu kalabalık büyük okul yerine küçük okul (small school) kavramı önem kazanmaya çıkmaya balamıtır. Kalabalık okullarda derslik sıkıntısı kadar, etkileim, örencilerle birebir ilgilenme, sosyal-eitsel etkinliklere katılım gibi konularda önemli sorunlar yaanabilmektedir. Son yıllarda birçok yeni okul yaptırılmasına ramen okul çaı nüfusunun artıına balı olarak Van da yeni okul ve dersliklere ihtiyaç olduu söylenebilir. Özellikle 2011 yılının son çeyreinde Van ilinde meydana gelen depremler sonrasında birçok okulun kullanılamaz duruma gelmesiyle birlikte Van ilinde yeni derslik ve okula olan ihtiyaç daha fazla artmıtır. Bu kategoride ön plana çıkan dier bir önemli sorun olan bakım ve onarım sorunu, eitimde katı merkeziyetçi yapıdan baımsız düünülemez. Okulların bütçesi olmadıından bakım ve onarım sorunlarını il milli eitim müdürlüklerinin karılamasını beklemektedirler. Okul müdürleri zamanlarının çounu bakım ve onarımla ilgili bürokratik ilere ayırmak zorunda kalmaktadırlar (Aydın, 2000; Baaran, 2006). Asıl ve öncelikli sorumlulukları olan eitim ve öretim ilerine gereken zamanı ayıramama sorunu baka ülkelerdeki okul müdürleri için de sorundur. Bu konuda Garton ve Mclntre (1978) tarafından yapılan bir aratırmada, okul müdürlerinin program gelitirmeyi en önemli sorumluluk olarak kabul etmelerine karın, en fazla zamanı bürokratik ilere harcadıkları belirlenmitir (Akt. Bıkan, 2008). Yine Murphy (1990) aratırmasında okul müdürlerinin zamanlarının çounu okul programı konusunda harcamaları gerektiini bildikleri halde bunu yapamayarak zamanlarının önemli bir kısmını kapı, pencere, boya, badana, çatı, duvar, dosya, evrak gibi farklı yönetimsel ilere ayırdıklarını tespit etmitir (Akt. Güven, 2009). Okul bütçesinin yönetimi konusunda okul bütçesinin olmaması ve okul aile birlii sorunları ön plana çıkmıtır. Okulların bütçesi olmadıından, en küçük ihtiyaçlarını bile il milli eitim müdürlükleri gibi baka birimlerce karılamasını beklemek durumunda kalmaktadırlar. Bu mantık, çada yönetim anlayıına ve yerinden yönetim ilkelerine aykırıdır. Bu bulgu Erol (1995) ve ahin in (1996) yapmı olduu aratırmaların sonuçlarıyla benzerlik göstermektedir. Erol un (1995) yaptıı aratırmada okul müdürlerinin %79,16 sı finansman yetersizlii sorunu ile karılatıklarını ifade ederken; ahin in (1996) Okul Müdürlerinin Planlayıp Uygulamada Karılatıkları Engeller adlı aratırmasında okul müdürleri finansal kaynakların yetersizliini eitim sürecine engel olarak görmülerdir. Bununla ilintili olarak okul aile birliklerinin velilere finans kaynaı olarak bakmaları, velilerin okullarla iletiimlerinin olumsuz etkilenmesine, okula daha mesafeli durmalarına neden olabilmektedir. Ülkemizde okul-veli ibirliinin ve iletiiminin istenen düzeyde olmamasının pek çok nedeni arasında velilerin maddi katkı yapmaya zorlanmasının da payı olduu söylenebilir. Birçok okulda okulun parasal ilerinin okul aile birlikleri aracılııyla yürütülmesi hedeflenirken okul müdürlerinin çaba ve katılımlarının olmaması durumunda ise aile birliklerinin bu fonksiyonu yerine getirmede yetersiz kaldıkları ve sorunun çözümünün yine okul müdürlerine bırakıldıı görülmektedir. Okul-çevre ilikileri ile ilgili olarak müdürler özellikle velilerin okula ve örencilerinin eitimine karı ilgisizliklerinden ve duyarsızlıklarından yakınmılardır. Tok un (2002) aratırmasında da, öretmenlerin velilerin çocuun eitimine yönelik konularda öretmenlerle ibirliine girmedikleri görüüne büyük ölçüde katıldıkları sonucuna ulaılmıtır. Gülder in (2007) aratırmasında da okul müdürlerinin yarıya yakını velilerin eitime ilgisinin az olması nedeniyle okullarında sosyal çevre kaynaklı sorun yaadıklarını belirtmilerdir. Üç aratırmanın sonuçlarının birbirine paralellik göstermesi bu konudaki yaygın kanaatin göstergesidir. Eitimin baat öelerinden biri olan velilerin okullara ilgisiz, çocukların eitimine duyarsız kalmaları, okulla ve öretmenlerle ibirliine mesafeli durmaları, okulun amaçlarına ulaması önünde önemli bir engel oluturmaktadır (Balay, 2003; 2008). Okulların yönetimi ile ilgili olarak yapılan aratırmada ulaılan temel bulgulara dayalı olarak aaıdaki öneriler gelitirilebilir. Okulların finansman sorunlarının çözülmesi amacıyla gerekli yasal düzenlemelerin yapılarak mutlaka okullara bütçe ayrılması salanmalıdır

13 Okul binalarının bakım, onarım ve temizlii gibi hizmetlerin, birkaç okulu kapsayan okul bölgelerinde görevlendirilecek "tesis amiri" tarafından yürütülmesi, okul müdürünün eitim lideri olarak eitim ve öretim konularına daha çok zaman ayırabilmesini salayacaktır. kili öretimden kaynaklanan sorunların giderilmesi için, gerekli koulların oluturularak eitimde asıl olan normal öretim uygulamasına geçilmesine öncelik ve aırlık verilmelidir. Velilerin okula katılımını ve okul veli ibirliini salamaya ve artırmaya yönelik önlemler alınmalıdır. Bu yönde okul yönetiminde velileri söz sahibi kılacak ve okul yönetiminde sorumluluk almaya yöneltecek köklü yapısal düzenlemelerin yanında veliyi okulla ibirlii yapmaya özendirecek bilgilendirici eitimler, veli ziyaretleri ve okulda ortak etkinlikler düzenlenebilir. Okul müdürleri, yönetim sürecinde karılatıkları temel sorunların çözümünde üniversitelerle ibirlii yapmaları yönünde tevik edilebilir. Özel ilköretim okullarında ve farklı tür (ticaret, endüstri meslek vb) liselerde görev yapan okul müdürlerinin okul yönetiminde karılatıkları sorunların belirlenmesine yönelik aratırmalar yapılabilir. Sonuç olarak okul, bir sorunlar yumaıdır, bu nedenle sorunsuz okul düünülemez. Ancak tüm sorunlara ve olumsuz koullara ramen, iyi bir okul müdürü, sorunların varlıından dolayı ikâyette bulunmak yerine var olan sorunlar için çözüm yolları üretmelidir. Okul müdürü her eyden önce okuldaki muhtemel sorunları önceden kestirip bütün önceliini okuldaki öretmenler ve okul çalıanlarıyla birlikte çözülebilecek sorunlara vermelidir (Açıkalın, iman ve Turan, 2007). KAYNAKÇA AÇIKALIN, Aytaç, MAN, Mehmet ve TURAN, Selahattin (2003). Bir nsan Olarak Okul Müdürü, Ankara: Pegem A Yayıncılık. AKDOAN, Mehmet (2007). Birletirilmi Sınıflı lköretim Okullarında Görev Yapan Müdür Yetkili Öretmenlerin Yönetim Sürecinde Karılatıkları Sorunlar, Yayınlanmamı Yüksek Lisans Tezi, stanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. ARAS, Hasan (2002). YBO ve PO larla lgili Yönetsel Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Yayınlanmamı Yüksek Lisans Tezi, Malatya: nönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. AYDIN, Mustafa (2000). Eitim Yönetimi, (6.Baskı), Ankara: Hatibolu Yayınları. BALAY, Refik (2003). Örgüt ve Çevre likisi, Editörler: Cevat Elma ve Kamile Demir, Yönetimde Çada Yaklaımlar (ss ), (2. Baskı), Ankara: Anı Yayıncılık. BALAY, Refik (2008). Okula Toplumsal Katılım (Okul-Çevre likileri), Editörler: H. Basri Memduholu ve Kürad Yılmaz, Türk Eitim Sistemi ve Okul Yönetimi (ss ), Ankara: Pegem A Yayıncılık. BALCI, Ali (2001). Sosyal Bilimlerde Aratırma, Ankara: PegemA Yayıncılık. BALCI, Ali (2007). Etkili Okul ve Okul Gelitirme, (4. Baskı), Ankara: Pegem A Yayıncılık. BAARAN, brahim Ethem (1989). Yönetim, (2.Baskı), Ankara: Gül Yayınevi. BAARAN, brahim Ethem (1996). Eitim Yönetimi, (5. Baskı), Ankara: Yargıcı Matbaası. BAARAN, brahim Ethem (2006). Türk Eitim Sistemi ve Okul Yönetimi, Ankara: Ekinoks Yayınları. BIKAN, Necmiye (2008). lköretim Okullarında Yönetim ve Sorunları Üzerine Yönetici Görüleri, Yayınlanmamı Yüksek Lisans Tezi, stanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. BURSALIOLU, Ziya (2000). Okul Yönetiminde Yeni Yapı ve Davranı, (11. Baskı), Ankara: Pegem A Yayıncılık. BÜLBÜL, Tuncer (2008). Okul Yönetiminde Örenci leri, Editörler: H. Basri Memduholu ve Kürad Yılmaz, Türk Eitim Sistemi ve Okul Yönetimi (ss ), Ankara: Pegem A Yayıncılık. COOK, S., SELLTIZ, C., JAHODA, M., & DEUTSCH, M. (1967). Research Methods in Social Relations, New York: Holt, Rinehart and Winston. ÇELK, Vehbi (2000). Okul Kültürü ve Yönetimi, Ankara: Pegem A Yayıncılık. ÇINKIR, akir (2003). Örgütlerde Personel Gelitirme, Editörler: Cevat Elma ve Kamile Demir, Yönetimde Çada Yaklaımlar (ss ), (2. Baskı), Ankara: Anı Yayıncılık. ENSAR, Hocan ve GÜNDÜZ, Yüksel (2006). lköretim Okullarında Yönetim ve Kalite, stanbul: Morpa Kültür Yayınları. EROL, Figen (1995). Okul Müdürlerinin Görevlerini Baarmada Karılatıkları Engeller (Burdur li Örnei), Eitim Yönetimi Dergisi, S. 1, s FINNEY, S., & CORBETT, M. (2007). ERP Implementation: A Compilation and Analysis of Critical Success Factors, Business Process Management Journal, Cilt. 3, S. 13, s

14 GÜLDER, akir (2007). Köy lköretim Okullarında Yönetim ve Sorunları (stanbul li Örnei), Yayınlanmamı Yüksek Lisans Tezi, stanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. GÜVEN, Hüseyin (2009). lköretim Okulu Yöneticilerinin Eitim Programlarının Yönetiminde Karılatıkları Sorunlar (Aydın li Örnei), Yayınlanmamı Yüksek Lisans Tezi, Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. LGAR, Lütfü (2000). Eitim yönetimi, Okul Yönetimi, Sınıf Yönetimi, (2.Baskı), stanbul: Beta Yayınları. KÖSE, Mehmet Fatih (2008). Yönetici Adayı Öretmenlerin Yöneticilie Bakı Açıları ve Yöneticilii Tercih Nedenleri, Yayınlanmamı Yüksek Lisans Tezi, Tokat: Gaziosmanpaa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. MEMDUHOLU, Hasan Basri (2007). Türk Eitim Sisteminde Okulların Yönetimi ve Yöneticilerin Yetitirilmesi Sorunsalı, Milli Eitim Dergisi, S MEMDUHOLU, Hasan Basri (2008). Türk Eitim Sisteminin Örgüt ve Yönetim Yapısı, Editörler: H. Basri Memduholu ve Kürad Yılmaz, Türk Eitim Sistemi ve Okul Yönetimi (ss ), Ankara: Pegem A Yayıncılık. NEUENDORF, Kimberly A. (2002). The Content Analysis Guidebook, London: Sage Publications. NEUMAN, W. Lawrence (2007). Toplumsal Aratırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaımlar, (Çev: Sedef Özge), stanbul: Yayın Odası. OKUTAN, Mehmet (2003). Okul Müdürlerinin dari Davranıı, Milli Eitim Dergisi, S ÖZDEM, Güven (2008). Okul letmesinin Yönetimi, Editörler: H. Basri Memduholu ve Kürad Yılmaz, Türk Eitim Sistemi ve Okul Yönetimi (ss ), Ankara: Pegem A Yayıncılık. SARICE, Sadık (2006). lköretim Okulu Müdürlerinin Okul Yönetiminde Karılatıkları Yönetimsel Sorunlar (Esenler lçesi Örnei), Yayınlanmamı Yüksek Lisans Tezi, stanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. AHN, Ali Ekber (1996). Okul Müdürlerinin Eylemleri Planlayıp Uygulamada Karılatıkları Engeller, Eitim Yönetimi Dergisi, S. 5, s TAVANCIL, T. Ezel ve ASLAN, Aye Esra (2001). çerik Analizi ve Uygulama Örnekleri, stanbul: Epsilon Yayıncılık. TAYMAZ, Haydar (2005). Eitim Sisteminde Tefti: Kavramlar, lkeler, Yöntemler (6. Baskı), Ankara: Pegem A Yayıncılık. TOK, Emel (2002). Okulöncesi Eitim Kurumlarında Yönetim Sorunları, Yayınlanmamı Yüksek Lisans Tezi, Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. TUNÇ, Binali (2008). Okul Yönetiminde Çalıan Hizmetleri, Editörler: H. Basri Memduholu ve Kürad Yılmaz, Türk Eitim Sistemi ve Okul Yönetimi (ss ), Ankara: Pegem A Yayıncılık. ÜNVER, Gülsen, BÜMEN, Nilay T. ve BABAY, Makbule (2010). Ortaöretim Alan Öretmenlii Tezsiz Yüksek Lisans Derslerine Öretim Elemanı Bakıı: Ege Üniversitesi Örnei, Eitim ve Bilim Dergisi, Cilt. 35, S. 155, s YAKUT, Günay (2006). lköretim Okul Müdürlerinin Mevzuattaki Görev Tanımlarına likin Davranıları Gösterme Düzeyleri, Yayınlanmamı Yüksek Lisans Tezi, zmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eitim Bilimleri Enstitüsü. YILDIRIM, Ali ve MEK, Hasan (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Aratırma Yöntemleri, (6. Baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık. YT, Birol ve BAYRAKDAR, Mehmet (2006). Okul Çevre likileri, Ankara: Pegem A Yayıncılık