KANSER TANISINDA YENİLİKLER

Transkript

1 KANSER TANISINDA YENİLİKLER Hande Canpınar Hacettepe Üniversitesi Kanser Enstitüsü Temel Onkoloji Anabilim Dalı

2 KANSER Hücredeki genetik ve epigenetik değişimlerin birikimi sonucunda malign transformasyon ile oluşur

3 Kontrolsuz büyüme İnvazyon Metastaz

4 Kanser Kanser hastalarında tümör hücrelerinin erken tanınması prognozu ve yaşam süresini etkiler Kanser hücrelerinin tanımlanması ve denetim yöntemler; -USG -Mamografi -Magnetic resonance imaging (MR) -Bilgisayarlı tomografi -Positron Emission Tomography (PET)

5 Kanser Tanısında Kullanılan Laboratuvar Yöntemleri 1. Sitolojik ve Patolojik Yöntemler 2. İmmünhistokimyasal İnceleme 3. Tümör Markerlerin İncelenmesi 4. Flow Cytometry 5. Moleküler Yöntemler - PCR - Mikroarray - Mutasyon Analizleri - Gen Ekspresyon Analizleri - Fluorescence In Situ Hybridization (Fish) Technique - Kanserin Moleküler Sınıflandırılması - Doku Arrayleri 6. Mikroakışkan Teknolojisi Dolaşımda bulunan tümör hücrelerin (CTCs)tanımlanması

6 1. SİTOKİMYASAL VE PATOLOJİK İNCELEME

7 2. İMMÜNHİSTOKİMYASAL BOYAMA Lenf nodu CD20+ B hücreleri -Sitokeratin -Lökosit common antigen -S-100 -HMB-45 -Desmin, Vimentin -ER,PR,Her-2 Cyclin D1,

8 3. TÜMÖR BELİRLEYİCİERİ Tümör dokusu tarafından yapılan ve kana karışan ve kan veya diğer vücut sıvılarında seviyeleri/varlığı bakılabilen biyokimyasal göstergeler

9 TÜMÖR BELİRLEYİCİLERİ

10 Enzim PSA - prostate specific antigen (serine protease) NSE (neurospecific isoenzyme of enolase) LDH (lactat dehydrogenase) Hormon GH, prolactin, calcitonin, parathormon (PTH), gastrin, hcg Immünoglobulinler IgG, IgM, IgA, IgD, IgE, 2 -microglobulin Glikoproteinler, glikolipidler AFP, hcg, SCC,CA 19-9, CA 125, CA 15-3 C, CEA

11 Serolojik ve İmmünolojik Yöntemler ile Tümör Markerlarının Belirlenmesi -Enzim Assay -ELISA -RIA

12 Eritrosit Lenfosit Fitoplankton Bakteri Nötrofil Blastosit Monosit

13 FLOW CYTOMETRY (AKIM SİTOMETRİ) Hücrelerin büyüklük ve granülaritesine bağlı olarak tek hücre düzeyinde analizini sağlayan teknoloji

14 FLOWCYTOMETRY FACS (Flourescence-Activating Cell Sorter)

15

16

17 Onkoloji de Akım Sitometri -Kısa sürede hızlı ve güvenilir sonuç -Kolay kullanım -Anormal hücrelerin tanınmasına yardımcı -Tümör hücrelerinin biyolojisi hakkında bilgi

18 Onkolojide Kullanım Alanları -Lösemi ve lenfomaların immünfenotiplendirilmesi -Hücre siklusu ve DNA içeriğinin analizi -Hücre canlılığının tesbiti, Apoptozisinin araştırılması -Çoklu İlaç Direncinin tesbiti -Hücre sinyal iletiminindeki proteinlerin belirlenmesi -Tümör belirleyicilerin tesbiti -Tümör hücrelerinin saf olarak ayırt edilmesinde

19 FLOW CYTOMETRY Nature Immunology 11;

20

21 Çok Renkli Analiz Tek hücre düzeyinde birden fazla monoklonal antikor kullanımı Hücre büyüklüğü ve granülaritesi CD antijenleri Sitokin reseptörleri Adezyon molekülleri Hücre siklusu, G0, G1, S, G2

22 İMMÜNFENOTİPİK ANALİZ Hücrelerin yüzeylerinde taşıdıkları antijenlere karşı spesifik moab kullanılarak tanımlaması -Anormal,malign potansiyeli olan hücrelerin normalden ayrılması -Anormal hücrelerdeki antijen prolifilinin belirlenmesi

23 Hematolojik malignansilerin laboratuvar tanısında; -Tanı -Prognostik sınıflama -Tedavinin etkinliğinin değerlendirilmesi Flow Sitometri yöntemiyle İMMÜNFENOTİPİK ANALİZ

24 Akut Lösemide Kullanılan Temel Monoklonal Antikorlar Hücre Serisi B-Hücre T-Hücre Myeloid Hücre ccd79a ccd3 cmpo ccd22 CD3 CD13 CD19 CD7 CD33 Matürasyon Belirleyicisi CD34 CD34 CD34, CD117 TdT TdT CD15,CD11a,b HLA-DR Diğer Belirleyicler CD10 CD1, CD2 CD14 CD20, CD22 CD3, CD5 CD68,CD41 cigm, Kappa/Lambda CD4, CD8 CD61, CD235a

25 Flowchart diagram of the EuroFlow strategy for immunophenotypic characterization of hematological malignancies Leukemia (2012) 26,

26 Leukemia (2012) 26,

27 Pre B ALL Leukemia (2012) 26,

28 BLASTİK VE NORMAL HÜCRE POPULASYONUNUN AYRILMASI Leukemia (2012) 26,

29 KANSER: HÜCRE NORMAL İLETİŞİMİNİN BOZULMASI Kolon Retinoblastoma,Kemik, Mesane, Akciğer, Meme Çeşitli Kanserler Genler mrna Sarkomlar Lösemi, Beyin Meme Mide Akciğer Lösemi Nöronal Tümörler

30 DEĞİŞEN MOLEKÜLLERİN TAYİNİ Protein Gen mrna

31 MOLEKÜLER TESTLER A Hasta Örneği Patoloji B Proteomiks Proteinler Genomiks Mass Spektrometri Proteomiks Görüntü Hasta Örneği DNA Gen chip Mikroarray Görüntü

32 MİKROARRAY =Biochip =DNA chip =DNA microarray =Gene array Fizyolojik veya patolojik süreçlerde gen ekspresyon paternlerindeki değişimi izlemek için kullanılırlar

33 Bir array, nükleik asit örneklerinin düzgün bir şekilde sıralanması ile oluşur Bilinen ve bilinmeyen DNA örneklerinin baz eşleşmesi özelliğine göre hibridizasyonu için uygun bir ortam sağlayarak bilinmeyen DNA ların tanımlanabilmesi

34 MİKROARRAY -Cam yüzeyler üzerine DNA dizisi bilinen problar dizilir -Array üzerinde bulunan binlerce DNA dizisi üzerine cdna lar uygulanır - cdna komplementerini bulduğu noktada hibridize olur ve florasan sayesinde bu nokta görünür

35 MİKROARRAY

36

37 Meme Kanserinde Mikroarray

38 Meme Kanserinde Mikroarray

39 MOLEKÜLER TANININ FAYDALARI Tümör hücrelerinin gen profilinin tanımlanması Yeni tedavi protokollerinin oluşturulmasında bilgi sağlaması Tedavinin etkinliğinin değerlendirilmesinde

40 Metastatik kanserler nedeniyle kanserden ölüm %90 Yeni hassas metodların geliştirilmesi ile büyük metastatik odakların, primer tümörden farklı olarak gelişen tümör heterojenitesinin tesbiti mümkün olmaktadır

41 Circulating Tumor Cells(CTCs) Tümör dokusundan dökülen hücreler Periferik dolaşıma giren hücreler Uzak organlara yerleşerek METASTAZ

42 Circulating Tumor Cells (CTCs)

43 Circulating Tumor Cells (CTCs)

44 CTCs ve Metastaz Süreci The Journal of Molecular Diagnostics, 15;2, March 2013

45 - Primer tümörden günde 1x10 6 hücre periferik kana geçer çok azı yaşar - % 0.01 CTC dolaşımda bulunur - 5 litre total kan volümu içinde <200 CTC/ml

46

47 Periferik Kandan CTL s İzolasyon ve Karakterizasyon Yöntemleri

48 Dansite Yoğunluğuna göre CTC lerin İzolasyonu CTC lerin Antikor Esaslı Magnetik İzolsyonu

49 The Journal of Molecular Diagnostics, 15;2, March 2013

50 Am J Cancer Res 2011;1(6):

51 Am J Cancer Res 2011;1(6):

52 Monoklonal Antikorlar ile Hücrelerin Tanımlanması

53 CellSearch Sistem ile CTC lerin tanımlanması Cytockeratin-PE pozitif DAPI pozitif ve CD45 negatif Methods 50 (2010)

54

55 7.5 ml periferik kanda < 5 CTC varlığında PFS,OS 7.5 ml periferik kanda < 3 CTC varlığında PFS,OS

56 Novel Biyomarker CTC Clin Chem Lab Med 2011;49(10):

57 TRENDS in Molecular Medicine

58 CTC lerin Belirlenmesinin Avantajları 1. Solid tümörlerin metastazlarının tanımlanmasında, tümörün heterojenitesinin belirlenmesinde ve uyku halindeki tümörlerin belirlenmesinde liquid biopsy olarak kullanılabilecek bir biyolojik belirteç 2. CTC lerin belirlenmesi hastalığın prognozunu gösterebilecek bir araç 3. Tedavi etkinliğinin değerlendirilmesinde 4. Metastatik tümörleri hedefleyecek yeni ilaçların kullanımı ile hastalıksız sağ kalım süresinin uzatılması 5. Kişiye özel tedavi protokollerinin kullanılması