Ne oluyor da flashback yaşantısında kişi zaman-mekankimlik bilgisini yitirip bambaşka bir mekan ve zamanda ve rolde yaşamaya başlıyor?

Transkript

1

2 Ne oluyor da flashback yaşantısında kişi zaman-mekankimlik bilgisini yitirip bambaşka bir mekan ve zamanda ve rolde yaşamaya başlıyor? İnsanlar o yaşantı içindeyken neden bir şey hatırladıkları nın bilincinde olmuyorlar?

3 Geçmişteki bir yaşantının; Şimdiki duygularımızı, düşüncelerimizi, davranışlarımızı biçimlendirmesi Gelecekteki duygularımızı, düşüncelerimizi, davranışlarımızı etkilemesi Beyin bir beklenti makinası Bağlanmanın zihinsel modeli annenden/diğerlerinden/ terapistten/kendinden ne bekleyeceğini belirler.

4

5 Örtük Bellek Örtük bellekte var olanlar; Duygular Algılar Bedensel davranışlar Henüz incelenmemiş Bedensel/duyumsal bellek Duygular Korku Öfke Utanç Tiksinme Motor davranışlar Araba kullanma Yüzme Bedensel Kolda bir ağrı Midede bir eziklik Algılar Ağacı görme Ağaç sembolüyle birleştirme

6 Bir kedi tarafından ısırıldınız Beden Acı Ağrı Algı Kedinin görüntüsü Rengi Sesi Davranışı Duygu Korku Öfke Bedensel hareket Kaçma Koşma Bellek

7 Örtük Bellek Örtrük belleği en iyi açıklayan ilke çağrışımsal ilkedir. Örtük bellekte aynı zamanda zihinsel modeller vardır. Şemalar Zihnin tekrarlayıcı yaşantılardan genellemeler yapma yolu Kedi tarafından ısırılmanızı bunu tüm kedilere genelleyebilirsiniz.»tüm kediler beni ısırır»tüm ev hayvanları beni ısırır Bu şema içinde örtük belleğin tüm özellikleri bulunur Kedi korkusu Kedi görünce kaçma eğilimi Kedi kokusu, görüntüsü algısı Koldaki acı duyumu

8 Beyin bölgesi Amigdala Travma çözülmemişse sizi yıllar sonra bile etkiler Her kedi gördüğünüzde işleyişiniz bozulur. Örtük bellek uyarılır ve o anda sanki olayı yeniden yaşıyormuş gibi tepkiler verebiliriz. Birinin evine girdiğinizde kaçma tepkisi gösterebilirsiniz.

9 Amigdala Bellek Bağlantıları Thalamus (hayatta kalmak, çok az bilgi ile çalışır) Hipokampüs (anlamlandırmak, ayrıştırmak) Amigdala thalamustan gelen bilgi ile adrenalin, noradrenalin salgılanmasını sağlar, bu hipokampüsü harekete geçirir..önemli bir bilgi geliyor. Daha sonra da hatırlamalısın LTM, neurogenesis, plasticity

10 Hipokampüs Bellek Bağlantıları Açık bellek bilgileri burada depolanır. Zarar görürse, yeni bilgi depolanamaz. Yaşlanma, hipoksi Psikoterapi hastalarının yoğun stres altında olduğunu düşünürseniz, hipokampüsle ilgili işlevlerde bozulmalar olduğunu bekleyebilirsiniz. Borderline - terk edilme - ölüm Serotonin hipokampüsteki nörogenesi arttırır, hipokampüs hacmininin arttırır. Prozac ve Paxilin işe yarama sebebi bu olabilir.

11 Amigdala-Hipokampüs Etkileşimi Amigdala sağa ve subkortikal doğru bir yol, hipkampüs sola ve kortekse doğru bir yol izler. Amigdala herhangi bir uyaranda tetiktedir, hipokampüs tepkiyi düzenler. Amigdala genelleme yapar, hipokampüs ayrıştırır.

12 Örtük Bellek Priming özelliğiyle Sinir sisteminin belirli bir şekilde davranmaya hazır olmasıdır. Sizi uyarır, nedenini bilmezsiniz ama kediyi hatırlatan bir şey gördüğünüzde kötü hissedersiniz. Kedinin kokusunu aldığınız için böyle kötü hissettiğinizin farkında bile olmazsınız. Çünkü bu his bilincin dışındadır.

13 Örtük Bellek Örtük belleğin içinde kaydedilen herşey doğuştan vardır. Hatta doğum öncesinde oluşmaya başlar. Bebeğin rahimdeki hayatının son 3 ayında (örtük) bellek oluşmaya başlar. Amigdala Örnek: Müzik dinletmek

14 Örtük Bellek Örtük belleğin oluşması için açık belleğe ihtiyacı yoktur. Doğumdan önce kayıtları tutmaya başlar. Doğumdan sonraki ilk ay içinde hep kayıt tutar. Yaşam boyunca, bir nedenle hipokampüs devreden çıkarsa amigdala çalışmaya devam eder ve örtük bellek sürekli kaydeder; bilgiler örtük bellekte kalır. alkol ya da bazı ilaçlar alındığında travma yoğun öfke

15 Hatırlayabildiğiniz en erken anınız.. Kaç yaşındaydınız?

16 Örtük Bellek ve Flashback Geriye çekilen bilgilerin geçmişle ilişkili olduğunu söyleyecek hipokampüs devrede olmayacağı için kişinin bu olayın geçmişle ilişkili olduğunu anlaması mümkün değildir. Kişi bir şeyleri fark eder (sesler, kokular, hareketler,..) Ama bu fark ettiklerinin geçmişle ilişkili olduğunun bilincinde değildir. Hipokampüs ile amigdala arasında bir blokaj varsa da kişi bu durumu yaşayabilir.

17 Açık Bellek Örtük belleğe temellenerek yaşam öyküsünü oluşturur. Yaşamın ilk dönemlerindeki önceliklerin deneyimleri örtük belleğe yerleşir. Duyumlar Duygular Motor davranışlar Genellemeler Hipokampüs oluşmaya başladıkça örtük bellek yapısındaki farklı bağlantıları birbirleriyle zaman/mekanda birleştirmeye/bütünleştirmeye başlar.

18 Açık Bellek Semantik bellek: Doğum günü bilgisi İçinde hiç kendilik bilgisi yok Herkesin bilebileceği genel kavramlar Episodik Son doğum günüm Otobiyografik Son on yıldaki doğum günlerim Geçen doğum gününde ne yaptın? Zaman Ben Hatırladım (Bilinç) Geri çekilenler Otobiyografik bilgiler Zaman hissi Geçmişten geldiği bilgisi (episod) Farkındalık/bilinç

19 Masa O Masa Açık Bellek Semantik Bellek Otobiyografik Bellek Doğum Günü O Doğum Günü.. Son 10 Yıldaki Doğum Günlerin

20 Açık Bellek Otobiyografik Bellek Hipokampüsteki kayıtlardan, ancak örtük bellekten toplanan bilgilerin bütünleştirilmesi yle oluşur. Amigdala da kaydedilen bilgiler, normal koşullarda ikisi arasındaki bağlantıların çalışıyor olması nedeniyle hipokampüse aktarılır. O durumda geçmiş ten birşeyleri hatırladığımızı biliriz. Ama çözülmemiş travmalarda, bilgi sadece örtük bellekte (implicit memory) kaydedildiyse hipokampüsle hiç ilgisi olmaz.

21 Travma ve Bellek Flashback ler travma yaşantısının önemli özelliğidir. Özellikle çözülmemiş travmalar da PTSD yaşanmaktadır. Hipokampüsün bütünleştirici işlevini gerçekleştirmesi engellenmiş durumdadır. Bireyin örtük bellek öğeleri açık bellekle birleştirilmeden kalır. Herhangi bir uyarıcı nedeniyle geri çekildiğinde, bireyin farkında olmadığı bir şekilde onu etkiler.

22 Travma ve Bellek Uçak sesi, Patlama sesi Daha öncesinde Vietnam deneyimleri olduğundan onun beyni farklı davranıyor. Bill helikopterdeyken beyni aynı anda pek çok bağlantıyı birlikte yapmıştı. Bunlar örtük bellek te kodlandı. Helikopter sesi Arkadaşın yaralanması, ölmesi Kendinin yaralanması Arkadaşının ölebileceği korkusu Kendisinin ölebileceği korkusu

23 Travma ve Bellek Travma sırasında salınan kortizol ve adrenalin geçici olarak hipokampüsün bütünleştirici işlevlerini kapatır. Bu mekanizma, örtük belleğinin otobiyografik ya da episodik düzeye geçmesini engeller. Anılar dışsal bir uyarıcı ile geri çağrıldığında sadece o anda oluyor gibi hissedilir. Açık bellekte Vietnama gittiği, orada savaştığı bilgisi vardır. Ama örtük bellek ile açık bellek bütünleştirilmediğinde her uyarıcı karşısında olayı yeniden yaşar.

24 Travma ve Disosiyasyon Uyum mekanizmasıdır. Bilinçli dikkat bir başka şeye yönelir. Kişi o anda bedeninde yaşadığı acının farkında olmaz. Ama örtük bellek tüm bilgileri bilinçli dikkat olmasa da kodlar. Hipokampüsün devreye girmesi için (açık bellek için) bilinçli dikkat gereklidir. Dikkat ayrıştırılınca, dikkat edilmeyen yaşantı, örtük bellekte duyumlar, algılar, duygular, hareketler, priming, zihinsel modeller olarak kaydedilir. O sırada koruyucu olsa bile bu kişi PTSD için bir adaydır

25 Travma ve Disosiyasyon Travma sırasında; Artan kortizol ve/veya adrenalin nedeniyle Hipokampüs bloke oldur, sadece örtük bellek kayıt yapar (Disosiyasyon). Flashback yaşantısının mekanizması da bununla ilişkilidir.

26 Gündelik hayatın örtük kayıtları Bir bisikletten düşme kazası Deprem sırasındaki bir pozisyon, koku, ses Çocukken kardeşinizin anneniz tarafından tercih edildiğine yönelik bir algınız Otorite karşısında, performans sergilerken donup kalmak

27 Gündelik hayatın örtük kayıtları Yaşam boyunca öğrenmeler; beyinde sinir bağlarının oluşması gerekleşir. Bazı davranışlar (duygular, düşünceler, hareketler), zamana/yere/kişiye uygun değilse, oturup düşünmek gerekebilir. (Amigdala) Başımıza gelen herşeyle ilgili bağlantılarımız vardır. 18 aylığa kadar sadece örtük bellekte kayıtlar tutulur; bunlar hiçbir zaman açık belleğe geçmez. 18 ay -3 yaş arasında semantik ve episodik bellek daha yeni yeni oluşur. 3-4 yaşlarında öykülerimizi oluşturmaya başlarız. 18 aylık 7 yaş arasındaki açık bellek bile sürekli değildir. 7 yaş öncesi hatırlanmayabilir. Ama pek çok şeyin örtük bellekte kodlanmaktadır. Örtük belleğimizin sürekli keşfedilmeyi bekleyen bir yönü vardır. Bu örtük süreçlerin bizi her zaman için etkileme olasılığı vardır. Kararlarımızı da etkileyebilir. Algılarımız sürekli olarak ona göre değişir

28 Yetişkin Bağlanma Görüşmesi Kişisel öyküsünü, çocukluğunu anlatırken birden öykünün içine girip, o andaki zaman ve mekanı bir kenara bırakıp, öyküyü/öyküdeki travmayı yeniden yaşamaya başlamak Yetişkin Bağlanma Görüşmeleri nde de kişinin çocukluk öyküsünü nasıl anlattığı Düzenli bir anlatım mı? Karmaşık bir anlatım mı? Zaman, mekan ayırımları var mı? Ne kadar ayrıntı? Ne kadar duygu?