ENDÜLÜS'TE COGRAFYA VE COGRAFYACILAR
|
|
- Gül Kayyali
- 6 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 tem Yıl:7 Sayı: NDÜLÜS' COGRAFYA V COGRAFYACILAR Doç.Dr..Bahaüddn VAROL Selçuk Ünverte lahyat Fakülte ÖZ Coğrafya, lam Dünyaı'na lk olarak Yunan ve Hnt kültüründen yapılan tercümelerle grmştr. Hcr lll. Aırdan tbaren e orjnal eerler yazılmaya başlanmıştır. lam edenyet brkmne çok öneml katkılar ağlayan ndülü'te de lk dönemlerden tbaren coğrafya alanında eerler kaleme alınmıştır. lam Coğrafyaının batıını teml eden ndülü'tek eerlern bu bölgeye at coğraf blgler verme oldukça önemldr. lk dönemlerde atronom, matematk, felefe ve eyahat blgleryle karışık halde bulunan coğraf blgler daha onraları mütakl eerere konu olmuştur. Bu alandak lteratürün belrlenme ve ncelenme oyal, kültürel ve beşer coğrafya blgler açıından çok yönlü br fayda ağlayacaktır. Bu makalede, araştırmacıların bu kaynaklardan tfade etmen ağlamak amacıyla bu alandak müellfler ve eerler hakkında blgler verlmştr. Anahtar Kelmeler: ndülü, Coğrafya, Coğrafyacılar, Kültür arh. ABSRAC Geography and Geographer n Andalua Geography ha emerged n the llamc world for the frt tme wth the tranlaton from lndan and Greek culture. From the thrd century A.H. afterward, ame orgnal geographcal work have been wrtten. hee work are very gnfcant n term of provdng nformaton regardng Andalua that repreent wet de of the llamc geography. In earler tme geography wa - a knowledge - ncluded n atronomy, mathematc, phloophy and navgatonal book n a mxture, but later on geographcal book have been wrtten n the form that contan only geographcal nformaton. o fnd out and to examne the lterature n th feld wll produce multdmenonal beneft from the apect of ocal, cultural and human geographe. In th artcle, the nam e of author and ther work were gven for the benefıt of reearcher n th feld. Key Word: Andalua, Geography, Geographer, Htory of Culture. GİRİŞ Kelme olarak arno (ö.130) le Batlamyu (ö.168)'un eerlernn m olarak lteratüre gren coğrafya (geographa) lam dünyaında lk olarak e ealk ve'i-emalk, Suverü'I-kalm, Ktabü'/-Bü/dan gb eerlerle tanınmıştır. Coğrafyanın kendn dğer lm dallarından ayıran ınırlarının çzlerek bell br dpln halne gelme e çok daha onralarıdır. lam arhnn lk dönemlernde mülümanlar yaşadıkları bölgelern yanııra komşu bölgelern de bat coğraf özellklern blyorlardı. Yne yıldızlar ve gökyüzüne dar blglern, hava tahmnler le bazı kehanetlerde kullanıyor-
2 62 Doç.Dr. ehmet Bahaüddn Varo/ lardı. ı lam lmern lk tedvn edldğ üreçte özellkle tefr, had ve yer çerçevende kayıtlara geçrlen blgler çernde yer, bölge adları, yeryüzü şekller, ulak ve kurak alanlar le verml araz lgler yer almıştır. Yne Kur'an-ı Kerm'de kıaları anlatılan geçmş ümmetler ve onların yaşadıkları yerler mülümanlar açıından dkkat çeken huular olmuştur? Ancak ülümanların lm coğrafya le tanışmaları Abbaler dönemndek Yunan, ran ve Hnt kültüründen yapılan tercemelerle olmuştur. Hntller tarafından Abba arayına getrlen atronom eerleryle başlayan üreç mülümanların konuya lg duymalarıyla gelşmş ve lam dünyaındak lk kaleme alınan eerlerle devam etmştr. 3 lk dönemlerdek eerlerde bz coğraf blglern atronom, matematk, felefe ve eyahat blglerleryle karışık olduğunu görmekteyz. 4 lam dünyaının lk atronom blgler aynı zamanda coğrafya alanına da öneml katkılar ağlayan mler olmuşlardı. bo Ca'fer uhammed b. ua el Harezm! ( /80ü-847), bn SerabyOn (X.yüzyıl), Ahmed b. uhammed b. Ker e-fergan (v.24 7 /861'den onra), Ha beş e-hab e-ervez (v.260/874), uhammed b. Cabr e-bettan (v.317/929), Sabt b. Kurre (v.288/901), bu'i-haen b. Yunu e-sadefı (v.399/1009), bg ahmud Hamd b. Hıdır e-hucend (v.390/1000) bunlardan bazılarıdır. Yakub b. hak e-knd (v.252/866) ve bn ayyb e-serah (v.286/899) gb coğrafyaya katkıda bulunan flozofların ayıı da az değldr. Bunlardan ayrı olarak lam dünyaını her tarafında coğrafyayle lglenmş brçok coğrafyacıyı görürüz. Kaleme aldığı ve günümüze ulaşan KtabO'I-ealk ve'l-emalk ml eeryle kendnden onrak çalışmalara kaynaklık eden bn Hurdazbh (v.300/912), Ya'kGb (v.292/905), e'od (v.345/956), bnü'i-fakh e-hemedan (III/IX. Arın knc yarıında yaşadı), bn Rüteh (111/IX.aırda yaşadı), bo Zeyd e-belh (v.322/934), Kudame bn Ca'fer (v.337 /948), el-ltahr (v.340/951-52'den onra), bn Havkal (IV/X. Yüzyıl), onları), uhammed b. Ahmed e-akd (v.iv/x yy. utahhar b. ahr e-akd (v.355/966'dan onra) le üellf eçhul "Hudüdü'l-Aem" ( 'te derlenmş) ml ee~ bu konuda akla lk gelen mlerdr. 6 Yne bazı eyyahların kaleme aldıkları eyahat notları ve eerler bu konuda çok öneml blgler htva eder. 7 bn Faldan (v.310/922'den onra) ve bo Dülef (v.390/1000?) bu konuda lk akla gelen mlerdr. 8 Bütün bunların yanında bazı bölge ve şehr tarhler de öneml coğraf blgler htva ederler. ı Abdurrahman Hamde, A'lamü'I-Cogrfyyne'I-Arab ve uktadafct mn Aarhm, Dımeşk 1995,.35.. vd.; Hüeyn u'n, arhu'/-cografyye ve'i-cografyyn f'i-nde/ü, Kahre 1986,.1. vd. 2.. Ahmad, S.aqbul, "Coğrafya", DIA.,It1993, VIII, 50,51; Abdurrahman Hamde, vd. 3 Şeşen, Ramazan, ülümanlarda arh Cografya YazıCIIgı, t 1998, 5.95; Hüeyn u'n, arhu'i-coğrafıyye, ömer Rıza Kehhale, et-arh ve'i-cografyye f'i-uür'l-5lamyye, Dımeşk 1972, vd. 5 Şeşen, Ramazan, ülümanlardaarh Cografya Yazıcı/@, ömer Rıza Kehhale, et-arh ve'i-cogrfyye, Hüeyn u' n, arhu'i-cografyye, Abdurrahman Hamde,
3 ndülü'te CoJrafya ve CoJrafyacılar 63 Bu konuda akla gelen lk mler bu'i-veld e-zrak (v.250/864), bn Şebbe (v.262/876), e-fakh (v.278/891), Bahşel (v.292/905), e-bağdad (v.463/1071), bn Aakr (v.571/1176), Narşah (v.348/959) gb müellfler ve meşhur eerlerdr. Bütün bu eerlern lam dünyaında coğrafya alanında öneml br brkm oluşturmuştur. 9 NDÜLÜS' COGRAFYA lam edenyet çernde konumu ve katkııyla özel br yere ahp olan ndülü, yetştrdğ blm adamları ve blg brkmyle bu medenyet çernde büyük br paya ahptr. arh boyunca br çok araştırmaya konu olan ndülü'ün bu katkı ve brkm hemen hemen bütün lm dallarındak müellfler ve eerleryle dkkatler üzerlerne çekmektedr. lerleyen atırlarda ele alacağımız ndülü coğrafyacılarının yaşadığı dönemlere baktığımız zaman Batı lam dünyaında coğrafya alanındak gelşmelern Doğu lam dünyaıyla paralel br gelşme göterdğn tept etmekteyz. Bu üreçte öncelkl olarak ndülü fethlerne katılan Arap kableler le etnk ve kablev yapıları hakkında blg veren eerler dkkat çekmektedr. Ancak lam dünyaının doğuunda Yunan, ran ve Hnt kültürlerne at coğrafyajatronom eerler, Abba arayında terceme edlp, coğrafya kültürünün gelşmene katkı ağlarken Batı/ndülü lam dünyaında e Pavlu Orou'un (ö.417) "Htorarum Lbr Septem Adveru Pagano" ml lk dünya tarh, Kaım b. Abağ e-beyyan (v.340/951) tarafından terceme edlmşt. Orou'un kend dönemnde ndülü coğrafyaına at çok öneml blglern verldğ bu eer, coğrafya ahaında adeta br dönüm noktaı oluşturmuştur. Bu tercemeden hem blg hem de metod olarak tfade eden ndülülü coğrafyacılar brbrnden öneml eerler kaleme almışlardır. Uzun yıllar arno ve Batlamyu'un hartalarından etklenen lam coğrafyacılarından ayrı olarak dünya hartaları le enlem ve boylamlarla bugünkü blglere çok yakın detayları hartaanna aktaran Şerfel-dr ve bn Sad e-ağrb hartacılıkta adeta çıgır açmışlardır. 10 Batı lam dünyaının yetştrdg bu coğrafyacıların hartaları elmzde bulunmaktadır. 11 Bu üreçte bazı ndülülü eyyahların doğuya yaptıkları eferler kaleme aldıkları eyahatnameler de kend dönemlerne at çok değerl beşer ve fzk coğrafyaya dar blgler htva etmektedr. 12 Bblyografk eerlerde mler zkredlen çok ayıda müellf ve eerler hakkında herhang br blgye ulaşmak 9... Ahmad, S.aqbul, "CoJrafya", DlA., ıt1993, VIII, 51..vd.; Abdurrahman Hamde,.67-95; Şeşen, Ramazan, ülümanlarda arh CoJrafya YazıcılıJı,.95, Nefı Ahmed, e-fkru'i-cojraf f't-üra'l-lam/, Arp.terc: Feth Oman, Kuveyt 1978,.149 vd.; Hüeyn u'n, arhu'i-cojrafyye, Konrad ller, appal Arabcae: Arabche Welt-und Landen Karten de Jahrhundert (1-IV), Studgart J? - Nefı Ahmed,
4 64 Doç. Dr. ehmet Bahaüddn Varol mümkün olmamaktadır. Bunlardan müellfler ve eerler hakkında blg bulduklarımıza lgl derledğmz blgler bu alanın araştırmacılarıyla paylaşmak adına burada ele almak tyoruz: 1- uhammed b. üa er-raz (v.273/886) er-raz nbeyle blnen ndülülü üç tarhçden br olan uhammed b. Oa 250/864 yılında tcaret amacıyla ran'dan ndülü'e gelmş, lm ayende Kurtuba'da kabul görmüştür. ndülü mev mr uhammed b. Abdurrahman tarafından kendne çeştl görevler verlmş onun oğlu mr ünzr tarafından da tbar görmüştür. 273/886 yılında görevlendrldğ br elçlk görevnden dönerken lvra'da vefat etmştr. Kaleme aldığı Ktabü'r-Rayat ml eernde ndülü fethne katılan Arap brlkler hakkında blg vermştr. Bu eerden bnü'i-üzeyn tarafından nakledlen bazı blgler, 1968'de adrd'te bnü'i-kotyye'nn arfhu tttah'i-nde/ü ml eeryle brlkte neşredlmştr. Feth çn gelen br çok Arap brlklernn herbrnn ellernde ancaklarla braraya gelmeler nedenyle, aynı yere br mecd nşa edldğ ve adına da ecdü'r-rayat dendğ haber verlmektedr. 13 üellfmzn de eerne Ktabü'r-Rayat deme bu nedenle olmuştur. Beşer coğrafya açıından öneml blgler htva eden eer kendnden onra bn Hazm'ın Cemheratü nab'/ Arab'ında ve dğer br çok kaynakta nakledlen blglere yanımıştır Kat m b. Abag e-beyyanf (v.340/951) 244/859'da Kurtuba'nın Beyyane köyünde dünyaya gelen Kaım b. Abağ, Kurtuba'nın ler gelen almlernden derler okuyarak kendn yetştrmştr. Daha onra Irak ve Hcaz bölgelerne eyahatlerde bulunmuş ve uhammed b. mal e-sağ, bo Klabe er-rekaş ve dğer almlerden bzzat derler almıştır. Buradan tekrar ndülü'e dönerken yanına bn bo Heyeme ve bn Kuteybe'nn çok değerl eerler le dğer br çok eer berabernde götürmüştür. Bu durum ndülü fkr ve kültür tarhnde öneml br nokta olmuştur. aldığı Kaleme eerler (1- e-uannef (e-ütahrec), 2- Ahkamü'I-Kur'an, 3- Garabü alk, 4- e-sahh ve dğerler) daha çok had ağırlıklıdır. Onu coğrafya alanında öneml br konuma getren e Hırtyan lahyatçır Pavlu Orou'un (ö.417) putperetlere karşı kaleme aldığı Htorarum Lbr Septem Adveru Pagano ml lk dünya tarhn, ndülülü brnn yardımıyla Arapçaya terceme etmedr. Orou'un ndülü'ün kend dönemne at tarh ve coğraf çok değerl blglern yer aldığı bu eern mülümanlar tarafından terceme edlme, bundan onrak tarh ve coğrafya alanındak almern çokça tfade ettkler br kaynak olmuştur Hüeyn u'n, arhu'/-coğratyye, Hüeyn u'n, rhu'i-coğrlfyye,.29; Şeşen, Ramazan, ülümanlarda arh Coğrafya YazlCIfğ, uhammed b. Har e-huşen, Ahbary'I-Fukahl ve'/-uhaddn, Beyrut 1999,.232,233; bnü'i Farad, arhu'i-uem ve'r-ruvat l'l-llm b'l-nde/ü, Kahre 1988, ı,.405; bü uhammed b. b Nar e-humeyd, Cezvetü'/-ukteb f Zkr Vu/at'l-nde/ü, Beyrut 1997,.297; Yaküt el-
5 ndülü'te Cografya ve Cografyac1lar Ahmed b. uhammed er-raz (v.344/955?) Yukarıda bahettğmz uhammed b. ua er-razl'nn oğlu olan Ahmed, 274/888 yılında doğmuştur. Hayatı hakkında çok az blg ahb olduğumuz Ahmed b. uhammed'n tarh ve coğrafyaya lg duyduğu, Ahmed b. Hald ve Kaım b. Abağ'dan derler aldığı blnmektedr. Hayatının büyük br kımını ndülü'ün en parlak dönemlernden lll. Abdurrahman dönemnde geçren Ahmed, eerleryle hem doğuda hem de batıda ün yapmıştır. Avrupa onu oro Raz adıyla tanımaktadır. ndülü tarh ve coğrafyacılarının babaı olarak mlendrlr. üellfn en öneml eer, alı günümüze ulaşmamış olan Ahb!ru ü/ok'i ndelü'dür. ern bugün panyolca br çevr bulunmakla brlkte çok fazla hatalar, ekkler ve laveler olmaı nedenyle bu eern ona adyet şüpheldr. ern ndülü'ün ek tarhne at çok kıymetl kendnden onrak br çok müellf tarafından kullanılmıştır. blgler htva etme yönüyle Bu blgler yukarıda bahettğmz Kaım b. Abağ'ın terceme ettğ Pavlu Orou'un eernden elde ettğn tahmn etmek mümkündür. Üç bölümden meydana gelen eern lk bölümü ndülü coğrafyaı, knc bölümü lam hakmyet öncende panya'nın durumu, üçüncü bölümünde e ndülü'te lam hakmyetnn lk üç yüz yılını ele almaktadır. erde bu üçüncü bölümde ya olayların yanııra, çeştl byografler ve komşularla lşkler çerçevende çok değerl blgler yer alır. Bu bölüm De Gayango (adrd 1852) ve R.enendez (adrd 1898) tarafından neşredlmştr. üellfn günümüze ulaşmayan eerler e, ealkü'/-ndelü, et-tab f nab eşahr'i-ndelü ve A 'yanü'i-evaf'dr bü Abdlah uhammed b. Yüuf e-verrak (v.363/973) Ahmed b. uhammed er-raz'nn muaırlarından olan e-verrak ndülü coğrafyacılarının lklernden ayılmaktadır. 292/904 yılında doğmuş, terhle lgl eerlernn yoğunluğu nedenyle tarhç myle anılmıştır. ndülü'te doğmuş onra Kuzey Afrka'ya Kayravan'a göç etmştr. n öneml eer ealkü lfrkyye ve emalkuha, Bekr tarafından kend eer e-ealk ve'l-emalk çerğne alınmıştır. bnü'l-lzar ve Humeyd onun eerlernden çokça tfade etmşlerdr. Onun ndülü şehrler ve aknler hakkında blg verdğ eerlernn bulunduğu blnmektedr. Onun Neeku't-arfh ve nabü'i-berber ml eerlerne de atıflar mevcuttur. Batı lam coğrafyaında e/-ealk mn lk kullanan o olmuştur >--> Hamev, u'cemü'/-üdebf', Kahre 1924, XVI,.236,237; Zeheb, Syeru A'lam'n-Nübela', Beyrut 1985, XV, ; Zeheb, ezkretü'i-hufflz, Beyrut 1955, lll, ; bn Hacer, Lanü'I-zan, Beyrut 1971, IV,.458; Hüeyn u'n,.30-55; Görmez, ehmet, "Ka1m b. Abag", DA., t 2001, XXIV, bnü'i-faraöı, ı, 54; Humeyöı, 92; akkar, Nefhu't-b mn Gun'I-ndelü'r-Ratb, Beyrut 1997, lll, 111; Abdurrahman Hamde, ; Hüeyn u'n, anhu'i-coğrafyye, ; Özdemr, ehmet, "Raz, Ahmed b. uhammed", DA., t 2007, XXXIV, ; Şeşen, Ramazan, ülümanlarda arh Coğrafya Yazlclllğl, Hüeyn u'n, arhu'i-coğrafyye,
6 66 Doç. Dr. ehmet Bahaüddn Varol 5- brahm b. Ya'kub et-artuş (v.?) ndülülü br yahud olan brahm b. Ya'kGb, Ahmed b. uhammed er-raz le aynı dönemlerde yaşamıştır. Hakkında blg bulunmayan brahm b. Ya'kGb'un tüccar olup Avrupa'nın çlerne, güneyne ve kuzeyne gdp geldğ ve bu eyahatler le lgl blgler kaydettğ tahmn edlmektedr. Kendne at br eern olduğu blnmemekle brlkte başta Bekr olmak üzere dğer bazı müellfler kendnden haber ve blgler nakletmşlerdl Uzrl onu ural" dye ntelerken Bekr, urartuş" nbeyle vermektedr. Hmyer de eer er-ravdu'i 'tar'ında ondan blgler nakleder. Sadece Avrupaya değl aynı zamanda doğunun çeştl merkezlerne eyahatler yapmaı ve çeştl ürünlern tcaretn gerçekleşt rme, o bölgelere at br çok blg ednmene ve onları ndülülü tarhç ve coğrafyacıların tfadene unmaına vele olmuştur. ı 6- bnü'l-farad, bu'i-veld Abdullah b. uhammed b. Yuuf et-zd (v.403/1013) ndülü'te byograf alanındak en öneml müellflern başında gelen bnü'i Farad, elmzdek tek eeryle adeta o döneme ışık tutan en öneml kaynak özellğne ahptr. arhu Ulema'I-nde/ü kend dönemne at ndülülü almler ve lm faalyetler hakkında vazgeçlmez br blg kaynağıdır. ern mukaddmende bu eern daha genş blgler vereceğ br eern öncende özetle vermek tedğ blgler olduğunu belrtme, çok daha genş eerler verdğnn br fade olmaktadır. ernde byografler çerçevende çeştl şehrlerle lgl verdğ coğraf blgler, kendnden onrak müellfler tarafından ıkça kullanılmıştır bnü'/-gurbal, bubekr Abdullah b. Hüeyn b. brahm e-kurtub (v.403/1013) ndülü mr uhammed b. Abdurrahman dönemnde Sahbü'ş-Şurta'lığa kadar yükelen bubekr Abdullah b. Hüeyn'n ne zaman doğduğu blnmemektedr. Serberlern çıkardığı br yanda Kurtuba'da 403/1013 yılında öldürülmüştür. Atronom, meteoroloj, zraat ve coğrafya ahaında genş br blgye ahp olan müellf, aynı zamanda y br şar ve edptr. Günümüze ulaşan Ktabü'I-nva' ve'i-zmne ve a'rfet A'yan'I-Kevakb ml eer Arapların atronom ve meteorolojye dar blglern nakleden "Ktabü'/-nva' ve'i-zmne" türünün en öneml örneğdr. Arapların gökyüzünü, felekler, kutupları ve burçları adlandırmadak metodlarını, güneş, ay ve gezegenlern hareketlern, kıble tayn ve atmoferdek olayların teptn ele aldığı eer hayvanlarla lgl detaylı zoolojk blgler yanında zra konulara dar de öneml blgler nakletmektedr. üellfn verdğ blglerde kendnden öncek br 18 Hüeyn u'n, rhu'i-cof!rıflyye, Şeşen, Ramazan, ülümanlarda arh Cof!rafya YazJCllf!J,.85,86; Hüeyn u'n, rhu'i Cof!rıflyye,.99.
7 ndü/ü'te CoJrafya ve CoJrafyact/ar 67 çok eerden faydalandığı görülür. Farklı kşler tarafından neşredlen bu eern tıpkı baımı Fuat Sezgn tarafından gerçekleştrlmştr. (Frankfurt 1985) Daha onra tahkkl neşrler de yapılmıştır bu ervan b. Hayyan (v.469/1070) Hayatı hakkında blg bulunmayan bn Hayyan'ın naklettğ blg!er çeştl ue-ukteben ml eer le Ahmed b. uhammed er kaynaklara grmştr. Ra'y takp eden bn Hayyan buradak coğraf blgler onun eernden özetlemştr. akkar, Nefhu't-fb ml eernde ondan ndülü'ün mülümanlardan öncek tarh ve coğrafyaına at blgler nakletmektedr. Burada Kurtuba köprüünden, ednetü'z-zehra'nın özellklernden, Kurtuba ecd'nn fonkyonları le güvercnlernden ve bnalarından bahetmektedr Ahmed b. Ömer b. ne e/-uzr ed-de/a (v.478/1085) ndülü'ün erye şehr yakınlarındak Delaye köyünde 393/1003 yılında doğan Ahmed b. Ömer Yemenl Arap kablelere menuptur. Hac çn gttğ ekke'de uzun üre (8 yıl) kalmış ve oradak öneml had hocalarından derler almıştır. 416/1025 yılında tekrar ndülü'e dönen müellfmz orada derler vermeye başlamıştır. bn Rüşd, bn Hazm, bn Abdber en-nemer, e-bekr ve Humeyd gb çok ayıda tanınmış kşler bu derlerden tfade ett. berya yarımadaının her tarafını dolaşan Ahmed b. Ömer edndğ blgler eerlerne aktarmıştır. erler, ndülü'ün üokü't-avaf dönemnn tarh ve kültürel durumu le coğrafyaya dar öneml blgler htva etmektedr. eru'i-ahbar ve envu'i-aar ve'i-bütan f Garab'I-Büldan ve'i-ealk la Cem''I-emalk ml eer tarh ve coğraf blglern ççe verldğ br muhtevayı yanıtmaktadır. Daha çok kend müşahedelern naklettğ bu eerde zaman zaman da kendnden öncek eerlerden Ahmed b. uhammed er Razden nakllerde bulunmuştur. Bu eern br bölümü Abdülazz e-hvannn tahkkleryle (adrd 1965) yayınlanmıştır. Nzamü'I-ercan f'i-ealk ve'i emalk ml eer e genel coğrafyaya dar br rale özellğndedr bu Ubeyd e-bekr (v.487/1094) Doğum tarh ken olarak blnmemekle brlkte on araştırmalar çerçevende onun şblye'nn batıında yer alan Şeltş'te doğduğu tept edlmştr. Onun burada başlayan tahl hayatı Kurtuba ve dğer ndülü şehrlernde devam etmştr. bn Hayyan, bn Abdlberr, bnü'd-dela ve e-uzr onun lm tahl ettğ br çok almden bazılarıdır. Onun fıkıh, had, şr, edebyat ve batankle 20 Humeyd,.229; bn Sad, ı ; Fuat Sezgn, Gechchte de Arabchen Schrfttum, Leden , ll,.680; Alper, ömer ahr, "bnü'/-gurbal", DA., t 2000, XXI, Hüeyn u'n, arhu'/-cojrtfyye, Humeyd, 120; bü Ca'fer Ahmed b. Yahya ed-dabb, Bugyetü'/-ü/tem, Beyrut 2005, ı, ; Zeheb, Syeru A'tam, XVIII, ; Zeheb, et-annu't-tam, Beyrut 1994, ( yılları),.216,217; Safed, et-vaf b'i-vefeyat, Beyrut 1962, VII, ; Hüeyn u'n, arhu't CoJrtfyye,.81-96; lrvng, homa B., "bnü'd-de/a", DA., t 2000, XXI, 9-10.
8 68 Doç. Dr. ehmet Bahaüddn Varol lglendğ blnmekle brlkte aıl lm alanı coğrafyadır. Dğer coğrafyacıların akne herhang br eyahatte bulunmamış olan e-bekr, buna rağmen on derece zengn coğraf blglerle dolu eerler bırakmıştır. Onun coğrafyaya at eerlernn başında u'cemü eta'cem mn ma'i Blad ve'l-evaz' gelmektedr. Alfabetk düzenn lk defa br coğrafya eernde kullanıldığı br coğrafya anklopeddr. erde br çok yern tarh ve coğrafyaı hakkında blglern yanııra, göçler ve kableler hakkında da genş malumat bulunmaktadır. er önce F.Wütenfeld (Par ), daha onra da utafa e-sekka (Kahre ) tarafından neşredlmştr. Bu eerlerden ayrı olarak br dünya coğrafyaı özellğne ahp olan "e-ealk ve'/-ema/kn ml eer de çok değerl blgler htva etmektedr. Alemn yaratılışıyla başlayan eer ülkelern ınırları, yolları, nehrler, klm ve şehrler hakkında blgler verr. Bekrl'nn bu eer aynı zamanda ya ve oyal tarh, mezhepler tarh, arkeoloj ve etnografya alanlarında öneml blgler htva eder. Kendnden öncek br çok kaynaktan tfadeyle yazılan eern tam olarak kaç c lt olduğu blnmemektedr. Günümüze ulaşan parçalarının büyük br kımı neşredlmştr. üm parçaları A.P.Van Leeuwen ve A.Ferre tarafından neşredlmştr.(l-11. unu 1992). Kaynaklarda dğer lm dallarında Bekrl'ye at daha br çok eer zkredlmektedr.z3 ı 11- Abdullah b. İbrahm b. Vezmur el-h car (v.560/1164?) Kaynaklarda hayatı hakkında blg bulunmayan e-hcarl, bn Sad e ağrbl'nn e-ugrb f Hule'I-agrb ml eer valeyle zkredlmektedr. Abdullah b. brahm el-h car'nn hcr V. Arın onları le VI. Arın başlarında ndülü'te yaşadığı, bu üreçte bütün brkmn e-ühb f (Fezal) Garab'I ağrb ml eerne aktardığı blnmektedr. Günümüze ulaşmayan bu eern büyük br kımının yukarıda fade ettğmz bn Sad'n eeryle bze ulaşmıştır. Ancak ne var k hang blglern ona at olduğu blnmemektedr. ndülü'ün fethnden 530/1135 yılına kadar geçen ürey tarh coğraf blglerle aktarmıştır. ndülü coğrafyaına at çok kıymetl blgler htva eden eer, Ben Sad alenden beş kşnn yaptığı lavelerle genşlemş, ortaya çıkan "e/-uğrb f Hule'/ agrb" ml eer e en çok katkıının olduğuna nanılan bn Sad e Haşml'ye npet edlmştr? Şerf e/-idr(v.560/1165) Aıl adı bg Abdlah uhammed b. uhammed b. Abdlah b. dr eş-şerf olan dr, drler hanedanının kurucuu 1. dr'n oyundandır. Hayatı hak- 23 eı-bekr, bü Ubeyd, u'cemü eta'cem mn ma'i-blad ve'i-evaz1', Beyrut 1983, ı, ukaddme (Sad-Şın); eı-bekr, bü Ubeyd, e ealk ve'i emalk, Beyrut 2003, ı, 5.223; bn Hazm, Cemheratü nab'i Arab, Kahre 1982, 5.321; ed-dabb,.321; bn Sad eı-ağ;rb, e-ujtrb f Hule'I-ajtrb, Kahre 1964, ı, 347,348; Abdurrahman Hamde, vd; Şeşen, Ramazan, ülümanlarda arh Cojtrafya Yazıcllıjtı, 5.107,108; Hüeyn u'n5, arhu'ı-coğ;rafıyye, vd.; Özdemr, ehmet, "bü Ubeyd e/-bekr", DA., t 1994, X, Hüeyn u'n, tırhu'/-cojtrtıfyye,
9 ndü/ü'te Coğrafya ve Coğrafyacı/ar 69 kında blnen şeyler çok azdır. Hayatı hakkındak blgnn azlığı onun Sclya Narman Krallığının hzmetnde bulunmaı le.zah edlmeye çalışılmıştır. Son dönemlerde yapılan araştırmalarla onun 493/1100'de Septe (Ceuta)'de doğduğu Kurtuba'da eğtm gördüğü, panya ve Kuzey Afrka llerne yaptığı uzun eyahatlerden onra, Sclya'ya yerleştğ ve orada öldüğü tept edlmştr. dr'y ndülü coğrafyacılığının zrvene taşıyan eer Nüzhetü'I-üştak f'htrak'i-atak ml Narman Kralı ll. Roger çn yazdığı ktabıdır. Dünya coğrafyaına dar çok öneml teptern yer aldığı eer klmere göre düzenlenmştr. Yed klm üzere takm edlen eer her br kmn hartaıyla da zengnleştrlmştr.25 Kendnden öncek coğrafyaerarın eerlernden de faydalanan dr, şfah blglere de yer vermştr. Batlamyu'un öneml br takpç olduğu gözlenr. Nüzhetü'I-üştak, Ortaçağ lam Dünyaında yazılmış yerkürenn genel ve tematk coğrafyaı alanındak en kapamlı çalışmalardan br olup Avrupa hakkındak gerçeğe en yakın blgler veren lk eerdr. Hartaların doğruya en yakın oluşu eere ayrı br önem kazandırmaktadır. ern Arapça tam metn le bazı tercemeler neşredlmştr. Onun coğrafya ahaındak knc eer e Nüzhetü'f-üştak'ın br muhtaarı olan Ünü'I-ühec ve Ravzü'I-Fürec'dr. Ktapta ekvatorun güneynde kalan br ekznc klmden daha öz edlmektedr. Bu eern de Fuat Sezgn tarafından tıpkı baımı (Frankfurt 1984) yapılmıştır. Günümüze ulaşan dğer br eer e botank alanındak et-cam' l Stfat ştat'n-nebat ve Durab nva'l- üfredat mne'i-şcar ve'-smar ve't-haşaş'dr. Bu eern yazma nühaları farklı kütüphanelerde mevcuttur bu Ham d e-gtrnat (v.565/1169) 473/ 'de Gırnata'da doğan bo Hamd uhammed b. Abdrrahman b. Süleyman lk eğtmn bu çevrede aldıktan onra lam coğrafyaının doğuuna doğru eyahate çıkmıştır. Sıraıyla ıır, Sclya, Dımeşk, Bağdat'a daha onra da Aya ve Doğu Avrupa'ya doğru eyahatn devam ettrmştr. Kafkaya, yukarı Volga, Başkırt, Ukrayna, Derbend, Harzm, Buhara, erv, Nşabur, lfahan, Rey, ekke, edne, Bara, uul onun dolaştığı şehrlerdendr. n on 565/1169'da Dımeşk'e dönmüş ve orada vefat etmştr. Seyyah özellğ nedenyle kaynaklarda onun hayatı hakkında blg bulmak oldukça zordur. Daha çok kend eerlernde verdğ blglerle onun hayatını öğrenmekteyz. bo Hamd e-gırnat'nn bugüne ulaşan k eer vardır. Bunların brnc gezp gördüğü yerler hakkında blg veren e-ugrb an ba'z Acab'I-agrb, aynı zamanda Nuhbetü'I-zhln f Acab'I-Büldan ve Acabü'I-ah/Okat adlarıyla. 25 Nefı Ahmed, Safed, ı,.163,164; Brockeımann, GAL, ı,.477; Abdurrahman Hamde, ; Şeşen, Ramazan, ülümanlarda arh Cografya Yazıcı/ıgı,. 108,109; Hüeyn u'n, rhu'/-cogııfyye, ; Şeşen, Ramazan, "dr, Şerf', DA., t 2000, XXI,
10 70 Doç.Dr. ehmet Bahaüddn Varol da blnmektedr. er ndülü yanında müellfn gezdğ br çok yerle lgl tarh, coğraf, zra ve topoğrafk blgler vermektedr. Anlatımını zaman zaman şrle üleme dkkat çeken br özellktr. er C.. Dubler tarafından kımen panyolca tercemenn yanında Arapça orjnalyle brlkte neşredlmştr. (adrd 1953) Daha onra aynı şeklde tekrar neşredlmşür. (lngrd Bejerano, adrd 1991) Dğer eer e uhfetü'i-bab ve Nuhbetü'I-A'cab'dır. uhteva olarak yukarıdakne benzerlk göteren bu eer dört bölümden meydana gelmektedr. Çeştl kütüphanelerde yazma nühaları bulunan eer, Gabrel Ferrant tarafından 1925'de neşredlmştr uhammed b. yyüb b. Galb e-gırnat (v.571/1175) Ferhatü (Fürcetü)'I-nfü f arh'i-ndelü ml coğrafya ve byograf çerkl eeryle tanınan bn Galb'n hayatı hakkındak blg yok denecek kadar azdır. Byografk ve bblyografk eerlerde m dğer bazı almlerle karıştırılan müellfmzn Yakut e-hamev, akkar, bn Sad e-ağrb ve Lanüddn bnü'i-hatb gb müellflern eerlerndek ktbalarla eer ve kend hakkında blg ahb olunmuştur. Buna göre 542/1147'de erye'nn hrtyanların elne geçme ve tekrar alınmaına şahd olan kşlerle görüştüğü, 565/1170'de Gırnata hakmnn hzmetnde bulunduğu ve 571/1175'de öldüğü tept edlmştr. k bölümden meydana geler eernn lk bölümü ndülü'ün coğraf ve topoğrafk hayatlarını özellklern, knc bölümü e ndülü tarh le ünlü şahyetlern htva etmektedr. bn Galb'n coğraf blgler Ahmed b. uhammed er-razl'nn Arapça alı kaybolmuş eerlerden aldığı, bunun yanında dğer bazı kaynaklardan da yararlandığı görülür. ndülütek yerleşm yerler, buralardak Arap kableler, mar faalyetler, ndülü'ün ktad ve lm tarh le ya tarh özellkle de Kurtuba şehr hakkında çok öneml blgler htva etmektedr. er günümüze ulaşmamıştır. 28 t:: 15- bn Beşküva/ (v.578/1183) bu'i-kaım Halef b. Abdlmelk b. e'qd b. ua b. Beşküval, 494/1101'de Kurtuba'da doğmuştur. lk tahln öneml br had ve kıraat alm olan babaından almıştır. Daha onra ndülü'ün çeştl şehrlerndek br çok almden derler almıştır. ndülü dışına çıkmayan bn Beşküval çok fazla rvayet nakletme nedenyle eleştrlmştr. Hade, fıkha ve tarhe dar çok ayıda eerler vardır. Ktabü'-Sıla f arh mmet'i-ndelü ml byografk çerkl eer en öneml eer olup bnü'i-faradf'nn (v.403/1013) arhu Ulema'I-nde/ü ml 27 akkar, IV,.308,309; Brockeımann, GAL, ı,.628,629; Abdurrahman Hamde, ; Hüeyn u'n, arhu'i-cografyye, ; Şeşen, Ramazan, ülümanlarda arh Cografya Yazcg,.109,110; Özdemr, ehmet, "bu Hamd e-grnat", DA., t 1994, X, Yaküt e-hamev, u'cemü'/-büldan, Beyrut thz., ı,.330; u'cemü'i-üdeba', Kahre 1924, XIV,.39; bn Sad, ı, 5.182,187,227,231; akkar, ı, , ; e-ubüd, Cam, "bn Galb", DA., t 1999, XIX,
11 ndü/ü'te CoJrafya ve Cografyacılar 71 eerne yazılmış br zeyldr. ndülü'te yaşayan çeştl lm dalarına menup 1541 almn byografnn bulundugu eer alfabetk olarak düzenlenmştr. Byograflerle lgl verdg blgler çerçevende Kurtuba'nın cografyaı ve topografk öneml blgler nakletmektedr. er ndülü'ün ya, oyal ve kültürel tarh açıından öneml br kaynak özellgne ahptr. er lk defa panyol şarkyatçıı Francco Codera y Zadn tarafından k clt halnde (adrd )'de neşredlmş daha onra brahm e-byar (Kahre-Beyrut, 1989)'da üç clt halnde neşredlmştr. üellfn dger alanlardak eerlernn mler kaynaklarda detaylı olarak bldrlmektedr? bn Cübeyr, uhammed b. Ahmed (v.614/1217) er-rıhle ml eyahatnameyle br çıgır açan ve kendnden onrak br çok eyyaha örnek olan bn Cübeyr, 540/1145 yılında Şatıbe ya da Belenye'de dogmuştur. Katplk görevnde bulunan bn Cübeyr'n az da ola şarlğnn olduğunu kend eerlernde verdğ blglerden öğrenmekteyz. Byograf kaynaklarında hayatına dar fazla blg bulunmamaktadır. bn Cübeyr, şöhretn farklı br güzergah takp ederek gttğ hac yolculuğu enaındak gözlemlern naklettğ er-rıh/e'ne borçludur. bo Cafer Ahmed b. Haan ml arkadaşıyla 8 Şewal 578/4 Şubat 1183'te Gırnata'dan başlayan yolculuğu üç yıl üç buçuk aydan onra 22 uharrem 581/25 Nan 1185'de ona ermştr. Gırnata, Septe, denz yoluyla kenderye, Kahre, çöl boyunca Ayzab'a oradan Kızıl Denz' geçerek Cdde'ye ve ekke'ye ulaşan bn Cübeyr burada ekz aydan fazla kalıp hac badetn yerne getrmştr. 3 uharrem 580/16 Nan 1184'de edne'ye oradan da ıraıyla Bağdat, Samarra, ıkrt, uul, Nuaybn, Humu, Dımeşk, Fltn yoluyla Akka'ya, buradan denz yoluyla Sclya üzernden çeştl lmanlara uğrayarak tekrar ndülü kıyılarına ulaşmıştır. bn Cübeyr bu eyahatn gün gün anlatmakta, br çok detaya dar blgler vermektedr. er, coğraf olduğu kadar tarh, oyolojk ve kültürel açılardan çok değerl blgler htva etmektedr. Geçtg her yer tavr eden müellf, güzergahlar, tarh ve arkeolojk yerler, cograf ve klm özellkler, konaklama yerler ve meafeler le nanların yaşam özellkler hakkında detaylı blgler verr. er gerek Avrupa'da gereke lam dünyaında br çok defalar yayınlanmıştır. lam dünyaının dğer br tanınmış eyyahı bn Batuta'nın bn Cübeyr'den çok etklendğ hatta er-rıhle'nn büyük bölümünün, bn Cübeyr'den ktba olduğu görülmektedr bn Beşküvaı, Ktabü Gavamz'I-ma'I-übheme, Beyrut 1984, ı, (uhakkk mukaddme).25-38; bn Hallkln, Vefeyatü'l-A'yn, Beyrut thz., ll, 13,14; Zeheb, ezkra, IV, ; Syeru A'lam, XXI, ; Brockelmann, Gechchte der Arabchen Ltteratur (GAL), Leden , ı, 415; Ö.Rıza Kehhlle, u'cemü'/-üel/fn, Dımeşk , IV,.105,106; Zrkf, e/ A'/am, Kahre 1954, ll,.311; Hüeyn u'n, arhu'i-cografyye, vd.; Şeşen, Ramazan, ülümanlarda arh Cografya Yazıcı/@,.126; Özkuyumcu, Nadr, "bn Beşküval", DA., t 1999, XIX, bn Cübeyr, er-rıhle, Beyrut 1986,.5,6; Abdurrahman Hamde, ; Hüeyn u'n, arhu'/-cografyye, vd.; Şeşen, Ramazan, ülümanlarda arh Cografya Yazıcı/ıgı,.135,136; Karaalan, Nauh Ünal, "bn Cübeyr" DA., t 1999, XIX,
12 72 Doç.Dr. ehmet Bahaüddn Varol 17- bnü'f-bbfr, bü Abdf/ah uhammed b. Abdffah ef-kuda (v.658/1260) Alen ndülü'e yerleşen Kudaa kablenden olan e-kuda 595/1199'da Belenye'de dünyaya gelmştr. Kıraat, had, fıkıh, tarh ve nahv lmlern çevrendek öneml almlerden tahl eden müellf, o dönem had ve rcal hakkında çok genş br lme ahr olan e-kla'ye uzun yıllar ögrenclk yapmıştır. Yaşadıgı dönemde ndülüte'k ya karışıklıklardan çokça etklenen e-kuda, unu'a gtmş, oradak dareclerle de lşkler y gtmeyen müellf, eerlernde ve şrlernde ultanı kötüleyen fadeler tebt edlnce 658/1260'da dam edlmş ve ceed ktaplarıyle brlkte yakılmıştır. ndülü'ün yetştrdğ öneml mler araında yer alan bq Abdlah e Kuda; had, edebyat ve tarh alanlarında kaleme aldığı 39 eerle anılmaktadır. lk ıralamada byograf alanındak eerelern yanında tarhe dar eerler de dkkat çekmektedr. üellfn kanumuzla lgl eer İ'tabü'l Küttab ml, katplkten azedlme üzerne kaleme aldığı eerdr. Doguda ve batıda hükümdarlar tarafından önce görevlernden azedlp onrada atfedlen 75 katbn hayat hkayelern yazmıştır. ern en öneml taraflarında br katpern byograflernn yanı ıra dönemlerndek ya durum le kültür, medenyet ve kurumlar hakkında öneml blgler htva etmedr. Ktap Salh e-şter tarafından neşredlmştr (Dımeşk 1961). üellfn dğer byografk eerlernde de beşer ve kültürel coğrafyaya dar blgler bulunmaktadır?' 18- İbn Sad el-agrbf, bu'i-haen Nureddln Al b. ua (v.685/1286) ndülü'ün yetştrdğ öneml edp, şar, tarhç ve coğrafyacılardan olan bn Sad e-ağrb, 610/1214 yılında Kal'atü Yahub'da doğmuştur. Babaının şblye'ye gtme nedenyle oraya gtmş ve egtmn orada almıştır. Hac yolculuğu çn çıktığı eterde unu'ta br yıl kalmış, daha onra Kahre'ye geçerek dört yıl da burada kalmıştır. Bu üre zarfında buradak almlerden derler okumuştur. Seferne Dımaşk, Hama, Humu, Bağdat ve Halep' dolaşarak devam ett. Ger dönüp unu'ta on dört yıl kaldıktan onra tekrar doğu llerne gtt. Bu defa Surye bölgenn yanında Anadolu ve ran'ın öneml lm merkezlern gezd. 675/1276'da döndüğü unu'ta vefat ett. Daha önce Abdullah b. brahm e-hcar'nn e/-ühb f Garab'l-agrb ml eer veleyle kıaca değndğmz bn Sad e-ağrb, el-ugrb f Hule'l-agrb ml eerle tanınmıştır. Kendyle brlkte Ben Sad'den beş kşnn kaleme aldığı eerde en çok emek kendne at olduğu çn ona npet edlmştr. I-Hcarr'nn, günümüze ulaşmayan ve 530/1135 yılına kadark dönem çerne alan eern, 641/1243 yılına kadar getrmştr. Ktapta ndülü, 31 bn Sad, ll, ; Zeheb, Syeru A'lam, XXIII, ; Kütüb, Fevatü'I-Vefeyt, Kahre 1951, ll, ; Safed, lll, ; bn Haldün, el-ber, Beyrut 1979, VI, ; akkar, ndek; bnü'l-mad, Şezertü'z-Zeheb, Beyrut thz., V,.295; Brockelmann, GAL, ı, ; Zrkl, VI,.233; Şeşen, Ramazan, ülümanlarda arh Cografya Yazlclllğl, ; Özdemr, ehmet, "bnü'i-bbr", DA., t. 2000, XXI,
13 ndü/ü'te Cografya ve Cografyacllar 73 ağrb ve ıır'dak yerleşm merkezler, darec, alm, kadı, edp ve dğer meşhurlar hakkında blgler verlmştr. Özellkle ndülü'e at bölüm, teracm, coğrafya, tarh ve edebyat tarh yönüyle öneml br kaynaktır. akrz, bn Haldun, Kalkaşend ve akkarl gb müellflern öneml kaynaklarından olan e uğrb'n günümüzde çeştl neşrler mevcuttur. Bundan ayrı olarak müellfn, Ktabü'I-üşrk f Hule'I-eşrk, e/-kjdhu'/-ual/a f't-arh'i-uhalla ml eerler de byografler çerçevende öneml coğraf blgler htva eden eerlerndendr bn Rüşeyd uhbbüddn uhammed b. Ömer e-sebt (v. 721/132ı) ndülülü eyyahlardan br de uhbbüddn uhammed b. Ömer'dr. 657 /1259'da doğan. uhammed, edebyat, nahv ve kıraat lmler tahl ett. Daha onra öneml had, fıkıh almlernden derler aldı. Hac çn gttğ Hcaz'da ve yol güzergahında brçok yer zyaret ett ve almlerle görüşüp kendn yetştrd. ndülü'e döndüğünde önce Gırnata Ulu Cam mam ve hatb olarak görevlendrlen. uhbbüddn daha onra kadı olarak görev yaptı. Daha onra, önce erakeş'e onra Fa'a gderek oraya yerleşt. Hayatının onuna kadar da burada yaşadı. er-rhletü'i-eşrkyye ya da er-rhletü'i-hcazyye adlarıyla da blnen l'ü'i-aybe bma Cüma f Q/'/-Gaybe f'i-vchet'i-veche le'i-harameyn ekke ve aybe ml eer o döneme at öneml beşer ve coğraf blgler htva etmektedr. Aynı zamanda lm, kültür ve edebyat kaynağı olarak da değerlendrlen eer; unu, kenderye, Kahre, ekke, edne ve hac dönüşü uğradığı yerler hakkında blgler çerr. er uhammed Habb b. Hoca tarafından neşredlmştr. (unu 1981, Beyrut 1988). Kaynaklarda ona at brçok eern m zkredlemektedr e/-hmyer, uhammed b. Abdülmünm e-sanhac (v. 727 /1327?) Hakkında ınırlı blgye ahp olduğumuz e-hmyer, ndülü'ün komşu bölge Fa'ın Sebte(Ceuta) şehrnde doğmuş, buradak öneml almlerden derler almıştır. Onun had, kıraat, lugat, nahv ve ak lmlerde önde gelen mlerden olduğu belrtlr. Sebte ahalnn Nar hükümdarına bağlılığını bldrmek çn Gırnata'ya gden heyetle bulunmaı onun şehrn ler gelenlerden olduğunu ortaya koymaktadır. Vefat tarh le lgl farklı kaynaklarda farklı tarhler verlmekle brlkte doğruya en yakın olanı 727/1327 tarhdr. Br tarh ve coğrafya ankloped özellğne ahp olan e/-ravzu'i-'tar ml eern, Hmyer nbeyle dğer bazı müellflere at olableceğ konuunda 32 bn Sad, e-ugrb, ı,.1-30; Safed, XXII, ; akkar, ll, vd.; Brockelmann, GAL, 1, 5.410,411; Abdurrahman Hamde, ; Hüeyn u'n5, arhu'ı-coğrafıyye, ; Şeşen, Ramazan, ülümanlarda arh Cografya YaZICIIIgl,.173,174; U5ıu, Recep, "İbn Sad e agrb", DA., 5t 1999, XX, Safed, IV, ; Brockelmann, GAL, ll,.317; Kehhfle, Xl, ; Zrkf, VI, 314; Kandemr,. Yaşar, "İbn Rüşeyd", DA., 5t 1999, XX,
14 74 Doç. Dr. ehmet Bahaüddn Varol blgler vardır. Ancak, eern aıl olarak ona at olduğu, dğerlernn e belk küçük lavelerde bulunan mütenhler olduğu kabul edlmektedr. üellf eernde tarh ve coğraf öneme ahp yerler hakkında blgler vermenn yanında öneml topografk blgler de nakletmektedr. Bazı blgler dr'nn Nüzhetü'J üştak, müellf meçhul el-tbar ve Bekrl'nn el-ea k ve'l-emalk gb bazı eerlerden nakletmektedr. Bu eerlern bazılarını zkrederken dğer bazılarını e zkretmemektedr. Kendnden onrak br çok müellf er-ravzu'l-'tar'dan tfade etmşlerdr. akrz'nn Cen'I-zhar mne'r-ravz'i-'tar'ının bu eern br özet olduğu düşünülmüşe de yapılan ncelemede dr'nn Nüzhetü'I üştak'ından özetlendğ tebt edlmştr. ern farklı bölümler farklı zamanlarda neşredlmştr. han Abba e genş br mukaddme le eern tamamını neşretmştr.(beyrut 1975) Lanüddfn bnü'i-hatfb (v.776/ ) 713/1313 yılında Levşe'de doğan bnü'l Hatb alen Yemenl br aleye menuptur. ndülü'e göç eden ataları ancak daha onra Levşe'ye göç etmşlerdr. Kurtuba ve uleytula'ya yerleşmşler Babaının görev ebebyle Gırnata'da bulunduğu dönemde oradak öneml almlerden derler almış, daha onra Narl arayında dar görevler ütlenmştr. Daha onra gttğ le tanışmış ve dot olmuştur. Aldığı Fa'ta bn Haldun dar görevler nedenyle ık ık zor günler geçren, km zaman hapedlen, km zaman da bakılar gören bnü'i-hatlb, ernller'e ığınmak zorunda kalmıştır. Ancak ernl Sultanı bu'i-abba ı. Ahmed'n emryle önce tutuklanmış ve hapedlmş daha onra da öldürülmüştür. Onun dar görevler enaında devlet adamlarına yazdığı ve edeb özellkler taşır. mektuplar, tarh Brçok eere ahp olduğu beltlen bnü'i-hatlb'n en öneml eer, el-hata f Ahbar Gtrnata'dır. Gırnata'nın tarh, coğrafya ve topografyaına dar çok öneml blglern yanında şehrdek lm adamları hakkında da blgler verr. ern onuna kend hayat hkayen de ekleyen müellf, kendnden öncek bazı eerler kaynak olarak kullanmıştır. ern bazı bölümler Abdüelam ŞekOr tarafından neşredlmştr. (ıtvan 1988). Bundan ayrı olarak Fa ve ernller tarhne dar çok öneml blglern bulunduğu Nüfazatü'I-Crab f U/alet'l-ğtrab ml eerle brlkte farklı lm dalarına ha brçok eer günümüze ulaşmıştır el-be/ev', bu'/-bekb Hald b. a (v. 780/1378?) ndülü'e göç eden Arap aıllı Be kablenden olan Hald b. a yed yüzlü 34 Hmyer, er-ravdu'i-'tar, Beyrut 1984, (Naşr mukaddme); Kalkaşend, Subhu'I-A'şa, Beyrut 1987, IV,.111; Brockelmann, GAL, ı,.50; Şeşen, Ramazan, ülümanlarda arh Cografya Ya ZlCI/Ig,.178; Blge, utafa L, "Hmyer, İbn Abdü/münm", DA., t 1998, XVIII, bn Hacer, ed Dürerü'/-Kamne, Kahre 1966, lll, ; akkar, V,.7-605; Brockelmann, GAL, ll, ; Hüeyn u'n, arhu'i-cografyye,.551..vd.; e-ubüd, Cam, Cengz o-. mar, "İbnü'/-Hatb Lanüddn", DA., t 2000, XXI,
15 ndü/ü'te Cografya ve Cografyactlar 75 yılların başlarında Gırnata'ya bağlı KantOrye(Cantora)'de doğdu. 736/1335 yılında hac çn gttğ Hcaz'dan onra unu'a uğradı ve orada br üre kaldı. 1341'de KantOrye'ye döndü ve orada kadı tayn edld. Bu enada en öneml eer olan acü'i-efrk f ahlyet Ulema'I-eşrk adlı eyahatnamen gözden geçrp tamamladı. Dokuz yıl üren yolculuğunun gün gün kaydedldğ eerde uğradığı yerler, oradak lm ahpler, oyal ve fkr hayattan bahedlmştr. Uğradığı yerler bn Cübeyr'le aynı olmakla brlkte Belev'nn farklı ve kendne ha br üobu le dkkat çekmektedr. er edeb anatlar yönüyle de zengn br çerğe ahptr. ar h, edeb, ctma ve lm açıdan olduğu gb fzk ve beşer coğrafya yönüyle öneml blgler htva etmektedr. er, Haan e Salh tarafından tahkk yapılarak k c lt halnde yayınlanmıştır. (Ra bat thz.) bnü'j-hac en-nümeyr, bu hak brahm b. Abdlah (v. 780/1378?) ern arayında katp olduğu ırada br yanı batırmak ve hac yollarının güvenlğn ağlamak amacıyla çıktığı eferdek notları htva eden eer Feyzü'l Ubt:b ve tazatü Ktdah'I-Adab f'i-hareket'-sadeh la Koantne ve'z-zab nedenyle burada zkretmey uygun gördüğümüz en-nümeyr alında muhadd, edp ve br katptr. Seyahat ebebyle gttğ doğu llernde br çok almle görüştü ve lm tahl ett. Vefat tarh tam olarak blnmemekle brlkte 780/1378 yılında ağ olduğu ve bu tarhlerde vefat etmş olableceğ tahmn edlmektedr. üellf eernde eci br anlatım üqbu le br eyyah veya tarhçden zyade edp olduğunu vurgulamak temştr. ern tarh ve dönemne at coğraf öneml blgler htva eden eern bugüne ulaşan tek nühaı uhammed b. ŞakrOn tarafından yayımlanmıştır. (Rabat 1984, Beyrut 1990) bü Bekr Ahmed b. Sad b. b'i-feyyad(v.?) Hayatı hakkında herhang br blgye ahp olmadığım ız bn b'i-feyyad'ın Hulletü'-Seyra" ml yazma br eern çerne karışmış brkaç varaklık yazma nühaı bulunan "Ktabü'J-ber" ml br eernn bulunduğu anlaşılmaktadır. Bu yazma varaklarda arık b. Zyad'ın ndülü'e grme hakkında blgler verlmekte onunda da "Brnc clt ona erd" bare yer almaktadır. "e Buradak blglerden hareketle bu eern ndülü tarhne at genş br eer olduğu anlaşılmaktadır. Bundan ayrı olarak Abdü'I-Vahd e-errakoş eernde bn b'i-feyyad'ın "el-ealk ve'/-emalk" ml br eernn olduğunu haber vermektedr. Kaynaklarda ona at "Ktabü'J-ber" ml tek eern zkredlmş olmaı en azından bu eern br cldnn ve ya br bölümünün coğrafya ve coğraf blglere at olduğu tahmn deteklemektedr. Kendnden onrak müellflern ondan brtakım blgler nakletme de onun bu konuda br blg kaynağı olduğunu ortaya koymaktadır lbn Haldun, ll,.247; akkarı, ll,.532,533; VII, ; Brockelmann, GAL, ll,.226; O.Rıza Kehhale, IV,.97; Zrkl, ll,.297; Aykaç, ehmet, "Be/ev/, Hald b. a", DA., t 1992, V, Safeöı, VI,.40; akkar, VIII,.315,327; Brockelmann, GAL, ll,.369; Özdemr, ehmet, "bnü'i Hac en-nümeyr" DA., t 2000, XXI,
16 76 Doç. Dr. ehmet Bahaüddn Varol SONUÇ lam Kültür ve edenyet' brkmnn öneml br parçaı olan ndülü, adece yaşadığı ya üreçle değl aynı zamanda ortaya koyduğu blmel ve kültürel brkmler nedenyle de lam arhnde dkkatler üzerne çekmektedr. Bu brkmn br noktaı olarak ndülü'ü coğrafya ve coğrafyacılar açıından değerlendrdğmz bu araştırmada onuç olarak şunları öylemek mümkündür. lam coğrafyaının batıını teml eden ndülü, Bağdat merkezl Doğu lam dünyaından ger kalmamış, hatta bazı noktalarda daha da ler noktalara ulaşmıştır. Doğudak coğrafya le lgl gelşmelere paralel olarak hcr üçüncü aırdan tbaren başlayan üreç Pavlu Orou'un eernn tercümenden daha onra yern te'lf eerere bırakmıştır. Özellkle doğu lam dünyaına yapılan eyahatlern kaleme alındığı eerler kend dönemlerne at çok öneml blgler bugüne taşımıştır. Bu dönemdek eerlerde kablev özellklern ön plana çıkmaı, beşer coğrafya açıından detaylı blglern muhtevaya yanımaını ağlamıştır. Dğer taraftan Şerf el-dr'nn Avrupa coğrafyaına at hartalarının bugünkü blglere çok yakın çzgler taşımaı, coğrafya blglernn ne kadar ler br noktada olduğunu göterme açıından önemldr. ndülü'te lk dönemlerden tbaren coğrafya alanıyla lglenen müellfler ve eerler bugün bze oyal, kültürel, beşer ve fzık coğrafya le tarh alanındak çok değerl blgler bze nakletmektedrler. Bu yönüyle konu le lgl araştırmalarda bu kaynaklardan tfade etmek araştırmacılar çn vazgeçlmez br görev olmaktadır. Kaynaklar:» Abdurrahman Hamde, A'lamü'I.Coğrafyyne'I-Arab ve uktadafat mn Aarhm, Dımeşk 1995.» Ahmad, S. aqbul, "Coğrafya", DA., t.1993, VIII, » Alper, Ömer ahr, "bnü'i-gurbal", DA., t. 2000, XXI, 50.» Aykaç, ehmet, "Belev, Hald b. a", DA., t. 1992, V, 406.» e-bekr, bü Ubeyd, e-ealk ve'i-emalk, Beyrut 2003.» --, bü Ubeyd, u'cemü eta'cem mn ma'i-blad ve'i-evazı', Beyrut 1983.» Blge, utafa L., "Hmyer, bn Abdülmün'm", DA., t. 1998, XVIII, » Brockelmann, Gechchte der Arabchen Ltteratur (GAL), Leden » bü Ca'fer Ahmed b. Yahya ed-dabb, Buğyetü'I-ültem, Beyrut 2005.» bü uhammed b. b Nar e-humeyd, Cezvetü'I-ukteb f Zkr Vulat'I-ndelü, Beyrut 1997.» Görmez, ehmet, "Kaım b. Abağ", DA., t. 2001, XXIV, » Hmyer, er-ravdu'i-'tar, Beyrut 1984.» Hüeyn u'n, arhu'i-coğrafyye ve'i-coğrafyyn f'i-ndelü, Kahre 1986.» lrvng, homa B., "bnü'd-dela", DA., t. 2000, XXI, 9-10.» bn Beşküval, Kttabü Gavamz'I-ma'I-übheme, Beyrut 1984.» bn Hacer, ed-dürerü'i-kamne, Kahre 1966.» --, Lanü'I-zan, Beyrut 1971.» bn Haldun, el-ber, Beyrut 1979.» bn Hallkan, Vefeyatü'I-A'yan, Beyrut thz.» bn Hazm, Cemherata nab'i-arab, Kahre 1982.» bn Sad e-ağrb, e-uğrb f Hule'I-ağrb, Kahre 1964.» bnü'i-farad, arhu'i-uema ve'r-ruvat l'l-lm b'i-ndelü, Kahre 1988.» bnü'l-mact, Şezeratü'z-Zeheb, Beyrut thz.» Kalkaşend, Subhu'I-A'şa, Beyrut 1987.» Kandemr,.Yaşar, "bn Rüşeyd", DA., t. 1999, XX, » Karaalan, Nauh Ünal, "bn Cübeyr" DA., t. 1999, XIX,
17 ndülü'te Cografya ve Cografyacar 77» Kütüb, Fevatü'I-Vefeyat, Kahre 1951.» akkar, Nefhu'Hb mn Gun'I-ndelü'r-Ratb, Beyrut >> u'n, Hüeyn, arhu'i-coğrafyye ve'i-coğrafyyn f'i-ndelü, Kahre, >> uhammed b. Har e-huşen, Ahbaru'I-Fukaha ve'i-uhaddn, Beyrut >> Nef Ahmed, e-fkru'i-coğraff'hüra'l-lam, Arp.terc: Feth Oman, Kuveyt >> Ömer Rıza Kehhale, u'cemü'i-üellfn, Dımeşk >> --, et-arh ve'i-coğrafyye f'i Uür'l-lamyye, Dımeşk >> Özdemr, ehmet, "bü Hamd e-gırnafı", DA., t. 1994, X, >> --, "bü Ubeyd e-bekr", DA., t.1994, X, >> --, "bnü'i-bbar", DA., t. 2000, XXI, >> --, "bnü'i-hac en-nümeyr" DA., t. 2000, XXI, >> --, "Raz, Ahmed b. uhammed", DA., t. 2007, XXXIV, >> Özkuyumcu, Nadr, "bn Beşküval", DA., t. 1999, XIX, 377. >> Safed, e-vaf b'i-vefeyat, Beyrut >> Sezgn, Fuat, Gechchte de Arabchen Schrfttum, Leden >> Şeşen, Ramazan, ülümanlarda-arh Coğrafya Yazıcılığı, t >> --, "dr, Şerf", DA., t. 2000, XXI, >> e-ubüd, Cam, "bn Galb", DA., t. 1999, XIX, >> e-ubüd, Cam, Cengz omar, "bnü'i-hatb Lanüddn", DA., t. 2000, XXI, >> Ulu, Recep, "bn Sad e-ağrb", DA., t. 1999, XX, >> Yaküt e-hamev, u'cemü'i-üdeba', Kahre >> --, u'cemü'i-büldan, Beyrut thz. >> Zeheb, et-arhu'l-lam, Beyrut >> --, Syeru A'lam'n-Nübela', Beyrut >> --, ezkretü'i-huffaz, Beyrut >> Zrkl, e-a'iam, Kahre 1954.
EBU ishak EŞ-ŞATIB7 (V. 790/1388) VE YAŞAD/Gl DÖNEMDE GJRNATA
tem Yıl:7 Sayı:14. 2009.221-237 BU SHAK Ş-ŞAIB7 (V. 790/1388) V YAŞAD/Gl DÖND GJRNAA Dr. Burhan BALACI Çukurova Onvertel lahyat Fakülte ÖZ bü hak İbrahm b. üa b. uhammed e-lahm e-gırnat eş-şatıb (v. 790/1388)
DetaylıENDÜLÜS'TE TARiH VE KEHHALE'YE GÖRE ENDÜLÜSLÜ TARiHÇiLER
tem Yıl:7 Sayı:14 2009. 79-100 NDÜLÜS' ARH V KHHAL'Y GÖR NDÜLÜSLÜ ARHÇLR Yrd.Doç.Dr. Şaban ÖZ Kahramanmaraş Sütçü mam Ünverte lahyat Fakülte ÖZ Bu makalede ndülülü tarhçler kıa byografler ve eerler le
DetaylıENDÜLÜS ADININ KÖKENi ÜZERiNE
tem Yıl:7 Sayı:14 2009.371-376 NDÜLÜS ADININ KÖKN ÜZRN Arş.Gör. Al DADAN Selçuk Ünverte Soyal Blmler nttüü ÖZ ndülü mnn köken ken olarak tept edlmş değldr. Kelmenn yaygın olarak berk yarımadaının güneyne
DetaylıENDÜLÜS TARiHi'NiN MEVCUT KAYNAKLARI ÜZERiNE(/) (Endülüslüler'e Ait Kaynaklar)
tem Yıl:7. Sayı:14. 2009.11-40 NDÜLÜS ARH'NN VCU KAYNAKLARI ÜZRN(/) (ndülülüler'e At Kaynaklar) Prof.Dr. ehmet ÖZDİR Ankara Ünverte lahyat Fakülte ÖZ ndülü tarhne dar gerek ndülülüler, gereke ndülülü olmayanlar
DetaylıANA HATLARlYLA Xl. YÜZYILDA ENDÜLÜS'TE SOSYAL HAYAT*
tem Yıl:7 Sayı:14 2009.145-153 ANA HALARlYLA Xl. YÜZYILDA NDÜLÜS' SOSYAL HAYA* Yrd.Doç.Dr. Şahabettn RGÜVN Htt Ünverte lahyat Fakülte ÖZ Ortaçağın en zarf ve parlak medenyetne ahp olan ndülü toplumu, farklı
DetaylıENDÜLÜS'LÜ MÜFESSiR KURTUBi, DÖNEMi VE
tem Yıl:7 Sayı:14. 2009.335-352 NDÜLÜS'LÜ ÜFSSR KURUB, DÖN V ŞÖHR BULA SÜRC Dr. Arf GZR Yüzüncü Y1l Ünverte lahyat Fakülte ÖZ üfer Kurtub Kurtuba'da dogdu. Hayatının lk dönem (çocuklugu ve tahl hayatı)
DetaylıBu doküman Kâtip Çelebi tarafından 1632 de yazılan ve İbrahim Müteferrika nın eklemeleri ile Matbaa-ı Amire de basılan Kitabı-ı Cihannüma nın
Detaylı
T.C. KADİR HAS ÜNİvERSİTESİ REKTÖRLÜ('JÜ
Sayı Konu...12.30 : B.30.2.KHU.0.00.00.00- : Özürlü Öğrencler hk. KADİR HAS ÜNİvERSİTESİ REKTÖRLÜ('JÜ VEDİ L~.10. 20 0 5 Yükseköğretm Kurulu Başkanlığına Ilg: 14.09.2009 tarh 29515 sayılı yazınız. Yükseköğretm
DetaylıSiCiLYA TARiHiNiN KAYNAKLARI -Bir Bibliyografya Denemesi-
tem o Yt/:9 o Sayt:17 o 2011 o. 99-122 SCLYA ARHNN KAYNAKLARI -Br Bblyografya Deneme- Yrd.Doç.Dr. utafa HİZrL Barttn Ünverte debyat Fakülte arh Bölümü ÖZ Bu makalenn amacı Ortaçağ Sclya tarhnn Arapça kaynaklarını
DetaylıYÜKSEK LİsANS VE DOKTORA PROGRAMLARI
, EK-A YÜKSEK LİsANS VE DOKTORA PROGRAMLARI Değerl Arkadaşlar, --e------ Bldğnz üzere, ş dünyası sthdam edeceğ adaylarda, ünverste mezunyet sonrası kendlerne ne ölçüde katma değer ekledklern de cddyetle
DetaylıÇOKLU REGRESYON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-YON KATSAYILARININ YORUMU
6.07.0 ÇOKLU REGRESON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-ON KATSAILARININ ORUMU ÇOKLU REGRESON MODELİ Ekonom ve şletmeclk alanlarında herhang br bağımlı değşken tek br bağımsız
Detaylıiber YARIMADASI'NDA HlRiSTiYAN, YAHUDi VE MÜSLÜMAN MÜZiK KÜLTÜRLERiNiN BULUŞMASI (1492'den Önce)*
tem Yıl:7 Sayı:14 2009.397-402 BR YARIADASI'NDA HlRSYAN, YAHUD V ÜSLÜAN ÜZK KÜLÜRLRNN BULUŞASI (1492'den Önce)* Am non SHILOAH /Çev.: Barış KARALA Gaz Ünverte Gaz gtm Fakülte ÖZ Yazar, bu çalışmaında ndülü'te
Detaylı3 SORU 1 SORU 4 SORU 2 SORU. TARİH GENEL KÜLTÜR ORTA ASYA TÜRK TARİHİ
h r a T p a t K Butk l k r E m h Fe GENEL KÜLTÜR ORTA ASYA TÜRK TARİHİ 1 SORU Orta Asya da Türk yurdunun sınırlarının kesn hatlarla çzlememes hang sebebe dayanmaktadır? 3 SORU İlk Türklere dar zlere hang
DetaylıENDÜLÜS'TE MÜZiK HAYATI ÜZERİNE BİR
tem Yıl:8 Sayı:15 2010. 29 42 NDÜLÜS' ÜZK HAYAI ÜZRİN BİR İNCL Yrd.Doç.Dr. Barış KARALA Gaz Ünverte Gaz gtm Fakülte ÖZ Orta Çağ'da ekz aır panya'da hakmyet ağlayan ülümanlar günümüze blm, kültür ve anat
Detaylıislam TARiHiNDE BiRARADA YAŞAMA TECRÜBESi
tem Yı1:7 Sayı:14. 2009.41-59 SLA ARHND BRARADA YAŞAA CRÜBS (ASR-1 SAAD V NDÜLÜS ÖRNGY Pmf.Dr. İmal Hakkt AÇKN Se/çuk Ünverte lahyat Fakülte ÖZ Dünya üzerndek şddet ve terör olaylarında dnlern rolünün
Detaylı(ö.238/852) Dr. Fatih ERKOÇOGLU Cumhuriyet Üniversitesi Ilahiyat Fakültesi ÖZET
tem Yıl:7 Sayı:14 2009.261-281 NDÜLÜS'ÜN 11 SANA GÜNŞİ" ZİRYAB (ö.238/852) Dr. Fath RKOÇOGLU Cumhuryet Ünverte Ilahyat Fakülte Yrd.Doç.Dr. Faz/ı ARSLAN rclye Ünverte Güzel Sanatlar Fakülte ÖZ Zryab, mük
DetaylıORTAÇAG islam DÜNYASINDA BiLiM VE
tem Yıl:7 Sayı:14. 2009.383-396 ORAÇAG SLA DÜNYASINDA BL V GLŞ Chkh BOUARAN Çev.: Yrd.Doç.Dr. Hüeyn ŞŞK Harran Ünverte gtm Fakülte ÖZ Blm nanlığın ortak mraıdır. Bu mraa katkıda bulunanlar blme ve blm
DetaylıENDÜLÜS SANATLARI. Jerrilynn DODDS çev. Arş. Gör. Ahmet GEDiK Selçuk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi ÖZET
tem Yı1:7 Sayı:14. 2009..449-470 NDÜLÜS SANALARI Jerrlynn DODDS çev. Arş. Gör. Ahmet GDK Selçuk Ünverte Güzel Sanatlar Fakülte ÖZ lam dare merkeznden oldukça uzakta ve dama Hırtyan kmlğn muhafaza eden
DetaylıHUDEYBiYE ANTLAŞMASI ÖZELiNDE HZ. ÖMER'iN
tem Yıl:8 Sayı:15 2010. 43-59 HUDYBY ANLAŞASI ÖZLND HZ. ÖR'N KŞLK AHLL DNS Yrd. Doç. Dr. utafa Özkan Ş1mak Onverteltahlyat Fakülte ÖZ Hz. Ömer genelde ert mzaçlı, fevr davranablen, kendnden korkulan ve
DetaylıT.C. AİLE ve SOSYAL POLİTİKALAR BAKANlIGI. SOSYAL YARDIMLAR GENEL MÜOÜRlÜGÜ ÜSKÜOAR SOSYAL YARDıMLAŞMA VE DAYANIŞMA VAKfı HANE BEYAN FORMU.
AİLE ve SOSYAL POLİTİKALAR BAKANlIGI SOSYAL YARIMLAR GENEL MÜOÜRlÜGÜ ÜSKÜOAR SOSYAL YARıMLAŞMA VE AYANIŞMA VAKfı Sayı Hane No Referans No : T.C. Kmlk No Adı Soyadı oğum Tarh / Yer Yaşı Cep Telefon No Telefon
DetaylıDergimiz. Sosyal ve Beşeri Bilimler Veri Tabanı'nca Taranmaktadır.
Dergmz Soyal ve Beşer Blmler Ver abanı'nca aranmaktadır. tem Yıl:10 Sayı:20 2012 tem Yı/:10 Sayı:20 2012. 11-39 HZ. ÖR'N DN'Y HCRYL LGL RVAYLRN DGRLNDRLS Yrd. Doç. Dr. Ömer ÖZPINAR N.rbakan Ünverte lahyat
DetaylıHZ HASAN'IN ZEHiRLENEREK ÖLDÜRÜLDÜGÜ iddialari ÜZERiNE BlR DEGERLENDiRME
tem Yl/::13 Sap:26 2015. 1-15 HZ HASAN'IN ZHRLNRK ÖLDÜRÜLDÜGÜ DDALARI ÜZRN BlR DGRLNDR Prof. Dr. Ünal KILIÇ Cumhuryet Ünverte lahyat Fakülte ÖZ Hz. Haan'ın vefat neden hakkında bazı ddalar vardır. Hz.
DetaylıTOKAT VE NİKSAR'DA YAĞI-BASAN MEDRESELERİ
TOKAT VE NİKSAR'DA YAĞI-BASAN MEDRESELERİ APTULLAH KURAN DANİŞMENDLÎ MEDRESELERİ : Anadolu* nun doğusunda, Anadolu Selçuklularına tâb olarak XII. yüzyılda hüküm süren ve Anadolu Selçuklularmm batıda, Haçlı
DetaylıERKEN DÖNEM ŞlA'SI NASIL MEZHEBE DÖNÜŞTÜ?* Marshall G. S. HODGSON Çev.: S1dd1k KORKMAZ NE.Ü. ilahiyat Fakültesi ögretim Üyesi ÖZET
tem Y/:9 Sayt:18 2011. 289-311 RKN DÖN ŞlA'SI NASIL ZHB DÖNÜŞÜ?* arhall G. S. HODGSON Çev.: S1dd1k KORKAZ N.Ü. lahyat Fakülte ögretm Üye ÖZ Başlangıçta Şffk, naaşeryye menuplarının ve hatta Sünnlern andığının
DetaylıENDÜLÜS islam HUKUK TARiHi: GENEL BiR BAKJş
tem Yıl:7 Sayı:14. 2009.403-433 NDÜLÜS SLA HUKUK ARH: GNL BR BAKJş Prof. Dr. uhammed Hald SUD"" Çev: Dr. uhammed ayyb KILIÇ Dcle Ünverte lahyat Fakülte ÖZ Bu makalede ndülü lam edenyetndek fıkıh çalışmaları
DetaylıADLI MANZUM TARiHITiYATROSU ÜZERİNE BİR DEGERLENDiRME
tem Yıl:7 Sayı:14. 2009..471-477 HARUN ÖGÜŞ'ÜN ~~DV, DOUZ U?n ı ADLI ANZU ARHIYAROSU ÜZRİN BİR DGRLNDR ehdn ÇFÇ Şrmak Ünverte lahyat Fakülte ÖZ debyatımııda ndülü çerkl eerlern on halkaını teşkl eden Deve
DetaylıŞiFA-i ŞERIF LiTERATÜRÜ*
tem Yıl:7 Sayı:14 2009.353-370 ŞFA- ŞRIF LRAÜRÜ* Dr. urat GÖKALP Ftrat Onvertre lahyat Fakülte ÖZ eş-şfa b-a'rf Hukük'I-utafa, 476-544/1083-1149 yılları araında ağrb ve ndülü'te hayat ürmüş ülüman br lm
DetaylıMOBİPA MOBİLYA TEKSTİL İNŞAAT NAKLİYE PETROL ÜRÜNLERİ. SÜPERMARKET VE TuRİzM SANAYİ VE TİcARET ANONİM ŞİRKETİ
MOBİPA MOBİLYA TEKSTİL İNŞAAT NAKLİYE PETROL ÜRÜNLERİ SÜPERMARKET VE TuRİzM SANAYİ VE TİcARET ANONİM ŞİRKETİ 2011-2012-2013 MALİ yılına İLİşKİN YÖNETİM KURULU FAALİYET RAPORU ("Şrket") 01012011-31 ı22013
DetaylıEMEVT HALiFELERiNiN EVLiLiKLERi
tem Yt/:9 Sayt:18 2011. 243-261 V HALFLRNN VLLKLR Prof. Dr. Adnan DİRCAN Harran Ünverte lahyat Fakülte ÖZ lam arhnn öneml br dlmnde, Hz. Peygamber'n vefatından 30 yıl onra ktdara gelen ve yaklaşık 90 yıl
Detaylıve çeviren: OKULLAR İçİN HAzıRLANAN İZLENCELER
JAPONYA RADYO TELEVİZYON KURUMUNUN EGİTİM YAYıNLARıVE YAYGIN ÖGRETİME KATKILARI* ve çevren: Derleyerı İng. Ük. Ersarı SÖZER Kısa adı NHK olan Japonya Ulusal Radyo Televzyon Kurumu, anaokullarından yükseköğretm
DetaylıMÜSLÜMANLARlN FETHiNDEN MERVANlLERiN
tem Yt/:9 Sayt:17 2011. 9-22 ÜSLÜANLARlN FHNDN RVANlLRN YlKlLlŞlNA KADAR YYAFARKN Prof.Dr. Adnan DRCAN Harran Ünverte lahyat Fakülte ÖZ eyyafarkn, 19/640'da yaz b. Ganm tarafından ulhla fethedlmş; ülümanlar
DetaylıDirect Decomposition of A Finitely-Generated Module Over a Principal Ideal Domain *
BİR ESAS İDEAL BÖLGESİ ÜZERİNDEKİ SONLU DOĞURULMUŞ BİR MODÜLÜN DİREK PARÇALANIŞI * Drec Decompoon of A Fnely-Generaed Module Over a Prncpal Ideal Doman * Zeynep YAPTI Fen Blmler Enüü Maemak Anablm Dalı
DetaylıYÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:2006 Cilt:13 Sayı:1 Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. MANİSA
YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:2006 Clt:3 Sayı: Celal Bayar Ünverstes İ.İ.B.F. MANİSA Bulanık Araç Rotalama Problemlerne Br Model Öners ve Br Uygulama Doç. Dr. İbrahm GÜNGÖR Süleyman Demrel Ünverstes, İ.İ.B.F.,
DetaylıABBASi BAŞŞEHRi SAMERRA VE ABBASi TARiHiNDE SAMERRA DÖNEMi
tem Y11:9 Say/:18 2011. 83-112 ABBAS BAŞŞHR SARRA V ABBAS ARHND SARRA DÖN Hatce Kübra OPUZ N..Ü.Soyal Blmler nttüü /am arh Doktora Ögrenc ÖZ Samerra dönem, Abba tarhnde pek öok öneml gelşmenn meydana geldğ
DetaylıFETiHTEN MURABITLAR DÖNEMiNE KADAR ( ) ENDÜLÜS SOSYAL HAYATINDA YAHUDiLER 1
tem Yıl:7 Sayı:14 2009.239-259 FHN URABILAR DÖNN KADAR (711-1091) NDÜLÜS SOSYAL HAYAINDA YAHUDLR 1 Dr. Snan LHAN (arhç) ÖZ Yahudlern ndülü oyal hayatındak yer, şlev ve faalyetlerne bakıldığında, kend fadeleryle
Detaylıispanya'da YAHUDi VARLIGININ MENŞEi"'
tem Yıl:8. Sayı:15. 2010. 9-17 SPANYA'DA YAHUD VARLIGININ NŞ"' Dr. Snan İLHAN arhç ÖZ panya'da Yahud varlığının köken çok ekye dayanır. Bu konuda muhtelf görüşler mevcuttur. Yahud varlığını kadm zamanlara
DetaylıENDÜSTRİNİN DEĞİŞİK İŞ KOLLARINDA İHTİYAÇ DUYULAN ELEMANLARIN YÜKSEK TEKNİK EĞİTİM MEZUNLARINDAN SAĞLANMASINDAKİ BEKLENTİLERİN SINANMASI
V. Ulusal Üretm Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul Tcaret Ünverstes, 5-7 Kasım 5 ENDÜSTRİNİN DEĞİŞİK İŞ KOLLARINDA İHTİYAÇ DUYULAN ELEMANLARIN YÜKSEK TEKNİK EĞİTİM MEZUNLARINDAN SAĞLANMASINDAKİ BEKLENTİLERİN
DetaylıTÜRK-iSLAM KÜLTÜR MERKEZLERiNDEN BiRi OLARAK BELH ŞEHRi
tem Y/:9 Sayd8 2011. 219-241 ÜRK-SLA KÜLÜR RKZLRNDN BR OLARAK BLH ŞHR ohammad Yar AHD Konya N. Ünverte Soya/ Blmler nttüü, İlam arh Blm Dalt ÖZ lam blm ve kültür tarhnn öneml merkezlernden br olan Belh,
DetaylıABDÜLHAK ibn SEB'iN VE TASAWUFT
tem Yıl:7 Sayı:14 2009.121-144 ABDÜLHAK BN SB'N V ASAWUF DÜŞÜNCLR Doç.Dr. ehmet Necmeddn BARDAKÇI S. Demrel Onvertel lahyat Fakülte ÖZ bn Seb'n doğu ve batı felefe gelenekleryle taawuf düşüncelern harmanayıp
DetaylıÖZKENT ŞEHRi, TÜRKLERiN islamiaşmasi VE islam KÜLTÜR VE MEDENiYETiNiN GELiŞMESiNDE ROLÜ
tem Yl/:13 Sayt:25 2015. 125-149 ÖZKN ŞHR, ÜRKLRN SLAAŞASI V SLA KÜLÜR V DNYNN GLŞSND ROLÜ Yrd. Doç. Dr. Oman A YDlN LI armara Ünverte hahyat Fakühel ÖZ Kırgıztan'ın güneybatıında yer alan tarh Özkent
Detaylıistem Yıl:9 Sayı:
tem Yıl:9 Sayı:17 2011 tem Y/:9 Say/:17 2011. 245-252 KONGR-OPLANI VIII. İSLA ARİHİ ANABL DALLARI KOORDNASYON OPLANISI 19-20 AYIS 2011 LAZIG Yrd. Doç. Dr. Stddtk ÜNALAN Dr.Se/ahattn POLAOGLU F1rat Ünverte
DetaylıANE - AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş.DENGELİ EYF
AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. DENGELİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU FON KURULU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK FAALİYET RAPORU Bu rapor AEGON Emekllk ve Hayat A.Ş Dengel Emekllk Yatırım Fonu nun 01.07.2011 30.09.2011 dönemne
DetaylıBETONARME ÇERÇEVE TÜRÜ YAPILARDA HASAR DÜZEYİ TAHMİN GÖSTERGELERİ. Engin YILMAZKUDAY 1, Kamuran ÖZTEKİN 2 enginyk@hotmail.com, kamuranoz@yahoo.
BETONRME ÇERÇEVE TÜRÜ YPILRD HSR DÜZEYİ THMİN GÖSTERGELERİ Engn YILMZKUDY 1, Kamuran ÖZTEKİN 2 engnyk@hotmal.com, kamuranoz@yahoo.com ÖZ: Bu çalışmada herhang olaı br deprem önce mevcut yapıda oluşablecek
DetaylıMiTOLOJiK DÖNEM VE SONRASINDA TÜRKLER'iN FELSEFi ANLA YIŞI VE FELSEFEYE KA TKILARINA GENEL BiR BAKlŞ
tem 'fll 13 SayJ:25 2015. 95-110 OLOJK DÖN V SONRASINDA ÜRKLR'N FLSF ANLA YIŞI V FLSFY KA KILARINA GNL BR BAKlŞ Yrd. Doç. Dr. Ömer Faruk RD Necmettn rbakan Ünverte lahyat Fakülte ÖZ arh. boyunca nanl ı
DetaylıSistemde kullanılan baralar, klasik anlamda üç ana grupta toplanabilir :
5 9. BÖLÜM YÜK AKIŞI (GÜÇ AKIŞI) 9.. Grş İletm sstemlernn analzlernde, bara sayısı arttıkça artan karmaşıklıkları yenmek çn sstemn matematksel modellenmesnde kolaylık getrc bazı yöntemler gelştrlmştr.
DetaylıANE-AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş.DENGELİ EYF
AEGON EMEKLĐLĐK VE HAYAT A.Ş. DENGELĐ EMEKLĐLĐK YATIRIM FONU FON KURULU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK FAALĐYET RAPORU Bu rapor Aegon Emekllk ve Hayat A.Ş Dengel Emekllk Yatırım Fonu nun 01.07.2009 30.09.2009 dönemne
DetaylıCUMHURiYET DÖNEMiNDE ( ) EMEVfLER HAKKINDA YAPILAN ÇALIŞMALAR
tem Yt/:9 Sayt:17 2011. 49-97 CUHURY DÖNND (1923-2010) VfLR HAKKINDA YAPILAN ÇALIŞALAR Prof. Dr. Adnan DRCAN Harran Ünverte lahyat Fakülte ÖZ lam edenyetnn şekllenmende öneml br etkye ahp olan mevler dönem
Detaylı"KUMANDAN" OLARAK PEYGAMBER [Hz.] MUHAMMED: Birinci Dünya Savaşı Öncesinde Osmanlt/ar'da Siyer Yazıctltgt 1
tem Yıl:8 Sayı:15 2010. 321-343 "KUANDAN" OLARAK PYGABR [Hz.] UHAD: Brnc Dünya Savaşı Öncende Omanlt/ar'da Syer Yazıctltgt 1 Gottfred HAGrf Çev.:-Df, Gülgün UYA~ armara Ünverte/tahyat Fakülte ÖZ Brnc Dünya
DetaylıTARiHTE islam DÜNYASINI HEDEF ALAN ViKiNG SALDIRILARI
Item Yt/:13 SayJ:25 2015. 111-124 ARH SLA DÜNYASINI HDF ALAN VKNG SALDIRILARI Yrd.Doç.Dr. Al DADAN Necmettn rbakan Ünverte Ilahyat Fakülte ÖZ Vkngler Ortaçağ tarhnde büyük br rol oynamışlardır. VIII. yüzyılın
DetaylıİSTANBUL HALKININ DAYANIKLI TÜKETİM MALLARI SAHİPLİĞİ VE EDİNME BİÇİMLERİ
İTANBUL TİCARET DA YAYN N.: 199-15 İTANBUL HALKNN DAYANKL TÜKETİ ALLAR AHİPLİĞİ VE EDİNE BİÇİLERİ Prf. Dr. TANER BERKY - Prf.Dr. ERE KNGAR İÇİNDEKİLER ÖNÖZ UNUŞ,, ayfa N :. GENEL DEĞERLENDİRE, ÖZET BULGULAR
DetaylıNOT: Deney kılavuzunun Dönme Dinamiği Aygıtının Kullanımı İle İlgili Bilgiler Başlıklı Bölümü okuyunuz.
8. AÇISAL HIZ, AÇISAL İVME VE TORK Hazırlayan Arş. Grv. M. ERYÜREK NOT: Deney kılavuzunun Dönme Dnamğ Aygıının Kullanımı İle İlgl Blgler Başlıklı Bölümü okuyunuz. AMAÇ 1. Küle merkez boyunca geçen ab br
DetaylıBasel II Geçiş Süreci Sıkça Sorulan Sorular
Basel II Geçş Sürec Sıkça Sorulan Sorular Soru No: 71 Cevaplanma Tarh: 06.03.2012 İlgl Hüküm: --- Konu: Gayrmenkul İpoteğyle Temnatlandırılmış Alacaklar İçn KR510AS Formunun Doldurulmasına İlşkn Örnek
DetaylıKUR'AN SANATI VE ESTETİGİ ÜZERİNE
tem Yıl:8 Sayı:16 2010. 161-179 KUR'AN SANAI V SİGİ ÜZRİN Yrd.Doç.Dr. utafa YILDIRI Selçuk Ünverte lahyat Fakülte ÖZ Bu çalışmada, Kur'an-ı Kerm'n anat ve etetk yönü ele alınmıştır. Çalışma dört bölümden
DetaylıİLK ELEKTRON SİKKELER. KLA 206 Yunan Numismatiği
İLK ELEKTRON SİKKELER Skkenn ortaya çıktığı dönemde Anadolu da Lyda Hakmyet, Mermnades Sülalesnn son k kralı söz konusu d. Mermnades Sülales : Gyges (c. 680-c.645) Ardys (c. 610-c.560), Sadyattes (c.
DetaylıTek Yönlü Varyans Analizi
Tek Yönlü Varyan Analz Nedr ve hang durumlarda kullanılır? den fazla grupların karşılaştırılmaı öz konuu e, çok ayıda t-tet nn kullanılmaı, Tp I hatanın artmaına yol açar; Örneğn, eğer 5 grubu kşerl olarak
DetaylıAZIRBAYCAN HALK MÜZİGİ MAKAMLARıNDAN RAST MAKAMıNıN İNCILINMESi
AZIRBAYCAN HALK MÜZİGİ MAKAMLARıNDAN RAST MAKAMıNıN İNCILINMES Arş. Gör. Yavuz ŞEN* Türl< müzğnde bast mal
DetaylıT.c. MALİYE BAKANLIGI. KÜTAHYA VALİLİGİNE (Defterdarlık Personel Müdürlüğü)
Sayı : 7291 1396-903.99-E.1 16043 Konu : Seyahat Kartları T.c. MALİYE BAKANLIGI Gelr İdares Başkanlığı İnsan Kaynakları Dare Başkanlığı SÜREl 04/12/2015 KÜTAHYA VALİLİGİNE (Defterdarlık Personel Müdürlüğü)
DetaylıDil-Tarih ilişkisi Bağlamında Osmanlı Türklerinde Arapça Tarih Yazıcılığı
ljfdxj..vi (2005), sayı I, s. 103-132 Dl-Tarh lşks Bağlamında Osmanlı Türklernde Arapça Tarh Yazıcılığı (XVI. ve XVII. Yüzyıl Örnekleryle) EYÜP BAŞ DR., ANKARAÜ. İLAHİYATFAKÜLTESİ e-mal: bas@dvnty.ankara.edu.tr
DetaylıTEKNOLOJiK GELişMELERVE islam AHLAKI
TEKNOLOJK GELşMELERVE SLAM AHLAKI Prof. Dr. Hüseyn PEKER"" İslam Dn'nİn hedef nsanı olgunlaştırmak, güzel ahlak sahb yapmaktır. Peygambermz, peygamberlğn ahlaka hasretmş ve "Ben ancak y ahlakı tamamlamak
Detaylıdir. Bir başka deyişle bir olayın olasılığı, uygun sonuçların sayısının örnek uzaydaki tüm sonuçların sayısına oranıdır.
BÖLÜM 3 OLASILIK HESABI 3.. Br Olayın Olasılığı Tanım 3... Br olayın brbrnden ayrık ve ortaya çıkma şansı eşt n mümkün sonucundan m tanes br A olayına uygun se, A olayının P(A) le gösterlen olasılığı P(A)
Detaylı'~'l' SAYı : 34203882-821 i ı 1-1 C _:J 1...110/2013 KONU : Kompozisyon Yarışması. T.C SINCAN KAYMAKAMllGI Ilçe Milli Eğitim Müdürlüğü
BÖLÜM: Temel Eğtm T.C SINCAN KAYMAKAMllGI Ilçe Mll Eğtm Müdürlüğü SAYı : 34203882-821 ı 1-1 C _:J 1...110/2013 KONU : Kompozsyon Yarışması TÜM OKUL MÜDÜRLÜKLERNE SNCAN Ilg :Vallk Makamının 25.10.2013 tarh
DetaylıHiSBE RiSALELERiNE GÖRE ENDÜLÜS'TE ÇEVRE BiLiNCi
tem Yıl:7 Sayı:14 2009.207-219 HSB RSALLRN GÖR NDÜLÜS' ÇVR BLNC Dr. utafa HZL D..B. Ya}'lmlar Dare ÖZ lam medenyetnn çevre orununa bakışının ndülü örneğnde ortaya konulduğu çalışmada önce çevre le lgl
DetaylıALTERNATİF AKIM DEVRE YÖNTEM VE TEOREMLER İLE ÇÖZÜMÜ
BÖLÜM 6 ALTERNATİF AKIM DEVRE ÖNTEM VE TEOREMLER İLE ÇÖZÜMÜ 6. ÇEVRE AKIMLAR ÖNTEMİ 6. SÜPERPOZİSON TEOREMİ 6. DÜĞÜM GERİLİMLER ÖNTEMİ 6.4 THEVENİN TEOREMİ 6.5 NORTON TEOREMİ Tpak GİRİŞ Alternatf akımın
Detaylı-e-: AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR İLE ÇOCUK NEFROLOJİ DERNEGİ ARASINDA İŞBİRLİGİ PROTOKOLÜ. AiLE VE. SOSYAL ~OLiTiKALAR BAKANllGI. 2012 Ankara ~.
~, -e-: ALE VE ~. I H. SOSYAL ~OLTKALAR BAKANllGI AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIGI ÇOCUK HİzMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜGÜ İLE ÇOCUK NEFROLOJİ DERNEGİ ARASINDA İŞBİRLİGİ PROTOKOLÜ 2012 Ankara KAPSAM MADDE
DetaylıENDÜLÜS'TE BİR HADiS VE FlKlH ALiMi:
tem. Yıl:7. Sayı:14. 2009..155-171 ENDÜLÜS'E BİR HADS VE FlKlH AL: İBN HAZ Prof. Dr. Zekerya GÜLER Selçuk Ünverte lahyat Fakülte ÖZE lam medenyetnn öneml br parçaı olan Endülü'ün, had ve fıkıh lmnn gelşmende
DetaylıAEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. DENGELİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU
AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. DENGELİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU FON KURULU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK FAALİYET RAPORU Bu rapor AEGON Emekllk ve Hayat A.Ş. Dengel Emekllk Yatırım Fonu nun 01.07.2012-30.09.2012 dönemne
DetaylıDoğru Önermeler, Yanlış Önermeler 1 Ali Nesin
Doğru Önermeler, Yanlış Önermeler Al Nesn Bu yazıda 6 mantık sorusu sorup yanıtlayacağız. Brnc Blmece. Yargıç karar recek. Mahkeme tutanaklarından şu blgler çıkıyor: Eğer A suçsuzsa, hem B hem C suçlu.
DetaylıEvcİLLEŞTİRME T ARİHİNE KISA BİR BAKıŞ
EvcİLLEŞTİRME T ARİHİNE KISA BİR BAKıŞ M. Murat BASKıcı. Bu yazıda hem tanrnın ortaya çıkışı le lgl olarak yakın zamana kadar yaygın olan görüşler hem de bunlann br dereceye kadar daha 4a d0wulanmasını
DetaylıMEDiNE VESiKASI: OLUŞUM SÜRECi VE ZiMMET
tem Yı/:10 SayJ:19 2012. 253-271 DN VSKASI: OLUŞU SÜRC V Z ANLAŞALARINA KS Abdurrahman DİRCİ Ankara Ünverte Soya/ Blmler nttüü Doktora Ögrenc ÖZ edne Vekaı, lam tarhnde farklılıkların br arada yaşayablmelerne
Detaylı2.7 Bezier eğrileri, B-spline eğrileri
.7 Bezer eğrler, B-splne eğrler Bezer eğrler ve B-splne eğrler blgsaar grafklernde ve Blgsaar Destekl Tasarım (CAD) ugulamalarında çok kullanılmaktadır.. B-splne eğrler sadece br grup ver noktası çn tanımlanan
DetaylıTÜRK KAMU YÖNETiMiNDE PLANLAMA BiRiMLERi VE SORUNLARI
TÜRK KAMU YÖNETMNDE PLANLAMA BRMLER VE SORUNLARI Gencay ŞAYLAN TODA1E Asstanı GİRİş Hemen hemen on yıllık br süreden ber planlama term Türkye'de karzmatk br anlam fade etmektedr. 1950-1960 syasal mücadele
DetaylıMESLEKi EGiTiMDE HizMET ici EGiTiM
MESLEK EGTMDE HzMET C EGTM Prof. Dr. Suna BAYKA (*) Yıldız GÜGE (**) Sevnç ÜAL (U) Br yükseköğretm programını btrmş ve meslek hayatına atılmış öğretmenlern çağımızdak blm ve teknolojk gelşmeler zlemeler
DetaylıTürkı ye dekı Ünı versı telerı n Öğrencı ile İletı şimde Kurumsal Sosyal Medya Kullanım Durumlarının İncelenmesı
Türkı ye dekı Ünı versı telerı n Öğrencı le İletı şmde Kurumsal Sosyal Medya Kullanım Durumlarının İncelenmesı Dr. Abdullah Düvenc 1 1 Marmara, Atatürk Eğtm Fakültes Blgsayar ve Öğretm Teknolojler Eğtm
DetaylıTÜM OKUL MÜDÜRLÜKLERİNE SiNCAN
T.C SİNCAN KAYMAKAMLIGI lçe Mll Eğtm Müdürlüğü Sayı : 34203882/30-36676 / ~I\)'~...L Ql/03/203 Konu : Resm Yarışması TÜM OKUL MÜDÜRLÜKLERİNE SNCAN İlg: 26.0.20 ı 3 tarhl ve 36676 sayılı yazısı İl Mll Eğİtm
DetaylıAsansörle yükseldi yürüyen merdivenle koşuyor Mete Tamer Omur
1 / 5 16.11.2015 09:30 14.11.2015 Cumartes Asansörle yükseld yürüyen merdvenle koşuyor AİLE bütçesne katkı çn daha lkokul çağında yapmadığı ş kalmaz. Çekrdek, nohut, dondurma satar... At arabasına yükledğ
Detaylı* Yrd.Doç.Dr. Nurettin KOÇHAN, Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Böltimü ERZURUM-Cumhur SUR, Öğretmen, MUŞ
MUŞ-KEPENEK URARTU KALESİ Nurettn KOÇHAN* CumhurSUR 2002 Ağustos'unda nceledğmz yerleşme, Muş I merkeznn 3.5 km. güneydoğusunda, Kepenek le Soğucak köyler arasında, ovaya br dl şeklnde uzanan br tepe üzernde
DetaylıGIDA SEKTÖRÜNDE İSTATİSTİKSEL KALİTE KONTROL GRAFİKLERİNİN BİR UYGULAMASI
GIDA SEKTÖRÜNDE İSTATİSTİKSEL KALİTE KONTROL GRAFİKLERİNİN BİR UYGULAMASI Aytaç PEKMEZCİ * Özet Kalte kontrol grafkler üreç kontrolü ve yleştrlmende öneml br yere ahptr. İşletmelerdek ürünlern kalte düzeylernn
DetaylıX, R, p, np, c, u ve diğer kontrol diyagramları istatistiksel kalite kontrol diyagramlarının
1 DİĞER ÖZEL İSTATİSTİKSEL KALİTE KONTROL DİYAGRAMLARI X, R, p, np, c, u ve dğer kontrol dyagramları statstksel kalte kontrol dyagramlarının temel teknkler olup en çok kullanılanlarıdır. Bu teknkler ell
DetaylıSAHiH-i MÜSLiM'iN "KiTABÜ'L-FEzAiL" BÖLÜMÜNE GÖRE HZ.PEYGAMBER'iN BAZI ÖZELLiKLERi
tem Yı/:10 Sayı:19 2012. 11-32 SAHH- ÜSL'N "KABÜ'L-FzAL" BÖLÜÜN GÖR HZ.PYGABR'N BAZI ÖZLLKLR Prof.Dr. Seyt AVCI Ştmak Ünverte lahyat Fakülte ÖZ Her Peygambern kendne mahu bazı özellkler, dğerlernde bulunmayan
DetaylıDENTAŞKAGITSANAViANONiM ŞiRKETi'NiN 06.01.2015 TARiHiNDE VAPILANOLAGANÜSTÜGENELKURUL TOPLANTı TUTANAGI
~ AShna Uygunaur DENTAŞKAGITSANAVANONM ŞRKET'NN 06.01.2015 TARHNDE VAPILANOLAGANÜSTÜGENELKURUL TOPLANTı TUTANAGI N20050 9 O 8 Ocak 2015 Dentaş Kağıt Sanay Anonm Şrket'nn Olağanüstü Genel Kurul toplantısı
DetaylıHZ. PEYGAMBER VE RAŞiD HALiFELER DÖNEMiNDE ÖZEL iz VE işaret OLARAK KULLANILAN PAROLA VE BAYRAKLAR
tem Y/:9 SayJ:17 2011. 155-175 HZ. PYGABR V RAŞD HALFLR DÖNND ÖZL z V ŞAR OLARAK KULLANILAN PAROLA V BAYRAKLAR Dr. ehmet ŞŞR D B. Konya erkez Setçuk/u Va z ÖZ Haberleşme, devlet ve toplumlar çn zarur br
DetaylıPÜRÜZLÜ AÇIK KANAL AKIMLARINDA DEBİ HESABI İÇİN ENTROPY YÖNTEMİNİN KULLANILMASI
PÜRÜZLÜ AÇIK KANAL AKIMLARINDA DEBİ HESABI İÇİN ENTROPY YÖNTEMİNİN KULLANILMASI Mehmet ARDIÇLIOĞLU *, Galp Seçkn ** ve Özgür Öztürk * * Ercyes Ünverstes, Mühendslk Fakültes, İnşaat Mühendslğ Bölümü Kayser
Detaylıwww.kartal.bel.tr ÖNCE SAĞLIK önleyici sağlık!
www.kartal.bel.tr ÖNCE SAĞLIK önleyc sağlık! Sevgl Kartallılar, Sağlık hzmetler, brey, ale, toplum şbrlğn gerektrr. Bu hzmetlerde başarı, ekp çalışması le olanaklıdır. Türkye'de halk sağlığına yönelk sağlık
DetaylıHAFTA 13. kadın profesörlerin ortalama maaşı E( Y D 1) erkek profesörlerin ortalama maaşı. Kestirim denklemi D : t :
HAFTA 13 GÖLGE EĞİŞKENLERLE REGRESYON (UMMY VARIABLES) Gölge veya kukla (dummy) değşkenler denen ntel değşkenler, cnsyet, dn, ten reng gb hemen sayısallaştırılamayan ama açıklanan değşkenn davranışını
DetaylıYAHUDA iskaryot 1. Doç. Dr. Fethi Ahmet POLA T Selçuk Üniversitesi liahiyat Fakültesi
tem Yıl:8 Sayı:16 2010. 61-97 İNCLLRD ve İSLA FSİR GLNGND YAHUDA SKARYO 1 Doç. Dr. Feth Ahmet POLA Selçuk Ünverte lahyat Fakülte "'n byük cezaya çarptırılan, Şu yukarıdak nıh' ded, utam, 'İkaryot Yahuda';
DetaylıCUMHURİYET DÖNEMİ TÜRKİYESİNDE MALİYE BİLİMİNDE YAŞANAN GELİşMELER. Ahmet Burçin YERELi*
CUMHURİYT DÖNMİ TÜRKİYİND MALİY BİLİMİND YAŞANAN GLİşMLR Ahmet Burçn YRL* İçnde bulunduğumuz yüzyılın şu son günlernde, gerye dönüp baktığımızda yaşanan sosyal ve teknk gelşmeler tbaryle yrmnc yüzyılın
Detaylı2.a: (Zorunlu Değil):
Uygulaa 5-7:.7 6 7 Baar Yarıyılı Jeodezk Ağlar e Uygulaaları UYGULAMA FÖYÜ,..7.a: (Zorunlu Değl: Yanına arılaayan br kule yükeklğnn trgonoetrk yükeklk belrlee yönteyle eaplanaı UYGULAMA.b : (Zorunlu C3
DetaylıGEÇ DÖNEM (IV-V. YY) HUN DEVLETLERi HAKKINDA. ÇiN KAYNAKLARI*
tem YJ/:9 SayJ:18 2011. 39-47 GÇ DÖN (IV-V. YY) HUN DVLLR HAKKINDA ÇN KAYNAKLARI* Doç.Dr. lla Denz BAYKUZU rakya Ünverte Fen debyat Fakülte arh. Bölümü ÖZ Geç Dönem Hun Devletler Aya Hun Devletnn ardıl
DetaylıSayı: 2010/122 Konu: Türkiye Yüzer Sergisi 29 Nisan 2010
Sayı: 2010/122 Konu: Türkye Yüzer Sergs 29 Nsan 2010 Değerl Üyemz, Türkye Otelcler Federasyonu (TÜROFED) tarafından Derneğmze gönderlen Başbakanlık AB Genel Sekreterlğ Svl Toplum, İletşm ve Kültür Başkanlığı
DetaylıMUHASEBE BÖLÜMÜ MESLEK DERSLERİ KİTAPLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ ARAŞTIRMASI
.. Î eslekî ve eknk ğtm raştırma ve elştrme erkez aşkanlığı () ayın o : 30. brahm lz 2001 : 975-11-2109-4 uhasebe, tcarî hayatın temel meslek alanlarından brsdr. lkemzde muhasebe meslek alanında, ş ve
DetaylıSALTANAT LOZAN ANT.notebook. March 13, 2014 LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI ( 24 TEMMUZ 1923 ) HANGİ KONULARDAN TAVİZ YOK?
LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI ( 24 TEMMUZ 1923 ) 1. TBMM saltanatı kaldırarak İtlaf Devletlernn kllk çıkartma oyunları bozuldu. 2. Konferansın İzmr'de toplanması teklf reddedld. Neden İzmr :...... 3. Konferansa
DetaylıPARÇALI DOĞRUSAL REGRESYON
HAFTA 4 PARÇALI DOĞRUSAL REGRESYO Gölge değşkenn br başka kullanımını açıklamak çn varsayımsal br şrketn satış temslclerne nasıl ödeme yaptığı ele alınsın. Satış prmleryle satış hacm Arasındak varsayımsal
DetaylıGEZi NOTLARI. "ispanya (ENDÜLÜS) ARAŞTIRMA VE inceleme GEZisi (07-11 ARALIK 2011)
tem Yl/:9 Say1:18 2011. 313-323 GZ NOLARI "SPANYA (NDÜLÜS) ARAŞIRA V NCL GZ (07-11 ARALIK 2011) Arş. Gör. ade KA N.. Ünverte lahyat Fakülte lam arhçler Derneğ; (SAD) tarafından 07-11 Aralık 2011 tarhler
DetaylıT.C. KEÇiÖREN BELEDİYE BAŞKANLIGI Mali Hizmetler Müdürlüğü BAŞKANLIK MAKAMINA
l!l KEÇÖREN BELEDİYE BAŞKANLIGI KEÇöREN BELeDYES SA YI : M.06.6.KEç.O-31/2009KONU: Yetk Devr bo f.!200fd 6.1. BAŞKANLIK MAKAMINA Blndğ üzere O 1.01.2006 tarhnden tbaren tüm yerel yönetmlerde 31.12.2005
DetaylıFLYBACK DÖNÜŞTÜRÜCÜ TASARIMI VE ANALİZİ
FLYBACK DÖNÜŞTÜRÜCÜ TASARIMI VE ANALİZİ 1 Nasır Çoruh, Tarık Erfdan, 3 Satılmış Ürgün, 4 Semra Öztürk 1,,4 Kocael Ünverstes Elektrk Mühendslğ Bölümü 3 Kocael Ünverstes Svl Havacılık Yüksekokulu ncoruh@kocael.edu.tr,
Detaylıislam KÜLTÜRÜNE KATKILARI
tem Yıl:7 Sayı:14 2009.377-382 İSPANYA'DA GAYR-I ÜSLİLRİN NDÜLÜS SLA KÜLÜRÜN KAKILARI A. Gonzalez PALNCIA Çev.: Prof.Dr.. Faruk OPRAK Ankara Ünverte Dl ve arh Cografya Fakülte ÖZ Bu çalışmada, rhu'l-fıkr'l-endelu
DetaylıBEYKENT ÜNİVERSİTESİ - DERS İZLENCESİ - Sürüm 2. Öğretim planındaki AKTS 581058202101319 2 1 0 3 5
BEYKENT ÜNİVERSİTESİ - DERS İZLENCESİ - Sürüm 2 Ders Kodu Teork Uygulama Lab. YAPI ARAŞTIRMASI VE DOKÜMANTASYON Ulusal Kred Öğretm planındak AKTS 581058202101319 2 1 0 3 5 Ön Koşullar : Önerlen Dersler
DetaylıCOĞRAFYA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMINDA DOĞAL AFETLER 1 (The Natural Disasters in the Geography Teaching Curriculum)
MARMARA COĞRAFYA DERGİSİ SAYI: 28, TEMMUZ - 2013, S. 276-303 İSTANBUL ISSN:1303-2429 E-ISSN 2147-7825 copyrght 2013 http://www.marmaracografya.com COĞRAFYA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMINDA DOĞAL AFETLER 1 (The
DetaylıENDÜLÜSLÜ FiLOZOF-SOFT ibn SEB'iN'E GÖRE HAKiKATi ARAYANLAR. Dr. Birgül BOZKURT Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmeni ÖZET
tem Yıl:7 Sayı:14. 2009.283-309 NDÜLÜSLÜ FLOZOF-SOF BN SB'N' GÖR HAKKA ARAYANLAR Dr. Brgül BOZKUR Dn Kültürü ve Ahlak Blg Öğretmen ÖZ Bu makalede bn Seb'n'n hakkat arayan gruplarla lgl düşüncelern nceledk.
Detaylı