Tarım Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Tarım Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı"

Transkript

1 Tarım Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı

2 TEB KOBi BANKACILIĞI DÜNYAYA ÖRNEK OLDU TEB, TÜRKİYE DE BİR İLKİ DAHA GERÇEKLEŞTİRDİ. KOBİ BANKACILIĞI FİNANSAL OLMAYAN HİZMETLERDE IFC TARAFINDAN DÜNYANIN EN İYİ 3 BANKASINDAN BİRİ SEÇİLDİ. KOBİ Akademi, KOBİ TV, KOBİ Destek Hattı ve KOBİ Danışmanları gibi projelerimizle Türk KOBİ bankacılığının çıtasını yükseltmekten ve tüm dünyaya örnek gösterilmekten gurur duyuyoruz. KOBİ LERİMİZE, TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜNE VE ÜLKEMİZ EKONOMİSİNE HAYIRLI OLSUN. teb.com.tr IFC 21x29.7.indd :18

3 İÇİNDEKİLER YÖNETİCİ ÖZETİ...2 A. BAŞLAMADAN ÖNCE...8 B. TARIM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI AJANDA AÇIKLAMALARI...9 C. TARIM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI UYGULAMA SONUÇLARI C.1. Başardıklarımız ve Başaramadıklarımız...10 C.2. Tarım Sektörünün Baskın Özellikleri GZFT Uygulaması C.3. GZFT den Stratejik Açılımlar C.4. Tarım Sektörünün Geleceğini Etkileyen Eğilimler C.5. Sonuç ve Tespitler D. TÜRKİYE TARIM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI GRUP ÇIKTILARI...50 D.1. Başardıklarımız ve Başaramadıklarımız D.2. GZFT Uygulaması D.3. GZFT den Stratejik Açılımlar...57 E. TÜRKİYE TARIM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI KATILIMCI BİLGİLERİ...78 Tarım Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı 12 15:18

4 Türkiye nin lokomotif sektörlerini ele alıyoruz. Türk Ekonomi Bankası (TEB) olarak, Türkiye ekonomisinin dinamosu olan KOBİ lerimizin gücüne inanarak başlattığımız ve artan rekabet ortamında KOBİ lerimize değer katmayı misyon edindiğimiz çalışmalarımızı geliştirerek sürdürüyoruz. Bu misyonun verdiği sorumlulukla hazırladığımız TEB KOBİ Akademi Eğitim Programları, 2005 yılından bu yana artan bir ilgi ile Anadolu nun çeşitli illerinde gerçekleştiriliyor. TEB KOBİ Akademi ile KOBİ lerimize yurtiçi ve uluslararası pazarlarda rekabet güçlerini artırmalarını sağlayacak eğitimleri uygulamalı olarak veriyor, firmalar ile birebir görüşerek potansiyellerini ortaya çıkarıyoruz. KOBİ lerimizin güçlerini artırmaları için onlara eğitim desteği sağlarken, üretim yaptıkları şehirlerin ve sektörlerin potansiyelini ortaya çıkarmak için de çalışmalarımızı sürdürüyoruz. TEB KOBİ Akademi çatısı altında gerçekleştirdiğimiz İller için Gelecek Stratejileri Konferansı dizimizde kısa sürede önemli yol katettik. Sözkonusu konferansı; Erzincan, Aksaray, Kastamonu, Afyon, Adana, Eskişehir, Hatay, Kayseri, Samsun, Trabzon, Sivas, Malatya ve Rize de düzenleyerek raporlarını tamamladık ve kamuoyu ile paylaştık. DEİK ile birlikte KKTC özelinde de Gelecek Stratejisi Konferansı gerçekleştirerek etkinliğe uluslararası bir boyut kazandırdık. KOBİ lerin ve faaliyet gösterdikleri coğrafyanın/bölgenin geleceğine dair bir rota çizilmesi için oluşturduğumuz bu platformu, Türkiye nin öncü sektörlerine taşıma kararı aldık. İlkini Otomotiv Sektörü, ikincisini Altın, Takı ve Mücevharat Sektörü, üçüncüsünü ise Turizm Sektörü için gerçekleştirdiğimiz Sektörler Gelecek Stratejileri Konferansı nı son olarak ülkemizin refahının arttırılmasında önemli rol oynayan Tarım Sektörü için düzenledik yılında 62 milyar dolara ulaşan büyüklüğü ile birçok ülkeyi geride bırakarak Avrupa da birinciliği elde eden Türk Tarım Sektörü ülkemizin önemli gurur kaynakları arasında yer alıyor. Artık 186 ülkeye 1500 ün üzerinde tarımsal ürün çeşidi ihraç eden bir ülkeyiz. Ancak ülkemizin verimli toprak ve uygun iklim şartları göz önüne alındığında tarım sektörünün çok daha büyük bir potansiyeli kendi içinde barındırdığına inanıyoruz. Sözkonusu bu yüksek potansiyeli ortaya çıkarmak ve tarım sektörümüz için konan 2023 yılında 150 milyar dolarlık tarımsal hasıla hedefine ulaşılmasına katkı sağlamak amacıyla bu Gelecek Stratejisi Konferansını gerçekleştirdik. Bu sayede sektör temsilcilerine kendi fikirlerini ortaya koyma fırsatı sunduk. Konferansta ortaya konan fikirleri derleyerek tarım sektörünün geleceğine yön vereceğine inandığımız bu raporu sizlerle paylaşmanın gururunu yaşıyoruz. Elinizde tuttuğunuz bu rapor; Türkiye de tarım sektörünün güçlü ve zayıf yönleriyle incelendiği, sektörün gerçek potansiyelini ortaya çıkarmayı hedefleyen toplantının sonuçlarını ortaya koymaktadır. Dünyada ilk 7 içerisinde gösterilen ancak hedefi ilk 5 olan tarım sektörümüzün gelecek stratejisini ve bu stratejiyi oluşturan kısa ve orta vadeli hedeflerinin belirlendiği toplantının sonuçlarını içeren bu değerli raporun sizlere önemli açılımlar sağlayacağına yürekten inanıyoruz. Bu projenin başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesinde yanımızda olan T.C.Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı başta olmak üzere bu çalışmaya katkı sağlayan tüm taraflara teşekkür ediyoruz. Saygılarımla, Varol Civil TEB Genel Müdürü 2 Tarım Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı

5 Türkiye nin stratejik öneme sahip sektörü TARIM Türk Ekonomi Bankası (TEB) olarak odağına KOBİ leri koyan hizmet stratejimizin bir parçası olarak KOBİ Bankacılığı alanında büyük ve yenilikçi projelere imza attık, ilkleri gerçekleştirdik. KOBİ lere değer katmak üzere çıktığımız bu yolda, üstlendiğimiz misyon ile kentine, sektörüne, işine ve geleceğine sahip çıkan küçük ve orta boy işletmelerin yarattığı ekonomik değer ile Türkiye ekonomisinin gelişimine katkı sağlamalarına yardımcı olmayı hedefliyoruz. Bu hedef doğrultusunda hayata geçirdiğimiz TEB KOBİ Akademi ile 2005 yılından bu yana Anadolu da KOBİ lere ulusal ve uluslararası pazarlarda rekabet avantajı sağlayacak bilgilerin aktarıldığı eğitimler düzenledik ve bununla yetinmeyerek illerin, sektörlerin gerçek potansiyellerini ortaya çıkarmayı hedefleyen Gelecek Stratejisi Konferansları başlattık. İller İçin Gelecek Stratejileri konferanslarını 13 farklı ilde düzenleyerek çalışma sonuçlarını rapor halinde kamuoyuna sunduk. İller ile yetinmeyip, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti için de aynı konferansı düzenleyerek, çalışmayı uluslararası bir boyuta taşıdık. Akabinde bu platformu Türkiye nin yükünü sırtlayan KOBİ lerin de yoğun olarak faaliyet gösterdiği sektörlere taşımaya karar verdik. Otomobil; altın, takı ve mücevharat ve turizm sektöründen sonra dördüncü konferansımızı tarım sektörü için gerçekleştirdik. KOBİ lerin Danışman Bankası şapkamız ile hayata geçirdiğimiz bu ve benzeri finansal olmayan ürün ve hizmetlerimiz neticesinde Dünya Bankası nın bir kuruluşu olan IFC tarafından KOBİ Bankacılığı alanında dünyaya örnek gösterilen üç bankadan biri olduk. Şimdi bu alandaki uzmanlığımız Tarım Sektörüne taşıdık. Son yıllarda yakaladığı gelişim ile ülkemizi Avrupa da birinciliğe, dünyada ise 7 nciliğe taşıyan tarım sektörü barındırdığı potansiyel ile çok daha fazlasını hak etmektedir. Bugün Türkiye tarımı ile sadece kendi kendine yeten bir ülke değil aynı zamanda bunu ihracat edebilen de bir ülke konumundadır. Bu nedenle ülkemiz için stratejik öneme sahip olduğuna inandığımız tarım sektörünün daha da ileriye taşınmasına katkı sağlamak amacıyla Aralık 2011de İzmir de Tarım Sektörü Gelecek Stratejisi Konferansı nı düzenledik. Gerçek potansiyeline ışık tutarak sektörün yol haritasının çizilmesine katkı sağlamayı amaçladığımız Konferans ın sonuçlarından bir rapor derledik. TEB olarak Tarım Sektörü Gelecek Strateji Konferansı ve sonrasında hazırlanan raporda gördük ki; Tarım Sektörü nün daha fazla güncel bilgi ile donatılması gerekiyor. Bu nedenle de TEB KOBİ Akademisi ndeki uzmanlığımızı Tarım Sektörü ne taşıma kararı aldık. Tarım sektörüne özel ilk akademimizi Aralık ayında İzmir de gerçekleştiriyor olacağız. Elinizde tutmuş olduğunuz bu rapor, tarım sektörüne kendini adamış ve bu sektörün önde gelen şahsiyetlerinin katılımı ve çabaları ile ortaya çıkmıştır. İnanıyoruz ki tarım sektörü için çok önemli olan bu çalışma sektörün büyümesi ve hedeflerini gerçekleştirebilmesi için bir ışık tutacaktır. KOBİ lerin Danışman Bankası olma misyonumuz doğrultusunda; Sektörel Gelecek Stratejileri Konferanslarını önümüzdeki dönemde de ülkemizin öncü diğer sektörleri için de düzenleyerek potansiyellerini ortaya koymaya devam edeceğiz. Saygılarımla, Turgut Boz TEB KOBİ Bankacılığı Genel Müdür Yardımcısı Tarım Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı 3

6 YÖNETİCİ ÖZETİ Türkiye deki elverişli coğrafi koşullar, iklim özellikleri, zengin toprak yapısı ve biyolojik çeşitlilik nedeni ile Tarım sektörü önemli tampon ekonomilerinden birisidir. Ülkemizin bu yapısından dolayı tarımsal faaliyetler oldukça geniş bir coğrafya içerisinde sürdürülmektedir. Tarım sektörünün ana bileşenleri olan hayvancılık ve bitkisel üretim ülkemizin neredeyse her köşesinde gerçekleştirilmektedir. Gerçekleştirilen toplam üretimin gayrisafi yurt içi hasılaya katkısı 2011 yılında 103 milyar TL olarak gerçekleşmiş olup her geçen yıl mutlak değer olarak artış göstermektedir. Tarımsal üretim değeri mutlak değer olarak artış göstermesine rağmen toplam ekonomi içerisindeki payı azalma eğilimi göstermektedir yılında %8,6 olan tarım sektörünün payı 10 yıllık süre içerisinde %7,9 a gerilemiştir. Türkiye Tarım Sektörü dünyada tarımsal ekonomik büyüklük açısından 2002 yılında 11. sırada iken 2010 itibariyle 7. sıraya; Avrupa da ise 1. sıraya yükselmiştir. Tarım sektöründeki yeni ve inovatif üretim tekniklerinin gelişimi ve verimlilik çalışmalarının artışı gelecekte tarım sektörünün payının ekonomi toplamı içerisindeki yerinin artacağını göstermektedir yılı başındaki 30,9 milyar TL değerindeki kredi hacmi gelişmelerin sağlanması adına önemli bir göstergedir. Tarım sektörü ülkemizin ekonomisine sadece parasal değer olarak değil, istihdam açısından da önemli katkı sağlamaktadır. Tarım sektörü 2011 yılı itibari ile yaklaşık 6 milyon kişinin istihdamına katkı sağlar hale gelmiştir. Sektör Sosyal Güvenlik Kurumu nun bu rakamlarına bakıldığında da toplam istihdamın %25,5 ini oluşturmaktadır. Bu da ülkemizdeki her dört kişiden birinin tarımsal faaliyetler ile ilgilendiğinin göstergesidir. Türkiye tarımsal üretim değeri 2011 yılında 148 milyon ton hacmine ulaşmış olup bu üretimin bir kısmı diğer ülkelere ihraç edilmektedir. Türkiye İhracatçılar Meclisi rakamlarına göre 2001 yılında 4,7 milyar dolar olan tarımsal ihracat değeri 2011 yılı 17,9 milyar dolar değerine ulaşmıştır. 10 yıl içerisinde ihracat değerinde yaşanan %280 lik artış ile Türkiye tarımsal ihracat yapısı da önemli bir gelişme göstermiş olup dünya tarımsal ürün ihracatında 26 üründe ilk 5 sırada yer almıştır. Bunun yanı sıra 2011 yılı gıda ürünlerine ilişkin dış ticaret dengesinde ise 3,6 milyar dolar fazla verilmiştir. Bütün bu rakamlar Türkiye tarım sektörünün gerek üretim gerekse de dış ticaret yapısının geliştiğini göstermektedir. Tarım Sektörünün sahip olduğu potansiyelin ortaya çıkarılması, bu potansiyelin daha etkin kullanılması ile hedeflenen ekonomik ve yapısal gelişimin başarılması için gerekli stratejilerin belirlenebilmesi amacıyla, TEB KOBİ AKADEMİ programının bir aşaması olan TARIM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI 2 ARALIK 2011 tarihinde İzmir de gerçekleştirilmiştir. Tarım Sektörü Gelecek Stratejisi Konferansı na; Tarım Sektöründe aktif rol oynayan işletmeler, kamu kurumları ve sektörle ilişkili diğer kurum ve kuruluşların temsilcilerinden oluşan 61 kişilik bir grup katılmıştır. Tarım Sektörü Gelecek Stratejisi Konferansı nda, Tarım Sektörünün geçmişi ve bugünü değerlendirilmiş; sektörün ekonomik ve yapısal gelişimini etkileyen faktörler belirlenmiş ve bunlarla bağlantılı gerçekleştirilmesi gereken acil ve önemli görevler ortaya konulmuştur. 4 Tarım Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı

7 Tarım Sektörü Gelecek Stratejisi Konferansı uygulama çalışması 4 aşamadan oluşmuştur: Birinci aşama, Tarım Sektöründe bugüne kadar başarılı olarak değerlendirilen ya da yeterince başarılı bulunamayan, bugünden sonra başarılı olunması gereken karar ve uygulamaların tespit edildiği, tartışıldığı çalışma bölümüdür. İkinci aşama, Tarım Sektörünün sahip olduğu güçlü ve zayıf yönler ile sektörün karşı karşıya bulunduğu fırsat ve tehditlerin belirlenmesi çalışmalarıdır. Üçüncü aşama, Tarım Sektörü Gelecek Stratejisi Konferansı çalışmasında, sahip olunan güçlü ve zayıf yanlar ile karşı karşıya bulunulan fırsat ve tehditlerin 6 farklı açıdan analiz edilerek stratejik açılım potansiyellerinin araştırılmasıdır. Bu yönteme göre stratejik açılım araştırması yapılan farklı analiz açıları şunlardır: 1. Güçlü-Zayıf Açısı: Güçlü yanlardan yararlanarak zayıf iç faktörleri ya da özellikleri ortadan kaldırmaya dayalı stratejik açılımlar ve görevler 2. Güçlü-Tehdit Açısı: Güçlü yanlardan yararlanarak karşı karşıya bulunulan dış tehditleri bertaraf etmeye dayalı stratejik açılımlar ve görevler 3. Güçlü-Fırsat Açısı: Güçlü yanlardan yararlanarak karşı karşıya bulunulan çevresel fırsatları elde etmeye dayalı stratejik açılımlar ve görevler 4. Fırsat-Zayıf Açısı: Zayıf yanları geliştirerek karşı karşıya bulunulan dış fırsatları elde etmeye dayalı stratejik açılımlar ve görevler 5. Tehdit-Zayıf Açısı: Zayıf yanları geliştirerek karşı karşıya bulunulan dış tehditlerden kaçınmaya dayalı stratejik açılımlar ve görevler 6. Fırsat-Tehdit Açısı: Fırsatlardan yararlanarak karşı karşıya bulunulan dış tehditlerden kaçınmaya dayalı stratejik açılımlar ve görevler Dördüncü aşama, sektördeki işletmeleri doğrudan ya da dolaylı yollardan etkileyen fırsat ve tehdit eğilimlerini ortaya çıkaran nedenler ile bu gelişmelerin gelecekte gündeme getireceği yeni eğilimlerin tespit edilmesi çalışmalarıdır. Fırsat ve tehditlerin nedenleri ve sonuçları üzerinde yapılan analiz çalışmalarının ardından sektördeki işletmelerin gelişimi için gerekli görevler belirlenmiştir. Sektör temsilcilerinin yoğun katkıları ile gerçekleşen Tarım Sektörü Gelecek Stratejisi Konferansı nda yukarıda ifade edilen uygulamalı çalışmalar ile, Tarım Sektörünün mevcut durumu, sektörde gelecekte gerçekleşecek gelişmeler analiz edilmiş ve bunlara yönelik yapılması gereken görevler belirlenmiştir. Stratejik yönetimin geliştirilmesine yönelik sektör işletmeleri, sektörle ilişkili sivil toplum örgütleri ve kamu kurumlarının, rapor bünyesinde ortaya çıkartılan konuların detaylı analiz çalışmalarını yapmak üzere çalışma takımlarını oluşturmasında fayda görülmektedir. Tarım Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı 5

8 YÖNETİCİ ÖZETİ Çalışma sonucunda tespit edilen ve üzerinde yoğunlaşılan konular şu şekildedir; i. Türkiye nin yüksek tarımsal potansiyeli Türkiye jeopolitik ve coğrafi konumu, verimli arazi yapısı ve zengin yer altı su kaynakları nedeni ile önemli bir tarım potansiyeline sahiptir. Ilıman ve subtropikal iklim kuşağı arasında yer alması, üç tarafının denizlerle çevrili olması, binlerce yıldır farklı medeniyetlerin yaşadığı ticaret yolları üzerinde bulunması nedeni ile tarımsal ve hayvansal ürün çeşitliliği çok fazladır. Tarımsal üretimde en önemli girdilerden biri olan suyun kullanımına ilişkin bilincin artırılması, tarımsal arazilerin daha verimli hale getirilmesi için yapılan çalışmaların devam ettirilmesi ve yaygınlaştırılması ile gelişen tarımsal teknolojilerden yararlanılması sahip olunan tarımsal potansiyelinin artırılmasına destek olacaktır. Türkiye nin sahip olduğu tarımsal potansiyel; üretim verimliliğinin ve kalitesinin arttırılması, maliyetlerin düşürülmesi ve yurt içi ve yurt dışı pazarların daha etkin değerlendirilmesi ile daha büyük bir ekonomik fırsata dönüştürülebilir. Tarımsal ve hayvansal ürün çeşitliliği, farklı ürünlerde uluslararası alanda markalaşmak için kullanılabilir, daha katma değerli ürün sunulması ile tarımsal ekonomiye katkı sağlanabilir. ii. Tarım arazilerinin bütünlüğünün yeterince korunamaması ve bu sebeple azalıyor olması Tarım arazilerinin bütünlüğünün yeterince korunamaması ve bu sebeple azalıyor olması konferans esnasında dile getirilen önemli konulardan bir diğeridir. Konu ile ilgili özellikle; Türkiye nin miras hukuku nedeni ile tarım arazilerinin bölünüyor olması, tarım arazilerinin amaç dışı kullanılması ve tarımsal nüfusun şehirlere göç ediyor olması tarım arazilerinin bütünlüğünün bozularak azalmasına sebep olduğu dile getirilmiştir. Tarımsal arazilerinin miras nedeni ile bölünmesi verimli arazilerin atıl olarak kalmasına neden olabilmekte veya oldukça düşük verimlilikte işlenmesine sebep olabilmektedir. Tarım arazilerinin ve tarımsal işgücünün azalması da tarım sektörünün geleceği üzerinde olumsuz etkiler yaratabilmekte, önemli bir rekabet unsuru olan tarımsal potansiyelin azalmasına neden olabilmektedir. Bu nedenle bu konunun çözümü için mevcut yasa ve mevzuatların geliştirilmesi yönündeki çalışmaların artırılması, konuya özel teşvik ve desteklerin de artırılarak oluşan tehdidin giderilmesine yönelik uygulamaların geliştirilmesi sektör için olumlu sonuçların yaratılmasına katkı sağlayacaktır. iii. Tarımsal teknolojilerden sağlanan faydaların artırılması ve Ar-Ge-inovasyon çalışmalarına ağırlık verilmesi Tarımsal teknolojiler hızla gelişmekte; teknolojinin getirdiği yeniliklere ve rekabetçi piyasa koşullarına uyum sağlanabilmesi için adaptasyon ve yeni teknolojiler yaratılması gündeme gelmektedir. Tarımsal teknolojilerin kullanımı ve inovasyonun gelişmesi, tarımsal verimliliğin arttırılmasına katkı sağlamakta ve bu sayede üretim maliyetlerinin düşürülerek daha katma değerli ürünler üretilmesi için gerekli zemini yaratmaktadır. Bu durum da sektördeki firmaların daha karlı bir yapıya kavuşarak rekabetteki aktifliklerinin artmasına destek olmaktadır. Bu nedenle tarımsal teknolojinin yaygınlaştırılması ile rakip ülkeler düzeyine gelinmesi için yapılan yatırımların artırılması ve daha fazla teşvik edilmesi önemli hale gelmektedir. 6 Tarım Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı

9 Tarımsal teknolojilerin etkin bir şekilde kullanılabilmesi konusunda, nitelikli insan kaynağının varlığı da önemli bir role sahiptir. Bu nedenle; tarım sektöründe ve tarımsal teknoloji üretiminde katma değer yaratacak insan kaynağının yetiştirilmesi ve tarım sektörüne entegre edilmesi oldukça önemlidir. Genç nüfusun giderek azaldığı gelişmiş ülkelerin yanında, Türkiye nin genç ve eğitim görmüş kesiminin giderek artış gösteriyor olması, tarımsal faaliyetlere ve teknolojilere yönelik eğitim faaliyetlerinde bulunan üniversite sayısının artıyor olması; tarım sektörü için önemli bir potansiyel işgücü kaynağı sunmaktadır. Bu potansiyelin; tarım sektörüne yönelik bilimsel ve teknik donanımlı çalışanlar yetiştirilmesi ve mevcut tarım çalışanlarının bilgi düzeyinin arttırılması doğrultusunda kullanılması sektörün aktiflik durumunun artırılmasına katkısı olacaktır. Burada önemli bir sorumluluk üstlenmiş olan Kamu Kuruluşları, STK lar ve üniversitelerin bu faaliyetleri daha sistematik ve planlı yapmaları işgücünün fayda düzeyinin artırılmasına olanak sağlayacaktır.. Bu yapının kurulması, özellikle devletin tarım politikalarının bu doğrultuda daha fazla etkinleştirilmesi ve sürdürülebilirliğinin sağlanması ile gerçekleştirilebilecektir. iv. Tarımsal ürünlerde ithalatın azaltılması, ihracatın artırılması (ülkelerin sunduğu fırsat ve tehditler) Türkiye nin jeopolitik konumu ve lojistik avantajları nedeni ile tarımsal ürün ihracat potansiyeli yüksektir. İklim şartları farklı tarımsal ürünlerin üretimi için elverişli olmayan yakın ve zengin ülkeler tarımsal ürün ihracatı için önemli bir pazar potansiyeli oluşturmaktadır. Ancak tehditler arasında değerlendirildiği üzere, yakın zamanda komşu ülkelerde yaşanılan siyasi karışıklıkların ve ekonomik sıkıntıların bu ülkelere olan ihracat potansiyelini tehlikeye sokması risk yönetiminin önemini gündeme getirmektedir. Bölgesel bazda yaşanılan tehditlerin yanı sıra gelişmekte olan ülkelerin de sunduğu fırsatlar özellikle tarımsal dış ticaret hacminde ihracatın payının geliştirilmesine olanak sağlayacaktır. Bu kapsamda gelişmekte olan ülkelere yönelik tarımsal ürünler ve tarıma dayalı sanayiye ilişkin pazar analiz çalışmaları yapılarak ihracatçı firmaların bu ülkelere yönlendirilmesi ile sahip olunan potansiyelin kullanılması yönündeki adımlar artmış olacaktır. İthalat değeri ile ihracat değeri arasındaki farkı ifade eden sektörel dış ticaret dengesi kavramı üzerinde durulması gereken bir diğer konudur. Tarımsal girdi maliyetlerinin ve özellikle mazot ve kimyevi gübre gibi girdilerde dışarı bağımlılığın yüksek olması, büyüme ve gelişme stratejilerinin oluşturulmasında ithalat ayağının da göz önünde bulundurulması gerekliliğini gündeme getirmektedir. Buna karşın söz konusu dengenin pozitif yönlü olmasının sağlanması, yukarıda dile getirilen ihracat artış çabalarının yanı sıra katma değerli ürünlerin ihracatının artırılmasını da gündeme getirmektedir. Bu kapsamda ülkenin tarım sektöründe pozitif dış ticaret dengesi verebilmesi amacıyla özellikle yapısal anlamda tarım sektör potansiyeli yüksek ve tarımsal üretimde başarılı olmuş ülkelerle kıyaslama çalışması yapılması ve devlet politikalarının etkinliğinin artırılması gerekmektedir. İhracat artışına katkı sağlayabilecek bir diğer konu da lisanslı depoculuğun geliştirilmesidir. Ürünlerin güvenli, sağlıklı ve sigortalı olarak uluslararası standartlarda muhafaza edilmesini sağlayan lisanslı depoculuk ile üreticinin ürünlerini istediği zaman istediği kalitede piyasaya sürebilmesi veya ihraç edebilmesi mümkün olabilmektedir. Tarım Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı 7

10 YÖNETİCİ ÖZETİ v. Eğitim yetersizliği, bilinçsiz uygulamalar Tarım sektöründeki eğitim eksikliğinden dolayı bilinçli ve nitelikli insan kaynağının varlığı konusunda sorunlar yaşanabilmektedir. Bu ise sektörün insan kaynağı tabanlı verimliliği ve gelişimi üzerinde olumsuz sonuçlar doğurabilmektedir. Doğal kaynakların ve diğer tarımsal girdilerin bilinçsiz kullanımı; doğal kaynakların tükenmesine, çevre kirliliğine, biyoçeşitliliğin azalmasına, insan sağlının bozulmasına, toprak verimliliğinin azalmasına, tarımsal üretim maliyetlerinin yükselmesine, üretilen ürünlerin uluslararası pazarlarda markalı olarak yeterince yer alamaması gibi faktörler sürdürülebilirliği engelleyici birçok olumsuz etkiye neden olabilmektedir. Bu sorunun çözümünde üreticilerin ve tarımsal aktörlerin bilinçlendirilmesi en önemli adımlar arasında yer almaktadır. Tarım danışmanlarının yetiştirilmesi, üretimin planlanmasından satış faaliyetlerine kadar gerçekleşen süreçlerinin tamamında sektör aktörlerinin eğitilmesi, Türkiye de ve dünyadaki tarım sektörünün gelişen uygulamaları hakkında bilgi düzeylerinin arttırılması ve bilinçsiz uygulamaların yaratabileceği sonuçlar ile ilgili bilgi verilmesi ve mevzuatın yaptırıcılığının arttırılması bu sorunun çözülebilmesi için fayda sağlayacaktır.. Bu adımların gerçekleştirilebilmesinde Kamu, özel sektör ve STK işbirliklerinin ve ortak bir aksiyon planının oluşturulmasının büyük önemi olacaktır. vi. Birlik olamama, kooperatifleşmedeki ve üretici organizasyonlarındaki eksiklikler Sektörlerin gelişiminde, o sektörde bulunması gereken kurum ve kuruluşların varlığı ve aktiflikleri önemli rol oynamaktadır. Özellikle; sektörü tanıyan, üretici ve işletmelerin sorunlarını ve ihtiyaçlarını bilen ve bu konularda haklarını koruyarak onu temsil eden yetkili kurumların olması, sektördeki sorunların hızlı çözümleri açısından önemlidir. Konferans ta sıklıkla dile getirilen önemli konular arasında kooperatifleşmenin yeterli düzeyde olmaması ve sektör kurum ve kuruluşlarının etkinliğinin yeterli görülmemesi ele alınan konular arasında yer almıştır. Kooperatifleşme ile bir araya gelen üreticilerin daha güçlü yapıya kavuşması sonucunda özellikle küçük üreticilerin haklarının korunması, taleplerinin doğru şekilde aktarılması ve taleplerinin yüksek oranda karşılık bulması sağlanabilmektedir. Kooperatifleşme aynı zamanda üretimin kayıt altına alınması ile ithalatın daha dengeli gerçekleştirilmesini, pazarlamanın kooperatif kanalları ile daha rahat yapılmasını ve toplu alımlar ile girdi maliyetlerinin azaltılmasını da sağlamaktadır. Avrupa da piyasaya sürülen ürünlerin yaklaşık olarak %60 ı kooperatifler aracılığı ile yapılmakta iken, Türkiye de bu oranın %10-15 aralığında olduğu bilinmektedir. Sektör kurum ve kuruluşlarının etkinliği ile ilgili de sendikanın eksikliği, piyasa düzenleme ve müdahale kuruluşlarının eksikliği, sektörün TBMM temsilinin etkin bir şekilde yapılamaması, sektör çalışanlarının eylem, grev gibi haklarını yeterince kullanamamaları konferans esnasında ifade edilmiştir. Bu konular ile ilgili sektör algısının araştırılmasında, sorun tespitinin yapılması ve gereken alanlarda aksiyon planları oluşturulması faydalı olacaktır. vii. Finans Sektörünün Tarım Sektörüne Artan İlgisi Finans Sektörünün Tarım Sektörüne sunduğu ürün çeşitliliği ve miktarı giderek artmaktadır. Türkiye de bankalar tarafından yatırım ve işletme amaçlı olarak verilen tarımsal kredi miktarı sadece son 1 yılda %60 artarak 2011 üçüncü çeyreğinde 30,1 milyar TL ye ulaşmıştır. Tarım sektörünün gelişiminde önemli bir role sahip olan finansman desteği, küçük işletmelerin büyüyerek daha güçlü bir yapıya sahip olmaları, Ar-Ge çalışmaları ile ve inovatif ürünler geliştirerek sektörü yönlendirmeleri, üretim süreçlerinin kalitesinin arttırılması vb. konularda tarım üreticilerine ve işletmelerine önemli katkılar sağlamaktadır. 8 Tarım Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı

11 Tarım sektöründe; süreç ve sistemlerinde önemli eksiklikler bulunan, büyümesi ve gelişmesi gereken çok sayıda küçük işletme olduğu ve tarımsal teknoloji yatırımlarının yeterli olmadığı; finans sektörünün tarım sektörüne artan ilgisi fırsatının doğru kullanımı ile ilgili çeşitli strateji ve görevler de çalışma içerisinde belirlenmiştir. Bu noktada dikkat edilmesi gereken konu ise özellikle küçük işletmelerin finansal kuruluşlar ile bürokratik anlamda bir takım sorunlar yaşama olasığının yüksek olmasıdır. Bu nedenle tarım sektöründe yer alan küçük ölçekli işletmelerde işletme yönetimi, başvuru ve evrak yönetimi gibi eksiklik hissedilen konularda gelişim sağlanması hedeflenmelidir. Bu kapsamda sektör içerisinde yer alan birliklerin ve kamunun tarımsal teknik gelişim çalışmalarının yanı sıra şirket yönetiminin geliştirilmesini de kapsam içerisinde tutacak projeler geliştirmesi gerekmektedir. viii. Destek ve teşviklerin yeterliliği ve eksiklikleri OECD verilerine göre, üye ülkelerde tarıma verilen destekler son yıllarda düşerken Türkiye de tersine bir trend sergilenmiş olup artış gözlenmektedir. Tarım sektörüne verilen destekler 2002 yılında yaklaşık 1,9 milyar TL iken 2011 yılı son verilerine göre 7,1 milyar TL ye ulaşarak yüksek bir artış göstermiştir. Tarımsal üretimin daha verimli hale getirilmesine, tarımsal uygulamaların geliştirilmesine, tarımsal nüfusun korunmasına ve tarımsal yatırımların arttırılmasına katkı sağlayan bu destek ve teşvikler tarım sektörünün gelişiminin sürdürülebilir kılınması açısından büyük öneme sahiptir. Ancak; devlet tarafından verilen destek ve teşvikler önemli bir artış ve fırsat olarak görülse de, söz konusu desteklerin henüz yeterli düzeylere ulaşmadığı ve istenilen etkinlikte dağıtılamadığı grup katılımcılarının bir bölümü tarafından dile getirilmiştir. Bu algının değiştirilmesinde; ilgili Kamu Kurum ve Kuruluşlarının kamuoyunu destekler ve gelecek dönem tarım stratejileri ve politikaları hakkında kamuoyunun daha fazla bilgilendirmesi faydalı olacaktır. ix. Organik tarım ve Agro-Turizme talebin artması Dünyadaki bilgi ve bilinç düzeyinin artması ile beraber sağlıklı ve doğal besinlerin tercih edilmesi eğilimi artmış; bu nedenle organik tarıma ve agro-turizme olan talep artrış göstermektedir. Türkiye de de özellikle organik tarımda son yıllarda önemli gelişmeler yaşanmıştır yılları arasında organik tarımla uğraşan çiftçi sayısı yaklaşık 2,5 kat, organik üretim miktarı ise 3,5 kat artmıştır. Organik ürün pazarının bu hızlı gelişimi, agro-turizme ilginin daha hızlı artmasını sağlamıştır. Agroturizme olan talep artışı ile de kırsal bölgelerde turizmin gelişmesi, tarım nüfusunun bir kısmının turizm sektöründe istihdamı ve tarımda markalaşmanın teşvik edilmesi gündeme gelmektedir. Türkiye de organik tarımda ve agro-turizm de yaşanılan bu talep artışının sürdürülebilirliğinin sağlanması için bakir alanların ve kirlenmemiş arazilerin korunması, hava, su, toprak kirliliğinin engellenmesi, kırsal yaşamın/yaşantının devamlılığı ve gelir artırıcı aktivitelerin sağlanması en önemli görevlerin başında gelmektedir. Bu konu ile ilgili olarak, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı gibi ilgili Kamu Kuruluşları ve ilgili Sivil Toplum Kuruluşlarına önemli görevler düşmektedir. Agro-turizmin geliştirilmesi ile ilgili olarak da Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nın teşvik kapsamının genişletilmesi gibi ortak çalışmalar yapılması faydalı olacaktır. Tarım Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı 9

12 A. BAŞLAMADAN ÖNCE Türk Ekonomi Bankası olarak Tarım Sektörünün gelişim çabalarına destek vermek amacıyla 2 Aralık 2011 tarihinde İzmir de Tarım Sektörü Gelecek Stratejisi Konferansı nı düzenlemiş bulunmaktayız. Tarım Sektörü Gelecek Stratejisi Konferansı çalışmasında sektörün geçmişten bugüne yaşadığı gelişmeler, bugün içinde bulunduğu şartlar ve gelecek hedefleri ele alınmıştır. Çalışma, konunun geniş çerçevesine uygun olması amacıyla sektör birlikleri, firmalar ve kamu temsilcilerinden oluşan bir katılımcı grup ile gerçekleştirilmiştir. Girişim Eğitim ve Danışmanlık Merkezi olarak, ülkemizde strateji ve planlama kavram ve araçlarının, hem bölgesel ve sektörel kalkınmada hem de kurumsal gelişim çabalarında öneminin giderek daha fazla anlaşıldığı bu dönemde, Türk Ekonomi Bankası ile işbirliği içinde, Tarım Sektörü nün gelişim çabalarına katkı verebilmenin mutluluğunu yaşıyoruz. Tarım Sektörü Gelecek Stratejisi Konferansı, öncesinde yapılan çok taraflı hazırlıklar, katılımcıların bilgi ve deneyimlerini ortaya koydukları detaylı oturum uygulamaları ve konferans sonrasında ortaya çıkan analiz ve görevlerin titizlikle incelenerek raporlanması aşamaları ile önemli bir çabayı içermektedir. Diğer taraftan konferans sonuçlarını içeren bu rapor, mevcut durum analizi ve stratejik gelişim görevlerinden kısa dönemli hedeflere yönelik somut yaklaşımı ile sektörün gelişimi için çaba gösteren taraflara ve tarım sektörüne yönelik yapılacak tüm diğer strateji ve planlama amaçlı çalışmalara katkı verecektir. Girişim Eğitim ve Danışmanlık Merkezi olarak bu çalışmanın öncesindeki hazırlıklar döneminde ve uygulanması sırasında tüm aşamalarda destekleri ve katkılarıyla başarılı bir program yapılmasını sağlayan tüm değerli katılımcılara teşekkürlerimizi sunarız. Girişim Eğitim ve Danışmanlık Merkezi Ltd. Şti. 10 Tarım Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı

13 B. TARIM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI AJANDA AÇIKLAMALARI Gelecek Stratejisi Konferansı, sektörün geçmiş deneyimlerine, günümüzü şekillendiren faktörlerine ve eğilimlerine bakarak; Gelecek Stratejisini oluşturma çalışmasıdır. Tarım Sektörü Gelecek Stratejisi Konferansı, kamu, sivil toplum kuruluşları (STK) ve özel sektör temsilcisi katılımcıların katkıları ile 02 Aralık 2011 tarihinde İzmir de gerçekleştirilmiştir. Tarım Sektörü Gelecek Stratejisi Konferansı, öncesinde yapılan çok taraflı hazırlıklar, katılımcıların bilgi ve deneyimlerini ortaya koydukları detaylı oturum uygulamaları ve konferans sonrasında ortaya çıkan analiz, görev ve hedeflerin titizlikle incelenerek raporlanması aşamaları ile önemli bir çabayı içermektedir. Tarım Sektörü Gelecek Stratejisi Konferansı aşağıdaki ajanda ile gerçekleştirilmiştir: 2 ARALIK 2011, CUMA Kayıt ve Karşılama Tarım Sektörü Gelecek Stratejisi Konferansı Açılış Töreni Kahve Arası Tarım Sektörü Gelecek Stratejisi Konferansı Açılış Sunumu ve Ajanda Aktarımı Tarım Sektöründe Başardıklarımız & Başaramadıklarımız Uygulaması Tarım Sektörünün Güçlü Zayıf Yönleri ve Çevresindeki Fırsatlar Tehditler Uygulaması Öğle Yemeği Tarım Sektöründe GZFT den Stratejik Açılımlara Uygulaması 1. oturum Kahve Arası Tarım Sektöründe GZFT den Stratejik Açılımlara Uygulaması 2. oturum Fırsatlar ve Tehditler Eğilim Haritası Uygulaması Tarım Sektörü Gelecek Stratejisi Konferansı Kapanış oturumu. Tarım Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı 11

14 C. TARIM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI UYGULAMA SONUÇLARI C.1. Başardıklarımız ve Başaramadıklarımız Tarım Sektörü Gelecek Stratejisi Konferansı nda katılımcılar, ilk uygulamada sektörde geçmişte atılım yapılan konular ile geçmişte gerçekleştirilemeyen fakat gelecekte ilerleme sağlanması gereken gelişim alanlarını tespit etmişlerdir. Başardıklarımız uygulaması, yakın geçmişte Tarım Sektörünün sosyal, ekonomik ve kültürel hayatında atılım yapılan noktaları ifade etmektedir. Başarı gösterilen alanlarda doğacak fırsatlar, bu alanlarda yapılan atılımların verdiği güç ile kazançlara dönüştürülebilir. Tarım Sektörünün önemli bir güce ulaşması, başarılı olunan alanlarda çalışmalarını yoğunlaştırması ve bir başarı ifadesinin ötesinde uzun dönemli katkı sağlayacak güçlü yöne çevrilmesi sayesinde gerçekleşecektir. Başaramadıklarımız uygulaması, Tarım Sektörünün çeşitli konularda potansiyelinin sağlayabileceği imkânlar ile şu anda sahip olduğu imkânlar karşılaştırıldığında, geçmişte gelişim gösteremediği fakat gelecekte gelişim gösterebileceği alanları ifade etmektedir. Gelişim gösterilecek alanlar, konferansın diğer uygulamalarda belirtilen güçlü yanlar ve Tarım Sektörünü etkileyen eğilimler ile yakın ilişki içerisinde olup; atılım gösterildiği takdirde Tarım Sektörünü daha ileriye taşıyacak olan konulardır. Tarım Sektörü Gelecek Stratejisi Konferansı nda farklı gruplar tarafından, sektörde geçmişten bugüne gerçekleştirilen başarı adımları farklı başlıklar altında incelenmiştir. Tarım Sektöründe Başardıklarımız 1- Destekleme politikalarında sağlanan gelişmeler (3) 2- Tarım ürünleri ihracatında çeşit, değer ve miktar bazındaki artışlar (3) 3- Çiftçi Kayıt Sistemi nin oluşturulması (3) 4- Üretim, kalite ve verimi arttırma konusunda ilerleme sağlanması (2) 5- Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli 1- Destekleme Politikalarında Sağlanan Önemli Gelişmeler Tarım Sektörü Gelecek Stratejisi Konferansı nda farklı masalar tarafından en fazla değinilen konulardan biri destekleme politikalarında sağlanan önemli gelişmeler olmuştur. OECD verilerine göre, üye ülkelerde tarıma verilen destekler son yıllarda düşerken Türkiye de tersine bir trend sergilenmiş olup artış gözlenmektedir. Türkiye deki toplam tarımsal destek miktarı 2002 yılında 1,9 milyar TL iken 2011 yılında 7,1 Milyar TL ye ulaşarak %274 oranında büyümüştür ve çiftçilere döneminde 43 Milyar TL den fazla nakit destek verilmiştir. Prim ödemeleri yılları arasında yaklaşık 13 kat artarak 2,505 Milyar TL ye ulaşmış, hayvancılığa verilen destek ise yaklaşık 20 kat artarak 1,726 Milyar TL olmuştur. Bununla beraber organik tarım, sertifikalı tohumluk üretimi, alternatif ürün desteği, uygun gübre kullanımı için toprak analizlerine destek vb. gibi birçok alanda destekler arttırılmış, Tarımsal Kalkınma Planı oluşturulması, Sertifikalı Tarım Danışmanlığı gibi uygulamalar geliştirilmiştir. 12 Tarım Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı

15 Bu gelişmelere karşın gelişmekte olan ülkelerdeki tarım desteklerinin artması da ülkemiz için büyük bir risk ve tehdit unsuru oluşturabilmektedir. Bu ülkelerdeki desteklerin artması ile birlikte tarım sektörlerinde yaşanacak gelişmeler düzleşen pazarrekabet platformunda sert rekabete sebep olacağı gibi yeni pazar arayışlarını da gündeme getirecektir. Bu durum, belirlenecek orta ve uzun dönemli stratejiler doğrultusunda yeni taktik ve yöntemlerin geliştirilmesi ihtiyacını da doğuracaktır. Bu açıdan tarım sektörü olarak yurtdışında hitap edilen pazarların mevcut durum analizlerinin yapılması ve de gelecek dönem içerisinde oluşabilecek gelişmelere ilişkin tahminlemelerin yapılması sektör geleceğine yön verilmesine katkı sağlayacaktır. Sektörün güçlü yanları arasında yer alan DAP ve GAP gibi kırsal kalkınma yatırım projelerinin desteklenmesi sahip olunan tarımsal potansiyelin kullanımının gelişmesinde önemli rol oynamaktadır. Türkiye Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli, tarım havzalarının belirlenerek sağlıklı tarım envanteri hazırlanmasına, üretim planlamasına ve gelecek talep tahminlerinin yapılarak arz-talep dengelemesine katkıda bulunmaktadır. Bu modelden elde edilecek çıktıların etkin kullanımı ile destekleme politikası ve desteklerin rasyonel dağıtılması konularında da gelişme sağlanabilecektir. Tarım Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı 13

16 C. TARIM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI UYGULAMA SONUÇLARI 2- Tarım Ürünleri İhracatında Sağlanan Çeşit, Değer ve Miktar Bazındaki Artışlar Tarım ürünleri ihracatında sağlanan artışlar konferans katılımcıları tarafından üzerinde yoğunlukla durulan ifadelerdendir. Ülkemiz ihracatında son yıllarda yaşanan gelişmeye paralel olarak tarım ürünleri ihracatında da önemli gelişmeler kaydedilmiştir. Parasal değer olarak bakıldığında, TÜİK verilerine göre tarım sektörü ihracatının Türkiye toplam ihracat değeri içerisindeki küçük oranlarda da olsa payı artmaktadır. Tarım ihracat hacmi 2011 yılında yaklaşık 16 milyar dolar olarak gerçekleşmiş olup, son 5 yılda ihracat hacmindeki %206 artış oranı ile canlı hayvan, su ürünleri ve mamulleri yüksek artışı gerçekleştiren alan olmuştur. Bu veriden Tarım Sektörü ihracatı büyüme ivmesinin, Türkiye ihracatı büyüme ivmesinden daha hızlı olduğu sonucuna ulaşılabilmektedir. İhracat değerinin parasal değer olarak artmasının yanında bu durumun ana sebebini oluşturan ürün çeşitliliği ve miktar bazında artışın da önemi oldukça büyüktür. Sektörün güçlü yanları arasında ifade edilen teknoloji kullanımı, mekanizasyon, elektronik yapıda gelişmiş olunması ve tarımda inovasyon uygulamalarının başlaması sonucu ürün çeşitliliğinde artış sağlanabilmektedir. Ayrıca tarım sektörünü geliştirmeye, ihtiyaçlarının tespitine ve bu ihtiyaçların giderilmesine yönelik yapılan çalışmalar da ürün çeşitliliğinde ve de miktarında artış sağlanmasına katkıda bulunmaktadır. Damla sulama sistemleri gibi teknolojik yeniliklerin geliştirilmesi, çiftçilerin bilinçlendirilmesi gibi çalışmalar da üretim verimliliğini artıran önemli konular arasında yer almaktadır. İthalat değeri ile ihracat değeri arasındaki farkı ifade eden dış ticaret dengesi kavramı üzerinde durulması gereken konulardan bir diğeridir. Katılımcılar tarafından sektörün zayıf yanları arasında en fazla vurgulanan konulardan biri olan tarımsal girdi maliyetlerinin ve özellikle mazot ve kimyevi gübre gibi girdilerde dışarı bağımlılığın yüksek olması, büyüme ve gelişme stratejilerinin oluşturulmasında ithalat ayağının da göz önünde bulundurulması gerekliliğini gündeme getirmektedir. Sektörde inovasyon uygulamalarının başlaması, desteklerin ve finansman kaynaklarının artması gibi olumlu gelişmeler yaşanmaktadır. Bu gelişmelerden faydalanılarak sektörün zayıf tarafları arasında yer alan ve ihracatı doğrudan etkileyen kalemlerden biri olan marka ve ürün ticarileştirmedeki eksiklik, Türk fındığı ve diğer tarımsal ürünlerde imaj yaratılamaması gibi konularda sektörü güçlü kılacak çalışmalara daha fazla önem verilmesi gerekliliği gündeme gelmektedir. Böylece hem markalaşmış ürünlerle ihracat değerinde artış hem de ithal ikamesi ürün üretimleriyle ithalat değerinde azalma sağlanarak daha katma değerli bir tarımsal üretim yapısı kurularak ülke ekonomisine katkı sağlanmış olacaktır. 14 Tarım Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı

17 3- Çiftçi Kayıt Sistemi nin Oluşturulması Konferans katılımcıları tarafından, Tarım Sektöründe üreticiler ve üretim verilerinin kayıt altına alınması ve geleceğe yönelik istatistikî verilerin oluşturulması, sektörün bugüne kadar başardıkları arasında en fazla tekrar alan konu başlıkları arasında yer almaktadır. Kısaca ÇKS olarak anılan Çiftçi Kayıt Sistemi nin hayata geçirilmesi ile sektörde daha önceki yıllarda yüksek seviyelerde olan kayıt dışılık oranında azalma yaşanmaktadır. Tarım Sektöründe ilerleme kaydetmiş ülkelere bakıldığında özellikle kayıt sistemlerindeki gelişmeler göze çarpmaktadır. Sektörde gelecek dönemlerde ulaşılmak istenen hedefler ve bu hedeflere yönelik geliştirilecek politikalar mevcut gerçekleşmeler üzerinden oluşturulmaktadır. Sektör içerisindeki gelişmelerin sayısal olarak ifade edilmesi ancak bir veri tutma sisteminin etkinliği ile sağlanabilmektedir. ÇKS Türk tarımında yapısal bir değişim/dönüşümün başlangıcı olup, günümüzde daha etkin hale getirilmiş, ürün, üretim, parsel, çiftçiler kayıt altına alınmıştır. Tarımsal destekleme bu sistem üzerinden yürütülmektedir ve bu nedenle ÇKS nin sürdürülebilirliği ülkenin kalkınmasında büyük öneme sahiptir. Sektörün zayıf yönleri arasında ifade edilen veri tabanlarının doğruluğunun ve ulaşılabilirliğinin eksikliği konusu da, kayıt sistemine girilen verilerin çeşitli yöntemler ile doğruluğunun test edilmesi gerekliliğini gündeme getirmektedir. Gelecekte sektör için daha etkili ve verimli politikaların oluşturulabilmesi ve tarımsal kalkınmanın desteklenebilmesi adına bilgi alt yapı sistemini oluşturan veri ağının etkinliğinin artırılmasına yönelik projelerin geliştirilmesi önemlidir. Sektörün bir başka zayıf yönü olarak ifade edilen konu ise akademik işbirliklerinin daha da artırılması gerektiğidir. Oldukça geniş tarımsal çeşitliliğe sahip olan ülkemizde üniversite-sektör işbirliğinin sağlanması önemli ölçüde verimlilik artışı sağlanmasına katkı verecektir. Bu hususta kayıt sisteminin daha etkin kullanılması sağlanacak ve gelişmeye ya da verim artırmaya ihtiyaç duyulan ürün veya bölgeler ile ilgili akademik çözümler getirilebilecektir. Bu sayede sektörün zayıf yanlarından birinin bertaraf edilmesi yolunda büyük bir başarı sağlanacaktır. Tarım Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı 15

18 C. TARIM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI UYGULAMA SONUÇLARI 4- Üretim, Kalite ve Verimi Artırma Konusunda İlerleme Sağlanması Tarımsal ürünlerin üretiminde, kalitesinde ve veriminde yaşanan olumlu gelişmeler katılımcılar tarafından sektörün bugüne kadar başardığı konular arasında ifade edilmektedir. Sektörde özellikle ilaçlama sistemlerinin geliştirilmesi, geçmişte ağırlıklı olarak gözle yapılan kontrollerin fiziksel ve kimyasal analizlerinin de yapılmasına olanak sağlayan laboratuvar sayısının artırılması üretim, kalite ve verimin artmasında önemli rol oynamaktadır. Ülkemiz tarım sektörünün ucuz ve kaliteli ürün sunma kapasitesinin artması, ülkeler arasında artan yoğun rekabet ortamında tarım sektörünü avantajlı konuma getirmektedir. Ülkemizde üretim, kalite ve verim konusunda ilerleme kaydedilmesinin yanı sıra katılımcılar tarafından sektörün zayıf yönleri arasında belirtilen gübre, mazot fiyatları gibi girdi maliyetlerinin yüksekliği ve desteklerin yetersizliği bu konuda ilerlemenin sağlanması gereken noktaların olduğunu göstermektedir. Bireylerin dahi küreselleştiği ekonomi içerisinde alternatif tedarik kanallarının geliştirilmesi tarımsal girdi maliyetlerinin düşürülmesinde avantajlar sağlayacaktır. Sektördeki üretim planlama eksikliği, ürün işleme ve paketlemedeki standart ve kalite sorunları, ürün pazarlanması ve dağıtım kanallarında yetersizlik ve örgütlenme eksikliği gibi sorunların çözülmesi, kaliteli ürünün daha az maliyet ile üretilmesinde ve dolayısıyla pazarda fiyat avantajı getirmesinde etkili olacaktır. 5- Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli Türkiye de Tarım Sektörünün gelişimi açısından önemli başarılardan biri de Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modelinin oluşturulması ve uygulanmasıdır. Bu proje ile Türkiye iklim, toprak, topografya, arazi sınıfları ve kullanım şekilleri özelliklerine göre değerlendirilerek 30 adet tarımsal havzaya ayrılmış ve her bir havza için en verimli özel ürünler ile rekabete katkı sağlayacak veya arz açığı olan stratejik ürünler belirlenmiştir. Bu uygulama ile tarımsal üretim planlamasının geliştirilmesinin yanı sıra doğal kaynakların da daha verimli kullanılması ve korunması sağlanmıştır. Üretim açığının ve arz fazlasının giderilmesine yönelik aksiyonların alınmasına, tarımsal verilerin bir araya getirilerek incelenmesi ile geleceğe yönelik politikaların oluşturulmasına ve üreticinin doğru ürünlere yönlendirilerek karının arttırılmasına katkı sağlayan Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli, Türkiye nin tarımsal ekonomi gelişiminde de önemli bir rol oynamıştır. Tarım Sektöründe Başaramadıklarımız 1- Uzun vadeli tarım politikalarının ve bölgesel üretim planının oluşturulamaması (3) 2- Süt ve süt ürünlerinde destekler ve tüketimi arttırmaya yönelik faaliyetlerin gerçekleştirilememesi (3) 3- Eğitim eksikliğinin giderilememesi (3) 4- Etkin ve iyi işleyen kooperatifleşme sisteminin kurulamaması (3) 16 Tarım Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı

19 1- Uzun Vadeli Tarım Politikalarının ve Bölgesel Üretim Planının Oluşturulamaması Tarım Sektöründe bugüne kadar başarılamayan konular arasında konferans katılımcıları tarafından üzerinde en çok durulan başlıklardan biri uzun vadeli tarım politikalarının henüz beklenilen düzeye ulaşamamış olmadır. Türkiye nin yer altı kaynaklarının varlığı, verimli ve geniş arazilere sahip olması, tarıma uygun coğrafyası, farklı bölgelerinde farklı coğrafi yapıları barındırması sonucu geniş ürün çeşitliliğine sahip olması, bu kaynak ve varlıkların etkin şekilde kullanılmasında uzun dönemli bir politika gereksinimini gündeme getirmektedir. Özellikle son dönemlerde Orta Doğu da yaşanan siyasi olaylar ve Avrupa da yaşanan krizden dolayı sektörde boşluklar oluşmaktadır. Ayrıca komşu ülkelerin sahip oldukları iklim sebebiyle üretimlerinin kısıtlı olması ve bu ülkelere yönelik ihracat potansiyelinin bulunması tarım sektörü için oldukça büyük fırsatlar sunmaktadır. Bu fırsatlardan en doğru şekilde faydalanılması adına Türkiye nin sahip olduğu iklim, coğrafi konum ve ürün çeşitliliğinden faydalanılarak, mevcuttaki ürün işleme ve paketlemedeki standart ve kalite sorunlarının çözülmesi gerekmektedir. Yasa ve mevzuatlarla ilgili eksikliklerin giderilmesine yönelik çalışmaların hızlandırılması ve pazar taleplerinin detaylı bir şekilde analiz edilmesi sonucu uzun dönemli stratejik planların oluşturulması sağlanabilecek ve bu da ihracatın artışında etkili olacaktır. Bu planlar doğrultusunda verilecek destekler ve sektörün yönlendirilmesi tarım sektörünün gelişiminde daha emin adımlarla ilerlenmesine katkı sağlayacaktır. 2- Süt ve Süt Ürünlerinde Destekler ve Tüketimi Arttırmaya Yönelik Faaliyetlerin Gerçekleştirilememesi Süt ve süt ürünlerine yeterli desteğin verilmemesi konferansa katılan 4 grup tarafından sektörün bugüne kadar başaramadıkları arasında ağırlıklı olarak ifade edilen bir diğer konudur yılı itibariyle Türkiye nin yıllık süt üretim miktarı 15,6 milyon ton civarında olup dünya süt üretiminde 15. sırada bulunmaktadır. Hindistan yıllık 122 milyon ton süt üretimi ile en fazla üretim yapan ülke konumunda bulunmaktadır. Dünya toplam süt üretiminin yaklaşık 730 milyon ton olduğu göz önünde bulundurulursa, Türkiye nin dünya süt üretimi pazarının yaklaşık % 2 lik kısmını oluşturduğu görülmektedir. Almanya ve Fransa %4 erlik dünya pazarından aldıkları paylarla, AB ülkeleri arasında en fazla süt üretimi yapan ülke konumundadırlar. Ülkemiz süt üretiminin AB üyesi ülkeler arasında üst sıralarda yer alması için mevcut üretimin şu anki durum ile yaklaşık 2 kat artması gerekmektedir. Türkiye nin coğrafi yapısının farklılıkları bölgeler arasında süt ve süt ürünleri üreticilerinin de farklılık göstermesine neden olmaktadır. Türkiye nin batı bölgelerindeki üretim koşullarının daha iyi olması süt ve süt ürünlerinin ticarileşmesine katkı sağlarken, doğu bölgelerinde ise genellikle küçük üreticiler tarafından geçimlerini sağlayacak şekilde yapılmaktadır. Bu durum hem ürün çeşitlendirmesi, hem ürünün ticarileşmesi hem de kalite açısından sorunlara neden olabilmektedir. Konferans katılımcıları tarafından da vurgulandığı üzere üreticilere verilecek desteklerle süt ve süt ürünleri üretiminin artırılması ile birlikte küçük üreticilerin de daha katma değerli üretim gerçekleştirmeleri sağlanmış olacaktır. Her ne kadar süt ve süt ürünlerine verilen destekler başaramadıklarımız ifadeleri arasında yer alsa da son dönemlerde hayvancılığa verilen sübvansiyonların ve desteklerin artması, son bir yılda çiğ süt destekleme miktarının %70 artarak 422 milyon TL olması gibi uygulamalar sektörün gelişimi açısından fırsat olarak değerlendirilebilmektedir. Süt ve süt ürünlerine yönelik üretim kalitesi ve verimlilik artırıcı desteklerin yanında bu ürünlerde tüketimin artırılması gereği de, katılımcılar tarafından geçmişte başarılamayan konular arasında belirtilmiştir. Türkiye de kişi başına düşen yıllık içme sütü tüketimi ise yaklaşık 26,2 litre civarındadır. AB de yer alan birçok ülkede bu rakam yıllık 100 litrenin üzerindedir. Süt ürünlerinde de ülkemiz tüketiminin AB ye göre oldukça düşük rakamlarda kaldığı göz önünde bulundurulduğunda süt ve süt ürünlerine yönelik talep artırıcı faaliyetlerin önemi ortaya çıkmaktadır. Toplumun bu konuda bilinçlendirilmesinin yanı sıra ürün çeşitliliğinin artırılması da tüketimin artmasında etkin rol oynamaktadır. Tarım Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı 17

20 C. TARIM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI UYGULAMA SONUÇLARI 3- Eğitim Eksikliğinin Giderilememesi Tarım Sektöründe başarılamayan konulardan bir diğeri ise eğitim eksikliğinin giderilememesi olarak belirtilmiştir. Tarım sektörü istihdamının Türkiye nin toplam istihdamında yaklaşık olarak %25 lik paya sahip olduğu düşünüldüğünde bu alandaki eğitim eksikliğinin verimsiz kullanılan işgücüne etkisi daha net anlaşılmaktadır. Yanlış üretim uygulamalarından ötürü tarım arazilerinin toprak kalitesinin ve verimin düşmesi gibi sorunların önüne geçilmesi adına sektörel eğitimlerin verilmesi oldukça faydalı olacaktır. Verilecek eğitim içeriklerinde tarım sektöründe uygulanan yeni yöntemlere yönelik eğitimlerin de yer alması daha etkin sonuçlar alınmasına destek olacaktır. Sektörün başarılamayan yönlerinden biri olan pestisit tüketimi kontrolünün sağlanamamasına yönelik Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından kullanılmayan pestisitlerin korunması ve ileri teknoloji kullanılarak saklanması eğitimi verilmektedir. Bu yöndeki eğitimler ve çiftçilere yönelik sulama, gübre kullanımı, yabancı otlar, erozyon gibi çeşitli konulardaki eğitimlerin artırılarak devam etmesi tarım sektörünü olumsuz yönde etkileyen faktörlerin giderilmesinde etkili olacaktır. Özellikle kaynakların verimli kullanılması, girdi maliyetlerinde azalma ve çiftçinin en büyük sorunlarından olan üretim verimliliği konusunda ilerleme sağlanacaktır. 4- Etkin ve İyi İşleyen Kooperatifleşme Sisteminin Kurulamaması Yeterince etkin ve iyi işleyen kooperatif sisteminin kurulamaması, konferansa katılan 3 farklı grup tarafından sektörün bugüne kadar başaramadığı konular arasında ifade edilmiştir. Kooperatifleşme ile bir araya gelen üreticilerin daha güçlü yapıya kavuşması sonucunda özellikle küçük üreticilerin haklarının korunması, taleplerinin doğru şekilde aktarılması ve yüksek oranda karşılık bulması sağlanabilecektir. Ayrıca kayıt dışı üretimlerden dolayı ülkenin üretim miktarı düşük görünmekte ve iç talebin karşılanması adına ithalat yoluna gidilebilmektedir. Bu durum yerli üreticinin ürünlerinin elinde kalması gibi sonuçlara da yol açabilmektedir. Dolayısıyla sektörün kayıt altına alınmasında da kooperatifleşme büyük öneme sahiptir. Kooperatifleşmenin getirdiği bir diğer avantaj ise üretim ile pazarlama arasındaki bağın doğru kurulmasına katkı sağlamasıdır. Ülkemizde çok sayıda küçük üretici bulunmakta ve bu kişiler bireysel olarak ürünlerini pazarlama yoluna gidebilmektedirler. Belirli alanlarda bir araya gelen üreticilerin kooperatif çatısı altında buluşması ile hem ürün fiyatlarında pazarlık gücü artacak hem de daha fazla ürün satılabilecektir. Ayrıca kooperatifleşme ile girdi maliyetlerinde de toplu alımlar yapılabileceğinden dolayı azalma sağlanabilecektir. Kooperatifleşme ile gelen pazarlık gücü maliyetlerde düşüş, satış fiyatı ve miktarında artış getireceğinden katma değeri yüksek ürün miktarı ve çeşitliliğinde artış yaşanacaktır. Tarım sektöründe yıllardır kooperatifçilik sistemi uygulanmakta olmasına rağmen henüz beklenen etkinlikte ve yapıya ulaştığı düşünülmemektedir. Avrupa da piyasaya sürülen ürünlerin yaklaşık olarak %60 ı kooperatifler, birlikler, çiftçi şirketleri ve sözleşmeli üretim tüzel kişiliklerle yapılan ortaklık/kontratlar aracılığı ile yapılmaktadır. Böylece çiftçi kendi başına gerçekleştirmekte zorlandığı pazarlama işlevini kooperatifler üzerinden gerçekleştirerek ürününün hak ettiği değeri alabilmektedir. Ülkemizde bu oranın %10-15 gibi çok düşük rakamlarda gerçekleştiği göz önünde bulundurulursa Amerika ve Avrupa da olduğu gibi bu alanda yapılacak çalışmalara öncelik verilmesi hem yurtiçi hem de yurtdışı pazara karşı avantajı da beraberinde getirecektir. 18 Tarım Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı

TEB KOBİ AKADEMİ İLLER GELECEKLERİNİŞEKİLLENDİRİYOR: ADANA GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI 5 ARALIK 2007

TEB KOBİ AKADEMİ İLLER GELECEKLERİNİŞEKİLLENDİRİYOR: ADANA GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI 5 ARALIK 2007 TEB KOBİ AKADEMİ İLLER GELECEKLERİNİŞEKİLLENDİRİYOR: ADANA GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI 5 ARALIK 2007 1 Adana Gelecek Stratejisi Konferansı Çalışmanın amacı: Adana ilinin ekonomik, ticari ve sosyal gelişmelerinde

Detaylı

TÜRKİYE TARIM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI SONUÇ RAPORU DEĞERLENDİRMESİ GİRİŞİM EĞİTİM VE DANIŞMANLIK MERKEZİ

TÜRKİYE TARIM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI SONUÇ RAPORU DEĞERLENDİRMESİ GİRİŞİM EĞİTİM VE DANIŞMANLIK MERKEZİ TÜRKİYE TARIM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI SONUÇ RAPORU DEĞERLENDİRMESİ GİRİŞİM EĞİTİM VE DANIŞMANLIK MERKEZİ 13 ARALIK 2012 / İZMİR TÜRKİYE TARIM SEKTÖRÜNÜN GELİŞİMİ Tarım sektörünün Gayrisafi

Detaylı

II. KKTC KOBİ ZİRVESİ GİRİŞİMCİLİK EKOSİSTEMİ GELECEK STRATEJİLERİ KONFERANSI

II. KKTC KOBİ ZİRVESİ GİRİŞİMCİLİK EKOSİSTEMİ GELECEK STRATEJİLERİ KONFERANSI II. KKTC KOBİ ZİRVESİ GİRİŞİMCİLİK EKOSİSTEMİ GELECEK STRATEJİLERİ KONFERANSI KKTC GENEL VE EKONOMİK BİLGİLER 2 KKTC Genel ve Ekonomik Bilgiler Nüfus (2014); 313.626 Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (2015); 10,2

Detaylı

MESLEKİ EĞİTİM, SANAYİ VE YÜKSEK TEKNOLOJİ

MESLEKİ EĞİTİM, SANAYİ VE YÜKSEK TEKNOLOJİ VİZYON BELGESİ (TASLAK) Türkiye 2053 Stratejik Lokomotif Sektörler MESLEKİ EĞİTİM, SANAYİ VE YÜKSEK TEKNOLOJİ Millet Hafızası ve Devlet Aklının bize bıraktığı miras ve tarihî misyon, İstanbul un Fethinin

Detaylı

PANEL SONUÇ BİLDİRGESİ

PANEL SONUÇ BİLDİRGESİ KARAMAN ELMA PANELİ PANEL SONUÇ BİLDİRGESİ 25 NİSAN 2016 Hazırlayanlar Uzman İsmail ARAS Uzman Hakan ANAÇ Araştırma, Etüt ve Planlama Birimi GİRİŞ Dünyanın en büyük elma üreticilerinden olan ülkemiz ve

Detaylı

KUZEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ TARIM SEKTÖRÜ GZFT ANALİZİ

KUZEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ TARIM SEKTÖRÜ GZFT ANALİZİ T.C. KUZEYDOĞU ANADOLU KALKINMA AJANSI KUZEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ TARIM SEKTÖRÜ GZFT ANALİZİ Dr. Mehmet Ali ÇAKAL TRA1 2012 Her hakkı saklıdır. İÇİNDEKİLER 1. KAPSAM... 2 2. KUZEY DOĞU ANADOLU BÖLGESİ TARIM

Detaylı

Sürdürülebilir Tarım Yöntemleri Prof.Dr.Emine Olhan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi

Sürdürülebilir Tarım Yöntemleri Prof.Dr.Emine Olhan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Sürdürülebilir Tarım Yöntemleri Prof.Dr.Emine Olhan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi TARIMSAL FAALİYETİN ÇEVRE ÜZERİNE ETKİSİ Toprak işleme (Organik madde miktarında azalma) Sulama (Taban suyu yükselmesi

Detaylı

KALKINMA BANKALARI ARASINDA İŞBİRLİĞİ

KALKINMA BANKALARI ARASINDA İŞBİRLİĞİ BASINDAN EKONOMİ HABERLERİ 24 MAYIS 2016 SALI KIBRIS GENÇ TV (23.05.2016) KALKINMA BANKALARI ARASINDA İŞBİRLİĞİ Kalkınma Bankası'nın Türkiye Kalkınma Bankası ile yürüttüğü Teknik İşbirliği Programı kapsamında;

Detaylı

Türkiye nin Tarım Vizyonu ve Geleceği

Türkiye nin Tarım Vizyonu ve Geleceği Türkiye nin Tarım Vizyonu ve Geleceği Gökhan Özertan Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi Bölümü 6 Mart 2017 Gökhan Özertan Tarımın Geleceği 6 Mart 2017 1 / 13 Dünya Tarımında Gelişmeler Tarımın fiziksel, sosyal

Detaylı

TEB KOBİ AKADEMİ Tarım Buluşmaları. 13 Aralık 2012 İZMİR

TEB KOBİ AKADEMİ Tarım Buluşmaları. 13 Aralık 2012 İZMİR TEB KOBİ AKADEMİ Tarım Buluşmaları 13 Aralık 2012 İZMİR Hizmetlerimiz 13 Aralık 2012 İZMİR KOBİ Akademi KOBİ lerin yurtiçi ve uluslararası pazarlardaki karlılıklarını ve rekabet güçlerini artırabilecekleri

Detaylı

2003 yılında tarımın milli gelirlerimizdeki payı yüzde 12,6 iken, 2006 yılında yüzde 11,2 ye indi.

2003 yılında tarımın milli gelirlerimizdeki payı yüzde 12,6 iken, 2006 yılında yüzde 11,2 ye indi. Tarım Sektörünün İhracattaki Yeri ve Önemi Şebnem BORAN Ülkemizde son yıllarda önceliğin sanayi sektörüne kayması sonucu ekonomimizde göreceli olarak tarım ürünlerinin ihracatımızdaki ağırlığı giderek

Detaylı

T.C. Kalkınma Bakanlığı

T.C. Kalkınma Bakanlığı T.C. Kalkınma Bakanlığı 2023 Vizyonu Çerçevesinde Türkiye Tarım Politikalarının Geleceği- Turkey s Agricultural Policies at a Crossroads with respect to 2023 Vision 2023 Vision, Economic Growth and Agricultural

Detaylı

6. Aile İşletmeleri Kongresi 10 Nisan 2014. Mustafa MENTE Türkiye İhracatçılar Meclisi Genel Sekreter

6. Aile İşletmeleri Kongresi 10 Nisan 2014. Mustafa MENTE Türkiye İhracatçılar Meclisi Genel Sekreter 6. Aile İşletmeleri Kongresi 10 Nisan 2014 Mustafa MENTE Türkiye İhracatçılar Meclisi Genel Sekreter Ajanda 1. Türkiye İhracatçılar Meclisi Biz Kimiz? Türkiye nin İhracat Gelişimi 2. Türkiye Ekonomisi

Detaylı

Tarımın Anayasası Çıktı

Tarımın Anayasası Çıktı Tarımın Anayasası Çıktı Günnur BİNİCİ ALTINTAŞ Tarım sektörünün anayasası olan 5488 sayılı Tarım Kanunu iki yıllık yoğun bir çalışmanın ardından 18.04.2006 tarihinde kabul edildi. Resmi Gazete de 25.04.2006

Detaylı

TÜRKİYE DE TARIMIN GELECEĞİ ve AVANTAJLAR

TÜRKİYE DE TARIMIN GELECEĞİ ve AVANTAJLAR TÜRKİYE DE TARIMIN GELECEĞİ ve AVANTAJLAR Halil AGAH Kıdemli Kırsal Kalkınma Uzmanı 22 Kasım 2016, İSTANBUL 1 2 SUNUM PLANI TARIMDA KÜRESELLEŞME TÜRK TARIM SEKTÖRÜ VE SON YILLARDAKİ GELİŞMELER TARIMDA

Detaylı

KUZEY DOĞU ANADOLU BÖLGESİ TARIM SEKTÖRÜ GZFT (SWOT) ANALİZİ(2012)

KUZEY DOĞU ANADOLU BÖLGESİ TARIM SEKTÖRÜ GZFT (SWOT) ANALİZİ(2012) T.C. KUZEYDOĞU ANADOLU KALKINMA AJANSI KUZEY DOĞU ANADOLU BÖLGESİ TARIM SEKTÖRÜ GZFT (SWOT) ANALİZİ(2012) Dr. Mehmet Ali ÇAKAL TRA1 2012 Her hakkı saklıdır. İÇİNDEKİLER 1. KAPSAM... 3 2. KUZEY DOĞU ANADOLU

Detaylı

TEB KOBİ BANKACILIĞI

TEB KOBİ BANKACILIĞI TEB KOBİ BANKACILIĞI Türkiye de KOBİ ler İşletme Büyüklüğü İstihdam Grubu (Çalışan Sayısı) 2011 İşletme Sayısı % Toplam İstihdam % Ortalama Çalışan Sayısı Mikro 1-19 2.522.011 97,30% 5.362.905 46,60% 2

Detaylı

YURTDIŞI MÜTEAHHİTLİK HİZMETLERİ

YURTDIŞI MÜTEAHHİTLİK HİZMETLERİ 2014 OCAK SEKTÖREL YURTDIŞI MÜTEAHHİTLİK HİZMETLERİ Nurel KILIÇ Yurtdışı müteahhitlik hizmetleri sektörü, ekonomiye döviz girdisi, yurt dışında istihdam imkanları, teknoloji transferi ve lojistikten ihracata

Detaylı

KAYSERİ ŞEKER AR-GE MERKEZİ ÜNİVERSİTE-SANAYİ İŞ BİRLİĞİ MODELİ

KAYSERİ ŞEKER AR-GE MERKEZİ ÜNİVERSİTE-SANAYİ İŞ BİRLİĞİ MODELİ II. AR-GE MERKEZLERİ İYİ UYGULAMA ÖRNEKLERİ ZİRVESİ KAMU-ÜNİVERSİTE -SANAYİ İŞBİRLİĞİ KAYSERİ ŞEKER AR-GE MERKEZİ KAYSERİ ŞEKER FABRİKASI A.Ş. AR-GE MERKEZİ SUNUM PLANI 1. UYGULAMANIN KISA AÇIKLAMASI 2.

Detaylı

Orta Karadeniz Bölgesel İnovasyon Stratejisi 2013-2023

Orta Karadeniz Bölgesel İnovasyon Stratejisi 2013-2023 Orta Karadeniz Bölgesel İnovasyon Stratejisi 2013-2023 İÇERİK Amaç, Vizyon Hazırlık Süreci İnovasyona Dayalı Mevcut Durum Stratejiler Kümelenme ile ilgili faaliyetler Sorular (Varsa) İNOVASYON & KÜMELENME

Detaylı

GÜNEY EGE BÖLGE PLANI 2010-2013

GÜNEY EGE BÖLGE PLANI 2010-2013 GÜNEY EGE BÖLGE PLANI 2010-2013 SUNUM AKIŞI Bölge Planı Hazırlık Süreci Paydaş Analizi Atölye Çalışmalarının Gerçekleştirilmesi Mevcut Durum Analizi Yerleşim Yapısı ve Yerleşmeler Arası İlişki Analizi

Detaylı

TARSUS TİCARET BORSASI

TARSUS TİCARET BORSASI TARSUS TİCARET BORSASI Ülkemizde yetiştirilen tarımsal ürünlerden, tarımsal üretimin bir kısmı doğrudan tüketilirken, bir kısmı sanayide hammadde olarak işlenerek değişik gıdalara dönüştürülmektedir. Tarımsal

Detaylı

Dünya Seramik Sektörü Dış Ticareti a) Seramik Kaplama Malzemeleri

Dünya Seramik Sektörü Dış Ticareti a) Seramik Kaplama Malzemeleri Dünya Seramik Sektörü Dış Ticareti a) Seramik Kaplama Malzemeleri ÜLKE Dünya Seramik Kaplama Malzemeleri Üretiminde İlk 1 Ülke 29 21 211 212 212 Dünya /212 Üretiminden Aldığı Pay Değişim (%) (%) 1 ÇİN

Detaylı

İŞBİRLİĞİ YAPILACAK KURUM/KURULUŞ. Hazine Müstaşarlığı Kalkınma Bakanlığı Maliye Bakanlığı Sosyal Taraflar

İŞBİRLİĞİ YAPILACAK KURUM/KURULUŞ. Hazine Müstaşarlığı Kalkınma Bakanlığı Maliye Bakanlığı Sosyal Taraflar TARIM SEKTÖRÜ 1. Tarım sektöründe istihdam şartları iyileştirilecektir. 1.1 Tarıma yönelik destekler ihtisaslaşmayı ve istihdamı korumayı teşvik edecek biçimde tasarlanacaktır. Hayvancılık (Tarım Reformu

Detaylı

SAĞLIK DİPLOMASİSİ Sektörel Diplomasi İnşası

SAĞLIK DİPLOMASİSİ Sektörel Diplomasi İnşası STRATEJİK VİZYON BELGESİ SAĞLIK DİPLOMASİSİ Sektörel Diplomasi İnşası Yakın geçmişte yaşanan küresel durgunluklar ve ekonomik krizlerden dünyanın birçok ülkesi ve bölgesi etkilenmiştir. Bu süreçlerde zarar

Detaylı

KONYA-EREĞLİ TİCARET BORSASI TÜRKİYE DE VE İLÇEMİZDE HAYVANCILIK SEKTÖRÜ SORUNLARI

KONYA-EREĞLİ TİCARET BORSASI TÜRKİYE DE VE İLÇEMİZDE HAYVANCILIK SEKTÖRÜ SORUNLARI KONYA-EREĞLİ TİCARET BORSASI 2015 TÜRKİYE DE VE İLÇEMİZDE HAYVANCILIK SEKTÖRÜ SORUNLARI TÜRKİYE DE HAYVANCILIK SEKTÖRÜ Ülkemiz coğrafi özellikleri bakımından her türlü hayvansal ürün üretimi için uygun

Detaylı

Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu 28. Toplantısı. Yeni Kararlar

Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu 28. Toplantısı. Yeni Kararlar Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu 8. Toplantısı Yeni Kararlar İÇİNDEKİLER. Yeni Kararlar.. Üniversitelerin Ar-Ge Stratejilerinin Geliştirilmesine Yönelik Çalışmalar Yapılması [05/0].. Doktora Derecesine

Detaylı

ORTA VADELİ PROGRAM ( ) 8 Ekim 2014

ORTA VADELİ PROGRAM ( ) 8 Ekim 2014 ORTA VADELİ PROGRAM (2015-201) 8 Ekim 2014 DÜNYA EKONOMİSİ 2 2005 2006 200 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 T 2015 T Küresel Büyüme (%) Küresel büyüme oranı kriz öncesi seviyelerin altında seyretmektedir.

Detaylı

Program Koordinatörü Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

Program Koordinatörü Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018) KAMU ALIMLARI YOLUYLA TEKNOLOJİ GELİŞTİRME VE YERLİ ÜRETİM PROGRAMI EYLEM PLANI Program Koordinatörü Bilim, Sanayi ve Teknoloji KASIM 2014 KAMU ALIMLARI YOLUYLA TEKNOLOJİ

Detaylı

İZMİR DE SÜT SEKTÖRÜNE BAKIŞ

İZMİR DE SÜT SEKTÖRÜNE BAKIŞ İZMİR DE SÜT SEKTÖRÜNE BAKIŞ Büyük tarımsal ekonomiler sıralamasında 7. sırada yer alan ülkemiz tarımının milli gelire, istihdama ve dış ticarete katkısı giderek artmaktadır. Tarım sektörü; 2008 yılında

Detaylı

İŞBİRLİĞİ YAPILACAK KURUM/KURULUŞ. Hazine Müstaşarlığı Kalkınma Bakanlığı Maliye Bakanlığı Sosyal Taraflar

İŞBİRLİĞİ YAPILACAK KURUM/KURULUŞ. Hazine Müstaşarlığı Kalkınma Bakanlığı Maliye Bakanlığı Sosyal Taraflar TARIM SEKTÖRÜ 1. Tarım sektöründe istihdam şartları iyileştirilecektir. 1.1 Tarıma yönelik destekler ihtisaslaşmayı ve istihdamı korumayı teşvik edecek biçimde tasarlanacaktır. Hayvancılık Hazine Müstaşarlığı

Detaylı

KAMU-ÜNİVERSİTE-SANAYİ İŞBİRLİĞİ (KÜSİ) FAALİYETLERİ

KAMU-ÜNİVERSİTE-SANAYİ İŞBİRLİĞİ (KÜSİ) FAALİYETLERİ BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI KAMU-ÜNİVERSİTE-SANAYİ İŞBİRLİĞİ (KÜSİ) FAALİYETLERİ Doç. Dr. Mustafa Türkmen ERÜ Mühendislik Fak. 20 Mayıs 2016 KAYSO Sunum Planı KÜSİ Çalışma Grubu KÜSİ İl Planlama

Detaylı

KAMU ALIMLARI YOLUYLA TEKNOLOJİ GELİŞTİRME VE YERLİ ÜRETİM PROGRAMI EYLEM PLANI

KAMU ALIMLARI YOLUYLA TEKNOLOJİ GELİŞTİRME VE YERLİ ÜRETİM PROGRAMI EYLEM PLANI KAMU ALIMLARI YOLUYLA TEKNOLOJİ GELİŞTİRME VE YERLİ ÜRETİM PROGRAMI EYLEM PLANI 1. Programın Amacı ve Kapsamı 2013 yılı itibarıyla yaklaşık 105 milyar TL ile GSYH nin yaklaşık yüzde 7 si olarak gerçekleşen

Detaylı

ENERJİ DÖNÜŞÜMÜ ENERJİ TÜKETİMİ

ENERJİ DÖNÜŞÜMÜ ENERJİ TÜKETİMİ ENERJİ DÖNÜŞÜMÜ Enerji, modern kişisel yaşamın, üretim ve iletişim süreçlerinin en önemli aktörlerinden biri. Enerjinin tüketimi küresel düzeyde hızla artmaya devam ederken üç ana ihtiyaç baş gösteriyor:

Detaylı

HOLLANDA ÜLKE RAPORU 12.10.2015

HOLLANDA ÜLKE RAPORU 12.10.2015 HOLLANDA ÜLKE RAPORU 12.10.2015 YÖNETİCİ ÖZETİ Uludağ İhracatçı Birlikleri nin kayıtlarına göre, Bursa dan Hollanda ya ihracat yapan 361 firma bulunmaktadır. 30.06.2015 tarihi itibariyle Ekonomi Bakanlığı

Detaylı

GİTES TEKSTİL VE DERİ EYLEM PLANI

GİTES TEKSTİL VE DERİ EYLEM PLANI GİTES TEKSTİL VE DERİ EYLEM PLANI HEDEF -1 PAMUĞA İLİŞKİN POLİTİKALARDA ETKİNLİĞİN ARTIRILMASI 1.1 Pamuk Arama Konferansı sonucunda belirlenen Pamuk Eylem Planları hayata geçirilecektir. Gıda, Tarım ve

Detaylı

2013/101 (Y) BTYK nın 25. Toplantısı. Üstün Yetenekli Bireyler Stratejisi nin İzlenmesi [2013/101] KARAR

2013/101 (Y) BTYK nın 25. Toplantısı. Üstün Yetenekli Bireyler Stratejisi nin İzlenmesi [2013/101] KARAR 2013/101 (Y) Üstün Yetenekli Bireyler Stratejisi nin İzlenmesi [2013/101] BTYK nın 2009/102 no.lu kararı kapsamında hazırlanan ve 25. toplantısında onaylanan Üstün Yetenekli Bireyler Stratejisi nin koordinasyonunun

Detaylı

AB ve Türkiye Sivil Toplum Diyaloğu - IV Tüketicinin ve Sağlığın Korunması Hibe Programı

AB ve Türkiye Sivil Toplum Diyaloğu - IV Tüketicinin ve Sağlığın Korunması Hibe Programı AB ve Türkiye Diyaloğu - IV Tüketicinin ve Sağlığın Korunması Avrupa Birliği Bakanlığı, Katılım Öncesi AB Mali Yardımı kapsamında finanse edilen diyalog sürecini desteklemeye devam etmektedir. Diyaloğu-IV

Detaylı

TARIM POLİTİKASI. Prof. Dr. Emine Olhan. A.Ü.Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü

TARIM POLİTİKASI. Prof. Dr. Emine Olhan. A.Ü.Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü TARIM POLİTİKASI Prof. Dr. Emine Olhan A.Ü.Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü olhan@agri.ankara.edu.tr Tarım Politikasının Hedef Kitlesi Üretici: Gelir ve refahın artmasını ister Tüketici:Gıda güvencesini

Detaylı

MEZOPOTAMYA KALKINMA VE PROJE DANIŞMANLIK

MEZOPOTAMYA KALKINMA VE PROJE DANIŞMANLIK MEZOPOTAMYA KALKINMA VE PROJE DANIŞMANLIK BİZ KİMİZ? VİZYON-MİSYON FİKİRLER HİZMETLERİMİZ 1 (MKA) Mezopotamya Kalkınma ve Proje Danışmanlık, özel sektör, sivil toplum kuruluşları, kamu kurum ve kuruluşları

Detaylı

Lojistik. Lojistik Sektörü

Lojistik. Lojistik Sektörü Lojistik Sektörü Gülay Dincel TSKB Ekonomik Araştırmalar dincelg@tskb.com.tr Kasım 014 1 Ulaştırma ve depolama faaliyetlerinin entegre lojistik hizmeti olarak organize edilmesi ihtiyacı, imalat sanayi

Detaylı

Stratejik Plan 2015-2019

Stratejik Plan 2015-2019 Stratejik Plan 2015-2019 Bu Stratejik Plan önümüzdeki beş yıl Bezmiâlem in gelmesini umut ettiğimiz yeri ve buraya nasıl geleceğimizi anlatan bir Vizyon Belgesidir. 01.01.2015 Rektör Sunuşu Sevgili Bezmiâlem

Detaylı

UR-GE PROJESİ NEDİR?

UR-GE PROJESİ NEDİR? UR-GE PROJESİ NEDİR? UR-GE NEDİR? KOBİ DÜZEYİNDE FİRMALAR UR-GE PROJESİ KAPSAMINDA FİRMALAR UR-GE NEDİR? ULUSLARARASI REKABETÇİLİĞİN GELİŞTİRİLMESİ DESTEĞİ UR-GE NEDİR? Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesi

Detaylı

Isuzu Garaj (Kurum İçi Girişimcilik ve İnovasyon Takımı Kurulumu)

Isuzu Garaj (Kurum İçi Girişimcilik ve İnovasyon Takımı Kurulumu) II. AR-GE MERKEZLERİ İYİ UYGULAMA ÖRNEKLERİ ZİRVESİ GİRİŞİMCİLİK Isuzu Garaj (Kurum İçi Girişimcilik ve İnovasyon Takımı Kurulumu) Anadolu Isuzu Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. Isuzu Garaj (Kurum İçi Girişimcilik

Detaylı

13.02.2014 CARİ İŞLEMLER DENGESİ

13.02.2014 CARİ İŞLEMLER DENGESİ 13.02.2014 CARİ İŞLEMLER DENGESİ Aralık ayı cari işlemler açığı piyasa beklentisi olan -7,5 Milyar doların üzerinde -8,322 milyar dolar olarak geldi. 2013 yılı cari işlemler açığı bir önceki yıla göre

Detaylı

AVUSTURYA VE MACARİSTAN DA TAHIL VE UN PAZARI

AVUSTURYA VE MACARİSTAN DA TAHIL VE UN PAZARI AVUSTURYA VE MACARİSTAN DA TAHIL VE UN PAZARI Avusturya da un üretimi sağlayan 180 civarında değirmen olduğu tahmin edilmektedir. Yüzde 80 kapasiteyle çalışan bu değirmenlerin ürettiği un miktarı 500 bin

Detaylı

Gayri Safi Katma Değer

Gayri Safi Katma Değer Artıyor Ekonomik birimlerin belli bir dönemde bir bölgedeki ekonomik faaliyetleri sonucunda ürettikleri mal ve hizmetlerin (çıktı) değerinden, bu üretimde bulunabilmek için kullandıkları mal ve hizmetler

Detaylı

ORGANİK TARIMDA ÖNCÜ KENT: İZMİR

ORGANİK TARIMDA ÖNCÜ KENT: İZMİR 2015 KASIM-ARALIK- SEKTÖREL ORGANİK TARIMDA ÖNCÜ KENT: İZMİR Şebnem BORAN Dünya da ve Türkiye de organik tarım hızla gelişmekte ve yaygınlaşmaktadır. Son 20 yılda Avrupa, Kuzey Amerika ve Japonya da organik

Detaylı

Başkent Üniversitesi, 9. ÜSİMP Ulusal Kongresi 17 Mayıs Mart 2017, Ankara

Başkent Üniversitesi, 9. ÜSİMP Ulusal Kongresi 17 Mayıs Mart 2017, Ankara Başkent Üniversitesi, 9. ÜSİMP Ulusal Kongresi 17 Mayıs 17 7 Mart 17, Ankara İÇERİK Ankara Kalkınma Ajansı Onuncu Kalkınma Planı Bölge Planı 11-13 Bölge Planı 14-23 Ankara Kalkınma Ajansı Tarafından Sağlık

Detaylı

GENEL AMAÇLI MAKİNE SEKTÖRÜ

GENEL AMAÇLI MAKİNE SEKTÖRÜ GENEL AMAÇLI MAKİNE SEKTÖRÜ *BU RAPOR KAYNAKÇADA BELİRTİLEN GÖSTERGELERDEN VE YAYINLARDAN DERLENMİŞTİR. 1 İÇİNDEKİLER Genel Amaçlı Makine Sektörünün Genel Durumu Sektörün Dünya Ekonomisi ve AB Ülkelerindeki

Detaylı

inşaat SEKTÖRÜ 2015 YILI ÖNGÖRÜLERİ

inşaat SEKTÖRÜ 2015 YILI ÖNGÖRÜLERİ 2014 EKİM SEKTÖREL inşaat SEKTÖRÜ 2015 YILI ÖNGÖRÜLERİ Nurel KILIÇ OECD verilerine göre, 2017 yılında Türkiye, Çin ve Hindistan dan sonra en yüksek büyüme oranına sahip üçüncü ülke olacaktır. Sabit fiyatlarla

Detaylı

IMF KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜMÜ

IMF KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜMÜ IMF KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜMÜ Hazırlayan: Sıla Özsümer AB ve Uluslararası Organizasyonlar Şefliği Uzman Yardımcısı IMF Küresel Ekonomik Görünümü IMF düzenli olarak hazırladığı Küresel Ekonomi Görünümü

Detaylı

2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ MENDERES SONUÇ RAPORU

2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ MENDERES SONUÇ RAPORU 1 2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ MENDERES SONUÇ RAPORU Tarih: 27 Aralık 2010 Yaklaşık Katılımcı Sayısı: 35 Katılımcı listesindeki Sayı: 30 Katılımcı Düzeyi ve Profili: 2 3 Dağıtılan Belgeler:

Detaylı

Sağlık Sektörünün Olmazsa Olmazı: Tıbbi Malzeme Alt Sektörü

Sağlık Sektörünün Olmazsa Olmazı: Tıbbi Malzeme Alt Sektörü Sağlık Sektörünün Olmazsa Olmazı: Tıbbi Malzeme Alt Sektörü Tıp sürekli ilerliyor sözündeki aslan payı bize göre; Tıbbi Malzeme Alt Sektörüne ait. Nitekim; tıbbi malzemeden yoksun sağlık sektörünün eli

Detaylı

T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI. İhracat Genel Müdürlüğü KOBİ ve Kümelenme Destekleri Daire Başkanlığı. Hatice Şafak BOZKIR İG Uzmanı

T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI. İhracat Genel Müdürlüğü KOBİ ve Kümelenme Destekleri Daire Başkanlığı. Hatice Şafak BOZKIR İG Uzmanı T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI İhracat Genel Müdürlüğü KOBİ ve Kümelenme Destekleri Daire Başkanlığı Hatice Şafak BOZKIR İG Uzmanı ? UR-GE Tebliği nin Çıkış Noktası UR-GE Tebliği nin Vizyonu ve Yapıtaşları UR-GE

Detaylı

Polonya ve Çek Cumhuriyeti nde Tahıl ve Un Pazarı

Polonya ve Çek Cumhuriyeti nde Tahıl ve Un Pazarı Polonya ve Çek Cumhuriyeti nde Tahıl ve Un Pazarı Polonya da 400-450 un değirmeni olduğu biliniyor. Bu değirmenlerin yıllık toplam kapasiteleri 6 milyon tonun üzerine. Günde 100 tonun üzerinde üretim gerçekleştirebilen

Detaylı

İNŞAAT SEKTÖRÜNDE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK: YEŞİL BİNALAR & NANOTEKNOLOJİ STRATEJİLERİ. Muhammed Maraşlı İMSAD-UNG Çalışma Grubu Üyesi

İNŞAAT SEKTÖRÜNDE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK: YEŞİL BİNALAR & NANOTEKNOLOJİ STRATEJİLERİ. Muhammed Maraşlı İMSAD-UNG Çalışma Grubu Üyesi İNŞAAT SEKTÖRÜNDE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK: YEŞİL BİNALAR & NANOTEKNOLOJİ STRATEJİLERİ Muhammed Maraşlı İMSAD-UNG Çalışma Grubu Üyesi RAPORUN AMACI Türk İnşaat Sektörünün rekabet gücünün arttırılması amacıyla

Detaylı

www.geka.org.tr BÖLGESEL YENİLİK ve KALKINMA AJANSI DESTEKLERİ

www.geka.org.tr BÖLGESEL YENİLİK ve KALKINMA AJANSI DESTEKLERİ www.geka.org.tr BÖLGESEL YENİLİK ve KALKINMA AJANSI DESTEKLERİ Öncelikler ve İhtisaslaşma Organizasyon ve Eşgüdüm Yaşam Kalitesinin Artırılması Sürdürülebilir Kalkınma Bilgi Toplumuna Dönüşüm Rekabet Gücünün

Detaylı

İŞBİRLİĞİ YAPILACAK KURUM/KURULUŞ. Maliye Bakanlığı Hazine Müsteşarlığı ASPB SGK KOSGEB. Maliye Bakanlığı SGK KOSGEB

İŞBİRLİĞİ YAPILACAK KURUM/KURULUŞ. Maliye Bakanlığı Hazine Müsteşarlığı ASPB SGK KOSGEB. Maliye Bakanlığı SGK KOSGEB TEKSTİL VE HAZIR GİYİM SEKTÖRÜ 1. Sektörde mevcut istihdam imkanları geliştirilecektir. 1.1 Kadın istihdamı (İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı) Hazine Müsteşarlığı ASPB Kadın istihdamını geliştirmeye

Detaylı

TÜRKİYE NİN AVRUPA BİRLİĞİ NE ÜYELİK SÜRECİNDE SAĞLIKTA İNOVASYON

TÜRKİYE NİN AVRUPA BİRLİĞİ NE ÜYELİK SÜRECİNDE SAĞLIKTA İNOVASYON TÜRKİYE NİN AVRUPA BİRLİĞİ NE ÜYELİK SÜRECİNDE SAĞLIKTA İNOVASYON Z. Güldem Ökem, PhD Research Fellow Centre for European Policy Studies (guldem.okem@ceps.eu) 23 Şubat 2011, Ankara Türkiye nin Avrupa Birliği

Detaylı

3 Temmuz 2009 İngiltere Büyükelçiliği Konutu, Ankara Saat: 16:00. Çevre ve Orman Bakanlığı nın Saygıdeğer Müsteşar Yardımcısı,

3 Temmuz 2009 İngiltere Büyükelçiliği Konutu, Ankara Saat: 16:00. Çevre ve Orman Bakanlığı nın Saygıdeğer Müsteşar Yardımcısı, Türkiye nin İklim Değişikliği Ulusal Eylem Planı nın Geliştirilmesi Projesi nin Açılış Toplantısında Ulrika Richardson-Golinski a.i. Tarafından Yapılan Açılış Konuşması 3 Temmuz 2009 İngiltere Büyükelçiliği

Detaylı

Sağlıkta Ar-Ge Faaliyetleri ve Sağlık Ekonomisi Açısından Önemi. Dr. Nejla CAN GÜLER, AB Uzmanı Aralık 2014, Ankara

Sağlıkta Ar-Ge Faaliyetleri ve Sağlık Ekonomisi Açısından Önemi. Dr. Nejla CAN GÜLER, AB Uzmanı Aralık 2014, Ankara Sağlıkta Ar-Ge Faaliyetleri ve Sağlık Ekonomisi Açısından Önemi Dr. Nejla CAN GÜLER, AB Uzmanı Aralık 2014, Ankara SUNU İÇERİĞİ GİRİŞ I-AR-GE II-DESTEK KAYNAKLARI III-SAĞLIKTA AR-GE IV-ÖRNEK V-HEDEF SONUÇ

Detaylı

Sermaye Piyasası Kurulu Başkanı. Dr. Vahdettin Ertaş. Finansal Erişim Konferansı. Açılış Konuşması. 3 Haziran 2014

Sermaye Piyasası Kurulu Başkanı. Dr. Vahdettin Ertaş. Finansal Erişim Konferansı. Açılış Konuşması. 3 Haziran 2014 Sermaye Piyasası Kurulu Başkanı Dr. Vahdettin Ertaş Finansal Erişim Konferansı Açılış Konuşması 3 Haziran 2014 Sn. Hazine Müsteşarım, Sn. BDDK Başkanım, Dünya Bankasının ülke direktörü Sn. Raiser, yurtiçinden

Detaylı

TR 61 DÜZEY 2 BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (ANTALYA-ISPARTA-BURDUR)

TR 61 DÜZEY 2 BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (ANTALYA-ISPARTA-BURDUR) TR 61 DÜZEY 2 BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (ANTALYA-ISPARTA-BURDUR) ANTALYA DA TARIM SEKTÖRÜNÜN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAYI SÜS BİTKİLERİ VE TIBBİ AROMATİK BİTKİLER ALT SEKTÖRÜ ÇALIŞMA GRUBU

Detaylı

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK POLİTİKASI. Sürdürülebilirlik vizyonumuz

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK POLİTİKASI. Sürdürülebilirlik vizyonumuz SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK POLİTİKASI Sürdürülebilirlik vizyonumuz 150 yıllık bir süreçte inşa ettiğimiz rakipsiz deneyim ve bilgi birikimimizi; ekonomiye, çevreye, topluma katkı sağlamak üzere kullanmak, paydaşlarımız

Detaylı

Tarım Tarihi ve Deontolojisi Dersi 14.Hafta SÜRDÜRÜLEBİLİR TARIM VE GİRDİ KULLANIMI. Dr. Osman Orkan Özer

Tarım Tarihi ve Deontolojisi Dersi 14.Hafta SÜRDÜRÜLEBİLİR TARIM VE GİRDİ KULLANIMI. Dr. Osman Orkan Özer Tarım Tarihi ve Deontolojisi Dersi 14.Hafta SÜRDÜRÜLEBİLİR TARIM VE GİRDİ KULLANIMI Dr. Osman Orkan Özer SÜRDÜRÜLEBİLİR TARIM VE GİRDİ KULLANIMI Sürdürülebilir tarım; Günümüz kuşağının besin gereksinimi

Detaylı

İŞBİRLİĞİ YAPILACAK KURUM/KURULUŞ. Maliye Bakanlığı Hazine Müsteşarlığı SGK KOSGEB. Maliye Bakanlığı SGK KOSGEB İŞBİRLİĞİ YAPILACAK KURUM/KURULUŞ

İŞBİRLİĞİ YAPILACAK KURUM/KURULUŞ. Maliye Bakanlığı Hazine Müsteşarlığı SGK KOSGEB. Maliye Bakanlığı SGK KOSGEB İŞBİRLİĞİ YAPILACAK KURUM/KURULUŞ TEKSTİL VE HAZIR GİYİM SEKTÖRÜ 1. Sektörde mevcut istihdam imkanları geliştirilecektir. 1.1 Kadın istihdamı ÇSGB () Kadın istihdamını geliştirmeye yönelik aktif işgücü politikaları uygulanacaktır. İlk

Detaylı

Ayakkabı Sektör Profili

Ayakkabı Sektör Profili Ayakkabı Sektör Profili Elif UĞUR Ayakkabı, çok eski çağlarda insanların zorlu coğrafya ve iklim koşullarında ayaklarını muhafaza etmek ve zarar görmelerini engellemek amacıyla kullanılırken günümüzde

Detaylı

Dünya Bakliyat Pazarı ve Son Gelişmeler

Dünya Bakliyat Pazarı ve Son Gelişmeler Dünya Bakliyat Pazarı ve Son Gelişmeler Bakliyat üretiminde artış trendi sonraki yıllarda da devam etmiş, 2013 yılında 77,2 milyon tona, 2014 yılında da 77,6 milyon tona çıkmıştır. Bu artışta hem ekim

Detaylı

KAMU ALIMLARI YOLUYLA TEKNOLOJİ GELİŞTİRME VE YERLİ ÜRETİM PROGRAMI EYLEM PLANI

KAMU ALIMLARI YOLUYLA TEKNOLOJİ GELİŞTİRME VE YERLİ ÜRETİM PROGRAMI EYLEM PLANI Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018) KAMU ALIMLARI YOLUYLA TEKNOLOJİ GELİŞTİRME VE YERLİ ÜRETİM PROGRAMI EYLEM PLANI Koordinatör Teknoloji Bakanlığı Öncelikli Dönüşüm Programları, 16/02/2015 tarihli ve 2015/3

Detaylı

MUĞLA İLİ TARIM VE HAYVANCILIK ÇALIŞTAYI SONUÇ RAPORU

MUĞLA İLİ TARIM VE HAYVANCILIK ÇALIŞTAYI SONUÇ RAPORU MUĞLA İLİ TARIM VE HAYVANCILIK ÇALIŞTAYI SONUÇ RAPORU 08.05.2013 Güney Ege Kalkınma Ajansı 2014-2013 Bölge Planı çalışmaları kapsamında, Ekonomik Araştırmalar ve Planlama Birimi tarafından 8 Mayıs 2013

Detaylı

AB Bütçesi ve Ortak Tarım Politikası

AB Bütçesi ve Ortak Tarım Politikası AB Bütçesi ve Ortak Tarım Politikası OTP harcamalarının AB bütçesinin önemli bölümünü kapsaması, bu politikayı bütçe tartışmalarının da odak noktası yaparken, 2014-2020 Mali Çerçeve içinde tarım, kırsal

Detaylı

Güncelleme: 15 Nisan 2012

Güncelleme: 15 Nisan 2012 İNOVİTA için Gözden Geçirilmiş Sürüm Dünya Bankası Türkiye Ulusal İnovasyon Sistemi Raporu ndan Özet Notlar Haziran 2009 Güncelleme: 15 Nisan 2012 1 2007 ve 2013 yılları arasını kapsayan 9. Kalkınma Planı,

Detaylı

TEKSTİL VE HAZIR GİYİM SEKTÖRÜ

TEKSTİL VE HAZIR GİYİM SEKTÖRÜ 53 TEKSTİL VE HAZIR GİYİM SEKTÖRÜ İKİNCİ BÖLÜM 1. Sektörde mevcut istihdam imkanları geliştirilecektir. 1.1 Kadın istihdamı / Kadın istihdamını geliştirmeye yönelik aktif işgücü politikaları uygulanacaktır.

Detaylı

T.C. KIRIKKALE VALİLİĞİ İL GIDA TARIM VE HAYVANCILIK MÜDÜRLÜĞÜ ARALIK 2013 KIRSAL KALKINMA YATIRIMLARININ DESTEKLENMESİ PROGRAMI

T.C. KIRIKKALE VALİLİĞİ İL GIDA TARIM VE HAYVANCILIK MÜDÜRLÜĞÜ ARALIK 2013 KIRSAL KALKINMA YATIRIMLARININ DESTEKLENMESİ PROGRAMI T.C. KIRIKKALE VALİLİĞİ İL GIDA TARIM VE HAYVANCILIK MÜDÜRLÜĞÜ ARALIK 2013 KIRSAL KALKINMA YATIRIMLARININ DESTEKLENMESİ PROGRAMI RECEP KIRBAŞ İL GIDA TARIM VE HAYVANCILIK MÜDÜRÜ Kırsal Kalkınma Yatırımlarının

Detaylı

BALIKESİR BÜYÜKŞEHİR

BALIKESİR BÜYÜKŞEHİR BALIKESİR BÜYÜKŞEHİR B E L E D İ Y E S İ 205 PERFORMANS PROGRAMI A Entegre Kırsal Kalkınma H3 Tarımsal Atıkların Depolanması Ve Kullanımı Sayısal Verilere Ulaşılması 00 2 Depolama Alanının Ve Kapasitesinin

Detaylı

Ara Dönem Özet Faaliyet Raporu Mart 2013. Merrill Lynch Yatırım Bank A.Ş.

Ara Dönem Özet Faaliyet Raporu Mart 2013. Merrill Lynch Yatırım Bank A.Ş. Ara Dönem Özet Faaliyet Raporu Mart 2013 Merrill Lynch Yatırım Bank A.Ş. 1 Yönetim Kurulu Başkanı nın Mart 2013 Dönemi Değerlendirmeleri ve Beklentileri Bank of America Merrill Lynch, küresel stratejisinin

Detaylı

Tarımda Yenilikler, Türkiye nin Tarım Vizyonu ve Geleceği

Tarımda Yenilikler, Türkiye nin Tarım Vizyonu ve Geleceği Tarımda Yenilikler, Türkiye nin Tarım Vizyonu ve Geleceği Prof. Dr. Gökhan Özertan Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi Bölümü ozertan@boun.edu.tr Twitter: @gokhanozertan 29.03.2018 1 Hedefler arasında Üretimde

Detaylı

PROGRAM KÜNYESİ PROGRAMIN ADI 2016 YILI TEKNİK DESTEK PROGRAMI PROGRAM REFERANS NO TRC2/16/TD

PROGRAM KÜNYESİ PROGRAMIN ADI 2016 YILI TEKNİK DESTEK PROGRAMI PROGRAM REFERANS NO TRC2/16/TD 2 3 PROGRAM KÜNYESİ PROGRAMIN ADI 2016 YILI TEKNİK DESTEK PROGRAMI PROGRAM REFERANS NO TRC2/16/TD PROGRAMIN AMAÇ VE ÖNCELİKLERİ Ajans tarafından sağlanacak teknik desteğin amacı, bölgedeki yerel aktörlerin

Detaylı

Süreç Danışmanlığı. KPMG Türkiye. kpmg.com.tr

Süreç Danışmanlığı. KPMG Türkiye. kpmg.com.tr Süreç Danışmanlığı KPMG Türkiye kpmg.com.tr 2 Süreç Danışmanlığı Süreçlerinizin kontrolü sizin elinizde Sürecinizin tam potansiyeline ulaşmasını sağlayın! Günümüzde teknolojinin ve ihtiyaçların hızlı bir

Detaylı

Sizi geleceğe taşır...

Sizi geleceğe taşır... Sizi geleceğe taşır... HAKKIMIZDA Elizi Reklam İnşaat Turizm Tarım Gıda ve Hayv. San. Tic.Ltd.Şti. firması olarak 2001 yılında Antalya da faaliyetine başlamıştır. Şirketimizin ana faaliyet konusu sera

Detaylı

Dış Ticaret Politikası. Temel İki Politika. Dış Ticaret Politikası Araçları Korumacılık / İthal İkameciliği

Dış Ticaret Politikası. Temel İki Politika. Dış Ticaret Politikası Araçları Korumacılık / İthal İkameciliği Dış Ticaret Politikası Temel İki Politika Korumacılık / İthal İkameciliği Genel olarak yurt dışından ithal edilen nihai tüketim mallarının yurt içinde üretilmesini; böylece dışa bağımlılığın azaltılmasını

Detaylı

Proje Faaliyetleri ve Beklenen Çıktılar

Proje Faaliyetleri ve Beklenen Çıktılar UNIDO EKO-VERİMLİLİK (TEMİZ ÜRETİM) PROGRAMI BİLGİLENDİRME TOPLANTISI Proje Faaliyetleri ve Beklenen Çıktılar Ferda Ulutaş, Emrah Alkaya Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı Ankara, 20 Mayıs 2009 KAPSAM

Detaylı

KAUÇUK VE KAUÇUK ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ

KAUÇUK VE KAUÇUK ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ KAUÇUK VE KAUÇUK ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ *BU RAPOR KAYNAKÇADA BELİRTİLEN GÖSTERGELERDEN VE YAYINLARDAN DERLENMİŞTİR. 1 İÇİNDEKİLER KAUÇUK VE KAUÇUK ÜRÜNLERİ SEKTÖR RAPORU 1.GENEL DURUM 2. SEKTÖR İHRACAT ORANLARI

Detaylı

INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015

INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015 INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015 Hazırlayan: Ekin Sıla Özsümer AB ve Uluslararası Organizasyonlar Şefliği Uzman Yardımcısı IMF Küresel Ekonomik

Detaylı

Berlin Ekonomi Müşavirliği Verilerle Türkiye-Almanya Ekonomik İlişkiler Notu VERİLERLE TÜRKİYE-ALMANYA EKONOMİK İLİŞKİLERİ BİLGİ NOTU

Berlin Ekonomi Müşavirliği Verilerle Türkiye-Almanya Ekonomik İlişkiler Notu VERİLERLE TÜRKİYE-ALMANYA EKONOMİK İLİŞKİLERİ BİLGİ NOTU VERİLERLE TÜRKİYE-ALMANYA EKONOMİK İLİŞKİLERİ BİLGİ NOTU Berlin Ekonomi Müşavirliği Temmuz 2011 1 İÇİNDEKİLER Yönetici Özeti...3 1. Almanya dan Türkiye ye Doğrudan Yatırım Hareketleri...4 2. Türkiye den

Detaylı

ZORLUKLAR, FIRSATLAR VE STRATEJĐLER

ZORLUKLAR, FIRSATLAR VE STRATEJĐLER Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası FĐNANSAL EĞĐTĐM VE FĐNANSAL FARKINDALIK: ZORLUKLAR, FIRSATLAR VE STRATEJĐLER Durmuş YILMAZ Başkan Mart 2011 Đstanbul Sayın Bakanım, Saygıdeğer Katılımcılar, Değerli Konuklar

Detaylı

1- TÜSİAD Gıda, Tarım ve Hayvancılık konusunu ele aldı - TÜSİAD 27.11.2014

1- TÜSİAD Gıda, Tarım ve Hayvancılık konusunu ele aldı - TÜSİAD 27.11.2014 1- TÜSİAD Gıda, Tarım ve Hayvancılık konusunu ele aldı - TÜSİAD 27.11.2014 TÜSİAD, Türk tarım sektörünün tüm unsurlarını bütüncül bir bakış açısıyla ele almak amacıyla Gıda, Tarım ve Hayvancılık Rekabet

Detaylı

T.C. GIDA,TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI TÜRKİYE TARIM HAVZALARI ÜRETİM VE DESTEKLEME MODELİ. 30 Havza

T.C. GIDA,TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI TÜRKİYE TARIM HAVZALARI ÜRETİM VE DESTEKLEME MODELİ. 30 Havza T.C. GIDA,TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI TÜRKİYE TARIM HAVZALARI ÜRETİM VE DESTEKLEME MODELİ 30 Havza 1 Sunum Planı 1. Tarım havzalarının belirlenmesi 2. Mevcut durum değerlendirmesi 3. Amaç ve gerekçe

Detaylı

Sürdürülebilir Kalkınma - Yeşil Büyüme. 30 Mayıs 2012

Sürdürülebilir Kalkınma - Yeşil Büyüme. 30 Mayıs 2012 Sürdürülebilir Kalkınma - Yeşil Büyüme 30 Mayıs 2012 Sürdürülebilir Kalkınma gelecek kuşakların kendi ihtiyaçlarını karşılayabilme olanağından ödün vermeksizin bugünün ihtiyaçlarını karşılayabilecek kalkınma

Detaylı

Uluslararası Diplomatlar Birliği Universal Partners

Uluslararası Diplomatlar Birliği Universal Partners SONUÇ BİLDİRGESİ KKTC de TARIMSAL SU KULLANIMI NASIL OLMALI Çalıştayı 03 Mayıs 2018 tarihinde KKTC-Lefkoşa da gerçekleştirilmiştir.çalıştayın acılış konuşmaları, KKTC Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Erkut

Detaylı

T.C. İSTANBUL KALKINMA AJANSI

T.C. İSTANBUL KALKINMA AJANSI T.C. İSTANBUL KALKINMA AJANSI Bölgesel Yenilik Stratejisi Çalışmaları; Kamu Kurumlarında Yenilik Anketi İstanbul Bölgesel Yenilik Stratejisi Kamu Kurumlarında Yenilik Anketi Önemli Not: Bu anketten elde

Detaylı

BALIKESİR BÜYÜKŞEHİR STRATEJİK PLANI

BALIKESİR BÜYÜKŞEHİR STRATEJİK PLANI BALIKESİR BÜYÜKŞEHİR BEL E D İ Y E S İ 2015 2019 STRATEJİK PLANI Balıkesir Büyük şehir Bel ediyesi 2015-2019 Stratejik Pl an ı 3.4.10 Stratejik Alan 10 : Kırsal Hizmetler A1 Entegre Kırsal Kalkınma H1.

Detaylı

Ara Dönem Özet Faaliyet Raporu Eylül 2013. Merrill Lynch Yatırım Bank A.Ş.

Ara Dönem Özet Faaliyet Raporu Eylül 2013. Merrill Lynch Yatırım Bank A.Ş. Ara Dönem Özet Faaliyet Raporu Eylül 2013 Merrill Lynch Yatırım Bank A.Ş. 1 Yönetim Kurulu Başkanı nın Eylül 2013 Dönemi Değerlendirmeleri ve Beklentileri Bank of America Merrill Lynch, küresel stratejisinin

Detaylı

11.12.2013 CARİ İŞLEMLER DENGESİ

11.12.2013 CARİ İŞLEMLER DENGESİ 11.12.2013 CARİ İŞLEMLER DENGESİ Ekim ayı cari işlemler açığı piyasa beklentisi 2,9 Milyar dolar eksiyken, veri beklentilere paralel 2,89 milyar dolar açık olarak geldi. Ocak-Ekim arasındaki 2013 cari

Detaylı

Tarımsal Gelir Politikası/Amaç

Tarımsal Gelir Politikası/Amaç Tarımsal Gelir Politikası/Amaç Belli bir yaşam standardı sağlayacak düzeye eriştirmek, Sektörler arasında kişi başına gelir farklılığı azaltmak Sektörde gelir dağılımını bireyler ve bölgeler arasında denge

Detaylı

BU YIL ULUSLARARASI KOOPERATİFLER YILI!

BU YIL ULUSLARARASI KOOPERATİFLER YILI! BU YIL ULUSLARARASI KOOPERATİFLER YILI! Birleşmiş Milletler Genel Kurulu; kooperatiflerin sosyo-ekonomik kalkınmaya, özellikle yoksulluğun azaltılmasına, istihdam yaratılmasına ve sosyal bütünleşmeye olan

Detaylı

ANALİZ TÜRKIYE DE ILERI TEKNOLOJIYI KIMLER GELIŞTIRIYOR?

ANALİZ TÜRKIYE DE ILERI TEKNOLOJIYI KIMLER GELIŞTIRIYOR? ANALİZ TÜRKIYE DE ILERI TEKNOLOJIYI KIMLER GELIŞTIRIYOR? 72 Fotoğraflar: Dünya Gazetesi Fotoğraf Arşivi Türkiye nin ihtiyacı olan yeni büyüme stratejisi için ileri teknolojili sektörlerde rekabet gücünü

Detaylı

plastik sanayi Plastik Sanayicileri Derneği Barbaros aros DEMİRCİ PLASFED Genel Sekreteri

plastik sanayi Plastik Sanayicileri Derneği Barbaros aros DEMİRCİ PLASFED Genel Sekreteri plastik sanayi 2014 Plastik Sanayicileri Derneği Barbaros aros DEMİRCİ PLASFED Genel Sekreteri Barbaros DEMİRCİ PLASFED Genel Sekreteri Türk ekonomisi 2014 yılının başında hızlı artırılan faiz oranlarıyla

Detaylı

BÖLGEDEKİ İHRACAT VE ÖNEMİ

BÖLGEDEKİ İHRACAT VE ÖNEMİ Küresel düşünmek, dünyayı bir pazar olarak algılamaktır. Dünyanın bir ucundaki kasabada yer alan işletmenin ihracat yaparak dünya markası haline gelmesi üzerine anlatılan başarı öykülerindeki gibi bölgesel

Detaylı