Aybaşı Öncesi Belirtileri Tarama Gereci: DSM-5 Aybaşı Öncesi Disfori Bozukluğunu Taramada Kullanışlı bir Gereç h

Transkript

1 e A þ t ý m Pemenstul Symptom Sceening Tool: A Useful Tool fo DSM-5 Pemenstul Dysphoic Disode l n i j i O O i g in Aybşı Öncesi Belitilei Tm Geeci: DSM-5 Aybşı Öncesi Disfoi Bozukluğunu Tmd Kullnışlı bi Geeç h c s Re l Aybşı Öncesi Sendomu Tm Geeci / Pemenstul Seening Tool Kdi Özdel 1, Ayşegül Kevncıoğlu 2, İbhim Tymu 3, Cnn Efe 2, Ayşe Figen Tükçp 4, Sehe Olg Güiz 1, Mehmet Hkn Tükçp 5 1 Psikiyti Kliniği, Dışkpı YB Eğitim ve Aştım Hstnesi, Ank, 2 Psikiyti Kliniği, Dışkpı YB Eğitim ve Aştım Hstnesi, Ank, 3 Psikiyti Kliniği, Şefket Yılmz Eğitim ve Aştım Hstnesi, Bus, 4 Kdın Doğum Kliniği, Özel Byındı Hstnesi, Ank, 5 Psikoloji Bölümü, Hsn Klyoncu Ünivesitesi, İstnbul, Tükiye Özet Amç: Aybşı Öncesi Belitilei Tm Geeci nin (AÖBTG) Tükiye deki bi öneklemde Aybşı Öncesi Disfoi Sendomu (AÖDS) ve ot şiddetli Aybşı Öncesi Sendomunu (AÖS) tespit etmede kullnışlılığını değelendimekti. Geeç ve Yöntem: Dışkpı YB Eğitim ve Aştım Hstnesinde fklı biimlede çlışn ve hlen det gömeye devm eden 118 kdın çlışmy lınmıştı. Ktılımcıl sosyodemogfik vei fomu AÖBTG, Beliti Kontol Listesi (SCL-90-R) doldutulmuştu. Ktılımcıl, AÖBTG de yptıklı işetlemelee göe AÖDS, AÖS ve Eşik Altı AÖS belitilei oln gup olk üç gub yılmıştı. Bu gupl geeç punlı ve SCL-90-R ye vediklei ynıtl çısındn kşılştıılmıştı. Bulgul: Geeç mddeleinin iç tutlılığı çok iyi düzeydeydi (Conbch α=0.928). Bu öneklemde AÖDS ve AÖS nin yygınlığı sısıyl %15,2 (n=18) ve %32,2 (n=38) olk bulundu. SCL-90-R Alt-testleinden lındn punl kşılştııldığınd AÖDS vey AÖS ile eşik ltı belitilei oln gupl sınd nlmlı fk vdı. Ayıc AÖBTG mddeleini ot vey şiddetli olk işetleyen ktılımcı onlı kşılştııldığınd he üç gup d AÖDS tnısı için geekli oln ilk döt mddede fklılık göstedi. Ttışm: Aybşı Öncesi Belitilei Tm Geeci AÖDS tnısı lmy dy oln ve hlen ot il şiddetli AÖS yşyn kdınlı tespit etmede kullnışlı bi çtı. Anht Kelimele Aybşı Öncesi Sendomu; Tnı; Tm Abstct Aim: To ssess the usefulness of Pemenstul Symptoms Sceening Tool (PSST) in detecting Pemenstul Dysphoic Syndome (PMDD) nd Pemenstul Syndome (PMS) in Tukish smple. Mteil nd Method: One hunded nd eighteen women wee included in the study. Pticipnts wee menstuting women, between the ges of 18 nd 49 yes who wok in vious deptments of Diskpi Yildiim Beyzit Teching nd Resech Hospitl. Sociodemogphic dt collection fom, PSST, nd Symptom Check List (SCL- 90-R) wee given to the pticipnts, filled out by pticipnts nd checked out by eseches. Pticipnts wee divided into thee goups (i.e., women with subtheshold pemenstul symptoms, women with PMDD, nd women with PMS) ccoding to the scoes they get on the PSST. These goups wee comped ccoding to PSST scoes nd SCL-90-R scoes. Results: Intenl consistency ws excellent (Conbch α=0.928) fo the items of the tool. In this smple, the pevlence of the PMDD nd PMS wee 15.2 % (n=18) nd 32.2 % (n=38) espectively. When we compe the scoes on SCL-90-R subscles thee wee significnt diffeences between the PMDD, PMS, nd women with subtheshold goups. Besides thee wee significnt diffeences fo the thee goups in tems of pecentges of women who epoted modete to sevee symptoms on the fou items tht e essentil to PMDD dignosis. Discussion: Pemenstul Symptoms Sceening Tool is useful tool to detect cndidtes fo PMDD nd modete to sevee PMS. Keywods Pemenstul Syndome; Dignosis; Sceening DOI: /JCAM.2314 Received: Accepted: Pinted: J Clin Anl Med 2015;6(5): Coesponding Autho: Kdi Özdel, Dışkpı Yıldıım Beyzıt Eğitim ve Aştım Hstnesi, Psikiyti Bölümü, İfn Bştuğ Cddesi, Altındğ, Ank, Tükiye. GSM: E-Mil: kdiozdel@gmil.com Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine 1 581

2 Aybşı Öncesi Sendomu Tm Geeci / Pemenstul Seening Tool Tblo 1. Aybşı Öncesi (Pemenstüel) Disfoi Bozukluğu DSM-5 Tnı Ölçütlei: A. Aybşı(menstüsyon, det) döngüleinin büyük bi çoğunluğund, ybşlının bşlmsındn önceki son hft, en z beş beliti bulunmlıdı, bu belitile ybşlının bşlmsındn sonki bikç gün içinde iyileşmeye bşl ve ybşlındn sonki hft çok zlı y d yok olu. B. Aşğıdki belitileden bii (y d dh çoğu)bulunmlıdı: 1.beligin duygusl değişkenlik(ön: duyguduum dlglnmlı; biden kendini üzüntülü y d ğlmklı hissetme y d kbul gömemeye kşı tmış duylılık). 2.beligin bi biçimde koly kızm, öfkelenme y d kişilesı çtışmld tm. 3.beligin bi çökkün duyguduum, umutsuzluk duygulı y d kendini küçümseyen düşüncele. 4.beligin bi bunltı, geginlik ve /y d diken üzeinde y d sinili olm. C. B tnı ölçütündeki belitilele bileştiilince toplm beş belitiye çıkmk üzee, yıc, şğıdki belitileden bii(y d dh çoğu)dh bulunmlıdı: 1.olğn etkinliklee kşı ilgide zlm(ön: iş, okul, kdşl, eğlence uğşlı). 2.odklnmkt öznel güçlük çekme. 3.uyuşukluk, koly youlm y d içsel güçte beligin bi düşüklük. 4.beligin bi yeme isteği değişikliği; şıı yemek yeme y d özel bi tkım yiyeceklei yemel için şıı istek duym. 5.şıı uyku uyum y d uykusuzluk çekme. 6.bunlmışlık y d denetimini yitimişlik duyumu. 7.göğüslede duylılık y d şişme, eklem y d ks ğısı, dvul gibi şişme duyumu y d kilo lm gibi bedensel belitile. Not: A-C tnı ölçüleindeki belitile bi önceki yılın ybşı döngüleinin çoğunluğund bulunmuş olmlıdı. D. Bu belitile, klinik çıdn beligin bi sıkıntıyl y d işte, okuld, olğn toplumsl etkinliklede y d bşklıyl oln ilişkilede bozulmyl (ön: toplumsl etkinlikleden kçınm; işte, okuld y d evde üetkenlikte ve veimlilikte zlm)gide. E.Bu bozukluk, ylnızc, yeğin depesyon bozukluğu, pnik bozukluğu, süe giden depesyon bozukluğu (distimi) y d bi kişilik bozukluğu(bu bozuklukldn hehngi bii ile eşzmnlı oty çıkbilise de )gibi bşk bi bozukluğun belitileinin levlenmesi değildi. F. A tnı ölçütü, en z iki belitili döngü sısınd, ileiye dönük günlük deecelendime ile doğulnmlıdı. (Not: böyle bi doğulmdn önce tnı geçici olk konbili.) G. Bu belitile, bi mddenin (ön. kötüye kullnılbilen bi mdde, bi ilç y d bşk bi tedvi) y d bşk bi sğlık duumunun(ön. Hipetioidizm) fizyolojiyle ilgili etkileine bğlnmz. *Belitile, en z iki belitili döngü sısınd, ileiye dönük günlük deecelendime ile doğulnmmışs, tnının dındn son geçici tnı diye yzılmlıdı ( ybşı öncesi disfoi bozukluğu, geçici tnı ). Giiş Pemenstüel sendom diğe bi ifdeyle ybşı öncesi sendomu (PMS/AÖS) tüm dünyd geçmişten günümüze biçok kdını fiziksel ve uhsl çıdn etkileyen, zmn zmn işgücü kybın neden olck deecede şiddeti tn ve işlevselliği bozn bi sğlık sounudu [1]. İlk olk 1953 yılınd Geene ve Dlton tfındn tnımlnmıştı [2]. Bu tnım göe PMS/AÖS, det öncesi dönemde y d det knmsının ilk bikç gününde teklyıcı bi tkım belitilein vlığı ve bu belitilein knm sonsınd tmmen otdn kybolmsı ile kkteize bi sendomdu [2, 3]. Belitile duyguduum, dvnışsl, bilişsel ve somtik bileşenleden oluşu. Hstlıklın Uluslsı Sınıflmsı süüm 10 göe (Intentionl Clssifiction of Diseses-ICD-10) hfif psikojenik huzusuzluk, kilo tışı, şişkinlik, meme hsssiyeti, el ve ykld şişme, çeşitli sncı ve ğıl, yoğunlşm zoluğu, uyku bozukluğu, işth değişikliklei belitileinden en z biisinin olmsıyl PMS/AÖS tnısı konmktdı [4, 5] Aybşı öncesi sendomund (PMS/AÖS) oty çıkn belitilein çoğunluğu ktlnılbili düzeydeyken bi kısmı günlük yşm ktiviteleinde, işgücünde ve insn ilişkileinde bozulmy yol çck kd ciddi olbili. PMS/AÖS kdınlın %80 inde göülebilmekle bebe yklşık olk %5 onınd klinik nlmd şiddetlidi [6]. PMS/AÖS etiyolojisi tm net olmmkl bilikte bzı teoile öne süülmüştü: seks steoidlei, seotonin, bet endofin, lütel dönem vücut suyu ve sodyumuyl ilgili bozukluklı [7]. Bugün için kbul göen göüş he iki duumun fizyolojik-biyolojik temelli duuml olup psikososyl etkenlein bu duum üzeinde sınılı bi etkisi olduğu biçimindedi [6]. Ameikn Psikiyti Biliği nin yyınldığı DSM lede (Dignostic nd Sttisticl Mnul of Mentl Disodes) Pemenstüel Disfoik Bozukluk (Aybşı Öncesi Disfoi Bozukluğu-AÖDB) çeşitli isimlele ye lmıştı. DSM-III-R de geç lütel fz difoik bozukluğu ismiyle ek-a kısmınd ye buln AÖDB, DSM-IV de Ek bölüm B kısmınd Dh İlei Çlışm İçin Veilen Tnı Ölçütlei Setlei ve Eksenlei bşlığı ltınd incelenmekteydi [8-10]. Bşld yzındki çelişkili sonuçl ve bu bozuklukl ilgili yetesiz bilgi AÖDB nin DSM de tnısl bi ktegoi içine lınmmsın neden oldu. Klinik göünümlei bu ştım tnı ölçütleini kşılyn bieylee DSM-IV e göe Bşk Tülü Adlndıılmyn Depesif Bozukluk tnısı konuyodu. Son yılld bu konuyl ilgili yzınd tn syıd çlışmy stlnmktdı [10-12]. Bunun sebebi eğe AÖDB dh iyi tnını ve tedvi edilise belli lnldki bozulml ve işgücü kyıplı en z indiilebilecekti. Şu n kdki ypıln çlışml AÖDB yi DSM-5 te Depesyon Bozukluklı ktegoisine tşımıştı ve bud Aybşı Öncesi (Pemenstüel) Disfoi Bozukluğu (AÖDB) olk dlndıılmıştı [13]. DSM-IV den fklı olk, tnı ölçütleindeki belitilein bi önceki yılın ybşı döngüleinin çoğunluğund bulunmuş olmsı geektiği ibesi konmuş ve AÖDB için geçici tnı koym olnğı getiilmişti (Bkz, Tblo 1): PMS/AÖS belitilei menştn son hehngi bi yşt bşl (otlm 26 yş) ve belitile yşl bilikte t, menopoz yklştıkç d zlı [6, 14]. Klinik olk beligin düzeyde beliti gösteen PMS/AÖS olgulınd sıklıkl biden fzl beliti bulunmktdı ve en sık belitile de duyguduum belitileidi. Klinik olk nlmlı PMS/AÖS nin yygınlığı %12,6 dn %31 e kd değişen onld bildiilmektedi [5, 7]. Epidemiyolojik ştımld ot şiddetli PMS/AÖS yygınlığının yklşık %20 civınd olduğu bildiilmekte, AÖDB yygınlığı ise %5 ile %8 sınd thmin edilmektedi [7, 15]. Bi bşk çlışmy göe AÖDB yygınlığı %2 il %10 sınddı [16]. Bi bşk çlışmd d PMS/AÖS nin onı %20 den 50 ye kd değişmekte, bunlın d %3 il 5 i AÖDB olk bildiilmektedi [3]. Onldki bu değişikliğin gupl sı fklılıktn vey kullnıln tnısl çlın fklılığındn kynklndığı düşünülmektedi. Ülkemizde Müdeis ve kdşlının ypmış olduğu çlışmd d (1999) AÖDB yygınlığı %8; PMS/AÖS yygınlığı ise %36 olk sptnmıştı [17]. Nesnel bi ölçüt olmdığı için AÖDB tnısı beliti, bulgul ve öyküye dylı olk konmktdı. Litetüde tnı, belitilein şiddeti ve süekliliği ile ilgili vei eksikliği mevcuttu. Şu n için en çok kullnıln tnı ölçütlei DSM-5 tnı ölçütlei olmsın kşın bu ölçütlede şiddete yönelik değelendime ylnızc işlevsellik bğlmınd vdı. Ayıc AÖDB tnısının kesin olk konulbilmesi için DSM-5 ölçütleine göe en z 2 det dönemi boyunc ileiye dönük günlük tutulmsı geekmektedi. Eğe bu ölçüt kşılnmzs nck geçici tnı konulbili. Tnı sistemleine ilk gidiği günden itiben ybşı öncesi dönem belitileini sptmy ve kydetmeye yönelik olk çeşitli günlükle oluştuulmuştu [7, 18]. Anck kesitsel olk tnı koymy yönelik bi geeç 2003 e kd geliştiilmemişti. Steine ve kdşlı 2003 yılınd Knd d şiddetli PMS/AÖS/AÖDB 2582 Jounl Jounl of Clinicl of Clinicl nd Anlyticl nd Anlyticl Medicine Medicine

3 Aybşı Öncesi Sendomu Tm Geeci / Pemenstul Seening Tool oln kdınlı tnımlmk mcıyl, kullnımı koly ve güvenili bi geeç tslmıştı [5]. Bu geeç AÖDB nin DSM-IV ölçütlei ess lınk hzılnmıştı ve Pemenstüel Belitilei Tm Acı (PSST) olk dlndıılmıştı. Bhse konu geçelilik çlışmsınd AÖDB onı %5,1, ot-şiddetli PMS/AÖS % 20,7, hfif PMS/AÖS y d belitisiz gup %65 olk bulunmuştu. PSST geeciyle egenlede ypıln bi bşk çlışmd d eişkinledekine benze onl bulunmuş, PSST egenlede pemenstüel belitilei tmk için hızlı ve güvenili bi geeç olk değelendiilmişti [19]. Yine bu geeçle Buttne ve kdşlının (2013) yptığı bi çlışmd PMS/AÖS/AÖDB doğum-sonsı depesyond bi isk fktöü olk bulunmuştu [20]. AÖDS nihyet DSM-5 de bi tnı olk depesif bozuklukl bşlığı ltınd yeini ldı. Fkt yine de şiddeti ölçmek için kullnışlı bi geece ihtiyç duyulmktdı. Bildiğimiz kdıyl ülkemizde bu konuyl ilgili ypılmış bi çlışm bulunmmktdı. İleiye dönük iki det döngüsü tkip edeek günlük tutm yöntemine göe bu geeç (PSST) dh ptik ve dh z zmn ln bi ltentif sunmktdı. Bizim çlışmmızın mcı d bu geecin Tükçe süümünü hzılmk ve klinik dışı bi öneklemde bu geecin AÖS, AÖDB ve beliti düzeyi eşik ltı oln kdınlı sptmd kullnışlılığını test etmekti. Geeç ve Yöntem Öneklem ve izlek Çlışmy Dışkpı Yıldıım Beyzıt Eğitim Aştım Hstnesi nin hehngi bi biiminde çlışmkt oln, hlen det gömeye devm eden 118 kdın lınmıştı. Çlışmy ktılm gönüllülük essın göe düzenlenmiş olup çlışmy ktıln kdınl çlışmnın mcı yıntılı olk nltılmış ve he biinden bilgilendimeli onm lınmıştı. Aştım Dışkpı Yıldıım Beyzıt Eğitim ve Aştım Hstnesi nin etik komitesi tfındn onylnmıştı. Ktılımcıl sosyodemogfik vei fomu, Aybşı Öncesi Belitile için Tm Geeci (AÖBTG) ve Beliti Tm Listesi-Gözden geçiilmiş fomu (SCL-90-R) veilmiş ve ilgili evk toplnıken ştımcıl tfındn kontol edilmişti. Adet Öncesi Belitile için Tm Geeci (AÖBTG): Geecin uylnmsınd Steine ve kdşlının çlışmsı temel lınmış ve pemenstüel disfoik bozukluk için DSM-5 tnı ölçütlei kullnılmıştı [5, 13]. Geecin İngilizce fomunun Tükçeye çevii işlemi çeşitli şmld geçekleştiilmişti. Biinci şmd geeç ştımcıl ve iyi deece İngilizce bilen üç psikiyti uzmnı tfındn Tükçeye çevilmişti. Son olk geecin mddelei DSM-5 in Tükçe süümündeki ifdelele kşılştıılmıştı. Tüm bu çeviile kşılştıılmış ve he mdde için, o mddeyi en iyi temsil ettiği düşünülen ifdele benimsenmişti. İkinci şmd elde edilen Tükçe çevii 10 sğlıklı kdın uygulnmış ve dilin nlşılılığı test edilmişti. Alınn geibildiimlele geecin Tükçe çeviisinin oijinl fom eş değeliği kbul edilmiş ve son hli veilmişti. Sosyodemogfik vei fomu: Çlışmnın ştııcılı tfındn geliştiilen bu fomd ktılımcının, yşı, medeni duumu ve eğitim duumu gibi sosyodemogfik özelliklei ynı sı ybşı öncesi disfoi sendomuyl (AÖDS) ilişkili olbilecek klinik bilgileine (kdın doğum meliytı geçiip geçimediği, toplm döngü süesi, toplm knm süesi ve miktı, ilk pemenstüel belitilein bşldığı yş, AÖD belitileinin zmnı, ilede AÖDS, ol kontseptif (OKS) kullnımı, mevcut tıbbi hstlık, psikiytik hstlık vlığı ve öyküsü gibi) ulşılmsı mçlnmıştı. Beliti Tm Listesi (SCL-90-R): SCL-90-R büyük gupld psikiytik beliti dğılımını belilemede yygın olk kullnıln ve dokuz beliti boyutunu içeen bi çtı [21] Bu beliti guplı: somtizsyon, obsesif-kompülsif, kişilesı duylık, depesyon, kygı, düşmnlık, fobik kygı, pnoid düşünce, psikotizm ve uykusuzluk, işth bozukluklı ve suçluluk gibi diğe bzı belitilei içeen ek mddele di. Tükçe stnddizsyon çlışmsınd, SCL-90-R nin ünivesite önekleminde geçeli ve güvenili bi psikiytik tm cı olduğunu göstemişti [22]. İsttistik yöntem İsttistiksel nlizle SPSS (Sttisticl Pckge fo the Socil Sciences) pogmıyl ypılmıştı. Gup kşılştımlı için t testi koelsyon nlizleinde ise Peson koelsyon yöntemi kullnılmıştı. Süekli değişkenle için otlm ve stndt spml ktegoik değişkenle için yüzde değelei veilmişti. Biden fzl gubun kşılştıılmsınd vyns nlizi (ANOVA) uygulnmış. Alt guplın fklılıklını değelendimek için post hoc testleden Tukey testi kullnılmıştı. Ayıc çoklu gup kşılştıılmsınd Bonfeoni düzeltmesi ypılmıştı. Sonuçl Sosyodemogfik ve klinik özellikle Veile 118 kdın üzeinden değelendiilmişti. Kdınlın yş otlmsı 30,19±6,04 yıl, otlm eğitim süesi 16,11±4,20 yıl, otlm ilk det göme yşı 13,28±1,29, otlm bi det döngüsü süesi 27,78±4.32 gün ve otlm det knmsı süesi 5,7±1.67 gün olk bulunmuştu. Ktılımcı kdınlın 3 ü (%2,5) öğenci, 8 i (%6,8) gündelik işlede çlışn, 107 si (%90,7) ise ücetli çlışndı (işçi y d devlet memuu). Geli düzeyi bkımındn 14 ktılımcının (%11,9) geli düzeyi ylık 1000 TL nin ltındyken 21 (%17,8) tnesinin 1000 il 2000 TL - Tblo 2. He bi mddeyi ot il şiddetli olk işetleyen hstlın onlı gup kşılştımsı Gup Aybşı Öncesi Sendomu Tm Geeci / Pemenstul Seening Tool AÖBTG deki Belitile AÖS Belitisi Eşik-Altı N=62 Ot- Şiddetli AÖS N=38 AÖDS N=18 1. Sinililik/huzusuzluk %2.5 %8.5 %14.4* 2. Kygı/geginlik %0 %6.8 %9.3* 3. Koly ğlm/eddedilmeye kşı duylılık tışı %0.8 %7.6 %8.5* 4. Çökkün duyguduum/umutsuzluk %0.8 %3.4 %5.9* 5. İş/okul etkinlikleine ilgide zlm %0 %3.4 % Evdeki etkinliklee oln ilgide zlm %0 %4.2 % Sosyl ktivitelee oln ilgide zlm %0 %3.4 %4.2* 8. Konsnte olmd zoluk %0 %2.5 % Yogunluk/eneji zlığı %0 %10.2 %8.5* 10. Aşıı yeme/yiyeceğe şeme %4.2 %5.9 % Uykusuzluk %0 %2.5 % Aşıı uyum (dh çok uykuy geeksinim) 13. Bitik (bi yük ltınd klmış gibi) y d kontol dışı hissetme 14. Fiziksel belitile: memelede hsssiyet, bş ğılı, eklem/ks ğılı, şişkinlik, kilo lm *P düzeyinde nlmlı fklılığı göstei. %2.5 %10.2 %5.1* %0.8 %7.6 %4.2* %6.8 %11.9 %9.3* 3 Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine 583

4 Aybşı Öncesi Sendomu Tm Geeci / Pemenstul Seening Tool sınd, 38 inin (%32,2) 2000 TL il 3000 TL sınd ve 41 inin (%34,7) 3000 TL nin üzeinde olduğu göülmüştü. Ktılımcılın %65,3 ü evli idi. Ktılımcıldn %61,9 u hiç doğum ypmmış, %18,6 sı bi doğum ypmış, %16,9 u 2 doğum ypmış, %2,5 i ise 2 den fzl doğum ypmıştı. Ktılımcıl sınd hlen OKS kullnımı %10,2 idi. Aştımy ktıln kdınldn %51,7 sinde PMS/AÖS, %11 inde de hehngi bi uhsl hstlık ile öyküsü vdı. Ktılımcılın %12,7 sinde geçmiş bi uhsl hstlık ve tedvi öyküsü vdı. Geecin kullnışlığıyl ilgili veile Geeçte kullnıln mddelein iç tutlılığını gözden geçimek için iç tutlılık testleinden Conbch Alf testi uygulnmıştı. Bun göe Conbch lf değei (mükemmel) bulunmuştu. Kdınl AÖBTG den ldıklı punl sonucund 3 fklı gub yıldı. Biinci gup DSM-5 AÖDS (Aybşı Öncesi Disfoi Sendomu) ölçütleini tm olk kşılyn 18 (%15,2) kdındn oluşuyodu. Bu ölçütlei kşılmsı için ktılımcılın A gubu belitileden döt n beliti (sinililik, disfoi, geginlik ve duyguduum oynklığı) gubundn en z biisini (şiddetli olk işetlenmelidi) ve bun ek olk hehngi 4 belitiyi geeç üzeinde ot il şiddetli olk işetlenmiş olmlıdı. Ayıc B gubu soulındn en z biisinin (işlevselliği bozck deecede) şiddetli olduğunu bildimiş olmlı, C gubu soulının he ikisine de evet ynıtı veilmiş olmlıdı. Bu gup AÖDS olk dlndııldı. İkinci gup kdın 38 Kişiden (%32,2) oluşmktydı. Bu kdınl A gubu souldn 4 n belitile için en z bi tnesini ve diğe hehngi 4 belitiyi ot il şiddetli olk işetlemiş B gubu soul ot il şiddetli olk ynıt vemiş, C gubundn hehngi bi souy evet ynıtını vemişti. Bu gup ot il şiddetli AÖS (Aybşı Öncesi Sendom) olk değelendiilmişti. Üçüncü gupt ye ln 62 kdın (%52,5) ise yukıdki hehngi bi ölçütü kşılmyn guptn oluşmuştu ve eşik ltı belitilei oln gup olk değelendiilmişti. Tblo 3. Beliti Kontol Listesi (SCL-90-R) Alt-Testleinde ktılımcılın ldığı punlın 3 gub göe kşılştıılmsı Ttışm Bu çlışmnın mcı DSM-5 Adet Öncesi Disfoik Bozukluk tmsı için bi geeç oln Adet Öncesi Belitile için Tm Geeci nin ülkemizdeki bi öneklemde kullnışlılığını incelemek idi. Bizim çlışmmız göe bu öneklemde det öncesi disfoi sendomu sıklığı %15.2 olk bulunmuştu. Bu on litetüdeki çlışml göe yüksek bulunmuştu [5, 17, 23, 24]. Witchen ve kdşlının 2002 de ypmış olduğu ilei dönük günlük tutm yöntemiyle ypıln çlışmd AÖDB 1 yıllık pevlnsı %5,8 olk bildiilmişti [23]. Yygınlık onı Müdeis ve kdşlının çlışmsınd %8; Steine ve kdşlının çlışmsınd ise %5,1 olk bildiilmişti [5, 17]. Anck bu çlışmldki onl bu belitilein geçekte toplumd ne ond göündüğünün tm olk tespit edilmesinin zo olduğunu kl getimektedi. Ayıc öneklemimiz biçok çlışmy göe AÖDS onın yüksek olduğu yş gubun ship bi popülsyondn oluşmktdı[5, 17]. Dh genç kdınlın bulunduğu bzı çlışmld AÖDS %8 in üstünde bi ond bildiilmişti [19]. Yine ynı çlışmd Ameik Bileşik Devletlei ve Knd d yş sı egen kdınld benze ölçme cıyl bulunn AÖDS onı %10 un üzeindedi [19]. Dikkt çekici bi bşk bulgu d AÖDS gubu ve AÖS gubu sınd AÖDS lehine oty çıkn fklılşmlın zten tnı için mutlk bulunmsı geeken ilk döt belitide oty çıkmsıdı (sinililik/huzusuzluk; kygı/geginlik; koly ğlm/eddedilmeye kşı duylılık tışı; çökkün duyguduum/umutsuzluk). Bu duum AÖDS (ybşı öncesi disfoi sendomu) için ilk döt belitiden en z biinin tnı için geekli göülmesinin uygunluğunu kl getii. Bizim çlışmmız göe pemenstüel fiziksel belitile ot şid- Beliti Tm Listesi Alt-Geeç punlı (SCL- 90-R) Eşik Altı Gup N= 62 Otlm±SS AÖS N=38 Otlm±SS AÖDS N=18 Otlm±SS P değei* Somtizsyon 7.20± ± ± Obsesif kompülsif belitile (OKB) Kişile sı duylılık 5.90± ± ± ± ± ± Depesyon 7.78± ± ± Kygı 3.93± ± ± Öfke/düşmnlık 2.56± ± ± Fobik nksiyete 1.33± ± ± Kuşkuculuk 2.17± ± ± Psikotizm 2.27± ± ± Ek mddele 3.51± ± ± *Bonfeoni düzeltmesi ypıldığındn isttistiksel nlmlılık P=0.005 olk kbul edilmişti. Yukıd bhsedilen üç gup ktılımcının AÖBTG ndeki mddelei ot il şiddetli işetlemeleine göe kşılştımsı ypılmış ve sonuçl yüzde değelei bkımındn kşılştıılmıştı (bkz Tblo 2). Yukıd bhsedilen 3 gup kdın SCL-90-R de işetlediklei beliti düzeyleine göe bibileiyle kşılştııldığınd beliti kontol listesinin uykusuzluk ve işth belitilei gibi ek mddeleden oluşn lt-ölçeği hiç somtizsyon, obsesif kompülsif belitile (OKB), kişile sı duylılık, depesyon, kygı, kuşkuculuk, psikotizm tmmınd fklılık göstediklei göülmüştü (Tblo 3). Sonsınd Post hoc Tukey testi ile bu fkın needen kynklndığın bkıldığınd yine tüm beliti guplı için AÖDS gubu ve eşik-ltı belitilei oln gup sındki fkın kounduğu nck AÖS gubu ile AÖDS gubu sınd hiçbi beliti lnınd isttistiksel nlmlılığ ulşn fklılık olmdığı göünmüştü (Tblo 4). AÖBTG deki he bi belitiyi ot il şiddetli olk işetleyen kişilein 3 gub göe onlı Tblo 2 de kşılştıılmıştı. Tblo 4. Post Hoc Tukey Testi ile İkili Guplın Bi Biiyle Kşılştıılmsı (I) (J) Otlm Fk (I-J) Stndt Ht P değei AÖDS AÖS 4, ,94,064 Eşik-ltı AÖS 16,55376* 1,81,000 AÖS AÖDS -4, ,94,064 Eşik-ltı AÖS 12,15025* 1,40,000 Eşik-ltı AÖS AÖDS -16,55376* 1,81,000 AÖS -12,15025* 1,40,000 AÖDS= Aybşı Öncesi Disfoi Sendomu AÖS=Aybşı Öncesi Sendomu 4584 Jounl Jounl of Clinicl of Clinicl nd Anlyticl nd Anlyticl Medicine Medicine

5 Aybşı Öncesi Sendomu Tm Geeci / Pemenstul Seening Tool detli AÖS gubund AÖDS gubun göe dh yüksek bulunmuştu. Bu bulgu AÖDS gubund uhsl belitilein ön pln çıkmsının fiziksel belitilei bildiimlei zltıyo olbileceğini kl getii. Yine bi önceki bulguyl bilikte düşünüldüğünde AÖDS nin n belitileinin fiziksel değil uhsl olnl olduğu svını destekle [25 27]. Bu veilein bzı kısıtlılıkl göz önüne lınk değelendiilmesi geeki. Çlışmmızın önekleminin ilei nlizlee olnk vemeyecek ölçüde küçük olduğun dikkt edilmelidi. Ayıc sğlık çlışnlındn oluşuyo olmsı duumun fkındlığın ktkıd bulunmkl bebe AÖDB onının litetüdeki diğe çlışml göe yüksek çıkmsının d nedeni olbili. Ayıc çlışm önekleminde hem uhsl hstlık öyküsü (%12,7) hem de uhsl hstlık ve AÖS ile öyküsünün oldukç yüksek olmsı (sısıyl %11 ve %51,7) öneklemin AÖDB çısındn dh çok isk ltınd olduğunu kl getiebili [28]. Ayıc hstne çlışnlındn oluşn bi öneklemde konuyl ilgili sıkıntı yşynlın ştımy ktılmd dh istekli olbileceklei düşünülebili. Sonuç olk, Aybşı Öncesi Belitilei Tm Geeci (AÖBTG) AÖDS tnısı oln olsı olgulı tespit etmede ve ybşı öncesi dönem belitisi yşyn kdınlın beliti şiddetleinin tespitinde kullnılbili. AÖBTG eşik-ltı belitilei oln gupl ot ve şiddetli AÖS oln guplı yımd oldukç bşılı iken ot şiddetli AÖS oln gupl AÖDS oln gubu yımd ynı deecede bşılı olmdığı hesb ktılıs AÖDS tnısının tek bşın bu geeçle konulmsı uygun olmybili. Çık Çkışmsı ve Finnsmn Beynı Bu çlışmd çık çkışmsı ve finnsmn destek lındığı beyn edilmemişti. Aybşı Öncesi Sendomu Tm Geeci / Pemenstul Seening Tool 15. Hlbeich U, Boenstein J, Pelstein T, Khn LS. The pevlence, impiment, impct, nd buden of pemenstul dysphoic disode (PMS). Psychoneuoendocinology 2003;28(Suppl.3): Bhti SC, Bhti SK. Dignosis nd tetment of pemenstul dysphoic disode. Am Fm Physicin 2002;66(7): Müdeis II, Gönül AS, Sofuoğlu S, Tşcı S, Bytlı M. Genç kdınld pemenstüel disfoik bozukluk pevlnsı. Klinik Psikiyti 1999;2(3): Motol JF, Giton L, Beck L, Yen SSC. Dignosis of pemenstul syndome by simple, pospective, nd elible instument: the clend of pemenstul expeiences. Obstet Gynecol 1990;76(2): Steine M, Pee M, Plov E, Feemn EW, Mcdougll M, Soes CN. The Pemenstul Symptoms Sceening Tool evised fo dolescents (PSST-A): pevlence of sevee PMS nd pemenstul dysphoic disode in dolescents. Ach Womens Ment Helth 2011;14(1): Buttne MM, Mott SL, Pelstein T, Stut S, Zlotnick C, O H MW. Exmintion of pemenstul symptoms s isk fcto fo depession in postptum women. Ach Womens Ment Helth 2013;16(3): Deogtis LR, Kzdin AE. SCL-90-R. In A. E. Kdin (Ed.), Encyclopedi of psychology, Vol. 7. Ameicn Psychologicl Assocition; p Dğ I. Beliti Tm Listesi (Scl-90-R) nin Ünivesite Öğencilei için güveniliği ve geçeliği. / Relibility nd vlidity of the Symptom Check List (SCL-90-R) fo univesity students. Tuk Psikiyti Deg 1991;2(1): Wittchen HU, Becke E, Lieb R., Kuse P. Pevlence, incidence nd stbility of pemenstul dysphoic disode in the community. Psychologicl Medicine 2002;32(1): Adiguzel H, Tskin EO, Dnci AE. The symptomtology nd pevlence of symptoms of pemenstul syndome in Mnis, Tukey. Tuk Psikiyti Deg 2007;18(3): Rive-Tov A, Pilkonis P, Fnk E. Symptom pttens in lte lutel-phse dysphoic disode. J Psychopthol Behv Assess 1992;14(2): Meden PM, Htlge SA, Cook-K J. Timing nd seveity of symptoms ssocited with the menstul cycle in community-bsed smple in the Midwesten United Sttes. Psychity Res 2005;134(1): Htlge SA, Feels A, Gotmn N, Yonkes KA. Citei fo pemenstul dysphoic disode: secondy nlyses of elevnt dt sets. Ach Gen Psychity 2012;69(3): Telo SE, Heth AC, Mtin NG. Genetic nd envionmentl influences on pemenstul symptoms in n Austlin twin smple. Psychol Med 2002;32(1): How to cite this ticle: Özdel K, Kevncıoğlu A, Tymu İ, Efe C, Tükçp AF, Güiz SO, Tükçp MH. Pemenstul Symptom Sceening Tool: A Useful Tool fo DSM-5 Pemenstul Dysphoic Disode. J Clin Anl Med 2015;6(5): Kynkl 1. Mson-Hohl E. The diseses of women, by totul of sleno: A Tnsltion of Pssionibus Mulieum Cundoum by Elizbeth Mson-Hohl, MD. Los Angeles, Wd Ritchie Pess; Geene R, Dlton K. The pemenstul syndome. B Med J 1953;1(4818): Teng CT, Viei Filho AH G, Ates R., Goenstein C, Andde LH, Wng YP. Pemenstul dysphoic symptoms mongst Bzilin college students: fcto stuctue nd methodologicl ppisl. Eu Ach Psychity Clin Neuosci 2005;255(1): Wold Helth Ogniztion. The ICD-10 clssifiction of mentl nd behvioul disodes: dignostic citei fo esech. Wold Helth Ogniztion; New- Yok; Steine M, Mcdougll M, Bown E. The pemenstul symptoms sceening tool (PSST) fo clinicins. Ach Womens Ment Helth 2003;6(3): Tükçp AF, Tükçp MH. Pemenstuel sendom ve pemenstuel disfoik bozuklukt tni ve tedvi: Bi gözden geçime. Klinik Psikiyti 2011;14(4): Feemn EW, Smmel MD, Lin H, Nelson DB. Associtions of homones nd menopusl sttus with depessed mood in women with no histoy of depession. Ach Gen Psychity 2006;63(4): Ameicn Psychitic Assocition. Dignostic nd Sttisticl Mnul of Mentl Disodes, 3d ed, evised (DSM-III-R). Wshington, DC, Ameicn Psychitic Assocition, Inc; Ameikn Psikiyti Biliği (1994) Mentl Bozukluklın Tnısl ve Syımsl El Kitbı, Dödüncü Bskı (DSM-IV) (Çev. ed.: E Köoğlu) Hekimle Yyın Biliği, Ank; Eppeson CN, Steine M, Htlge SA, Eiksson E, Schmidt PJ, Jones I, Yonkes KA. Pemenstul dysphoic disode: evidence fo new ctegoy fo DSM-5. Am J Psychity 2012;169(5): Gehlet S, Song IH, Chng CH, Htlge SA. The pevlence of pemenstul dysphoic disode in ndomly selected goup of ubn nd ul women. Psychol Med 2009;39(1): Hut SW, Schnu PP, Seveino SK, Feemn EW, Gise LH, Rive- Tov A et l. Lte lutel phse dysphoic disode in 670 women evluted fo pemenstul complints. Am J Psychity 1992;149(4): Ameicn Psychitic Assocition. Dignostic nd sttisticl mnul of mentl disodes (5th ed.). Alington, VA: Ameicn Psychitic Publishing, Inc; Steine M. Pemenstul syndome nd pemenstul dysphoic disode: guidelines fo mngement. J Psychity Neuosci 2000;25(5): Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine 585