YETERLILIK KILAVUZU AMERICAN COUNCIL ON THE TEACHING OF FOREIGN LANGUAGES 1001 N. FAIRFAX ST., SUITE 200 ALEXANDRIA, VA 22314

Transkript

1 YETERLILIK KILAVUZU AMERICAN COUNCIL ON THE TEACHING OF FOREIGN LANGUAGES 1001 N. FAIRFAX ST., SUITE 200 ALEXANDRIA, VA PH ACTFL 2012 YETERLILIK FAX KILAVUZU ACTFL, INC., 2012

2 TEŞEKKÜR ACTFL kurumu, bu Yeterlilik Kılavuzunun önceki baskılarına katkıda bulunan birçok kişiye derinden müteşekkirdir. Ayrıca, ACTFL, Yeterlilik Kılavuzunun bu üçüncü baskısına katkıda bulunan ve aşağıda ismi geçen baş yazarlara ve editörlere teşekkür etmeyi bir borç bilir: Sayın Elvira Swender, Daniel J. Conrad ve Robert Vicars; ve çok değerli katkılarda bulunan proje danışmanları: Sayın Mahdi Alosh, Karen Breiner-Sanders, Ray T. Clifford, Helen Hamlyn, David Hiple, Judith Liskin-Gasparro, Pardee Lowe, Jr., Cynthia Martin, Karl F. Otto, Jr., Benjamin Rifkin, Mildred Rivera-Martinez ve Erwin Tschirner. Son olarak, ACTFL, bu belgenin daha önceki taslaklarını gözden geçirmede cömertçe zaman ve uzmanlıkları ile katkıda bulunan pek çok meslekdaşın yorum ve önerilerinden dolayı çok minnettardır. ACTFL 2012 Yeterlilik Kılavuzu, hiçbir değişiklik yapılmaksızın baştan sona eksiksiz basılması ve ACTFL'ye ait olduğunun belirtilmesi şartıyla, kar amacı gütmeyerek ve eğitim amaçlı olarak kullanılabilir. 2 ACTFL 2012 YETERLILIK KILAVUZU ACTFL, INC., 2012

3 ACTFL 2012 Yeterlilik Kılavuzu Genel Giriş ACTFL Yeterlilik Kılavuzu, bireylerin bir dili, gerçek yaşam koşulları altında kendiliklerinden ve provasız kullanmaları durumunda konuşma, yazma, dinleme ve okuma açısından yapabileceklerini beceri seviyelerine göre açıklayan bir dizi tanımlardan oluşur. Bu kılavuzda her beceri, aşağıdaki şekilde beş ana yeterlilik seviyesine ayrılmıştır: Seçkin, Üstün, Đleri, Orta ve Başlangıç. Bunlardan Đleri, Orta ve Başlangıç ana seviyeleri, ayrıca kendi içlerinde Üst, Ara ve Alt olmak üzere kategorilere ayrılmıştır. ACTFL Kılavuzunda seviyeler, dil yeteneği son derece iyi olan eğitimli bir dil kullanıcısından başlayarak dil yeteneği çok az olan veya hiç bir işlevsel kapasitesi olmayan bir kullanıcıya kadar giden geniş bir yelpaze içinde tanımlanmaktadır. Bu Kılavuzda, yeterlilik seviyeleri aralıklar şeklinde verilmektedir ve bir bireyin bildiği yabancı bir dil ile her seviyede neleri yapıp neleri yapamayacağını, dilin nerede, ne zaman veya nasıl öğrenildiğine bakılmaksızın tarif eder. Bu seviyeler, birlikte her seviyenin kendi tüm alt kategorilerini de içine aldığı aşamalı bir organizasyon şeması oluşturur. Bu Kılavuz, herhangi bir özel teoriye, pedagojik yönteme veya eğitim müfredatına dayanılarak hazırlanmamıştır. Bu Kılavuz, ne bir bireyin bir dili nasıl öğrendiğini açıklar, ne de nasıl öğrenmesi gerektiği konusunda önerilerde bulunur ve bu tür amaçlar için kullanılmamalıdır. Bu Kılavuz, sadece bir bireyin işlevsel dil yeteneğinin değerlendirilmesi için bir araçtır. ACTFL Yeterlilik Kılavuzu, ilk olarak 1986 yılında ABD Hükümetinin Kurumlar Arası Dil Yuvarlak Masası (ILR) Yetenek Seviyesi Tarifleri metninden akademik toplum için uyarlanarak yayımlanmıştır. ACTFL Yeterlilik Kılavuzunun bu üçüncü baskısı, Dinleme ve Okuma metninin 1986 yılındaki orijinal baskısından bu yana yapılmış ilk revizyonlarını ve ayrıca sırasıyla 1999 ve 2001 yıllarında gerçek yaşam koşullarında değerlendirme ihtiyaçlarını yansıtacak şekilde revize edilmiş olan ACTFL Konuşma ve Yazma Kılavuzunun ikinci revizyonunu içermektedir baskısındaki yenilikler arasında şunlar bulunmaktadır: Konuşma ve Yazma Kılavuzunda ana seviye olarak Seçkin seviyesinin eklenmesi, Dinleme ve Okuma Kılavuzunda Đleri seviyesinin Üst, Ara ve Alt olmak üzere üç alt kategoriye ayrılması ve tüm beceri gruplarında Đleri, Orta ve Başlangıç seviyelerinin genel tariflerinin eklenmesi Kılavuzunun yeni bir özelliği de bir çevrimiçi yayımının yapılmış olmasıdır ve bu yayımda Konuşma ve Yazma'nın her seviyesi için açıklamalı terminoloji ve dipnotlu multimedya performans örnekleri sunularak ve Okuma ve Dinleme'nin her seviyesi için sözlü ve yazılı metin ve görev örnekleri kullanılarak ilave açıklamalar verilmiştir. ACTFL Yeterlilik Kılavuzunun asıl uygulama konusu, işlevsel dil yeteneğinin değerlendirilmesinde kullanılmasıdır. Bu Kılavuz, akademik ve işyeri ortamlarında genel bir değerlendirme yapmada kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Ancak, bununla birlikte bu Kılavuzun eğitsel faydaları da vardır. ACTFL Yeterlilik Kılavuzu K-12 sınıfı Okul Öğrencileri (1998) için hazırlanmış olan ACTFL Performans Kılavuzunun geliştirilmesinde bir temel kaynak olarak alınmıştır ve Ulusal Yabancı Dil Öğrenme Standartları (1996, 1998, 2006) ile birlikte, öğrencilerin içerik standartlarını ne kadar iyi karşıladıklarını tespit etmede kullanılır. Geçtiğimiz 25 yıl boyunca, ACTFL Kılavuzunun Amerika Birleşik Devletlerinde dil öğretme ve öğrenme alanında giderek artan büyük bir etkisi olmuştur. 3 ACTFL 2012 YETERLILIK KILAVUZU ACTFL, INC., 2012

4 ACTFL 2012 YETERLILIK KILAVUZU KONUŞMA karşılaşacakları sınırları da ifade etmektedir. Giriş ACTFL 2012 Yeterlilik Kılavuzu - Konuşma başlığı altında beş ana yeterlilik seviyesi tanımlanmaktadır: Seçkin, Üstün, Đleri, Orta ve Başlangıç. Her ana seviyenin tanımı, belirli bir aralıktaki yeteneği tarif eder. Bu seviyeler, hep birlikte her seviyenin kendi tüm alt kategorilerinin de sınıflandırıldığı bir organizasyon şeması oluşturur. Ana seviyelerden olan Đleri, Orta ve Başlangıç seviyeleri, ayrıca kendi içlerinde Üst, Ara ve Alt olmak üzere kategorilere ayrılmıştır. Bu Kılavuzda, konuşmacıların her bir seviyede yerine getirebilecekleri görevler ve bunlarla ilgili o seviyede yapabilecekleri konuşmaların içerik, bağlam, doğruluk ve söylem çeşitleri açıklanmaktadır. Ayrıca, konuşmacıların bir üst seviyede işlev görmeye çalıştıklarında Bu Kılavuz hem Kişilerarası konuşmaları (interaktif, iki yönlü iletişimleri) hem de Sunum konuşmalarını (tek yönlü, etkileşimli olmayan iletişimleri) değerlendirmek için kullanılabilir. Konuşma yeterliliğinin yazılı açıklamalarına her ana seviyenin özelliklerini gösteren konuşma örnekleri de çevrimiçi olarak eşlik etmektedir. ACTFL 2012 Yeterlilik Kılavuzu Konuşma bölümü, hiçbir değişiklik yapılmaksızın baştan sona eksiksiz basılması ve ACTFL'ye ait olduğunun belirtilmesi şartıyla, kâr amacı gütmeyen eğitim amaçlarına münhasır kullanılabilir. SEÇKĐN Seçkin seviyedeki Konuşmacılar bir dili doğru, verimli ve etkili olarak ustaca kullanabilirler. Bu konuşmacılar, dilin çok iyi eğitimli ve ifadeli birer kullanıcılarıdır. Geniş boyutlu dünya sorunları ve son derece soyut kavramlar üzerinde kültürel normlara uygun fikirler yürütebilirler. Seçkin seviyeli konuşmacılar, kendilerine ait olsun veya olmasın, her hangi bir bakış açısını savunmayı sağlayacak, ikna edici ve varsayımsal söylemleri temsil amaçları için kullanabilirler. Kendi konuşma tarzlarını çeşitli hedef kitlelerin seviyesine uyarlayarak şekillendirebilir ve konuşmalarını hedef kültüre tam uyumlu bir şekilde sunabilirler. Seçkin seviyedeki konuşmacılar son derece sofistike ve tam anlamıyla organize edilmiş uzun bir söylem üretebilirler. Aynı zamanda, kültürel ve tarihsel öğelere sık sık atıfda bulunarak daha az sözle daha derin anlamları ifade edebilen özlü konuşmalar yapabilirler. Bu seviyede, sözlü söylemlerin kalitesi genellikle yazılı söylemlerin kalitesine benzer. Yine de bununla birlikte, bu seviyede, anadili konuşanlardan farklı bir aksan, anadili konuşanlar gibi etkili ifadeleri bulmada eksiklik, çok derin kültürel öğelerin sınırlı bir kullanımı ve/veya ara sıra ortaya çıkan dil hatası görülebilir. ÜSTÜN Üstün seviyedeki Konuşmacılar resmi ve gayri resmi ortamlarda doğruluk ve akıcılık ile iletişim kurarak çeşitli konularda somut ve soyut bakış açılarını tam ve etkili bir şekilde aktarabilirler. Kendi ilgi ve özel yetkinlik alanlarını

5 ACTFL 2012 Yeterlilik Kilavuzu KONUŞMA tartışabilir, karmaşık konularda ayrıntılı açıklamalarda bulunabilir ve uzun ve tutarlı tasvirleri kolaylık, akıcılık ve doğruluk ile yapabilirler. Bu konuşmacılar, sosyal ve siyasi konular gibi, kendilerini ilgilendiren bir dizi konu hakkında görüşlerini sunabilir ve bu görüşleri desteklemek için iyi yapılandırılmış argümanlar üretebilirler. Ayrıca, alternatif imkânları araştırmak için hipotezler kurup geliştirebilirler. Bu konuşmacılar, uygun olduğunda, soyut konularda bile kendi görüşlerini ifade ederken, doğal olmayan uzun süreli tereddütler göstermeksizin geniş söylemler üretebilirler. Ancak, böyle bir söylemin kendisi tutarlı olsa bile, yine de hedef dilin dışında başka dile ait konuşma kalıplardan etkilenmiş olabilir. Üstün seviye konuşmacılar, ana fikirleri sözdizimsel, sözlüksel ve fonetik unsurlar kullanmak suretiyle destekleyici bilgiden ayırma ve sıralayıp sunma gibi bir dizi değişik etkileşim ve söylem stratejileri kullanırlar. Üstün seviyedeki konuşmacılar, nadiren yaptıkları bir iki hata haricinde temel dil yapısının kullanımında hiç bir hata alışkanlığı göstermezler ve yaptıkları nadir hatalar, özellikle düşük frekanslı dil yapıları ve karmaşık yüksek frekanslı dil yapılarında görülür. Bu tür hatalar oluştuğunda bile, yerli muhatabın dikkatini dağıtmaz ya da iletişimi bozmazlar. ĐLERĐ İleri seviyedeki Konuşmacılar karşılıklı söyleşilere katılarak otobiyografik konular hakkında bilgi iletebilirler ve toplumsal, ulusal, ya da uluslararası konularda açık bir şekilde tartışabilirler. Konu başlıklarını, anlatım ve açıklamalarda geçmiş, şimdiki ve gelecek zaman kalıplarını kullanmak suretiyle somut olarak işleyebilirler. Bu konuşmacılar, aynı zamanda beklenmedik bir komplikasyon oluşturan bir sosyal durumla başa çıkabilirler. İleri seviye konuşmacıların dili zengindir ve sözlü paragraf kurma, İleri seviye konuşmalarda uzunluk ve söylemin bir göstergesidir. İleri seviye konuşmacılar, konuştukları dilin temel yapısına ve genel kelime dağarcığına yeterince hakimdirler ve konuşmaları hedef dilin sahibi yerli kişilerce ve hatta yabancıların konuşmalarına alışık olmayan kişilerce de kolayca anlaşılır. Đleri Üst İleri seviyenin Üst kategorisindeki konuşmacılar, tüm İleri seviye dil görevlerini kolaylık, güven ve yetkinlikle gerçekleştirebilirler. Tüm zaman kiplerinde her vakit ayrıntılı açıklama yapabilirler ve tam ve doğru anlatımda bulunabilirler. Buna ek olarak, İleri Üst seviye konuşmacılar, Üstün seviyeye ait görevleri de yerine getirebilirler, ancak konuşma performansını çeşitli konularda bu seviyede tam olarak devam ettiremezler. Kendi görüşlerini destekleyici yapılandırılmış bir argüman sunabilirler ve hipotez kurabilirler, ama tekrar eden hatalar görülür. Bu konuşmacılar, bazı soyut konularda, özellikle kendi özel ilgi ve uzmanlık alanları ile ilgili soyut konularda görüş sunabilirler, ama genel olarak, çeşitli somut konularda görüş sunmada daha rahattırlar. İleri Üst seviyedeki konuşmacılar, bazı kavrama yetersizliklerini veya kelimelerdeki sınırlı kapasitelerini, çeşitli iletişim stratejilerini güvenle kullanarak, örneğin farklı sözcükleri kullanmak suretiyle, dolaylı sözler ile ve örneklemeler yaparak iyi gelişmiş becerileriyle telafi edebilirler. Anlamları ifade etmek için tam doğru kelime ve diksiyon kullanırlar ve çoğu zaman yüksek bir akıcılık ve konuşma kolaylığı gösterirler. Ancak, çeşitli konularda Üstün seviyeye ilişkin karmaşık görevleri gerçekleştirmek için çağrıldıklarında, konuştukları dil zaman zaman bozulur veya yetersiz kalır ya da argüman veya hipotez kullanmak yerine sadece bir betimleme veya anlatım kullanmak suretiyle sadeleştirmeye kaçarak bu görevin zorluklarından tamamen kaçabilirler. 5 ACTFL 2012 YETERLILIK KILAVUZU ACTFL, INC., 2012

6 ACTFL 2012 Yeterlilik Kilavuzu KONUŞMA Đleri Ara İleri seviyenin Ara kategorisindeki konuşmacılar, çok sayıdaki iletişimsel görevi kolaylık ve güvenle idare edebilirler. Bunlar, iş, okul, ev ve eğlence faaliyetlerini ilgilendiren çeşitli somut konuların yanı sıra güncel, kamusal ve kişisel ilgi alanlarına ya da bunlara yakın konularda çoğu kez gayri resmi ve bazen resmi olarak aktif görüş alış verişinde bulunabilirler. İleri Ara seviye konuşmacılar, geçmiş, şimdiki ve gelecek zaman kalıplarında iyi bir hakimiyetle tam ayrıntılı bir anlatım sağlama ve açıklama yapma becerisi gösterirler. Bir paragraf boyutunda yaptıkları anlatım ve açıklamalarda sundukları ilgili ve destekleyici olgular bir birine bağlıdır ve bir bütünlük arzeder. İleri Ara seviye konuşmacılar, aşina oldukları herhangi bir rutin durum ya da iletişimsel görev kapsamında meydana gelen komplikasyonların veya beklenmedik olayların getirdiği dil zorluklarını başarılı bir şekilde aşabilirler ve bu görevleri nisbi bir kolaylık ile yapabilirler. Dolaylı ifadeler kullanma veya farklı kelimeler kullanarak değişik şekilde ifade etme gibi iletişimsel stratejileri genellikle bu amaç için kullanırlar. İleri seviye görevlerde çalışan İleri Ara seviyedeki konuşmacıların konuşmaları, önemli bir akışkanlıkla kendini belli eder. Bunların kelime dağarcığı, oldukça geniş sayılır, ancak belirli bir alandaki uzmanlık veya ilgi konusu hariç, diğer konulardaki kelime bilgileri genel bir yapıya sahiptir. Bunların söylemleri, zaman zaman hedef dilin paragraf yapısı yerine kendi ana dillerinin sözlü paragraf yapısını yansıtıyor gibi de olabilmektedir. İleri Seviyenin Ara kategorisindeki konuşmacılar, bir dizi bilindik ve somut yaklaşımla ele alınan konulardaki konuşmalara, doğruluk, hassasiyet ve açıklıkla katkıda bulunurlar ve amaçladıkları mesajlarını yanlışlık yapmadan veya karışıklığa yol açmadan iletirler. Yabancılarla iletişime alışık olmayan yerli konuşmacılar tarafından kolayca anlaşılırlar. Üstün seviyeye ait konuları veya işlevleri gerçekleştirmeleri istendiğinde yaptıkları konuşmaların kalitesi ve/veya miktarında genel bir düşüş olur. Đleri Alt İleri seviyenin Alt kategorisindeki konuşmacılar çeşitli iletişim görevlerini yerine getirebilirler. Bunların, okul, ev ve boş zaman faaliyetleri ile ilgili konulardaki gayri resmi konuşmalara her zaman ve resmi konuşmalara bazan katılmaları mümkündür. Aynı zamanda istihdam, güncel olaylar ve kamu ve toplum yararına olan meselerle ilgili bazı konularda da konuşabilirler. İleri Alt seviye konuşmacılar, geçmiş, şimdiki ve gelecek zaman kalıplarında kabul edilir bir hakimiyetle bir paragraf boyutunda bir anlatım sağlama ve açıklama yapma becerisi gösterirler. İleri Alt seviye konuşmacılar, bu anlatım ve açıklamaları yaparken, cümleleri paragraf uzunluğundaki bir söylemde birleştirip bağlarlar, ancak bu anlatım ve açıklamaları, birbirine örgülü kısımlar yerine ayrı ayrı öbekler şeklinde yaparlar. Bunlar, bir komplikasyon veya beklenmedik olayın ortaya çıkardığı temel dil zorluklarını uygun bir tarzda halledebilirler. İleri Alt seviye konuşmacıların ürettiği yanıtlar genellikle tek bir paragrafdan daha uzun değildir. Konuşmacının baskın anadili, ifadelerin yanlış kullanımından, bire bir çevirilerden, ya da o ana dile özgü sözlü paragraf yapısının kullanımından belli olabilmektedir. Zaman zaman, yaptıkları söylemlerin seviyesi, belirgin bir düzensiz akışla gider ve farkedilir ölçüde kendini düzeltme gayretinden dolayı bu seviyenin en altına da inebilir. Daha genel söylemek gerekirse, İleri Alt seviye konuşmacıların konuşma performansı 6 ACTFL 2012 YETERLILIK KILAVUZU ACTFL, INC., 2012

7 ACTFL 2012 Yeterlilik Kilavuzu KONUŞMA genel olarak düzensiz olma eğilimi gösterir. İleri Alt seviye genellikle konuşmada bazı gramer hataları (örneğin fiil eklerinin tutarsız kontrolü) ile kendini belli eder, ancak bununla beraber, İleri seviye uygulamaların gerektirdiği genel performansı, asgari düzeyde de olsa sürdürebilir. İleri Alt seviye konuşmacıların kelimeleri çoğu zaman konuya özgü olmaktan yoksundur. Bununla birlikte, İleri Alt seviye konuşmacıların, cümleleri değişik kelimelerle yeniden kurma ve dolaylı ifadeler kullanma gibi bazı iletişim stratejilerini kullanma becerileri vardır. İleri Alt seviye konuşmacılar, amaçlanan mesajlarını iletmek için konuşmalara yeterli doğruluk, açıklık ve hassasiyetle ve yanlışlık veya karışıklık olmadan katılırlar. Bunların konuşmaları yabancılarla iletişime alışık olmayan yerli konuşmacılar tarafından, bazan tekrar veya düzeltme gerektirse de, kolayca anlaşılabilir. Üstün seviyeye ait konuları veya işlevleri gerçekleştirmek istediklerinde yaptıkları konuşmaların kalitesi ve miktarında ciddi bir düşüş olur. ORTA Orta seviyedeki konuşmacılar, öncelikle kendi günlük yaşamları ile ilgili bilinen konularda konuşurken gerekli dille üretme yetenekleriyle ayırt edilirler. Bunlar, kişisel bir meramı ifade etmek için öğrenilmiş dil öğelerini yeniden düzenleyerek kullanabilirler. Orta seviye konuşmacılar, basit soruları sorabilir ve basit güncel hayat ihtiyaçları ile ilgili durumların gereklerini yerine getirebilirler. Bunlar, tipik olarak şimdiki zaman kalıbında olmak üzere, kopuk cümleler kurmakla başlayıp birbirine bağlı cümle dizilerine kadar varan bir oranda, cümle seviyesinde dil üretirler. Orta seviye konuşmaları, bir dili yeni öğrenmekte olan kişiler ile muhatap olmaya alışık bireyler tarafından anlaşılabilir. Orta Üst Orta Üst seviye konuşmacılar, Orta seviyeye ait rutin görevler ve sosyal durumlar ile ilgili iletişimleri kolaylık ve güvenle dile getirebilirler. Bunlar, kendi işleri, okul, eğlence, özel ilgi ve yetki alanları ile ilgili temel bilgi alışverişini gerektiren basit uygulamaları ve sosyal durumları başarıyla gerçekleştirebilirler. Orta Üst seviye konuşmacılar, İleri seviyeye ilişkin önemli sayıda görevi yerine getirebilirler, ancak bu görevlerin hepsini her zaman iyi bir performansta sürdürmeleri mümkün değildir. Orta Üst seviye konuşmacılar, tüm zaman kalıplarını bir paragraf uzunluğunda bir birine bağlı söylemler içinde kullanarak anlatım ve açıklama yapabilirler, ancak bunu her zaman başaramazlar. Tipik olarak, Orta Üst seviye konuşmacılar, İleri seviye bir görevi gerçekleştirmek istediklerinde, konuşmaları bazı anlatımda tutukluk/kopma özellikleri sergiler, örneğin bu kusurlar tam bir anlatımı veya açıklamayı uygun temel zaman kalıbı içinde tamamlamada yetersizlik, bir paragraf uzunluğundaki söylemi sürdürememe veya seçtikleri kelimelerin çeşitlilik ve uygunluğunda ortaya çıkan bir azalma şeklinde olabilir. Orta Üst seviye konuşmacıların konuşmaları, genel olarak yabancılarla irtibata alışık olmayan yerli konuşmacılar tarafından anlaşılabilir, ancak konuşmalarında başka bir dilin etkisi bariz şekilde görülebilmektedir (örneğin, birden fazla dil kullanma, yanlış ifadeler kullanma, bire bir tercümeler yapma gibi) ve iletişimlerinde tekrar eden boşluklar da ortaya çıkabilmektedir. 7 ACTFL 2012 YETERLILIK KILAVUZU ACTFL, INC., 2012

8 ACTFL 2012 Yeterlilik Kilavuzu KONUŞMA Orta Ara Orta seviyenin Ara alt seviyesindeki Konuşmacılar, çeşitli temel sosyal durumların ortaya çıkardığı karmaşık olmayan iletişim uygulamalarını başarıyla idare edebilirler. Konuşmaları, genelde hedef kültürde güncel ihtiyaçları için gerekli olan ve sık karşılaşılan somut iletişimlerle sınırlıdır. Bunlar, kendileri, aile, ev, günlük aktiviteler, özel ilgi alanları ve kişisel tercihleriyle ilgili iletişim alanları ve fiziksel ve sosyal ihtiyaçlar, örneğin gıda, alışveriş, seyahat ve konaklama gibi iletişim konularını içerir. Orta Ara seviye konuşmacılar, özellikle somut sorulara ya da bilgi taleplerine tepkisel yanıt vererek iletişim kurma eğilimindedirler. Ancak, bu konuşmacılar, gerektiğinde yol tarifi, fiyat ve hizmetler gibi temel ihtiyaçlarını gidermek için basit bilgiler elde etmek üzere çeşitli sorular sorma yeteneğine de sahiptirler. İleri seviye konuları ele almaları ve iletişim kurmaları istendiğinde bazı bilgileri sağlarlar, fakat, fikirleri birbirine bağlamada, zaman ve yönü idare etmede ve dolaylı ifadeler üretme gibi iletişim stratejilerini kullanmada zorluk çekerler. Orta Ara seviye konuşmacılar, hedef dili kullanarak kişisel meramlarını ifade edebilirler, bunu yaparken de kısmen bilinen öğeleri kullanarak ya da yeniden düzenleyerek tipik cümleler veya cümle dizilerinden oluşan yanıtlar üretirler. Bunların kendilerini ifade etmeleri gerektiğinde doğru kelimeleri ve uygun dil kalıplarını ararken konuşmalarında duraksamalar, tekrarlı evirip çevirmeler ve kendi kendini düzeltmeler görülür. Orta Ara seviye konuşmacıların kelime dağarcığında ve/veya telaffuz ve/veya dilbilgisi ve/veya sözdizimindeki bu kısıtlamalara rağmen, konuşmaları genellikle yabancılarla konuşmaya alışık olan sempatik muhataplar tarafından anlaşılır. Genel olarak, Orta Ara seviye konuşmacılar, Orta seviye uygulamaları yaparken rahattırlar ve bunu Orta-seviye dilin gereklerine uygun olarak önemli bir oranda ve düzeyde gerçekleştirirler. Orta Alt Orta seviyenin Alt kategorisindeki konuşmacılar, basit sosyal ortamlarda dil ile yeni ifadeler oluşturarak sınırlı sayıdaki bazı basit iletişimsel uygulamaları başarıyla idare edebilirler. Konuşmaları, hedef dilin kültüründe güncel ihtiyaçlar için gerekli bazı somut iletişimler ve tahmin edilebilir konularla sınırlıdır. Bu konular, kendilerine ait temel kişisel bilgiler ile alakalıdır; örneğin, kendileri ve aileleri, yemek siparişi ve kolay alışverişleri yapabilme gibi bazı günlük aktiviteler ve kişisel tercihler bunların arasındadır. Orta Alt seviyedeki konuşmacılar, öncelikle tepki verme konumundadırlar ve doğrudan sorulan sorulara veya bilgi taleplerine yanıt verirken zorlanırlar. Bunlar, ayrıca duruma uygun bir kaç soru da sorabilirler. Orta Alt seviye konuşmacılar, zorlanarak da olsa Orta seviye işlevleri yapabilirler. Orta Alt seviye konuşmacılar, bildiklerini ve muhataplarından işittiklerini kısa açıklamalar ve ayrık cümleler şeklinde bir araya getirip yeniden birleştirerek kişisel meramlarını ifade edebilirler. Bunlar, kendi mesajlarını şekillendirmek için uygun dil kalıplarını ve kelimeleri bulma ile uğraştıklarından konuşmaları sık sık tereddüt ve yanlışlar ile doludur. Bunların konuşmaları sık duraksamalar, yetersiz kalıplar ve kendini düzeltmeler ile hemen kendini belli eder. Telaffuzları, kelime ve sözdizimleri kendi ana dillerinden güçlü bir şekilde etkilenir. Sık sık tekrarlamalar ve yeniden cümleler kurma gerektirebilen yanlış anlamaların olmasına rağmen, Orta Alt seviye konuşmacıların konuşmaları genellikle, ancak sempatik muhataplar tarafından, özellikle de 8 ACTFL 2012 YETERLILIK KILAVUZU ACTFL, INC., 2012

9 BAŞLANGIÇ ACTFL 2012 Yeterlilik Kilavuzu KONUŞMA yabancılara alışık olan kişilerce anlaşılabilecek seviyededir. Başlangıç seviyesindeki konuşmacılar, kendileriyle direct ilgili tahmin edilebilir gündelik konularla ilgili kısa mesajlarlaz iletişim kurabilirler. Bu konuşmacılar, bu iletişimi, öncelikle karşılaştıkları, ezberledikleri ve hatırladıkları kopuk kelimeleri ve ifadeleri kullanmak suretiyle yaparlar. Başlangıç seviyesindeki konuşmacıların konuşmaları, yabancıların konuşmasına alışık en sempatik muhataplar tarafından bile zorlukla anlaşılabilir. Başlangıç Üst Başlangıç seviyesinin Üst kategorisindeki konuşmacıların Orta seviye ile ilgili çeşitli görevleri yerine getirebilirler, ancak bu seviyede bir performansı sürdürmeleri mümkün değildir. Bunlar, basit sosyal konularda komplike olmayan bir dizi iletişim uygulamalarını gerçekleştirebilirler. Bunların konuşmaları, hedef dilin kültüründe temel ihtiyaçları karşılamak için gerekli olan temel kişisel bilgiler, temel nesneler ve sınırlı sayıda faaliyetler, tercihler ve acil ihtiyaçlar gibi tahmini kolay bir kaç konu ile sınırlıdır. Başlangıç Üst seviye konuşmacılar, kendilerine doğrudan sorulan basit sorulara ve bilgi taleplerine cevap verirler. Bunlar, ayrıca formüle edilmiş bir kaç soruyu da sorabilirler. Başlangıç Üst seviye konuşmacılar, kişisel meramlarını daha çok öğrenilmiş hazır cümleleri kullanarak veya bunları muhataplarından işittikleriyle birleştirerek ifade edebilirler. Bunların dili, öncelikle geniş zaman kipinde kurulmuş kısa ve bazan kesik cümlelerden oluşur ve tereddütlü veya yanlış da olabilir. Öte yandan, bunların konuşmaları sık sık hazır ibarelerin ve öğrenilmiş hazır konuların açılımlarından oluştuğundan kulağa bazan şaşırtıcı derecede akıcı ve doğru gelebilir. Telaffuzları, kelimeleri ve sözdizimleri ağır derecede kendi ana dillerinin etkisi altında kalabilmektedir. Sık sık yanlış anlamalar olabilir fakat Başlangıç Üst seviyedeki konuşmacıların konuşmaları ancak yapılan tekrarlar veya cümleleri değişik şekillerde yeniden ifade etmeler suretiyle yabancılara alışık sempatik muhataplar tarafından anlaşılabilir. Orta seviye ile ilgili çeşitli konuları ele almaları ve işlevleri gerçekleştirmeleri istendiğinde, Başlangıç Üst seviyedeki bir konuşmacı, bazen anlaşılır cümleler ile yanıt verebilir, ancak tüm söylemlerini cümle seviyesinde sürdürmeyi başaramaz. Başlangıç Ara Başlangıç seviyesinin Ara alt kategorisindeki konuşmacılar, dili öğrendikleri özel konu bağlamları ile sınırlı bir dizi kopuk kelimeyi ve ezberledikleri ifadeleri kullanarak en asgari bir seviyede iletişim kurabilirler. Doğrudan sorulan sorulara yanıt verirken, bir seferde sadece iki veya üç kelime söyleyebilir ya da arada bir, hazır ibarelerden oluşan cevaplar verebilirler. Bunlar, basit kelimeler bulmaya veya kendi kelimelerini ve muhataplarının kelimelerini tekrar tekrar kullanmaya çalıştıklarından sık sık duraksama yaparlar. Başlangıç Ara seviye konuşmacılar, yabancılarla konuşmaya alışık en sempatik muhataplar tarafından bile güçlükle anlaşılabilirler. Orta seviyeye ilişkin konuları ele almaları ve konuşmaları istendiğinde, sık sık tekrarlamalar yaparlar, kendi ana dillerine ait kelimelere başvururlar ya da sessiz kalırlar. 9 ACTFL 2012 YETERLILIK KILAVUZU ACTFL, INC., 2012

10 ACTFL 2012 Yeterlilik Kilavuzu KONUŞMA Başlangıç Alt Başlangıç seviyesinin Alt kategorisindeki konuşmacıların gerçek bir fonksiyonel yeteneği yoktur ve bozuk telaffuzları nedeniyle, neredeyse anlaşılmaları imkansızdır. Yeterli süre ve tanıdık ipuçları verilmesi halinde, basit selamlaşmaları yapabilir, kim olduklarını söyleyebilir ve yakın çevrelerindeki tanıdık bir dizi nesnenin isimlerini verebilirler. Orta seviye ile ilgili işlevleri gerçekleştirmeleri veya konuları ele almaları mümkün değildir ve bu nedenle de gerçek bir konuşma ortamına katılamazlar. 10 ACTFL 2012 YETERLILIK KILAVUZU ACTFL, INC., 2012

11 ACTFL 2012 YETERLILIK KILAVUZU YAZMA karşılaşacakları kısıtlamalar tarif edilmektedir. Giriş ACTFL 2012 Yeterlilik Kılavuzu - Yazma başlığı altında beş ana yeterlilik seviyesi tanımlanmaktadır: Seçkin, Üstün, Đleri, Orta ve Başlangıç. Her ana seviyenin açıklaması, belirli bir aralıktaki yeteneği tarif eder. Bu seviyeler, hep birlikte her seviyenin tüm alt kategorilerinin de sınıflandırıldığı bir organizasyon şeması oluşturur. Ana seviyelerden olan Đleri, Orta ve Başlangıç seviyeleri, ayrıca kendi içlerinde Üst, Ara ve Alt olmak üzere kategorilere ayrılmıştır. Bu Kılavuzda, yazarların her bir seviyede yerine getirebilecekleri görevler ve bunlarla ilgili o seviyede yazacakları yazıların içerik, bağlam, doğruluk ve söylem çeşitleri açıklanmaktadır. Ayrıca, yazarların bir üst seviyede işlev görmeye çalıştıklarında Bu Kılavuz kuralları ya Sunumla alakalı (makaleler, raporlar, mektuplar) veya Kişilerarası olan yazılı metinleri (anında mesajlaşma, e-posta iletişimi, kısa mesajlaşmalar) tanımlamak için kullanılabilir. Ayrıca, bu kurallar spontane (acil, düzenlenmemiş) veya üzerinde önceden düşünülmüş (gözden geçirilmiş, düzenlenmiş) bir yazı için de geçerlidir. Bu Kılavuz, yazma sürecinden ya da amacından daha ziyade üretilen yazıları tarif ettiğinden bu mümkün olmaktadır. Yazma yeterliliğinin buradaki yazılı açıklamalarına eşlik eden ve her ana seviyenin özelliklerini gösteren yazı örnekleri çevrimiçi olarak da mevcuttur. ACTFL 2012 Yeterlilik Kılavuzu Yazma bölümü, hiçbir değişiklik yapılmaksızın baştan sona eksiksiz basılması ve ACTFL'ye ait olduğunun belirtilmesi şartıyla, kâr amacı gütmeyen eğitim amaçlarına münhasır kullanılabilir. SEÇKĐN Seçkin seviyedeki yazarlar, resmi yazışmaları, makam belgelerini ve dergi makaleleri gibi resmi yazılı iletişim görevlerini yürütebilirler. Bunlar, profesyonel, akademik ve toplumsal konularda analiz yazıları yazabilirler. Buna ek olarak, seçkin seviyedeki yazarlar, dünya meselelerini çok kavramlaştırılmış bir şekilde ele alıp değerlendirebilirler. Bu yazarlar, kendilerine ait olan veya olmayan bir bakış noktasını savunmalarını sağlayacak ikna edici ve varsayımsal söylemleri temsil teknikleri ile kullanabilirler. Bu yazarlar, ayrıca incelik ve nüans ile iletişim kurabilirler. Seçkin seviye yazılar, sofistikedir ve ileri seviye okuyuculara yöneliktir. Bu seviyedeki yazarlar kendi okurları için yazı yazarlar; yazılarının içerik dilini okuyucularının ihtiyaçlarına göre seçerler. Seçkin seviyedeki yazılar, yoğun ve karmaşıktır; bununla beraber, ifadeler özlü ve anlam yüklüdür. Bu yazılar, ustaca hazırlanmıştır ve hedef kültürün düşünce kalıplarını yansıtacak şekilde organize edilmiştir. Seçkin seviyede, yazının uzunluğu belirleyici bir faktör değildir. Seçkin seviye metinler, bir şiir gibi kısa ya da bir bilimsel eser gibi uzun olabilir. Seçkin seviyedeki Yazarlar, dilin karmaşık sözcüksel, dilbilgisel, sözdizimsel ve üslup özelliklerini kontrol etme becerisi gösterirler. Söylem yapısını ve noktalamaları, sadece anlamı düzenlemenin ötesinde, stratejik olarak 11 ACTFL 2012 YETERLILIK KILAVUZU ACTFL, INC., 2012

12 ACTFL 2012 Yeterlilik Kilavuzu YAZMA yazının anlamını genişletmek için de kullanırlar. Yaklaşımları, genellikle seçilen metin türüne ve hedef kültüre uygundur. ÜSTÜN Üstün seviyedeki Yazarlar, resmi ve gayri resmi yazışmaları, derinliğine özetleri, raporları ve çeşitli sosyal, akademik ve mesleki konulardaki bir çok araştırma yazılarını üretebilirler. Bu konulardaki yaklaşımları, somut kavramların ötesinde soyut kavramlara kadar gider. Üstün seviyedeki Yazarlar, karmaşık konuları açıklama ve ikna edici argümanlar ve hipotezler geliştirerek görüşlerini sunma ve destekleme becerisi gösterirler. Bunların konuları ele alış tarzları, yapısal ve sözlüksel öğeleri ve yazılı protokolleri etkin kullanmalarıyla daha da gelişir. Bunlar, sadece okuyucu için önemli olan noktaları aktarmak üzere mevcut fikirlerini düzenlerler ve önem sırasına göre dizerler. Fikirleri arasındaki ilişki, örgütsel ve gelişim ilkeleri (örneğin, neden ve sonuç, karşılaştırma, kronoloji) nedeniyle her zaman nettir. Bu yazarlar, genellikle bir dizi paragraf gerektiren bir konuyu uzun boylu değerlendirme yeteneğine sahiptirler ve bir kaç sayfa uzunlukta bir yazıyı da kolaylıkla yazabilirler. Üstün seviyedeki Yazarlar, dilbilgisi kurallarında ve sözdizimlerinde, hem genel hem de özel/mesleki sözcüklerde, imla veya sembol üretimleri, uyumlu yapılar ve noktalama kurallarında ileri derecede hakimiyet gösterirler. Kullandıkları kelimeler kusursuzdur ve çeşitlidir. Bu seviyedeki yazarlar, yazılarını kendi okuyucu kitlelerine yönelik hazırlarlar; yazıları akıcı olduğundan okuyucularının görevini kolaylaştırırlar. Üstün seviyedeki Yazarlar, genellikle hedef dili kültürel, yapısal ya da üslupsal açıdan kontrol etmeye çalışmazlar. Üstün seviyedeki Yazarlar, hata alışkanlıkları göstermezler; ancak, zaman zaman özellikle düşük frekanslı yapılarda ufak hataları olabilir. Böyle hatalar olduğunda, yazının anlamını etkilemez ve nadiren yerli okuyucunun dikkatini çeker. ĐLERĐ İleri Seviye Yazarlar, rutin olan resmi ve gayri resmi yazılı iletişimleri, anlatıları, açıklamaları ve gerçek durumların özetlerini yazabilme becerisi gösterirler. Bu yazarlar, geçmiş, şimdiki ve gelecek zaman kalıpları gibi temel kalıplar ile anlatım ve açıklamalar yapabilirler ve ele aldıkları konuya açıklık kazandırmak için ifadeleri kendi sözcükleri ile yeniden kurabilir ve ayrıntılar sunabilirler. İleri seviye yazarlar, bir paragraf uzunluğunda ve yapısında bağlantılı söylemler üretebilirler. Bu seviyedeki yazarlar, çok sık kullanılan dilbilgisi yapılarında ve genel sözcüklerde iyi bir hakimiyete sahiptirler, bu nedenle de yazdıkları yazılar yabancıların yazılarına alışık olan yerli muhataplar tarafından anlaşılabilir. Đleri Üst İleri seviyenin üst kategorisindeki yazarlar, bir çok değişik konu hakkında önemli hassasiyet ve ayrıntıda yazı yazabilirler. Bu yazarlar, genel anlayışa uygun resmi ve gayrı resmi yazışmaları yapabilirler. Gerçekçi bir doğaya sahip özetleri ve raporları yazabilirler. Ayrıca, özel ilgi alanları ve özel beceri alanlarıyla ilgili konularda geniş çaplı yazılar yazabilirler, ancak yazdıkları yazılar daha çok bu tür konuların somut yönlerini vurgulamaya meyillidir. İleri Üst seviye yazarlar, konulara sağlam bir hakimiyetle temel zaman kalıplarında anlatım ve açıklamalar yazabilirler. Buna ek olarak, argümanlar geliştirme ve hipotezler kurma gibi Üstün

13 ACTFL 2012 Yeterlilik Kilavuzu YAZMA seviye alanına düşen yazı yazma görevlerini yapabilme becerisi de gösterebilirler, ancak bunu her zaman yapmaları mümkün değildir; soyut veya genel olarak ele alınması gereken bir dizi değişik konuda her zaman Üstün seviye yazıların kalitesinde yazılar üretemezler. Bunların dilbilgisi yapılarına hakimiyetleri iyidir ve oldukça geniş bir kelime dağarcığına sahiptiler. Dolayısıyla İleri seviyede yazılar yazarken, genellikle kayda değer bir ifade kolaylığı gösterirler, ancak Üstün seviye ile alakalı görev talepleri altında ise hata alışkanlıkları belirir. İleri Üst seviye yazılardaki bu tür dil sınırlamalarının oluşu, bazen muhatap alınan yerli okuyucunun mesaja olan dikkatini dağıtabilir. Đleri Ara İleri Seviyenin Ara kategorisindeki Yazarlar, bir dizi mesleki ve/veya akademik yazı ihtiyaçlarını karşılayabilirler. Bunların hatırı sayılır bir hakimiyetle temel zaman kalıplarında detaylı anlatım ve açıklama yapma becerileri vardır. Bunlar genel ilgi alanları hakkında anlaşılır özetler yazabilirler. Bunların yazdıkları yazılarda birkaç paragraf uzunluğuna kadar varan birbiriyle bağlantılı bir metin yapısı görülür. Hedef dilin çok sık kullanılan sözdisimsel yapılarında ve bir dizi genel sözcüklerde hatırı sayılır bir hakimiyetleri vardır. Çoğu zaman, ifade ettikleri düşünceler nettir ve biraz ayrıntı ile desteklenmiştir. Bu yazılar, hem hedef dilin hem de yazarın ana dilinin yapısal özelliklerini sergiler ve zaman zaman sözlü bir söyleme benzeyebilir. İleri Ara seviyedeki yazılar, yabancıların yazma tarzlarına alışık olmayan yerli okuyucular tarafından da anlaşılır bir düzeydedir. Üstün seviye alanına düşen görevlere çağrıldıklarında yada konuları o seviyede değerlenmeleri istendiğinde, İleri Ara seviye yazarların yazılarında bir kalite ve detay düşüklüğü hemen kendini belli eder. Đleri Alt İleri Alt seviyedeki yazarlar temel iş ve/veya akademik yazı gereklerini yerine getirebilirler. Temel zaman dilimlerinde, çekim kurallarını nisbeten iyi kullanarak, olanları anlatma ve tanımlama becerisi gösterirler. Aşina oldukları konular hakkında basit kompozisyonlar yazabilirler. İleri Alt seviye yazarlar cümleleri biraraya getirip birbirine bağlayarak paragraf uzunluğu ve yapısına sahip metinler oluşturabilirler. Yazıları her ne kadar İleri seviyenin kıstaslarını yerine getirse de ustaca olmayabilir. İleri Alt seviyedeki yazarlar sınırlı sayıda yazı ögesini tutarlı bir şekilde biraraya getirme becerisi gösterebilirler. Yazılarında ağdalı ifadelere ve acemice tekrarlara yer vermeleri sözkonusu olabilir. Yazılarında sözlü ifade kalıpları ve anadillerinin yazı tarzlarını kullanırlar. Bu seviyedeki yazarlar, İleri seviyede rastlanan yaygın yapı ve sözcükleri asgari düzeyde kullanma becerisi gösterirler. Bazı durumlarda fazladan çaba gerektirse bile, yazdıkları metinler, sözkonusu dili anadilleri olarak bilen ve yabancıların yazılarına alışık olmayan kişiler tarafından anlaşılır. Üstün seviyeye ait fonksiyonları icra etmeye giriştiklerinde yazdıkları yazılar önemli ölçüde bozulur. ORTA Orta seviyedeki yazarlar, basit mesaj ve mektuplar, bilgi talepleri ve notlar gibi pratik yazı gereklerini karşılayacak beceriye sahiptirler. Ayrıca, yazılı olarak basit sorular sorabilir ve cevaplayabilirler. Bu seviyedeki yazarlar dil ile üretebilir ve kişisel ilgi veya sosyal gereksinim alanlarına düşen basit olgu ve fikirleri birbirine gevşekçe bağlı bir dizi cümle kullanarak ifade edebilirler. Yazılarında genellikle şimdiki zamanı kullanırlar. Bu seviyede, yazarlar temel sözcükler ve yapılar kullanarak, yabancıların yazılarına alışık kişilerin anlayabileceği ifadeler yazabilirler. Orta Üst Orta Üst seviyedeki yazarlar Orta seviyeye ait bütün pratik yazı gereklerini yerine getirebilirler. Ayrıca, iş ve/veya okul deneyimleriyle ilgili kompozisyon ve basit özetler yazabilirler. Günlük olay 13 ACTFL 2012 YETERLILIK KILAVUZU ACTFL, INC., 2012

14 BAŞLANGIÇ ACTFL 2012 Yeterlilik Kilavuzu YAZMA ve durumlarla ilgili yazılar yazarken değişik zaman dilimleri kullanarak olayları anlatabilir ve tanımlayabilirler. Bu anlatı ve tanımlar her zaman olmasa bile çoğunlukla paragraf uzunluğundadır ve genellikle, İleri seviyeye özgü bir ve ya bir kaç özelliğin hatalı kullanımını gösteren bazı deliller içerirler. Örneğin, bu yazarlar uygun ana zaman imlerinin kullanımında tutarsızlık göstererek, yazdıklarının anlaşılırlığının azalmasına sebep olabilirler. Orta Üst yazarların kullandığı sözcük, gramer ve tarzlar bu seviyedeki konuşma diline tekabül eder. Orta Üst seviye yazılar, çok sayıda ve hatta ciddi yanlışlar içerse bile, sözkonusu dili anadilleri olarak bilen ve yabancıların yazdıkları metinlere alışık olmayan kişiler tarafından genellikle anlaşılır, ancak bazı anlaşılmayan noktalar kalması olasıdır. Orta Ara Orta Alt seviyedeki yazarlar bazı pratik yazı gereklerini karşılayabilirler. Kişisel tercihler, günlük rutin, genel olaylar ve diğer kişisel konular hakkında gevşekçe bağlantılı kısa, basit notlar, kompozisyonlar ve bilgi talepleri yazabilirler. Yazılarında şimdiki zaman kullanırlar, fakat diğer zaman dilimlerine de gönderme yapabilirler. Yazı tarzları büyük çapta sözlü ifade kalıplarına benzer. Orta Ara seviyedeki yazarlar yazılarında, temel cümle yapısı ve fiil kalıplarını kontrol edebildiklerine dair ipuçları gösterirler. Yazdıkları en uygun şekilde, birbirine gevşekçe eklenmiş biri dizi cümle ve/veya soru olarak tanımlanabilir. Yazılarında bilinçli düzenlemeye çok nadiren rastlanır. Orta Ara yazarlar sözkonusu dili anadilleri olarak bilen ve yabancıların yazdıkları metinlere alışık olan kişiler tarafından kolaylıkla anlaşılabilirler. Orta Ara yazarlar Üstün seviyeye ait işlevler icra etmeye giriştiklerinde yazı kaliteleri ve miktarları düşer ve mesajları daha zor anlaşılır hale gelebilir. Orta Alt Orta Alt seviyedeki yazarlar kısıtlı miktarda pratik yazı gereklerini karşılayabilirler. Aşina oldukları konular hakkında ifade ve sorular oluşturabilirler. Yazdıkları çoğu cümle, halihazırda öğrenmiş oldukları sözcük ve yapıların yeni şekillerde düzenlenmesiyle oluşturulmuştur. Bunlar temel söz dizimi içeren kısa ve basit konuşma üslubunda yazılmış cümlelerdir. Neredeyse tamamen şimdiki zamanda yazılmışlardır. Yazdıkları çoğunlukla tekrarlar içeren birkaç basit cümleden meydana gelir. Seçilen konular büyük çapta tahmin edilebilir ve kişisel bilgiyle sınırlı kalır. Kullanılan sözcükler temel gereksinimleri ifade etmek için yeterlidir. Gramer, sözcük seçimi, noktalama işaretleri, imla ve alfabe dışı sembollerin düzenlenip kullanılmasında temel yanlışlar olabilir. Bazen fazladan çaba gerektirse bile, yazdıkları metinler, sözkonusu dili anadilleri olarak bilen ve yabancıların yazdıkları metinlere alışık olan kişiler tarafından anlaşılır. Orta Alt seviyedeki yazarlar İleri seviyeye ait yazı işlevleri icra etmeye giriştiklerinde yazıları önemli ölçüde bozulur ve mesajları noksan kalabilir. Başlangıç seviyesindeki yazarlar temel olarak sözcük ve cümlecikler yazarak liste ve notlar oluşturabilmeleriyle ayırdedilirler. Sınırlı miktarda kalıplaşmış bilgi vererek basit formlar doldurabilir ve belgeler oluşturabilirler. Bu yazarlar çok basit mesajları aktarmak amacıyla daha önceden çalıştıkları metinleri taklit edebilirler. Ayrıca, aşina oldukları sözcük ve cümleleri yazıya dökebilir, alfabedeki harfleri veya hece alfabesi sözkonusuysa hece karakterlerini kopyalayabilir veya karakter tabanlı yazı sistemi sözkonusuysa temel karakterleri taklit edebilirler. 14 ACTFL 2012 YETERLILIK KILAVUZU ACTFL, INC., 2012

15 ACTFL 2012 Yeterlilik Kilavuzu YAZMA Başlangıç Üst Başlangıç Üst seviyedeki yazarlar sınırlı miktarda temel yazı gereklerini liste, kısa mesaj, kartpostal ve basit notlar kullanarak karşılayabilirler. Kendilerini, sözkonusu dili öğrendikleri bağlamda ve önceden çalıştıkları konulara bağlı kalarak ifade edebilirler. Yazdıkları günlük hayatın mutat unsurlarına odaklanmıştır. Başlangıç Üst seviyesi yazarlar öğrenmiş oldukları sözcükleri ve yapıları biraraya getirerek çok aşina oldukları konular hakkında basit cümleler kurabilir, fakat herzaman cümle düzeyi yazılar yazmayı başaramayabilirler. Yetersiz sözcük ve/veya gramer bilgisi nedeniyle, bu seviyede yazılanların yazarın anlatmak istediklerini ancak kısmen iletebilir. Başlangıç Üst seviyesindeki yazılar sözkonusu dili anadilleri olarak bilen ve yabancıların yazdıkları metinlere alışık olan kişiler tarafından sıklıkla anlaşılır, fakat anlayışta gedikler bulunabilir. Başlangıç Ara Başlangıç Ara seviyedeki yazarlar bağlam içerisinde az sayıda sözcük ve cümleyi hafızalarından yazabilirler. Sınırlı miktarda bilgi vererek basit formlar doldurabilir ve belgeler oluşturabilir, isim, numara ve vatandaşlık gibi temel kişisel bilgileri yazabilirler. Başlangıç Ara yazarlar iyi çalışılmış, tanıdık konular hakkında sınırlı, kalıplaşmış bir dil kullanarak yazdıkları zaman büyük çapta doğru metinler üretirler. Daha az aşina oldukları konular hakkında yazarken, bu doğruluk düzeyi ciddi şekilde düşer. İmla hatalarına veya sembollerin yanlış temsiline sıklıkla rastlanabilir. İşlevsel yazı becerilerine dair az miktarda kanıt vardır. Bu seviyede, yazılanların anlaşılması, yabancıların yazdıkları metinlere alışık olan kişiler için bile zor olabilir. Başlangıç Alt Başlangıç Alt seviyedeki yazarlar aşina oldukları sözcük ve cümleleri kopyalayabilir veya yazıya dökebilir, alfabetik sistemlerde harfleri yazabilir ve hece veya karakter tabanlı olarak yazılan münferit, temel işaretleri kopyalayıp yazabilirler. Yeterince zaman verilir ve tanıdık şekilde hatırlatmalar yapılırsa, çok sınırlı sayıda münferit sözcük ve tanıdık cümleyi hafızalarından yazabilirler, fakat hata yapmaları çoklukla olasıdır. 15 ACTFL 2012 YETERLILIK KILAVUZU ACTFL, INC., 2012

16 ACTFL 2012 YETERLĐLĐK KILAVUZU DĐNLEME Giriş ACTFL 2012 Yeterlilik Kılavuzu'nun Dinleme bölümü beş ana yeterlilik seviyesini tanımlamaktadır: Seçkin, Üstün, Đleri, Orta ve Başlangıç. Her ana seviyenin tanımı bir dizi beceri aralığını temsil etmektedir. Bu seviyeler biraraya gelerek, her seviyenin kendinden aşağıdaki seviyeleri kapsadığı bir hiyerarşi oluşturmaktadır. Đleri, Orta ve Başlangıç ana seviyeleri Üst, Ara ve Alt tali seviyelerine bölünmüştür. Üstün seviyenin Üst, Ara ve Alt tali seviyelerine bölünmesi yeni bir uygulamadır. Bu uygulama Dinleme seviye tanımlarını diğer beceri seviyesi tanımlarıyla paralel hale getirmektedir. Dinleme yorumlamaya dayanan bir beceridir. Dinleyerek anlama büyük çapta, dinleyicilerin duyduklarından elde edebildikleri bilgiye ve yapabildikleri çıkarsama ve kurabildikleri bağlantılara dayanır. Dinleme Yeterlilik Kılavuzu, dinleyicilerin değişik türde sözlü metinlerle, değişik durumlarda icra edebilecekleri işlevleri tanımlamak suretiyle, dinleyicilerin sözlü iletişimi nasıl anladıklarını tanımlar. Kılavuz, dinleme becerilerinin nasıl geliştiğini, kişinin dinlemeyi nasıl öğrendiğini veya dinleme faaliyetine dair kognitif süreçleri tanımlamaz. Bunun yerine, dinleyicilerin duyduklarından ne anladıklarını tanımlamayı amaçlar. Bu kılavuz, hem Yorumsal (katılımsal olmayan, duyulan), hem de Kişilerarası (katılımsal) dinlemeyi kapsar. Dinleme yeterliliğinin yazılı tanımlarına, çevrimiçi olarak sunulan özgün konuşma örnekleri ve her ana seviyeye tekabül eden işlevsel dinleme ödevleri eşlik etmektedir. ACTFL 2012 Yeterlilik Kılavuzu Dinleme bölümü, hiçbir değişiklik yapılmaksızın baştan sona eksiksiz basılması ve ACTFL'ye ait olduğunun belirtilmesi şartıyla, kâr amacı gütmeyen eğitim amaçlarına münhasır kullanılabilir. SEÇKĐN Seçkin seviyede, dinleyiciler, farklı dinleyici kitlelerine yönelik, yüksek oranda uzmanlık gerektiren konular hakkında, çok farklı biçim, tarz ve konuşma düzeyini anlayabilirler. Seçkin seviyedeki dinleyiciler klasik tiyatro, sanat filmleri, profesyonel sempozyumlar, akademik tartışmalar, kamu politikası bildirileri, edebi metinler ve çoğu şaka ve kelime oyununda rastlanan türden ifadeleri anlayabilirler. Örtülü veya dolaylı bilgi, ton ve bakış açılarını anlayabilir ve dinleyeni ikna etmeye yönelik olarak söylenmiş argümanları takip edebilirler. Karmaşık konular hakkında söylenen, beklenmedik şekilde yön değiştiren fikirleri anlayabilirler. Ayrıca, dinleme becerileri, kültürel gönderme ve imaları kapsamlı ve derin şekilde anlayabilmeleri sonucunda gelişmiştir. Seçkin seviyedeki dinleyiciler konuşma dilinin zenginliğini anlayıp takdir edebilirler. Seçkin seviye dinleyiciler büyük çapta soyut veya teknik veya hem soyut hem teknik içerikli konuşmaları olduğu kadar çok özel anlam ifade eden, seyrek rastlanır sözcükler ve karmaşık edebi yapılar içeren konuşmaları da anlayabilirler. Bu seviyede, dinleyiciler uzun ve yoğun içerikli, yapısal olarak karmaşık, kültürel göndermeler açısından zengin, deyimler içeren ve halk ağzına tekabül eden konuşmaları anlarlar. Bunlara ek olarak, bu seviyedeki dinleyiciler incelikli ifade edilmiş veya yüksek oranda uzmanlık gerektiren bilgileri anlayabildikleri gibi biraz fazlalık içeren veya hiç gereksiz fazlalık içermeyen çok kısa metinlerin kültürel anlamlarını da tam olarak kavrayabilirler.

17 ACTFL 2012 Yeterlilik Kilavuzu DĐNLEME Seçkin seviyedeki dinleyiciler dili kültürel çerçeveden kavrarlar ve dinledikleri konuşmacının kullandığı nüans ve ince anlamlı ifadeleri anlayabilirler. Ancak yine de bazı yöresel lehçeleri ve dilin standart dışı çeşitlerini tam olarak anlamakta zorluk yaşayabilirler. ÜSTÜN Üstün seviyede, dinleyiciler, aşina oldukları veya pek aşina olmadıkları birçok konuyla ilgili, standart bir lehçede ifade edilen konuşmaları anlayabilirler. Akademik ve profesyonel ortamlarda, konferanslarda, nutuklarda ve raporlarda rastlanan cinsten, dil açısından karmaşık, uzun konuşmaları takip edebilirler. Anlama, dinleyicinin dinlediği konuya olan aşinalığıyla sınırlanmamıştır ve geniş bir sözcük dağarcığı, karmaşık yapıları anlama yetisi ve hedef kültürle ilgili dilsel deneyimden kaynaklanan dile hakimiyetle desteklenmektedir. Üstün seviye dinleyiciler sadece söylenenleri değil, bazen söylenmemiş olan şeyleri de anlayabilirler; yani çıkarımda bulunabilirler. Üstün seviyedeki dinleyiciler çok özel anlam ifade eden ve zaman zaman ihtisas gerektiren sözcükler ve karmaşık gramer yapıları kullanan konuşmaları anlayabilirler. Bu tür konuşma, çoğu zaman, ele aldığı konuları akademik ve profesyonel kitlelere uygun olacak tarzda soyut olarak işler. Akıl yürütmeler ve kültürel göndermeler içerebilir. ĐLERĐ İleri seviyede, dinleyiciler haber bültenleri, açıklamalar, komutlar, fıkralar ve gezi anlatılarındaki tanımlar gibi genel ilgi alanına giren çeşitli bağlantılı konuşmaların ana fikirlerin ve destekleyici ayrıntıların çoğunu anlayabilirler. Dinleyiciler, sözcük ve dil yapısı konusundaki eksikliklerini hayatla ilgili bilgi ve bağlamsal ipuçları kullanarak telafi edebilirler. Dinleyiciler, eğer ilgili konu ve bağlama çok aşinaysalar, daha yüksek seviyelere ait sözlü metinlerden de bir miktar anlam çıkartabilirler. İleri seviyedeki dinleyiciler özgün ve bağlantılı konuşmaları anlayabilirler. Bu tür konuşmalar sözcük ve yapı açısından karmaşık değildir. İletişim açık ve genellikle net ve tahmin edilebilir şekilde düzenlenmiştir. İleri seviyedeki dinleyiciler genel ilgi alanına giren çeşitli konular hakkındaki konuşmaları anlama becerisi gösterirler. Dilin yapısı hakkında, temel zaman dilimlerine yapılan göndermeleri anlamaya yetecek kadar bilgileri vardır. Yine de anlayışları, çoğunlukla somut ve basmakalıp konuşmalarla sınırlıdır. Đleri Üst İleri Üst seviyede, dinleyiciler her uzunlukta mutat anlatım ve tanımlayıcı metinleri ve aynı zamanda yazı özeti ve rapor gibi karmaşık bilgi veren metinleri kolaylıkla ve kavrayışlarından emin olarak anlayabilirler. Özel ilgi veya bilgi alanlarına giren, normalden daha karmaşık veya argüman içeren konuşmaların bazı önemli noktalarını sıklıkla anlayabilirler. Ayrıca, aşina olmadıkları konu ve durumlarla ilgili sözlü metinlerden de bir miktar anlam çıkartabilirler. İleri Üst seviyede, dinleyiciler sözlü iletişimde sunulan gerçekleri anlayabilir ve genellikle konuşmacılar tarafından amaçlanan çıkarımları tanıyabilirler. Yine de, Üstün seviyedeki dinleyicilerin genellikle anlayabildiği türden, soyut olarak işlenmiş konuları ele alan, karmaşık metinleri anlayışlarında boşluklar olması olasıdır 17 ACTFL 2012 YETERLILIK KILAVUZU ACTFL, INC., 2012

18 ACTFL 2012 Yeterlilik Kilavuzu DĐNLEME Đleri Ara İleri Ara seviyede, dinleyiciler detaylı kişi, yer ve nesne betimlemeleri ve geçmiş, şimdi ve gelecekte geçen hikayeler gibi mutat anlatım ve tanımlayıcı metinleri anlayabilirler. Dinlenen konuşmalar çoğunlukla dinleyicinin kendi anadilinden tanıdık gelen kalıplar içerir. Dinleyiciler ana olguları ve birçok destekleyici ayrıntıyı anlayabilirler. Dinleyicilerin anlayışları sadece metindeki durum ve konu hakkındaki bilgilerine değil, aynı zamanda dile giderek daha hakim olmalarına dayanır. Đleri Alt İleri Alt seviyede, dinleyiciler açıkça anlaşılır yapıya sahip, kısa mutat anlatım ve tanımlayıcı metinleri zaman zaman farklı seviyelerde olmakla birlikte anlayabilirler. Dinleyiciler temel bigileri ve bazı destekleyici ayrıntıları anlayabilirler. Çoğu durumda, dinleyicilerin anlayışları aslen metindeki durum ve konu hakkındaki bilgilerine dayanır. ORTA Orta seviyede, dinleyiciler aşina oldukları veya günlük hayattan konular hakkında, basit, cümle uzunluğunda konuşmalarla aktarılan bilgileri anlayabilirler. Yüzyüze konuşma esnasında veya büyük çapta bağlamsal mesajlar, açık duyurular veya basit komut ve yönergeleri anlamak gibi rutin dinleme işleriyle meşgul olduklarında, tane tane söylenen sözleri çoğunlukla anlayabilirler. Dinleyiciler yoğun şekilde tekrar, farklı ifade ediş, açıklama ve bağlamsal ipuçlarına ihtiyaç duyarlar. Orta seviyedeki dinleyiciler temel bilgi veren konuşmaları anlarlar. Bu tür konuşmalar basit ve asgari düzeyde bağlantılıdır ve sık rastlanır sözcükler içerir. Orta seviyedeki dinleyicilerin en doğru anladıkları konuşmalar basit, açık konuşmalardır. Çok aşina oldukları, günlük bağlamlarda rastlanan mesajları anlayabilirler. Orta seviye dinleyiciler duymayı bekledikleri şeyleri duyacakları, kontrollü bir dinleme ortamına ihtiyaç duyarlar. Orta Üst Orta Üst seviyede, dinleyiciler, temel kişisel ve sosyal bağlamlarda, basit cümle uzunluğunda konuşmaları kolaylıkla ve kavrayışlarından emin olarak anlayabilirler. Her ne kadar konuşma dilinin sözcük dağarcığı ve yapısını sınırlı düzeyde bilmelerinden kaynaklanan anlama boşluklarıyla sık sık karşılaşsalar da, İleri seviyedeki dinleyiciler tarafından genel olarak anlaşılan bazı bağlantılı metinlerden büyük miktarda anlam çıkartabilirler. Orta Ara Orta Ara seviyede, dinleyiciler, çeşitli temel kişisel ve sosyal bağlamlarda, tane tane söylenen, basit, cümle uzunluğunda konuşmaları anlayabilirler. Az miktarda yanlış anlama sözkonusu olabilse de, çok aşina oldukları ve tahmin edilebilir konuları çoğunlukla doğru olarak anlarlar. Orta Ara dinleyiciler, İleri seviyedeki dinleyiciler tarafından genellikle anlaşılan sözlü metinlerden bir miktar anlam çıkartabilirler. Orta Alt Orta Alt seviyede, dinleyiciler, temel kişisel ve sosyal bağlamlarda, tane tane söylenen cümle 18 ACTFL 2012 YETERLILIK KILAVUZU ACTFL, INC., 2012

19 BAŞLANGIÇ ACTFL 2012 Yeterlilik Kilavuzu DĐNLEME uzunluğunda konuşmalardan bir miktar bilgi alabilirler, fakat anlayışları sıklıkla tutarsızdır. Orta Alt seviyedeki dinleyiciler, İleri seviyedeki dinleyiciler tarafından normal olarak anlaşılan sözlü metinleri çok az anlarlar veya hiç anlamazlar. Başlangıç seviyesinde, dinleyiciler, anahtar kelimeleri, temel ve işitsel kökteş sözcükleri ve tanışmalarda ve temel nazeket ifadeleri gibi doğru bağlamda kullanılmış, tahmin edilebilir kalıplaşmış cümleleri anlayabilirler. Başlangıç seviyesindeki dinleyiciler, basit sorular, açıklamalar ve sık rastlanır emirlerde bulunan sözcükleri ve cümleleri anlayabilirler. Dinlediklerini anlamak için genellikle söylenenlerin tekrarı, başka kelimelerle ifade edilmesi ve/veya kendileriyle yavaş konuşulmasına ihtiyaç duyarlar. Dinlediklerinden anlam çıkartabilmek için dildışı yardıma yoğun şekilde başvurabilirler. Başlangıç seviyesindeki dinleyiciler dinlediklerini en iyi, söylenenleri tahmin edebildikleri durumlarda anlarlar. Dolayısıyla, bu seviyedeki dinleyicilerin, dinlediklerini anlamaktan daha ziyade tanıdıkları söylenebilir. Dinleyişleri, mesajın kendisinden ziyade, başka unsurlara dayanır. Başlangıç Üst Başlangıç Üst seviyede, dinleyiciler, hakkında bağlamsal veya dildışı yardım bulunan, temel kişisel ve sosyal bağlamlarda, tane tane söylenen cümle uzunluğunda konuşmalardan, herzaman olmasa da genellikle bilgi alabilirler, fakat anlayışları sıklıkla tutarsızlık gösterebilir. Eğer ilgili sözcükleri halihazırda öğrenmişlerse, büyük ölçüde standartlaştırılmış mesajlar, cümleler ve komutlar gibi pratik gereksinim alanlarıyla ilgili konuşmaları anlayabilirler. Başlangıç Ara Başlangıç Ara seviyede, dinleyiciler, işitsel kökteş sözcükler ve diğer dillerden geçmiş sözcükler de dahil olmak üzere, bazı sık kullanılan, bağlamla yakından ilgili sözcük ve cümleyi tanıyabilir ve anlayabilirler. Genel olarak, her seferinde birden fazla cümleyi nadiren anlarlar ve söylenenin tekrarlanmasına ihtiyaç duyabilirler. Başlangıç Alt Başlangıç Alt seviyede, dinleyiciler bağlamla kuvvetle desteklendiğinde ilgili münferit sözcükleri ve sık kullanılan cümleleri zaman zaman anlayabilirler. Bu dinleyiciler, en temel kişisel ve sosyal bağlamda bile olsa, hemen hemen hiçbir sözlü mesajı anlayamazlar. 19 ACTFL 2012 YETERLILIK KILAVUZU ACTFL, INC., 2012

20 ACTFL 2012 YETERLĐLĐK KILAVUZU OKUMA Giriş ACTFL 2012 Yeterlilik Kılavuzu'nun Okuma bölümü beş ana yeterlilik seviyesini tanımlamaktadır: Seçkin, Üstün, Đleri, Orta ve Başlangıç. Her ana seviyenin tanımı belli bir dizi beceri aralığını temsil etmektedir. Bu seviyeler biraraya gelerek, her seviyenin kendinden aşağıdaki seviyeleri kapsadığı bir hiyerarşi oluşturmaktadır. Đleri, Orta ve Başlangıç ana seviyeleri Üst, Ara ve Alt alt seviyelerine bölünmüştür. Üstün seviyenin alt seviyelere bölünmesi yeni bir uygulamadır. Bu uygulama Okuma seviye tanımlarını diğer beceri seviyesi tanımlarıyla paralel hale getirmektedir. Okuma yorumlamaya dayanan bir beceridir. Okuyarak anlama büyük çapta, okuyucuların okudukları metinden elde edebildikleri bilgiye ve gerek aynı metin içerisinde, gerekse metinler arasında yapabildikleri çıkarsama ve kurabildikleri bağlantılara dayanır. Okuma Yeterlilik Kılavuzu, okuyucuların değişik türde metinlerle, değişik durumlarda gerçekleştirebilecekleri uygulamaları tanımlamak suretiyle, okuyucuların yazılı metinleri nasıl anladıklarını tanımlar. Kılavuz, okuma becerilerinin nasıl geliştiğini, kişinin okumayı nasıl öğrendiğini veya okuma faaliyetine dair kognitif süreçleri tanımlamaz. Bunun yerine, okuyucuların okuduklarından ne anladıklarını tanımlamayı amaçlar. Bu kılavuz, hem Yorumsal (kitaplar, denemeler, raporlar, vs.), hem de Kişilerarası (anında mesajlaşma, kısa mesajlaşma, elektronik posta haberleşmesi, vs.) okumayı kapsar. Okuma yeterliliğinin yazılı tanımlarına, çevrimiçi olarak sunulan özgün metin örnekleri ve her ana seviyeye tekabül eden işlevsel dinleme uygulamaları eşlik etmektedir. ACTFL 2012 Yeterlilik Kılavuzu Okuma bölümü, hiçbir değişiklik yapılmaksızın baştan sona eksiksiz basılması ve ACTFL'ye ait olduğunun belirtilmesi şartıyla, kâr amacı gütmeyen eğitim amaçlarına münhasır kullanılabilir. SEÇKĐN Seçkin seviyede, okuyucular profesyonel, teknik, akademik ve edebi alanlar da dahil olmak üzere birçok alandan, çok değişik türde metinleri anlayabilirler. Bu metinler şu özelliklerin bir veya daha fazlasını taşır: yüksek düzeyde soyutlama, kullanılan sözcüklerin kesin veya benzersiz olması, bilgi yoğunluğu, kültürel göndermeler veya yapıda karmaşıklık. Okuyucular örtülü veya dolaylı bilgi, ton ve bakış açılarını anlayabilir ve okuru ikna etmeye yönelik olarak yazılmış yüksek derecede ikna edici argümanları takip edebilirler. İncelikli konular hakkında yazılmış, beklenmedik şekilde yön değiştiren fikirleri anlayabilirler. Seçkin seviyedeki okuyucular, belli bir okuyucu kitlesi için hazırlanmış veya sözkonusu dilin tarihi, yöresel veya halk ağzına tekabül eden çeşitlemeleriyle yazılmış metinleri anlayabilirler. Bu okuyucular yazılı dilin zenginliğini anlayıp takdir edebilirler. Seçkin seviyedeki okuyucular çok özel anlam ifade edecek şekilde kullanılmış, az rastlanır sözcükler içeren ve ince veya çok özel bilgi aktarmak amacıyla karmaşık edebi yapılar kullanan metinleri anlayıp takdir edebilirler. Bu metinler genellikle deneme uzunluğundadır, fakat bazen daha uzun metinlerden alınmış parçalar da olabilir.