Ege Co rafya Dergisi, 18/(1-2) (2009), 31-47, zmir Aegean Geographical Journal, 18/(1-2) (2009), 31-47, Izmir TURKEY KENTSEL EKOLOJ :

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Ege Co rafya Dergisi, 18/(1-2) (2009), 31-47, zmir Aegean Geographical Journal, 18/(1-2) (2009), 31-47, Izmir TURKEY KENTSEL EKOLOJ :"

Transkript

1 Ege Co rafya Dergisi, 18/(1-2) (2009), 31-47, zmir Aegean Geographical Journal, 18/(1-2) (2009), 31-47, Izmir TURKEY KENTSEL EKOLOJ : KENTSEL ÇEVRE ANAL ZLER NDE CO RAF YAKLA IM Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Co rafya Bölümü Bornova- ZM R arife.karadag@ege.edu.tr Abstract As living areas, cities are human ecosystem in where many cultural and natural aspects located together and mutually interacted. Both natural conditions like air, soil, water, plants and socioeconomic activities -that need to be enhanced for economic development- like tourism, industry, trade, transportation, take place in the same area and as the one between the other. This system is named as urban ecosystem depends on the harmony and balance between tha natural and cultural factors which are the components of the urban ecosystem. After the industrial revolution, the urbanization process, started in today s developed countries has outspreaded all over the world, especially after The Second World war. However, there are enormous differences between the urbanization levels of developed and underdeveloped countries, United Nation population projections claim that in the foreseeable future urban population rates in developing and underdeveloped countries will increase more rapidly. Rapidly growing urbanization in the world brings lots of discussions up like environmental carrying capacity, urban livability and urban vulnerability; therefore the number of the urban ecologic studies increases. Urban ecology studies which investigate cities as human ecosystems are the result of that period. Researches concerned with urban ecology are under obligation to combine different perspectives of many disciplines like earth sciences, biology, planning, landscape architecture, sociology, economy, geography, politic sciences etc. through multi dimensional. Urban ecology is a concept that supports and prioritizes urban productivity, conservation, reproduction and utilization during planning new urban areas and considers environmental sensibility for urban economic development. Briefly, urban ecology is the planning of urban growth through ecologic approach. This means that urban ecology can be defined as all actions that gain to create healthy and livable life units in existing urban areas. The livable urban concept equals to concentration of many or all conditions regarded as life quality, in cities. It equals to healthy environmental conditions and life quality that people need them in their daily lives in the city. Today, researchers are compelled by some negative events like destructive effects of urbanization on natural conditions likewise devastating effects of blasted environment on public health and human activities to rethink urban ecology and livable city. Urban ecological researches overlaps with modern approaches in urban geography. This proceeding assessts the concepts of urban ecology and livable cities from the point of view of urban geography and questions their place in geographical approaches in a wider context. Key words: urban ecology, geography, urban environment, human ecology, livable city.

2 32 Öz Bir ya am alan olarak kentler, do al ve kültürel birçok unsurun bir arada ve kar l kl etkile im içinde bulundu u insan ekosistemleridir. Bir yandan hava, toprak, su, bitki gibi do al çevre ko ullar, di er yandan da ekonomik kalk nma için sürekli geli tirilmek zorunda olan ula m, ticaret, sanayi, turizm gibi sosyo-ekonomik faaliyetler ayn alanda ve iç içe geçmi durumdad r. Kent ekosistemi olarak adland r lan bu yap n n sa l kl i leyi i, yine bu ekosistemin bile enleri olan do al ve kültürel unsurlar n birbiriyle uyumuna ve aralar ndaki dengeye ba l d r. Sanayi devriminin ard ndan, günümüz geli mi ülkelerinde ba layan h zl kentle me süreci, özellikle kinci Dünya Sava sonras nda tüm dünya ülkelerine yay lm t r. 20. yüzy l n ba lar nda Dünya genelinde %7 olan kentle me oran sürekli artarak 1950 de % 29,1 e ula m, 2007 de ise % 50 leri a m t r. Dünyada kentle menin bu denli h zl seyri, beraberinde kent alanlar n n çevresel ta ma kapasiteleri ve kentlerin ya anabilirli i kavramlar n gündeme getirmi ve dolay s yla bu konudaki disiplinler aras ara t rmalar artmaya ba lam t r. Kentleri birer insan ekosistemi olarak inceleyen kentsel ekoloji ara t rmalar da tam bu dönemin ürünü olup; yer bilimleri, biyoloji, planlama, sosyoloji, ekonomi, politik bilimler gibi birçok disiplinin bak aç lar n birle tirmekte ve bütüncül bir yakla m savunmaktad r. Kentsel ekoloji, kentlerin yeni geli en alanlar n n planlanmas nda çevresel duyarl l klar dikkate alan, kentsel ekonomik kalk nma modeli içinde kentsel verimlili i, üretkenli i, korumay ve yeniden kullan m destekleyen yöntem ve uygulamalara öncelik veren bir yakla md r. Kentsel ekoloji, mevcut kent alanlar içinde sa l kl ve ya anabilir ya am adac klar yaratma çabalar n n bütünü olarak da tan mlanabilir. K saca kentsel ekoloji, kentsel büyümenin ekolojik yakla mla planlanmas d r. Ya anabilir kent kavram ise kentlerdeki ya am kalitesini aç klayan ko ullar n birkaç n n ya da tamam n n ayn kentte toplanmas durumudur. Kentler için ya anabilirlik, kentte ya ayanlar n günlük ya am içinde ihtiyaç duyduklar sa l kl çevresel artlar n ve ya am kalitesinin kar l d r. Günümüzde kentle menin do al ko ullar üzerindeki olumsuz etkisinin iddetlenmesi, benzer ekilde kent içindeki çevresel bozulmalar n insan sa l ve etkinlikleri üzerindeki etkilerinin artmas gibi negatif geli meler, ara t rmac lar kentsel ekoloji ve ya anabilir kent kavram üzerinde çok boyutlu dü ünmeye ve sorgulamaya itmektedir. Kentsel ekoloji ara t rmalar, içerik ve yöntem olarak benimsenen nedensellik ve sonuçlar n mekanla ili kilendirmesi aç s ndan, kentlerin co rafi bir yakla mla analiz edilmesinden ba ka bir ey de ildir. Bu yönüyle kentsel ekoloji ara t rmalar, bir bak ma modern kent co rafyas ara t rmalar d r. Bu makalede, kentsel mekan analizi olarak da tan mlayabilece imiz kentsel ekoloji ve ya anabilir kent kavramlar, kent co rafyas yakla m ile yeniden de erlendirilecek ve bu kavramlar n co rafi yakla m içindeki yeri sorgulanacakt r. Anahtar kelimeler : kentsel ekoloji, co rafya, kentsel çevre, insan ekolojisi, ya anabilir kent. Giri Bir ya am alan olarak kentler, do al ve kültürel birçok unsurun bir arada ve kar l kl etkile im içinde bulundu u insan ekosistemleridir. Bir yandan hava, toprak, su, bitki gibi do al çevre ko ullar, di er yandan da ekonomik kalk nma için sürekli geli tirilmek zorunda olan ula m, ticaret, sanayi, turizm gibi sosyo-ekonomik faaliyetler ayn alanda ve iç içe geçmi durumdad r. Ayn zamanda farkl la m nüfus gruplar n n bir arada ya ad karma k bir yap gösterirler. Kent, ayn zamanda farkl etnik, toplumsal ve kültürel al kanl klara, ya am tarz na ve sosyal profile sahip, çevresel alg lar de i kenlik gösteren insanlar n birlikte ya amak durumunda kald mekanlard r. Böylesi bir büyüklük, yo un yap la ma ve kentsel hareketlilik kentsel çevre üzerinde de ciddi bir bask olu turmakta ve kentler ço u zaman çevresel bozulma ve kirlenmenin de oda haline gelen bir anlamda risk mekanlar na dönü mektedir. Daha küçük yerle melerde ya ayanlar n gözüyle ço u zaman f rsatlar mekan olarak alg lanan kentler, göçe ba l a r nüfuslanma ve beraberinde gelen

3 Kentsel Ekoloji: Kentsel Çevre Analizlerinde Co rafi Yakla m 33 kent arazilerinin yanl ve çevresel kapasitesinin üzerinde kullan mlar ndan kaynaklanan çevresel sorunlar nedeniyle, h zla içinde ya ayanlar aç s ndan yorucu ve çal lan, ancak ya ayanlar n gelecek planlar içinde yer almayan alanlara dönü mektedir. Ayr ca ayn olumsuz süreç kentlerde, yo un trafik, yo un endüstriyel üretim, a r ekolojik yüklenme, düzensiz yerle im alanlar, gecekondu ve kaçak yap lar ve kent içinde kent kavram n n alt n bo alt rcas na ya anabilirlikten uzakla an semtler ve kentten uzak ya amlar dolay s yla sosyal huzursuzlu u da yerle ik hale getirmektedir. te özellikle geli mekte olan ülke kentlerinde tam da bunlar ya an rken, dünya ve kentlerin gelece i üzerine kafa yoranlar, kent ekolojisi, kentlerin ya anabilirli i dahas sürdürülebilirlik kavramlar n tart maya-sorgulamaya ba lam lard r. Kentlerin ya anabilir k l nmas ve sürdürülebilir kentlere giden yol ise üphesiz do al çevre bile enleri ile uyumlu-do a ile bar k kentler kurgusundan geçmektedir. Nitekim, kentsel ekoloji kavram do a ile bar k kentler yaratma çabas n n kar l olarak literatüre girmi tir. Latincede ev anlam na gelen oikos ve bilimin kar l olan logos kelimelerinin birle iminden meydana gelen ekoloji, canl lar n birbirleriyle ve çevreleriyle olan kar l kl etkile imini inceleyen bilim dal d r ve kavram, bu isimle ilk kez 1869 da Haeckel taraf ndan telaffuz edilmi tir. Ancak bunun da öncesinde, 19.yüzy l n ilk yar s ndan itibaren, ba ta Humbolt ve Ratzel gibi co rafyac lar olmak üzere çok say da bilim adam taraf ndan, her biri birer do al çevre unsuru olan bitki, hayvan topluluklar ile insan n çevresiyle kar l kl etkile iminin aç kland çal malarda s kça kullan lm bir kavramd r (K lal o lu ve Berkes 1993: 32). Ba ka bir ifade ile çevre analizlerinde ekolojik yakla m n geçmi i, co rafya ara t rmalar kadar eskidir. Nitekim, co rafya da; insan ile ya amsal etkinliklerini ekillendirdi i ve sürdürdü ü çevresi aras ndaki kar l kl etkile imi neden-sonuç ilkesinden hareketle inceleyen bir bilimdir. Klasik ekoloji çal malar büyük ölçüde bitki ve hayvan topluluklar n n yeti me, hayatta kalma ko ullar ve de i en ekosistem ko ullar na uyum gösteren türler ile ilgilenir, bu sürecin çevresel analiz ve sorgulamalar n yapar. Co rafyan n ay rt edici yan ise, çal malar n n insan odakl olu udur ki, bu nedenle co rafya, ara t rma konular ve izledi i yöntem aç s ndan bir çok bilim insan taraf ndan insan ekolojisi olarak tan mlanm t r (Barrows 1923 : 40). Ekoloji kavram, 19.yüzy l ba ndan günümüze gerek do al bilimler gerekse sosyal bilimlerdeki geli melere ba l olarak anlam ve içerik aç s ndan hayli de i im geçirmi tir. Sözgelimi ilk ba ta hayvan ve bitkilerin birey ve tür olarak çevreleriyle olan ili kileri ve da l m n inceleyen ekoloji bilimi nin, geli en teknoloji ve artan gözlemlere ba l olarak gerek çal ma konular gerekse yöntem aç s ndan sosyal bilimlerin yayg n biçimde ba vurdu u yöntemlerden de yararland görülmektedir. Bu çal mada ilk olarak ekolojik dü üncenin evrimi özetlenecek, ard ndan 19.yüzy ldan ba layarak ekoloji ve co rafyan n birbirlerini besleyerek ekolojik dü üncenin evrimine nas l bir katk da bulunduklar üzerinde durulacakt r. Ek olarak, bu iki disiplinin birbirine en çok yakla t klar alan olan kentsel ekoloji kavram irdelenecek ve günümüz kent çal malar nda izlenen yöntem ve yakla mlarla olan ili kisi ortaya konmaya çal lacakt r. Özetle, mevcut yakla mlar n kent ekosistemlerinin tarihsel ve hiyerar ik yap s n çözümlemede yetersiz oldu u noktas ndan hareketle, bu çal mada amac m z, günümüzün h zla de i en kentsel büyüme modelleri ve sonuçlar n n de erlendirilmesine modern kent co rafyas yakla m ile yeni sorular ekleyerek, konunun çevresel ve sosyal boyutunun kentlerin ya anabilirli i ve sürdürülebilirli i aç s ndan yeniden de erlendirilmesine katk vermektir. Bilim Olarak Ekoloji ve Co rafya Ekoloji biliminin geli iminde, hiç üphesiz Darwin in adaptasyon sorununa e ildi i Türlerin Kökeni adl çal mas n n katk s büyüktür. Nitekim bu dönem ekolojik çal malarda, hayvan ve bitkiler daha çok tek birey ya da tür olarak ele al nmakta ve çevreleriyle olan ili kileri aç klanmaya çal lmaktad r. Adaptasyon sorununun a rl k kazanmas, türlerin çevreye kar olan tepki ve uyum sürecini ortaya koymaya

4 34 çal an davran ç modelin geli mesine neden olmu tur. Öyle ki bu davran sal yakla m, güçlü olan n hayatta kald tezini savunan süperorganizma daha sonra sosyal bilimlerde de yans mas n bulmu ve bu Sosyal Darwinizm kavram yla aç klanmaya çal lm t r (Rees 1997 : 65). Sözgelimi, 20.yüzy la gelindi inde, Amerikal botanikçi Clements, vejetasyon ve fauna olarak toplulu un, tek tek birey ve türlerden farkl olarak, çevreyle olan ili kisi aç s ndan ayr bir öneme sahip oldu unu ileri sürmektedir (Rees 1997: 66). Ekolojide yeni bir metod olarak de erlendirilen bu yakla m, co rafyac lar aras nda da büyük bir kabul görmü tür. Çünkü tek tek birey yerine, fauna yada vejetasyon olarak topluluklar n ya am alan, daha geni ölçekli ve daha anlaml bir alansal tan mlamay gerektirmektedir. Sözgelimi vejetasyona bak larak yap lan jenetik bölge tan mlamalar, dünya üzerinde iklim, toprak, jeolojik yap ve farkl ya am formlar gibi de i ik co rafi unsurlar belli sistematik içinde incelemesini kolayla t rm t r. Öyle ki Kepler, yapt jenetik iklim s n fland rmas n, geni alandaki vejetasyon farkl l na dayand rm ve dünya üzerinde çok say da makro ya am bölgesi ay rt etmi tir (Rees 1997). Bununla birlikte, Rees e göre 19.yüzy l ekoloji biliminde yakla m olarak iki yanl yada eksik dikkat çekmektedir. lki, 19.yüzy l ekoloji biliminin hayvan ve bitki merkezli olup insan d ar da tutan bir yakla ma sahip olmas d r. Bu dönemde ekoloji, çevresel koruma ve çevresel tutuculu a e de er görülmektedir. Buna göre do a, insan ihtiyaçlar n kar layan ve insan ya am n n devaml l için gerekli olan bir varl kt r ki, bu yakla m birçok ara t rmac ya göre, do al kaynaklar n sömürülmesini devaml ve me ru k lm t r. Bu nedenle insan soyunun devaml l n sa lamak için var olan do al çevre ko ullar n n korunmas ve bunlara yönelik zararlar n azalt lmas konusu son derece önemlidir (Rees 1997:67-68, Bowler, 2001). Rees e göre ikinci eksiklik ise, ekolojinin multidisipliner bir bilim olarak de il de, tek ba na akademik bir bilim olarak görülmesi ve zooloji ve botanik bilimlerinin tekelinde olmas d r (Rees 1997: 70). Ekolojik dü üncenin evrimi 20.yüzy lda farkl mekan bilimleri ve do a bilimlerindeki çal malarla giderek yerle ik konuma ula m ve ba ms z bir bilim olarak ortaya ç km t r. 20.yüzy lda bu alandaki en büyük geli melerden biri de, sistem ekolojisinin ortaya ç kmas, ekosistemlerin çal ma konusu haline gelmesidir. Söz konusu sistem kavram, ilerleyen dönemlerde ekoloji biliminde analiz tekniklerinin geli mesine, matematiksel yöntemlerin ve modellemelerin ortaya ç kmas na da zemin haz rlam t r. Öyle ki 1960 lara gelindi inde ekoloji gitgide daha deneysel, daha matematiksel bir nitelik kazanmaya ba layarak daha analitik bir bilim dal haline gelmi tir (K lal o lu ve Berkes 1993: 35). Yine bu y llarda ekolojide autekoloji ve sinekoloji eklinde ikili bir ayr m ortaya ç km t r. Autekoloji bireylerin ve türlerin birbirleri ile olan ili kilerini inceleyerek, ekolojide davran sal yakla m n önemine vurgu yaparken, sinekoloji türlerin do al çevre ko ullar yla olan ili kilerine dikkat çekmi tir (K lal o lu ve Berkes 1993: 34). Bu iki yakla m her ne kadar birbirinden farkl görünse de, asl nda birbirini tamamlar niteliktedir. Bilgisayar ve uydu teknolojilerinin GIS ile ara t rmalara entegre edilmesi, ekolojik çal malarda say sal modellemelerin giderek geli mesine, ekosistem bile enlerinin daha kolay analiz edilmesine, ekolojik sistemlerin kaynak (input) ve ç kt lar n n (output) daha kolay hesaplanabilmesine ve bilim olarak ekolojinin daha da matematiksel bir karakter kazanmas na neden olmu tur. Hiç üphesiz 20.yüzy ldaki bu geli meler aras nda en önemli a ama, ekolojinin art k multidisipliner ve interdisipliner bir bilim olarak kabulüdür. Klasik ekolojik yakla m n co rafya ile ili kisinin as l önemi, ekoloji konulu ara t rmalarda insan faktörünün devreye sokulmas ve insan n ekolojik bir unsur olarak ekoloji çal malar n n oda na yerle tirilmesi ile anla lm t r. Bir bilim olarak modern ekolojinin insan odakl olmas n n temel nedeni nedir yada ekolojik dü üncede insan n yer edinme süreci neden önemlidir? nsan ekolojisi olarak kabul edilen Co rafya ve Ekoloji bilimlerinin bulu ma

5 Kentsel Ekoloji: Kentsel Çevre Analizlerinde Co rafi Yakla m 35 noktas, insan ve temelde kültürel ekolojidir. Bu yönüyle, bir bilim olarak Co rafya ve Ekoloji nin birbirine paralel bir geli im gösterdi ini söylemek hiç de zor de ildir. Ekolojik dü üncenin evriminde co rafi çal malar n ve co rafyac lar n katk s yads namaz. Erken dönem co rafyac lar na kadar uzat labilecek bu katk, ana eklini Humbolt, Ritter, Ratzel ve Sauer gibi 19.yüzy l co rafyac lar n n yakla mlar nda almakta ve sonrakiler bunu devam ettirmektedir. Nitekim Ritter e ( ) göre yeryüzündeki çe itli olaylar birbirleriyle olan ili kileri biçiminde incelenmeli; do al görünüm (peyzaj) de il, bu do al görünümün insanla olan ili kisi incelenmelidir. Ritter bu yakla m yla, insan ekosistemi olarak bölgesel co rafyan n bilimsel çizgilerini ortaya koyarken ileriki y llarda Ratzel in peyzaj çal malar nda ve Vidal de la Blache in bölgesel çal malar nda insana yap lan vurgunun art insan faktörünün giderek ön plana ç kmas na neden olmu tur. Bu dönem co rafyac lar n n insan-do a etkile imini merkez alarak Co rafya biliminin kurumla mas n sa lamalar, insan-do a ili kisinin çevresel determinizm, posibilizm ve probabilizm gibi farkl yakla mlarla ele almalar, ekolojik yakla mda insan odakl bak aç s n n yerle mesine önemli katk sunmu tur (Tümertekin - Özgüç 1993 :12-39, Rees 1997: 63) nsan ekolojisi kavram n n co rafi anlamda ilk kullan m, 1907 y l nda Chicago Üniversitesinde co rafyac olan Goode ye aittir. Ancak Co rafya ve Ekoloji yi birbirine e de er gören ve bu denli yakla t ran ilk ara t rmac üphesiz 1923 y l nda yay nlanan nsan ekolojisi olarak co rafya adl makalesiyle Barrows tur. Barrows, bu çal mas nda ekolojiyi, co rafya n n düzenleyici ilkesi olarak görmektedir. Barrows a göre co rafya, insan ve do al çevre aras ndaki ili kileri incelerken soruna çevrenin etkisinden çok, insan n kendini çevreye uyarlamas aç s ndan yakla mal d r. Co rafya ne insan n ne de çevrenin bir ba na konu oldu u olgular de il, insan ve çevre aras nda olabilen ili kiler olarak görülmelidir (Barrows 1923: 39-52). Barrows un bu katk s ileriki y llarda hak etti i kar l bulmu ve kültürel ekoloji teorisi eklinde yayg nl k kazanm t r. Kültürel ekoloji teorisi ne göre, insan topluluklar sahip olduklar sosyal yap ve aktiviteler ile ya ayan canl organizmalard r ve insan sahip oldu u kültürel altyap ile çevreyi kendi istek ve ihtiyaçlar do rultusunda ekillendirir ya da kendi davran ve tutumlar n de i en bu yeni çevresel ko ullara uyumlu hale getirir (Rees 1997: 71). nsan n do aya kar izledi i bu tutum, var olan do al çevre ve ortamlardan farkl olarak kültürel bir peyzaj (landscape) olu turur. Günümüzde insan habitatlar olarak adland r lan bu peyzajlar kültürel farkl l a ba l olarak yere ve zamana göre de i mektedirler. te insan ekolojisi di er ad yla co rafya asl nda tam da bu alanlar ve buradaki insan-çevre etkile imlerini ara t rmaktad r. nsan habitatlar n n ç k kayna olarak kültür sistemleri de bu bilimlerin temel inceleme konusudur ve bu yüzden genel olarak mekan bilimleri, mekan ve kendisini ortaya ç karan/ ekillendiren faktörlerin ba nda gelen insan ve etkinliklerini göz ard edemez. te bu nedenle günümüzde özellikle Be eri Co rafya ve nsan ekolojisi asl nda benzer bir metodoloji ile ortak bir konu üzerinde yo unla maktad rlar. Steiner, kültürü özel bir habitat içinde ya am n devaml l n sa layan ve sosyal gruplar taraf ndan ku aktan ku a a aktar lan; ideoloji, dü ünce, geleneksel davran lar dizisi, sosyal ve politik organizasyonlar ile özel ve genel insan yap m olan her ey olarak tan mlamaktad r. Kültürün, insan eseri olarak insan n politik ve sosyal organizasyon ili kilerinden do an bir enerji sisteminden ortaya ç kt n ileri sürmektedir (Steiner,2004: 179). nsan n ya am etkinli ine dair her ey olarak alg lad m z kültür, de i ik insan yerle meleri yada habitatlar üzerinde yer edindi ini anla lmaktad r. Yerle me alan yada habitat ba lam nda de erlendirildi inde ise, kültürü besleyen ve kapsayan en önemli yerle melerin kentler oldu u da aç kt r. Kentler, en önemli kültür kayna olman n yan nda, ekolojik etkileri en belirgin biçimde ya ayan ve etki alan en geni olan insan ekosistemleridir. Kent - Co rafya- Kentsel Ekoloji Bilindi i gibi kent; do al çevre, insan ve onun eserlerinden olu an organize bir yerle im birimidir.

6 36 Bu tan ma göre kent, belirli özellikleri olan ve bu özelliklerle ay rt edilebilen yeryüzünün bir k sm, bir do a parças üzerinde insana ait toplumsal ve kültürel faaliyetleri kapsayan bir organizasyona sahiptir. Kentin üzerine yerle ti i do a parças, öncelikle do al çevre bile enleri taraf ndan olu turulan belirli bir i leyi düzenine tabidir. Jeolojik yap ve jeomorfolojik özellikler, iklim ko ullar, hidrografya/ su kaynaklar, toprak ve bitki örtüsü gibi do al çevre bile enleri, kentte ya ayan insanlar n ya am tarzlar n, ekonomik faaliyetlerini biçimlendirir, yerle imin gelece ini belirler (Koçman 1991: 102, Karada ve Koçman 2007 : 5). Do al çevre bile enlerinin sa lad olanaklar yeterli ise, geçen zaman içinde yerle imin nüfusu giderek artacak ve kent, sosyoekonomik aç dan organize bir mekan durumuna gelecektir. Kentin ortaya ç k, geli mesi ve kentsel bir kimlik kazanmas ; bir yandan sit-situasyon ko ullar ile birlikte topografya (jeolojik yap ve jeomorfoloji), iklim, toprak, bitki örtüsü ve su kaynaklar gibi do al çevre bile enlerine ba l d r, öte yandan kentte ya ayan nüfusun demografik ve kurumsal yap s na, yani kültürel geli mi lik düzeyine ili kin baz özellikleri göstermektedir ( ekil 1). Nitekim; Park, Burgess, Mckenzie ve Sjoberg, kentlerin do u ve geli mesini etkileyen ana etmenin öncelikli olarak uygun çevre ko ullar n n sundu u avantajlar oldu u ve bu avantaj n zamanla teknoloji ve sosyal örgütlenmeyi de destekleyerek kentsel büyümeyi ve kent kimli inin farkl la mas n beraberinde getirdi i görü ündedirler (Arslano lu 2000: 17, Karada 2005: 81-84, Karada -Koçman 2007 : 5, Pacione 2001: 132). Yukar daki bu k sa aç klamadan anla laca gibi; kentsel yerle im olgusu ve kent yerle iminin geli me sürecinde etkili faktörler, ikili bir mekanizma olarak i lemektedir. Bunlardan ilki, do al çevre bile enlerinin olu turdu u sistem, ikincisi tüm toplumsal ve kültürel faaliyetleri içeren be eri/kültürel çevre bile enleridir ( ekil 1). nsan-do al çevre ili kilerinin i ledi i ve etkile im halinde oldu u bu ikili mekanizman n olu turdu u ortam co rafi çevre yada ekolojik çevre eklinde ifade edilmektedir. Kent yerle imleri de bu do al ve kültürel çevre bile enlerin, yani ekolojik çevre bile enlerinin örtü me alan d r. Ekolojik anlamda bir habitat olan kent alanlar nda do al çevre bile enlerinin i leyi inden kültürel çevre bile enlerinin etkilendi i ve kültürel çevre bile enlerinin de do al çevre bile enlerini etkiledi i eklinde tan mlanabilen kentsel ekoloji kavram ortaya ç kmaktad r (Arslano lu 2000: 28-29, Leitmann 1999a: 33, Pacione 2001: 133). Bu yakla m, co rafya ara t rmalar nda kent co rafyas metodolojisi ve çal malar yla paralellik göstermektedir. Kent yerle imlerinde, seçilen co rafi yada ekolojik çevrede i leyen do al çevre bile enlerine uygun bir yerle im düzeni /mekan organizasyonu yaratmak zorunlulu u vard r. Kentin geli mesi, nüfus ve alanca büyümesi ile do al çevre bile enleri aras ndaki ba l l n bilimsel yöntemlerle ara t r larak kontrol alt nda tutulmas ve denetlenmesi gerekmektedir. Aksi halde, kentin dejenere olmas ile birlikte do al çevre bile enlerinin i leyi i ile ba da mayan sorunlar gündeme gelmektedir. Bunlar ise, kentte düzensizli e, rahats zl a ve ya anabilir kent olmaktan uzakla t ran olaylara neden olabilmektedir. ekil 1. Co rafi çevre bile enleri ve kentsel çevre/kentsel ekoloji emas (Sacks L. 2002) 20. yüzy l n ba ndan bu yana, h zl nüfus art na ve teknolojik geli melere paralel olarak kentsel ortam üzerindeki bask lar ayn h zla artm, do al çevre bile enlerinin i leyi ini ve ta ma s n rlar n zorlayan etkiler ve tahripler ço alm t r. Bu nedenle, çevre bile enlerini degradasyona u ratan ve kentsel sorunlar yaratan bu etkiler kar s nda do a bilimleri, mühendislik ve sosyal bilimler tav r almak zorunda kalm lard r. Do al çevre

7 Kentsel Ekoloji: Kentsel Çevre Analizlerinde Co rafi Yakla m 37 bile enlerinin degradasyona u ramas üzerine, günümüzde özellikle kent co rafyas, kent sosyolojisi, peyzaj mimarl, kent ve bölge planlamas alan nda bu konuda yap lan ara t rmalar önem kazanm t r (Robson 1969: 27, Tunçdilek 1986, Pacione 2001: 20). Zira, insan sahip oldu u kültürel yap düzeyi çerçevesinde teknolojik araçlarla ya ad ortam kendi istek ve ihtiyaçlar do rultusunda kullanmakta ve ekillendirmektedir. nsan n çevreye kar bu tutumu ile ço u zaman var olan do al çevre bile enlerinin ta ma kapasitelerini de zorlamakta ve ortamda kendi kültürel peyzaj n yaratmaktad r. Günümüzde gelinen noktada kentler, bir taraftan kültürel farkl l klar çerçevesinde de i ik peyzajlar kazanmakta di er taraftan do al ve kültürel çevre yada birlikte ekolojik çevre bu süreçten önemli ölçüde etkilenmektedir. Bu nedenle, yukar da say lan mekan/çevre bilimleri, mekana ili kin sistemleri incelerken do al bile enler ile onu farkl kullan m biçimleriyle de i ikli e u ratan be eri ve kültürel faktörleri göz ard etmemelidir ( Karada 2005: 1, Karada -Koçman 2007: 5, ekil 1, 2). KENTSEL EKOLOJ (KENTSEL ÇEVRE) DO AL ÇEVRE B LE ENLER BE ER / KÜLTÜREL ÇEVRE B LE ENLER KL M NSAN Jeomorfoloji Jeolojik Yap K rsal ve Kentsel Hidrografya Toprak Bitki Örtüsü Nüfus ve Demografik Özellikler Ekonomik Etkinlikler (tar m, sanayi, turizm ) Kentsel Ya am Mekansal Organizasyon Sosyal Örgütlenme ekil 2. Kentsel Ekoloji-Kentsel Çevre Bile enleri (Koçman-Karada, 2008) Co rafya bilimi, insan-kültürel çevre ve do al çevre bile enleri aras ndaki ili kileri birbirine yakla t ran/ba layan bir tutumla incelemekte ve insan ekolojisine ait ortamlar (k r ve kent yerle imlerini) çevresel determinizm ve posibilizm yakla mlar yla ele almaktad r. Co rafyay, ekolojiye yakla t ran ve co rafyada insan-çevre odakl bak aç s n n yerle mesine zemin haz rlayan da bu yakla md r (Tümertekin-Özgüç 1993: 12-39, K lal o lu-berkes 2000: 32, Koçman 1991, Yaz c 1996: , Do anay 1993: 23, Do anay 1997 : 178, Karadag-Koçman 2007 : 5). te bu nedenledir ki; günümüzde co rafya ve ekoloji - ki bu co rafyada kavram olarak jeoekoloji eklinde ifade edilir- paralel bir bak aç s ile ortak konular üzerinde yo unla m lard r. Öte yandan, ekolojik yöntemin ana konular n olu turan topluluk, rekabet, süksesyon, hakimiyet vb kavramlarla birlikte ekolojinin insan odakl bir disiplin olmas gerekti i dü üncesi de güç kazanm t r (Borrows 1923 : 41-42, Kele 2005, Rees 1997: 72, Arslano lu 2000: 28, Stenier 2004 : ,). Art k görülmektedir ki; do a bilimleri, mühendislik ve sosyal bilimlerin kavram ve tan mlar n birle tirmeleriyle hem ekoloji hem de co rafya, kapsaml bir içeri e kavu mu tur. Günümüzde çevresel duyarl l n artmas, sanayi, kentle me,

8 38 yanl arazi kullan m, do al kaynaklar n a r tüketimi ile çevresel degradasyonda insan pay n n giderek artmas, insan habitatlar n n ve çevrenin ekillenmesinde do al ve kültürel sistemlerin analizinin gereklili ini daha net ortaya ç km t r (Leitmann 1999a: 36, Carter 1988: 171, Pacione 2001: 21). Sözkonusu bilimlerin, kent habitatlar na ili kin ara t rmalar giderek artm, içerik olarak çe itlenmi tir. Artan bu ilgi ekolojide Kent Ekolojisi / Kentsel Ekoloji ve Co rafya da da Kent Co rafyas alt bilim dallar n n geli mesine olanak vermi tir. Bu ba lamda, Kentsel Ekoloji ve Kent Co rafyas çal malar na bak ld nda, yukar da da ifade edildi i gibi, bütün bu çal malarda birbirine yak n yöntem ve yakla mlar n izlendi i görülmektedir. Hatta denilebilir ki; bu iki disiplinin çal ma alan ve vard klar sonuçlar bak m ndan birbirini tamamlayan ve iki disiplini birbirine yakla t ran bir bak aç s na sahiptir. Örne in Kent Co rafyas, ister kültürel çevreye ait de i kenleri ele als n, ister sadece do al çevre bile enlerine dair bir yada birkaç de i keni incelesin, var lmak istenen amaca göre bu süreçlerin her birine ayr ayr de inebilmektedir. Bu yüzden pratik anlamda Kent Ekolojisi ile Kent Co rafyas aras ndaki s n rlar çizmek oldukça güçtür. Ekoloji ço unlukla kentin biyotik (canl ekolojisi) ve do al çevre boyutuna e ilirken Kent Co rafyas kentsel yap y insan-mekan ili kileri ba lam nda ele alan sentezci bir metodolojiye sahiptir. Ancak, her iki bilim dal n n yakla mlar ndaki ortakl k, ili kiler sistemi ni benimsemi olmalar ve konu özellikle kentsel mekanlara yönelik olarak ele al nd nda kentin üç boyutlu bir ili kiler sisteminden olu tu u kurgusuna dayanmaktad r. Sözü edilen bu üç boyutlu ili kiler sistemi a a daki gibi özetlenebilir (Robson 1969: 27, Göney 1977: 5-13, Do anay 1993: 18, Pickeet- Burch 1997: 187, Johnston etc. 2001: 874, Pacione 2001: 26-27, Harwey 2003: 40, Kennedy 2004, Kele 2005, Karada -Koçman 2007: 7) ; a) nsan-insan etkile imi, dolay s yla bir kültür eseri olarak kent yap s n n ortaya ç k. b) Ekolojik bir ortam olarak kentsel yap n n insan davran ve toplumsal süreçler üzerindeki etkisi. c) Kentsel yap n n bir mekan ve süreç olarak do al çevre ile ili kisi/etkile imi. Kentsel ekolojinin de temel konulardan biri olan bu ili ki, kentin do al çevre bile enleri üzerindeki etkisiyle ilgilidir. Artan kentle menin ekolojik anlamda y k c bir degradasyona yol açmas, bu ili kinin kent ara t rmalar nda da büyük ölçüde önem kazanmas na neden olmu tur. Bilindi i gibi, günümüzde kentsel geli menin do al çevre bile enleri üzerindeki etkisiyle kirlenme, hava, toprak, su, g da gibi do al kaynaklar n tüketimi ile çevre degradasyonu üzerindeki etkisinin ara t r lmas Kent Co rafyas n n da önemli ve öncelikli konular ndand r. Görülüyor ki; kentsel mekanlarda do al çevre süreçleri ile toplumsal süreçlerin iç içe geçmi li i ve etkile imi çok güçlü bir ili kiler sistemini olu turmaktad r. Bir mekan organizasyonu ve ekolojik sistem olarak kent çok say da do al ve kültürel alt sistemleri bünyesinde bar nd rmaktad r. Kentteki her toplumsal yada kültürel süreç, belli bir çevresel etki do urdu u gibi, her çevresel etki de belli bir toplumsal tepki do urmaktad r (Rees 1997: 63, Muttagi 1998 : 44, Hamm 1998: 285, Leitmann 1999a: 39, Harwey 2003: 40, Pickeet vd. 1997: 191). Bu nedenle, kent ekosistemi, çok boyutlu ili kiler demetinden veya çok say daki kültürel ve mekansal süreçlerden olu maktad r. Bütün bu karma kl n anla labilmesi için, kent ekosisteminin temelindeki do al ve kültürel çevre bile enlerinin ekolojik veya co rafi yakla m ilkeleri ba lam nda kalitatif ve kantitatif analizinin yap larak do al ve kültürel çözümlere ula lmas amaçlanmaktad r. Mcintyre, Knowles ve Hope, kent ekolojisi üzerine yap lan çal malar n konuyu ele al yöntemleri ve yakla mlar itibariyle be ana grupta topland n ileri sürmektedirler (Robson 1969: 32, Mcintyre-Knowles-Hope 2000: 5-24). 1-Kentsel yerle melerde farkl arazi kullan m tiplerinin kar la t r lmas : Bu çal malarda kentin heterojen yap s vurgulanmakta, bu heterojen yap y olu turan do al çevre unsurlar ile bunlar n kullan m ele al nmaktad r. Burada kentin heterojen yap s de i ik arazi kullan mlar ndan do an alansal farkl l klar ifade etmektedir. Bu çal malarda daha çok kentteki ye il alanlar, sanayi, ticaret, konut alanlar, parklar gibi farkl arazi kullan mlar n n jenetik s n fland r lmas üzerinde durulmaktad r.

9 Kentsel Ekoloji: Kentsel Çevre Analizlerinde Co rafi Yakla m 39 2-Kentlerin yak n ndaki do al alanlarla k yaslanmas : Bu tür çal malarda, kentin d nda veya yak n çevresinde yer alan az geli mi k rsal alanlar ile anakent insan-do a etkile iminin derecesi ve etkili faktörler aç s ndan k yaslanmaktad r. 3-Gradyan analizi çal malar : Bu tür çal malarda kentle menin ekolojik etkileri bir gradyan (ölçek) do rultusunda incelenmektedir. Söz konusu gradyan, genelde kentin co rafi anlamda merkezinden ba lay p kriter olarak ele al nan ekolojik etkinin ula mad d alana kadar uzanmaktad r. Gradyan için kullan lan bu kriterler konut yo unlu u, nüfus yo unlu u ve trafik yo unlu u gibi sosyal de i kenler ile hava kirlilik de erleri, bitki türleri gibi biyotik ve fiziksel de i kenler olabilmektedir. Bütün bu de i kenler belli bir ölçek dahilinde sorgulanarak kentin ekolojik anlamda etki alan ve ekli ortaya konulmaya çal lmaktad r. Böylece gerçekte belirlenmesi zor olan kentsel ekosistemlerin s n rlar da belirlenmi olmaktad r. 4-Kentsel süksesyon yöntemi: Bu tür çal malarda ise ekolojik dengenin ve süreçlerin kentsel alanlarda zamanla nas l de i ti i incelenmekte; kentsel alanlarda bu de i imin oran say sal verilerle ortaya konularak ayn süreçlerin yar do al olan k rsal alanlarla ve insan yerle mesinin olmad do al alanlarla olan fark ortaya konulmaya çal lmaktad r. 5-Ekolojik etki alan /ayakizi analizi: Footprint analizi de denilen bu tür çal malarda kentsel ekonomiler birer sosyo-ekonomik sistem olarak kabul edilmekte ve bu ekonomilerin etkiledi i alanlar ortaya konulmaya çal lmaktad r. Ço u zaman ta ma kapasitesiyle vurgulanan bu analiz yöntemi, bir kentsel ekosistemin sahip oldu u mal, hizmet ve enerji ak n n kendi nüfusu ve aktivitelerin devam n sa layacak potansiyelde olup olmad n sorgulamaktad r (Mcintyre, Knowles ve Hope 2000: 5-24). Yöntem ne olursa olsun, sonuçta kent ekolojisine yönelik günümüz çal malar incelendi inde mekan ve insan unsurlar, ekolojik sistemler içinde birbirinden üstün ve birinin di eri üstünde belirleyici oldu u yakla m ndan çok; kar l kl ili kiler a içinde tan mlanan ve birbirini tamamlayan ayn organizman n parçalar eklinde alg lanmaktad r. Nitekim, 20.yüzy ldaki kentle me hareketleri ve deneyimleri bize kent mekan ile sosyal organizasyonlar aras ndaki organik ba aç klaman n ne denli önemli oldu unu da göstermektedir. Kentsel Mekan Analizinde Co rafi Yakla m Kentsel mekanlarda düzenli i leyen bir ortam n olu turulmas, ancak do al ve kültürel çevre bile enlerinin tan mlanmas ve analizi ile mümkündür. Geli mi li in ölçüsü ne olursa olsun, insan topluluklar yerle mek üzere seçtikleri yerlerde var olan do al çevre bile enlerine uygun bir yerle me düzeni olu turmak zorundad rlar. Nitekim, k r ya da kent yerle mesi olsun bir yandan konum (sit-situasyon), öte yandan do al çevre bile enleri (jeolojik yap ve jeomorfoloji, iklim rejimi, su kaynaklar, toprak ve arazi kullan m ko ullar ve bitki topluluklar ) ve kültürel faktörlerin (tarihsel süreç içinde demografik yap ve toplumsal-kültürel geli im düzeyi) etkisi alt ndad r (Koçman 1991: 102, Karada 2000: 80, Karada -Koçman 2007: 6-7, Pacione 2001: 21, ekil 2). Kent, do al çevre bile enleri ve kültürel çevre etkenlerinin neden-sonuç ili kilerine ba l kompleks bir yap veya ekosistemdir. Kentin strüktür kazanmas ve mekan organizasyonu ile fonksiyonel bölgelerin ortaya ç kmas, genel olarak do al çevre bile enlerinin sundu u olanaklara, kent insanlar n n bu olanaklar kullanma ve de erlendirme yeteneklerine göre yer ve zamana ba l olarak de i ir. Ba ka bir sözle, kentin geli im süreci, nüfus ve alanca büyümesi, sanayi, ula m ve ticaret vb etkinliklerin yayg nla mas, k saca kentin güç ve süreklilik kazanmas her iki çevrenin posibilitesi belirlemektedir. Çevrenin do al ve kültürel bile enleri i leyen sistemler olarak, kentle me süreci üzerinde etkilidir. Bu nedenle, kentsel co rafya yakla m ile yap lan ara t rmalarda öncelikle kent yerle iminin kurulu ve evriminde rol oynayan çevre etkenlerinin meydana getirdi i sentez tan mlan r ve söz konusu sentez verileri nda, özellikle kent lokasyonu çerçevesinde çevre bile enlerinin analizine geçilir (Robson 1969: 27, Pacione 2001: 20-21, Carter 1988: 182, Göney 1977: 12, Do anay 1997: 177, Koçman-Karada, 2008). Özetle, kentsel

10 40 mekan/ekosisteme ili kin analizler a a daki üç ad mda gerçekle tirilmektedir ( ekil 2,3). 1. Ad m: Fonksiyonel do al çevre bile enlerinin tan mlanmas ve analizi a) Sit ve situasyon durumu: Kentin yak n çevresi ile entegrasyonu ve uzak çevre ile ili kilerinin ara t r lmas n kapsar. b) Jeolojik temel yap : Kent veya kent bölgelerinin yer seçiminde jeolojik yap n n temel olma özelli inin ara t r lmas. Örne in; tektonik depresyonlarda kurulmu olan kentlerin geli me yönünün fay çizgilerine do ru kaymas na izin vermemek. Binalar n oturdu u zeminin özelliklerini (alüvyal zemin, ayr m zemin, kütle hareketlerine yol açabilecek e ilmenmi katmanl zemin, yer alt su düzeyi ve mevsimlik de i melerinin etkileri vb) göz önünde tutmak. Nitekim, sa lam kaya zemin yüksek binalar n in aat n kolayla t r r. Nemli ve ayr m zeminler parklar, spor alanlar, ye il alanlar için uygun yerlerdir. Alt nda maden i letilen yataklar bulunan veya karstik bo luklar olan alanlar üzerinde bina ve tesis yap lmas risklidir. II. ADIM : Kentsel mekan organizasyonunun tan mlanmas ve i merkezleri Endüstri bölgeleri Konut alanlar Kamuya aç k ortak kullan m alanlar E itim siteleri Ula m a vb. I. ADIM : Kentin yerle ti i alan n do al çevre analizi Sit ve situasyon durumu Jeolojik temel yap Jeomorfolojik özellikler klim özellikleri Hidrografya ve su kaynaklar Toprak Vejetasyon III. ADIM : Kentsel mekan organizasyonu ile do al ve kültürel çevre faktörlerinin kar l kl etkile imi-kent do as na yans malar n n tesbit edilmesi ve gelece e yönelik öngörüden hareketle önerilen çözümler ekil 3. Kent Co rafyas / Kentsel Ekolojik Yakla m A amalar (Koçman-Karada, 2008)

11 Kentsel Ekoloji: Kentsel Çevre Analizlerinde Co rafi Yakla m 41 c) Jeomorfolojik özellikler: Jeomorfolojik unsurlar n a a daki özelliklerinin kentin mekan organizasyonuna olas etkilerinin ara t r lmas. (Yalç nlar 1967, Koçman-Karada 2008, ekil 4) Yükselti ve e im; enerji, su ve kanalizasyon ta ma ile alt yap n n maliyeti yükseltir, su ve kanalizasyon a n n etkin bir aktarma gücü olmamas na neden olur ( ekil 4). Rölyefin rüzgar hareketleri (ventilasyon) ve hava kirlili i (inversion yoluyla) üzerinde etkileri vard r ( ekil 4). Bak durumu; kent alanlar n n do u, bat, kuzey veya güneye dönük yamaçlarda yer almas enerji bilançosu üzerinde pozitif veya negatif etkiler yapar, güne enerjisinden yararlanma olanaklar n etkiler. d) klim özellikleri: Egemen iklim rejiminden optimum yararlanma olanaklar ve iklim parametrelerinin analizi. Bir dünya haritas üzerinde büyük kentlerin da l, insan ya am aç s ndan uygun iklimlerin kentlerin do u unda ve geli mesinde etkili oldu u gerçe ini kan tlar niteliktedir. Kentlerin endüstri bölgeleri ile konut/ikamet alanlar n n yerle tirilmesinde egemen rüzgar yönü önemli bir rol oynar. Tam egemen yönde tesis edilen yerle meler toz, duman, is ve kirlenmelere yol açar (Karada 2000: 91, Karada 2005: 8, ekil 4). K n so uk, yaz n s cak dalgalara sahne olur. Temiz rüzgar, oturma alanlar n geçtikten sonra endüstri bölgelerine gitmelidir. Çe itli yönlerden esen rüzgarlara ili kin yüzde olarak belirten, zaman ve süresini ortaya koyan analizler yap lmal d r. Etkin rüzgara kar yap lan a açland rma toz/kirlili i azaltt gibi, rüzgar h z n keser, s kayb n önler. e) Hidrografya-Su kaynaklar : Kent ortam nda ve çevresinde bulunan akarsu, göl, yer alt sular ve kaynaklar n durumu ve bu sulardan optimal ölçüde yararlanma olanaklar n n ara t r lmas önemlidir. Örne in; içme, temizlik, endüstri ve tar msal kullan m, enerji üretimi, rekreasyon ve turizm aç s ndan yararlanma olanaklar n n saptanmas, buna kar l k hidrografik ko ullar n neden oldu u sedimantasyon, kirlili in ta nmas, sel ve ta k nlar n kentsel sorunlara yol aç p açmad n n ara t r lmas ( ekil 4). f) Toprak: Kent içinde ve kent çevresindeki topraklar n arazi kullan m yetenek s n flar na göre saptanmas, topraktan a r yararlanman n yol açt erozyon ve degradasyonun ara t r lmas. g) Vejetasyon: Mevcut do al bitki örtüsü ve kompozisyonunun korunmas na ili kin sorunlar n incelenmesi. Kent içindeki bitki örtüsünün veya ye il alanlar n havan n temizlenmesi ve nem oran n n düzenlenmesi, s cakl k etkisinin azalt lmas gibi ekolojik fonksiyonlar vard r. Öte yandan, vejetasyonun kente estetik kazand rma, gürültüyü azaltma, ta k n/sel önleme, rüzgar perdesi olu turma, güne radyasyonunun kontrolü vb fiziksel fonksiyonlar da vard r (Göney 1977, Tümertekin-Özgüç 1993, ekil 2,4). 2. Ad m: Yukar da s ralanan do al çevre bile enlerinin özellikleri ve kullan ma uygunluklar na göre kültürel çevre bile enleriyle ili kilendirilmesi. 3. ve al veri merkezi, endüstri bölgeleri, konut bölgeleri (toplu konut, geleneksel konutlar, tek katl ve bahçeli konutlar, apartmanlar, i çi evleri ve lojmanlar), kamuya aç k alanlar (park ve bahçeler, mezarl klar), e itim siteleri (k la ve kampüsler), ula m a ve merkez noktalar (istasyonlar, duraklar) gibi fonksiyonel kent alanlar ve bunlar n do al çevre bile enleri ile uygunluklar n n irdelenmesi kentsel mekan organizasyonunun do ru alg lanmas aç s ndan son derece önemlidir ( ekil 3,4). 4. Ad m: Kent strüktürü ve mekan organizasyonunu olu turan do al ve kültürel çevre bile enlerinin kantitatif ve kalitatif de erlendirilmesi, gelece e yönelik saptamalar ve önerilerin ortaya konulmas. Yukar da ifade edildi i gibi, kent yerle imleri seçilen co rafi/ekolojik çevrede var olan ko ullara uygun bir yerle me düzeni yaratmak zorundad r. Be eri çevre bile enleri ba lam nda kentin geli me süreci ile do al çevre bile enleri aras nda uyumun sa lanmas artt r. Aksi takdirde, kent yap s nda ve kentsel ya amda düzensizlikler, rahats zl klar, k sacas zaman geçtikçe çözümü zor kümülatif sorunlar ortaya ç kar. Bilinmektedir ki; kültürel çevre bile enleri i leyen etkili sistemler olarak kentle me süreci üzerinde belirleyici etkilere sahiptir. Öte yandan, do al çevre bile enlerinin

12 42 yerine göre farkl özelliklere sahip olmas de i ik/farkl kent strüktürlerinin olu umunu zorunlu k lm t r. Ba ka bir anlat mla; ekolojik çevre (do al ve kültürel çevre) bile enlerinin farkl la mas kentsel kimlik unsurlar n n da farkl l na yol açmaktad r. Nitekim Örer, Doxiadis in çevresel s n fland rmas na dayanarak kentsel kimlik unsurlar n n çevresel kimlik ve toplumsal kimlik eklinde birbirini tamamlayan iki ana ö eden olu tu unu belirtmektedir (Örer, 1993, Karada 2006, ekil 2). Çevresel kimlik, do al çevre bile enlerinin olu turdu u etkiler olup kentin bulundu u alandaki topografik özellikler ile iklim rejimi, hidrografik potansiyel, bitki örtüsü ve toprak kaynaklar n kapsamaktad r (Koçman 1991, ekil 1,2). Kentsel kimli in ikinci ö esini kentin özellikle sosyoekonomik yap s ndan kaynaklanan kültürel çevre bile enleri olu turmaktad r. Kültürel çevre bile enleri, kent toplumunun kültürel ve sosyal geçmi i ile geli im düzeyi ba lam nda nüfusun demografik profili, ekonomik yap, gelenekgörenek ve inanç sistemlerini kapsar. Sonuç olarak, yapt m z tüm bu aç klamalar nda denilebilir ki, kent mekan ve kentle me süreci üzerinde do al ve kültürel çevre bile enlerinin ortak i leyi inin etkileri bulunmaktad r. Söz konusu bile enlerin bir arada uyumlu i leyi i ya anabilir kent olgusunu meydana getirmekte, buna kar l k i leyen sistemler üzerindeki olumsuz etkiler, çevre kaynaklar üzerindeki bask lar ve a r kullan mlar, kentsel sorunlar ortaya ç karmaktad r. Dolay s yla, ekolojik çevre/ co rafi çevre bile enleri kentin kaderine hükmeden ve gelece ini belirleyen temel etkenlerdir. Sonuç ve De erlendirme 1990 l y llardan bu yana s kça ifade edilen ya am kalitesi kavram n n evrensel, ortak bir tan m olmamakla beraber, ya amdan duyulan ho nutluk, kültür ve de erler sistemi içinde ki inin kendisini alg lay ve olgular de erlendirmesidir. Ya am kalitesi kavram bireysel aç dan öznel bir kavrama dönü ebilir, duruma göre politik ve sosyal ortamla, altyap, ula m ve do al çevreyle de ili kilendirilebilir (Leitmann 1999b: 171, Özmen 2007: ). BM in 1987 de yay nlad Ortak Gelece imiz (Our Common Future) ad n ta yan rapora göre, bugünün ihtiyaçlar n, gelecek ku aklar n ihtiyaçlar n yerine getirme olana n ortadan kald rmaks z n kar layan kalk nma sürdürülebilir kalk nma, ki inin ya am nda önemli imkanlardan yararlanma derecesi de ya am kalitesi olarak tan mlanm t r. Ayn çal maya göre, insanlar ya ant lar nda sahip olduklar f rsatlar ve k s tlamalar n sonucunu, di er ki ilerle olan ili kilerine ve elbet çevre bile enlerine yans tmaktad r. Ya am kalitesi göstergelerini ayr ca iklim ko ullar, ya ama maliyeti (ucuzluk/pahall l k), g dalar n çe itlili i ve çevreyle uyumlu yerle im modelleri, güvenlik, konut vb. faktörler de etkilemektedir ( 2007, Soykan 1993: 17-20, Özmen 2007: ). Nitekim 1992 Avrupa Kentsel art nda ifadesini bulan kentsel ya am kalitesi göstergeleri içinde kent ve yerle ti i alan n co rafi çevre bile enleri ve kentsel kullan m biçimleri ile geldi i duruma ili kin maddeler dikkat çekicidir. Buradan hareketle, ya anabilir kentlerin genel özellikleri, co rafi boyutlar yla u ekilde özetlenmektedir (Duran 2008, Ertan 2008, Karaman 2009) ; a) Kentsel strüktürü belirleyen ekolojik çevre sistemleri aras nda var olan ili kiler çe itli kombinezonlar olu turarak sistemin yap s n son derece kompleks bir duruma getirmi tir. Söz konusu bu karma k/kompleks yap n n normal i leyi ini bozacak ya da engelleyecek eylemlerin (çevre y k m ) olmad, çevre y k m için teknolojik araç ve gücün kullan lmad kentler ya anabilir kentlerdir. b) Mekan organizasyonu, özellikle fonksiyonel bölgeleri do al çevre bile enlerine uygun olarak düzenlenmi ve planlanm kentler ya anabilir kentlerdir. Bu kentlerde aç k alanlar, parkalar ve bahçeler, rekreasyon alanlar, akarsular, k y lar do al ya am içerir, dolay s yla bu kentlerde kent konforu sa lanm olmaktad r. c) Kent içindeki ya am alanlar n ve çevre kaynaklar n kullanma ekli ve kent peyzaj toplumsal kültürün geli me düzeyini yans t r. Ba ka bir sözle; toplumsal kültür düzeyi, çevre bile enlerini de erlendirme yetene ine sahip ise kent daha sa l kl bir ya ama alan haline gelir.

13 Kentsel Ekoloji: Kentsel Çevre Analizlerinde Co rafi Yakla m 43 Buna kar l k, baz çevre unsurlar n n dikkate al nmamas veya yeterince de erlendirilmemesi durumunda kent sa l ks z bir ya am sürecine girer ve fonksiyonlar n yitirmeye ba lar (Tunçdilek 1986: 4) Öte yandan, sosyo-kültürel geli me içinde olan kentler, kent halk n olu turan gruplar aras nda payla ma f rsat veren kentlerdir. Kent içindeki kültürel organizasyonlar; toplumun teknolojik, ekonomik, siyasal, etnik, estetik, mimari vb. alanlarda geçirdi i geli im ve dönü ümün göstergeleridir. Olumlu göstergelere sahip kentler ya anabilir kentlerdir (Lietman 1999a: 33-37, Hamm 1998: , Muttagi 1998: 53, Pacione 2008 : 1-16). Tüm bu aç klamalardan da anla laca üzere modern kent, sorunlar yla ba edebilmi, sosyal kalite ile kentliler-kent ve kentsel mekânlar aras ndaki ekonomik-ekolojik ili kileri en uygun biçimde dengelemi olan kenttir. Ancak bunu ba arabilmenin yolu üphesiz kentin yerle ti i alan n çevresel avantaj ve dezavantajlar n n bilimsel bir yakla mla ve do ru okumaktan geçmektedir. Nitekim kentsel çevre analizlerinde co rafi yakla m olarak da özetleyebilece imiz kentsel ekoloji ara t rmalar, farkl ölçeklerdeki kent ekosistemlerini, sosyo-mekansal organizasyonunu etkili çevresel faktörler aç s ndan inceler. Benzer biçimde kent co rafyac lar da kentleri, birer ekosistem olarak ele al r ve kentin varl, ya anabilirli i ve devaml l aç s ndan bu ekosistemin her bir unsurunu birbiriyle ili kilendirerek de erlendirir. Çal malar n ortak hedefi kentleri daha ya anabilir k lmak ve bu süreçte etkili olan co rafi verilerin do ru ve etkin kullan m n sa lamaktad r. Kentin yerle ti i ve geni ledi i alanlar n gerek do al gerekse toplumsal çevre bile enlerinin kar l kl ili kileriyle ekillenen çevresel duyarl l klar n n ortaya konulmas ve buradan kentsel ya am kalitesine giden yol haritas n n ç kar lmas ise nihai hedeftir. nsan n ya ad çevre ile olan ili kilerin do as n anlama yönündeki aray lar n kar l da kentsel ekolojidir. Yap lan i, kentsel çevrenin bir bütün olarak analizidir ve bunun için izlenen yöntem analitik, sistematik, bütüncül ve sentezci yakla m ile gerçek bir co rafi çevre de erlendirmesidir. Son y llarda modern kent ya am n n kalitesi üzerine yap lan /geli tirilen çal malar ve ilki 1992, ikincisi 2008 de ilan edilen Avrupa Kentsel art nda ifadesini bulan kentsel ya anabilirlik kriterleri de yöntem olarak, kentsel çevre analizlerinde co rafi yakla ma at fta bulunmaktad r (Mimarlar Odas 2008). Nitekim sözkonusu kentsel art metninde öne ç kan maddelerden birinde; kentler kentlilerine aittir ve gelecek nesillere aktar lmas gereken sosyoekonomik,çevresel ve kültürel de erler bütünüdür der. Böylelikle, ya anabilir kent kurgusunda öncelik kentliye verilmi ve en önemli kentli hakk olarak sa l kl ve sürdürülebilir bir çevre ya ama hakk gösterilmi tir. Ya anabilir kent kurgusunda hedeflenen sa l kl, dengeli ve korunan bir çevre tan m vard r ve bunun tespiti için mevcut çevresel verilerin insan ve etkiledi i mekan ile ili kilendirilerek analizi gerekmektedir. Bu ise yöntem olarak, co rafyac lar n kentsel çevre analizlerinde izledikleri yöntemin kendisidir. Hedef mevcut do al ve toplumsal çevre bile enleri ile uyumlu, koruma-kullanma dengesini daima gözeten, üreten, kendi sorunlar ile ba edebilen kentler yaratmakt r. Bununla birlikte, kentlerin ya anabilir ve sürdürülebilir k l nmas üphesiz kentlerdeki mevcut do al ve be eri kaynaklar n daha ak lc kullan m n gerektirir. Bu ise kentin yerle ti i alan n co rafi çevre de erlendirmesinin (kentsel ekoloji) do ru okunmas ve üzerinde geli en insan etkinliklerinin çevresel duyarl l k esas na uygun kullan mlar geli tirmeleri ile mümkündür. Zira kentler, özellikle ekonomik büyüme dönemlerinde ya ayanlar na dikkat çekici f rsatlar sunmakta ise de, göçe ba l a r nüfuslanma, çevresel ta ma kapasitesinin üzerinde ve yanl arazi kullan m kararlar ile ileri derecede çevresel bozulman n ve insana ba l afetlerinde yeni adresi haline gelmektedir. Tüm bu sorunlara eklenen ve farkl sosyo-kültürel ve ekonomik s n flardan çok say da insan n bir arada ya amas n n getirdi i iç huzursuzluk, oturmam l k, artan kentsel aidiyet sorunlar beraberinde getirir ki, bu durumda kentlerin ya anabilirli inden de söz edilemez.

14 44 ekil 4. Kentsel alan kullan m ve çevre ili kileri- Kentsel ekoloji 3D emas (Koçman 2008)

15 Kentsel Ekoloji: Kentsel Çevre Analizlerinde Co rafi Yakla m 45 Referanslar Arslano lu R. 1998, Kent, Kimlik ve Küreselle me, Ezgi Kitabevi, Bursa. Barrows, H. 1923, Geography As Human Ecology, Çeviren: Tümertekin, Erol, (2005) 20.yüzy lda Amerikan Co rafyas n n Geli imi, 39-52, Çizgi Kitabevi, Konya. Baykal F. 1989, Salihli Kent Co rafyas, Salihli Belediyesi Kültür Yay nlar : 2, zmir. Berling, S. and Wu J.W. 2004, Modelling urban landscape dynamics:a case study in Phoenix, USA, Urban Ecosystems 7: Botkin, D.B. and Beveridge, C.E. 1997, Cities as environments, Urban Ecosystems, 1, p Bowler, P.J. 2001, Do an n Öyküsü, zdü üm Yay nlar, Çeviren: Meltem Mater, stanbul Carter H. 1988, The Study of Urban Geography, 3rd edition, Arnold Publ. USA. Butler, R. J. 2008, Urban Ecology. Unpublished Lecture Notes, The University of Michigan, Department of Ecology and Evolutionary Biology. ( Eri im Tarihi: ) Collins J. P.- Kinzig A.- Grimm N.B.- Fagan W.- Hope D.- Wu J.- Borer E. 2000, A new urban ecology : Modelling human communities as integral parts of ecosystems poses special problems for the development and testing of ecological theory American Scientist, vol. 88, p ( Do anay H. 1997, Co rafyan n Metodolojisi,, Öz E itim Yay nlar, stanbul. Dow, K. 2000, Social dimensions of gradients in urban ecosystems, Urban Ecosystems, 4: Eslarp, 2008, Urban Ecology. East St. Louis Action Research Project. Üniversity of Illinois at Urbana Champaign. http: // LA (Eri im Tarihi: ) Essenwanger, O.M. and Landsberg, H.E. 2001, Classification of Climates, World Survey of Climatology, General climatology, Volume 1-C, Huntswille, USA. Göney S. 1977, ehir Co rafyas, stanbul Üniversitesi Co rafya Enst. Yay. No. 91, stanbul. Grimm, B.N. and Redman, L.C. 2004, Approaches to the study of urban ecosystems: The case of Central Arizona- Phoenix, Urban Ecosystems, 7: Grove, J.M. and Burch, W.R.Jr. 1997, A social ecology approach and applications of urban ecosystem and landscape analyses: a case study of Baltimore, Maryland, Urban Ecosystems, 1, Hamm B. 1998, Ecological urban development : An experiment in active learning, Sustainable Development and the Future of Cities, Ed. Bernard Hamm- Pandurang K. Muttagi, Intermediate Technology Publ. P , U.K. Harvey D. 2003, Sosyal Adalet ve ehir, Metis Yay nlar. Çeviren. Mehmet Moral, stanbul Haughton G.and Hunter C. 1994, Sustainable Cities, Jessica Kingsley Press, London Johnston R.J-Gregory D-Pratt-Watts M. 2001, The Dictionary of Human Geography, Blackwell Publ., 4th Edition U.K. Karada A. 2000, Kentle me Süreci, Çevresel Etkileri ve Sorunlar le zmir, Egekoop, zmir. Karada A. 2003, Geographical factors which define urban existance and continuance of zmir since centuries CIEPO 14, International Committee of Pre-Ottoman and Ottoman Studies 14 th Symposium (18-25 Eylül 2000, Çe me- zmir), Türk Tarih Kurumu Yay.Ankara. Karada A. 2006, Kula da Bir Kentsel Kimlik Ara t rmas, Geçmi ten Günümüze Köprü : Yan k Ülke Kula Sempozyumu (1-3 Eylül 2006, Kula), zmir Ara t. Uygl. Merkezi & Kula Belediyesi birli i, Manisa.

16 46 Karada A. Koçman A. 2007, Co rafi çevre Bile enlerinin kentsel geli im süreci üzerine etkileri : Ödemi ( zmir) örne i, Ege Co rafya Dergisi, Cilt 16, say 1-2, s. 3-16, zmir. Karaman, Z. T. 2009, Sürdürülebilir kentler için uluslar aras anla malar ve Türkiye Yorumu, Kentsel Ekoloji ve Ya anabilir Kent Sempozyumu (6-8 Kas m 2008, zmir), Bildiri Kitab, s , zmir. Kele R. 2005, Kentle me Politikas, mge Kitabevi, Ankara. Kennedy R.F. 2004, Natural Cities : urban ecology and the restoration of urban ecosytems 3rd International Conference on Urban Health (20-22 October 2004), poster, Boston Kocaba, A. 2003, Ekoloji ve Çevre Biyolojisi, Ege Üniversitesi Su ürünleri Fakültesi Yay nlar, No:51, zmir. Koçman A., 1991, zmir in kentsel geli imini etkileyen do al çevre faktörleri ve bunlara ili kin sorunlar Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Co rafya Ara t rmalar Dergisi, 3, s , Ankara. Le tmann J. 1999a. Sustaining Cities:Environmental Plannning and Management in Urban Desingn, McGraw-Hill Press, ISBN: Le tmann J. 1999b, Can City QOL Indicators be Objective and Relevant? Towards a Participatory Tool For Sustaining Urban Development, Local Environment, vol. 4 No: 2, s.171. Lyons J.R. 1997, Urban ecosystem management: Bringing science and policy together, Urban Ecosystems, 1, Lyons M. and Snoxell S. 2005, Sustainable Urban Livelihoods and Marketplace Social Capital: Crisis and strategy in Petty Trade, Urban Studies, Vol.42, No.8, May, R On the role of the humanities in urban ecology : The case of St.Petersburg, Urban Ecosystems, 7:7-15. Mc ntyre N.E, Knowles-Yanez, K. And Hope, D. 2000, Urban ecology as an interdisciplinary field: Differences in the use of -urban- between the social and natural sciences, Urban Ecosystems, 4:5-24. Muttag P.K. 1998, Sustainable Development- A Third World Perspective, Sustainable Development and the Future of Cities, Ed. Bernard Hamm- Pandurang K. Muttagi, Intermediate Technology Publ. p , U.K. N emela J. 1999, Is there a need for a theory of urban ecology, Urban Ecosystems, 3, page Nusser M. 2001, Understanding cultural landscape transformation:a re-photographic survey in Chitral, eastern Hindukush, Pakistan, Landscape and Urban Planning 57: Örer G. 1993, stanbul un Kentsel Kimli i ve De i imi,.t.ü. Fen Bilimleri Enst., Yay nlanmam Yüksek Lisans Tezi, stanbul. Özça lar A. 2000, Co rafyaya Giri -sistematik, kavramlar, yöntemler, Hilmi Usta Matbaac l k, Ankara. Özça lar A. 2004, Co rafi bilimlerin kentsel ekonomi, kentsel yönetim, bölgesel iktisat ve bölge planlama yönünden analizi, Kentsel Ekonomik Ara t rmalar Sempozyumu 2003, Bildiri Kitab, DPT & Pamukkale Üniv. Yay. Cilt 2, s , Ankara. Özmen Ö. 2007, Sürdürülebilir Kalk nmay Sa lamada Ya am Kalitesi ve zmir de Yerle ik Roman Vatanda lar n n Ya am Kalitesi Göstergeleri zmir Büyükkent Bütününde Romanlar, Ed. Zerrin Toprak, Ömür Özmen, Gökhan Tenikler, s , zmir. Pac one M. 2001, Urban Geography (a global perspective), Roudledge Publ., London, Newyork. P ckett S.T.A- Burch W.R.- Dalton S.E.- Foresman W.T.- Grove J.M And Rowntree R. 1997, A conceptual framework fort he study of human ecosystems in urban areas, Urban Ecosystems, 1, Page P ckett S.T.A. 2001, Urban Ecological Systems: Linking terrestrial Ecological, Physical and Socioeconomic Componenets of Metropoliten Areas. Annual Review of Ecology and Systematics 32:

17 Kentsel Ekoloji: Kentsel Çevre Analizlerinde Co rafi Yakla m 47 Prato T. 2005, Modeling ecological impacts of landscape change, Environmental Modelling &Software 20: , Rees W. E. 1997, Urban ecosystems: the human dimension, Urban Ecosystems, 1, page REES W. E. 1998, Understanding sustainable development, Sustainable Development and the Future of Cities, Ed. Bernard Hamm- Pandurang K. Muttagi, Intermediate Technology Publ. P , U.K. Robson B.T. 1969, Urban Analysis a study of city structure, Cambridge Univ. Pres, p , London. Scott J.A. 2004, Cultural-Products Industries and urban Economic Development: Prospects for Growth and Market Contestation in Global Context, Urban Affairs Reviw, Vol. 39, No.4, page Ste ner F. 2004, Urban Human Ecology, Urban Ecosystems 7: , Kluwer Academic Publishers, Netherland Tunçdilek N. 1986, Türkiye de Yerle menin Evrimi, stanbul Üniv. Yay. 3367, stanbul. Tumertekin E. ve Özgüç N. 1998, Be eri Co rafya, nsan.kültür.mekan, Çantay Kitabevi stanbul. W tt ng R. 2004, The origin and development of the urban flora of Central Europe, Urban Ecosystems, 7: Yalç nlar. 1967, Türkiye de baz ehirlerin kurulu ve geli mesinde jeomorfolojik temeller, stanbul Üniversitesi Co rafya Enst. Dergisi, 16, s Yaren F. B. 1994, Kent Ekolojisi: Sorunun Boyutlar ve Niteli i. Kentsel Tasar m ve Ekoloji, Tasar ma Ekolojik Yakla m, Kentsel Tasar m ve Uygulamalar Sempozyumu, May s 1994, stanbul. Yazgan, M. Ve Akay A. 1996, Kentle me ve Kent Ekolojisi Ankara Üniversitesi, Dil Tarih Co rafya Fakültesi, III. Co rafya Sempozyumu, Ankara. Yaz c H. 1996, ehir co rafyas aç s ndan bir inceleme : Bayburt, Türk Co rafya Dergisi, 30, s , stanbul.

Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü

Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü Kontenjan : 45 Puan türü : MF-4 Eğitim dili : Türkçe Hazırlık : İsteğe Bağlı Yerleşke : Konuralp Yerleşkesi Eğitim süresi : 4 Yıl Yüksek lisans/doktora

Detaylı

1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ

1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ 1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ 1. GİRİŞ Odamızca, 2009 yılında 63 fuara katılan 435 üyemize 423 bin TL yurtiçi fuar teşviki ödenmiştir. Ödenen teşvik rakamı, 2008 yılına

Detaylı

Üniversitelerde Yabancı Dil Öğretimi

Üniversitelerde Yabancı Dil Öğretimi Üniversitelerde Yabancı Dil Öğretimi özcan DEMİREL 1750 Üniversiteler Yasası nın 2. maddesinde üniversiteler, fakülte, bölüm, kürsü ve benzeri kuruluşlarla hizmet birimlerinden oluşan özerkliğe ve kamu

Detaylı

ZAĞNOS VADİSİ KENTSEL DÖNÜŞÜM PROJESİ

ZAĞNOS VADİSİ KENTSEL DÖNÜŞÜM PROJESİ ADANA KENT SORUNLARI SEMPOZYUMU / 15 2008 BU BİR TMMOB YAYINIDIR TMMOB, bu makaledeki ifadelerden, fikirlerden, toplantıda çıkan sonuçlardan ve basım hatalarından sorumlu değildir. ZAĞNOS VADİSİ KENTSEL

Detaylı

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1 Sağlık Reformunun Sonuçları İtibariyle Değerlendirilmesi 26-03 - 2009 Tuncay TEKSÖZ Dr. Yalçın KAYA Kerem HELVACIOĞLU Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Türkiye 2004 yılından itibaren sağlık

Detaylı

SERMAYE PİYASASI KURULU İKİNCİ BAŞKANI SAYIN DOÇ. DR. TURAN EROL UN. GYODER ZİRVESİ nde YAPTIĞI KONUŞMA METNİ 26 NİSAN 2007 İSTANBUL

SERMAYE PİYASASI KURULU İKİNCİ BAŞKANI SAYIN DOÇ. DR. TURAN EROL UN. GYODER ZİRVESİ nde YAPTIĞI KONUŞMA METNİ 26 NİSAN 2007 İSTANBUL SERMAYE PİYASASI KURULU İKİNCİ BAŞKANI SAYIN DOÇ. DR. TURAN EROL UN GYODER ZİRVESİ nde YAPTIĞI KONUŞMA METNİ 26 NİSAN 2007 İSTANBUL Sözlerime gayrimenkul ve finans sektörlerinin temsilcilerini bir araya

Detaylı

Araştırma Notu 15/177

Araştırma Notu 15/177 Araştırma Notu 15/177 02 Mart 2015 YOKSUL İLE ZENGİN ARASINDAKİ ENFLASYON FARKI REKOR SEVİYEDE Seyfettin Gürsel *, Ayşenur Acar ** Yönetici özeti Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan enflasyon

Detaylı

B E Y K E N T Ü N İ V E R S İ T E S İ S O S Y A L B İ L İ M L E R E N S T İ T Ü S Ü İ Ş L E T M E Y Ö N E T İ M İ D O K T O R A P R O G R A M I

B E Y K E N T Ü N İ V E R S İ T E S İ S O S Y A L B İ L İ M L E R E N S T İ T Ü S Ü İ Ş L E T M E Y Ö N E T İ M İ D O K T O R A P R O G R A M I B E Y K E N T Ü N İ V E R S İ T E S İ S O S Y A L B İ L İ M L E R E N S T İ T Ü S Ü İ Ş L E T M E Y Ö N E T İ M İ D O K T O R A P R O G R A M I İLİŞKİSEL PAZARLAMA 31 MAYIS 2014 K O R A Y K A R A M A N

Detaylı

YAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ

YAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ YAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ Savaş AYBERK, Bilge ALYÜZ*, Şenay ÇETİN Kocaeli Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü, Kocaeli *İletişim kurulacak yazar bilge.alyuz@kou.edu.tr, Tel: 262

Detaylı

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog KONYA KARAMAN BÖLGESİ BOŞANMA ANALİZİ 22.07.2014 Tarihsel sürece bakıldığında kalkınma,

Detaylı

İçindekiler Şekiller Listesi

İçindekiler Şekiller Listesi 1 İçindekiler 1.GĠRĠġ 3 2. Mekânsal Sentez ve Analiz ÇalıĢmaları... 4 3. Konsept....5 4. Stratejiler.....6 5.1/1000 Koruma Amaçlı Ġmar Planı.....7 6.1/500 Vaziyet Planı Sokak Tasarımı....7 7.1/200 Özel

Detaylı

SİRKÜLER. 1.5-Adi ortaklığın malları, ortaklığın iştirak halinde mülkiyet konusu varlıklarıdır.

SİRKÜLER. 1.5-Adi ortaklığın malları, ortaklığın iştirak halinde mülkiyet konusu varlıklarıdır. SAYI: 2013/03 KONU: ADİ ORTAKLIK, İŞ ORTAKLIĞI, KONSORSİYUM ANKARA,01.02.2013 SİRKÜLER Gelişen ve büyüyen ekonomilerde şirketler arasındaki ilişkiler de çok boyutlu hale gelmektedir. Bir işin yapılması

Detaylı

ÇEVRE KORUMA TEMEL ALAN KODU: 85

ÇEVRE KORUMA TEMEL ALAN KODU: 85 TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ () TEMEL ALAN YETERLİLİKLERİ ÇEVRE KORUMA TEMEL ALAN KODU: 85 ANKARA 13 OCAK 2011 İÇİNDEKİLER 1.BÖLÜM: ÖĞRENİM ALANLARI VE ÇALIŞMA YÖNTEMİ...3 1.1.ISCED 97

Detaylı

SÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com

SÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com SÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com Giriş Yönetim alanında yaşanan değişim, süreç yönetimi anlayışını ön plana çıkarmıştır. Süreç yönetimi; insan ve madde kaynaklarını

Detaylı

TEMA Vakfı, İstanbul Projeleri Raporu nu Açıkladı

TEMA Vakfı, İstanbul Projeleri Raporu nu Açıkladı TEMA Vakfı, İstanbul Projeleri Raporu nu Açıkladı İstanbul un geleceğini etkileyecek üç proje olan 3. Köprü, 3. Havalimanı ve Kanal İstanbul un hayata geçirilmesi halinde meydana gelebilecek etkiler TEMA

Detaylı

Ara rma, Dokuz Eylül Üniversitesi Strateji Geli tirme Daire Ba kanl na ba

Ara rma, Dokuz Eylül Üniversitesi Strateji Geli tirme Daire Ba kanl na ba 1.1 Ara rman n Amac Ara rmada, Dokuz Eylül Üniversitesi Strateji Geli tirme Daire Ba kanl na ba olarak hizmet vermekte olan; 1. Bütçe ve Performans Program ube Müdürlü ü 2. Stratejik Yönetim ve Planlama

Detaylı

YERLEŞİM ALANLARINDAKİ BİTKİLERİN İŞLEVLERİNİN İZMİR KENTİ GERÇEĞİNDE İRDELENMESİ. Prof. Dr. İlçin ASLANBOĞA

YERLEŞİM ALANLARINDAKİ BİTKİLERİN İŞLEVLERİNİN İZMİR KENTİ GERÇEĞİNDE İRDELENMESİ. Prof. Dr. İlçin ASLANBOĞA 487 YERLEŞİM ALANLARINDAKİ BİTKİLERİN İŞLEVLERİNİN İZMİR KENTİ GERÇEĞİNDE İRDELENMESİ Prof. Dr. İlçin ASLANBOĞA Kentsel mekanlarda yaşayan toplumlar yitirdikleri doğal çevrelerin özlemini çevrelerindeki

Detaylı

KONUTTA YENİ FİKİRLER

KONUTTA YENİ FİKİRLER KONUTTA YENİ FİKİRLER İSTANBUL TUZLA DA KONUT YERLEŞİMİ TASARIMI ULUSAL ÖĞRENCİ MİMARİ FİKİR PROJESİ YARIŞMASI JÜRİ DEĞERLENDİRME TUTANAĞI KONUTTA YENİ FİKİRLER: EMİNEVİM İstanbul, Tuzla da Konut Yerleşimi

Detaylı

Meriç Uluşahin Türkiye Bankalar Birliği Yönetim Kurulu Başkan Vekili. Beşinci İzmir İktisat Kongresi

Meriç Uluşahin Türkiye Bankalar Birliği Yönetim Kurulu Başkan Vekili. Beşinci İzmir İktisat Kongresi Meriç Uluşahin Türkiye Bankalar Birliği Yönetim Kurulu Başkan Vekili Beşinci İzmir İktisat Kongresi Finansal Sektörün Sürdürülebilir Büyümedeki Rolü ve Türkiye nin Bölgesel Merkez Olma Potansiyeli 1 Kasım

Detaylı

Tasarım ve Planlama Eğitimi Neden Diğer Bilim Alanlarındaki Eğitime Benzemiyor?

Tasarım ve Planlama Eğitimi Neden Diğer Bilim Alanlarındaki Eğitime Benzemiyor? Tasarım ve Planlama Eğitimi Neden Diğer Bilim Alanlarındaki Eğitime Benzemiyor? Doç.Dr. Nilgün GÖRER TAMER (Şehir Plancısı) Her fakülte içerdiği bölümlerin bilim alanına bağlı olarak farklılaşan öznel

Detaylı

Giresun Üniversitesi Akademik Değerlendirme Ve Kalite Geliştirme Uygulama Yönergesi

Giresun Üniversitesi Akademik Değerlendirme Ve Kalite Geliştirme Uygulama Yönergesi Giresun Üniversitesi Akademik Değerlendirme Ve Kalite Geliştirme Uygulama Yönergesi Amaç Madde 1- Bu Yönergenin amacı; Giresun Üniversitesi'nin akademik değerlendirme ve kalite geliştirme ile stratejik

Detaylı

EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ 1. Ders- Eğitimin Temel Kavramları. Yrd. Doç. Dr. Melike YİĞİT KOYUNKAYA

EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ 1. Ders- Eğitimin Temel Kavramları. Yrd. Doç. Dr. Melike YİĞİT KOYUNKAYA EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ 1. Ders- Eğitimin Temel Kavramları Yrd. Doç. Dr. Melike YİĞİT KOYUNKAYA Dersin Amacı Bu dersin amacı, öğrencilerin; Öğretmenlik mesleği ile tanışmalarını, Öğretmenliğin özellikleri

Detaylı

Şekil 3-1: "ÇED İzni Alanı"nın ve "Proje Alanı"nın Yeri... 4

Şekil 3-1: ÇED İzni Alanının ve Proje Alanının Yeri... 4 İÇINDEKILER 3. ÇEVRESEL VE SOSYAL DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMI 2 3.1 GİRİŞ 2 3.2 ÇSED SÜRECİ YAKLAŞIMI 2 3.3 PAYDAŞ KATILIMI 2 3.3.1 ÇSED Kapsam Belirleme Çalışması 2 3.4 ALTERNATİFLERİN ANALİZİ 2 3.5 PROJE

Detaylı

Proje Yönetiminde Toplumsal Cinsiyet. Türkiye- EuropeAid/126747/D/SV/TR_Alina Maric, Hifab 1

Proje Yönetiminde Toplumsal Cinsiyet. Türkiye- EuropeAid/126747/D/SV/TR_Alina Maric, Hifab 1 Proje Yönetiminde Toplumsal Cinsiyet Türkiye- EuropeAid/126747/D/SV/TR_Alina Maric, Hifab 1 18 Aral k 1979 da Birle mi Milletler Genel cinsiyet ayr mc l n yasaklayan ve kad n haklar n güvence alt na alan

Detaylı

YÜKSEK HIZLI DEMİRYOLU YOLCULUKLARININ ÖZELLİKLERİ

YÜKSEK HIZLI DEMİRYOLU YOLCULUKLARININ ÖZELLİKLERİ YÜKSEK HIZLI DEMİRYOLU YOLCULUKLARININ ÖZELLİKLERİ Hazırlayan: Doç.Dr. Hakan Güler Sakarya Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Karlsruhe Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Almanya

Detaylı

YEŞİLIRMAK HAVZA GELİŞİM PROJESİ

YEŞİLIRMAK HAVZA GELİŞİM PROJESİ YEŞİLIRMAK HAVZA GELİŞİM PROJESİ 1. YHGP Neyin Yapılmasını Öneriyor, Planın Uygulama/Yapma ile ilgili Önerileri Nelerdir? Etkin bir mekansal organizasyon oluşturulması Kentlerin büyümesi, derişik (kompakt)

Detaylı

T.C. ÇEVRE ve ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI. TÜRKİYE NİN EN TEMİZ KENTİ PROJESİ İLE İLGİLİ USUL ve ESASLAR

T.C. ÇEVRE ve ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI. TÜRKİYE NİN EN TEMİZ KENTİ PROJESİ İLE İLGİLİ USUL ve ESASLAR T.C. ÇEVRE ve ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI TÜRKİYE NİN EN TEMİZ KENTİ PROJESİ İLE İLGİLİ USUL ve ESASLAR PROJENİN ADI : Temiz Kentim YarıĢması PROJENİN HEDEFİ : Ġçinde bulunduğumuz yüzyıl; hızlı nüfus artıģı,

Detaylı

KÜRESEL GELİŞMELER IŞIĞI ALTINDA TÜRKİYE VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ VE SERMAYE PİYASALARI PANELİ

KÜRESEL GELİŞMELER IŞIĞI ALTINDA TÜRKİYE VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ VE SERMAYE PİYASALARI PANELİ KÜRESEL GELİŞMELER IŞIĞI ALTINDA TÜRKİYE VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ VE SERMAYE PİYASALARI PANELİ 12 NİSAN 2013-KKTC DR. VAHDETTIN ERTAŞ SERMAYE PIYASASI KURULU BAŞKANI KONUŞMA METNİ Sayın

Detaylı

KAVRAMLAR. Büyüme ve Gelişme. Büyüme. Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır.

KAVRAMLAR. Büyüme ve Gelişme. Büyüme. Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır. KAVRAMLAR Büyüme ve Gelişme Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır. Büyüme Büyüme, bedende gerçekleşen ve boy uzamasında olduğu gibi sayısal (nicel) değişikliklerle ifade edilebilecek yapısal

Detaylı

SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç

SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; Siirt Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama

Detaylı

T.C. BURSA NİLÜFER BELEDİYE BAŞKANLIĞI Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü ÇALIŞMA YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

T.C. BURSA NİLÜFER BELEDİYE BAŞKANLIĞI Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü ÇALIŞMA YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar T.C. BURSA NİLÜFER BELEDİYE BAŞKANLIĞI Müdürlüğü ÇALIŞMA YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1 - Bu yönetmelik, Bursa Nilüfer Belediyesi Müdürlüğü görev ve çalışma esaslarını

Detaylı

ÇEVRE KORUMA KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK

ÇEVRE KORUMA KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK ÇEVRE KORUMA VE KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK Çevre neden bu kadar önemli? Sera etkisi artıyor Doğal kaynaklar bitiyor Maliyetler yükseliyor Gelir eşitsizliği uçurumu büyüyor 2002 yılında Johannesburg da

Detaylı

KARMAŞIK YAPILARDA TEŞVİK MÜDAHALESİ. Metin Durgut, TEPAV 5. Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu, Ocak 2011

KARMAŞIK YAPILARDA TEŞVİK MÜDAHALESİ. Metin Durgut, TEPAV 5. Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu, Ocak 2011 KARMAŞIK YAPILARDA TEŞVİK MÜDAHALESİ Metin Durgut, TEPAV 5. Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu, Ocak 2011 SANAYİLEŞMEKTE OLAN ÜLKELER İÇİN KABULLER 1. Ekonomi, belli bir alanda uzmanlaşmaktan çok

Detaylı

ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ TEKNOPARKLAR Oda Raporu

ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ TEKNOPARKLAR Oda Raporu tmmob makina mühendisleri odası ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ TEKNOPARKLAR Oda Raporu Hazırlayanlar Yavuz BAYÜLKEN Cahit KÜTÜKOĞLU Genişletilmiş Üçüncü Basım Mart 2010 Yayın No : MMO

Detaylı

Parti Program ve Tüzüklerin Feminist Perspektiften Değerlendirilmesi i

Parti Program ve Tüzüklerin Feminist Perspektiften Değerlendirilmesi i Parti Program ve Tüzüklerin Feminist Perspektiften Değerlendirilmesi i Parti içi disiplin mekanizması (cinsel taciz, aile içi şiddet vs. gibi durumlarda işletilen) AKP CHP MHP BBP HDP Parti içi disiplin

Detaylı

Yapı ve Deprem Yönetmelikleri, alan kullanım yönetmeliklerinin gözden geçirilmesi ve gerekiyorsa yeniden düzenlenmesi

Yapı ve Deprem Yönetmelikleri, alan kullanım yönetmeliklerinin gözden geçirilmesi ve gerekiyorsa yeniden düzenlenmesi Afet Yö netimi İnsan toplulukları için risk oluşturan afetlerin önlenmesi ve zararlarının azaltılması, afetlere karşı hazırlıklı olunması, afet anında hızlı ve etkili bir kurtarma, ilk yardım, geçici barındırma

Detaylı

Ç.Ü. GÜZEL SANATLAR FAKÜLTESİ İÇ MİMARLIK BÖLÜMÜ 2015-2016 GÜZ YARIYILI İÇM 401-402 PROJE 5 & DİPLOMA PROJESİ

Ç.Ü. GÜZEL SANATLAR FAKÜLTESİ İÇ MİMARLIK BÖLÜMÜ 2015-2016 GÜZ YARIYILI İÇM 401-402 PROJE 5 & DİPLOMA PROJESİ Ç.Ü. GÜZEL SANATLAR FAKÜLTESİ İÇ MİMARLIK BÖLÜMÜ 2015-2016 GÜZ YARIYILI İÇM 401-402 PROJE 5 & DİPLOMA PROJESİ KONU: GÜZEL SANATLAR FAKÜLTESİ TASARIM STÜDYOSU YER: ESKİ BAHÇE KAFE YERLEŞKESİ /KAMPÜS 1.

Detaylı

Milli Gelir Büyümesinin Perde Arkası

Milli Gelir Büyümesinin Perde Arkası 2007 NİSAN EKONOMİ Milli Gelir Büyümesinin Perde Arkası Türkiye ekonomisi dünyadaki konjonktürel büyüme eğilimine paralel gelişme evresini 20 çeyrektir aralıksız devam ettiriyor. Ekonominin 2006 da yüzde

Detaylı

ADANA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ KENTSEL DÖNÜŞÜM PROJELERİ

ADANA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ KENTSEL DÖNÜŞÜM PROJELERİ ADANA KENT SORUNLARI SEMPOZYUMU / 16 2008 BU BİR TMMOB YAYINIDIR TMMOB, bu makaledeki ifadelerden, fikirlerden, toplantıda çıkan sonuçlardan ve basım hatalarından sorumlu değildir. ADANA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ

Detaylı

SOSYAL POLİTİKALAR VE ÇALIŞMA HAYATI

SOSYAL POLİTİKALAR VE ÇALIŞMA HAYATI 64.HÜKÜMET PROGRAMI YILI EYLEM PLANINDA BAKANLIĞIMIZIN İLGİLİ 3 Ay İçerisinde Gerçekleştirilecek Reformlar TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER Roman Başbakanlık Aile ve Sosyal 7 Başta eğitim, istihdam ve iskân sorunları

Detaylı

Akreditasyon Çal malar nda Temel Problemler ve Organizasyonel Bazda Çözüm Önerileri

Akreditasyon Çal malar nda Temel Problemler ve Organizasyonel Bazda Çözüm Önerileri Akreditasyon Çal malar nda Temel Problemler ve Organizasyonel Bazda Çözüm Önerileri Prof.Dr. Cevat NAL Selçuk Üniversitesi Mühendislik-Mimarl k Fakültesi Dekan Y.Doç.Dr. Esra YEL Fakülte Akreditasyon Koordinatörü

Detaylı

RİSK VE KRİZ YÖNETİMİ

RİSK VE KRİZ YÖNETİMİ 3.Ünite AFETLERDE RİSK YÖNETİMİ Risk yönetimi, nasıl ve ne amaçla uygulanacağına yönelik tanımlamalar ile kapsadığı olayların çeşitliliği açısından hızla gelişmekte olan bir disiplindir. İyi bir risk yönetimi,

Detaylı

Analiz aşaması sıralayıcı olurusa proje yapımında daha kolay ilerlemek mümkün olacaktır.

Analiz aşaması sıralayıcı olurusa proje yapımında daha kolay ilerlemek mümkün olacaktır. Analiz Raporu Kısa Özet Her geçen gün eczanecilik sektörü kendi içerisinde daha da yarışır hale geliyor. Teknolojinin getirdiği kolaylık ile eczane otomasyonu artık elinizin altında. Çoğu eczacılar hastalarına

Detaylı

YÖNETMELİK KAFKAS ÜNİVERSİTESİ ARICILIĞI GELİŞTİRME UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ

YÖNETMELİK KAFKAS ÜNİVERSİTESİ ARICILIĞI GELİŞTİRME UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ 22 Mayıs 2012 SALI Resmî Gazete Sayı : 28300 Kafkas Üniversitesinden: YÖNETMELİK KAFKAS ÜNİVERSİTESİ ARICILIĞI GELİŞTİRME UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve

Detaylı

2009 YILI UBAT AYINDA BÜTÇE G DERLER 25 M LYAR 808 M LYON TL, BÜTÇE GEL RLER 18 M LYAR 415 M LYON TL VE BÜTÇE AÇI I 7 M LYAR 393

2009 YILI UBAT AYINDA BÜTÇE G DERLER 25 M LYAR 808 M LYON TL, BÜTÇE GEL RLER 18 M LYAR 415 M LYON TL VE BÜTÇE AÇI I 7 M LYAR 393 UBAT 2009 DÖNEM 2009 YILI UBAT AYINDA BÜTÇE G DERLER 25 M LYAR 808 M LYON TL, BÜTÇE GEL RLER 18 M LYAR 415 M LYON TL VE BÜTÇE AÇI I 7 M LYAR 393 LYON TL OLARAK GERÇEKLE R. 2009 YILI UBAT AYINDA 9 M LYAR

Detaylı

HEMŞİRE İNSANGÜCÜNÜN YETİŞTİRİLMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ

HEMŞİRE İNSANGÜCÜNÜN YETİŞTİRİLMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ HEMŞİRE İNSANGÜCÜNÜN YETİŞTİRİLMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ Doç. Dr. Ülkü TATAR BAYKAL İÜ Florence Nightingale Hemşirelik Fakültesi Hemşirelikte Yönetim Anabilim Dalı ve Yönetici Hemşireler Derneği Yönetim Kurulu

Detaylı

Ar. Gör. Cemil OSMANO LU Erciyes Üniversitesi lahiyat Fakültesi Din E itimi Anabilim Dal

Ar. Gör. Cemil OSMANO LU Erciyes Üniversitesi lahiyat Fakültesi Din E itimi Anabilim Dal K TAP TANITIMI Ar. Gör. Cemil OSMANO LU Erciyes Üniversitesi lahiyat Fakültesi Din E itimi Anabilim Dal Doç. Dr. Süleyman Akyürek, lkö retim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ö retmen Adaylar n n Yeterlikleri

Detaylı

Stratejik Mekansal Gelişme Önerisi Aralık 2006

Stratejik Mekansal Gelişme Önerisi Aralık 2006 BURSA Stratejik Mekansal Gelişme Önerisi Aralık 2006 Bursa; Stratejik Mekansal Gelişme Önerisi İçindekiler Giriş 3 Stratejik Ortaklar 4 Bursa 5 Sorunlar 6 Fırsatlar 7 Genel Yaklaşım 8 1.Bölüm:Bursa Stratejik

Detaylı

TİSK GENEL SEKRETERİ BÜLENT PİRLER'İN DÜNYADA VE TÜRKİYE'DE ÇOCUK İŞGÜCÜNE İLİŞKİN GÖRÜŞ VE ÖNERİLERİDİR

TİSK GENEL SEKRETERİ BÜLENT PİRLER'İN DÜNYADA VE TÜRKİYE'DE ÇOCUK İŞGÜCÜNE İLİŞKİN GÖRÜŞ VE ÖNERİLERİDİR TİSK GENEL SEKRETERİ BÜLENT PİRLER'İN DÜNYADA VE TÜRKİYE'DE ÇOCUK İŞGÜCÜNE İLİŞKİN GÖRÜŞ VE ÖNERİLERİDİR Çocuğun çalışması, hemen bütün ülkelerde yaşanmakta olan evrensel bir olgudur ve önemli bir sosyal

Detaylı

AB Mevzuatının Uygulanmasına Yönelik Teknik Desteğin Müzakere Edilmesi

AB Mevzuatının Uygulanmasına Yönelik Teknik Desteğin Müzakere Edilmesi Genel DEA Eğitimi 6 8 Temmuz 2009 EuropeAid/125317/D/SER/TR Oturum 10-B AB ye Uyum Sürecinde DEA nin Önemi AB ye Uyum Sürecinde DEA nın Avantajları Mevcut mevzuatın revize edilmesine yönelik opsiyonlar

Detaylı

2. Söz konusu koruma amaçlı imar planı üst ölçek plana aykırı hususlar içermektedir.

2. Söz konusu koruma amaçlı imar planı üst ölçek plana aykırı hususlar içermektedir. İstanbul İli, Beykoz İlçesi, Beykoz I. Bölge, 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Revizyon Nazım İmar Planı ve Beykoz I. Bölge 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı Revizyon Uygulama İmar Planı Bakanlık Makamının 30.12.2014

Detaylı

Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü 07.03.2012 06:18

Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü 07.03.2012 06:18 http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/03/201203... 1 of 5 6 Mart 2012 SALI Resmî Gazete Sayı : 28225 Atatürk Üniversitesinden: YÖNETMELİK ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ ASTROFİZİK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

Detaylı

BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar ATILIM ÜNİVERSİTESİ KALİTE GÜVENCESİ YÖNERGESİ Amaç BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Madde 1 Bu Yönergenin amacı Atılım Üniversitesinin eğitim-öğretim ve araştırma faaliyetleri ile idarî

Detaylı

T.C. ÇANAKKALE ONSEK Z MART ÜN VERS TES

T.C. ÇANAKKALE ONSEK Z MART ÜN VERS TES T.C. ÇANAKKALE ONSEK Z MART ÜN VERS TES 1 2 Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Strateji Geli tirme Daire Ba kanl Tel: (286) 218452 Faks: (286) 218451 E-posta: strateji@comu.edu.tr http://strateji.comu.edu.tr/

Detaylı

TMMOB EH R PLANCILARI ODASI TRABZON UBES III. DÖNEM (2014-2016) ÇALI MA PROGRAMI

TMMOB EH R PLANCILARI ODASI TRABZON UBES III. DÖNEM (2014-2016) ÇALI MA PROGRAMI TMMOB EH R PLANCILARI ODASI TRABZON UBES III. DÖNEM (2014-2016) ÇALI MA PROGRAMI I. KURUMSALLA MA VE ÖRGÜTLENMEN N GEL LMES Trabzon ubesi nin kurumsal ve örgütlenme yap güçlendirerek daha etkin ve verimli

Detaylı

Kırsal Kalkınmada Yönetişim. Şanlıurfa Örneği Ülker Şener-Evren Aydoğan

Kırsal Kalkınmada Yönetişim. Şanlıurfa Örneği Ülker Şener-Evren Aydoğan Kırsal Kalkınmada Yönetişim Şanlıurfa Örneği Ülker Şener-Evren Aydoğan Çalışmanın arka planı Amaç: Kırsal kalkınmada yönetişim mekanizmalarının nasıl işlediği ve hangi araçların kullanıldığı Urfa özgülünde

Detaylı

MUŞ ALPARSLAN ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ

MUŞ ALPARSLAN ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ MUŞ ALPARSLAN ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; Muş Alparslan Üniversitesi Uzaktan

Detaylı

KURUL GÖRÜ Ü. TFRS 2 Hisse Bazl Ödemeler. Görü ü Talep Eden Kurum : Güreli Yeminli Mali Mü avirlik ve Ba ms z Denetim Hizmetleri A..

KURUL GÖRÜ Ü. TFRS 2 Hisse Bazl Ödemeler. Görü ü Talep Eden Kurum : Güreli Yeminli Mali Mü avirlik ve Ba ms z Denetim Hizmetleri A.. KURUL GÖRÜ Ü TFRS 2 Hisse Bazl Ödemeler Görü ü Talep Eden Kurum : Güreli Yeminli Mali Mü avirlik ve Ba ms z Denetim Hizmetleri A.. Kurul Toplant Tarihi : 18/10/2011 li kili Standart(lar) : TFRS 2, TFRS

Detaylı

Binalarda Enerji Verimliliği ve AB Ülkelerinde Yapılan Yeni Çalışmalar

Binalarda Enerji Verimliliği ve AB Ülkelerinde Yapılan Yeni Çalışmalar Binalarda Enerji Verimliliği ve AB Ülkelerinde Yapılan Yeni Çalışmalar Mak.Y.Müh. Nuri ERTOKAT Türkiye Gazbeton Üreticileri Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Çalışmamızın isminden de anlaşılacağı gibi Avrupa

Detaylı

DÜNYA EKONOMİK FORUMU KÜRESEL CİNSİYET AYRIMI RAPORU, 2012. Hazırlayanlar. Ricardo Hausmann, Harvard Üniversitesi

DÜNYA EKONOMİK FORUMU KÜRESEL CİNSİYET AYRIMI RAPORU, 2012. Hazırlayanlar. Ricardo Hausmann, Harvard Üniversitesi DÜNYA EKONOMİK FORUMU KÜRESEL CİNSİYET AYRIMI RAPORU, 2012 Hazırlayanlar Ricardo Hausmann, Harvard Üniversitesi Laura D. Tyson, Kaliforniya Berkeley Üniversitesi Saadia Zahidi, Dünya Ekonomik Forumu Raporun

Detaylı

İÇ KONTROL. ç Kontrol Dairesi. I lda Arslan. 2 ubat 2009 / ISPART A

İÇ KONTROL. ç Kontrol Dairesi. I lda Arslan. 2 ubat 2009 / ISPART A İÇ KONTROL ç Kontrol Dairesi I lda Arslan 2 ubat 2009 / ISPART A İç Kontrol Tanım ç Kontrol, kurumlar n, yöneticileri ve çal anlar taraf ndan uygulanan; kurumlar n hedeflerinin el de edilmesinde gereken

Detaylı

Akaryakıt Fiyatları Basın Açıklaması

Akaryakıt Fiyatları Basın Açıklaması 23 Aralık 2008 Akaryakıt Fiyatları Basın Açıklaması Son günlerde akaryakıt fiyatları ile ilgili olarak kamuoyunda bir bilgi kirliliği gözlemlenmekte olup, bu durum Sektörü ve Şirketimizi itham altında

Detaylı

Otizm lilerin eğitim hakkı var mıdır? Nedir ve nasıl olmalıdır?

Otizm lilerin eğitim hakkı var mıdır? Nedir ve nasıl olmalıdır? Nisan, 01.04.2013 OTĠZM, EĞĠTĠM HAKKI VE UYGULAMALARI Nisan ayı otizm farkındalık ayı olarak belirlenmiştir. Gün, ay ve yıl olarak belli amaçlara hasredilen tema lar, toplumda dikkat çekmek, konunun önemini

Detaylı

I. EIPA Lüksemburg ile İşbirliği Kapsamında 2010 Yılında Gerçekleştirilen Faaliyetler

I. EIPA Lüksemburg ile İşbirliği Kapsamında 2010 Yılında Gerçekleştirilen Faaliyetler I. EIPA Lüksemburg ile İşbirliği Kapsamında 2010 Yılında Gerçekleştirilen Faaliyetler 1. AB Hukuku ve Tercüman ve Çevirmenler için Metotlar Eğitimi (Ankara, 8-9 Haziran 2010) EIPA tarafından çeşitli kamu

Detaylı

BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9

BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9 BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9 Attila Hancıoğlu ve İlknur Yüksel Alyanak Sağlık programlarının izlenmesi, değerlendirilmesi ve ileriye yönelik politikaların belirlenmesi açısından neonatal, post-neonatal

Detaylı

Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu Genel Başkanı olarak şahsım ve kuruluşum adına hepinizi saygılarımla selamlıyorum.

Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu Genel Başkanı olarak şahsım ve kuruluşum adına hepinizi saygılarımla selamlıyorum. Sayın Başkanlar, Sayın KĐK üyeleri, Sayın Katılımcılar, Sayın Basın Mensupları, Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu Genel Başkanı olarak şahsım ve kuruluşum adına hepinizi saygılarımla selamlıyorum.

Detaylı

SOSYAL-EĞİTİM-BEŞERİ BİLİMLER

SOSYAL-EĞİTİM-BEŞERİ BİLİMLER III. ULUSLARARASI KOP BÖLGESEL KALKINMA SEMPOZYUMU SONUÇ BİLDİRGESİ (22-24 Ekim 2015 Aksaray Üniversitesi) KOP Bölgesi üniversiteleri arasında eğitim-öğretim, araştırma-geliştirme ve toplumsal hizmet gibi

Detaylı

ÖZEL BÖLÜM I KOJENERASYON. TÜRKOTED İltekno Topkapı Endüstri ST ELEKTRİK-ENERJİ I NİSAN 2016

ÖZEL BÖLÜM I KOJENERASYON. TÜRKOTED İltekno Topkapı Endüstri ST ELEKTRİK-ENERJİ I NİSAN 2016 TÜRKOTED İltekno Topkapı Endüstri 102 Hibrit Sistemlerle En Yüksek Verimlilik Hedefleniyor Derya Sakallıoğlu Yenilenebilir enerji kaynakları ile birlikte kullanılan kojenerasyon sistemleri, hibrit kojenerasyon

Detaylı

BÜTÜNSEL KAL TE VE SÜREÇ Y LE T RME

BÜTÜNSEL KAL TE VE SÜREÇ Y LE T RME BÜTÜNSEL KAL TE VE SÜREÇ Y LE T RME Amaç: Kat l mc lara bütünsel kalite ve bunun kurumlarda yarat laca geli im ihtiyac hakk nda geni bilgi vermek, yap labilecek uygulamalar hakk nda yöntemler sunmak. çerik:

Detaylı

2016 Ocak ENFLASYON RAKAMLARI 3 Şubat 2016

2016 Ocak ENFLASYON RAKAMLARI 3 Şubat 2016 2016 Ocak ENFLASYON RAKAMLARI 3 Şubat 2016 Ocak 2016 Tüketici Fiyat Endeksi ne(tüfe) ilişkin veriler Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 3 Şubat 2016 tarihinde yayımlandı. TÜİK tarafından aylık

Detaylı

SA LIK SORUNLARI ve BARINMA KO ULLARI

SA LIK SORUNLARI ve BARINMA KO ULLARI MEVS ML K TARIM LER N SA LIK SORUNLARI ve BARINMA KO ULLARI YEN EH R/ÇARDAK ÖRNE BURSA TAB P ODASI USTOS 2010 BURSA TAB P ODASI 2 GÖZLEMLER: Bar ve Demokrasi Partisi l Ba kanl n ba vurusu üzerine, geçici

Detaylı

KİTAP İNCELEMESİ. Matematiksel Kavram Yanılgıları ve Çözüm Önerileri. Tamer KUTLUCA 1. Editörler. Mehmet Fatih ÖZMANTAR Erhan BİNGÖLBALİ Hatice AKKOÇ

KİTAP İNCELEMESİ. Matematiksel Kavram Yanılgıları ve Çözüm Önerileri. Tamer KUTLUCA 1. Editörler. Mehmet Fatih ÖZMANTAR Erhan BİNGÖLBALİ Hatice AKKOÇ Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (2012) 287-291 287 KİTAP İNCELEMESİ Matematiksel Kavram Yanılgıları ve Çözüm Önerileri Editörler Mehmet Fatih ÖZMANTAR Erhan BİNGÖLBALİ Hatice

Detaylı

İSTANBUL KEMERBURGAZ ÜNİVERSİTESİ BURS YÖNERGESİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

İSTANBUL KEMERBURGAZ ÜNİVERSİTESİ BURS YÖNERGESİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar İSTANBUL KEMERBURGAZ ÜNİVERSİTESİ BURS YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç: Madde 1. (1) Bu yönergenin amacı, İstanbul Kemerburgaz Üniversitesinin önlisans, lisans ve lisansüstü

Detaylı

BİREYSEL SES EĞİTİMİ ALAN ÖĞRENCİLERİN GELENEKSEL MÜZİKLERİMİZİN DERSTEKİ KULLANIMINA İLİŞKİN GÖRÜŞ VE BEKLENTİLERİ

BİREYSEL SES EĞİTİMİ ALAN ÖĞRENCİLERİN GELENEKSEL MÜZİKLERİMİZİN DERSTEKİ KULLANIMINA İLİŞKİN GÖRÜŞ VE BEKLENTİLERİ BİREYSEL SES EĞİTİMİ ALAN ÖĞRENCİLERİN GELENEKSEL MÜZİKLERİMİZİN DERSTEKİ KULLANIMINA İLİŞKİN GÖRÜŞ VE BEKLENTİLERİ Dr. Ayhan HELVACI Giriş Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda yapılan eğitim birçok disiplinlerden

Detaylı

PROJE ODAKLI İŞ GELİŞTİRME; Kent Atölyeleri örneği

PROJE ODAKLI İŞ GELİŞTİRME; Kent Atölyeleri örneği PROJE ODAKLI İŞ GELİŞTİRME; Kent Atölyeleri örneği A.Faruk GÖKSU-ÇEKÜL Vakfı www.cekulvakfi.org.tr www.kentselyenileme.org ÇEKÜL Vakfı, kurulduğu günden bugüne kadar, Kendini Koruyan Kentler adı altında,

Detaylı

HALK EĞİTİMİ MERKEZLERİ ETKİNLİKLERİNİN YÖNETİMİ *

HALK EĞİTİMİ MERKEZLERİ ETKİNLİKLERİNİN YÖNETİMİ * HALK EĞİTİMİ MERKEZLERİ ETKİNLİKLERİNİN YÖNETİMİ * Doç. Dr. Meral TEKİN ** Son yıllarda halk eğitimi, toplumdaki öneminin giderek artmasına koşut olarak, önemli bir araştırma alanı olarak kabul görmeye

Detaylı

1.6.1. Performans Yönetimi Hakkında Ulusal Mevzuatın Avrupa Standartlarıyla Uyumlaştırılmasına Yönelik Tavsiyeler

1.6.1. Performans Yönetimi Hakkında Ulusal Mevzuatın Avrupa Standartlarıyla Uyumlaştırılmasına Yönelik Tavsiyeler 1.6.1. Performans Yönetimi Hakkında Ulusal Mevzuatın Avrupa Standartlarıyla Uyumlaştırılmasına Yönelik Tavsiyeler 5. Sonuçlar ve reform teklifleri 5.1 (Kamu Mali yönetimi ve Kontrol Kanunu) 5.1.1 Performans

Detaylı

2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU

2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU 2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU I- 2008 Mali Yılı Bütçe Sonuçları: Mali Disiplin Sağlandı mı? Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan 2008 mali yılı geçici bütçe uygulama sonuçlarına

Detaylı

YEDİNCİ KISIM Kurullar, Komisyonlar ve Ekipler

YEDİNCİ KISIM Kurullar, Komisyonlar ve Ekipler YEDİNCİ KISIM Kurullar, Komisyonlar ve Ekipler Kurul, komisyon ve ekiplerin oluşturulması MADDE 107- (1) Okullarda, eğitim, öğretim ve yönetim etkinliklerinin verimliliğinin sağlanması, okul ve çevre işbirliğinin

Detaylı

Mercer küresel/yerel bazda yılda 700 ün üzerinde İK nın farklı konularında araştırma yapmaktadır.

Mercer küresel/yerel bazda yılda 700 ün üzerinde İK nın farklı konularında araştırma yapmaktadır. İnsan Kaynaklarının Dönüşümü 2010 Araştırması Sonuçları www.mercer.com 2010 PERYÖN & Mercer İK Dönüşümü Araştırması Mercer küresel/yerel bazda yılda 700 ün üzerinde İK nın farklı konularında araştırma

Detaylı

Özet Metin Ekonomik Büyümenin Anlaşılması: Makro Düzeyde, Sektör Düzeyinde ve Firma Düzeyinde Bir Bakış Açısı

Özet Metin Ekonomik Büyümenin Anlaşılması: Makro Düzeyde, Sektör Düzeyinde ve Firma Düzeyinde Bir Bakış Açısı Özet Metin Ekonomik Büyümenin Anlaşılması: Makro Düzeyde, Sektör Düzeyinde ve Firma Düzeyinde Bir Bakış Açısı Overview Understanding Economic Growth: A Macro-level, Industrylevel, and Firm-level Perspective

Detaylı

ARCHİ DANIŞMANLIK VE GAYRİMENKUL DEĞERLEME A.Ş. KALİTE GÜVENCE SİSTEMİ, GÖZDEN GEÇİRME RAPORU. Sayfa 1 / 7

ARCHİ DANIŞMANLIK VE GAYRİMENKUL DEĞERLEME A.Ş. KALİTE GÜVENCE SİSTEMİ, GÖZDEN GEÇİRME RAPORU. Sayfa 1 / 7 ARCHİ DANIŞMANLIK VE GAYRİMENKUL DEĞERLEME A.Ş. KALİTE GÜVENCE SİSTEMİ, GÖZDEN GEÇİRME RAPORU 2015 Sayfa 1 / 7 10 Ocak 2016 ARCHİ DANIŞMANLIK VE GAYRİMENKUL DEĞERLEME A.Ş. 2015 YILI KALİTE GÜVENCE SİSTEMİ,

Detaylı

Tematik Ağ Projesi AEHESIS

Tematik Ağ Projesi AEHESIS Tematik Ağ Projesi AEHESIS Aligning a European Higher Education Structure In Sport Science Spor Bilimleri Eğitimini Avrupa Yükseköğretiminde Uyumlaştırma 3. Yıl Proje Raporu - Özet - 2006 PROJE HAKKINDA

Detaylı

TKY de Karar Almaya Katılımın ve Örgütsel Bağlılığın Kişisel Performansa Etkisi

TKY de Karar Almaya Katılımın ve Örgütsel Bağlılığın Kişisel Performansa Etkisi TKY de Karar Almaya Katılımın ve Örgütsel Bağlılığın Kişisel Performansa Etkisi Yard.Doç.Dr. Hakan KİTAPCI Özet: Bu çalışmanın temel amacı, örgütsel bağlılık ve karar almaya katılımın kişisel performansa

Detaylı

NİSAN 2013 SAYI:16 ŞEHİRLER ÇOCUKLARIMIZA GÖRE OLSUN

NİSAN 2013 SAYI:16 ŞEHİRLER ÇOCUKLARIMIZA GÖRE OLSUN NİSAN 2013 SAYI:16 ŞEHİRLER ÇOCUKLARIMIZA GÖRE OLSUN S Ö Y L E Ș İ Avrupa Birliği Yatırımları Daire Bașkanı Okuyucularımız için Avrupa Birliği Yatırımları Dairesi Bașkanlığı hakkında bilgi verebilir misiniz?

Detaylı

MADENCĠLĠK SEKTÖRÜNDE SU KĠRLĠLĠĞĠ KONTROLÜ YÖNETMELĠĞĠ UYGULAMALARI

MADENCĠLĠK SEKTÖRÜNDE SU KĠRLĠLĠĞĠ KONTROLÜ YÖNETMELĠĞĠ UYGULAMALARI TC. TEKĠRDAĞ VALĠLĠĞĠ Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü MADENCĠLĠK SEKTÖRÜNDE SU KĠRLĠLĠĞĠ KONTROLÜ YÖNETMELĠĞĠ UYGULAMALARI 12 OCAK 2011 MALKARA/TEKĠRDAĞ SU KĠRLĠLĠĞĠ: Yeryüzündeki sular, güneşin sağladığı

Detaylı

TURİZM, ÇEVRE, ŞEHİRCİLİK 2023

TURİZM, ÇEVRE, ŞEHİRCİLİK 2023 TURİZM, ÇEVRE, ŞEHİRCİLİK 2023 ANA TEMA MARKA ŞEHİRLER ve TURİZM 2023 ALT TEMALAR Yaşanabilir Çevre ve Marka Şehirler Planlama ve Kentsel Dönüşüm Kurumsal Kapasite İnşası ve Devlet Dışı Aktörler KENTGES

Detaylı

KURUYEMİŞ SEKTÖR RAPORU

KURUYEMİŞ SEKTÖR RAPORU KURUYEMİŞ SEKTÖR RAPORU Ocak 2016 Kuruyemiş sektörü geçtiğimiz sezon kuraklı ve don gibi olumsuz koşullar nedeniyle rekoltelerde düşüş yaşarken fiyatlarda önemli artışlara sahne olmuştur. Geçtiğimiz yıl

Detaylı

Sayın Valim, Sayın Rektörlerimiz, Değerli Hocalarımız ve Öğrencilerimiz Ardahan Üniversitesi Değerli öğrenciler, YÖK Kültür Sanat Söyleşileri

Sayın Valim, Sayın Rektörlerimiz, Değerli Hocalarımız ve Öğrencilerimiz Ardahan Üniversitesi Değerli öğrenciler, YÖK Kültür Sanat Söyleşileri Sayın Valim, Sayın Rektörlerimiz, Değerli Hocalarımız ve Öğrencilerimiz Ardahan da, Ardahan Üniversitesi nde sizlerle birlikte olmaktan memnuniyetimi bildirerek sözlerime başlamak isterim. Hepinizi sevgi

Detaylı

2015 Ekim ENFLASYON RAKAMLARI 3 Kasım 2015

2015 Ekim ENFLASYON RAKAMLARI 3 Kasım 2015 2015 Ekim ENFLASYON RAKAMLARI 3 Kasım 2015 2015 Ekim Ayı Tüketici Fiyat Endeksi ne (TÜFE) ilişkin veriler İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 3 Kasım 2015 tarihinde yayımlandı. TÜİK tarafından aylık yayımlanan

Detaylı

Ekoturizmin Sosyal ve Ekonomik Etkileri

Ekoturizmin Sosyal ve Ekonomik Etkileri Ekoturizmin Sosyal ve Ekonomik Etkileri Afrika da milli parklarda araçların dolaşması yaban hayvanlarının davranışlarında bozulmalara neden olmuştur. Doğa, ancak belirli seviyelerde bozulmalara tolerans

Detaylı

Tablo 45 - Turizm İşletme Belgeli Tesislerde Konaklama ve Belediye Sayıları

Tablo 45 - Turizm İşletme Belgeli Tesislerde Konaklama ve Belediye Sayıları TURİZM Kütahya ya gelen yabancı turistler Merkez ve Tavşanlı ilçelerinde; yerli turistler ise Merkez, Emet, Simav ve Tavşanlı ilçelerinde yoğun olarak konaklamaktadırlar. 2012 yılı içerisinde ildeki işletme

Detaylı

Yaşam Dönemleri ve Gelişim Görevleri Havighurst'un çeşitli yaşam dönemleri için belirlediği gelişim görevleri

Yaşam Dönemleri ve Gelişim Görevleri Havighurst'un çeşitli yaşam dönemleri için belirlediği gelişim görevleri Yaşam Dönemleri ve Gelişim Görevleri Havighurst'un çeşitli yaşam dönemleri için belirlediği gelişim görevleri Gelişim psikolojisi, bireylerin yaşam boyunca geçirdiği bedensel, zihinsel, duygusal, sosyal

Detaylı

14.8. İşyeri Temsilcileri Şube Koordinasyonu

14.8. İşyeri Temsilcileri Şube Koordinasyonu 14.8. İşyeri Temsilcileri Şube Koordinasyonu Kamu ve özel sektörde çalışan mimarların mesleki alanda gereksinimlerini karşılamak, mesleki uğraşlarını kolaylaştırmak, mesleki hizmetinin güvencelerini sağlamak

Detaylı

YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI ENGELLİLER DANIŞMA VE KOORDİNASYON YÖNETMELİĞİ (1) BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI ENGELLİLER DANIŞMA VE KOORDİNASYON YÖNETMELİĞİ (1) BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI ENGELLİLER DANIŞMA VE KOORDİNASYON YÖNETMELİĞİ (1) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (Değişik:RG-14/2/2014-28913) (1) Bu Yönetmeliğin amacı; yükseköğrenim

Detaylı

YÖNETMELİK. a) Çocuk: Daha erken yaşta ergin olsa bile 18 yaşını doldurmamış kişiyi,

YÖNETMELİK. a) Çocuk: Daha erken yaşta ergin olsa bile 18 yaşını doldurmamış kişiyi, 27 Mart 2012 SALI Resmî Gazete Sayı : 28246 Bingöl Üniversitesinden: YÖNETMELİK BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ ÇOCUK ARAŞTIRMA VE REHBERLİK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak

Detaylı

d) Çiftçi kayıt sistemi: Bakanlık tarafından oluşturulan çiftçilerin kayıt altına alındığı tarımsal veri tabanını,

d) Çiftçi kayıt sistemi: Bakanlık tarafından oluşturulan çiftçilerin kayıt altına alındığı tarımsal veri tabanını, TARIM KANUNU Kanun No. 5488 Kabul Tarihi : 18/4/2006 Amaç MADDE 1 Bu Kanunun amacı; tarım sektörünün ve kırsal alanın, kalkınma plân ve stratejileri doğrultusunda geliştirilmesi ve desteklenmesi için gerekli

Detaylı

Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme Hizmetleri A.Ş. Kurumsal Yönetim Derecelendirmesi

Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme Hizmetleri A.Ş. Kurumsal Yönetim Derecelendirmesi Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme Hizmetleri A.Ş. Kurumsal Yönetim Derecelendirmesi 30 Temmuz 2012 ĐÇĐNDEKĐLER Dönem Revizyon Notları........ 3 Derecelendirme Metodolojisi........ 5 Notların Anlamı.........

Detaylı

Demiryolu Taşımacılığı ve Bilişim Teknolojileri. Mete Tırman

Demiryolu Taşımacılığı ve Bilişim Teknolojileri. Mete Tırman Demiryolu Taşımacılığı ve Bilişim Teknolojileri Mete Tırman Konu Başlıkları Bilişim Teknolojileri ve Taşımacılık Global rekabette Demiryollarının Konumu Rekabet ve Bilişim Teknolojileri Bilişim ve Demiryollarındaki

Detaylı

2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ KINIK SONUÇ RAPORU

2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ KINIK SONUÇ RAPORU 1 2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ KINIK SONUÇ RAPORU Tarih: 10 Aralık 2010 Yaklaşık Katılımcı Sayısı: 40 Katılımcı listesindeki Sayı: 38 Katılımcı Düzeyi ve Profili: 2 3 4 Dağıtılan Belgeler:

Detaylı