turque diplomatique Eylül 2017, Sayı: Sayfa 10 Lira Bu gazete, uluslararası saygın düşünce kuruluşlarının analizleriyle hazırlanmaktadır

Transkript

1 katil robotlarla Savaş düşündüğümüzden daha mı yakın? Sayfa 28 Büyük Veri: 21. Yüzyılın Silah Yarışı Yaşanan Veri Patlaması Sayfa ABD-İngiltere Özel İlişkileri Yol Ayrımında İlişkinin Temel Unsurları Sayfa turque diplomatique Eylül 2017, Sayı: Sayfa 10 Lira Bu gazete, uluslararası saygın düşünce kuruluşlarının analizleriyle hazırlanmaktadır NiteliKli DeMoKrAtiKleşMe şart MİT te Değişim ne Anlama Geliyor MÝT'in Cum hur baþ kan lý ðý na bað lan ma sý ne an la ma ge li yor? Al man ya-tür ki ye ge ri li min de is tih ba ra týn ro lü ne dir? Tür ki ye'nin için den geç mek te ol du ðu çok kar ma þýk sü reç te Al man ya si ya se ti ve top lu mu nun Tür ki ye'de ki de mok ra si mü ca de le si ne kat ký sý çok önem li mi? Dar be gi ri þi miy le or ta ya çý kan ne? elon MUSk: Yapay Zekâ, 3. Dünya Savaşını Çıkartabilir Yapay zeka sahibi sitemler des pot yö ne tim le rin ve te rö rist le rin ma sum in san la ra kar þý kul la na bi le ce ði, ay rý ca is ten me yen þey ler yap ma sý için hack le ne bi le cek si lah lar. T ür ki ye'de ana ya sa de ği şik li ği son ra sı, hü kü met şek li ola - rak cum hur baş kan lı ğı hü kü me ti nin ka bul edil me siy le, MIT'in cum hur baş ka nı na bağ lan ma sı zo run lu ha le gel - miş ti. Sa de ce ohal kap sa mın da çı ka rı lan son khk ile MIT'in Cum hur baş kan lı ğı na bağ lan ma sı 2019'da ya pı la cak cum hur baş - kan lı ğı se çi miy le bir lik te mec lis ten uyum ya sa la rıy la bu ça lış - ma la rın ya pıl ma sı da ha de mok ra tik bir dav ra nış olur du. Dar be gi ri şi mi Tür ki ye'de ku rum sal ya pı la rın ger çek ten çok ye ter siz ol du ğu nu, çok önem li ha ta lar ya pıl dı ğı nı ve ni te lik yö - nün den Tür ki ye'nin ih ti yaç la rı na ce vap ver mek ten çok uzak ol - du ğu nu biz le re gös ter di. Ama ye ter siz li ği sa de ce is tih ba rat ku - ru mu nun ye ter siz li ği ola rak ele al mak da doğ ru de ğil. Tüm dev le tin ku rum sal ya pı la rı nın ye ter siz li ği nin te mel se be bi si ya - set ye ter siz li ği. Si ya se tin so run la rı çöz me de ye ter siz ka lı şı, si - ya se tin ku rum sal ya pı la ra li ya kat yö nün den ve rim li lik ka zan dır - ma ma sı me se le si. Bu bu gün de Tür ki ye'nin bu kar ma şık sü re cin de, dev le tin ye ni den teş ki lat lan ma sıy la il gi li ola rak üze - rin de önem le du rul ma sı ge re ken bir ko nu. Bu Tür ki ye si ya set - çi le ri nin ön ce lik li so rum lu lu ğu ve gö re vi. MIT'in cum hur baş ka nı na bağ lan ma sıy la Tür ki ye'nin gü ven lik kon sep tin de bir bü tün lük lü de ği şi min dü şü nül dü ğü nü san mı yo - rum. evet cum hur baş ka nı baş kan lı ğın da bir Mil li Is tih ba rat ko - Avrupa Birliği İle İpler kopmak Üzere T ür ki ye'nin AB'ye tam üye lik sü re ci ba şa rı sız lık la so nuç lan dı yı lın da baş la yan mü za ke re le rin pek ya kın da so na er di - ril me si gün dem de. Bu so nuç tan her şey den ön ce Türk hü - kü me ti, da ha doğ ru su Tür ki ye Cum hur baş ka nı er do ğan'ın re ji mi so rum lu. Tür ki ye Av ru pa söz leş me le rin de ye ri ni bu lan üye lik kri - ter le ri ni hiç ye ri ne ge tir me di ve be lir li bir sü re için de ge tir me si de ola nak lı gö rün mü yor. ni san ayın da dü zen le nen ana ya sa re for muy - la Tür ki ye'nin otok ra tik bir dev le te doğ ru dö nüş tü rül me si, bu ül - ke nin Av ru pa de mok ra si le ri or tak lı ğı na da hil ol ma sı nı en gel li yor. Bu nu Av ru pa kon se yi'ne bağ lı Ana ya sa ko mis yo nu'nun bi lir ki şi ra por la rı da, AB ko mis yo nu'nun Tür ki ye'ye iliş kin dü zen li ola rak ya yın la dı ğı 'iler le me' ra por la rı da te yit eder ni te lik te. Dar be gi ri şi mi nin ar dın dan Tür ki ye'de ki hu kuk dev le ti nin eroz yo na uğ ra ma sı ön ce Al man Sos yal De mok rat la rın da 180 de re ce lik bir ro ta de ği şik li ği ne yol aç tı. Ön ce le ri Tür ki ye'nin AB üye li ği ni so nu na ka dar sa vun muş olan Sos yal De mok rat Par ti'nin (SPD) baş ba kan ada yı Mar tin Schulz da bu ro ta de ği şi mi ni be n- im se di ve şim di er do ğan ile ya pı lan üye lik mü za ke re le ri nin ke sin - kes son lan dı rıl ma sı nı ta lep edi yor. Pa zar gü nü Baş ba kan Mer kel ile Sos yal De mok rat Par ti'nin baş ba kan ada yı Schulz ara sın da dü - zen le nen te le viz yon dü el lo sun da Mer kel Schulz'un bu yön de ki ta le bi ni sa hip len di. Ve Mer kel ay lar dan bu ya na aşi kar olan bir şe yi ilk kez dil len di re rek, Tür ki ye ile yü rü tü len tam üye lik mü za - ke re le ri nin son lan dı rıl ma sı ko nu sun da AB'nin ka rar al ma sı nı ta - lep et ti. Mer kel, "Tür ki ye'nin üye li ği müm kün de ğil" de di. Mer kel bu açık la ma sıy la ye ni bir şey de söy le miş ol ma dı. Da - ha ge çen Sa lı gü nü AB ko mis yo nu Baş ka nı Je an-cla ude Junc - ker Brük sel'de ki bir ko nuş ma sın da, Tür ki ye'nin Av ru pa'dan dev adım lar la uzak laş mak ta ol du ğu nu, Tür ki ye'nin bu du rum da Bir lik'e hiç bir za man üye ola ma ya ca ğı nı söy le di. AB Ba kan lar kon se yi ka çı nıl maz ka ra rı bel ki he men haf ta so nun da ya pı la cak Yıllık Abonelik Sadece 89 Lira C E v a t Ö n E ş * * Ce vat Öneş, Milli İstihbarat Teşkilatı es ki müs te şar yar dım cı sı suheyla@ turqdiplo. com or di nas yon ku ru lu ku rul du ama bu nun ça lış ma tar zı na sıl olacak? MIT iç ve dış di ye ay rı la cak mı? So run la rın çö zü mü nün te - mel ha re ket nok ta sı ni te lik ti de mok ra si içe ri sin de in sa ni is tih - ba rat kav ra mı nın ha ya ta ge çi ril me si dir. MIT'in ka nu nun da ya pı lan son de ği şik lik te mec lis gü ven lik ve is tih ba rat ko mis yo nu ku rul muş tu. An cak gü nü mü ze ka dar ya - şa nan sü reç te bu ko mis yo nun ça lı şa ma dı ğı nı, is tih ba rat teş ki la - tı nın de ne ti mi ko nu sun da ka mu oyu nez din de bir şef faf lık ya ra - ta ma dı ğı nı, de ne tim so rum lu lu ğu gö re vi ni ya pa ma dı ğı nı gö rü yo ruz. MIT'in de net len me si önem li dir, ye ni ya pı lan ma sü - re cin de mec lis de ne ti mi dı şın da, is tih ba rat fa ali ye ti ni de net le - ye bi le cek ku rum sal ya pı lar or ta ya çı kar tıl ma lı dır. Tür ki ye ile ABD'yi mu ka ye se ede me yiz. Çün kü Tür ki ye'de ki mev cut sis tem de ABD'de ki gi bi ço ğul cu de mok ra tik de ne tim me ka niz ma la rı biz de he nüz ge liş ti ril miş, ku rum sal laş mış de ğil. Za ten gü nü mü zün en önem li so ru nu Tür ki ye'nin ni te lik li de - mok ra tik leş me ve ku rum sal laş ma me se le si. Bu ya pı la ma dı ğı için de oto ri ter leş me den, top lum sal ay rış ma dan bah se di li yor, si ya sal, sos yal ça tış ma sü re ci ni ya şı yo ruz. He nüz Tür ki ye'de ger çek ten hu ku kun üs tün lü ğü nün şe - kil len di ril di ği bir ya pı oluş muş de ğil... devamı sayfa 21 de B E r n d r ı E g E r t - d w E L L E dı şiş le ri ba kan la rı top lan tı sın da, bel ki de ekim ayı so nun da ki zir - ve top lan tı sın da ala cak. 12 yıl lık bir sü reç ten son ra AB ka pı sı Tür ki ye'ye ka pan mış ola cak. Tam üye lik mü za ke re le ri nin ke sil - me siy le bir lik te, Tür ki ye'nin AB'ye ya kın laş tı rıl ma sı ama cıy la öden mek te olan mad di yar dım la rın da ta ma men ip ta li gün de me ge le cek. Bu, şim di ye ka dar hu kuk sal ne den ler le müm kün ola mı - yor du. AB za ten 2013 yı lın dan bu ya na öde me le ri mi ni mu ma in - dir miş, plan la nan yar dım la rın çok az bir bö lü mü nü öde miş ti. Res mi ola rak tam üye lik gö rüş me le ri ke sil se bi le AB ile Tür - ki ye ara sın da ko pa ma ya cak ka dar sı kı si ya si ve eko no mik bağ - lar bu lu nu yor. Al man hü kü me ti An ka ra ile di ya log ka nal la rı nı, Tür ki ye'de ki ce za ev le rin de yat mak ta olan 50'nin üze rin de Al - man va tan da şıy la il gi le ne bil me si açı sın dan da açık tut ma ih ti ya - cı his se di yor. Tür ki ye Av ru pa ile ya şam sal öne me sa hip Gümrük Bir li ği'ni kay bet me mek hat ta ge niş let mek is ti yor. AB ise Tür ki ye ile im za la dı ğı sı ğın ma cı an laş ma sı nın yü rür lük te kal ma - sı nı. Gü ven lik, Is la mi te rör le mü ca de le ko nu sun da ve na To için de de Av ru pa ül ke le ri ile Tür ki ye iş bir li ği ni de vam et tir mek ira de sin de ola cak ve bu na da mec bur lar. Pe ki Cum hur baş ka nı er do ğan'ın Ba tı'dan ta ma men uzak la şa - rak Rus ya Dev let Baş ka nı Pu tin ile ya kın laş ma sı gi bi bir teh li ke var mı? er do ğan şim di lik ül ke si nin na To üye li ği ko nu su na do - kun mu yor. An cak Was hing ton'da ki Trump yö ne ti mi ile iliş ki ler de ger gin. Brük sel'de ki ana list ler Rus la rın na To ül ke si Tür ki - ye'ye ener ji nin ya nı sı ra si lah ve fü ze sis tem le ri de sevk ede bi - le ce ğin den en di şe edi yor lar. Tür ki ye'nin AB ile üye lik mü za - ke re le ri nin son lan dı rıl ma sı Tür ki ye po li ti ka la rı nın so nu gel di ği an la mı ta şı mı yor. Sa de ce san cı lı bir dö nüm nok ta sı na işa ret edi yor. net olan şey, Tür ki ye'nin şu an iti ba riy le ar tık AB Söz - leş me si'nin 49. mad de si uya rın ca bir Av ru pa dev le ti ol ma ma sı. Bu özel li ği ile de AB'nin ka pı la rı nı ken di si ne mut la ka açık bı rak ma sı ge rek mi yor. (Almanyanın Sesi, 4 eylül 2017) B B C S pa cex ve tes la gi bi dev tek no lo ji þir ket le ri nin sa hi bi iþa da mý elon Musk Ya pay Ze ka'nýn Ku zey Ko re'den çok da ha bü yük bir teh dit ol du ðu nu söy le - di. Ya pay Ze ka ko nu sun da ki ulus la ra ra sý ya rý þa dik kat çe ken Musk bu nun Üçün cü Dün ya Sa va þý'nýn en muh te mel te tik le yi ci si ola bi le ce ði ni yaz dý. Musk, pay laþ tý ðý twe et te, "Çin, rus ya, bil gi sa yar bi li min de ge liþ miþ tüm ül ke ler. Ya pay Ze ka ala nýn da ki üs tün lük ya rý þý ben ce Üçün cü Dün ya Sa va þý'na yol aça cak" de di. elon Musk bu me sa jý, twit ter'da rus ya Dev let Baþ ka ný Vla di mir Pu tin'in açýk la ma la rýy la il gi li bir ha be ri pay la þa rak yaz dý. Ha ber de Pu tin'in "Ya pay Ze ka sa de ce rus ya de ðil bü tün in san lý ðýn ge le ce ði... Dev im kan lar ge tir di ði gi bi ön - gör me si zor teh dit ler de ya ra tý yor. Bu alan da li der li ði alan, dün ya yý da yö ne te - cek tir" açýk la ma la rý na yer ve ri li yor du. Musk, Ku zey Ko re'nin nük le er fü ze at - ma sý nýn 'in ti har' ola ca ðý ný an cak Ya pay Ze ka ko nu sun da ki ya rý þýn ken di si ni Ku zey Ko re'den da ha faz la en di þe len dir di ði ni ifa de et ti. Mil yar der iþa da mý uzun za man dýr Ya pay Ze ka tek no lo ji si nin si lah lar da kul la - nýl ma sý na kar þý çý ký yor ve ge çen ay Bir leþ miþ Mil let ler'e bu tür si lah la ra ulus la - ra ra sý ya sak kon ma sý ta le biy le ya zý lan açýk mek tu bu im za la yan 116 ki þi den bi ri. Bu açýk mek tup ta "in san dan ba ðým sýz ola rak dev re ye gi ren ölüm cül si lah lar bir kez ge liþ ti ril di ðin de, sa vaþ la rý çok da ha bü yük bir öl çe ðe ve in san la rýn kav ra - ya bi le ce ðin den çok da ha bü yük bir hý za eriþ ti re cek" de ni li yor du. 116 im za lý uya - rý da þu ifa de ler de var dý: "Bun lar des pot yö ne tim le rin ve te rö rist le rin ma sum in - san la ra kar þý kul la na bi le ce ði, ay rý ca is ten me yen þey ler yap ma sý için hack le ne bi le cek si lah lar.ha re ke te geç mek için çok az za ma ný mýz var. Pan do - ra'nýn ku tu su bir kez açýl dý mý ka pat ma sý çok zor ola cak." Ba zý uz man lar sa vaþ lar da ya pay ze ka nýn kul la nýl ma sý nýn cep he ler de ki as ker le rin gü ven li ði ni ar tý ra bi le ce ði ni sa vun sa da bu na kar þý çý kan lar ya pay ze ka nýn ve re ce ði ka rar lar la sa vaþ la rýn da ha ko lay çý ka bi le ce ðin den en di þe le ni yor. Sydney'de ki New So uth Wa les Üni ver si te si'nden ya pay ze ka pro fe sö rü toby Walsh, ya pay ze ka nýn da di ðer tek no lo ji ler gi bi iyi ve ya kö tü amaç lar için kul la ný la bi le ce ði ni söy lü yor: "Ya pay ze ka eþit siz li ði ve yok sul lu ðu yok et mek, ik lim de ði þik li ði ve kü re - sel fi nan sal kri zin ge tir di ði so run lar la ba þa çýk mak için kul la ný la bi lir. "Ama ay ný tek no lo ji oto nom si lah lar la sa vaþ la rý en düs tri yel leþ tir mek için de kul la ný la bi lir. Han gi tür den bir ge le cek is te di ði mi ze ka rar ver me miz ge re ki yor."

2 2 eylül 2017 turquie Diplomatique Bin ler ce Af ri ka lı ül ke le rin den ka çarken ve ça tış ma lar dur du ru la maz ken, bu du rum Pen ta gon un, bir çok Ba tı lı is tih ba ratın ve na To nun mü da ha le si için ze min ha zır lı yor. k en ya dan Ru an da ya, An go la ve Gü ney Af ri - ka ya dek ta raf lar, Ba tı lı dev let le rin böl ge sel eko no mi ler üze rin de ki sü re gi den ege men lik - le ri bağ la mın da dev let ay gıt la rı nı kon trol al tı na al - mak üze re mü ca de le ve ri yor lar. Cum hur baş ka nı Uhu ru ken yat ta, Do ğu Af ri ka nın en bü yük eko no - mi si nin li de ri ola rak ikin ci gö rev sü re si ne aday lı ğın da mu zaf fer ol du. Ba ğım sız Se çim ve Sı nır lar ko mis yo - nu (IeBC) Baş ka nı Wa fu la Che bu ka ti, na iro bi de 11 Ağus tos gü nü sa yı mı ya pıl mış oy la rın so nu cu nun hal ka bil di ril me si nin ar dın dan açık la ma da bu lun du. 55 ya şın da ki ken yat ta, Bri tan ya nın ko lo ni si nin es - ki ku ru cu baş ka nı Jo mo ken yat ta nın oğ lu olup kendi si ni 2016 yı lın da Ju bi lee Par ti si ni kur du ğun da si ya - si ola rak ye ni den ko num lan dır dı. Se çim kam pan ya sı sı ra sın da ken ya nın si ya si sis te mi nin ye ni den ya pı lan - dı rıl ma sı ih ti ya cı nı vur gu la dı ve mec li sin se çil miş üye le ri ve eya let ler için de halk la ra da ha faz la yet ki ve ril me si ni va at et ti. Gö rev li li der, ken ya da her yıl kay de di len beş yıl lık bü yü me ora nı nı öv dü ve do ğal gaz son da jı na yö ne lik ola nak lar ve de va sa pet rol ke - şif le ri yo luy la sür dü rü le bi lir kal kın ma vaa din de bu - lun muş tu. Böl ge sel bir çer çe ve den ba kıl dı ğın da, Tanzan ya, Ugan da, Mo zam bik ve ken ya, ener ji sek tö rün de çok bü yük ya tı rım la rın kay na ğı ol du lar. ken ya da ki pet rol kay nak la rı na spe si fik ola rak atıf - ta bu lu nan ox ford Bu si ness Gro up, 2013 yı lın da açık la mış tı: Do ğu Af ri ka Ya rık Hav za sı nın keş fin de or tak part ner ler olan Tul low ve Af ri ca oil, ey lül ayı so nun da, Au wer wer ve Yu ka rı lo ko ne kum ta şı nda son daj so nu cun da pet rol bu lun du ğu nu açık la dı. Bu da ken ya da ki top lam keş fi, tah mi ni 300 mil yon va ri - le ulaş tır dı. Şir ket ler da ha ön ce le ri 2012 yı lı so nun - da son da ja baş la dık tan son ra Tur ka na da bü yük bir ke şif yap tık la rı nı açık la mış lar dı. Tul low ve Af ri ca oil in 12 blok için son daj li sans la rı var ve ila ve 10 ta ne ola sı alan tes pit et ti ler. Önü müz de ki yıl 12 ku - yu da son daj yap ma yı plan lı yor lar. (ox ford bu si ness - gro up.com, 4 ka sım 2013) Ay nı ma ka le şöy le de vam edi yor du: Tur ka na da ki ke şif, ken ya nın ge ri ye ka lan pet rol son da jı li sans la rı na Fran sa dan To tal, Çin Ulu sal De ni za şı rı Pet rol Şir ke ti, ex xon Mo bil ve Chev ron da hil- yö ne lik bü yük bir ulus la ra ra sı il gi yi do ğur du. An cak baş ka hiç bir şir ket he nüz ti ca ri ola rak ka lı cı ke şif ler de bu lun duk la rı nı bil dir me di ler. ken ya nın 46 blo ğu var ve bun la rın 44 ü, 23 son daj şir ke ti ne li - sans lı. Hü kü met, ya kın ge le cek te ye di ye ni blok ya - rat ma yı ve sun ma yı plan lı yor. eko no mik po tan si yel de ki bu çok öv gü alan iler le - me le re kar şın ken ya da ki si ya si sah ne, baş ka nın des - tek çi le ri ile eze li ra ki bi Ra ila odin ga ara sın da sert bir şe kil de bö lün müş du rum da. ken yat ta nın ön cü - lü ğü nün izin den gi den odin ga, po li ti ka cı nın ön cü lü - ğün de ki Tu run cu De mok ra tik Ha re ket (odm) ile (odm) bir çok par ti yi tek bir ça tı al tı na top la ya rak, Ulu sal Sü per It ti fak ı (na SA) kur du. Bir di ğer ön de ge len ba ğım sız lık dö ne mi si ya si fi - gü rü nün oğ lu ve 1964 yı lın da Jo mo ken yat ta ta ra fın - dan ku ru lan Ilk Cum hu ri yet te cum hur baş ka nı yar - dım cı sı olan Ja ra mo gi ogin ga odin ga, ge nel lik le ken ya cum hur baş kan lı ğı na ta lip miş gi bi bir ha va do - ğu ru yor. Cum hur baş ka nı ken yat ta ve yar dım cı sı odin ga nın yol la rı 1966 yı lın da, ken ya nın ABD ile iliş ki si ko nu sun da ki an laş maz lık la rın ar dın dan ay rıl dı. o dö nem de, 1960 lı yıl lar da, odin ya, ken yat ta nın so lun da ko num la nı yor, Sov yet ler Bir li ği nin sos ya list ül ke le ri ve Çin Halk Cum hu ri ye ti ile da ha ya kın bir it ti fak tan ya na bir tu tum ser gi li yor du yı lın da, tar tış ma lı bir se çim sü re si so nu cun - da, şid det gös te ri le ri pat lak ver di ve 1000 in üze rin - de ki şi öl dü, yüz bin ler ce si evin den yur dun dan ol du. Af ri ka Bir li ği nin ve kı ta da ki di ğer dev let bi rim le ri nin ara bu lu cu luk ça ba la rı so nu cun da 2008 yı lın da bir bir lik hü kü me ti ku rul du. Cum hur baş ka nı Mwai ki - ba ki, baş ba ka nı da odin ga ol du. Da ha son ra la rı, 2013 yı lın da odin ga bir kez da ha cum hur baş kan lı ğı nı ka zan ma gi ri şi min de bu lun du. Bu nun için de, Ba tı ile iliş ki le ri ni iyi leş ti re ce ği ni ile ri sür dü. Bu kez ken yat ta, ABD ve Bri tan ya nın is tek - le ri ne kar şı ko ya rak, bu ya rış tan bi rin ci gel di. odin - ga, 2013 yı lın da ki se çim so nu cu nu red det ti, se çim le - re hi le ka rış tı ğı na da ir id di ala rı nı ken ya Yük sek Mah ke me si ne ta şı dı ve bu ra da halk oy la ma sı nı tersi ne çe vi re me di. Was hing ton ve lon dra, şa yet ken - ya lı lar dört yıl ön ce ken yat ta ya oy ver miş ol sa lar dı bu nun cid di so nuç la rı ola ca ğı ko nu sun da uya rı da bu - lun du lar. Hem cum hur baş ka nı hem de cum hur baş - ka nı yar dım cı sı Wil li am Ru to, Hol lan da da ki Ulus la - ra ra sı Ce za Mah ke me si ta ra fın dan, yıl la rı ara sın da her iki ta raf için öl dü rü cü olan ça tış ma da rol oy na dık la rı ge rek çe siy le sor gu lan dı lar. ki ba ki nin des tek çi le ri ile odin ga seç men le ri ni kar şı kar şı ya ge ti ren ölüm cül ça tış ma lar, mil li yet ler-ara sı bir mu - ha lif ni te li ği or ta ya çı kar dı; ke za her aday, ki ki yu (ken yat ta) ve luo (odin ga) grup la rıy la bağ lan tı lıy dı. Ulus la ra ra sı Ce za Mah ke me si nin hem ken yat ta hem de Ru to yu ta ki be al ma sı, gö rev de ki bu li der le - çok par ti li ve ırk-te mel li ol ma yan de mok ra tik se - çim ler de Ulu sal Par ti nin yer le şim ci-sö mür ge ci re ji - mi nin dev ril me sin den bu ya na, Af ri ka Ulu sal kongre si (AnC) Gü ney Af ri ka si ya se ti ne dam ga sı nı vur du. kı ta nın en en düs tri yel leş miş dev le ti ola rak Gü ney Af ri ka Cum hu ri ye ti, cid di bir eko no mik durgun luk tan ge çi yor. Gü ney Af ri ka da ki du rum, böl ge ça pın da ve kü re sel düz lem de yük se len ulus-dev let le - rin yağ ma lan ma sı nın ge niş kap sam lı si ya si ve eko no - mik bağ la mın da gö rül me li. Ar tan iş siz lik, yok sul lu ğun de vam et me si ve ulu sal re fa hın da ğı tı la ma ma sı, mu ha - lif güç le re, hü kü me tin is tik ra rı nı boz mak üze re bir me ka niz ma su nu yor. Ja cob Zu ma: AnC nin es ki li de ri olan Cum hur - baş ka nı Ja cob Zu ma yı gö re vi bı rak ma ya zor la mak için bir çok gi ri şim ol du. Zu ma ya yö ne lik bir di ğer gen so ru öner ge si, 8 Ağus tos gü nü ba şa rı sız lık la so - nuç lan dı; ke za AnC ye bağ lı par la men ter le rin ezi ci ço ğun lu ğu, re jim de ği şik li ği pla nı nı red det ti ler. Ara - lık ayın da AnC, par ti baş kan lı ğı için ye ni bir li der seç mek üze re 54. Ulu sal kon gre si ni ger çek leş ti re - cek. Bu kon gre sı ra sın da ay rı ca 2019 yı lın da ki cum - hur baş kan lı ğı ve mec lis se çim le ri için de par ti prog - ra mı be lir le ne cek. Bu nun la bir lik te, cum hur baş ka nı nı gö rev den ala ma ma nın ver di ği hoş - nut suz luk la, iki en bü yük mu ha lif par ti sağ eği lim li De mok ra tik It ti fak (DA) ile aşı rı sol eko no mik Öz - gür lük Sa vaş çı la rı (eff)- ar tık mec li si lağ ve dip er ken se çi me gi dil me si ni sağ la mak için bir ya sa tek li fi ge tir - me nin yol la rı nı araş tı rı yor lar. Bu ça ba lar da in sa nı şa şır tan şey ise, iki par ti den hiç bi ri nin ger çek alam - da AnC nin yö ne ti mi ne bir al ter na tif po li ti ka yö ne - li mi sun ma ma la rı. Her ne ka dar eff, ka ra ve ma den kay nak la rı nın mil li leş ti ril me si ni sa vun sa da, te mel he de fi, AnC hü kü me ti ni ala şa ğı edip, onu sö mür geyan lı sı DA nın do ğal bir müt te fi ki ha li ne ge tir mek. B el ki de Ulu sal De mok ra tik Dev rim in (ndr) önün de ki en bü yük teh li ke, AnC için de ki ar tan bö lün me ler ve Gü ney Af ri ka ko mü nist Par ti si nin li - der kad ro su ile ik ti dar da ki par ti ara sın da ger gin iliş - ki ler. Du ru mu da ha da kar ma şık laş tı ran şey ise, Gü - ney Af ri ka Ti ca ret Bir lik le ri kon gre si (Co SA TU) için de Zu ma ya ve ken di si nin ik ti dar da ki par ti içinde ki sı kı des tek çi le ri ne yö ne lik be nim se ne cek ta vır ko nu sun da ki fark lı lık lar. Bu üç bi rim den tü mü ne üye lik ler bir bi riy le ça kı şı yor ve bu du rum da et kin bir şe kil de fa ali yet gös ter me le ri ni ko lay laş tır mı yor. kı sa sü re ön ce, Tem muz ayın da ger çek le şen SACP 14.Ulu sal kon gre si2nde, Par ti, Üç lü It ti fak ın ki lit bir bi le şe ni ola rak kal ma ya ka rar ver di ya ni, AnC, Co SA TU, Gü ney Af ri ka Ulu sal Me de ni Ör güt le ri SAn Co ve ko mü nist Par ti. Ül ke ça pın da AnC için var olan bü yük ço ğun luk des te ği ışı ğın da, ne ka dar ba şa rı lı olu na ca ğı ise he nüz net lik ka zan mış de ğil. So nuç: Çok-par ti li si ya set ve Af ri ka nın bir leş me si ih ti ya cı Bu ça lış ma da sö zü edi len dört dev let ken ya, Ru - an da, An go la ve Gü ney Af ri ka- Af ri ka Bir li ği üye ül - ke le ri nin yö ne ti şim ve po li tik eko no mi kriz le ri ni ör - nek len dir mek te dir. Iç bö lün me ler Af ri ka hü kü met le ri ve si ya si par ti le re ha kim ol du ğu sü re ce, em per ya list ege men li ğe kar şı yü rü tü len ge nel mü ca - de le ye göl ge dü şü rü le cek. Af ri ka lı iş çi le rin, çift çi le - rin ve genç le rin top lum sal ga ye le ri, dev let ler, si ya si par ti ler, sen di ka lar, köy lü ve kit le ör güt le ri nin bir ara ya gel me si sağ lan mak sı zın tam ola rak ger çek le şe - mez. Her ne ka dar bu yüz yı lın ba şın dan be ri Af ri - ka da önem li bir eko no mik bü yü me kay de dil miş ol sa da, son dö nem de, em tia fi yat la rın da bir azal ma, dö - viz ku run da dü şüş ve borç kri zi nin ye ni den or ta ya çık tı ğı bir or tam söz ko nu su ol du. Bu da, ba ğım sız lık son ra sı dö nem bo yun ca dün ya ka pi ta list sis te mi ne olan ba ğım lı lı ğı güç len dir di. Bu du rum, kap sam lı bir kal kın ma ve böl ge sel ege men li ğin ger çek leş ti ril me si ka pa si te si ni bas tır mak su re tiy le kı ta nın ko lay lık la eli - ni ko lu nu bağ la ya bi lir. Bin ler ce Af ri ka lı her ay ül ke le rin den ka çıp Av ru pa Bir li ği ül ke le ri ne göç men ola rak sı ğı nır ken, bir yandan da Gü ney Su dan, kon go De mok ra tik Cum hu ri - ye ti, Mı sır, ni jer ya, So ma li gi bi ül ke ler de her iki ta - ra fın da bir bi ri ni öl dür dü ğü ça tış ma lar dur du ru la maz ken, bu du rum Pen ta gon un, bir çok Ba tı lı is tih ba rat ajan sı nın ve na To nun mü da ha le si için ze min ha zır lı yor. Bu tür sos yal is tik rar sız lık, eko no mik be lir siz lik ve si ya si bö lün me le rin ya şan dı - ğı du rum lar da ABD Af ri ka ku man dan lı ğı nın (AF RI - CoM) kı ta ça pın da sa yı sı bi lin me yen bir lik le ri nin var lı ğı ise, ye ni sö mür ge ci li ğin sür me sin den baş ka şe ye hiz met et me ye cek. Dev let ya pı lan ma sı için de ve dı şın da ki Af ri ka lı li der ler, gün dem le ri nin en üst sı ra sı na kı ta ça pın da bir li ği ve sos ya list eko no mik plan la ma yı yer leş tir me li ler. ABD bir lik le ri nin ko nuş - lan dı rıl ma sı, sa de ce 21.yüz yıl da Pan-Af ri ka cı lık ve Sos ya liz me doğ ru bir ta rih sel gi di şa tı da ha faz la tersi ne çe vir me ye hiz met ede bi lir. (Globalresearch) re kar şı ge ti ri len suç la ma la rın saç ma lı ğı nın ağır lı ğı kar şı sın da bir ke na ra bı ra kıl dı. ken yat ta ve Ru to yu tu tuk la mak, yar gı la mak ve hap se at mak doğ rul tu - sun da ki bu ar zu, bir çok Af ri ka li de ri ni, kı ta ya da ir kay gı la rı nı ka nıt la yan Ulus la ra ra sı Ce za Mah ke me - si nden so ğut tu. Af ri ka Bir li ği nin 2013 yı lın da Ad dis Aba ba / eti yop ya da ki 50. Yıl dö nü mü zir ve si sı ra - sın da, üye ül ke le rin Ulus la ra ra sı Ce za Mah ke me si ni ku ran Ro ma Sta tü sü nden tek ta raf lı ola rak çe ki lip çe kil me ye cek le ri ne da ir tar tış ma lar baş la dı. Bu planlar ger çek leş me di, ke za ba tı lı em per ya list dev let ler ve on la rın Af ri ka da ki müt te fik le ri ta ra fın dan si ya si ve eko no mik bas kı lar uy gu lan dı. ken ya da ki se çim ler den or ta ya çı kan göz ka maş tı - rı cı ve ile ri ci eği lim ler den bi ri si, mec lis te 22 par la - men te rin za fer ka zan ma sı ve 3 ka dın va li nin atan ma - sıy dı bu, ül ke ta ri hin de bir ilk ti. Da ily na ti on da 11 Ağus tos ta ya yım la nan bir ma - ka le de şöy le de ni yor du: Per şem be gü nü (10 Ağus tos) re kor sa yı da ka dın (22) ge nel se çim ler de mec lis te kol tuk ka zan dı lar; 2013 se ne si ne gö re bir ar tış kay det ti ler. Ba zı alanlar da, er kek le rin ala nı olan bir kol tu ğa se çil di ler. An cak her ne ka dar 12.Mec lis e se çi len ka dın sa yı sı ha len az ol sa da, son se çim ler de ki 16 kol tu ğu 6 ta - ne ar tır dı lar. Ju bi lee Par ti si, 13 ile en faz la se çil miş ka dın mil let ve ki li ne sa hip ol du. Ar dın dan, beş ile Tu run cu De mok ra tik Ha re ke ti ve ka nu, Re form ve De mok ra si Par ti si ve Si li ci De mok ra tik Ha re ket ten bi rer mil let ve ki li ve bir ba ğım sız aday gel di. e ya let va li le ri ko nu sun da ise, eve ning Stan dard, 10 Ağus tos gü nü şu nu vur gu la dı: ken ya açı sın - dan ta rih ya zı lı yor; ke za ilk ka dın va li le ri mi ze ka vuş - tuk. Da ha ön ce le ri, 47 va li nin tü mü er kek ti. Üç güç lü ka dın, ül ke nin en yük sek mer ci le ri ni el de et mek için çok faz la ça ba la dı lar. Bu, cin si yet eşit li ği açı sın dan da iyi bir ha ber. ken ya, ilk eya let pat ron la rı na ka vu şa cak. Bu, bir ön ce ki hü kü met te hiç bir ka dın va li mi zin ol ma - dı ğı nı dü şü nür sek, eşit lik için bir dö nüm nok ta sı. Ru an da: Ik ti dar da ki Par ti Se çim ler de Ga lip olu yor Ru an da Va tan se ver Cep he si nin (RPF) baş ka nı Pa - ul ka ga me, 4 Ağus tos ta ki ulu sal se çim ler de oy la rın yüz de 98 in den faz la sı nı ka zan dı yı lın da soy kı - rı ma va ran bir sa va şın ar dın dan ik ti da rı ele ge çir di - ğin den be ri or ta ve Do ğu Af ri ka dev le ti ni yö ne ten cum hur baş ka nı nın önü ne en gel çı ka ra cak tek par ti ise, açık aray la ikin ci ge len Frank Ha bi ne za nın baş - kan lı ğın da ki De mok ra tik Ye şil ler idi. Yak la şık Tut si ve ılım lı Hu tu lar, üç ay lık bir sü re zar fın da kat le dil di ler; o dö nem de In te ra - ham ola rak bi li nen bir mi li sin des te ği ni alan Ru an da or du su ise, mu ha lif le ri or ta dan kal dır mak için ha re - ke te geç ti. RPF, 1987 yı lın da kom şu Ugan da ile ya - kın bağ la rı olan si lah lı bir ha re ket ola rak baş la dı. ka - ga me, otuz yıl dan uzun za man dır ik ti dar da olan mev cut cum hur baş ka nı Yo we ri Mu se ve ni nin ön cü - lü ğün de ki Ugan da Ulu sal Di re niş Ha re ke ti nde yer al - dı. Ru an da lı li der, ABD as ke ri okul la rın da eği tim al dı ve Was hing ton un Do ğu ve or ta Af ri ka da ki dış po li - ti ka ön ce lik le ri ne uy gun ola rak ha re ket eden, Pen ta - gon ile ya kın it ti fak içe ri sin de ça lı şan bir müt te fik gi bi ha re ket et ti. Ru an da, yüz de 61 i ka dın lar dan olu şan mec li siy le, ka dın la rın ulus la ra ra sı plan da en çok ka tı - lım ser gi le di ği ül ke ola rak bi li ni yor. Bu na ek ola rak, Yük sek Mah ke me yar gıç la rı nın ya rı sı ve Ba kan lar ku - ru lu nun önem li bir kıs mı da ka dın lar dan olu şu yor. Bu nun la bir lik te, ABD ile iş bir li ği mi ra sı, ger çek an lam da bir ege men lik ve ba ğım sız bir dış po li ti ka uy gu la ma ye te ne ği ni bal ta lı yor. Bu nun la bir lik te, son yıl lar da ki ga li nin da ha ön ce le ri yıl la rı ara sın da Ugan da ile or tak lık ha lin dey ken De mok ra - tik kon go Cum hu ri ye ti ne kar şı sa vaş ha lin de ol du - ğu ulus lar la iliş ki le ri de iyi leş mi şe ben zi yor yı - lın da, Gü ney Af ri ka kal kın ma Top lu lu ğu (SADC) as ke ri ko mis yo nu o sı ra da Zim bab we Cum hu ri ye - ti li der li ği al tın day dı- Ha ra re, An go la ve na mib - ya dan bir lik le rin ko nuş lan dı rı la rak es ki De mok ra tik kon go Cum hu ri ye ti baş ka nı lau rent ka bi la hü kü - me ti nin ko run ma sı na izin ver di; böy le lik le bu ma den zen gi ni or ta Af ri ka dev le tin de Was hing ton un des te - ğiy le kon tro lü ele ge çir me gi ri şi mi ni de dur dur muş ol du. RPF yö ne ti mi, ül ke de is tik rar sağ la dı, öy le ki Bir leş miş Mil let ler kı sa sü re ön ce di ğer Af ri ka ül ke le - rin de ya şa yan Ru an da lı la rın ül ke le ri ne dön me le ri ge - rek ti ği ni açık la dı. Yak la şık yir mi yıl ön ce De mok ra tik kon go Cum hu ri ye ti nin kon tro lü nü ele ge çir me yi dur dur ma da as li bir rol oy na yan Zim bab we, kı sa sü re ön ce bu Gü ney Af ri ka ül ke sin de ya şa yan Ru an da lı la - rın ül ke le ri ne ge ri dön me le ri ni ta lep et ti. An go la Cum hur baş ka nı, Pet rol Bol lu ğu kar şı sın da Is ti fa et ti es ki Por te kiz sö mür ge si olan An go la, Cum hur - baş ka nı Jo se edu ar do dos San tos un gö re vi bı rak - ma sın dan son ra ye ni bir dev let baş ka nı se çe cek. Cum hur baş ka nı Dos San tos, mo dern An go la nın ku ru cu su Dr. Agos ti no ne to 1979 yı lın da gö re vi sı - ra sın da öl dü ğün de bu gö re vi dev ral dı. ne to, An go - la nın Ba ğım sız lı ğı Halk Ha re ke ti nin (MPlA) eş ku - ru cu suy du. Bu ha re ket, yıl la rı ara sın da kü ba Cum hu ri ye ti nden yüz bin ler ce gö nül lü ile birlik te kar deş Af ri ka hü kü met le ri nin des te ğiy le ül ke için ba ğım sız lı ğı ka za nıp kon so li de et miş ti. An go la nın ba ğım sız lı ğı, ABD ve Gü ney Af ri ka da dö ne min ırk çı apart he id re ji mi nin iki kar şı-dev rim ör gü tü nü fon la yıp ko or di ne et tik le ri, an cak bu pet - rol zen gi ni ül ke de (kı ta nın ön de ge len pet rol üre ti - ci le rin den bi ri) bir ye ni sö mür ge ci mev zi ku ra ma - dık la rı yıl la rı ara sın da uzun sü ren bir si lah lı mü ca de le yo luy la el de edil di yı lın dan be ri, ABD nin ter tip le di ği aşı rı pet rol üre ti mi, An go - la da ve Af ri ka ve dün ya nın di ğer bir çok dev le tin de eko no mik kriz le ri te tik le di. An go la Sa vun ma Ba ka nı Jo ao lou ren co, 23 Ağus tos gü nü MPlA adı na cum - hur baş kan lı ğı nı yü rüt mek üze re se çil di. MPlA, ül ke için de ya sa ma ku ru mu na 175 kol tuk la ağır lı ğı nı ko - yu yor ve sa de ce 32 kol tu ğu olan en ya kın ra ki bi UnI TA yı ge ri de bı ra kı yor. ABD ve apart he id re ji - mi nin des tek le di ği UnI TA, MPlA hü kü me ti ne kar şı on yıl lar dır sü ren bir si vil sa vaş yü rü tü yor du yı lın da, UnI TA li de ri Jo nas Sa vim bi, An go la or du su ta ra fın dan öl dü rü lün ce sa vaş so na er di, mu - ha le fet par ti si nin önün de ise se çim si ya se ti ne ge ri dön mek ten baş ka se çe nek kal ma dı. An go la nın kar - şı sın da ki zor luk lar, tüm Af ri ka nın du ru mu nu göz ler önü ne se ri yor. en kar ge ti ren kay nak la rı nın da ğı tı mı için Ba tı lı ka pi ta list pi ya sa la rın sür dü rü le bi lir li ği ve eri şi le bi lir li ği ne sü rek li ba ğım lı lık, oto ma tik bir şe kil - de bir kı rıl gan lı ğı da be ra be rin de ge ti ri yor. Af ri - ka nın sür dü rü le bi lir li ğe da ir tek ger çek se çe ne ği, kı - ta lar-ara sı bir ti ca ret po li ti ka sı nın ge liş ti ril me si olup, bu nun için de eko no mik ve si ya si en teg ras yon şart. Gü ney Af ri ka ve en gel le yi ci Mu ha le fet, eko no mik Be lir siz li ği Bes li yor yı lı ni san ayın da ki ilk AfriKA NiN BirleşMeSi ihtiyaci Seçim Siyaseti ve Afrika da Yönetişim krizleri a B a y o m ı a z ı k ı w E Af ri ka lı iş çi le rin, çift çi le rin ve genç le rin top lum sal ga ye le ri, dev let ler, si ya si par ti - ler, sen di ka lar, köy lü ve kit le ör güt le ri nin bir ara ya gel me si sağ lan mak sı zın tam ola rak ger çek le şe mez. Bu yüz yı lın ba şın dan be ri Af ri ka da önem li bir eko no mik bü yü me kay de dil miş ol sa da, son dö nem de, em tia fi yat la rın da bir azal - ma, dö viz ku run da dü şüş ve borç kri zi nin ye ni den or ta ya çık tı ğı bir or tam söz ko nu su

3 turquie Diplomatique eylül P ew araş tır ma şir ke ti nin an ke ti ne gö re, dün ya ge ne lin de ki ül ke le rin halkla rı, ulus la ra ra sı iliş ki le ri ida re de Rus ya Dev let Baş ka nı Vla di mir Pu tin e ABD Baş ka nı Do nald Trump tan da ha faz la gü ve ni yor. An cak an ket, iki li de rin dün ya da çok po pü ler ol ma dı ğı nı or ta ya koy du. As lın da Rus ya ya iliş kin dün ya da ki al gı yı ölç mek için ya pı lan an ket te, Pu - tin in dı şiş le ri ni ida re si ne du yu lan gü ven ge nel an lam da dü şük ol sa da, bir çok ül ke de Ame ri kan Baş ka nı Do nald Trump a gö re da ha cok gü ve ni len bir li der tes pi ti ne yer ve ril di. Pew, an ke te da hil edi len 36 ül ke nin 22 sin de Pu tin e gü ve nin da ha faz la ol - du ğu nu be lirt ti. Bun lar ara sın da Al man ya, Mek si ka, Gü ney ko re ve Ja pon ya gi bi ül ke ler bu lu nu yor. 13 ül ke de ise Trump a yük sek gü ven çık tı. Bu ül ke ler ara sın da da Avus tral ya, ka na da, In gil te re, Hin dis tan ve Po lon ya bu lu nu yor. Ame ri ka da ise Trump a gü ve nen le rin ora nı yüz de 53, Pu tin e ise yüz de 23 ola rak be lir len di. An ket 16 Şu bat ile 8 Ma yıs ta rih le ri ara sın da ya pıl dı. An ket te ay rı ca, ara la rın da ki ge ri li me rağ men Rus lar ve Ame ri ka lı lar ın birbir le ri ne da ir iz le nim le rin de ge liş me gö rül dü ğü so nu cu na va rıl dı. Bu na gö re, Rus lar ın yüz de 41 Ame ri ka ya olum lu ba kı yor. Bu oran 2015 e gö re yüz de 15 lik ar tı şa te ka bül edi yor. Ame ri ka lı lar ara sın da Rus lar a olum lu ba kan la rın ora nı ise yüz de 29 ve bu da 2015 de ki ora nın yüz de 7 üze rin de. An ke te ka tı lan la rın yüz de 60 ı Pu tin e gü ven me dik le ri ni be lir tir ken, yüz de 26 lık ke sim ise Rus li de rin iyi bir iş çı kar dı ğı gö rü şün de. He men he men her üç ül ke den bi ri Rus ya yı ül ke le ri ne teh dit ola rak gö rür - ken, bu oran Ame ri ka ve Çin için de he men he men ay nı dü zey de bu lu nu yor. VoA» Putin e Güven Trump tan Fazla «Y Ü Z Y i l Ö N c e: 1917 rus Devrimi ve temmuz Krizi yý lýn da ger çek le þen rus Dev ri - mi bir an da ol ma dý; se kiz ay lýk bir sü re zar fýn da ve dört si ya si kri zin ne ti ce sin de pat lak ver di. Çar 2. Ni ko - la nýn taht tan fe ra gat et me si ve Çar hü - kü me ti nin çö kü þü, Pet rog rad baþ ken tin - de hal kýn öf ke si nin spon ta ne bir þe kil de pat lak ver me siy le te tik len di. Çö küþ, hem bek le nen bir du rum du, hem de beklen me yen. fran sýz ve Bri tan ya lý dip lo - mat lar, Çar hü kü me ti nin son dem le rin de ol du ðu ko nu sun da uya rý da bu lun du lar, an cak Ýs viç re de sür gün de bu lu nan Vla - di mir le nin gi bi dev rim ci ler, ga fil av - lan dý lar ve eve dön mek için ace le et ti ler. Bol þe vik ler, Men þe vik ler ve Sos ya list Dev rim ci ler da hil ol mak üze re her ke sim - den dev rim ci ler, Sov yet le ri (as lýn da kon - sey le ri ), as ker le rin, iþ çi le rin ve köy lü le - rin de mok ra tik mec lis le ri ni ör güt le mek üze re ace ley le ha re ke te geç ti ler. An cak, hü kü me tin tüm gü cü nü el le ri ne ge çir mek ko nu sun da çe kim ser di ler. Bu sos ya list ler, sü rek li ola rak dev rim te ori si nin þu ve ya bu nok ta sý ný tar tý þa bi lir ler di; an cak as lýn - da yö net mek de ni len þey çok fark lý bir þey di; dev rim ci il ke ler bu nok ta da pek iþe ya ra maz dý. Do la yý sýy la, ilk baþ lar da ka fa - sý ka rý þýk Men þe vik ler ve Sos ya list Dev - rim ci le rin ege men li ðin de ki Pet rog rad Sov yet, es ki Çar lýk eli ti nin üye le ri ve onun li be ral si ya si par ti le rin den olu þan Ge çi ci Hü kü met in ku ru lu þu na izin ver di. Bu adam lar, dev rim ci ol mak dý þýn da her þey di ve Çar ý gö re vi bý rak mak zo run da bý ra kan as ker ler ve iþ çi ler le her han gi bir or tak nok ta la rý yok tu. As lýn da, Ge çi ci Hü - kü met, dev ri mi kon so li de et mek ve ya de - rin leþ tir mek ni ye tin de de ðil di; da ha zi ya - de dur dur mak is ti yor du. Köy lü-as ker le rin sa va þýn son lan ma sý - ný ve ta rým ara zi le ri nin ye ni den da ðý týl - ma sý ný is te di ði bir or tam da, Ge çi ci Hü - kü met, sa va þýn de vam et me si ni ve Çar lýk ýn sa va þa da ir emel le ri ni ye ni den ifa de et me si ni öner miþ ti. Ara zi le rin ye - ni den da ðý týl ma sý ko nu sun da ise, bir sü - re da ha bek le ye bi lir di. Hiç de ava nak ol - ma yan köy lü ler bu nun ne an la ma gel di ði ni bi li yor lar dý. Çar lýk aris tok ra si - sin den bir neb ze ada let gel me si için el li yýl dan da ha faz la sü re bek li yor lar dý. on - la ra gö re, bek le mek, ar týk oy na mak is te - zi þu an da ye ni den da ðý tý lý yor ve ken di pay la rý ný al ma dan ön ce öl dü rül mek is te - mi yor lar. cep he bo yun ca bir çok nok ta da ne re dey se üs tü ka pa lý bir ateþ kes söz ko - nu suy du. Pi ya de er le ri, düþ ma na ateþ açan her tür lü top çu eri ni sün gü le ye cek - le ri ne da ir teh dit te bu lun du lar. er ler, her han gi bir ge rek çe ol mak sý zýn linç edil di. Bir du rum da, cep he ye ge ri dö nen iki as ker, ku man dan la rýy la ko nuþ - ma yý ta lep et ti. Ken di si on lar la gö rüþ me - ye gel di, an cak ge le nek sel ta nýþ ma saf - ha sý ný ta mam la ma dan ön ce ba þýn dan vu rul du. Ýki as ker, der hal cep he den tüydü ler; týp ký bir þey ya þan ma mýþ gi bi. Ya - pý lan so ruþ tur ma so nuç suz kal dý ve ge n- e ra lin ce na ze si nin kal dý rýl dý ðý gün si lah doð rult ma sý is te nen ta bur, yü rü me yi reddet ti. Bu tür olay lar, 1917 ya zýn da da sýk sýk ya þan dý. rus me mur lar bi le, ken di le - ri ve adam la rý ara sýn da bir uçu rum ol du - ðu nu ka bul et ti ler. Bir çok ki þi, as ker le ri - ne týp ký ko nut la rýn da ki köy lü le re dav ran dýk la rý gi bi kö tü bir þe kil de mu - ame le eden kýr sal elit ten ge li yor du. rus yük sek ku man dan lý ðý na bað lý fran sýz me mur lar, ay rý bir ba rý þýn ka çý - nýl maz ol du ðu nu dü þü nü yor lar dý. Kýr sal alan da ise, köy lü ler du ru mu ele al mýþ lar - dý. Bir fran sýz me mu ra gö re, Anar þi, týp ký bir sal gýn gi bi ya yý lý yor du. Bir yer de dur du ru lur dur du rul maz, baþ ka bir yer de pat lak ve ri yor du. Bir fran sýz dip lo - ma týn ile ri sür dü ðü gi bi, rus hal ký nýn anar þi ye da ir sý ra dý þý bir ka pa si te si var dý. Bir fran sýz me mu run gö rü þü ne gö re ise, rus lar bi ze ký yas la çok da ha az sað du - yu lu ve da ha az va tan se ver dir. Her han gi bir Bol þe vik ise, bu tür bur ju va et nomer ke zi yet çi fi kir le re gü lüp ge çe rek, as - lýn da bi raz da ha faz la ya ný tý ný ve re cek tir. rus ya ya ge ri dön me sin den ön ce kimse nin hak kýn da bir þey bil me di ði le nin, Ýti laf Dev let le ri nin is ten me yen ki þi si ol - du. Ken di si, ge liþ mek te olan anar þi nin ar dýn da ki kö tü lük de ha sýy dý. Prog ra mý ba sit ve et kin di: sa va þýn son bul ma sý ve top rak la rýn der hal köy lü le re da ðý týl ma sý. le nin in ta kip çi le ri ne söy le di ði ne gö re, sa vaþ sa de ce ka pi ta list elit le rin çý kar la rý - na hiz met eder ve siz de on la rýn öl me ye gi den as ker le ri si niz! Bir fran sýz as ke rin söy le di ði ne ba ký lýr sa, le nin, da ha son ra - la rý Bol þe vik le rin ana ka rar ga hý ha li ne ge len ba le rin Mat hil de Kshe sins ka ya nýn es ki ma li ka ne si nin önün de sa yý la rý gi de - rek ar tan ka la ba lýk la ra bir ge ce vak ti ko - nuþ ma yap tý. As ker þöy le bir tes pit te bu - lun du: Al man ya üze rin den rus ya ya ge ri dön dük ten son ra le nin in der hal göz den düþ tü ðü dü þü nü le bi lir. Ama tam ter si ne as lýn da ken di si ge niþ bir ta kip çi kit le si ka za ný yor. He nüz her kes onun ya - nýn da de ðil, an cak Pa ris e ra por la mak için po zi tif bir þey le dön mek is ti yor yý lýn da rus ya da fran sýz as ke ri mis yo nun dan bir yet ki li ol say dý nýz, bu du rum pek de iyim ser gö zük mez di. Petrog rad da ki as ker ler ve iþ çi ler gi de rek da ha mi li tan bir hal alý yor lar dý. Bol þe - vik ler, ne ya pý la ca ðýn dan pek emin de - ðil ler di. le nin, Ge çi ci Hü kü met e kar þý ha re ke te geç me nin vak ti nin ge lip gel me - di ði ko nu sun da he nüz emin de ðil di ve çe kim ser dav ra ný yor du. eya let ler ve ön cep he de ki or du bi rim le ri on la ra ka tý la na ka dar Pet rog rad da ki mi li tan la rý ge ri Hü kü met ar týk halk dev ri mi nin bü yü yen güç le ri ni ge ri dur du ra maz dý. Ha len ça - ba la ya cak olan lar kal dý ge ri ye. Çar lýk as ker le ri ha len çok öf ke li ler ve ha len el do ku nul ma mýþ du rum da lar dý- açýk ça Sov yet le re kar þý bir dar be den söz et me - ye baþ la dý lar. fran sýz as ker le ri, Ha zi ran ayý ba þýn da, tem muz sal dý rý sýn dan ol - duk ça ön ce, ilk söy len ti le ri ak tar dý lar. Mos ko va, ha re ke tin ba þý dýr. Pa ra sý kýn - tý sý yok, de ni yor du bir ra por da ve þöy le bir tav si ye de bu lu nu lu yor du: Çok faz la fran sýz ve Bri tan ya pa ra sý nýn kar þý-dev - ri me ak ta rýl dý ðý söy le ni yor. Bü yük ban - ka lar da bü yük öl çü de bu sü re ci des tek - le me sö zü ver di ler. Plan la nan sal dý rý, el de ka lan son kart tý ve eðer bu da fay - da et mez se, bir baþ ka ra por da söy len di ði gi bi, tek çö züm, or du da di sip li ni ye ni - den kur mak üze re bir as ke ri dar be olacak tý. Bu amaç doð rul tu sun da rus as - ker le ri, Ge çi ci Hü kü met ile, ve ge re kir se ona rað men ça lýþ ma ya is tek li ler di. Þah sen, de miþ ti bir fran sýz me mur, or du nun ve ül ke nin, tüm kö tü un sur la rý yok edip ge re kir se güç kul la na rak dü ze - ni ye ni den sað la ya cak olan de va sa bir Ka zak ha re ke ti nin ül ke nin ve or du nun tek kur tu lu þu ol du ðu nu dü þü nü yo rum. Bir baþ ka fran sýz me mur ise, Ka zak - la rýn her za man için rus ya yý kur tar dýk - la rý söy le nir. on lar dar be yi se ver ler, di - sip lin ve dü ze ni se ver ler. on la rýn dört na la ser best bý rak ma nýn vak ti gel di. Çar lýk as ker le ri nin sa býr la rý nýn so nu na gel dik le ri söy le ni yor du. Söy le dik le ri ne gö re, on la rýn ara zi le ri ni al mak is te yen bir hü kü met için sa vaþ ma ya ne ge rek var dý ki? Ke za, fran sýz la ra ait bir ra po ra ba ký lýr sa, ba zý as ker ler Al man or du su - nun ül ke de dü ze ni ye ni den sað la ma sý - ný bek li yor lar dý. fran sýz hü kü me ti nin, Al man si per le ri ne kar þý saç ma bir ilk ba - har sal dý rý sý nýn ar dýn dan ken di baþ kal dý - rý la rý ný bas týr ma sý ge re ki yor du. Pa ris te - ki hü kü me te gö re, cid di ve acý ve ri ci olay lar ya þan mýþ tý ve der hal idam, ha pis ve et ki le nen as ke ri bir lik le rin te miz len - me si gi bi uy gu la ma la rýn hýz la uy gu lan - ma sý ge re ki yor du. Ay ný za man da, or du için de di sip lin siz li ði teþ vik et me ye ça lý - þan hu zur bo zu cu si vil un sur la ra kar þý bas ký uy gu lan mýþ tý. Ýtal yan mer ci le ri nin zýrh lý araç lar ve sü va ri ler kul la na rak Ýtal yan or du su için de ki bir ayak lan ma yý bas týr dýk la rý za man, Pa ris te ki hü kü met bun dan ce sa ret al mýþ tý. Bu sü reç te otuz bir is yan cý vu rul du. Zýrh lý araç lar, eðer ge re kir se sü ku ne ti sað la mak için ateþ açan ekip le rin ge ri sin de sý ra lan mýþ lar dý. Sa de ce rus yük sek ku man dan lý ðý bu na ben zer ted bir ler ala bi lir di. Bu nun la birlik te, rus as ker ler ve de niz ci ler, ken di müf re ze le ri nin kon tro lü nün çok öte sin - dey di ler ve her han gi bir en gel le me gi ri - þi mi, si lah lý bir di re ni þi te tik le ye bi lir di. Bol þe vik ler, sa de ce tem muz ayýn da ge - çi ci bir ge ri le me ya þa dý lar. Ba þa rý sýz olan Ke rensky sal dý rý sý, bu sü reç te Ge çi ci Hü - kü met in Pet rog rad da ki so nuç suz ka lan so kak gös te ri le ri ni ka zan dýk tan son ra her tür lü avan ta jý en gel le di. rus yet ki li ler, sü - rek li ola rak bir kar þý dev ri mi, Bol þe vik - le ri ve on la rý des tek le yen as ker le ri ala þa ðý ede cek bir dev ri mi açýk ça tar tý þý yor lar dý. Bir he sap laþ ma nýn eli ku la ðýn day dý. Pe - ki ama bu nun na sýl so nuç la na ca ðý ný kim bi le bi lir di? (Stratejik Kültür Vakfı) Men þe vik ler ve Sos ya list Dev rim ci ler, öf ke li as ker le ri sa kin leþ tir me ye, her þe yin su çu nu Bol þe vik le re at ma ya, on la rý anar þist ve Al man aja - ný ol mak la suç la ma ya ça lýþ tý lar. Man týk lý ol mak, ge nel bir ta výr dý ve as lýn da Ge çi ci Hü kü met e olan gü ven azal mak tay dý. Öf ke li bir iþ çi, ik - ti da ra ge lin, oros pu ço cuk la rý, si ze ik ti dar ve ril di ðin de ik ti da ra ge lin, di ye kar þý lýk ver miþ ti. Mi li tan iþ çi ler ve as ker le re gö re, sa de ce Bol þe vik - le rin bu nu ya pa cak ira de si ol du ðu gi de rek ba riz bir þe kil de gö rü lü yor du. m ı C h a E L J a B a r a C a r L E y * me dik le ri bir de li saç ma sý ro lüy dü. Sov yet ler ara sýn da, ül ke nin her bir ya - ný na ya yý lan bir ça týþ ma nýn eli ku la ðýn da ol du ðu nu ve Ge çi ci bir Hü kü me tin es ki çar lýk dö ne mi nin kýr sal ve kent sel elit le - ri ni tem sil et ti ði ni gö re bi li yor su nuz. Kýrsal elit ler dev ri min ka za ným la rý ný gü ven - ce al tý na al mak is ter ken, kent sel elit ler dev ri min iler le me si ni dur dur mak is te - miþ ler di. Ge çi ci Hü kü met ise, dev rim ci ha re ke ti dur dur ma ya ça lý þan, þi þe tý ka - cýy dý. Dev rim ci bas ký la rýn þi þe nin tý ka cý - ný aþýp et ra fa sa çýl ma sý ise sa de ce bir an me se le siy di. Sos ya list ha re ke tin sol ka - na dý olan Bol þe vik ler, Ni san ayýn da sür - gün den dö nen li der le ri Vla di mir le - nin in yar dý mýy la hýz la ka za ným la rý ný el de et ti ler. He def le ri, dev rim ci kit le le rin des te ði ni ka zan mak tý özel lik le de as - ker le rin ve iþ çi le rin. týp ký, 1917 ba ha rý ve ya zýn da yap týk la rý gi bi. Ýlk hü kü met kri zi Ma yýs ayýn da Dý þiþ - le ri Ba ka ný Pa vel Mil yu kov un Çar lýk re ji mi nin sa vaþ he def le ri ni sür dür mek ve rus ya yý sa vaþ ta tut mak için ça ba la dýk - tan son ra is ti fa et me si sý ra sýn da ya þan dý. Beþ Men þe vik ve Sos ya list Dev rim ci ler, o dö nem de Ge çi ci Hü kü met e gi rip, ne ken di çý kar la rý ný ne de al tý sos ya list ba - ka ný (Alek sandr f. Ke rensky da hil) temsil et me yen bir hü kü met kar þý sýn da gi de - rek da ha sa býr sýz ha le ge len dev rim ci kit le ler kar þý sýn da ken di si ne meþ ru iyet ka zan dýr dý lar. Þi þe nin man ta rý ha len açýl ma mýþ tý. es ki çar lýk eli tin tem sil ci le - ri, ge çi ci hü kü me ti kon trol et me yi sür - dür dü ve müs tak bel dik ta tör ve sah te sos ya list Ke rensky sa vaþ ba ka ný ol du. Ken di si, as ke ri di sip li ni ye ni den kur ma - yý, as ker le ri cep he ye ge ri gön der me yi ve rus ya yý sa vaþ tut ma yý is te di. Bu, te - mel de dev ri mi dur dur ma ya yö ne lik bir for mül dü. Ba tý lý müt te fik ler, özel lik le de fran sa ve Bri tan ya, bu ni yet le ri des tek - le di ler ve on la rýn dip lo ma tik ve as ke ri ajan la rý, rus yük sek ku man dan lý ðý ile ya kýn te mas ha lin de ol ma yý sür dür dü. Ke rensky, yaz dö ne mi sal dý rý la rý na des tek top la mak için cep he ye git ti ve fran sýz la rýn ve Ýn gi liz le rin des te ði ni al - dý, an cak du rum pek de umut ve ri ci de - ðil di. As ker le rin bü yük kýs mý köy lü ler - den olu þu yor du ve ne Ge çi ci Hü kü me ti ne de onun ge le cek te ki ara zi re for mu na da ir ver di ði boþ va at le ri umur sa ma dýk la - rý ný ký dem li yet ki li le re açýk bir þe kil de be lirt ti ler. on la rýn söy le di ði ne gö re, ara - plan da tut ma ya ça lýþ tý. Sa býr lý olun, de - di. Za man bi zim le hi mi ze. San ki Bol - þe vik ler ha re ket le ri nin yö nü nü be lir le mek için dev rim ci kit le le rin ar dýn dan ko þu yor - lar dý. Pet rog rad da ki de ðiþ ken du rum da tem kin li ol mak iyi fi kir di; an cak eðer ha - re ke te geç mez se niz ta kip çi le ri niz si zi ge - ri de bý ra ka bi lir di. Bol þe vik ler, Ha zi ran ayýn da po tan si yel ola rak teh li ke li bir so - kak gös te ri si ni en gel le di ler; an cak baþ - kent te bir so kak ça týþ ma sý na yol açan tem muz ayý or ta sýn da ki bir baþ ka gös te ri kar þý sýn da ka ça mak bir du ruþ ser gi le di ler. Men þe vik ler ve Sos ya list Dev rim ci ler, öf ke li as ker le ri sa kin leþ tir me ye, her þe - yin su çu nu Bol þe vik le re at ma ya, on la rý anar þist ve Al man aja ný ol mak la suç la ma ya ça lýþ tý lar. Man týk lý ol mak, ge - nel bir ta výr dý ve as lýn da Ge çi ci Hü kü - met e olan gü ven azal mak tay dý. Öf ke li bir iþ çi, ik ti da ra ge lin, oros pu ço cuk la rý, si ze ik ti dar ve ril di ðin de ik ti da ra ge lin, di ye kar þý lýk ver miþ ti. Mi li tan iþ çi ler ve as ker le re gö re, sa de ce Bol þe vik le rin bu nu ya pa cak ira de si ol du ðu gi de rek ba riz bir þe kil de gö rü lü yor du. Ge çi ci Hü kü met, bir an için üs tün lü ðü ele ge çir di; Kshe sins ka - ya ma li ka ne sin de Bol þe vik le rin ka rar ga - hý ný bas tý, Bol þe vik ga ze te si Prav da yý ka pat tý ve bir çok Bol þe vik li de ri ni hap se at tý. Bu or tam da sý ra dan mu ha lif ler bi le tu tuk la na bi lir di. Ke rensky ve onun dostla rý, dev ri mi kur tar ma id di asýn da bu - lun du lar, an cak as lýn da bu nun tam ter si ge çer liy di. Ke rensky nin ken di si nin de es ki çar lýk eli ti nin li be ral ge çi nen par ti - le riy le müt te fik ol du ðu dü þü nül dü ðün de, tam ter si na sýl müm kün ola bi lir di ki? Öte yan dan, Ke rensky en so nun da is - te di ði sal dý rý gü cü ne ka vuþ tu. Ba þa rý, Ge çi ci Hü kü met e inan dý rý cý lýk ve re bi lir ve onun or du ve özel lik le Pet rog rad garni zo nun da di sip lin siz li ði dur dur ma sý ný sað la ya bi lir di. Plan la nan buy du; an cak ev de ki he sa býn çar þý ya uy ma dý ðý gö rül - dü. 1 tem muz gü nü, Pet rog rad da ka rý - þýk lýk lar çýk ma dan he men ön ce, Avus tur ya or du su nun kar þý sýn da ki gü ney ba tý cep he sin de bir sal dý rý baþ la týl dý. Ýlk baþ - lar da bel li bir ba þa rý el de edil dik ten son - ra Avus tur ya lý la rýn di re ni þi pe kiþ ti ve Al man or du su, rus güç le ri ni ge ri püs - kürt mek için mü da ha le et ti. Sal dý rý bir fi yas koy la so nuç lan dý ve rus la rýn ge ri çe kil me si, Al man güç le ri nin bi tap düþ - me si ne ve ar týk iler le ye me ye cek ha le gel me si ne ka dar dur ma dý ya ni rus la - rýn asýl hat la rý nýn 250 km ge ri si ne dek. fran sýz la ra da ir bir ra po ra gö re, Al man - lar, bir rus ala yý nýn ge ri çe kil me si ne izin ver di, si lah lar omuz lar üze ri ne baðlan dý, Al man bir lik le ri ise, bir kaç yüz met re ge ri den on la rý ta kip et ti. rus or du - su bit kin hal dey di ve Ke rensky nin günle ri, fran sýz as ker le ri ne ba ký lýr sa, sa yý - lýy dý, çün kü fi kir le ri, kit le le rin fi kir le ri ne ters düþ müþ tü. fran sýz or du mis yo nu nun ba þýn da ki Ge ne ral Ma uri ce Ja nin e gö re, eðer düþ man, cid di ope - ras yon lar ger çek leþ tir me ye ka rar ve rir se, bu de mek tir ki rus di re ni þi çö ke cek. Ba þa rý sýz lý ða uð ra yan sal dý rý nýn ar dýn - dan, bir çok Men þe vik ve Sos ya list Dev - rim ci nin inan dý rý cý lý ðý ze de len di, çün kü es ki çar lýk el tiy le koa lis yon si ya se ti gütmüþ ler di. on lar da hal kýn ira de si ne kar þý ge li yor lar dý ve gi de rek hük mü kal ma mýþ ena yi ler ola rak gö rü lü yor lar dý. Ge çi ci Ba þa rý sýz lý ða uð ra yan sal dý rý nýn ar dýn dan, bir çok Men þe vik ve Sos ya list Dev rim ci nin inan dý rý cý lý ðý ze de len di. M. Ja ba ra car ley, Mon tre al Üni ver si te si nde ta rih pro fe sö rü dür. Ken di si, Ba tý ile Sov yet le - rin iliþ ki si ne da ir çok faz la ya yýn ha zýr la mýþ týr. Kay nak: te gic-cul tu re.org/news/2017/07/11/one-hun dred-ye ars-ago-rus si an-re vo lu ti on-and-july-cri sis-1917.html

4 4 eylül 2017 turquie Diplomatique B A RU T ko ku S U Y l A rus ve NAto Güçleri Arasında Doğu ABD ve NA TO Rus ya sý nýr la rý ya kýn la rýn da ki fa ali yet le ri ni ar týr ma ya de vam ede cek ler se, bu du rum Rus ya açý sýn dan teh dit dü ze yi ni ar tý ra bi lir. RAND Cor po ra ti on ýn tem sil ci le - ri, NA TO nun Bal týk top rak la rýn da Rus ya ile bir sa va þa ha - zýr lýk sýz ol du ðu nu ile ri sü rü yor lar ve ABD ve NA TO nun ila ve ola rak as ke ri bir lik ko nuþ lan dýr ma sý ný öne ri yor lar. P r o k h o r t E B ı n r us ya ve Ký rým ýn ye ni den bir leþ me si, rus ya nýn ya kýn ta rih te ABD ve NA to ile iliþ ki le rin de en cid di ge ri le me ye yol aç tý yý lý Aðus tos ayýn da Gü ney oset ya da ya þa nan an laþ maz - lýk üze ri ne pat lak ve ren bir ön ce ki kriz, çok bü yük so nuç la rý te tik le - me miþ ti ve rus ya ve ABD, bir yýl dan ký sa bir sü re son ra iliþ ki le ri ni ye ni den baþ lat týk la rý ný açýk la ya bil miþ ler di. Þim diy se, Ký rým da ya - þa nan la rýn üze rin den üç yýl geç ti ve Do nald trump ýn ABD Baþ kan lý - ðý na se çil me si ne rað men Mos ko va nýn Was hing ton ve Brük sel le iliþ - ki le ri ne da ir kay da de ðer bir uya rý ya pýl ma sý pek ola sý de ðil. Da ha sý, Ký rým da ya þa nan lar, NA to yu Do ðu Av ru pa da ki as ke ri fa ali yet le ri - ni yo ðun laþ týr ma ya yö nelt ti bu eði lim, bu gün de de vam edi yor. Do - la yý sýy la, rus ya nýn ulu sal gü ven li ði ne yö ne lik do ður du ðu as ke ri teh - dit le rin ni te li ði ni be lir le mek için bu sü re ci in ce le mek ge rek li. Ký rým son ra sýn da rus ya-na to ara sýn da ki iliþ ki ler: Ge ri li me Yol Açan et men ler Ký rým ve uk ray na da ya þa nan lar Gü ney oset ya kri zin den bir çok açý dan ol duk ça fark lý olup, ABD ve NA to nun ni çin rus ya nýn ey - lem le ri ne bu den li ateþ li bir þe kil de kar þý lýk ver dik le ri ni an la ma yý müm kün ký lý yor. Ön ce lik le, Ký rým da ki ope ras yon, Mos ko va nýn Ki - ev de ki dar be nin rus ya nýn ulu sal çý kar la rý na do ður du ðu teh di de kar þý ön-alý cý bir tep ki idi. Bu teh dit her ne ka dar çok ger çek ol sa da, as lýn - da o nok ta da ger çek leþ me miþ ti. Bu na kar þýn, Gür cis tan ý ba rýþ yap ma - ya zor la mak üze re ger çek leþ ti ri len ope ras yon, bir ba rýþ ko ru ma ta bu - run da gö rev alan rus la rýn ha yat la rý na mal olan net ve doð ru dan bir as ke ri sal dýr gan lý ða tep ki idi. Ýkin ci ola rak, rus ya nýn Ký rým da ki ey lem le ri, stra te jik ve si ya si du - ru mu önem li öl çü de de ðiþ tir di; ke za 2008 yý lýn da Ab haz ya ve Gü ney oset ya ya mü da ha le si ve bu nun ar dýn dan ege men lik le ri nin ta nýn ma sý, ön ce lik li ola rak, Mik ha il Saa kaþ vi li nin ap tal ca ha re ke ti nin baþ la ma - sýn dan ön ce var olan sta tü ko yu ye ni den kur mak ve kon so li de et mek ama cý ný ta þý yor du. Ve bu du rum doð ru dan üçün cü bir far ka yol aç tý ve tüm bun lar bir ay dan ký sa bir sü re de ger çek leþ ti Gür cis tan ýn iþ ga lin - den rus ya nýn Ab haz ya ve Gü ney oset ya yý ta ný ma sý na ve et kin bir dü ze nin ku rul ma sý na. Bu es na da ise uk ray na da ki kriz ol duk ça uza dý ve Ký rým sý nýr la rý nýn öte si ne taþ tý. Bu gün de Ki ev ile ta nýn ma yan Do - netsk ve lu gansk Halk la rýn cum hu ri ye ti ara sýn da ki bir ça týþ ma ola rak de vam edi yor. Son ola rak, dör dün cü te mel fark, NA to nun as ke ri fa - ali yet le ri üze rin de doð ru dan et ki do ður mak ta olup, rus ya nýn as ke ri re form la rý nýn açýk bir ba þa rý sý ve Si lah lý Kuv vet le ri nin sa vaþ ma ka pa - si te sin de bu nun ar dýn dan or ta ya çý kan ar týþ týr. tu haf bir þe kil de, Gü ney oset ya kri zi, rus ya nýn ký yas la na bi lir bir gü ce sa hip bir düþ ma na kar þý as ke ri ope ras yon lar ger çek leþ tir mek ko - nu sun da son de re ce ký sýt lý bir ye te ne ðe sa hip ol du ðu nu or ta ya çý kar dý. rus or du su, 2008 kri zi sý ra sýn da tek nik za yýf lýk ve or ga ni zas yon re ha - ve ti gös ter di. rus Ha va Kuv vet le ri nin ya þa dý ðý önem li ka yýp lar da bu nu net bir þe kil de göz ler önü ne ser di. (1) rus ope ras yo nu nun ba þa - rý sý, bü yük oran da, sa yý sal üs tün lü ðün den kay nak la ný yor du. Ýþ te bu yüz den de 2008 yý lý Aðus tos un da ya þa nan olay lar, ABD ve NA to as - ke ri li der le ri için her han gi bir te yak kuz ha li do ður ma dý. Da ha sý, rus ya nýn Med ve dev-sar kozy ba rýþ pla ný na ka tý lý mý, NA to üye ül ke le ri ara sýn da, Mos ko va nýn Ba tý bas ký sý na bo yun eð di ði yö - nün de bir ya nýl sa ma ya rat tý as lýn da, ey lem le ri, Mos ko va nýn en ba - þýn dan be ri bu ça týþ ma da ol duk ça sý nýr lý si ya si he def ler iz le di ði ger çe - ðin den kay nak la ný yor du. Bu nun so nu cun da NA to, bu du ru mun en önem li der si ni gör mez den gel di rus ya nýn sý nýr la rý öte sin de, as ke ri güç de kul la na rak, ulu sal çý kar la rý ný ka rar lý bir þe kil de ko ru ma ya ha zýr - lan dý ðý. Þu bat-mart 2014 te ya þa nan olay lar, çok da ha bü yük bir þok et - ki si ya rat tý. ope ras yo nun hý zý ve giz li li ði, NA to yu ha zýr lýk sýz ya ka la - dý. tüm ge ne ral Gor don Da vis ve Yük sek Ka rar gah Müt te fik Güç ler Av ru pa nýn ope ras yon lar ve Ýs tih ba rat bi ri min de dö ne min Ge nel kur may Baþ kan yar dým cý sý da bu nu net bir þe kil de ifa de et miþ ler di. (2) tüm bun lar ise, bü yük oran da Was hing ton un So ðuk sa vaþ son ra - sýn da rus ya ya da ir as ke ri ve si ya si uz man lýk ta le bin de ki sert dü þü þün ve bu nun so nu cun da da bu çý kar ala nýn da ki ge nel azal ma nýn so nu cu ol du. el bet te ABD de bir çok muk te dir rus ya uz ma ný var; an cak Çin ve ulus la ra ra sý te rö rizm araþ týr ma la rý na da ir il gi art týk ça, on la rýn da ala ný da ral dý, li der ler ve po li ti ka ya pý cý lar es ki ye na za ran on la rýn fi kir - le ri ne da ha az baþ vu rur ol du. ABD or du sun da rus ya uz ma ný olan ki þi - ler ise, aðýr lýk lý ola rak nük le er si lah sýz lan ma ve fü ze sa vun ma me se le - le ri ne odak lan dý lar. rus ya ve es ki Sov yet cum hu ri yet le ri ne da ir da ha de rin le me si ne araþ týr ma lar ise, salt iç me se le le re odak lan dý. Her ne ka - dar rus ya ko nu la rý na da ir ya yýn la rýn mik ta rý ya kýn za man da cid di oran da art mýþ ol sa da, bu ar týþ ka li te açý sýn dan pek ye ter li ol ma dý. Bu - nun so nu cun da, yük sek ka li te ana li tik le ri ge nel lik le önem siz ve ya açýk ça ta raf lý ya yýn lar ara sýn da kay bol du. Was hing ton ve Brük sel, çif te stan dart lar uy gu la ya rak ve ulus la ra ra sý sü reç le ri prag ma tik bir si ya si rea lizm pers pek ti fin den yo rum la mak tan uzak la þa rak ken di le ri ni bir ide olo jik tu za ða dü þür dü ler ve du ru ma da ir ob jek tif bir yak la þým ka zan ma ye te nek le ri ne da ha da za rar ver miþ ol du lar. Ba tý, Yu gos lav ya, Ko so va ve lib ya da ki as ke ri mü da ha le le re, in san cýl mü da ha le ler ola rak atýf ta bu lun du ve bun la rýn de mok ra tik de - ðer le re da ir bir mü ca de le ol du ðu nu ile ri sür dü. An cak, Mos ko va nýn Gür cis tan da ki ope ras yon la rý ný as ke ri sal dýr gan lýk ola rak ad lan dýr dý. Ko so va nýn ba ðým sýz lý ðý nýn ta nýn ma sý, Ba tý ya gö re ulus la ra ra sý hu ku - ka ay ký rý lýk teþ kil et mez ken, Mos ko va nýn Ab haz ya ve Gü ney oset - ya yý ta ný ma sý böy le bir ay ký rý lýk do ðu ru yor du. Bu du rum ise, rus ya ve onun dýþ po li ti ka sý nýn da ha da kö tü len me si ne yol aç tý. Bal týk ül ke le ri, NA to üye ül ke le ri ara sýn da rus ya ya da ir ide olo jik ve aþý rý ne ga tif bir al gý ya ak tif þe kil de kat ký sun du lar. Ken di le ri ne ait önem li bir as ke ri, eko no mik ve ya uz man kay na ðý ol mak sý zýn, le ton ya, lit van ya ve es ton ya, rus ya ya da ir ken di abar týl mýþ kor ku la rý ný ifa de edi yor lar ve ABD ve NA to nun di ðer ön de ge len ül ke le ri nin des te ði ni al mak için el le rin den ge le ni ya pý yor lar. NA to üye ül ke le rin den bir çok uz man, Ký rým ope ras yo nu nu, bir ol du bit ti stra te ji si nin ba þa rý lý bir þe kil - de uy gu lan ma sý na da ir bir ör nek ola rak gör dü ler (3) ya ni, aþý rý önemsiz bir teh dit dö ne miy le hýz lý bir ça týþ ma so nu cun da ABD ve NA to nun ye ni ger çek lik le baþ ba þa kal mak zo run da oluþ la rý. NA to, Ký rým ope - ras yo nu nu, bun dan son ra or ta ya çý kan uzun va de li kriz pa ha sý na da ol sa, rus ya nýn sta tü ko yu de ðiþ tir me ye yö ne lik ön-alý cý ope ras yon lar ger çek - leþ tir me ha zýr lý ðý ný gös te ren bir ope ras yon ola rak al gý la dý. NA to ise rus ya nýn li der kad ro su nun mo ti vas yo nu nu ve ka rar al - ma me ka niz ma sý ný yan lýþ an la dý ve on la rý ta ma men olum suz bir þe kil - de gör me eði li min de ol du. Do la yý sýy la Ýt ti fak, Mos ko va nýn po li ti ka la - rý ný ön ce lik le düþ man ca ve ön gö rü le mez þe kil de ni te len dir me ye baþ la dý. Bu de ði þi min gös ter ge si ola rak, rand cor po ra ti on ýn ký sa sü re ön ce ki ana li zi da hil bir çok araþ týr ma da, NA to nun Bal týk ül ke le - ri ne rus ya nýn ge niþ çap lý ola sý bir as ke ri iþ ga li ni ön gör mek ko nu sun da ha zýr lýk sýz ol du ðu na iþa ret edil di. Bu nun la bir lik te, bu tür bir iþ ga lin rus ya nýn ulu sal çý kar la rý na na sýl hiz met ede ce ði ne da ir net bir ana liz sun mu yor lar. Bu tür araþ týr ma lar dan bi rin de (4) rus ya nýn stra te ji si, NA to nun en ký rýl gan üye le ri ni ko ru ya ma dý ðý ný ve it ti fa ký bö lüp, Mos - ko va nýn ba kýþ açý sýn dan sa hip ol du ðu teh di di azalt tý ðý ný ka nýt la ma gi ri - þi mi ola rak ta rif edi yor. Ay ný za man da, bu araþ týr ma, Mos ko va nýn ni çin NA to ile açýk bir ça týþ ma baþ lat ma ya ve ya doð ru dan bu tür bir he def uð ru na Ku zey At lan tik Ant laþ ma sý nýn 5.mad de si ne mey dan oku ma ya is tek li ola ca ðý na da ir her han gi bir ge rek çe sun mu yor. Bir çok en di þe kay na ðý bu ra da da ha ön ce sö zü edi len iç ve dýþ et - men le re ek ola rak- NA to nun 2014 son ra sýn da ki ey lem le ri ne mo ti - vas yon ol du. rus sal dýr gan lý ðý teh di di, NA to ku rum la rý nýn Ýt ti fak ýn ro lü nü ha re ke te ge çir me, güç len dir me ve ar týr ma yö nün de mü kem mel bir fýr sat su nu yor; Bal týk ül ke le ri nin ken di önem le ri ni ar týr ma la rý ný ve ABD ve di ðer NA to üye le riy le da ha de rin eko no mik ve di ðer bað lar ge liþ tir me le ri ni müm kün ký lý yor; ABD Av ru pa Ku man dan lý ðý nýn sta - tü sü nü ve elin de ki kay nak la rýn kap sa mý ný ar týr ma sý ný sað lý yor; Pen ta - gon a Çin in do ður du ðu teh di de ký yas la, büt çe yi ar týr mak için ye ni ve si ya si ola rak da ha el ve riþ li bir ar gü man ve ri yor; Be yaz Sa ray ýn Av ru - pa da ABD nin nü fu zu nu güç len dir me ye ve en so nun da Av ru pa lý mütte fik le ri ko lek tif gü ven li ði sað la ma ma li ye ti nin da ha bü yük bir kýs mý - ný üst len me ye teþ vik edi yor. Bu bað lam da, NA to blo ðu içe ri sin de gü ven lik sað la yan lar ile gü ven li ði tü ke ten ler ara sýn da ki den ge siz li - ðe iþa ret et mek önem li. ABD, NA to bün ye sin de baþ lý ca gü ven lik te - da rik çi si ol ma ya de vam edi yor ve baþ lý ca gü ven lik tü ke ti ci le ri olan Bal týk ül ke le ri ve Nor veç in Av ru pa da ki dýþ po li ti ka he def le ri ne eriþ - me ye da ir rus ya nýn cay dý rýl ma sý he de fi de bu na da hil- en di þe le ri ve kor ku la rý ný ba þa rý lý bir þe kil de kul la ný yor. Bu nun la bir lik te, gü ven lik sað la yan di ðer ba zý Ba tý Av ru pa lý NA to güç le ri, So ðuk Sa vaþ tar zý ko þul la ra ge ri dö nül me si ko nu sun da pek il - gi li gö zük me di ler ve rus teh di di ger çek li ði ne da ir en di þe ler dil len - dir di ler. Bir yan dan, bu du rum rus ya-na to iliþ ki le rin de ki ge ri li min azal týl ma sý na yar dým cý ol du, an cak di ðer yan dan bu ül ke le rin bi rik miþ an laþ maz lýk la ra der hal çö züm ara ma aci li ye ti ni or ta dan kal dýr dý. Da - ha sý, Bal týk me se le si nin uk ray na ve rus ya-abd iliþ ki le rin de ki di - ðer has sas alan lar la ör ne ðin fü ze sa vun ma ve inf Ant laþ ma sý- bað - lan tý lan dý rýl ma sý bu sü re ci da ha da kar ma þýk laþ týr mak ta dýr. Gü ven li ðin di ðer tü ke ti ci le ri ör ne ðin Be ne lüks ül ke le ri ve Bal kan ül ke le rirus ya ile iliþ ki le ri zor laþ týr mak ko nu sun da doð ru dan bir çý kar bes le - mi yor lar, an cak blok içe ri sin de bir da ya nýþ ma ifa de si ola rak ABD po - li ti ka sý nýn izin den gi di yor lar. Do ðu Av ru pa da NA to Güç le ri nin Ar tý rýl ma sý Ký rým da ki olay la ra ya nýt ola rak, ABD ve NA to, yýl la - rýn da bir di zi ted bir be nim se di ler. Amaç la rý ise, rus ya dan al gý la nan teh di di çev re le mek ti. ABD es ki Baþ ka ný Ba rack oba ma, 2014 yý lý Ha - zi ran ayý ba þýn da Av ru pa re asü rans Gi ri þi mi ni (eri) baþ lat mýþ tý. Was hing ton un eri ko nu sun da ki te mel he de fi, NA to müt te fik le ri ne öze lik le de or ta ve Do ðu Av ru pa ya- gü ven lik ve top rak bü tün lü ðü - nü sað la ma ta ah hü dü nü ka nýt la mak tý. eri, ABD nin ar tan mü da ha le - si nin beþ te mel ala ný na odak lan dý: ABD nin as ke ri var lý ðý nýn ku rul - ma sý; Ar tan eði tim ve tat bi kat lar; Ön ce den ko nuþ lan dýr ma ekip man la rý; Alt ya pý; Part ner ka pa si te si nin in þa sý. ABD nin 2017 as ke ri büt çe tas la ðýn da eri ye yö ne lik har ca ma lar çok faz la ar tý rýl dý. (5) re asü rans gö re vi, cay dý rý cý lýk ile bir lik te art tý ve bu nun için de rus ya nýn ola sý bir sal dý rý sý kar þý lý ðýn da hýz lý bir tep - ki ve ril me si ni doð ru dan he def le yen bir di zi ted bi rin fi nan se edil me si - ne ka rar ve ril di. eri nin 2015 büt çe si 985 mil yon do lar iken, 2016 yý - lýn da 790 mil yon do lar ol du tas lak büt çe si ise, dört ka týn dan da ha faz la ar ta rak 3,4 mil yar do la ra ulaþ tý. (6) As ke ri var lý ðýn in þa sý na yö ne lik har ca ma iki ka týn dan faz la ol du, 1 mil yar do la rý aþ tý; an cak te - mel bü yü me, 1,9 mil yar do lar dan kay nak la ný yor ve bu meb lað, ABD nin Av ru pa da ki mu ha re be ekip ma ný nýn ön ce den ko nuþ lan dý rýl - ma sý ný güç len dir me ye yö ne lik ti. Bu, 2015 ve 2016 yýl la rýn da bu he de - Amerika nın Havana Büyükelçiliğinde Tuhaf olaylar A me ri ka nın kü ba yla iki yıl ön ce ye ni den baş lat tı ğı dip lo ma tik iliş ki - ler, Ame ri ka lı yet ki li le rin de yi miy le bir di zi tu haf va ka ya sah ne ol - du. olay da, Ha va na da gö rev ya pan bir grup Ame ri ka lı dip lo ma tın cid di dü zey de işit me kay bı ya şa dı ğı ve bu nun da ses dal ga sı ya yan giz li bir ci haz dan kay nak lan dı ğı be lir ti li yor. olay la il gi li so ruş tur ma hak kın da bil gi sa hi bi yet ki li le re gö re, 2016 son ba ha rın da bir di zi Ame ri ka lı dip lo mat, ne - de ni bi lin me yen bi çim de işit me kay bı na uğ ra ma ya baş la dı. Bu dip lo mat la - rın ba zı la rı nın, es ki baş kan Ba rack oba ma nın kü ba açı lı mı kap sa mın da 2015 te ye ni den açı lan bü yü kel çi li ğe ye ni ge len ler ol du ğu kay de dil di. Ba zı dip lo mat la rın du ru mu nun çok ağır laş tı ğı ve Ame ri ka ya ge ri dön mek zo run da kal dık la rı bil gi si de ve ril di. Ay lar sü ren so ruş tur ma - nın ar dın dan Ame ri ka lı yet ki li ler, dip lo mat la rın in san ku la ğı nın duy ma - ya ca ğı bir dü zey de ve bi na nın içi ne ya da dı şı na yer leş ti ri len ile ri dü - zey de bir ci ha za ma ruz kal dık la rı so nu cu na var dı. Ci ha zın ka sıt lı bir sal dı rı için mi kul la nıl dı ğı yok sa baş ka bir mak sa dı nın mı ol du ğu he nüz net de ğil. ABD Dı şiş le ri Ba kan lı ğı Söz cü sü He at her nau ert, bu ola ya Ame ri ka nın 23 Ma yıs ta Was hing ton da ki kü ba Bü yü kel çi li ği nde gö rev ya pan iki kü ba lı dip lo ma tı sı nır dı şı ede rek kar şı lık ver di ği ni açık la dı. nau ert, kaç Ame ri ka lı dip lo ma tın et ki len di ği ne da ir de tay ver mez ken, bu ki şi le rin işit me kay bı ya şa dı ğı nı da doğ ru la ma dı, sa de ce bir di zi fi zik - sel be lir ti ler gös ter dik le ri ni be lirt ti. Ha va na dan ya pı lan açık la ma da ise, kü ba nın, top rak la rı nın ak re di te dip lo ma tik yet ki li ler ya da ai le le ri ne kar şı her han gi bir ey lem için kul la - nıl ma sı na as la izin ver me di ği ve ver me ye ce ği vur gu lan dı. kü ba Dı şiş le ri Ba kan lı ğı nın açık la ma sın da, ge liş me den 17 Şu bat ta ha ber dar ol duk la rı ve kü ba hü kü me ti nin en üst ka de me sin de ki le rin ta li ma tıy la kap sam lı, yük sek ön ce lik li ve acil bir so ruş tur ma baş lat tık la rı kay de dil di. Açık la - ma da, iki kü ba lı dip lo ma tı sı nır dı şı et me ka ra rı da hak sız ve te mel siz ola rak ni te len di. Ba kan lık, ko nuy la il gi li ola rak bir uz man ko mis yo nu oluş tur du ğu nu ve Ame ri kan el çi li ğiy le dip lo ma tik ko nut la rı nın et ra fın - da gü ven lik ön lem le ri nin art tı rıl dı ğı nı bil dir di. Açık la ma da, kü ba nın Ame ri kan va tan daş la rı da hil zi ya ret çi ler ve ya ban cı dip lo mat lar için gü ven li bir me kan ola rak gö rül dü ğü nün de al tı çi zil di. Ame ri ka lı yet ki li ler As so ci ated Press ha ber ajan sı na yap tık la rı açık la - ma da, 5 ci va rın da dip lo ma tın, ba zı la rı eş le riy le be ra ber, işit me kay bın - dan et ki len dik le ri ni ama et ki le nen ler ara sın da ço cu ğun ol ma dı ğı nı söy - le di ler. ko nu hak kın da FBI ve Dip lo ma tik Gü ven lik Ser vi si ta ra fın dan da so ruş tur ma yü rü tü lü yor. Yet ki li ler, so ruş tur ma yı yü rü ten le rin ola yın içe ri sin de, kü ba nın res mi ko mu ta ka de me sin den ha ber siz, Rus ya gi bi üçün cü bir ül ke nin ol ma ih ti ma li nin de araş tı rıl dı ğı nı be lirt ti ler. Dı şiş le - ri Söz cü sü nau ert, so ruş tur ma da olay la ra he nüz ke sin bir iza hat ge ti - ri le me di ği ni ama kü ba lı dip lo mat la rın sı nır dı şı edil me sin de gö rül dü ğü gi bi ko nu yu çok cid di ye al dık la rı nı kay det ti. nau ert, Bu olay lar ne de - niy le Ha va na da ki ba zı Ame ri ka lı per so ne lin gö rev len dir me le rin de ke - sin ti ya pıl ma sı ge rek ti ği için, bu na kar şı lık ola rak, on la rın (kü ba lı dip lo - mat la rın) ay rıl ma sı nı is te dik. Vi ya na Söz leş me si ne gö re, kü ba nın dip lo mat la rı ko ru ma ted bir le ri al ma yü küm lü lü ğü bu lu nu yor de di. (voa)

5 turquie Diplomatique eylül S A k I n l e Ş T I R I C I: Avrupa daki Denge fe yö ne lik ola rak tah sis edi len 200 mil yon do lar dan az bir ra kam la ký - yas lan dý ðýn da sert bir ar týþ an la mý na ge li yor. ABD or du su na ya pý lan har ca ma, eri nin ken di ba þý na en bü yük har ca ma sý dýr 2017 yý lýn da top la mýn yüz de 83 üne ulaþ mýþ, 2016 yý lýn da ki yüz de 64 ve 2015 yý - lýn da ki yüz de 45 lik oran dan yük sel me kay det miþ tir yý lý na yö - ne lik tas lak eri büt çe si, Av ru pa da 5100 as ke ri per so ne lin mu ha rip hiz me ti ne yö ne lik fi nans man sað lý yor ve bun la rýn yüz de 97 si, ABD or du su nun as ke ri per so ne li. eri, ABD or du su nun Av ru pa da ki var lý - ðý ný cid di an lam da güç len dir me yi he def li yor yý lý Ma yýs ayý iti - ba riy le, Av ru pa ya ABD or du su bir li ði ko nuþ lan dý rýl dý. Bun la - rýn i, doð ru dan eu com bün ye sin de gö rev al dý lar. (7= Bu güç ler, aðýr lýk lý ola rak Al man ya da yo ðun laþ mýþ du rum da lar (8) yý lýn da, eri bün ye sin de ABD nin bir ro tas yon lu aðýr zýrh lý tu - gay mu ha rip eki biy le (ABct) bu güç le rin tak vi ye edil me si yö nün de bir ka rar alýn dý. Bu ABct de 3500 ü aþ kýn as ke ri per so nel ve yak la þýk 2500 as ke ri ekip man par ça sý ile 87 tank var. Ýlk ola rak Po lon ya ya ko - nuþ lan dý rý la cak, mün fe rit bir lik ler ise Bal týk ül ke le ri ne, ro man ya ya, Bul ga ris tan a ve Al man ya ya. ABct, ila ve ola rak, 2200 as ke ri per so - nel den olu þan bir or du ha va cý lýk tu ga yý na ve te mel ola rak Al man - ya da ko nuþ lu 86 he li kop te re sa hip. Ne il ginç tir ki, res mi bel ge ler, zýrh lý mu ha rip tu ga yýn, bir re asü rans iþ le vi gör dü ðün den, ha va cý lýk tu ga yý nýn ise cay dý rý cý lýk tan so rum lu ol du ðun dan söz edi yor. Þu nu be lirt mek te ya rar var: ABD, Av ru pa da ki 17 ve 172. top çu tu - gay la rýn dan yýl la rýn da çe kil di. Ya ni ha li ha zýr da ki ya pý lan - ma, te mel ola rak, 2012 yý lýn dan ön ce sa ha da bu lu nan bir zýrh lý ve bir ha va cý lýk tu ga yý nýn ye ri ni alý yor. ABD nin Av ru pa da ki Ha va Gü - cü nün var lý ðý üze rin de eri nin çok da ha az et ki si ol du için tas - lak eri büt çe si, 493. Mu ha rip Sü va ri ta bu ru nu ve onun Bir le þik Krallýk / la ken he ath te ko nuþ lu 20 ta ne f-15c uça ðý ný or ta dan kal dýr ma ya dö nük plan la rýn ge çi ci ola rak as ký ya alýn ma sý ný öne ri yor. ABD nin Av - ru pa da ki Ha va Gü cü (usa fe) [9] ha li ha zýr da beþ mu ha rip sü va ri ta - bu ru na üçü, Bir le þik Kral lýk ta ki 48. Mu ha rip Ka nat ta, bi ri Al man - ya da ki 52. Ka nat ta, iki si de Ýtal ya da ki 31. Ka nat ta- sa hip. usa fe ay ný za man da Bir le þik Kral lýk ta bir ta bur Kc-135 Stra to tan ker e (100. Ka nat kap sa mýn da) ve bir adet c-130 Sü per Her kül as ke ri ta þý ma uça ðý ta bu ru na (86. Ka nat as ke ri ulaþ týr ma uça ðý) da sa hip bu lu nu yor. eri, Av ru pa da ki do nan ma var lý ðý nýn in þa edil me si çað rý sýn da bu - lun mu yor. Ken di so rum lu luk ala nýn da, ABD nin Al týn cý fi lo su nun sa de ce beþ adet ka lý cý ge mi si (10) var ön cü ge mi olan uss Mo unt Whit ney (lcc-20) Ýtal ya da, dört des tro yer ise fü ze sa vun ma ya yö ne - lik ola rak Av ru pa Aþa ma lý uyum laþ týr ma Yak la þý mý çer çe ve sin de Ýs - pan ya da ko nuþ lu. ABD do nan ma sý nýn di ðer ge mi le ri de Al týn cý fi - lo nun so rum lu luk ala ný üze rin den dö nü þüm lü ola rak yer de ðiþ ti ri yor lar. ABD fi lo su nun ana omur ga sý ný oluþ tu ran uçak ge mi si sal dý rý gru bu nun böl ge de çok sý nýr lý bir var lý ðý var ge nel lik le Al týn cý fi lo ile ABD ký ta sý ara sýn da ha re ket edi yor sa de ce. ABD nin böl ge de - ki do nan ma la rý nýn sa yý sý ve ha re ket le ri de giz li li ði ni ko ru yor. Da ha ön ce sö zü edil di ði gi bi, da ha ön ce den ko nuþ lan dý rýl mýþ güç le - rin ku rul ma sý, eri büt çe sin de ki ar tý þýn bü yük kýs mý na kar þý lýk ge li yor. Mev cut plan lar, bu tür güç le rin Al man ya, Bel çi ka, Hol lan da ve muh te - me len Po lon ya ya yer leþ ti ril me si ni ve iki zýrh lý mu ha rip gü cü, lo jis tik des tek ta bu ru ve top çu tu gay la rý ku rul ma sý ný öne ri yor. Bir kriz anýn da ve ya bir teh dit dö ne min de, bu re zerv ler, ABD nin yük sek yo ðun luk lu ça týþ ma or ta mýn da fa ali yet gös te re bi len ve Al man ya da ko nuþ lu 4. Pi - ya de tü me ni nin bö lük öl çe ðin de bir bi ri mi ni hýz la ko nuþ lan dýr ma sý ný sað la ya cak. eri ay ný za man da Ha va Kuv vet le ri ni (ör ne ðin ha va ala ný alt ya pý sý nýn mo der ni zas yo nu, ha va cý lýk mü him mat re zerv le ri nin ya ra - týl ma sý), ke þif ve de ne tim ile özel ope ras yon güç le ri ni des tek le mek için bir çok ve çe þit li mün fe rit ted bir ler içe ri yor. Bun lar bü yük öl çü de rus ya nýn sür priz bir þe kil de iþ gal et me si ni ön le me yi amaç lý yor. Ay ný za man da, ben zer ted bir ler NA to çer çe ve sin de uy gu lan dý yý lý ey lül ayýn da Wa les te ki NA to zir ve sin de bir ka ra ra va rýl dý (11) ve bu nun so nu cun da bir Ha zýr lýk ey lem Pla ný ge liþ ti ril di. Özel lik - le NA to nun Kar þý lýk Gü cü nü ar týr mak üze re bir ka rar alýn dý ve bu - nun için de bir lik sa yý sý nýn e çý ka rýl ma sý ve bu çer çe ve de sa at içe ri sin de ko nuþ lan dý rý la bi len Çok Yük sek Ha zýr lýk or tak Gö rev Gü cü (VJtf) ku rul ma sý na ka rar ve ril di. (12) VJtf bün ye sin de bir lik ola cak ve bun lar ara sýn da birlik ten olu þan bir çok-ulus lu ka ra tu ga yý yer ala cak. VJtf ay ný za man - da ko nuþ lan dý rýl mak için da ha faz la za ma na ih ti ya cý olan iki çok-ulus - lu tu gay la da tak vi ye edi le cek. Be ra ber le rin de de çok faz la ku man da ve lo jis tik un sur, ha va ve de niz gü cü ve Özel ope ras yon Gü cü ola cak. Po lon ya, ro man ya, Bul ga ris tan ve Bal týk ül ke le ri ile Ma ca ris tan ve Slo vak ya da bir kriz anýn da NA to Kar þý lýk Gü cü nün ko nuþ lan dý rýl - ma sý ný ko lay laþ týr mak ve eði tim ma nev ra la rý dö ne mi de da hil ol mak üze re ulu sal dü zey de ki si lah lý kuv vet ler ara sýn da ki ey lem le ri ko or di ne et mek üze re özel ku man da un sur la rý ki bun la ra NA to Güç en teg ras - yo nu Bi rim le ri de nir- ya ra týl dý. NA to tep ki Gü cü nün ve VJtf nin tam bi le þi mi ve ger çek an lam - da ki mu ha re be ha zýr lýk ha li he nüz bi lin mi yor. An cak, çok-ulus lu ni te - lik le ri ve ör güt sel ve lo jis tik zor luk lar göz önü ne alýn dý ðýn da, tep ki Gü cü ve VJtf nin mu ha re be ala nýn da ki et kin li ði muh te me len tek bir ül ke nin sa hip ola bi le ce ði bir lik ler den olu þan ben zer güç le re ký yas la da - ha dü þük tür yý lý Ha zi ran ayýn da ger çek le þen Var þo va zir ve si sý ra - sýn da NA to, o meþ hur rus teh di diy le mü ca de le et mek için bir di zi ila ve ted bir be nim se di (13). Güç len di ril miþ Ýle ri Var lýk prog ra mý nýn bir par ça sý ola rak, Po lon ya ve Bal týk ül ke le ri ne dört adet çok-ulus lu ta bur ko nuþ lan dý rýl ma sý na ka rar ve ril di. ABD, Po lon ya ya ko nuþ lan dýr ma dan so rum lu olur ken, Bir le þik Kral lýk, Ka na da ve Al man ya, sý ra sýy la es ton - ya, le ton ya ve lit van ya ya ko nuþ lan dýr ma dan so rum lu dur. Bu güç le rin top la mý yak la þýk per so nel ka dar dýr. Bü yük bir ça týþ ma anýn da, bu tu gay la rýn kü çük bo yu tu ve ko num la rý, as ke ri önem le ri ni azal ta cak ve on la rý ön alý cý ve ya ön le yi ci sal dý rý lar ger çek - leþ ti rir ken ký rýl gan hal de bý ra ka cak týr. An cak as lýn da bun lar Bal týk ül - ke le rin de ki çok-ulus lu güç le rin var lý ðý ný ve NA to nun Ant laþ ma nýn 5.mad de si ni sa vun mak ko nu sun da ki is tek li li ði ni ka nýt la mak su re tiy le ön ce lik li bir si ya si rol oy na mak ta dýr. NA to, yýl la rýn da eði tim ma nev ra la rý ný yo ðun laþ týr dý. Ay ný yý lýn Ha zi ran ayýn da ger çek le þen Nob le Jump 2015 tat bi kat la rý sý ra sýn da do kuz ül ke den yak la þýk 2000 bir lik yer al dý ve VJtf nin ko - nuþ lan dý rýl ma sý ný ko lay laþ týr ma ya dö nük ça ba lar da bu lu nul du. ekim- Ka sým 2015 te ger çek le þen tri dent Junc tu re isim li bü yük as ke ri ma - nev ra lar, hem VtJf hem de NA to Hýz lý Ya nýt Gü cü nün ko nuþ lan dý rýl ma sý na yö ne lik me ka niz ma la rý tek rar la dý. Bu tat bi kat lar, Ýs pan ya, Ýtal ya ve Por te kiz de yak la þýk per so ne lin, dört çokulus lu tu ga yýn, or ta la ma 190 uça ðýn ve 70 ge mi ve de ni zal tý nýn ka tý lý - mýy la ger çek leþ ti. Ay ný za man da Po lon ya Ha zi ran 2016 da ken di Ana - kon da tat bi ka tý ný ger çek leþ tir di ve bu tat bi ka ta as ke ri per so - nel i ABD ve i Po lon ya lý bir lik ler idi- ka týl dý. NA to nun As ke ri Har ca ma sý ABD ve NA to, Av ru pa da ki as ke ri ope ras yon la rý ný yo ðun laþ tý rý - yor lar ve as ke ri har ca ma la rý ný ar týr ma ka rar la rý ný açýk la dý lar. res mi tah min le re gö re, NA to sa vun ma har ca ma la rý top lam da 921 mil yar do la ra ulaþ tý. (14) ABD, bu mik ta rýn as lan pa yý ný öde di, top la mýn yüz - de 72 si ne kat ký da bu lun du. NA to blo ðu nun sa de ce di ðer üç üye si, her yýl sa vun ma ya 40 mil yar do lar dan faz la har ca ma ya pý yor lar Birle þik Kral lýk 56,8 mil yar do lar, fran sa 44,2 mil yar do lar, Al man ya ise 41,7 mil yar do lar. tüm bun lar bir lik te, NA to nun sa vun ma har ca ma - la rý nýn top la mý nýn yüz de 15,5 una kar þý lýk ge li yor. Di ðer dört ül ke Ýtal ya, Ka na da, tür ki ye ve Ýs pan ya- sa vun ma ya en az 10 mil yar do lar pa ra har cý yor lar sý ra sýy la 22,1 mil yar do lar, 15,5 mil yar do lar, 12 mil yar do lar ve 11,2 mil yar do lar. Bu da top lam har ca ma la rýn yüz de 6,6 sý na kat ký an la mý ný ta þý yor. Di ðer NA to üye ül ke le ri ise, top lam as ke ri har ca ma la ra yüz de 6 dan az bir kat ký sað lý yor. Ka na da ve NA to nun di ðer Av ru pa lý üye ül ke le ri Bir le þik Kral lýk ha riç- yýl lýk as ke ri har ca ma la rý ný yýl la rý ara sýn da yüz de 1 ila 3 ara sýn da azalt tý ra kam la rý na gö re, ki lit ül ke ler ara sýn da mut lak ra kam la ra gö re sa de ce ABD ve Bir le þik Kral lýk (15) sa vun ma - ya GSYÝH nýn yüz de 2 sin den da ha az ol ma ya cak þe kil de bir tah si sat yap ma he def le ri ni ye ri ne ge tir di ler. As ke ri har ca ma lar açý sýn dan ki lit NA to ül ke le ri ara sýn da sa de ce ABD, Bir le þik Kral lýk, fran sa, Ýtal ya ve tür ki ye, si lah ve as ke ri ekip man alý mý için top lam as ke ri har ca ma la rý nýn en az yüz de 20 si ni tah sis et me yü küm lü lük le ri ni ye ri ne ge tir di ler. (16) Wa les te ger çek le þen NA to zir ve si sý ra sýn da, as ke ri ve si lah alý mý harca ma la rý na da ir yü küm lü lük le ri ni ye ri ne ge tir me yen blok üye le ri nin bu har ca ma lar da ký sýn tý ya git me yi bý ra kýp 2024 yý lý na ka dar yüz de 2 ila yüz de 20 ara sýn da bir yü küm lü lü ðü ye ri ne ge tir mek için ça ba la ya cak la rý yö nün de ka rar alýn dý. Bu nun so nu cun da har ca ma lar 2015 yý lýn da yüz de 0,5, 2016 yý lýn da ise yüz de 3,8 ora nýn da art mýþ bu lun du. Do nald trump yö ne ti mi, Was hing ton un NA to müt te fik le ri ni GSYÝH nýn yüz de 2 si ka dar as ke ri har ca ma yap ma yü küm lü lük le ri ni ye ri ne ge tir me le ri ko nu sun da ik na et me ye ça lý þa cak. NA to nun Av ru - pa ül ke le ri nin ha li ha zýr da top lam GSYÝH la rý nýn yüz de 1,47 si ni (ve - ya 241,8 mil yar do lar) sa vun ma ya har ca dýk la rý dü þü nül dü ðün de, bu ta ah hü dün ye ri ne ge ti ril me si as ke ri har ca ma lar da yüz de 36 ar týþ ve ya GSYÝH dü zey le rin de ila ve ola rak 87 mil yar do lar an la mý na ge li yor. Al man ya nýn as ke ri büt çe si ni yüz de 67 ora nýn da ar týr mak ve ya 28 mil yar do lar ver mek su re tiy le bu ar týþ ta en bü yük pa yý sað la ma sý ge re - ke cek. (17) eðer bu nu ba þa rýr sa, NA to ya ya pý lan as ke ri har ca ma lar - da ABD den son ra ikin ci sý ra da ge le cek. Di ðer ki lit ül ke le re ge lir sek, fran sa, Ýtal ya, tür ki ye, Ýs pan ya ve Ka na da nýn as ke ri har ca ma la rý ný sý ra sýy la yüz de 12 (5,3 mil yar do lar), yüz de 80 (17,7 mil yar do lar), yüz de 18 (2,2 mil yar do lar), yüz de 122 (13,7 mil yar do lar) ve yüz de 96 (14,9 mil yar do lar) ar týr ma sý ge re ke cek. Bu na ký yas la, rus ya nýn 2016 yý lýn da ki as ke ri har ca ma sý, top lam da yak la þýk 3,8 tril yon rub le (18) ve ya yak la þýk 63 mil yar do lar ol du (19). Bu ra kam, rus ya nýn GSYÝH sý nýn yüz de 4,5 una kar þý lýk ge li yor, an - cak dev le tin as ke ri-en düs tri yel komp leks þir ket le ri nin se bep ol du ðu kre di le rin ye nid ne öden me si için tah sis et ti ði GSYÝH nýn yüz de 1 ine kar þý lýk ge li yor. Bu önem li har ca ma lar ha riç, rus ya nýn as ke ri büt çe si, sa de ce NA to üye ül ke le ri nin top lam as ke ri har ca ma la rý nýn yüz de 5,4 üne kar þý lýk ge li yor. Da ha sý, NA to as ke ri har ca ma la rý ný ar týr mak için uð ra þýr ken, rus ya her yýl 2,7-2,8 tril yon rub le lik har ca ma dü ze yi - ni de vam et tir me yi plan lý yor. Bu oran tý sýz lýk, NA to nun as ke ri har ca ma la rýn da ki plan la nan ar týþ ile rus ya nýn as ke ri ya pý lan ma sý nýn yo ðun lu ðun da ki aza lýþ ara sýn da çok da ha akut bir hal alý yor bu da, si lah lý kuv vet le ri nin mo der ni zas - yo nu ve ye ni len me si ne yö ne lik bü yük prog ram la rýn ta mam lan ma sý ile bað lan tý lý. Do nald trump, ABD nin si lah lý kuv vet le ri nin ge liþ ti ril me - si, mo der ni zas yo nu ve ye ni leþ ti ril me si için bir se çim kam pan ya sý vaa din de bu lun muþ tu. Yö ne ti mi, 2011 yý lýn da ki Büt çe Kon tro lü Ya sa - sý nýn da yat tý ðý as ke ri har ca ma üst ta van la rý ný or ta dan kal dýr ma yý ve si lah lý kuv vet le rin öl çe ði ni ar týr ma yý va at et miþ ti. Bu tür açýk la ma la rýn en meþ hur ve çar pý cý ola ný ise, ABD do nan ma fi lo su nu bu gün kü 275 ge mi den 350 ye çý kar ma va adi idi. Bu nun la bir lik te, ABD as ke ri harca ma la rýn da ki plan la nan ar týþ, an cak ger çek leþ me si ni en gel le yen önem li en gel le rin üs te sin den ge le bi lir se bir teh dit ha li ni alýr. Syf 6 da B er lin'e sı ğın ma baş vu ru sun da bu lu nan bir Vi et nam lı nın, Vi et - nam is tih ba rat ser vi si ta ra fın dan ka çı rı la rak Vi et nam a gö tü - rül me si iki ül ke ara sın da dip lo ma tik kri ze yol aç tı. Fe de ral hü - kü met Vi et nam'ın Ber lin Bü yü kel çi si ni ça ğı ra rak dip lo ma tik no ta ver di ve bü yü kel çi lik te gö rev li is tih ba rat ate şe si ni Al man ya'da perso na non gra ta (is ten me yen ki şi) ilan et ti. "Al man ya'ya sı ğı nan bir ki şi nin, bir di ğer ül ke nin giz li ser vi si ta ra fın dan ka çı rıl ma sı ale ni ve ör nek siz bir du rum dur" di yen Dı şiş le ri Ba kan lı ğı Söz cü sü Mar tin Scha efer, "Vi et nam va tan da şı nın ka çı rıl ma sı nın ar ka sın da Vi et nam is tih ba rat ser vi si ve Ber lin de ki bü yü kel çi li ğin ol du ğu ko nu sun da her han gi bir şüp he yok" şek lin de ko nuş tu ve ko nu nun iki ül ke ara - sın da ki dip lo ma tik iliş ki le ri et ki le ye ce ği ni be lirt ti. ola yın hem Al man ya sa la rı nı, hem de ulus la ra ra sı hu ku ku ağır şe kil de ih lal et ti ği ni be lir ten söz cü, ka çır ma ola yı nın so rum lu su ola - rak gör dük le ri Vi et nam Is tih ba rat Ate şe si ne Al man ya'yı terk et me - si için 48 sa at sü re ta nın dı ğı nı bil dir di. Gü ven lik kay nak la rı Vi et nam Bü yü kel çi li ği nin ko nu lan müh le te tep ki ver me di ği ni du yu rur ken, Vi - et nam hü kü me ti söz cü sü, ate şe hak kın da ve ri len ka rar ne de niy le üzün tü duy duk la rı nı ve Al man ya ile olan stra te jik iliş ki le ri nin za rar gör me si ni is te me dik le ri ni açık la dı. So ğuk Sa vaş dö ne min de ki ajan ka çır ma va ka la rı nı anım sa tan ola yın 23 Tem muz ta ri hin de ya şan dı ğı or ta ya çık tı. Bu na gö re adı Trinh Xu an Tanh ol du ğu be lir ti len 51 ya sın da ki ki şi Ber lin'in Ti er gar ten ad lı par kın da ya nın da ki bir ar ka - da şıy la ge zin ti ya par ken, ya nı na yak la şan dip lo ma tik pla ka lı bir cip - ten inen en az üç ki şi ta ra fın dan si lah zo ruy la ar ka da şıy la bir lik te ara ba ya bin di ril di. Gör gü ta nık la rı Trinh Xu an Tanh'ın ci pe bin di ri - lir ken ken di ni sa vun ma ya ça lış tı ğı nı be lir tir ken, bir lik te ka çı rı lan di - ğer ki şi nin da ha son ra ser best bı ra kıl dı ğı öğ re nil di. Söz ko nu su ki şi - nin ifa de siy le ve Al man is tih ba ra tı nın top la dı ğı bil gi le re gö re, Trinh Xu an Tanh muh te me len ilaç la uyu tu la rak Ber lin'den Fran sa'ya, bu - ra dan da bü yük bir ih ti mal le giz li ce bin di ril di ği özel bir uçak la Vi et - nam'a gö tü rül dü. Vi et nam te le viz yo nu, ül ke de ara nan lar lis te sin de bu lu nan Tanh'ın ge çen Pa zar te si ken di is te ği ile ül ke si ne ge ri dön - dü ğü nü ve yet ki li le re tes lim ol du ğu nu açık la mış tı. Ge çen yı la ka dar Vi et nam ko mü nist Par ti si nde yö ne ti ci lik ve ül - ke nin pet rol de vi Pet ro Vi et nam'ın da mü dür lü ğü nü yap tı ğı öğ re ni - len Trinh Xu an Tann'ın adı nın bir yol suz luk skan da lı na ka rış ma sı son ra sın da par ti den ih raç edil di ği ve gö re vin den alın dı ğı da be lir len - di. 125 mil yon do lar de ğe rin de yol suz luk yap tı ğı id dia edi len Tanh'ın ge çen yıl Vi et nam'dan ka ça rak Al man ya'ya yer leş ti ği ve Ber - lin'de si ya sal sı ğın ma cı ola rak baş vu ru yap tı ğı öğ re nil di. Vi et nam yö ne ti mi nin Ber lin e, Thanh'ın ia de ta le bi ni ilet ti ği ve Al man yet ki - li le rin sı ğın ma baş vu ru su sü re ci nin de vam et me si ne de niy le ia de ta - le bi ni red det ti ği de ha ber alın dı. Vi et nam uz man la rı Trinh Xu an Tanh hak kın da ki yol suz luk suç la ma la rı nın doğ ru ol ma dı ğı nı, esas so ru nun Tanh'ın Vi et nam ko mü nist Par ti si li de ri ngu yen Phu Trong'un en sert ra kip le rin den bi ri ol ma sın dan kay nak lan dı ğı nı öne sü rü yor lar.sov yet ler Bir li ği'nin da ğıl ma sın dan son ra "sos ya lizm yö - ne lim li pa zar eko no mi si"ni il ke ha li ne ge ti ren Vi et nam'da ül ke nin tek si ya si par ti si Vi et nam ko mü nist Par ti si. (Voa, 3 Ağustos 2017) AMeRIkAnIn SeSI Vietnam ve Almanya Arasında Adam kaçırma krizi

6 6 eylül 2017 turquie Diplomatique B A RU T ko ku S U Y l A S A k I n l e Ş T I R I C I: rus ve Nato Arasında Doğu Avrupa daki Denge Baştarafı 5. sayfada Bu nun la bir lik te, ABD as ke ri har ca ma la rýn da ki plan la nan ar týþ, an - cak ger çek leþ me si ni en gel le yen önem li en gel le rin üs te sin den ge le bi lir - se bir teh dit ha li ni alýr. Ön ce lik le, Do nald trump, bir yan dan bel li baþ - lý ver gi le ri azalt ma va adi gi bi di ðer se çim va at le ri ni ye ri ne ge ti rir ken as ke ri büt çe yi önem li oran da ar týr mak gi bi bir gö re vi ür kü tü cü bu la - cak týr. Ye ni yö ne ti min or du yu güç len dir mek için ye ni bir fi nans man kay na ðý bul ma sý ge re ke cek. As ke ri ol ma yan har ca ma la rý kes me ve ya ulu sal bor cu ar týr ma yö nün de ki her han gi bir gi ri þim, Kon gre den güç - lü bir mu ha le fet le kar þý la þa cak týr. Ýkin ci ola rak, eðer ABD sa vun ma har ca ma la rý ný ar tý rýr sa, as ke ri per so nel sa yý sý ný an cak si lah lý kuv vet le - rin ge nel an lam da mu ha re be ye te ne ði ni ge ri ka zan dýr dýk tan son ra ar - týr ma sý an lam lý olur. ABD si lah lý kuv vet le ri, son 15 yýl dýr ge re ðin den faz la bir ope ras yo nel yük al týn da fa ali yet gös te ri yor. Bu da, kü re sel var lý ðý ný sür dür me nin ve bir çok ope ras yo na ka týl ma nýn bir so nu cu. irak ve Af ga nis tan ope ras yon la rý, bun la rýn en bü yük le ri ara sýn da. Di - ðer et men ler de bu du ru ma kat ký sað lý yor: As ke ri har ca ma la ra yö ne lik ola rak 1990 lý yýl lar da ya pý lan bü yük azal tým la rýn uzun va de li et ki si ve si lah ve as ke ri ekip man alý mý; 2010 lu yýl lar da ya pý lan as ke ri har ca ma lar da ki ke sin ti ler; Sa de ce önem li mik tar da ma li yet ar tý þý ve ke sin ti le rin ar dýn dan ta mam la nan bir çok bü - yük çap lý prog ram (ör ne ðin f-35 sa vaþ uça ðý ve ya ye ni Ge rald r. fordsý ný fý uçak ge mi si gi bi), Önem li kay nak lar al dýk tan son ra ra fa kal dý rý lan ve ya sa yý sý azal tý lan bir çok bü yük prog ram (ör ne ðin Zum walt-sý ný fý des tro yer le rin in þa sý); Stra te jik nük le er güç le rin çok ma li yet li bir mo d- er ni zas yo nu ge re ði (fi ya tý ara sýn da 400 mil yar do la ra dek çý ký yor ve bun lar için Sa vun ma Ba kan lý ðý 267 mil yar do lar öde mek zo - run da) (21); ABD Sa vun ma Ba ka ný yar dým cý sý ro bert Work, son Ara - lýk ayýn da (22), Pen ta gon un her yýl ila ve har ca ma la ra 88 mil yar do lar ci va rýn da har ca ma yap ma sý ge re ke cek (bu da 2017 te mel Ma li Yý lý as ke - ri büt çe si nin yak la þýk yüz de 16 üze rin de de ni za þý rý ope ras yon lar ha - riç); (23) amaç, Si lah lý Kuv vet ler in mu ha re be ye te ne ði ni ge ri ka zan - dýr mak ve di ðer bir di zi ön ce lik ted bi ri ni uy gu la ma ya koy mak. Si lah lý Kuv vet ler in sa yý sal gü cü nü ar týr mak, çok da ha önem li oran - da har ca ma ge rek ti re cek. Ýþ te bu yüz den ABD açý sýn dan Av ru pa lý mütte fik le ri ve Ka na da ta ra fýn dan da ha faz la as ke ri har ca ma ya pýl ma sý, ken di as ke ri büt çe le ri üze rin de ki fi nan sal yü kün bir bö lü mü nü azal ta - cak özel lik le de Av ru pa nýn or ta Do ðu ve Ba tý Pa si fik ten son ra Was hing ton un as ke ri-si ya si stra te ji sin de üçün cü en bü yük ön ce lik ol - du ðu dü þü nül dü ðün de... Stra te jik ve Büt çe De ðer len dir me Mer ke - zi nde ki (csba) uz man la rýn Ba tý Pa si fik in ABD as ke ri har ca ma la rý için Av ru pa ve or ta Do ðu dan son ra baþ ön ce lik ol ma sý ge rek ti ði ne da ir id di ala rý ný be lirt mek bu nok ta da önem li. (24) rus ya nýn Kar þý sýn da ki teh dit ler rus ya, son yýl lar da Si lah lý Kuv vet le ri ni ak tif þe kil de ko nuþ lan dýr dý. Ön ce lik alan la rý ara sýn da Ark tik ve Ký rým da var. An cak, as ke ri bir lik - le ri ni en yo ðun þe kil de gü ney ba tý ya, uk ray na ile olan sý ný ra yer leþ tir - di. ora da rus ya, üç ye ni mo to ri ze pi ya sa bi ri mi kur mak su re tiy le mev cut tu gay la rý ný ar týr dý: Smo lensk ve Bryansk böl ge le rin de 144., Vo ro nexh ve Bel go rod böl ge le rin de 3. ve ros tov böl ge sin de 150. Ay - ný za man da sý ra sýy la odint so vo ve No voc her kassk da ki 1. Zýrh lý ve 8. Kom bi ne si lah lý or du la rý ný ye ni le di ve 20. Kom bi ne Si lah lar or du su - nun ku man dan lý ðý Vo ro nezh e ge ri dön dü. Bu sü re cin se bep le ri ba riz: Ký sa sü re ön ce si ne ka dar rus ya nýn uk - ray na ile olan sý ný rýn da son de re ce sý nýr lý güç le ri var dý. Þim diy se, Ki - ev de ki mev cut oto ri ter ler le ya kýn iliþ ki ler ve Don bass ta sü re gi den ça týþ ma ýþý ðýn da, Mos ko va nýn bu stra te jik ola rak önem li ala ný ko ru - mak ve bir kriz anýn da ya nýt ver me ka pa si te si oluþ tur mak için ge rek li ted bir le ri al ma sý ge re ki yor. Di ðer as ke ri bi rim ler de ki güç ler de ye ni - den ör güt le ni yor. Ör ne ðin, 90. Zýrh lý Bi rim, Mer ke zi As ke ri Bi rim in chel ya binsk böl ge sin de ve Gü ney As ke ri Bi ri mi nin Çe çen cum hu ri - ye ti nde ki 42. Mo to ri ze Pi ya de Bi ri mi nde ye ni den ku rul du. Bu ka rar la rýn ço ðu nun ama cý nýn Si lah lý Kuv vet ler in sa yý sý nýn azal týl - ma sý ve ye ni den ör güt len me si nin as ký ya alýn ma sý ný he def le di ði vur gu - lan ma lý dýr bu du rum, 2000 li yýl la rýn so nu ve 2010 lu yýl la rýn ba þýn da - ki as ke ri re form la rýn se bep ol du ðu bir du rum dur. Bu nun se bep le ri ise ol duk ça net: uk ray na kri zi ve Mos ko va nýn rus ya-abd iliþ ki le ri nin sý fýr dan ye ni den ku ru tul ma sý nýn ba þa rý sýz lý ðý kar þý sýn da ki ha yal ký rýk lý - ðý. Gü ney ve ku zey de as ke ri güç le rin ak tif þe kil de in þa sý na kar þý lýk ola rak, rus ya, Bal týk böl ge le rin he men ya kýn la rýn da ki ya ni, Nov go - rod, Pskov ve Ka li nin grad böl ge le ri- as ke ri var lý ðý ný güç len dir mek ko - nu sun da göz le gö rü lür bir is tek siz lik ser gi li yor ve rus güç le ri bu böl ge - ler de her han gi bir ya pý lan ma ya git mi yor. Mu ha re be gü cü, ora da aþa ðý yu ka rý ay ný dü zey de ka lý yor ba zý ye ni den ör güt len me ted bir le ri ha riç. Ör ne ðin, 11. or du Bir li ði ve 7. Mo to ri ze top çu Mu ha fýz Bir li ði için bir ku man da ya pý sý na ye ni den tu gay sta tü sü ve ril di. rus ya nýn ku zey ba tý - sýn da ki üç böl ge de ki güç le re mo dern as ke ri ekip man la rýn ta ný týl ma sý ve bun la rýn ye ni den si lah lan dý rýl ma sý da ol duk ça ya vaþ bir þe kil de iler li yor. Bal týk fi lo su nun için de bu lun du ðu kö tü ko þul lar dan da bu nok ta da söz et mek ge rek. Ku man dan ko ra mi ral Vik tor Krayc huk da da hil ne re - dey se tüm Bal týk fi lo su ku man dan la rý, 2016 yý lý Ha zi ran ayýn da gö - rev le rin den uzak laþ tý rýl dý lar. Suç la rý, as ke ri eði ti min ör güt len me sin de ve bir lik le rin gün lük ope ras yon la rýn da cid di ek sik lik ler, bir lik le rin ya - þam ko þul la rý nýn iyi leþ ti ril me si ne yö ne lik ge rek li tüm ön lem le rin alýnma ma sý, ast lar la ye te rin ce il gi le nil me me si ve ra por lar da du ru mun ger - çek tab lo su nun çar pý tý la rak ve ril me si yer alý yor du. (25) Ve bu se ne, Bal týk fi lo su As ke ri So ruþ tur ma Bi ri mi baþ ka ný ge ne ral Ser gey Shars - havykh, Bal týk fi lo su nda ki as ke ri hiz met suç la rý nýn sa yý sý nýn 9 dan 133 e çýk tý ðý ný kay det ti. (26) Mos ko va nýn NA to ile bir ça týþ ma baþ - lat ma plan la rý içe ri sin de ola bi le ce ði ni ha yal et mek zor özel lik le de ku zey ba tý böl ge sin de rus or du su nun mki lit un sur la rýn dan bi ri nin için - de bu lun du ðu du rum göz önü ne alýn dý ðýn da. Be la rus ise bir baþ ka et men. Minsk ha li ha zýr da muð lak bir du rum da hem si ya si hem de as ke ri açý dan. Bir yan dan rus ya ve Be la rus, ya - kýn si ya si ve eko no mik bað lar içe ri sin de. Minsk ge nel lik le Mos ko - va nýn as ke ri ve si ya si stra te ji si ni iz li yor ve Be la rus Sa vun ma Ba ka - ný Kor ge ne ral An drei rav kov un ký sa sü re ön ce bir ko nuþ ma sý ra sýn da be lirt ti ði gi bi- NA to ak ti vi te le ri ne da ir en di þe le ri ni pay la þý yor. (27) Öte yan dan Minsk, ba ðým sýz bir dýþ po li ti ka iz le me ye, Ba tý ile açýk bir ça týþ ma yý ön le me ye ça lý þý yor, bir yan dan da Mos ko va ya yö ne lik ko þul suz bir des tek sun ma yý azal tý yor. Ab haz ya ve Gü ney oset ya nýn ba ðým sýz lý ðý ný ta ný ma da ki is tek siz li ði, Ký rým me se le sin de ki son de re ce tem kin li tav rý (28) ve rus ya ile za man za man an laþ maz lý ða düþ me si bu nun ba riz bir ifa de si. Da ha sý, rus ya nýn Be la rus ta önem li bir as ke ri var lý ðý yok; sa de ce rus ya pý mý Vol ga-tü rü bir ra dar fü ze uya rý sis te mi ve rus do nan ma ile ti þim mer ke zi var. Be la rus ta bir rus ha va üs sü kur ma plan la rý ise uy gu lan ma dý. (29) Bu na kar þýn Ba tý, Be la rus u bir rus müt te fi ki ve Bal týk dev let le ri nin ola sý bir iþ ga li du ru mun da as ke ri ko nuþ lan ma ya yö ne lik stra te jik açý dan önem li bir alan ola rak ka bul edi yor. (30) Bu na gö re; Be la rus, bu tür bir iþ ga le doð ru dan ka tý la bi lir; Ka li nin grad ile bir lik te güç le ri ni kul la na rak Su wal ki Gap i kon tro lü al tý na alýp Bal týk ül ke le ri ni Av ru pa nýn ge ri ka la nýn dan ko pa ra bi lir. As lýn da, Be la rus rus ya ile NA to ara sýn da bir tam pon böl ge iþ le vi gö rü yor ve sta tü ko nun de ðiþ me si her iki ta raf için de ol duk ça de za - van taj lý ola cak týr. Brük sel hiç kuþ ku yok ki Be la rus ta bü yük bir rus bir li ði nin ko nuþ lan dý rýl ma sý ný doð ru dan bir teh dit ola rak gö re cek. rus ya ise, þa yet Minsk Mos ko va ile iliþ ki le ri ni ko pa rýr sa ve ya NA to Be la rus üze rin de as ke ri ve si ya si bas ký uy gu lar sa, bu nu ta ma men ka - bul edi le mez bu la cak týr. or ta As ya ve uzak Do ðu, sa de ce ikin cil de - re ce den önem li; ke za uk ray na, Ark tik ve Ký rým ha li ha zýr da Si lah lý Kuv vet le ri ni ge liþ tir mek ko nu sun da rus ya nýn baþ ön ce lik le ri du ru - mun da. rus li der kad ro su, ulu sal gü ven lik teh dit le ri nin ana ko nu su ola rak bu üçü nü gö rü yor ve bu ra da as ke ri ye te nek le ri nin ek sik ol du ðu - nu his se di yor. Mos ko va, NA to ile iliþ ki le ri nin da ha da kö tü leþ me si ni is te me di ði ni son de re ce net bir þe kil de or ta ya koy du Blok ile as ke ri bir ça týþ ma yý ise hiç is te mi yor. Bu nun la bir lik te, NA to ve ABD nin be nim se di ði ted bir ler bü yük as ke ri tat bi kat la rýn rus ya sý nýr la rý ya - kýn la rýn da ya pýl ma sý ve NA to nun Av ru pa lý üye ül ke le ri nin as ke ri har ca ma la rý ný cid di an lam da ar týr ma yö nün de al dýk la rý ka rar da bu na da hil- ge nel an lam da rus ya, özel de de Ka li nin grad eks kla vý nýn önünde ki gü ven lik teh di di ni ar tý rý yor. NA to fa ali yet le ri nin art ma sý na rað men, risk dü ze yi ha li ha zýr da dü - þük. Av ru pa da da ha ön ce den ko nuþ lan dý rýl mýþ as ke ri ekip man la rýn yer leþ ti ril me si bir va at dü ze yin dey di. Böy le lik le ABD nin böl ge de ki as ke ri po tan si ye li ni ar týr ma sý ve Av ru pa lý müt te fik le ri nin en di þe le ri ni din di rip rus ya için da ha dü þük bir teh dit dü ze yi ya rat ma sý müm kün ol du. ABD nin Av ru pa da ki mev cut var lý ðý, 2011 yý lýn da ki du ru muy la ký yas la na bi lir dü zey de. Ay ný za man da, NA to nun Av ru pa lý üye ül ke - le ri nin as ke ri har ca ma la rý ar týr ma plan la rý, rus ya ile Ýt ti fak ara sýn da ki ge ri li mi da ha da týr man dý ra bi lir. Bu nun la bir lik te bir çok so ru açýk uç lu þe kil de du ru yor: As ke ri har ca ma lar ger çek ten ar ta cak mý, eðer ar ta - cak sa ne ka dar? Bu tür bir ar týþ, NA to nun Av ru pa da ki baþ lý ca üye ül ke le ri nin si lah lý güç le ri nin ya pý sýn da na sýl bir de ði þi me yol aça cak? Bu tür bir ar týþ, mu ha re be ye te ne ði ve NA to güç le ri nin ha zýr lýk du ru - mu nu güç len dir mek an la mýn da na sýl bir et ki do ðu ra cak? NA to ül ke - le ri, do ðu böl ge sin de et kin bir þe kil de dev re ye gi re bi le cek mi? Bu nun la bir lik te, þa yet ABD ve NA to rus ya sý nýr la rý ya kýn la rýn da - ki fa ali yet le ri ni ar týr ma ya de vam ede cek ler se, bu du rum rus ya açý sýn - dan teh dit dü ze yi ni ar tý ra bi lir. An cak, bu, ba zý uz man la rýn, Was hing - ton a yap ma sý yö nün de çað rý da bu lun duk la rý bir du rum. Ör ne ðin, rand cor po ra ti on ýn tem sil ci le ri, NA to nun Bal týk top rak la rýn da rus ya ile bir sa va þa ha zýr lýk sýz ol du ðu nu ile ri sü rü yor lar ve ABD ve NA to nun ila ve ola rak önem li sa yý da as ke ri bir lik ko nuþ lan dýr ma sý ný öne ri yor lar 21 e ya kýn tu gay ve aðýr si lah ile uçak. eðer böy le bir þey ger çek le þir se, rus ya nýn ku zey ba tý sý nýr la rý nýn gü ven li ði ni sað la ma ya dö nük eks tra ön lem ler al ma sý ge re ke cek. Bu - nun so nu cun da ise rus ya ve NA to, bir gü ven lik çe liþ ki si ne esir olacak lar ve ça týþ ma ris ki ta ma men or ta dan kalk mak ye ri ne ar ta cak. Mos - ko va bu nu ön le me ye ça lý þý yor; an cak ken di gü ven li ði önün de ki teh dit le ri ber ta raf et mek üze re tüm ça ba la rý bir ya na bý rak ma ya da pek is tek li de ðil. Da ha sý, Ký rým ýn du ru mu ta ma men mü za ke re edi le mez du rum da. Bu nun an la þý la ma ma sý ve NA to nun Mos ko va ile prag ma - tik mü za ke re ler yü rüt me de ki çe kim ser li ði, Av ru pa açý sýn dan bir di zi so ru na yol aça bi lir. Du rum çok kri tik de ðil rus ya ile NA to ara sýn da - ki si ya si di ya log, son yýl lar da bir çok alan da ge liþ ti. (31) Bu na ek ola - rak, rus ya ge nel kur may baþ ka ný Va lery Ge ra si mov, NA to As ke ri Ko mi te si baþ ka ný Ge ne ral Petrl Pa vel ile bir te le fon gö rüþ me sin de bu - lun du. Bu, NA to nun rus ya ile iliþ ki le ri don dur ma ka ra rýn dan bu ya - na as ke ir yet ki li ler ara sýn da ki ilk üst dü zey te mas idi. (32) Ge ne ral Ge - ra si mov, ABD Ge nel kur may baþ ka ný John Dun ford ile de te mas kur ma ya de vam edi yor. rus ve NA to as ke ri yet ki li le ri ve dip lo mat lar ara sýn da ki di ya lo gun yo ðun laþ tý rýl ma sý, ge ri li min azal týl ma sý ný ko lay - laþ tý rýp, mev cut so run lar kar þý sýn da kar þý lýk lý ola rak ya rar lý bir çö zü me ulaþ ma yý müm kün ký la bi lir. (rus Global Affairs, 22 temmuz 2017) Kay nak: ba laf fa irs.ru/val day/a-tran qu ili zer-with-a-scent-of-gun pow der-the-ba lan ce-bet we en-rus si an-and-na to-for ces-in-eas tern-eu ro Rusya nın Geçmişi Yeniden Mercek Altında T he Spec ta tor un 15 Mart sa yı sın da Matt hew Dal San to nun Ro - ma nov la rın Sa vu nul ma sı: Şu bat Dev ri mi nin Yü zün cü Yı lı baş lık lı ma ka le si, (ben ce) Rus mo nar şi si ne da ir iyi bir sa vun ma or ta ya ko ya mı yor. Bu yu run si ze Dal San to nun ma ka le sin den bir alın tı: Böy le si ne bir se vinç ten feyz alan ye ni ne sil Rus ta rih çi ler, Şu bat dev ri mi ni, In gi liz ve Ame ri ka lı la rın dün ya ege men lik le ri ne yö ne lik ola - rak lon dra ve new York ta kur gu lan mış bir komp lo ola rak gö rü yor lar. on la ra gö re, tıp kı Rus ya nın ha zır ha le gel me si gi bi, Al man ya üze rin de ezi ci bir za fer el de et mek is te yen Bri tan ya lı em per ya list ler ve Ame ri - ka lı fi nan sör ler, yük se len kü re sel iz ban du tun ba şı nı ko par mak üze re sui kast ta bu lun du lar. Bu, kö rü ta rih tir; 1917, 1945 ve 1991 yıl la rın da ya şa nan olay la rın öf ke si ve dar gın lı ğıy la ka rı şık tır. Rus ya nın mo dern çağ va tan se ver le ri nin ek sik lik le ri ara sın da, ken di dev rim le ri nin mantık lı öl çü de so rum lu lu ğu nu al ma yı sü rek li red det me le ri var dır. Bu tür bir ni te len dir me, gü nü müz de Rus lar ara sın da ba riz olan va - tan se ver yak la şım la rın olum suz bir şe kil de aşı rı ba sit leş ti ril me si dir. Rus ya nın uçuk fi kir ler üze rin de bir te ke li yok tur. Bu ko nu da Dal San - to da ha ön ce le ri, Pra vos la vie.ru da gö rül dü ğü gi bi çok da ha faz la gö rüş sun muş tur. Son ma ka le siy le bağ lan tı lı ola rak, Bi rin ci Dün ya Sa va şı ari - fe sin de, Rus ya nın 1905 dev ri min den ve Ja pon ya ile sa vaş tan son ra iyi bir sıç ra ma ser gi le di ği yö nün de halk ara sın da yay gın bir uz la şı söz ko - nu su Rus ya nın çok da ha bü yük çap lı sos yo-eko no mik ve je opo li tik iler le me le re ha zır ol du ğu gö rü şü de ca ba sı. Bu pers pek tif ten fark lı ola - rak, si ya si ola rak sol da yer alan bir çok aka de mis yen yıl lar bo yun ca yu - ka rı da sö zü edi len 1905 yı lı olay la rı nı Rus ya nın aşı rı za yıf lı ğı nın bir işa - re ti ola rak sun du lar. Bu son fik re kar şı çı kı la bi lir. Bü yük güç ler sü rek li ola rak sa vaş kay be di yor lar Bri tan ya nın Ame - ri ka lı dev rim ci ler le de ne yi mi ve ABD nin Gü ney do ğu As ya da kar şı laş - tık la rı bu nun bir ka nı tı. Bu tür ka yıp la rın se be bi, aşı rı za yıf lı ğın da öte - sin de. Ame ri ka lı dev rim ci ler ve ku zey Vi et nam lı / Vi et cong güç le ri gi bi, Ja pon la rın da coğ raf ya leh le ri ne iş li yor. Rus ya-ja pon ya sa va şı nın so nu na doğ ru, Ja pon lar, güç kay bet tik le ri ne da ir işa ret ler gös ter me ye baş la dı lar. Rus hü kü me ti, im pa ra tor luk ta ki iç is tik rar sız lık tan en di şe liy - di. Bu ko şul lar ise, ABD Baş ka nı The odo re Ro ose velt in iki mu ha rip ül ke ara sın da bir uz la şı için ara bu lu cu luk yap ma sı nı ko lay laş tır dı. Ulu sal plan dan ba kıl dı ğın da, o dö ne min Rus eko no mi si bü yü mek tey - di. Mev cut stan dart la ra gö re, Rus ya nın 1905 dev ri min de re form noksan dı. Dün ya o za man dan be ri de ğiş ti. o dö nem de Ame ri kan de mok - ra si sin de bir çok ek sik lik var dı. An ti-ko mü nist Rus-se ver le rin en man tık lı sı, Bi rin ci Dün ya Sa va şı nın za man la ma sı ve bi çe mi nin, Rus - ya nın de ği şi mi ni en cid di şe kil de et ki le di ği ni ile ri sü rü yor Bi rin ci Dün ya Sa va şı ya şan ma say dı de ği şi min ol ma ya ca ğı nı ek li yor. An cak, ola - sı bir ana ya sal mo nar şi de da hil ol mak üze re fark lı ko şul lar la de ğiş tir di - ği ba riz. Bi rin ci Dün ya Sa va şı ndan he men ön ce, le nin, Troç ki ve Sta - lin, Rus ya nın müs tak bel li der le ri nin ra da rın da de ğil ler di. As ke ri ta rih çi Max Has tings, Bi rin ci Dün ya Sa va şı nın 1914 ye ri ne 1916 yı lın da baş la - say dı, Rus ya nın ka de ri nin çok fark lı ola ca ğı nı ile ri sür dü. Bu nok ta, di - ğer baş ka göz lem le re gi den yo lu ara la mak ta dır. Has tings in göz lem le di ği gi bi: 1914 yı lın da Rus ya, Al man ya ya kar şı ger çek leş tir di ği tür den bir sal dı rı sa va şı nı baş la ta cak ko num da de ğil di. Bu ey lem, Rus ya ta ra fın da bü yük bir ıs tı ra ba yol aç tı ve bu da Rus im - pa ra tor lu ğu nun da ğıl ma sı na ve ko mü nist iler le yi şin da ha bü yük bir po - tan si yel ka zan ma sı na gi den yo lu ara la dı. (Bi rin ci Dün ya Sa va şı sı ra sın da Rus or du su, Avus tur ya-ma ca ris tan ve os man lı güç le ri ne kar şı iyi bir şe kil de sa vaş mış tı.) Rus ya nın cep ha ne lik du ru mu nun as lın da 1917 yı - lın da çok da ha iyi du rum da ol du ğu be lir til mek te dir. An cak o ta rih ten iti ba ren Rus ya nın mo ra li çök tü. Ha tı ra tın da Ale xan der ke rensky, Bri tan ya Baş ba ka nı Da vid lyold Ge or ge un Bri tan ya nın Rus iç sa va şı - na des tek ver me yi şi nin se bep le ri ni ak ta rır. ke rensky, lloyd Ge or - ge un 17 ey lül 1919 ta ri hin de Avam ka ma ra sı nda ki ko nuş ma sın dan şu bö lü me atıf ta bu lu nur: De ni kin ve kolc hak, iki te mel he def için mü ca de le edi yor lar. Bi rin ci si; Bol şe vizm in yı kıl ma sı ve Rus ya da iyi bir hü kü me tin ku rul ma sı. Bu te mel de, tüm güç ler ara sın da tam bir gö rüş bir li ği ne va ra bi lir ler. An cak, ikin ci si şu ki, bir le şik bir Rus ya için sa va şı yor lar. Bu nok ta da, Bri tan ya im pa ra tor lu ğu na uy gun bir po li ti - ka nın söz ko nu su olup ol ma dı ğı nı söy le mek pek müm kün de ğil. Ha ri - ka bir dev let ada mı var dı: lord Bea cons fi eld. ken di si, bü yük, de va sa, muh te şem ve bü yü yen bir Rus ya nın Pers le re ve Af ga nis tan ve Hin - dis tan sı nır la rı na doğ ru iler le yi şi ni, Bri tan ya Im pa ra tor lu ğu nun kar şı - la şa bi le ce ği en bü yük teh li ke ola rak gör müş tü. Al man lar ve Jo sef Pil suds ki, Po lon ya lı la rın da ben zer bir man tı ğa sa - hip ol duk la rı nı dü şü nü yor du. (Bun lar ve di ğer il gi li ko nu lar, be nim 7 ni san 2016 ta rih li Stra te jik kül tür Vak fı ma ka lem de ele alın mış tı.) Bi - rin ci Dün ya Sa va şı, Sta lin in Bar ba ros sa ope ras yo nu (na zi le rin Sov yet - ler Bir li ği ne sal dı rı sı) ön ce sin de ki tu tu mun da et ki li ol du. Söy le ne ne gö re, ke di si, Rus ya nın tam ola rak ha zır lan ma dan ön ce Bi rin ci Dün ya Sa va şı nda Al man ya ile kar şı kar şı ya gel di ğin de olan bi te ni sü rek li ak lı - nın bir ke na rın da tut muş tu. Rus-Ja pon Sa va şı nın so nu cu, Sta lin in güç - lü bir Uzak Do ğu as ke ri var lı ğı nı ko num lan dır ma sın da bü yük et ki do ğur - du. Şu nu be lirt mek te ya rar var: kı zıl or du 1930 lu yıl la rın so nun da Ja pon la rı ayak la rı nın al tın da ezer ken, ilk baş lar da Sov yet güç le ri o dö - nem de ay nı nok ta ci var la rın da as ke ri ola rak (Ja pon la ra gö re) da ha za yıf bir Fin li ta raf la kar şı kar şı ya kal mak gi bi bir ilk zor luk la kar şı laş mış tı. Rus Im pa ra tor lu ğu yak la şık 300 yıl lık bir yö ne tim ser gi le di bu, Sov - yet dö ne min den çok da ha uzun dur. Rus ya nın Sov yet ler ön ce sin de ki bay ra ğı ve ha ne dan ar ma sı, Sov yet-son ra sı Rus ya ya ye ni den uyar lan dı. Bu ra da, iş bu ma ka le ile bağ lan tı lı ko nu lar da ta rih sel fark lı lık lar söz ko nu - su. Di ğer bir çok Rus açı sın dan doğ ru ol du ğu üze re, Vla di mir Pu tin, yurtdı şın da ki di ğer bir çok ki şi nin ken di ulus la rı için ar zu et tik le ri ni ken di ül - ke si için is ti yor. Spe si fik ola rak, en iyi es ki yet ki le re da ir ti tiz bir şe kil de ağ örül me si, bu gün ve ge le cek te ba şa rı lı bir şe kil de kul la nı la bi lir. MIC HA el AVeR ko*, STRATeJIk kültür VAkFI * new YoRk TA YA ŞA YAn BA ğim SIZ BIR DIŞ Po li TI ka AnA lis TI

7 turquie Diplomatique eylül H e r D u Y u YA H i ta P e D i Y o r Arapların Çıkarları ABD İle Düşmanlığı Gerektirmiyor K ör fez hal ký nýn bir kýs mý, Kör fez Ýþ bir li ði Kon se yi nin ge le ce ði ko nu sun da en di þe li. Bu en di þe sa de ce Ýran ýn böl ge sel ege men lik pro je - si ni ger çek leþ ti rip dev rim mo de li ni ih raç et me si ne izin ve re bi le ce ði kor ku sun dan de ðil, ay ný za man da Kör fez in ka de ri ile Ýs ra il ha riç tüm dost ve müt te fik le ri ni ya rý yol da bý rak ma ya dün den ra zý ol - mak la ün le nen ABD Baþ ka ný Do nald trump ýn ka de ri ara sýn da ye ni or ta ya çý - kan bað lan tý dan kay nak la ný yor. Bu nun la bir lik te, bir di ðer ke sim ken din den emin þe kil de, ge le cek le ri nin, ABD ile özel iliþ ki nin ye ni den ku rul ma sý ýþý ðýn da gü - ven ce al tý na alýn dý ðý na ina ný yor lar ve Kör fez Ýþ bir li ði Kon se yi nin bir di zi se - bep ten do la yý çö zül me ye ce ði ni dü þü nü - yor lar. on la ra gö re, ABD-Su udi iliþ ki si el zem du rum da, ke za Be yaz Sa ray dan Ame ri ka da ki yer le þik yö ne ti min et kin bir par ça sý olan ABD nin ki lit ku rum la rý na ve is tih ba rat ve or du nun ya ný sý ra de rin dev - le te ka dar bir çok dü zey de et ki li du rum da pet rol ve si lah en düs tri le ri ni içe ren stra - te jik dü zey den söz et mi yo rum bi le. Bu nun la bir lik te, Kör fez in her iki ya - ka sý ile Arap böl ge si nin ge ne li ara sýn da de va sa bir uçu rum söz ko nu su. Bu ko nu, bu du rum la ken di si ni il gi li his se den le ri iha net le ve ya ken di si ni gü ven de his se - den le ri na if bir re ha vet le suç la mak ye ri - ne say dam bir þe kil de fi kir alýþ ve ri þi ni ge rek ti ri yor. Kör fez Ýþ bir li ði Kon se yi ül - ke le rin de ya þa nan þey özel lik le Su udi Ara bis tan ý, Bir le þik Arap emir lik le - ri ni, Ku veyt i, um man ý, Ka tar ý ve ya Bah reyn i de ðil, tüm or ta Do ðu yu ve Arap böl ge si ni et ki li yor. Böl ge sel güç den ge si nin stra te jik denk le mi, Kör fez ül ke le ri nin ka de rin den ra - di kal bir þe kil de et ki le ni yor. Ýran ha li ha - zýr da güç den ge sin de aðýr lý ðý ný kon so li de edi yor. Ýs ra il, onu ko ru yup kol la yan ABD ile iliþ ki le ri bað la mýn da böl ge sel güç den ge sin den da ha faz la fay da lan mak tan sa ký ný yor ve stra te jik üs tün lü ðü nü gü ven ce al tý na alý yor. Arap - la rýn ken di ara la rýn da ki ay rýþ ma lar ve Sün ni-þii ça týþ ma sý nýn sa de ce Ýran da de ðil özel lik le Arap coð raf ya sýn da or ta - ya çýk ma sý da ca ba sý. Arap lar ise, böl ge - sel güç den ge sin de kay bet tik le ri aðýr lýk - la rý ný ye ni den arý yor lar. Mý sýr en son Ýs ra il ile Kamp Da vid ant laþ ma sý yo luy - la ba rýþ çýl bir þe kil de ta raf sýz laþ tý rýl dý. irak ise, ABD ön cü lü ðün de ki iþ gal, Su ri - ye de böl ge sel ve ulus la ra ra sý ve ka let sa - vaþ la rý nýn bir are na sý ha li ne gel mek yo - luy la. Þim di ler de Kör fez Ýþ bir li ði Kon se yi þir ket le ri nin ger çek leþ tir di ði bü yük an laþ - ma lar la ve ya Sün ni güç le rin Sün ni ra di - kal te rö rü nü yen mek üze re ABD ile or - tak lýk kur mak için or ta ya at týk la rý sað lam va at ler le aza la cak gi bi dur mu yor. Ame ri ka lý lar si vil hak lar dan, in san hak la rýn dan, ka dýn hak la rýn dan, Su udi ler ko nu sun da ki baþ lý ca þi ka yet le ri ola rak söz ede bi lir ler, an cak as lýn da or ta da ki ana me se le, ABD top rak la rý ný vu ran Sün ni-arap te rö riz mi dir. Bu na ek ola - rak, or ta Do ðu yu ge nel lik le Ýs ra il in pers pek ti fin den al gý la mak ta dýr lar ve bu bað lam da Sün ni ler ve Arap lar, Ýs ra il ile ba rý þa düþ man ola rak gö rül mek te dir ler Ýs ra il ile olan Arap Ba rýþ Gi ri þi mi nin as lýn da bir Su udi gi ri þi mi ol du ðu ger çe - ðin den ba ðým sýz ola rak. Ýs ra il, trump yö ne ti mi nin ba rýþ gi ri þi - mi ni de ðiþ tir me yö nün de ki gi ri þim le ri ni en gel le ye cek, ta raf lar üze rin de çok da ha faz la ta viz yük le ye cek, ke za Ýs ra il, þa yet Arap lar ve Su udi Ara bis tan ön cü lü ðün - de ki Sün ni ler ile Kör fez in ger çek bir ba rýþ or ta ðý ol ma sý du ru mun da çý kar la rý - na da ha iyi hiz met edi le ce ði ne inan mý - yor. Ke za, Ýs ra il li le re gö re, Arap lar ve Sün ni ler le düþ man lýk de vam eder se çý - kar la rý na da ha çok hiz met edi le cek ve ba rýþ-kar þý tý bir sal dýr gan ola rak imaj la rý de vam ede cek. Ba rýþ, Ýs ra il i yok sul laþ tý - rý yor; sa vaþ ise onun ABD nin þý ma rýk ço cu ðu ola rak var lý ðý ný sür dür me si ni sað lý yor. Bu du rum ise, her han gi bir ABD yö ne ti mi nin iki dev let li çö züm te - me lin de ger çek bir ba rýþ or ta ya koy ma laþ týr mak için bun dan fay da la ný yor. Ýran ile Kör fez Kri zi nin fi lis tin ve ya Ýs ra il ile her han gi bir ala ka sý yok. tah - ran, fi lis tin me se le si ne söz de bað lý lýk gös te ri yor ve bu nu Arap ül ke le rin de bir tu tun ma nok ta sý ka zan mak ve Arap ül - ke le ri ni mah cup et me nin bir yo lu ola - rak kul la ný yor. Kör fez ül ke le ri, fi lis tin me se le si nin as lýn da ar týk ge çer siz ol du - ðu nu, ABD nin gi ri þim le ri ni teþ vik et - mek ten da ha iyi se çe nek kal ma dý ðý ný ve bu nun Ýs ra il ile iliþ ki le ri ABD-Kör fez iliþ ki le ri ni güç len dir me stra te ji si nin par ça sý kýl ma ka ra rý nýn ge ri sin de ol du - ðu nu dü þü nü yor ola bi lir ler. Kör fez de ki tes kin edil miþ ke sim, böl ge sel güç den ge si nin tüm un sur la rýy - la tür ki ye, Ýran ve Ýs ra il da hil- iliþ ki le - rin, ana me se le si nin sa de ce bir de ta yý ya ni, ABD sü per gü cüy le iliþ ki ler- ol du - ðu na ina ný yor lar. Bu ke sim, trump ýn ül ke için de ki en di þe le ri ne rað men, Was - hing ton un Kör fez için baþ lý ca gü ven lik su pa bý ol du ðu na ina ný yor lar. on la ra gö - re, hiç bir fi nan sal ve ya si ya si ma li yet, kör fez böl ge si nin ký sa ve uzun va de li gü ven li ði ni gü ven ce al tý na ala cak ka dar bü yük de ðil. Kör fez de ki bu en di þe li ke sim, ABD nin kö tü aný la rýn dan kor - ku yor lar ve trump ýn bir þe kil de gö rev - den çe kil mek zo run da ka la ca ðýn dan kor ku yor lar; Arap la rý pa ra la rýn dan ayýr ma ama cý nýn par ça sý ola rak, ona çok faz la ya tý rým ya pý yor lar. K e za, Kör fez ül ke le ri ara sýn da köp rü - ler kur ma ar zu su için de ler Ka tar ile ye ni bir say fa aç mak da bu na da hil. Gü ven lik le ri nin Ýran ile iliþ ki le ri ni güç - len dir mek su re tiy le da ha iyi ko ru na ca ðý - na ina ný yor lar özel lik le cum hur baþ ka - ný ru ha ni nin ik ti da rý Ýran ýn böl ge sel ege men li ði ve Arap top rak la rý na mü da - ha le si nin yan lý sý olan Dev rim Mu ha fýz - la rýn dan ge ri al ma ya ça lýþ ma sýn dan be ribu nun için bir ta kým ta viz ler ve ril me si ge rek se de. ru ha ni ise, ru ha ni li der Aye - tul lah Ha ma ney in ar dýn dan ba þa geç m- e ye ha zýr du rum da. Ýki ke si min, Kör fez in ge le ce ði için bir bir le riy le ko nuþ ma sý son de re ce önem li. Bir son ra ki Kör fez zir ve si nin Ara lýk ayýn da Ku veyt te ger çek leþ me si plan la ný yor; an cak ko mi te ler Ka tar kri - zin den do la yý top lan mý yor lar. Þu an da bu ko mi te le rin ge le nek sel kap sa mý ný ge - niþ let me nin, Kör fez ve Arap en te lek tü el - le ri ve stra te ji uz man la rý ný, en di þe li le rin en di þe le ri ni dik ka te alan bir viz yon ve ya pý cý bir di ya log için bir ara ya ge tir - me nin vak ti gel di. Bu nu da sa de ce önü müz de ki beþ yýl için de ðil, Kör fez Ýþ bir li ði Kon se yi nin uzun va de li viz y- o nu ve tür ki ye, Ýran ve Ýs ra il kar þý sýn - da ki po zis yo nu için yap mak ge re ki yor. Ço ðu in san di ji tal im ge le rin, ger çek dün ya da kar þý mý za çýk ma sý ný sað - la yan sa nal ger çek lik ve sa nal ger çek li ðin bir son ra ki adý mý olan ar tý rýl - mýþ ger çek li ðin özel ha ya ta et ki si nin kor ku tu cu ola ca ðýn dan çe ki ni yor. Ýn - gil te re'nin bir ga ze te sin de bu ko nu da bir ma ka le ka le me alan Dr. Trudy Bar ber ise bu nun o ka dar da kö tü bir dü þün ce ol ma dý ðý fik rin de. r a g h ı d a d E r g h a m ül ke le ri, ya ra la rý ný sar ma ya ça lý þý yor lar ve da imi bir bö lün me ve ya ban cý laþ ma tu za - ðý na düþ me mek için ken di ara la rýn da en - teg ras yon ve gü ve ni ye ni den na sýl baþ la ta - bi le cek le ri ni me rak edi yor lar. Har vard da oku muþ say gýn bir ban ka - cý nýn ifa de le ri ne gö re, or ta Do ðu, Arap lar, pa ra la rýn dan ay rý dü þe ne dek sý cak bir mu ha re be ala ný ola rak ka la cak. Bu - nun, ABD açý sýn dan ký sa ve uzun erim li bir dü þün ce bi çi mi ol ma sý þa þýr tý cý de ðil. Kea ABD, ken di çý kar la rý na odak lan mýþ bir sü per güç tür. eðer ABD nin çý kar la rý - na, sa de ce si lah an laþ ma la rý ve gü ven lik þem si ye si nin ma li ye ti yo luy la de ðil, ay ný za man da sa vaþ, düþ man lýk ve ken di ara - la rýn da kriz ler yo luy la da on la rýn pet rol pa ra la rý ný çek mek su re tiy le da ha iyi hiz - met edi le cek se, bu du rum da Ame ri ka ya ne olur sa ol sun. Bu tür bir uzun va de li stra te ji, bel li bir yö ne tim ve Baþ kan ýn öte si ne ge çi yor. Ki mi le ri bu na kar þý çý kýp, de mok ra si, se çim ler ve med ya nýn öne mi - ni ile ri sü re bi lir ler. An cak as lýn da de mok - ra si nin özel lik le ri ABD de ge ri pla na dü - þü yor; ke za ba ðým sýz med ya eroz yo na uð ru yor ve lo bi ler ve çý kar grup la rý, se - çim sü re ci üze rin de ege men lik ku ru yor. tüm bun lar el bet te Arap la rýn çý kar la - rý nýn ABD den ay rý düþ mek ve ya onun la ih ti la fa düþ mek an la mý na gel di ði de mek de ðil. rus ya, al ter na tif bir sü per güç, müt te fik ve ya stra te jik or tak ola maz. rus ya nýn ken di si ABD ile ip üs tün de yü rü yor ve onun la özel iki li iliþ ki ler kurmak is ti yor. on yýl lar Ame ri ka yý Bü - yük Þey tan ola rak ni te len di ren Ýran ise, bir ateþ ke si amaç lý yor ve ABD ile iliþ ki - le ri nin nor mal leþ me si ni is ti yor bu du - rum Ýs ra il ile ateþ kes ben ze ri bir iliþ ki yi ge rek tir se bi le. Do la yý sýy la, Arap la rýn ve ya Kör fez ül ke le ri nin on yýl lar dýr ABD ile yük sek ve ya dü þük ma li yet li bir þe kil de- sý ra dý þý iliþ ki ler pe þin de koþma sý nýn bir ba ha ne si yok. An cak, Arap ve Kör fez ül ke le ri nin, Arap la rýn ha yýr lý iþ le ri söz ko nu su ol - du ðun da ABD nin kö rü ha tý ra la rý ko nu - sun da uya nýk ol ma lý lar; kö tü me se le ler söz ko nu su ol du ðun da da bel lek le ri ni ta - ze le me li ler. Bir di ðer de yiþ le, ABD nin res mi ve po pü ler bel le ði, ABD top rak la - rýn da on al tý yýl ön ce, 11 ey lül de ger - çek le þen te rör sal dý rý la rý na ki lit len miþ du rum da ve bu olay lar dan özel lik le Sün ni Arap la rý ve Su udi le ri suç lu yor lar. Bu se - bep ten ötü rü, on la ra kar þý med ya da, en te - lek tü el fo rum lar da, ka mu oyun da dil len di - ri le mu ha le fet, ri yad zir ve sin de ABD gi ri þi mi nin önü nü ke si yor. Ke za Ýs ra il ka te go rik ola rak bu nu red de di yor, çün kü fi lis tin li le rin Ýs ra il de ki de mog ra fik so - ru nu nu çöz me ye ce ði ni dü þü nü yor. Da ha zi ya de Ýs ra il, Ür dün ün fi lis tin li ler için al ter na tif bir va tan ol ma sý ný is ti yor. Ýs ra il, Ýran ile ateþ kes ben ze ri bir iliþ ki sür dür me yi ter cih edi yor, çün kü Sün ni Arap or tak düþ ma ný na kar þý tah ran la or - tak lý ðý sa ye sin de çý kar la rý na da ha çok hiz met edil di ði ne ina ný yor. el Ak sa kri zi - nin ký sa sü re ön ce pat lak ver me si, Ýs ra - il in trump ýn fi lis tin e da ir öne ri le ri kar þý sýn da Kör fez in her han gi bir he ye ca - ný ný diz gin le me stra te ji si nin par ça sý dýr, ke za el Ak sa, Sün ni li der le ri ba rýþ ya pým sü re cin den alý koy ma nýn en ký sa yo lu dur (Ýs ra il e da ha faz la ta viz ve ril me si ni ge - rek tir se bi le). ABD Ýs ra il e ba rýþ da yat ma ko nu sun da ka rar lý ol ma dý ðý sü re ce, Arap - la rýn, fi lis tin li le rin ve ya Kör fez ül ke le ri - nin hiç bi ri nin ta viz le ri ye ter li ol ma ya cak. Bu de mek de ðil ki, Arap lar ABD ile ger çek ve ya ha ya li- or tak lýk içe ri sin de Ýs ra il e kar þý bir ba rýþ sal dý rý sý po li ti - ka sýn dan ge ri atým at mak zo run da lar. Bu, Kör fez ül ke le ri nin trump yö ne ti - miy le ile ri dü zey iliþ ki le ri nin par ça sý ola rak þu an da yap týk la rý þe yin ta ken di - si. Sün ni le ri, Ýran ve ya Þii ler ye ri ne Ýs ra - il ile da imi bir ba rýþ içe ri sin de or tak lar ola rak su nu yor lar. Bunun la bir lik te, Körfez ül ke le ri nin ka çýn ma sý ge re ken ha ta, Ýran ile düþ man lý ðýn, Ýs ra il ile ba rý þýn teþ - vik un su ru ol du ðu nu ka bul et mek tir. Ke za, fi lis tin de Þii-Sün ni re ka be ti nin hiç bir fay da sý yok; çün kü Ýs ra il, fi lis tin i denk lem den ve di ðer yol lar dan ta raf sýz - Arap lar ABD ile or tak lýk içe ri sin de Ýs ra il e kar þý bir ba rýþ sal dý rý sý po li ti ka sýn dan ge ri atým at mak zo run da değil. Almanya nın nitelikli Göçmen İşçi İhtiyacı mı Var? A l man ya'da nü fu sun yaş lan ma sı ne de niy le son yıl lar - da ni te lik li ele man açı ğı sü rek li ar tı yor. De mog ra - fik de ği şim önü müz de ki dö nem de de de vam eder - ken, iş gü cü pi ya sa sın da ka li fi ye ele man açı ğı nın 2030 yı lı na ka dar 3 mil yo nu, 2040 yı lı na ka dar ise 3 mil yon 300 bi ni bu la ca ğı tah min edi li yor eko no mik kri zi son ra - sın da dün ya eko no mi sin de ki can lan ma ile iç ta lep te ki ar - tı şın ül ke eko no mi si ni ka nat lan dır ma sıy la bü yük bir iv me ya ka la yan Al man ya'da is tih dam pi ya sa sı re kor dan re ko ra ko şu yor, ça lı şan nü fus sa yı sı son on yıl da 43 mil yon 700 bi ne çık tı. An cak is tih dam da ki re kor ar tı şa rağ men 1 mil - yon 64 bin işe uy gun ele man bu lu na mı yor. Ya pı lan tüm araş tır ma lar, mü hen dis, dok tor, ba kı cı ve tıb bi asis tan gi bi mes lek le re 2020 yı lın dan iti ba ren da ha faz la ih ti yaç du yu la ca ğı nı, 2030'dan iti ba ren de bu alanlar da iş gü cü sı kın tı sı baş gös te re ce ği ni ön gö rü yor. Iş ve - ren ler, olu şa cak açık yü zün den Al man ya'nın re ka bet gü - cü nün or ta ve uzun va de de olum suz et ki le ne ce ği ni sa vu nu yor. Baş ba kan Mer kel de da hil ol mak üze re çok sa yı da si ya set çi ve uz man eko no mik bü yü me yi gü ven ce al tı na al mak ve sos yal sis tem le ri is tik rar lı ha le ge tir mek için göç men iş çi le re ih ti yaç ol du ğu nu ve iş gü cü pi ya sa - sı na yıl da 200 bin göç me nin ka tıl ma sı ge rek ti ği ni vur gu - lu yor. Son iki yıl da Al man ya'ya ge len sı ğın ma cı la rın ise dü şük eği tim se vi ye si ne de niy le ka li fi ye ele man açı ğı nı ka pa ma ya yet me ye ce ği be lir ti li yor. Bu ara da bir çok iş ala nın da önü müz de ki yıl lar da di ji - tal leş me nin ge liş me siy le mu ha se be ci lik, kre di iş lem ci li ği ve em lak çı lık gi bi mes lek ler yok ola cak, bu na kar şı lık ye ni iş ola nak la rı açı la cak ve bu sek tör ler de ça lı şa bi le - cek ni te lik li genç ele man la ra ih ti yaç du yu la cak.uz man - lar özel lik le di ji tal alan da ki mes lek le rin bir ço ğu nun kla - sik aka de mik eği tim den da ha çok, pra tik ve ya ra tı cı mes le ki eği tim ler le öğ re nil di ği ni be lir te rek, üni ver si te dip lo ma sı nın ile ri de de ğe ri ni yi ti re bi le ce ği ni sa vu nu yor - lar. eği tim uz ma nı ni hat Sor geç de Al man ya'da ki Tür ki - ye kö ken li genç le rin mes le ki ge le cek le ri ni de ği şen ko - şul la ra gö re plan la ma la rı nı öne ri yor. Av ru pa'ya Mül te ci Gö çü Aza lı yor Bir leş miş Mil let ler Mül te ci ler Yük sek ko mi ser li ği (UnHCR) 1 ocak 2017'den 31 Tem muz 2017'ye ka dar mül te ci ve göç me nin de niz ve ka ra yo luy la Av - ru pa'ya ulaş tı ğı nı açık la dı. Bu sa yı nın geç ti ği miz yı lın ay - nı ayı na gö re azal dı ğı be lir til di. Ra por da Av ru pa'ya mülte ci ve göç men akı nı nın azal ma sıy la bir lik te ölüm ve ka yıp la rın da azal dı ğı ifa de edil di. Geç ti ği miz yıl ay nı dö - nem de Av ru pa'ya ulaş mak is te yen mül te ci ler den 3,127'si nin kay bol du ğu ve ya öl dü ğü be lir ti le rek bu sa yı - nın 1 Ağus tos 2017 ta ri hi iti ba riy le 2,409 ki şi ye düş tü - ğü be lir til di. Ay lık ra po ra gö re bu yıl Tem muz ayın da, bir ön ce ki yı lın ay nı ayı na oran la or ta Ak de niz üze rin den Av ru - pa'ya ge len mül te ci ve göç men le rin sa yı sı Ital ya'da yüz - de 43 azal dı. Ba tı Ak de niz yo luy la Is pan ya'ya ge çen mül te ci ve göç men sa yı sı da Tem muz 2016'ya kı yas la 775'den 2.657'ye yük se le rek geç ti ği miz yı lın ay nı ayı na gö re üç kat art tı. Do ğu Ak de niz'de ise Yu na nis tan yo lu ile Av ru pa'ya gi ren mül te ci ve göç men sa yı sı da geç ti ği - miz yı lın ay nı ayı na gö re ar tış gös ter di. Son ve ri le re gö - re 2017 yı lı nın ilk ye di ayın da, AB ül ke le rin den Yu na nis - tan'a , Ital ya'ya , Is pan ya'ya , kıb rıs'a 530 mül te ci ve göç men ulaş tı. UnHCR Av ru pa ra po ru na gö re söz ko nu su dö nem de Av ru pa'ya de niz yo luy la ula şan la rın yüz de 18'ini ço cuk lar, yüz de 14'ünü ka dın lar ve yüz de 68'ini er kek ler oluş tur du. Si ya si il ti ca baş vu ru la rı da azal dı Ra por da Av ru pa'ya mül te ci gö çü nün azal ma sıy la birlik te si ya si il ti ca ta lep le ri nin de geç ti ği miz yıl la ra oran la cid di bir oran da düş tü ğü kay de dil di. Av ru pa Bir li ği ül ke - le ri ne 2015 yı lın da , 2016 yı lın da ve 2017 yı lı nın ilk ye di ayın da mül te ci nin si ya sal sı - ğın ma ta le bin de bu lun du ğu açık lan dı. (Amerikanın Sesi) Ýs ra il, Trump yö ne ti mi nin gi ri þi mi - ni de ðiþ tir me yö nün de ki gi ri þim le - ri ni en gel le ye cek, ta raf lar üze rin - de çok da ha faz la ta viz yük le ye cek Kay nak: fing ton post.com/entry/the-in te rests-of-the-arabs-do-not-re qu ire-en mity-with_us_59991b08e4b033e0fbdec4f4

8 8 eylül 2017 turquie Diplomatique B At i YA Avrupa nın Altyapı Genişlemesine re ak tör ge niþ le me si ne ya tý rý mý gi bi. Bu nun la bir lik te geç miþ te çin in alt ya pý pro je le rin de çok faz la ba þa rý sýz lýk ol muþ tu ör ne ðin ye rel ra - kip le rin fi ya tý ný kýr mak su re tiy le Po lon ya da A2 ka ra yo lu in þa atý için Çin li bir þir ke tin gi ri þi mi. Kuþ ku suz Çin li þir ket ler AB nin alt ya pý pi - ya sa sýn da da ha önem li bir rol oy na ma ya baþ la ya cak lar; an cak bu ro - lün, AB ya tý rým ve kal kýn ma çý kar la rýy la iþ bir li ði doð rul tu sun da olup ol - ma ya ca ðý ný ve ya bu çý kar lar la ça tý þan pro je le rin mi des tek le ne ce ði ni za man gös te re cek. Çin in Bel grat ile Bu da peþ te ara sý na 2,9 mil yar do lar ma li yet li yük sek hýz lý bir de mir yo lu alt ya pý ya tý rý mý öne ri si ol duk ça önem li dir. Böy le lik le, Pi re ile da ha ge liþ miþ AB ül ke le ri ara sýn da mo d- ern bir de mir yo lu ba ðý nýn ta mam lan ma sý na yö nek lik adým atýl mýþ olacak. Ma ca ris tan ve Sýr bis tan, pro je nin öne mi ni vur gu la dý lar; AB de ko ri - do run AB için bir ön ce lik ol ma dý ðý ný net bir þe kil de be lirt ti özel lik le bu pro je, Çin in ro lü nün ge li þi mi ne da ir er ken bir tur nu sol tes ti ola bi lir. tek Ke mer, tek Yol: Bü yük rü ya Çin in tek Ke mer ve tek Yol üze rin den Av ras ya yý bir bi ri ne bað la - ma rü ya sý, Ýpek Yo lu nun ta rih sel hi ka ye si ne da ir bir re to rik le des tek - le ne bi lir; an cak eko no mik ger çek lik þu ki, Çin ve Av ru pa za ten bir bir - le riy le bað lan tý lý du rum da lar. Av ru pa Ko mis yo nu na gö re, Çin, ABD den son ra AB nin en bü yük ikin ci ti ca ret or ta ðý olup, AB, Çin in bir nu ma ra lý ti ca ret or ta ðý ha li ne gel di. (2) Bu ön ce lik li ola rak bir de - niz ti ca re ti iken, de mir yo lu tra fi ði, Çin ile AB ara sýn da 2008 yý lýn dan be ri is tik rar lý bir þe kil de de vam edi yor özel lik le de çok iþ lek olan trans-si bir ya De mir yo lu üze rin den. Bri nin bü yük alt ya pý ya tý rým la - rý, Çin ile Av ru pa ve or ta As ya ara sýn da ki ti ca re ti ar tý ra cak; bu nu da Çin mal la rý nýn Av ru pa ya ulaþ ma sý için ge re ken ma li yet ve za ma ný azalt mak üze re ulaþ týr ma alt ya pý sý ný güç len dir mek su re tiy le sað la ya cak. Ha li ha zýr da ki de niz yol la rý üze rin den mal la rýn Çin ký yý la rýn dan Hamburg a ulaþ ma sý yak la þýk otuz gün alý yor yý lýn da Çin in Pe kin den Ham burg a ilk di rekt yük tre ni ise, bu gü zer ga hý on beþ gün de ta mam la - ya bil di. (3) Her ne ka dar Çin ile AB ara sýn da ki de mir yo lu ta þý ma cý lý ðý art sa da, ka ra yo lu ta þý ma cý lý ðý için de mir yo lu ka pa si te si ni güç len dir mek üze re önem li bir ya tý rý ma ih ti yaç var. De uts che Bahn (DB) ve chi na ra - il way (cr), Bri ça tý sý al týn da ulaþ týr ma sü re le ri ni azalt mak ve Çin ile Al man ya ara sýn da ki de mir yo lu tra fi ðin de ka pa si te yi 100,000 kon tey ný ra ar týr mak üze re bir lik te ye ni gü zer gah lar arý yor. (4) Bu nu ger çek leþ tir mek için Çin, her ke sin önün de, 2014 yý lý Ka sým ayýn da bir As ya-pa si fik eko no mik Ýþ bir li ði top lan tý sý sý ra sýn da bir Ýpek Yo lu fo nu üze rin den 40 mil yar do lar yar dým ver me sö zün de bu lun du. Ýpek Yo lu fo nu, ay ný yý lýn Ara lýk ayýn da ku rul du ve fo nun des tek le di ði ilk pro je, Çin in 2015 yý lý Ni san ayýn da Pa kis tan da ki Ka rot su gü cü pro je si ne ya tý rý mý ol du. (5) Bu na ek ola rak, Çin, res mi ola rak 2016 yý lýn - da 100 mil yar do lar lýk bir ser ma ye ta va ný ile baþ la tý lan ya rý sý da Çin in sað la ma yý ta ah hüt et ti ði bir ser ma ye idi- Bri yi des tek le mek ko nu sun da Ai ib nin ro lü nü vur gu la dý. (6) Çin li yet ki li ler, AB, Av ru pa Ye ni den Ýn - þa ve Kal kýn ma Ban ka sý, Av ru pa Ya tý rým Ban ka sý ve di ðer ulus la ra ra sý ma li ku rum lar la bir lik te Bri nin he def le ri ne eri þim ama cýy la iþ bir li ði ni des tek le di. Bu he def le ri ise, ge rek AB ge rek se Av ru pa Ko mis yo nu, 2016 yý lý ocak ayýn da AB-Çin Bað lan tý lý lýk Plat for mu nun ku rul ma sý su re tiy - le di le ge tir miþ ler di. (7) Çin ay ný za man da AB nin Av ru pa için Ya tý rým Pla ný na kat ký da bu lun ma ya açýk açýk söz ver di (her ne ka dar he nüz bu ko nu da her han gi bir kat ký mik ta rý be lir til me se de). (8) Sa de ce Bri yi il gi len di ren böl ge sel pro je le re ya tý rým için ser ma ye sað la ma nýn öte sin de, Þan gay Ýþ bir li ði Ör gü tü, alt ya pý ge li þi mi ne da ir böl ge sel ko or di nas yo nu ar týr mak su re tiy le özel lik le Bri yi des tek le - mek le gö rev len di ril di. Öz be kis tan ýn baþ ken ti taþ kent te 2016 yý lýn da Þan gay Ýþ bir li ði Ör gü tü nün dev let baþ kan la rý top lan tý sýn da, Çin dev let baþ ka ný Xi Jin ping, Þan gay Ýþ bir li ði Ör gü tü ne, tüm üye ül ke le rin kal kýn ma stra te ji le riy le Ke mer ve Yol Gi ri þi mi nin en teg re edil me sin - de ak tif bir rol oy na ma çað rý sýn da bu lun du. (9) Þan gay Ýþ bir li ði Ör gü - tü, ulaþ týr ma ve alt ya pý iþ bir li ði ko nu sun da tar týþ ma la rýn öte si ne geç ti; ulus la ra ra sý Ka ra yo lu ta þý ma cý lý ðý Ko lay lý ðý An laþ ma sý na va rýl dý. Bu an laþ ma ya, tüm Þan gay Ýþ bir li ði Ör gü tü üye le ri onay ver di ler ve an laþ ma 20 ocak 2017 ta ri hin de yü rür lü ðe gir di. Þu nok ta çok önem li dir: Söz ko - nu su an laþ ma, bir Þan gay Ýþ bir li ði Ör gü tü üye ül ke sin de ki ka ra yo lu ta þý - ma cý lý ðý nýn di ðer tüm Þan gay Ýþ bir li ði Ör gü tü üye ül ke le ri nin top rak la - rýn da ge çer li ol ma sý için araç la rýn ka yýt al tý na alý nýp onay lan ma sý na izin ve rir ve il gi li dü zen le me le ri uyum laþ tý rýr. (10) Bu, Çin den or ta Av ru - pa da ve po tan si yel ola rak da Ba tý Av ru pa da ki gü zer gah la ra ka ra yo luy la et kin bir kam yon ta þý ma cý lý ðý ný sað la ma da kri tik önem arz et mek te dir. Hin dis tan ve Pa kis tan ýn res mi ola rak Þan gay Ýþ bir li ði Ör gü tü ne 2017 yý lý Ha zi ran ayýn da ka týl ma la rýy la bir lik te, Pa kis tan üze rin den Çin den ka ra yo luy la kam yon ta þý ma cý lý ðý nýn ve de niz yo luy la Pi re ye gi dil me si - nin da ha da ko lay laþ tý rýl ma sý na yö ne lik bir po tan si yel söz ko nu su dur. Böy le lik le, al da tý cý Ma lak ka Bo ða zý ndan ge çil me si ön len mek te dir. Bu - nun la bir lik te, Baþ kan Xi nin Þan gay Ýþ bir li ði Ör gü tü dev let baþ kan la rý na yap tý ðý ko nuþ ma nýn en çok tep ki çe ken nok ta sý, Þan gay Ýþ bir li ði Ör gü - tü nün aþý rý cý lýk la mü ca de le ve uyuþ tu ru cu kon tro lü gi bi gü ven lik le il gi li me se le ler de et kin bir ör güt ol ma vur gu su nun sür dü rül me siy di. (11) Halk la rýn Öz gür lü ðü or du su nun si ya si li der le ri ve da ha ge nel iti - ba riy le Çin in ge ne li- Ame ri ka nýn As ya da ki as ke ri üs le ri ve it ti fak la - rý nýn spe si fik ola rak Çin i çev re le mek üze re ko nuþ lan dý rýl dý ðý gö rü þü - nü be nim si yor lar. Çin in Þan gay Ýþ bir li ði Ör gü tü nü des tek le me si ve özel lik le or ta As ya da bir gü ven lik ala ný kur ma yö nün de ki vur gu su, Çin in ba tý sý nýr la rýn da ki gü ven lik çý kar la rý ný gü ven ce al tý na al mak ve bu al gý la nan çev re le me stra te ji si ni dur dur mak yö nün de bir ça ba ola rak gö rü le bi lir. Þan gay Ýþ bir li ði Ör gü tü spe si fik ola rak 5 tem muz 2005 ta r- i hin de ABD den Ame ri kan güç le ri ni Öz be kis tan da ki Kars hi-kha na - bad Ha va Üs sü ve Kýr gý zis tan da ki Ma nas Ha va Üs sü nden ge ri çek me - si ve bu üs le ri ka pat ma sý yö nün de bir tak vim sun ma sý ný ta lep et ti. Bu, Þan gay Ýþ bir li ði Ör gü tü nün böl ge gü ven li ði ne yö ne lik oda ðý ný vur gu - la ma sý açý sýn dan at tý ðý en er ken adým lar dan bi ri dir. (12) Hem Þan gay Ýþ bir li ði Ör gü tü nün hem de Bri nin ge li þi mi nin bir bi riy le ya kýn dan bað lan tý lý ol ma sý ný iz le mek önem li Bri nin ge li þi mi, Þan gay Ýþ bir li ði Ör gü tü ta ra fýn dan des tek le ni yor ve Þan gay Ýþ bir li ði Ör gü tü nün üye lik ya pý sý nýn ge niþ le me si, ye ni üye le re, Ýpek Yo lu fo nu ve Bri için ay rý lan Ai ib ya tý rým la rý na da ha faz la eri þim sun mak için kul la ný lý yor. Þan gay Ýþ bir li ði Ör gü tü nün için de Bri yi ve AB nin Bri he def le - riy le iþ bir li ði ni an la mak için de ya rar lý olan iç di na mik ler den bi ri, rus - ya ile Çin ara sýn da ki iliþ ki ve özel lik le eko no mik alan da ki fark lý lýk lar - dýr. Þan gay Ýþ bir li ði Ör gü tü, ön ce lik li ola rak rus ya ve Çin in eþit sta tü de ol duk la rý, gü ven lik-odak lý bir ör güt tür. Çin de rus ya da Ame - ri ka nýn or ta As ya da ki as ke ri güç le ri nin var lý ðý ný bir gü ven lik so ru nu ola rak gö rü yor. Bu nun la bir lik te, rus ya nýn Av ras ya eko no mik Bir li ði ve Çin in Þan gay Ýþ bir li ði Ör gü tü nü Bri yi ve onun eko no mik he def - le ri ni des tek le mek üze re kul lan ma da ki çý ka rý, po tan si yel ola rak re ka - bet ha lin de bu lu nu yor. Çin 2016 yý lý Ka sým ayýn da Þan gay Ýþ bir li ði Ör gü tü nün son hü kü met baþ kan la rý top lan tý sý sý ra sýn da ser best ti ca ret böl ge si yö nün de bas ký ya par ken (13), rus ya baþ ba ka ný Di mit ri Med - ve dev in açýk la ma sý, Çin in bir ser best ti ca ret böl ge si kur ma yö nün de - ki bas ký sý ný ter si ne çe vir mi þe ben zi yor. (14) Çin ve rus ya nýn Þan gay Ýþ bir li ði Ör gü tü için de eþit ol duk la rý bir ser best ti ca ret böl ge si, Çin in üye ol ma dý ðý bir Av ras ya eko no mik Bir li ði ne ters dü þe cek tir. Beþ Yýl lýk Plan Ha cim açý sýn dan ba kýl dý ðýn da, Çin ile Av ru pa ara sýn da her yýl de - mir yo lu üze rin den sa de ce otuz bin kon tey nýr ha re ket edi yor ve DB nin 2020 yý lý na da ir bek len ti le ri önem siz en bü yük kon tey nýr ge mi le ri, yir mi bin kon tey nýr ta þýr ve AB nin en bü yük yir mi li ma ný nýn top la mý, 2015 yý lýn da yet miþ dört mil yon kon tey ný ra ev sa hip li ði yap mýþ tý. (15) Önü müz de ki beþ se ne içe ri sin de de niz yol la rý, AB-Çin ti ca re ti ne ha - kim ol ma ya de vam ede cek ve bu yol la rý des tek le yen alt ya pý, Bri için B re xit ve Av ru pa kuþ ku cu su par ti le rin yük se li þi ar týk Av ru pa Birli ði nin va ro lu þu na yö ne lik bir teh dit do ðu ru yor ve Av ru pa Ko - mis yo nu nun bu na do ðal ya ný tý, AB yi güç len dir mek ve özel lik - le alt ya pý ala nýn da da ha de rin bir en teg ras yo nu des tek le mek þek lin de ol ma lý dýr. At lan tik Kon se yi nin 2014 yý lýn da ya yým la dý ðý Av ru pa yý ta mam la mak ad lý ya yýn da, Av ru pa da ki alt ya pý en teg ras yo nu nun ge le - ce ði ne da ir de rin le me si ne bir ana li ze yer ve ril di; an cak bu he def le ri Çin bað la mýn da an la mak ge re ki yor özel lik le de Çin in Ke mer ve Yol Gi r- i þi mi (Bri) alt ya pý pro je si ýþý ðýn da. Da ha ön ce le ri tek Ke mer, tek Yol ola rak bi li nen Ke mer ve Yol Gi ri þi mi nin ama cý; Çin ile Av ru - pa yý bir ka ra ti ca ret yo lu üze rin den bir bi ri ne bað la mak ve mev cut de niz ti ca ret yol la rý ný des tek le mek üze re de niz ula þým alt ya pý sý ný güç len dir - mek üze re ka ra dan ya pý lan ta þý ma cý lý ðý alt ya pý sý ný iyi leþ tir mek tir. Her ne ka dar Çin in bir çok bü yük pro je sin de ol du ðu spe si fik ve bir bi riy le bü - tün le þik he def ler den yok sun ol sa da, pro je nin öl çe ði özel lik le çok id di - alý dýr. Çin in ön pla na çý kar dý ðý þey; Çin, or ta As ya, rus ya ve Av ru pa yý bir bi ri ne ka ra yo luy la bað la ya cak bir Ýpek Yo lu eko no mik Ke me ri ve Çin, Gü ney As ya, Af ri ka ve Av ru pa yý de niz yo luy la bir bi ri ne bað la ya - cak bir De niz Ýpek Yo lu ya rat ma ya yö ne lik alt ya pý pro je le ri ne ya tý rým yap mak ve on la rý fi nan se et mek ama cýy la id di alý bir plan dýr. uzun va de de Çin, As ya, Av ru pa ve Af ri ka da ki pro je le ri des tek le ye - ce ði ne da ir söz ver di; böy le lik le Ýpek Yo lu fo nu ve As ya Alt ya pý Ya tý - rým Ban ka sý AA ib gi bi mil yar lar ca do la rý ya tý rým araç la rý na ya týr ma yý va at et ti. bu da, po tan si yel ola rak, stra te jik ya tý rým yo luy la Bri nin ku - rul ma sý nýn so rum lu lu ðu nu üst le ne bi lir. Bu ka nal lar üze rin den sað la nan ye ni ser ma ye, ulu sal çý ka ra da ir alt ya pý pro je le ri ni AB nin or tak la þa fon la mak is te di ði ve AB nin fon la ma yý red det ti ði pro je ler de da hil- fi - nan se et mek üze re AB üye ül ke le ri ta ra fýn dan bir koz ola rak kul la ný la - bi lir. Çin ay ný za man da Þan gay Ýþ bir li ði Ör gü tü nün alt ya pý ve alt ya pý po li ti ka sý ko nu sun da hü kü met ler-ara sý iþ bir li ði ni güç len dir me de ki ro - lü nü vur gu la dý. Bu, özel lik le Þan gay Ýþ bir li ði Ör gü tü nün or ta As - ya da gü ven li ðe odak lan dý ðý göz önü ne alý nýr sa il ginç bir hal al mak ta - dýr; ke za Çin in Þan gay Ýþ bir li ði Ör gü tü nü gü ven lik dý þýn da ki he def le ri vur gu la mak su re tiy le NA to gi bi ge le nek sel ör güt ler den fark lý ha le ge ti ril me sin de ki çý ka rý ný gös ter mek te dir. Bri ve onun la bað lan tý lý alt ya pý ya tý rý mý, Þan gay Ýþ bir li ði Ör gü tü ve rus ya ve Çin gi - bi Þan gay Ýþ bir li ði Ör gü tü nün bü yük güç le ri ile (AB ve ya rus ya nýn Av ras ya eko no mik Bir li ði nin ye ri ne) je opo li tik uyu mu ar týr ma nýn bir teþ vi ki ola rak gö rü le bi lir. or ta va de de, Çin in Bri yi AB nin alt ya pý he def le riy le bað lan tý lý kýl mak yö nün de meþ ru eko no mik ge rek çe le ri var Çin li fir ma lar gi de rek ulus la ra ra sý pro je le re ve Çin in ulu sal in - þa at ta le bi nin azal ma sýy la bir lik te te da rik fýr sat la rý na yö ne li yor. AB, in þa at ve te da rik söz leþ me le ri ni ka zan ma yý he def le yen Çin li þir ket ler için bü yük bir pi ya sa ni te li ðin de. Çin in des tek le di ði ba zý alt ya pý proje le ri da ha þim di den de vam edi yor ör ne ðin Çin in Yu na nis tan da Pi - re ye ya tý rý mý ve Çin in ro man ya ve Bir le þik Kral lýk ta ki bir nük le er m a x ı m ı L ı a n g E B h a r d t * a t L a n t ı k k o n S E y ı r a P o r u Çin, Çin li şir ket le rin AB ulaş tır ma ve alt ya pı te mi ni pi - ya sa sı na gi re ce ği ni net bir şe kil de or ta ya oy du ve AB, tüm fir ma la ra ka mu iha le le rin de re ka bet et mek üze re eşit şans lar ve ril me si ni sağ la yan ta ah hüt ler de bu lun du. Gü ven lik ve ka li te, geç mi şin te mel zor luk la rı iken, Çin in de mir yo lu ve alt ya pı pro je le ri, hız lı ve önem li öl - çü de iyi leş ti; Çin in alt ya pı sı nın gü ven siz ve ya da ha dü - şük ka li te de ola ca ğı yö nün de ki id di alar ka dük du rum da. H a zi ran ayın da tah vil alım la rı nı ar tı ran Çin, ye ni den ABD'nin en bü yük ala cak lı sı ko nu mu na ulaş tı. Çin'de ki Ame ri kan borç se net le ri nin tu ta rı 1 tril yon 147 mil yar do la ra yük sel - di.çin Ha zi ran ayın da Ame ri kan dev let tah vi li alım la rın da son al tı yı lın en yük sek ra ka mı na ula şa rak ye ni den ABD'nin en bü yük alacak lı sı du ru mu na gel di. Ha zi ran'da Ame ri kan ha zi ne si borç se net - le ri nin önem li bö lü mü nü elin den çı ka ran Ja pon ya ala cak lı lar sı ra la - ma sın da ikin ci li ğe ge ri le di. Hong kong'da ki Da iwa Ca pi tal Mar kets şir ke ti eko no mist le rin den ke vin lai Çin'in Do la rın de ğer kay bet me - sin den ya rar la na rak tah vil alım la rı nı art tır mış ola bi le ce ği ni söy le di. Do nald Trump'un ABD Baş kan lı ğı na se çil me sin den son ra dün ya nın en bü yük iki eko no mi si ara sın da ki iliş ki ler ge ril me ye baş la mış tı. Baş - kan Trump haf ta ba şın da Çin'in fik ri mül ki yet hak la rı na ne ka dar uy - du ğu nun in ce len me si için yet ki li le re di rek tif ver di. So nu cun olum suz çık ma sı du ru mun da ABD'nin Çin'den it hal edi len mal la ra ce zai gümrük uy gu la ma sı nın gün de me ge le bi le ce ği be lir ti li yor. Üçün cü bü yük ala cak lı Ir lan da ABD Ma li ye Ba kan lı ğı'nın ve ri le ri ne gö re Çin'in sa tın al dı ğı Ame - ri kan dev let tah vil le ri nin hac mi Ha zi ran ayın da 1 tril yon 147 mil yar do la ra yük sel di. Ja pon ya'nın ABD'den ala cak lı ol du ğu meb lağ ise 1 tril yon 111 mil yar dan 1 tril yon 91 mil yar do la ra ge ri le di. ABD'nin ala cak lı dev let le ri sı ra la ma sın da üçün cü sı ra yı Ir lan da Cum hu ri ye ti alı yor. Ir lan da'da ki Ame ri kan ha zi ne tah vil le ri nin tu ta rı 302,5 mil yar do la rı bu lu yor. (Almanyanın Sesi Radyosu - 16 Ağustos 2017) FBI'dan uya rı: Bor sa cı lar krip to lu uy gu la ma lar la şir ket için den bil gi alı yor Bu arada ABD'nin Fe de ral So ruş tur ma Bü ro su (FBI), bor sa cı la - rın krip to lu uy gu la ma lar kul la na rak ka mu ya açık lan ma mış bil gi ye da ya lı ti ca ret (in si der tra ding) yap tı ğı ve bu nun bü yü yen bir problem ol du ğu uya rı sın da bu lun du. In gil te re'de ya yın la nan Fi nan ci al Ti mes ga ze te si ne ko nu şan Man hat tan'da ki kar ma şık fi nan sal suç - lar la il gi li özel ajan asis ta nı John Cas sa le, ye ni tek no lo ji nin şir ket le - rin için den bil gi al mak, sah te kar lık ve ka ra pa ra ak la mak için ye ni im kan lar sun du ğu uya rı sın da bu lun du. Şir ket le rin he nüz açık la ma dık la rı ka rar la rı nı men fa at sağ la ma la rı için üçün cü ki şi ler le pay laş ma an la mı na ge len ve "içer den öğ re nen - le rin ti ca re ti" de de nen in si der tra ding, pek çok ül ke de ya sa dı şı bir uy gu la ma. What sapp, Sig nal ve ya Te leg ram gi bi krip to lu uy gu la - ma la rın kul la nıl dı ğı na da ir bir ör nek de ge çen haf ta bir Bank of Ame ri ca ça lı şa nı nın yar gı lan dı ğı da va da or ta ya çık tı. Id di ana me ye gö re ban ka nın es ki bil gi tek no lo ji le ri ça lı şa nı Da ni el Ri vas, şir ket bir le şim le riy le il gi li üç ki şi ye krip to lu ya zış ma uy gu la ma sı üze rin - den bir sü re son ra ken di si ni yok eden me saj gön der di.in gil te re'de de bu yıl bir ban ka cı, giz li bil gi le ri What sapp üze rin den pay laş tı ğı ge rek - çe siy le 37 bin ster lin lik ce za ya çarp tı rıl mış tı. (bbc -21 Ağustos 2017) DW Ve BBC» ABD nin en Büyük Alacaklısı Yine Çin Oldu «* Ma xi mi lan Geb hardt, or ta ve Do ðu Av ru pa ve Çin ko nu sun da özel müþ te - ri le re böl ge sel ana liz ve iþ dün ya sý des te ði sað la yan Gol den Ho ri zon llc nin ceo su ve Özel Da nýþ ma ný dýr. Bun dan ön ce ken di si yýl la rý ara - sýn da ABD Dý þiþ le ri Ba kan lý ðý nda ka ri yer dip lo ma tý ve eko no mi ala nýn da uz man idi. Çin ve Ma ca ris tan da gö rev al dý ve ti ca ret ve ya tý rým me se le le - ri, yol suz luk la mü ca de le ve sah te kar lýk la mü ca de le ko nu la rýn da uz man dýr.

9 turquie Diplomatique eylül Y o l c u l u K: Dair Çin in Fırsatları Ýlk baþ ta halk la iliþ ki ler açý sýn dan ace mi ce ve ril miþ bir tep ki ye raðmen, cr, bu ko nu da iler le di ve ha li ha zýr da dün ya nýn ge ri ka la nýn - dan ope ras yo nel ola rak çok da ha yük sek hýz lý bir de mir yo lu gü zer - ga hý na sa hip ol mak la övü nü yor. (22) So NuÇ lar: Çin, Çin li þir ket le rin AB ulaþ týr ma ve alt ya pý te mi ni pi ya sa sý na gi re ce ði ni net bir þe kil de or ta ya oy du ve AB, tüm fir ma la ra ka mu iha le le rin de re ka bet et mek üze re eþit þans lar ve ril me si ni sað la - yan ta ah hüt ler de bu lun du. Gü ven lik ve ka li te, geç mi þin te mel zor luk - la rý iken, Çin in de mir yo lu ve alt ya pý pro je le ri, hýz lý ve önem li öl çü de iyi leþ ti; Çin in alt ya pý sý nýn gü ven siz ve ya da ha dü þük ka li te de ola ca ðý yö nün de ki id di alar ise na if ve ka dük du rum da. ulaþ týr ma ala nýn da Çin, it hal yük sek hýz lý de mir yo lu le va zý mý kul lan ma nok ta sýn dan tek no lo ji ve in þa at mal ze me si trans fe ri ne ve ni ha ye tin de yer li ta sa rým lar üret me nok ta sý na gel di. Ben zer þe kil de, ener ji ala nýn da Çin, spe si fik ola rak ih - ra ca ta yö ne lik ola rak nük le er te sis ta sa rým la rý nýn uyar la ma la rý ný ge liþ - tir di. Özel lik le bu alan da Çin li þir ket ler, ya ban cý pi ya sa la ra gir me nokta sýn da ki Aþil to puk la rý nýn, ilk adým la rý at ma da or tak te þeb büs le ri kul lan mak su re tiy le üs te sin den ge li ne bi le ce ði ni fark et ti. Çin Dev le ti Nük le er ener ji tek no lo ji Þir ke ti sa de ce bu amaç doð rul tu sun da Wes t- ing ho use ile or tak lýk kur du. Ama cý, Wes ting ho use un ta sar la dý ðý AP1000 mo del dü þük ma li yet li re ak tör le re, Çin ya pý mý par ça la rý ek le - ye rek bun la rý ya ban cý pi ya sa la ra sür mek ti. Ben zer bir yak la þým, Po lon - ya nýn A2 de mir yo lu pro je si ne ben zer þe kil de ye ni bir ba þa rý sýz lý ðý ön - le mek üze re AB için de ki ye ni pro je ler de iþe ya ra ya bi lir. kri tik önem de. Çin cos co De niz ci lik Þir ke ti nin Pi re de ki ope ras - yon la rý nýn sa týn alý mý nýn ar dýn dan, cos co, li man da ki ope ras yon la rý ný iyi leþ tir mek için 500 mil yon eu ro (553 mil yon do lar) ya tý rým ya pa ca - ðý ný açýk la dý, ya tý rý mý Bri nin bir bi le þe ni ola rak açýk la dý. (16) Yu na - nis tan ile AB nin ge ri ka la ný ara sýn da ki de mir yo lu alt ya pý sý ka dük du - rum da; Bel grat ile Bu da peþ te yi bir bi ri ne bað la yan tek bir de mir yo lu, yük sek hýz lý tren le ri des tek le ye mez. Çin, Bu da peþ te-bel grat bað lan tý sý - ný, Av ru pa nýn kal bi ile Pi re ara sýn da ki de mir yo lu alt ya pý sý ný iyi leþ tir - me sü re cin de ilk bü yük adým ola rak öne sür dü; alt ya pý yý iyi leþ tir mek üze re 2,9 mil yar do lar lýk bir ya tý rým plan la ma ya baþ la dý. Çin in de ni zö te si pro je le re ya tý rý mý, sa de ce mev cut ti ca ret yol la rý nýn des tek len me si ne yö ne lik bir ön ce lik de ðil; ay ný za man da Çin in de ni - za þý rý pi ya sa la ra gi ri þi ni de teþ vik et me ye yö ne lik. Ke za, bu, Çin li in þa - at fir ma la rý için gi de rek önem ka zan ma ya baþ la dý. Çin ti ca ret Ba kan lý - ðý bün ye sin de ki Ya ban cý Ya tý rým ve eko no mik Ýþ bir li ði De part ma ný mü dür yar dým cý sý Zhang Xing fu ya gö re, 2016 yý lýn da Çin li fir ma lar için de ni za þý rý söz leþ me ler top lam 244 mil yar do lar ol du. Bu nun yüz de 51 lik kýs mý, Bri yi des tek le yen in þa at pro je le ri ne yö ne lik. (17) De ni - za þý rý söz leþ me ler, Çin in top lam in þa at pi ya sa sý nýn yüz de 9 u ka dar iken, bu söz leþ me ler, bir pres tij me se le si ve de vam eden eko no mik bü - yü me pers pek ti fin den Çin için bir ön ce lik tir. Çin Ge nel Nük le er Güç Þir ke ti cgn, 2020 yý lý na ka dar Çin li le re ait ol ma yan pro je le rin yüz de 15 lik bir ge li re kar þý lýk gel me si ni he def li - yor. Da ha þim di den AB ye yo ðun bir ya tý rým da bu lun du ve Bri tan - ya nýn Hink ley Po int te si sin de bü yük bir his se si ve ro man ya nýn cerna vo da te si si ni ge niþ let me ye yö ne lik bir or tak gi ri þim de ço ðun luk his se si var. (18) Her ne ka dar tek no lo ji ve kul la ný la cak ta sa rým Çin e ait ol ma sa da, cgn, ro man ya da ki ye ni re ak tör le rin in þa sý na ka tý la - cak. ulaþ týr ma sek tö rün de, DB, Çin ya pý mý de mir yo lu le va zý mý ný kullan ma ya ve Av ru pa da ki de mir yo lu pro je le ri ko nu sun da cr ile po tan - si yel ola rak iþ bir li ði ne da ir çý ka rý ný ifa de et ti, Çin den ulaþ týr ma alt ya pý sý na 300 mil yar eu ro (320 mil yar do lar) ya tý rým yap ma sý ný bekle di ði ni ek le di. (19) tüm bun lar hem Bri hem de da ha es ki olan (1999 yý lýn da baþ la tý lýp Çin li fir ma la rý kü re sel dü zey de re ka bet et me ye teþ vik eden) Go out po li ti ka sýy la ör tü þü yor. tam da þu an da AB pi ya sa sý na gir mek is te yen Çin li þir ket ler, dik bir öð ren me eð ri - siy le kar þý la þa cak lar. AB de bu za ma na ka dar ba þa rý lý ol muþ her han gi bir bü yük çap lý Çin ya pý mý ve ya Çin fi nans man lý ulaþ týr ma pro je si yok ve Çin in bu alan da ki de ni za þý rý de ne yi mi, ya yö net me lik le rin da ha az sý ký ol du ðu ge liþ mek te olan dün ya ya ya da AB ve ABD de ki yer le þik in þa at fir ma la rý açý sýn dan te da rik çi ye da ir. Çin li fir ma lar, Çin hü kü me - ti nin alt ya pý pro je le ri ne ka tý lan yer li þir ket ler için güç lü bir ulu sal avan taj sað la dýk la rý Çin de ya da hü kü me tin bü yük Çin fir ma la rý na gö - re dü zen le yi ci ku ral lar ge tir me ye ha zýr ol duk la rý Kon go, Ken ya gi bi de ni za þý rý ül ke ler de fa ali yet gös ter me ye alýþ kýn. Bu na ký yas la, AB nin ka mu iha le si pi ya sa sý, Çin li þir ket ler için de ðiþ me ye cek tür den re ka bet ve sý ký de ne ti ku ral la rý na sa hip. Çin ön cü lü ðün de ki en yük sek pro fil li Av ru pa pro je si, Çin De ni za þý rý Mü hen dis lik Gru bu Þir ke ti co Vec in Po lon ya da otuz mil uzun lu - ðun da ki bir ka ra yo lu in þa et me gi ri þi mi olup, bu pro je ba þa rý sýz lýk la so - nuç lan dý. (20) co Vec, lodz ile Var þo va ara sýn da otuz mil lik bir A2 ka ra yo lu in þa et mek üze re 450 mil yon do lar lýk bir tek lif le bir ka mu iha le si ka zan dý. Bu, Po lon ya nýn bek le di ði 900 mil yon do lar lýk ma li - yet ten çok da ha dü þük tü. co Vec ký sa sü re içe ri sin de AB de in þa at yapma nýn dü zen le yi ci yük le ri ni ha fi fe al dý ðý ný fark et ti. co Vec, alt üst le ni - ci le re öde me ya pa ma yýn ca, ön gör dü ðü tak vi min ge ri si ne dü þün ce pro je yi bir ke na ra bý rak mak zo run da kal dý ve Po lon ya hü kü me ti ne, proje nin ila ve bir 370 mil yon do lar lýk fi nans man ol mak sý zýn ta mam la na ma - ya ca ðý ný bil dir di. Bu da Po lon ya yý, co Vec i ko vup ye ri ne pro je yi ta - mam la ya cak bir Av ru pa þir ke ti ni gö rev len dir mek ko nu sun da hýz lan dýr dý. Bu da peþ te-bel grat de mir yo lu, 2,9 mil yar do lar lýk, çok da ha ge niþ çap lý bir pro je dir. Bu nun la bir lik te, pro je da ha þim di den risk al týn da ola bi lir. Ma ca ris tan, Sýr bis tan ve Çin, Çin in sü re ci fi nans ma ný ný sað la - ma sý ný teþ vik et me de iler le me kay de der ken, fi nan ci al ti mes ýn Þu bat ayýn da ak tar dý ðý na gö re,ab pro je yi so ruþ tur ma ya al dý ve Ma ca ris - tan ýn Ma ca ris tan da in þa edi le cek 1,8 mil yar do lar lýk de mir yo lu kýs mý için bir ka mu iha le si aça ma ma sý so nu cun da ku ral la rý ih lal usul le ri ni baþ lat ma ya ha zýr lan dý. (21) AB nin ka mu ya açýk ol ma yan iha le le re da - ir bir so ruþ tur ma sý, Ma ca ris tan için ale ni bir du rum dur. An cak, bu de - mir yo lu pro je sin de ba þa rý sýz lýk kay de dil me si ve ya ge ci kil me si, AB alt - ya pý pi ya sa sý na gi ren Çin li þir ket ler için kö tü bir iþa ret tir. Bu pro je, Çin in or ta Av ru pa da ki pro je ler için exim Bank üze rin den 10 mil yar do lar lýk fi nans ma nýn sað la na ca ðý ný açýk la ma sý nýn ar dýn dan Çin exim Bank ýn fon la dý ðý ilk pro je ola cak. Bu alan da ba þa rý sað lan ma sý, böl ge - de ki alt ya pý pro je le rin de ge le cek te ki ya tý rým la ra ka pý ara la ya cak; en ufak bir ge cik me ise Çin in ulaþ týr ma alt ya pý pi ya sa sý na gi riþ ça ba sý - nýn, 2020 son ra sý na kal ma sý an la mý na ge le cek. Ma ca ris tan ýn ký sa sü re ön ce AB ile ya þa dý ðý bü yük bir alt ya pý ça týþ ma sý yý lý ocak ayýn - da bir ka mu iha le si ol mak sý zýn Paks Nük le er ener ji te si si nin ge niþ le - til me si için bir ih lal so ruþ tur ma sý- Av ru pa Ko mis yo nu nun en so nun da 2017 yý lý Mart ayýn da pro je yi onay la ma sýy la so nuç lan dý. Bu, Çin açý sýn - dan po zi tif bir iþa ret ola rak gö rü le bi lir ken, Bu da peþ te-bel grad de mir yo - lu nun ba þa rý sý ný ga ran ti eder ken, üç yýl lýk bir ge cik me, 2020 yý lý na ka dar bu ye ni de mir yo lun da bir ba þa rý el de edi le me ye ce ði an la mý na ge le cek. Bu da, Çin in pi ya sa ya gi riþ pres ti ji ne bü yük bir dar be in di re cek. Çin in pro je yi ile ri ye ta þý ma da ki çý ka rý da göz ar dý edil me me li. Bu de mir yo lu pro je si sa de ce Pi re ile AB nin te mel de mir yo lu aðý ara sýn da - ki bir bað lan tý nok ta sý nýn ta mam lan ma sýn da ki lit önem arz et mek le kal - mý yor; ay ný za man da Ýran ve tür ki ye üze rin den ge çe cek þe kil de Çin den Av ru pa iç le ri ne dek uza nan bir gü ney de mir yo lu hat tý nýn des - tek len me si için ge re ken kri tik bir de mir yo lu kýs mý ný da su na cak; rus - ya nýn trans-si bir ya De mir yo lu nu ta ma men bay pas ede cek. Çin ta ra - fýn dan in þa edi len, uzun lu ðu ise rus ya nýn trans-si bir ya De mir yo lu hat tý na denk olan bir yük sek hýz lý tren bað lan tý sý ya rat mak, Çin açý sýn - dan bü yük bir mü hen dis lik ba þa rý sý ola cak. Geç miþ te Çin, bu ko nu da ki ký sýt la ma la rýn ve ba þa rý sýz lýk la rýn üs te sin den hýz la ge le bil miþ ti. cr nin 2009 yý lýn da yük sek hýz lý tre ni gün de me ge tir me sin den sa de ce iki se ne son ra, 2011 yý lýn da, cr Ba ka ný liu Zhi jun, yol suz luk id di asýy la gö rev - den uzak laþ tý rýl dý ve Wenz hou da ki hýz lý tren ka za sýn da kýrk ki þi öl - dü. Bu da, cr nin hýz la ge niþ le yen bir hýz lý tren aðý nýn gü ven li ði nin halk ta ra fýn dan yay gýn bir þe kil de sor gu lan ma sý so nu cu nu do ður du. Çin li ol ma yan þir ket le rin iþ bir li ði Çin en düs tri le ri nin ni hai he de fi de ðil dir. Çin, Av ru pa pi ya sa sý na mü da ha le si ni ar tý rýr ken, Av ru pa firma la rý, ye rel pi ya sa lar da ki zir ve po zis yon la rý nýn doð ru dan teh dit al týn - da ol du ðu nu fark ede bi lir. Çin dev le ti ne ait ban ka lar ve dev le te ait in - þa at þir ket le ri, Av ru pa fir ma la rý nýn ya pa ma dý ðý þe kil de iþ bir li ðin de bu lu nup, ra kip tek lif le rin önü nü ke sen avan taj lý fi nans man lar sað la ya bi - lir. Bu nun la bir lik te, ye rel leþ me ye dö nük her han gi bir vaa din ti tiz lik le göz den ge çi ril me si ge re kir. Her þey bir ya na, AB alt ya pý pi ya sa sý Çin þirket le ri ne açýk ken, Çin, alt ya pý pi ya sa sý üze rin de ko ru ma cý bir de ne tim ser gi le me ye de vam et mek te dir. Çin li þir ket le rin, AB nin ulu sal fir ma la - rý nýn Av ru pa da Çin fi nans man lý söz leþ me ler den ya rar lan ma sý ný ön le - me ye dö nük ben zer bir yak la þým be nim se me me le ri nin her han gi bir ge - rek çe si yok tur. Si ya si ola rak ba kýl dý ðýn da, Çin in AB pi ya sa sý na gi ri þi, AB nin da ha de rin ya tý rým la rý ný AB için de da ha de rin alt ya pý bað la rý na yön len di ren ben zer bir Av ru pa kuþ ku cu lu ðu nu ye ni den bes le ye bi lir bu da, Av ru pa de ne yi mi nin is tik ra rý ný ka sýt lý ol ma dan da ha da boz ma ya dö - nük, iyi ni yet li bir AB ya tý rý mý na yol aça bi lir. Bu za ma na de ðin, AB, Çin ve Bri ile ça lýþ mak ko nu sun da sa de ce ge nel bir is tek ifa de et miþ ti. Bu nun la bir lik te, AB nin ne tür he def le - re eriþ mek is te di ði ne da ir açýk bir çer çe ve bu lun mu yor. Ben zer þe kil - de, Çin in Bri si, sa de ce Av ru pa yla bað lan tý kur mak is ti yor Þa yet Bri pro je le ri nin de AB he def le ri ne eriþ me si ni sað la ma yý umu yor sa, Av ru pa Ko mis yo nu nun bu ko nu da ön cü lük üst len me si ve Bri ko nu - sun da AB-Çin iþ bir li ði için net he def ler be lir le me si ge re ki yor; ke za Çin in bu nu ken di ba þý na yap ma ya dö nük bir teþ vik un su ru yok tur. Av ru pa Ko mis yo nu, AB kom þu la rýy la ta þý ma ko ri dor la rý ný de ðer len - dir me ye baþ la ma lý. Sa de ce AB için de ki ulaþ týr ma ko ri dor la rý na odaklan mak uzun va de de pek sür dü rü le bi lir de ðil. Av ru pa Ko mis yo nu nun kar þý la þa ca ðý en zor lu ka rar; Bri nin gü - ney gü zer ga hý ný des tek le yip des tek le me mek. Bu kap sam da, Ma ca ris - tan, Bul ga ris tan, tür ki ye, Ýran ve Pa kis tan ara sýn da bir de mir yo lu bað lan tý ve alt ya pý ko ri do ru ge liþ ti ril me si söz ko nu su ola cak. ABtür ki ye ara sýn da ki bað lan tý nýn iyi leþ ti ril me si si ya si ola rak zor lu iken (tür ki ye nin ana ya sa re fe ran du mu ve de mok ra tik an lam da sü re gi den ge ri ye gi diþ ýþý ðýn da), Ýran ile bað lan tý ku rul ma sý Av ru pa açý sýn dan çok da ha zor ola cak. Çin in de Ýran ve tür ki ye ile or tak lýk ku rar ken ben ze ri iç si ya si en di þe le ri bu lun mu yor. Ben zer þe kil de, Bri, bu yol bo yun ca bo ru hat la rý ve ener ji pro je le ri ta sar lý yor. trans-si bir ya De - mir yo lu nun bay pas edil me si, gü ven li bir þe kil de des tek le ne bi lir ken, AB nin doð ru dan Ýran ve or ta Do ðu ile alt ya pý bað la rý kur mak su re - tiy le rus pet ro lü ve do ðal ga zý nýn bay pas edil me si için des tek ver me - si, rus ya nýn bü yük bir kar þý lýk ver me si ni pro vo ke ede bi lir. tav si ye ler AB nin Çin in Bri he def le riy le an lam lý ve spe si fik an gaj man için net bir yol ha ri ta sý ge liþ tir me si ve bu yol ha ri ta sý nýn da spe si fik ola rak Bu da peþ te-bel grat de mir yo lu na yö ne lik ol ma sý, bir yan dan da Bri he - def le riy le uyum lu ola rak AB nin ulaþ týr ma ve alt ya pý açý sýn dan ön ce - lik li yol la rý ný tes pit et me si ge re ki yor. Her þey bir ya na, Av ru pa Ko mis - yo nu nun, AB fon la rý nýn ge ri çe kil me si ve ya bü rok ra tik en gel le rin ek len me si nin öne ri len bir Bri pro je si ni ön le ye ce ði ve ya de ðiþ ti re ce ði yö nün de ki ya nýl sa ma yý terk et ti ði ni ga ran ti et me si ge re ki yor. AB firma la rý için Çin pi ya sa sý na kar þý lýk lý eri þim nok san lý ðý gi bi (ke za bu ra - da Av ru pa Ko mis yo nu meþ ru ola rak Çin in ulaþ týr ma alt ya pý pi ya sa sý - na gi ri þi ni en gel le ye bi lir) ba zý ka te go ri ler var. Di ðer bir çok du rum da, po li ti ka cý lar gü ven lik en di þe le rin den söz et me yi yeð ler ken, Av ru pa Ko mis yo nu ve AB nin dü zen le yi ci mer ci le ri, Çin in pro je le ri ni ge cik - tir mek ko nu sun da sa de ce ka nýt-te mel li ge rek çe ler kul lan mak ko nu sun - da ti tiz ol ma lý dýr. o du rum da bi le, ilk ola rak ko ru ma cý ön lem ler al mak ye ri ne, Çin li fir ma la rý mev cut yö net me lik ler le uyu ma zor la mak doð - rul tu sun da ilk adý mý at týk la rýn dan emin ol ma lý lar. Si ya si ola rak ba kýl dý - ðýn da, bu zor lu ola cak; ke za yö net me lik le ri ko ru ma cý bir þe kil de kullan mak ko nu sun da ulu sal dü zey de cid di bir si ya si bas ký ola cak. Bu da peþ te-bel grat de mir yo lu nun du ru mun da, Av ru pa Ko mis yo - nu nun, Ma ca ris tan hü kü me ti nin ken di iç si ya si ge rek çe le riy le AB-Ma - ca ris tan ara sýn da ye ni bir mü na ka þa ya yol aç ma sý ye ri ne, Çin in pro je yi say dam ve ya sal bir þe kil de yü rüt tü ðü nü net bir þe kil de or ta ya koy ma ya odak lan ma sý ge re ki yor. Ge nel ola rak, Çin li þir ket ler ve Çin hü kü me ti, ku rum sal sos yal so rum lu lu ða da ir ka mu sal gös te riþ le re ve AB pi ya sa sý - nýn sü re ce doð ru dan ve say dam bir þe kil de da hil ol ma sý na bü yük de ðer ver mek te dir. Bu açý dan, AB nin Çin ile Bri nin ge li þi mi ko nu sun da ki uzun, kar ma þýk di ya lo gu, tüm pay daþ lar la is ti þa ri bir iþ bir li ðin den ya - rar la na cak. Av ru pa Ko mis yo nu, Bri nin AB açý sýn dan si ya si ve eko no - mik et ki le ri ne da ir da ha de rin ana liz ve araþ týr ma la rýn fi nans ma nýn da çok faz la ya rar gö re cek tir özel lik le de AB-Çin ara sýn da Ýki li Ya tý rým Ant laþ ma sý mü za ke re le ri nin sür dü ðü bir dö nem de. Bu tür araþ týr ma la - rýn, AB nin ve ay ný za man da Çin, rus ya, or ta As ya, or ta Do ðu ve ABD nin- gö rüþ le ri ni de da hil et me si ve hem Çin in AB ile iliþ ki le ri - ne da ir yük sek dü zey li bir tab lo yu hem de böl ge ye da ir da ha spe si fik bir yak la þý mý içer me si ge re ki yor. AB nin en güç lü nok ta sý, açýk tar - týþ ma ya yö ne lik bir or tam sun ma sý dýr ve Bri ye ve Çin ile AB kal - kýn ma sý na da ir et ki le þi me uy gun bir odak nok ta sý at fet me si nin za ma - ný gel di de ge çi yor bi le. (At lan tik Kon se yi ra po ru tem muz 2017) at lan tic co un cil.org/ima ges/pub li ca ti ons/jo ur ney_to_the_west_web_0705.pdf

10 10 eylül 2017 turquie Diplomatique ÖZ e l I l I Ş k I n I n T e M e l U n S U R l A R I ABD-Birleşik Krallık Arasındaki Özel İlişki Kritik Yol Ayrımında Çin de dev let ban ka la rý, dün ya nýn ba þat kal kýn ma ban ka la rý ha li ne ge li yor ve bir öl çü de böy le bir ter ci hi zor lu yor. Kre di mik tar la rý, Çin ban ka la rý nýn da ha sý ký ko þul la rý ve bir bi riy le ben ze þen pro se dür le ri, ge le nek sel MDB le re ca zip bir al ter na tif su na cak týr. Her ne ka dar Çin in gü dü mün de ki ye ni kre di ku rum la rý nýn ve Çin in dev let ban ka la rý nýn kal kýn ma fi nans ma ný dün ya sý ný na sýl dö nüþ tü re cek le ri ko nu sun da bir yar gý ya var mak için he nüz er ken ol sa da, Bret ton Wo ods ku rum la rý na, ABD nin eko no mik dev let ay gý tý na ve As ya-pa si fik böl ge sin de ABD nin je opo li tik et ki si ne güç lü al ter na tif ler su na cak la rý na hiç þüp he yok. D ip lo ma si, ulus la ra ra sý iliþ ki le ri uy gu la ma sa - na tý dýr. Bu sa nat, hem ABD hem de Bri tan - ya nýn mü kem me li yet dü ze yi ne gel di ði bir alan dýr. Bu nun kýs men se be bi, çok ge niþ bir ha vuz - da çok iyi eði tim li dip lo mat la ra sa hip olun ma sý dýr. Ýç le rin den ço ðu nun or tak bir dün ya gö rü þü, or tak bir kül tü rü, dost luk ve gü ven bað la rý var dýr özellik le de bir çok Bri tan ya lý dip lo ma týn ABD de oku - du ðu ve on lar ca ön de ge len Ame ri ka lý dip lo mat ve po li ti ka cý nýn ox ford, cam brid ge ve Bri tan ya nýn di ðer ön de ge len üni ver si te le rin de rho des, Mars - hall gi bi- eði tim gör me si ve burs fýr sat la rýn dan ya - rar lan ma sý göz önü ne alýn dý ðýn da. Ýkin ci Dün ya Sa - va þý ndan be ri, ABD ve Bri tan ya, de mok ra si, hu ku kun üs tün lü ðü ve ser best ti ca ret te mel li bir dün ya dü ze ni ne yö ne lik or tak bir ta ah hü dü te mel alan ger çek an lam da özel bir iliþ ki den ya rar lan dý lar. Bu ça ba çer çe ve sin de, Bri tan ya, ABD nin en sa dýk, gü ve ni lir, ba ðým lý ve et kin müt te fi ki ol du ve her iki ül ke bu iliþ ki den cid di an lam da fay da sað la dý lar. Kü re sel ro lü nü sür dü rür ken ABD nin Bir le þik Kral lýk gi bi dün ya stan dar dýn da is tih ba rat hiz me ti su nan bir or ta ðý var. Bir le þik Kral lýk, kü çük an cak hay li muk te dir bir or du sa hi bi olup, rüþ tü nü is pat la - mýþ özel kuv vet le ri var. Ay rý ca, ge niþ le til miþ cay dý - rý cý lý ðý ko ru ma ya yar dým cý olan nük le er si lah la ra sa hip bir müt te fik, iþýd ve el Ka ide ye kar þý sa vaþ - ta ki lit bir müt te fik olup, en bü yük ya ban cý ya tý rým - cý ko nu mun da. Was hing ton, Bir le þik Kral lýk üze rin - den, Av ru pa Bir li ði nin ka rar al ma sü re cin de ve kil bir kol tu ða sa hip. Bu na kar þý lýk, Bir le þik Kral lýk ýn ABD nin is tih ba ra tý na, ile ri si lah la ra ve nük le er si - lah tek no lo ji si ne eþ siz bir eri þi mi ve ABD nin dýþ po li ti ka ve gü ven lik po li ti ka sý ya pým sü reç le rin de özel bir sö ze sa hip. Bu iliþ ki, Bir le þik Kral lýk a Was hing ton nez din de ay rý ca lýk lý bir ko num sað la - ma dý; da ha zi ya de dün ya sah ne sin de ABD nin nü - fu zu nun aðýr lý ðý se be biy le Brük sel nez din de kýs ka - ný lan bir say gý ka zan ma sý na yol aç tý. Bir le þik Kral lýk ay rý ca ABD den yo ðun mik tar da doð ru dan ya ban cý ya tý rým aký þýn dan da ya rar la ný yor. Was hing - ton ve lon dra, kar þý lýk lý çý kar lar ve de ðer le ri te mel alan, eþ siz bir or tak lý ðý da pay la þý yor lar. Bu nun la bir lik te, geç ti ði miz se ne Bir le þik Krallýk ýn AB den ay rýl ma ka ra rý Bre xit- ve ABD Baþ - ka ný Do nald J. trump ýn se çil me si gi bi çif te ha ki - kat, bu özel iliþ ki yi bir yol ay rý mý na ge tir di. Ön ce lik le, trump ve Bir le þik Kral lýk Baþ ba ka ný the re sa May in Bir leþ miþ Mil let ler ve NA to gi bi çok-ta raf lý ku rum lar ve ulus la ra ra sý hu ku ka yö ne lik bir ta ah hüt ve uyum lu bir stra te jik gö rü nüm pay laþ - ma dýk la rý ar týk net leþ ti. Bir le þik Kral lýk ýn es ki baþ - ba ka ný tony Bla ir ýn es ki ge nel kur may baþ ka ný Jo - nat han Po well ýn ký sa sü re ön ce yaz dý ðý gi bi: Bri tan ya nýn bir yüz yý lý aþ kýn sü re dir kork tu ðu þey yer li le rin hak ve çý kar la rý ný ko ru yan, ko ru ma cý ve tec rit ten ya na bir ABD Baþ ka ný- en so nun da ba þý na gel di. (1) Ýkin ci ola rak, hem trump hem de May, kar þý lýk lý hü kü met le ri nin li der kad ro su kar þý sýn da cid di mey dan oku ma lar la kar þý kar þý ya bu lu nu yor - lar. trump ýn Be yaz Sa ra yý, trump ýn baþ kan lýk kam pan ya sý ve rus is tih ba ra tý ara sýn da ki ola sý giz li an laþ ma ve Baþ kan ýn biz zat ken di si nin yar gý yý et k- i si al tý na al ma ola sý lý ðý ko nu la rýn da Kon gre ve ABD Ada let Ba kan lý ðý nýn bir çok so ruþ tur ma sýn da ça mu - ra bat mýþ du rum da. Bu sü re gi den kriz, yö ne ti min si - ya si açý dan çö zül me si ve ya gö re vi kö tü ye kul lan ma suç la ma sý ola sý lý ðý na da ir spe kü las yon la rý ar týr dý. Be yaz Sa ray üze rin de sü re gi den bu kuþ ku bu lu tu - nun bir so nu cu ola rak trump ve cum hu ri yet çi le rin ço ðun luk ta ol du ðu Kon gre, kay da de ðer her han gi bir þe yi ba þar ma da zor la ný yor. Öte yan dan, Bri tan - ya nýn en son 8 Ha zi ran da ger çek le þen ge nel se çim so nuç la rý - Bre xit gö rüþ me le ri sý ra sýn da May in si - ya si yet ki le ri ni güç len dir me gi ri þi mi ola rak bir er - ken se çim ya pýl mýþ tý- ken di si nin si ya si oto ri te si ne cid di an lam da ha sar ver di, onu ký sa sü re li ola bi le - cek tür den, ký rýl gan bir azýn lýk hü kü me ti nin ba þýn da bý rak tý. Hem ABD hem Bri tan ya hü kü met le rin de ki si ya si de ðiþ ken lik or ta mý nýn so nu cu, her iki hü kü - me tin nü fu zu nu et kin þe kil de azal tan za yýf bir li der kad ro ve di ðer ku rum ve hü kü met le rin de bu boþ lu - ðu dol dur ma sý þek lin de or ta ya çýk tý. Üçün cü ola rak, hem ABD hem de Bir le þik Krallýk hü kü met le ri, ken di çý kar la rý na, Av ru pa da ki nü - fuz la rý na ve özel iliþ ki le ri ne za rar ve ren dýþ po li ti ka - lar iz le me ye ka rar lý gö rü nü yor lar. trump ýn ABD nin NA to müt te fik le ri nin ko lek tif sa vun ma - sý na yö ne lik ta ah hü dü nü ve ABD yi Pa ris ik lim de - ði þik li ði an laþ ma sýn dan çek me ka ra rý na da ir sü rek li yap tý ðý ke li me oyun la rý, Al man Þan söl ye An ge la Mer kel in, Av ru pa ül ke le ri nin ge le cek le ri ve Av ru - pa lý lar ola rak ken di ka de ri miz için ken di baþ la rý na mü ca de le et me le ri ge rek ti ði so nu cu na var ma sý na yol aç tý. (2) Bir le þik Kral lýk açý sýn dan May hü kü - me ti nin Bre xit ko nu sun da ki ka rar lý lý ðý ný sür dür me - si, Bri tan ya nýn ký ta üze rin de ki et ki si nin cid di an - lam da azal ma sý na yol aç tý. Bu ise, kar þý lý ðýn da, ABD nin Av ru pa üze rin de ki et ki si ni azal tý yor ve özel iliþ ki nin de ðe ri ni bir þe kil de çü rü tü yor. Bir le þik Kral lýk, NA to ya yö ne lik ta ah hü dü nü güç len dir - mek su re tiy le AB de ki yok lu ðu nu bir öl çü de te la fi et me yi um du. Bu nun la bir lik te, Av ru pa, ABD nin ge ri çe kil me si kar þý sýn da bir gü ven ce ola rak AB ye ko lek tif gü ven li ði için bel bað la dýk ça, Bri tan ya kendi si ni da ha izo le hal de bul du. chat ham Ho use ta araþ týr ma gö rev li si olan tho mas Hai nes in ký sa sü re ön ce var dý ðý so nu ca gö re: Bu, lon dra nýn þu an ki je opo li tik ger çek li ði dir: Ar týk or tak bir dün ya gö rü - þü pay laþ ma dý ðý, yoz la þan bir Ame ri kan yö ne ti mi ile yol la rý ný ayýr ma ya ça lýþ tý ðý, hüs ran do lu bir Av - ru pa ara sýn da ka la kal mýþ du rum da. (3) At lan tik in her iki ya ka sýn da ki po pü list is yan la ra rað men, özel iliþ ki bir çok açý dan bu gün hiç ol ma dý ðý ka dar de ðer - li. Hem Baþ kan trump hem de Baþ ba kan May, söy - lem le rin de bu nun öne mi ni ye ni den ifa de et ti ler; An - cak hiç bi ri si, yer li le rin hak ve çý kar la rý ný ko ru ma ya dö nük dar kap sam lý gün dem le rin den ka çýn mak ve bu iliþ ki ye bu gü nün gi de rek da ha çok-de ðer li ve de - ðiþ ken ulus la ra ra sý or ta mý na ye ni bir içe rik ka zan - dýr mak için ge re ken tür den si ya si ser ma ye ye ya tý - rým ya pa cak du rum da de ðil. Muh te me len bu özel iliþ ki yi sür dür me gö re vi, At lan tik in her iki ya ka sýn - da hü kü me tin için de ve dý þýn da olan la ra ka la cak is - tih ba rat ta, or du da, dip lo ma tik çev re ler de ve ulus la ra - ra sý fi nans ve iþ dün ya sýn da. Bu ra por, bu iliþ ki nin te mel un sur la rý ný göz den ge çi ri yor ve trump ve May yö ne tim le ri ne ABD ve Bir le þik Kral lýk ara sýn da ki özel iliþ ki yi ulus la ra ra sý is tik rar ge re ði can lan dýr ma - ya ve do la yý sýy la her iki ül ke nin kar þý lýk lý çý kar la rý na hiz met et me ye yö ne lik öne ri ler su nu yor. Özel Ýliþ ki ne dir? Özel iliþ ki yi ta ným la mak ko lay de ðil. De rin le me - si ne çö züm le ne cek ve ya ana liz edi le cek bir ant laþ - ma da de ðil. ABD ve Bir le þik Kral lýk ara sýn da ki bu nev-i þah sý na mün ha sýr iliþ ki bi çi mi nin de rin kök le - ri var ve her iki ül ke ye de hiz met edi yor. ABD nin 1890 lý yýl la rýn ba þýn da Bri tan ya nez din de ki bü yü - kel çi si, Bri tan ya ve ABD nin bi zim kur ma dý ðý mýz ve bi zim ký ra ma ya ca ðý mýz bir bað ile bir bir le ri ne bað lan dýk la rý ný, ay ný kut sal öz gür lük mis yo nu nun or - tak ba kan la rý ol du ðu mu zu söy le di. Bu nun la bir lik te, eðer iki ulus or tak bir kut sal mis yon pay la þý yor lar - sa, ay ný za man da bu mis yo nu uy gu la ma bi çi mi ko nu - sun da da gö rüþ ay rý lý ðý na dü þe bi li yor lar. ABD Baþ - ka ný Ge or ge W. Bush un Ku zey Ýr lan da özel el çi si Bü yü kel çi Mitc hell re iss, þöy le yaz mýþ tý: Gö rüþ ay - rý lý ðý na düþ mek, bir bi ri miz le tut ku lu, sa mi mi ve var gü cü müz le tar týþ mak, ar dýn dan da par ça la rý bü tün leþ - ti rip, öf ke mi zi ar dý mýz da bý ra kýp yo lu mu za bir lik te de vam et mek bu da iliþ ki yi özel ký lý yor ve ni çin ge - liþ ti ði ni açýk lý yor- bi zim ye te ne ði miz dir. (5) Bir kaç yýl ön ce, ABD es ki Baþ ka ný Ge or ge H. W. Bush, özel iliþ ki yi bu yüz yý lýn tüm dik ta tör le ri nin üze rin de he lak ol duk la rý ka ya ola rak ta ným la dý (6), müt te fik le rin yir min ci yüz yýl da Na zizm ve Ko mü - nizm le mü ca de le de oy na dýk la rý or tak ro le atýf ta bu - lun du. lon dra ve Was hing ton ara sýn da or tak dün ya gö rüþ le ri ne za rar ve ren teh dit ler le mü ca de le et mek üze re va rý lan bu eþ siz iþ bir li ði dü ze yi, So ðuk Sa - vaþ ýn öte sin de de de vam et ti. Ýki ulus, hem NA to hem de AB yi ge niþ let mek üze re bir lik te ya kýn plan ça lýþ tý lar. New York ve Was hing ton, Dc de 11 ey - lül 2001 gü nü ya þa nan te rör sal dý rý la rýn dan bu ya na, Bri tan ya, te rör le mü ca de le de ki lit bir müt te fik ol - du. Bri tan ya lý güç ler, ABD li bir lik le re Af ga nis - tan da ta li ban ý, irak ta Sad dam Hü se yin i, lib - ya da Mu am mer Kad da fi yi de vir me de yar dým cý ol du lar. Bu na ek ola rak, Bir le þik Kral lýk Özel Güçle ri ve is tih ba rat hiz met le ri, irak, lib ya, Af ga nis tan, Ye men ve Do ðu Af ri ka da ki te rör le mü ca de le ça ba - la rý na önem li kat ký lar da bu lun du lar. Bri tan ya ve ABD de 1940 lý yýl lar dan be ri ve So ðuk Sa vaþ bo - yun ca nük le er si lah la rýn kon tro lün de or tak ol du lar ve Bir leþ miþ Mil let ler Gü ven lik Kon se yi nde ki di - ðer da imi üye ler ve Al man ya ile bir lik te, Ýran la nük le er bir si lah an laþ ma sý ný ba þa rý lý bir þe kil de mü - za ke re et ti ler. Bu, çar pý cý bir iþ bir li ði si ci li dir. ulus la ra ra sý iþ bir li ði, ABD ve Bir le þik Kral lýk ile sý nýr lý de ðil ken, bu özel it ti fa kýn ken di ne has ni te li - ði, açýk, de mok ra tik, ku ral-te mel li bir dün ya dü ze - ni ne da ir or tak bir viz yo nu te mel al mak ta dýr hem Do nald trump ý hem de the re sa May i ik ti da ra ge - ti ren po pü list gü dü ler ta ra fýn dan teh dit edi len bir te - mel. Her iki hü kü met de hü kü met le ri nin kar þý lýk lý sis te mi nin si ya si ger çek lik le ri ve bö lün müþ bir seçmen kit le si nin ta lep le ri ne uyum sað la mak zo run da kal dý lar; do la yý sýy la sa de ce po li ti ka la rý de ðil iliþ ki - le ri nin de ne yön de ev ri le ce ði ne da ir pek faz la netlik yok tu. Bir le þik Kral lýk ta May in er ken se çi mi, li der li ði ni gü ven ce al tý na al mak gi bi umu lan so nu cu do ður ma dý. Bri tan ya nýn dýþ po li ti ka sý üze rin de na - sýl bir uzun va de li et ki ola ca ðýn dan ba ðým sýz ola rak, May in tem sil ci ler Mec li si nde par la men ter ço ðun - lu ðu nu kay bet me si, Bri tan ya nýn Av ru pa ile iliþ ki si - ni ye ni den ta ným la ma gi ri þi min de eli ni güç len dir - me ye cek. trump, den ge-de net le me sis te mi nin gü cü nü fark et ti ve bu du rum sa de ce po li ti ka la rý na da ir be lir siz lik ya rat mak la kal ma dý, çe liþ ki li söy - lem le rin so mut po li ti ka ya na sýl dö nü þe ce ði ko nu - sun da yö ne ti mi için de bi le ka fa ka rý þýk lý ðý do ður du. Bu kri tik dö nüm nok ta sýn da, trump ýn po li ti ka si ci li içe rik ten da ha çok re to ri ðe da ya lý olup, ken - di yö ne ti mi için de bir bi ri ne zýt gö rüþ le ri or ta ya çý - ka rý yor. Baþ kan ýn po li ti ka la rýn dan ba zý la rý nýn ada - yýn söy le mi ne zýt düþ tü ðü da ha þim di den net bir þe kil de gö rü lü yor. Her ne ka dar trump NA to yu ka dük ola rak ni te len dir se de, ken di si ay ný za man - da NA to yu önem li bir ku rum ola rak gö rü yor özel lik le de te rör le mü ca de le ko nu sun da. (7) Bu nun so nu cun da, ABD Baþ kan yar dým cý sý Mi ke Pen ce ve sa vun ma Ba ka ný Ja mes Mat tis, ABD nin NA - A BD Sa vun ma Ba ka nı Mat tis, Rus ya ya kar şı ki ev hü kü me ti ni des tek le - me yi sür dü re cek le ri, an cak si lah yar dı mı nın şu aşa ma da gün dem de ol ma dı ğı me sa jı ver di. Ba ğım sız lık kut la ma la rı na mey da na ge len pat la - ma göl ge dü şür dü.tür ki ye'de ki te mas la rı nın ar dın dan Uk ray na'nın Sov yet ler Bir li ği'nden ba ğım sız lı ğı nı ilân et me si nin 26'ın cı yıl dö nü mü tö ren le ri ne ka tı lan ABD Sa vun ma Ba ka nı Ja mes Mat tis, Was hing ton'ın ki ev hü kü me ti ne des te ği - ni sür dü re ce ği ne da ir söz ver di. An cak Mat tis, ki ev'in is te di ği si lah la rın gön de - ri le ce ği ne iliş kin gü ven ce ver me di. Uk ray na Dev let Baş ka nı Pet ro Po ro şen ko ile Per şem be gü nü baş kent ki ev'de yap tı ğı gö rüş me son ra sın da ga ze te ci le rin so ru la rı nı ya nıt la yan Mat tis, ABD'nin Rus ya'nın sal dır gan tu tu mu na kar şı koyma yı sür dü re ce ği nin al tı nı çiz di. Mat tis, Rus ya'yı Uk ray na'nın do ğu sun da ki şidde te son ve ril me si ni he def le yen Minsk An laş ma sı'na uy ma mak la suç la dı. "Rus ya'nın şid det yo luy la ulus la ra ra sı sı nır la rı de ğiş tir mek is te ği ni, ba ğım sız ve öz gür Av ru pa'yı yık mak is te di ği ni bil dik le ri ni be lir ten Mat tis, Rus ya'nın kı - rım'ı il ha kı nın Was hing ton ta ra fın dan ta nın ma dı ğı nı vur gu la dı. Si lah yar dı mı ko nu sun da gü ven ce yok ABD Sa vun ma Ba ka nı Mat tis, Uk ray na'dan ge len tank sa var fü ze si ta le bi ne iliş kin açık la ma lar da da bu lun du. ABD hü kü me ti nin Uk ray na'ya yap tı ğı si lah yar dı mı nın sa vun ma amaç lı olup ol ma dı ğı nın ti tiz lik le in ce len di ği ni ha tır la tan Mat tis, Uk ray na'nın sal dır gan ol ma dı ğı nı, ken di top rak la rı nı sa vun du ğu nu be lirt ti. An cak Mat tis, ta lep edi len si lah la rın gön de ri le ce ği ko nu sun da gü - ven ce ver me di. ABD Baş ka nı Do nald Trump'ın se le fi Ba rack oba ma, Rus - ya'ya kar şı her han gi bir pro vo kas yo nu en gel le mek için, Uk ray na'ya si lah yar - dı mı na onay ver me miş ti. ABD, Uk ray na'ya 2015 yı lın dan be ri yak la şık 640 mil yon eu ro tu ta rın da as ke ri yar dım da bu lun du. Pat la ma da en az 2 ki şi ya ra lan dı Uk ray na'nın Ba ğım sız lık Gü nü tö ren le ri ne Mat tis'in ya nı sı ra ara la rın da Tür ki ye Sa vun ma Ba ka nı nu ret tin Ca nik li'nin de bu lun du ğu ulus la ra ra sı dü - zey de çok sa yı da da vet li ka tıl dı. Baş kent ki ev'de ki tö ren de yak la şık 4 bin 500 or du men su bu ve gü ven lik gö rev li si ge çit yap tı. Ge niş gü ven lik ön lem - le ri nin alın dı ğı kut la ma lar da, yak la şık 7 bin po lis me mu ru gö rev yap tı. Bu na rağ men, as ke ri ge çi din ya pıl dı ğı ye rin ya kın la rın da bir pat la ma nın mey da na gel di ği bil di ril di. Pat la ma da iki ki şi ya ra lan dı. em ni yet yet ki li le ri ta ra fın dan ya pı lan açık la ma da, pat la ma ya "bi lin me yen bir cis min ne den ol du ğu be lir til di. Po lis söz cü sü ta ra fın dan ya pı lan açık la - ma da ise pat la ma nın ho li gan lar ta ra fın dan ger çek leş ti ri len bir ey lem ol du ğu - nun tah min edil di ği kay de dil di. Uk ray na'da ka mu dü ze ni ni bo zan ey lem ler "ho li gan lık ola rak ni te len di ri li yor. Al man Ha ber Ajan sı dpa'nın Uk ray - na'da ki te le viz yon ka nal la rı na da yan dı ra rak ver di ği ha be rin de, pat la yı cı bir mad de nin ha re ket ha lin de ki bir ara ca fır la tıl dı ğı kay de dil di. ( ) AlMAnYAnIn SeSI» ABD den Ukrayna ya Silahsız Destek Sözü «S C h u y L E r F o E r S t E r * r a y r a y m o n d * Dr. Shuy ler fo ers ter, ABD Ha va Kuv vet le ri nden emek li dir ve ABD Ha va Kuv vet le ri Aka de mi si nde ulu sal Gü ven lik Ça lýþ ma la rý ala nýn da Brent Scow croft pro fe sö rü ola rak ders ver miþ tir. Ken di si ha li ha zýr da, gü ven lik po li ti ka sý ve yurt taþ lýk eði ti mi ko nu la rýn da uz man bir da nýþ man lýk þir ke ti olan cgst So lu ti ons ta mü dür dür. co lo ra do Ko le ji nde ders ver mek te ve Ma - saryk Üni ver si te si nde 2017 ilk ba har dö ne min de Sos - yal Ça lýþ ma lar ala nýn da ful bright Üs tün Kür sü sü nde gö rev al mak ta dýr. Dr. ray ray mond es ki bir Bri tan ya - lý dip lo mat týr. Ken di si ha li ha zýr da New York Sto ne rid ge Dev let Üni ver si te si nde Hü kü met ve ta rih profe sö rü dür. Ken di si, West Po int ABD As ke ri Aka de mi - si nde Ký yas la ma lý Si ya set ve ulus la ra ra sý Ýliþ ki ler ala - nýn da mi sa fir pro fe sör ve Pell ulus la ra ra sý Ýliþ ki ler ve Ka mu Po li ti ka sý Mer ke zi nde mi sa fir araþ týr ma cý dýr.

11 turquie Diplomatique eylül Bayer in Monsanto yu Alma Planına AB engeli to nun 5. mad de si ne (bu na gö re, bir müt te fi ke yö - ne lik sal dý rý, tüm müt te fik le re yö ne lik bir sal dý rý sý - dýr) da ir ta ah hü dü nü ye ni den ifa de et mek üze re ter te miz bir say fa aç ma oyu nu oy na dý lar. trump ýn ulus la ra ra sý iliþ ki ler de ki te red düt lü tav - rý, NA to nun da öte si ne ge çi yor. Bir za man lar trump ýn ta ma men ça týþ ma cý söy le min de pa ra bi r- i mi ma ni pü la tö rü ola rak it ham edi len Çin, Ku zey Ko re ile an laþ ma gi ri þim le rin de önem li bir var lýk ha li ni al dý. ABD Yö ne ti mi (çe kim ser bir þe kil de ol - sa da) Ýran ýn (her ne ka dar Yö ne tim için de bu an - laþ ma yý bir ke na ra bý rak mak is te yen ler ha len ol sa da) nük le er an laþ may la uyum lu ol du ðu so nu cu na var dý. (8) Ku zey Ame ri ka Ser best ti ca ret An laþ ma - sý (NAf ta) ba zý un sur la rý bað la mýn da ye ni den mü za ke re edi le cek ; an cak ABD ant laþ ma dan (þim - di lik) çe kil me ye cek. (9) Bu na ek ola rak, bir di zi se - bep ten do la yý iç si ya se tin rus ya nýn ABD de ki se - çim le re mü da ha le et me ye dö nük net gi ri þim le ri üze rin de ki bas ký sý da da hil- trump ýn rus ya dev let baþ ka ný Vla di mir Pu tin in ar zu la rýy la uyum sað la - ma ya dö nük er ken dö nem söy le mi, rus ya ya kar þý da ha sert bir söy lem le hi ne de ðiþ ti. Bu nun la bir lik te, trump yö ne ti mi nin po li ti ka de - ði þim le ri nin, söy le mi nin or ta ya koy du ðun dan da ha kar ma þýk bir si ya si ger çek li ðe ita at ten da ha faz la - sý ný yan sý týp yan sýt ma dý ðý ný za man gös te re cek. trump ýn ko nuþ ma la rý ve twe et le ri sü rek li ola rak ABD ve Bri tan ya nýn in þa et me ye yar dým cý ol du ðu, ku ral-te mel li, ABD nin yön len dir me sin de ki bir li b- e ral dün ya dü ze ni ni kü çüm ser ni te lik te. re to rik ile po li ti ka so nuç la rý ara sýn da ki ko puk lu ða rað men, Baþ kan trump ýn te mel dün ya gö rü þü nün Aday trump ýn kin den fark lý ol du ðu nu gös te ren az sa yý da ka nýt bu lu nu yor. Bu bað lam da, iki hü kü me tin gö rü - nüm le ri ara sýn da en di þe ve ri ci fark lý lýk lar de vam edi yor. Ör ne ðin, hem re to rik hem po li ti ka bað la - mýn da trump ko ru ma cý bi ri si ol ma ya de vam edi yor. Öte yan dan Bre xit ka ra rý nýn, Bri tan ya ta ra fýn dan ser best ti ca ret iliþ ki le ri nin ko þul la rý ný ye ni den ta - ným la ma ya dö nük bir gi ri þim ol du ðu yö nün de ki inan cý terk et mek ye ri ne, Bri tan ya, uzun za man bo - yun ca ser best ti ca ret ve açýk pi ya sa la ra inan dý. Bri tan ya hü kü me ti trump yö ne ti mi nin bir çok po - li ti ka zýt lý ðý ný mem nu ni yet le kar þý lar ken, da ha ge le - nek sel ni te lik te ki dün ya gö rü þü, Pu tin e kar þý koy - ma ka rar lý lý ðý, Çin ile iþ le yen bir or tak lýk kur ma ar zu su ve Ýran nük le er an laþ ma sý nýn ba þa rý sý ný sað - la ma ya dö nük bir ta ah hü dü içer mek te dir. Bri tan ya açý sýn dan NA to te rö rizm le mü ca de le de sa de ce ya - rar lý bir araç de ðil, ay ný za man da gü ven lik po li ti ka - sý nýn ki lit ta þý dýr özel lik le de Bri tan ya nýn þim di AB den çýk ma sýy la bir lik te bu du rum da ha bü yük bir önem ka zan mýþ týr. trump (ve onun yö ne ti mi al - týn da bir çok ki þi) Bir leþ miþ Mil let ler ve Gü ven lik Kon se yi ni bir ayak ba ðý ola rak gö rür ken, onu ge - rek ti ðin de kul la nýp di ðer du rum lar da göz ar dý edip ye te rin ce fon sað la maz ken, Bri tan ya açý sýn dan dün - ya me se le le rin de aðýr lý ðýn dan da ha faz la yer edinme si ni sað la yan kri tik bir me ka niz ma dýr. Ký sa ca sý, ABD ile Bir le þik Kral lýk ýn dün ya gö - rüþ le ri ara sýn da ki fark lar önem li ve si nir bo zu cu dur. Ben zer þe kil de, po li ti ka da ki ba riz ben zer lik ler de, bu iliþ ki nin ka lý cý bir te me li ola rak gü ve nil mez kal - ma yý sür dür mek te dir. Bri tan ya da bir çok ke si min lon dra ya bir ABD baþ ka ný nýn dev let zi ya re ti ni en - gel le me ye dö nük da ha ön ce gö rül me miþ (an cak ba - þa rý sýz olan) gi ri þi mi, Bri tan ya ile ABD ara sýn da ki bu ko puk luk his si nin ne ka dar so mut bir hal al dý - ðý na da ir bir iþa ret tir. re to rik ay rýþ ma lar ara sýn da bir köp rü kur mak ve or tak bir ze min bul mak, iki müt te fik için zor lu ola cak; bu özel iliþ ki nin aþa ðý da - ki un sur la rýn dan her bi ri ne da ir ti tiz ve bil gi len di ril - miþ bir dip lo ma si yü rüt me yi ge rek ti re cek tir. Özel Ýliþ ki nin Al tý te mel un su ru 1. Hu ku kun üs tün lü ðü nü te mel alan bir li be ral dün ya dü ze ni ne da ir or tak bir viz yon Ge le nek sel ola rak, hem ABD hem de Bri tan - ya da ki si ya si elit ler, bir lik te 1945 son ra sýn da kurduk la rý li be ral bir dün ya dü ze ni ne da ir or tak bir viz - yon pay laþ tý lar. Bu te mel dün ya gö rü þü, her iki ül - ke de ki po pü list mil li yet çi li ðin teh di di al týn da. Bri tan ya ve ABD, bir ku ru cu DNA yý pay la þý yor - lar: Ýki ül ke nin hu ku ki ve si ya si sis tem le ri ni des tek - le yen ve dýþ po li ti ka la rý nýn þe kil len me si ne yar dým cý olan or tak bir si ya si dü þün ce ve iç ti hat bi li mi. Her iki ül ke, te mel le ri Mag na car ta ya dek uza nan or tak bir si ya si fel se fe, iç ti hat ve uy gu la ma lar la ge çen yüz yýl la rýn þe kil len dir di ði ba ðým sýz bir yar gý ile des tek le nen bir hu kuk dev le ti kav ra mý ný be nim se - mek te dir. Bu nun so nu cun da, her iki ül ke, ulus la ra - ra sý so run la rýn çö zü mü ne yö ne lik or tak bir prag ma - tik hu kuk yak la þý mý be nim se mek te ve mün fe rit öz gür lük ve in san hak la rý na da ir de rin bir ta ah hüt pay laþ mak ta dýr yýl la rý ara sýn da, ABD ve Bri tan ya, hu kuk-te mel li bir dev le te da ir or tak bir yak la þým be nim se di ler ve bu bað lam da bir ulus la ra - ra sý sa vaþ-son ra sý dü zen kur du lar. Ýþ te bu li be ral dün ya dü ze ni 1945 ten be ri bü yük güç ler ara sýn da ba rý þý ko ru du ve dün ya ça pýn da eþi ben ze ri gö rül - me miþ bir re fa hý müm kün kýl dý. ian Bu ru ma nýn ký sa sü re ön ce yaz dý ðý gi bi: Ýn gi liz-ame ri kan müt te fik ler, öz gür lük, de mok ra si ve ulus la ra ra sý cý lý ðýn son umu - duy du. (10) ABD nin ön ce ki baþ kan la rýn dan frank - lin De la no ro ose velt (fdr) ve Bir le þik Kral lýk ýn es - ki Baþ ba kan la rýn dan Wins ton churc hill (ve on la rýn kar þý lýk lý ha lef le ri, Harry tru man ve cle ment Att lee), bu öz gür lük þam pi yo nu ro lü nün be ra be rin de At lan tik Þar tý nýn il ke le ri te me lin de bi rey sel öz gür lük, de - mok ra tik hü kü met ve hu ku kun üs tün lü ðü nün ya ný sý - ra, Bir leþ miþ Mil let ler ve NA to ha li ni ala cak olan ye - ni ulus la ra ra sý ör güt le rin gü ven ce si al týn da ki ulus la ra ra sý ba rýþ) ye ni bir dün ya dü ze ni in þa edil me si gö re vi ni ge tir di ði ni an la dý. Ge nel lik le unu tu lan þey ise, churc hill in ve ki li ve Ýþ çi Par ti si li de ri Att lee nin ýs ra rý üze ri ne, At lan tik Þar tý nýn içe ri si ne eko no mik ada let il ke si nin de ek - len me si dir. Bu na gö re, sa vaþ-son ra sý dün ya, ser best ti ca re ti te mel al ma lý; iyi leþ ti ril miþ ça lýþ ma standart la rý, eko no mik iler le me ve her kes için sos yal gü ven lik ile ahenk li bir hal al ma lý. (11) Bri tan ya ve ABD, bir Key nez yen Ye ni An laþ ma nýn bas kýn gel me si ni is te di ler. Bu amaç doð rul tu sun da da, At - lan tik in her iki ya ka sýn dan li der ler, ulus la ra ra sý Pa - ra fo nu nu (imf), Dün ya Ban ka sý ný, Mars hall Pla - ný ný ve ti ca ret ve ta ri fe le re da ir Ge nel An laþ ma yý ya rat tý lar. Ay ný za man da, Av ru pa bü tün leþ me si il ke - si ni des tek le di ler. Bu ku rum ve po li ti ka lar, sa vaþson ra sý dün ya da on mil yon lar ca ki þi için da ha ön ce eþi ben ze ri gö rül me miþ bir re fah ya rat tý ve 1920 li ve 1930 lu yýl la rýn kor kunç so nuç lar do ðu ran eko - 5 göz ler ku lü bün de Ka na da, Avus tral ya ve Ye ni Ze lan da yý içer di. Bri tan ya nýn Giz li Ýs tih ba rat Ser - vi si nin (Mi6) cia açý sýn dan bir mo del sun ma sý gi - bi, Bri tan ya nýn þif re ký rý cý la rý da (GcHq) ABD ulu sal Gü ven lik Ajan sý NSA nýn ku ru lu þu na il ham kay na ðý ol du. Ben zer þe kil de, ABD fe de ral So ruþ - tur ma Bü ro su fbi Ve Bri tan ya nýn Giz li Ser vi si (Mi5) kar þý-is tih ba rat ko nu sun da sý ra dý þý þe kil de ya kýn ve iþ bir li ði ne da ya lý bir iliþ ki den fay da lan dý. Güç lü bir ya sal çer çe ve içe ri sin de ve da ha ge niþ çap lý 5 göz ler að için de fa ali yet te bu lu nan NSA/GcHq, cia/mi6 ve fbi/mi5 is tih ba rat top la - ma ve pay laþ ma iliþ ki le ri, Ba tý lý gü ven lik açý sýn dan el zem ol ma ya de vam edi yor. Baþ kan Do nald trump ýn ABD is tih ba rat top lu lu - ðu na yö ne lik ser gi le di ði kü çüm se yen ta výr, nev-i þah sý na mün ha sýr ABD-Bir le þik Kral lýk ve Beþ Göz ler is tih ba rat iliþ ki le ri nin de ðe ri ni teh dit edi - yor. Wins ton churc hill bir za man lar Bri tan ya nýn Giz li Ýs tih ba rat Ser vi si nin (SiS) baþ ka her han gi bir ül ke den, ar ka daþ ve ya düþ man dan da ha önem li so nuç lar el de et ti ði ni yaz mýþ tý. (13) Öv gü sü bu gün ha len ge çer li. Bri tan ya nýn SiS ve GcHq su, cia ve NSA nýn ABD baþ kan la rý nýn dün ya ya ba ký þýn da - ki kör nok ta la rý, ki lit gü ven lik teh dit le ri ne da ir doð - ru, za ma nýn da ve iþ le me ye uy gun is tih ba rat ver mek su re tiy le dol dur ma sý na sü rek li yar dým cý ol du. Bu nu ya par ken, fark lý bir yak la þým dan ta ze iç gö rü ler sun mak su re tiy le ABD is tih ba rat top lu lu ðu için de ki tar týþ ma yý bes le me ye yar dým cý ol du lar. Bu nun la birlik te, trump, is tih ba rat top lu lu ðu nu kö tü le di ve sa - de ce çe kim ser bir þe kil de tav si ye le re ku lak ver di. (14) trump ýn Ba sýn Müs te þa rý Se an Spi cer, Bri tan - ya is tih ba ra tý nýn trump to wer a din le me ci ha zý yer leþ tir di ði ne da ir te mel siz suç la ma lar da bu lun du. (15) Da ha sý, trump, rus ya Dý þiþ le ri Ba ka ný Ser gey lav rov a, iþýd in bir komp lo su na da ir Ýs ra il ta ra - fýn dan ABD ye su nu lan çok giz li is tih ba rat bil gi le - ri ni açýk la dý. (16) Müt te fik ler ara sýn da bu þe kil de gü ven ih la li, ABD nin is tih ba rat or tak la rý üze rin de po tan si yel ola rak so ðu tu cu bir et ki ya rat tý. (17) Bu or tam da, Bri tan ya is tih ba ra tý ve ya 5 göz ler çer çe - ve si için de ðer le ri ni ka nýt la mak için da ha az fýr sat ve ABD is tih ba rat ajans la rýy la iþ bir li ðin de po tan si - yel ola rak da ha faz la sus kun luk fýr sa tý söz ko nu su ola cak. eðer ABD is tih ba rat or tak la rý Was hing - ton da ki kao tik bir po li ti ka ay gý tý ile iþ bir li ðin de ted bir li dav ra nýr sa, bu du ru mun Ba tý nýn gü ven li ði üze rin de çok yý ký cý et ki ler do ðu ra cak. Her ne ka dar Bre xit in NSA/GcHq ve cia/mi6 iliþ ki le ri ni et ki le me me si ge rek se de, Mi5 in Av ru - pa lý is tih ba rat-kar þý tý or tak la rýy la iliþ ki le ri ni za yýf - lat ma po tan si ye li var. Her ne ka dar Manc hes ter ve lon dra te rö rist plan la rý ný en gel le ye me me si ne da ir son dö nem eleþ ti ri le re rað men, Mi5, iç gün de me odak lý ha ri ka bir is tih ba rat ajan sý dýr, muh te me len dün ya nýn en iyi si dir. Mi5 ken di ba þý na çok önem li bir or tak iken, ABD açý sýn dan de ðe ri nin önem li bir kýs mý, ki lit AB or tak la rýn dan ola sý te rö rist gi ri þim - ler hak kýn da azar azar top la dý ðý is tih ba ra tý na da - yan mak ta dýr. Av ru pa nýn or tak is tih ba ra tý na tam eri þim den ko pan Mi5, sa de ce ABD de ðil Av ru - pa nýn da, Pa ris, Ni ce, Brük sel, Ýs tan bul, Manc hes - ter ve lon dra da iþýd in son dö nem de ki te rö rist sal dý rý la rý nýn AB-için de da ha ya kýn ve da ha et kin bir is tih ba rat pay la þý mý na olan ih ti ya cý ser gi le di ði bir or tam da, da ha ya kýn te rör le mü ca de le ça ba la rý açý sýn dan da ha az de ðe re sa hip tir. Do la yý sýy la Britan ya nýn AB ile Bre xit mü za ke re le ri, Mi5 in AB üye le riy le is tih ba rat pay la þý mý pro to kol le ri ni ko ru - ma ya ve müm kün se güç len dir me ye en yük sek ön - ce li ði ver me si ge re ki yor. Bir le þik Kral lýk-ab ara - sýn da güç lü bir is tih ba rat pay la þý mý, sa de ce AB üye le ri ne de ðil, Bir le þik Kral lýk ve do la yý sýy la ABD ye fay da sað la ya cak; ABD-Bir le þik Kral lýk iliþ ki le ri nin bir ni ren gi nok ta sý ný ko ru ya cak. 3. Güç lü bir as ke ri or tak lýk ABD ile Bir le þik Kral lýk ara sýn da as ke ri or tak - lýk güç lü ka lý yor; an cak son otuz yýl da Bri tan - ya nýn ye te nek le ri ni eroz yo na uð ra tan bü yük çap - lý sa vun ma ký sýt la ma la rýy la teh dit edi li yor. ABD ise, ay ný otuz yýl lýk dö nem de, sa vun ma ala nýn da cid di mik tar da ya tý rým la rý sür dür dü. devamı 12 de no mik ve fi nan sal ha ta la rý nýn yi ne len me si ni ön le di. Bri tan ya yý Bre xit e yö nel ten ve trump ý Be yaz Sa ray a ge ti ren po pü list mil li yet çi lik, bu Ýkin ci Dün ya Sa va þý son ra sý ka dim viz yon dan bir çe kil me an la mý na ge li yor. Her ne ka dar trump da May de di ðer le ri ni Ame ri ka Ön ce Ge lir yak la þý mý nýn Ame ri ka tek Ba þý na dýr an la mý na gel me di ði ve ya Kü re sel Bri tan ya nýn Av ru pa yý dýþ la ma dý ðý ko - nu sun da tes kin et me ye ça lýþ sa da, yer li hal kýn çý kar - la rý ný ko ru ma ya yö ne len ve bu po li ti ka la rý ta lep eden po pü ler güç ler, Pax Ame ri ca na nýn ve ya Av ru - pa en teg ras yo nu nun te mel le ri ni ko ru ma ko nu sun da pek olum lu bir yak la þým ser gi le me mek te dir. Bu yý - lýn ba þýn da trump ýn Be yaz Sa ray da ki baþ stra te ji uz ma ný Ste ve Ban non, Mu ha fa za kar Si ya si ey lem Kon fe ran sý nda ki (cpac) ka la ba lý ða eko no mik mil li yet çi lik te ma lý bir ko nuþ ma yap tý, kü re sel leþ - me nin an ti te zi ni sa vun du (12). trump ve Bre xit in mi ma rý Ni gel fa ra ge, fa ra ge ýn cpac da ki ay ný top lan tý da or ta ya çýk ma sýn dan son ra bir ak þam ye - me ði ye di ler. Pe ki bu özel iliþ ki de ger çek mu ha tap - lar kim ler ola cak? trump ve May mi? Ký dem li ba - kan lýk sek re ter le ri mi? Ký dem li dip lo mat lar mý? Ký dem li ko mu tan lar mý? trump ýn ký dem li da nýþ - ma ný Ste ve Ban non ve ya da ma dý Ja red Kush ner ve fa ra ge mý? At lan tik in her iki ya ka sýn da ki göz lem - ci le rin, ABD ve Bir le þik Kral lýk li der le ri ara sýn da her han gi bir or tak viz yo nun sür dü rü le bi lir li ði ne da ir þüp he ci ol ma la rý için ze min mü sa it; ke za ulu sal düz lem de ki si ya si güç le rin twit ter hý zýy la sü re ci der hal de ðiþ ti re bi le ce ði nin far kýn da lar. Hem Was h- ing ton hem lon dra da ki si ya si de ðiþ ken lik or ta mýn - da, ABD-Bir le þik Kral lýk ýn or tak çý kar alan la rýn da üst dü zey po li ti ka ko or di nas yo nu na az rast la ný yor. 2. Ýs tih ba rat ala nýn da eþ siz bir iþ bir li ði ABD-Bir le þik Kral lýk ara sýn da ki eþ siz iliþ ki, her iki ulu sa ve on la rýn müt te fik le ri ne ya rar sað la dý; an - cak trump ABD is tih ba rat top lu lu ðu na yö ne lik ifa - de et ti ði gü ven siz li ði ve Bre xit in so nuç la rý, de ðe ri - ni azal ta bi lir. Ýkin ci Dün ya Sa va þý sý ra sýn da, ro ose velt ve churc hill, is tih ba rat top la ma ve paylaþ ma ko nu sun da eþ siz bir or tak lýk kur du lar ve bu or tak lýk, bir di zi ku rum ve is ti þa ri iliþ ki ler aðý ile ayak ta du ru yor. Sa vaþ sý ra sýn da ABD-Bir le þik Krallýk Gi ze mi þif re-ký rý cý pro je si, bu or tak lý ðýn meþ hur bir ör ne ði olup, sa de ce te rör le mü ca de le de ðil bir - çok kü re sel gü ven lik ala ný ný çöz mek ko nu sun da sýr ola rak kal ma ya de vam et ti. Bu dü zen le me le rin kal - bin de, 1947 yý lýn da ABD-Bir le þik Kral lýk ara sýn da - ki is tih ba rat an laþ ma la rý yer alý yor ve bu an laþ ma lar, A B ko mis yo nu Al man kim ya cı lık trös tü Ba yer'in Ame ri kan bi yo tek no lo ji hol din gi Mon san to'yu sa tın al ma pla nı na kar şı çe kin ce bil dir di. Plan re ka - bet il ke le ri açı sın dan mer cek al tı na alı na cak. Av ru pa ko mis yo nu, Al man kim ya de vi Ba yer'in Ame ri kan bi yo tek no lo ji hol din gi Mon san to'yu sa tın al ma plan la rı kar şı sın da çe kin ce be lir te rek, bir leş me nin sek tör de ki re ka be te ola sı et k- i le ri ni da ha ay rın tı lı bir şe kil de in ce le me ka ra rı al dı. AB ko mis yo nu'nun re ka bet ten so rum lu üye si Mar gret he Ves ta ger, Ba yer ve Mon san to'nun bir leş me si nin ba zı alan lar da re ka be ti za yıf la ta ca ğın dan en di şe edil - di ği ni açık la dı. ko mis yon bu dev ral ma sü re ci so nu cun da ha şe re ilaç la rı ala nın da, özel lik le seb ze, kol za ve pa mu ğu kap sa yan to hum cu luk ta, ay rı ca bit ki le rin ebatla rı ya da ha şa rat lar ve has ta lık la ra kar şı di renç le ri ni gös te ren ta rım sal ni te lik le - ri ne iliş kin re ka bet te sı nır la ma ge ti re ce ğin den en di şe et ti ği ni bil dir di. AB ko mis yo nu ay rı ca Ba yer ile Mon san to'nun ha şe re ilaç la rı nı ve to hum luk la - rı di ji tal ta rım tek no lo lo ji si ni kul la na rak tek el de top la ma sı nın ve çift çi le rin ih ti - ya cı na uy gun da nış ma hiz me ti ver me le ri nin bu alan da ki ra kip iş let me le rin çif çi le - re ulaş ma la rı nı zor laş tı ra ca ğı gö rü şü nü de sa vu nu yor. Av ru pa ko mis yo nu'nun re ka bet ten so rum lu üye si Mar gret he Ves ta ger "Zi rai to hum la rın ve ha şe re ilaç la rı nın hem çift çi ler hem de tü ke ti ci açı sın dan çok önem li ol du ğu na dik kat çek ti ve "Çift çi le rin ye ni ürün le re, yük sek ka li te ye ula şa bil me le ri ve ürün le ri re ka bet et me ye el ve riş li fi yat la ra sa tın ala bil me le ri için bi zim bu pi ya sa - lar da sağ lam bir re ka bet or ta mı nı ga ran ti et me miz ge rek li di ye ko nuş tu. Ba yer dün ya nın en bü yü ğü ol mak is ti yor Al man ya'nın le ver ku sen ken tin de ki kim ya cı lık trös tü Ba yer, Ame ri kan bi yo tek - no lo ji hol din gi Mon san to'yu yak la şık 66 mil yar do la ra sa tın ala rak ta rım ilaç la rı ve to hum cu luk sek tö rün de dün ya nın en bü yü ğü ol ma yı he def li yor. AB ko mis yo nu ise bu sa tın al ma pro se dü rü nü da ha de tay lı in ce le mek is te di ği ni açık la dı. ko mis yo nun in ce le me ça lış ma la rı ve bu ko nu da ve re ce ği ni hai ka rar için 8 ocak 2018'e ka dar za ma nı bu lu nu yor. Ba yer, AB ko mis yo nu'nun ge niş çap lı in ce le me ya pa ca ğı açık la - ma sı na, pla nın de va sa hac mi ne de niy le böy le bir tep ki yi za ten bek le di ği ya nı tı nı ver di ve dev ral ma iş lem le ri ni bu yı lın so nu na ka dar so nuç lan dır mak ta ka rar lı ol du - ğu nu du yur du. Ba yer ve Mon san to Tem muz ayı nın so nun da AB ko mis yo nu'nun çe kin ce le ri ni gi der mek üze re ba zı ta viz ler de bu lun muş lar dı. An cak AB ko mis yo nu ya pı lan açık la ma la rın "cid di kuş ku la rı" gi der me de et ki li ola ma dı ğı nı bil dir miş ti. Çev re ci ler de te kel leş me ye kar şı Bu ara da çev re ku ru luş la rı da pi ya sa da te kel leş me ye gi di le ce ği en di şe siy le iki hol din gin bir leş me si nin ya sak lan ma sı nı ta lep edi yor lar. Dün ya Do ğa yı ko ru ma Vak fı (WWF) AB ko mis yo nu'nun bu yön de ki gi ri şi mi ni tem kin li bir iyim ser lik le kar şı la dı ğı nı be lir te rek, "kü re sel gı da te mi na tı gi bi ge le ce ği il gi len di ren önem li bir ko nu da mün fe rit hol ding le rin pi ya sa ya aşı rı de re ce de ha kim ol ma sı na ve gü cü tek el de top la ma la rı na izin ve ril me me si ge rek ti ği" gö rü şü nü sa vun du. (dw )

12 12 eylül 2017 turquie Diplomatique ÖZ e l I l I Ş k I n I n T e M e l ABD-Birleşik Krallık Arasındaki Özel İlişki Baştarafı 11. sayfada ABD-Bir le þik Kral lýk ara sýn da uzun erim li as ke ri iliþ ki nin geç mi - þi, Ýkin ci Dün ya Sa va þý na dek uzan mak ta dýr ve li be ral dün ya dü ze - ni nin sa vu nul ma sýn da ABD ile bir lik te Bri tan ya nýn ka nýt lan mýþ ye - te nek le ri ne ve Bri tan ya baþ ba kan la rý nýn bu nu kul lan ma ya da ir si ya si ira de si ne- bað lý dýr. Ýlk ba ký þa or du lar ara sýn da ki iliþ ki iyi gö - zü kü yor; Ýkin ci Dün ya Sa va þý ndan bu ya na en ya kýn ko nu mun da. Ku veyt in ba ðým sýz lý ðý na ka vuþ tu rul ma sý için irak a yö ne lik 1991 yý lýn da ki sa vaþ tan bu ya na ABD ve Bri tan ya si lah lý kuv vet le ri, ne - re dey se dur du rak bil me den or tak ra kip le re kar þý bir bir le riy le ay ný saf ta mü ca de le et ti ler ve çok bü yük bir et ki el de et ti ler. Bu nun la birlik te, yýl dan yý la sa vun ma ala nýn da ki ký sýt la ma lar, Bri tan ya nýn 1990 lý yýl lar dan bu ya na as ke ri ye te nek le ri ni za yýf lat tý. Bu eði lim, Bir le þik Kral lýk ýn es ki baþ ba ka ný Da vid ca me ron hü kü me ti nin ma - li ke mer sýk ma ted bir le riy le da ha da hýz ka zan dý ve the re sa May hü kü me ti ta ra fýn dan he nüz bo zul ma dý. Özel as ke ri iliþ ki nin ikin ci kýs mýn da, Bri tan ya baþ ba kan la rý nýn as ke - ri güç kul la ný mýn da ABD ye ka týl ma ar zu su yer alý yor. Bir le þik Krallýk ýn es ki baþ ba ka ný Ha rold Wil son ýn Bri tan ya bir lik le ri ni Vi et - nam da ki ABD müt te fik le ri ni des tek le mek üze re gön der me ko nu sun da ki is tek siz li ði ha ri cin de, Bri tan ya nýn Att lee den ca me - ron a dek baþ ba kan la rý, ABD ön cü lü ðün de ki gö nül lü ler koa lis yo nu - nun ko mü nist Ku zey Ko re, Sad dam Hü se yin in irak ý ve ya el Ka ide ve iþýd gi bi te rö rist grup lar gi bi ge niþ yel pa ze de ki düþ man la ra kar þý ABD baþ kan la rý ara sýn da ki mua dil le ri ne ka týl ma ya gö nül lü ol du lar. Do nald trump, Su ri ye ve irak ta iþýd e kar þý as ke ri ey lem le ri þiddet len dir me sö zü ver di ve muh te me len Bri tan ya nýn da ona ka týl ma sý - ný bek le ye cek. (18) the re sa May, bu ko nu da hem fi kir ola bi lir; an cak Bri tan ya nýn aza lan as ke ri ye te nek le ri ve 2003 yý lýn da ki irak Sa va - þý na Bri tan ya nýn ka týl ma sý nýn si ya si so nuç la rý nýn de vam et me si gi bi ger çek lik ler le yüz leþ me si ge re ke cek. Bu gün Bri tan ya or du su ndan ge ri ye sa de ce on pi ya de ala yý ve iki tank ala yý kal dý lý yýl lar da 36 sa vaþ ge mi sin den olu þan bir des tro yer-fir ka teyn gü cü ne sa hip olan Kra li yet Do nan ma sý nýn elin de þim di sa de ce on se kiz ta ne var. Da ha sý, Bri tan ya nýn mo dern ta ri hin de ilk kez Kra li yet Do nan ma sý nýn elin de hiç bir uçak ge mi si kal ma dý; Kra li çe eli za beth sý ný fý si pa riþ edi len iki ta þý yý cý nýn da önü müz de ki bir kaç yýl içe ri sin de gel me si bek le ni yor. Kra li yet Ha va Kuv vet le ri, on adet sal dý rý fi lo sun dan iba ret kal dý. oecd ve di ðer say gýn ma kam la rýn inan cý na gö re, Bre xit þa yet Bri tan - ya eko no mi si ni imf ka dar et ki ler se, Bir le þik Kral lýk, the re sa May in yap mak is te di ði ni söy le di ði gi bi sa vun ma sis te mi ni ye ni den in þa da ye - ter li kay nak la ra sa hip ol ma ya bi lir. Bri tan ya nýn ABD nez din de ki en say gýn bü yü kel çi le rin den bi ri olan lord ren wick in yaz dý ðý gi bi, eðer Bri tan ya ABD nin ulu sal gü ven lik po li ti ka sý ný et ki le mek is ti yor sa, is - ti þa re nin be de li, ka tý lým dýr. (19) eðer Bir le þik Kral lýk sa vun ma ký sýt - la ma la rý ný ter ci ne çe vir mez ise, tam ola rak is ti þa re edil me hak ký ný ka - za na cak dü zey de ABD ön cü lü ðün de ki ope ras yon la ra kat ký da bu lun mak için ye te rin ce as ke ri ye te ne ðe sa hip ol ma ya cak týr. ABD ise, ken di açý sýn dan, eðer bu ope ras yon la ra ka tý lý mý nýn se bep ol du ðu her han gi bir si ya si fýr tý na yý din dir mek için Bir le þik Kral lýk ý ik na et me yi umu yor sa, as ke ri ope ras yon la rý baþ lat ma da ye ter li bir ký - sýt la ma ge tir me so rum lu lu ðu na sa hip tir. Bu bað lam da, 2003 yý lýn da ki irak Sa va þý nýn göl ge si uzun bir böl ge olup, geç ti ði miz se ne Bri tan - ya nýn irak sa va þý sý ra sýn da Bri tan ya po li ti ka sý na da ir ( ) (20) chil cot so ruþ tur ma sý nýn ulu sal çap ta ki iz dü þüm le ri ve or ta Do - ðu da ABD nin da ha faz la as ke ri ma ce ra ya gir me ko nu sun da ki çe kim - ser li ði nin de vam et me si de bu nu ka nýt la mýþ týr. Hem Bri tan ya hem de ABD ha li ha zýr da hem Su ri ye hem de irak ta iþýd e kar þý ha va ope ras - yon la rý na ka týl mak ta dýr; an cak bu ope ras yon la rýn kap sa mý ný ge niþ le - tip, sa ha da cid di bir an gaj man üst len mek ama cýy la ope ras yon la rý týrman dýr ma bil ge li ði hak kýn da iki ül ke de de en di þe ler söz ko nu su dur. ABD-Bir le þik Kral lýk ara sýn da or du lar-ara sý iliþ ki nin si ya si bo yu tu abar týl ma ma lý 2013 yý lýn da, Su ri ye dev let baþ ka ný Be þar esad ken di yurt taþ la rý na kar þý kim ya sal sal dý rý la ra baþ vu run ca, do la yý sýy la ABD es - ki Baþ ka ný Ba rack oba ma nýn kýr mý zý çiz gi si ni aþýn ca, Bri tan ya nýn o dö nem li par la men to su, Bri tan ya nýn as ke ri ey lem de bu lun ma sý ný des - tek le me yi red det ti. Bu da, oba ma nýn güç kul lan ma ma yö nün de ki ken - di ka ra rý na kat ký da bu lu nan bir et men dir yý lý Ni san ayýn da, trump, Baþ kan oba ma nýn 2013 yý lýn da ki kim ya sal si lah sal dý rý sý nýn ar dýn dan Su ri ye ye sal dýr ma ma doð rul tu sun da ki ken di uya rý sý ný ter si ne çe vir di ðin de (21) ve esad ýn ye ni den kim ya sal si lah lar kul lan ma sý nýn ar dýn dan Su ri ye ye kru va zör fü ze ler gön der me ye ka rar ver di ðin de, May, Bri tan ya ka mu oyu nun bir çok an ke te gö re (22) de rin bir ku tup laþ - ma için de ol du ðu bir ko nu olan kru va zör fü ze sal dý rý sý nýn fay da la rýn dan zi ya de esad ýn meþ ru ol ma dý ðý na da ir yo rum la rý na odak lan dý. trump yö ne ti min de güç kul la ný mý na da ir ge le cek te ki ka rar la rýn na sýl alý na ca ðý - na ve bu ka rar la rýn Bir le þik kral lýk ta ra fýn dan na sýl al gý lan dý ðý na bað lý ola rak, Bir le þik Kral lýk ýn or ta Do ðu da ABD nin ar tan as ke ri ope ras - yon la rýn da iþ bir li ðin de bu lu nup bu lun ma ya ca ðý, açýk uç lu bir so ru dur. 4. Ya kýn bir dip lo ma tik bað Ge le nek sel ola rak ya kýn olan ABD-Bir le þik Kral lýk ara sýn da ki dip - lo ma tik iliþ ki, þu an için el sü rül me miþ du rum da dýr; an cak Bre xit po - tan si yel ola rak bu özel iliþ ki açý sýn dan cid di et ki le re sa hip tir. Dip lo ma si, ulus la ra ra sý iliþ ki le ri uy gu la ma sa na tý dýr. Bu sa nat, hem ABD hem de Bri tan ya nýn mü kem me li yet dü ze yi ne gel di ði bir alan - dýr. Bu nun kýs men se be bi, çok ge niþ bir ha vuz da çok iyi eði tim li dip - lo mat la ra sa hip olun ma sý dýr. Ýç le rin den ço ðu nun or tak bir dün ya gö - rü þü, or tak bir kül tü rü, dost luk ve gü ven bað la rý var dýr özel lik le de bir çok Bri tan ya lý dip lo ma týn ABD de oku du ðu ve on lar ca ön de ge - len Ame ri ka lý dip lo mat ve po li ti ka cý nýn ox ford, cam brid ge ve Britan ya nýn di ðer ön de ge len üni ver si te le rin de rho des, Mars hall gi bieði tim gör me si ve burs fýr sat la rýn dan ya rar lan ma sý göz önü ne alýn dý - ðýn da. ABD Dý þiþ le ri ve Sa vun ma Ba kan lýk la rý nýn ve ulu sal Gü - ven lik Kon se yi nin üst dü zey po zis yon la rý na ele man yer leþ tir mek ko nu sun da ha li ha zýr da sü re gi den çal kan tý po li ti ka re to ri ðin de ki cid - di tu tar sýz lýk lar dan söz et mi yo rum bi le- ABD nin inan dý rý cý ve an - lam lý dip lo ma tik gi ri þim ler de bu lun ma sý ný zor laþ tý ra cak ve Bri tan ya - lý or tak la rýn bu ça ba ya da ha az da hil ol ma sý na se bep ola cak. B re xit ise ta mam lan ma dan ön ce bi le- Bri tan ya nýn Av ru pa Bir li ði için de ki et ki si ni önem li öl çü de azalt tý. ta rih sel ola rak ba kýl dý ðýn da, Bri tan ya nýn AB de ki ön ce lik le ri bü yük öl çü de Was hing ton un ön ce lik - le ri ni yan sý tý yor. Bri tan ya nýn et ki si, AB yi da ha az tec rit edil miþ, da ha az dü zen len miþ, ser best ti ca re te da ha açýk hal de tut ma ya yar dým cý ol du ve ABD nin Vla di mir Pu tin rus ya sý na kar þý eko no mik yap tý rým lar uy - gu la ma da ABD ye da ha çok des tek ver me si ni da ha müm kün kýl dý. Bre - xit, ABD nin ge le cek te Bri tan ya üze rin de ki et ki si ni ve do la yý sýy la ABD nin Brük sel de ki et ki si ni mah rum bý ra ka cak. Ör ne ðin Al man ya ve fran sa za man içe ri sin de NA to dan fark lý bir Av ru pa sa vun ma gü cü için bir çok öne ri sun du Av ru pa nýn kýt as ke ri kay nak la rý nýn ge rek siz ve müs rif þe kil de tek rar lan ma sý ola rak gör dük le ri için ABD ve Bri tan - ya nýn her da im kar þý çýk týk la rý bir þey di bu. Bu tür öne ri ler, bun la rý ABD nin NA to kar þý - sýn da ki ta ah hü dü nün or ta dan kalk ma sý ola sý lý ðý kar þý sýn da bir gü ven ce ola rak gö ren Av ru pa lý - lar açý sýn dan çok da ha zor la yý cý ola cak. Bre xit-son ra sý or tam da, Was hing ton un AB için de ki gö - rüþ me le ri et ki le mek üze re yü zü - nü da ha çok Ber lin e dön me si ge re ke cek. ABD-Al man ya ara - sýn da ki iliþ ki le rin güç lü bir te - me li var ken, ABD nin Bri tan ya ile pay laþ tý ðý ka dar kök lü bir gü ven dü ze yi söz ko nu su de ðil ve trump ile Mer kel ara sýn da ki iliþ ki, en iyi ta bi riy le, zor lu bir iliþ ki. 5. Kar þý lýk lý ola rak ya rar lý ya tý rým ABD-Bir le þik Kral lýk ara sýn da ki ya tý rým iliþ ki si güç lü ol ma ya de vam edi yor; an cak eðer bu AB tek pa za rý ve güm rük bir li ðin den ta ma men ay rýl ma an la mý na ge lir se, Bre xit ABD nin Bri tan ya da ki ya tý rý mý na za - rar ve re bi lir. trump yö ne ti mi nin mev cut ti ca ret iliþ ki le ri ne da ir kö tü an laþ ma lar ko nu sun da ki þi ka yet le ri ne rað men, Was hing ton ile lon dra ara sýn da ki kar þý lýk lý ya tý rým ba ðý, her iki ül ke ye ya rar sað la yan özel bir iliþ ki nin kri tik bir un su ru dur. Ör ne ðin 2014 yý lýn da, Bir le þik Kral lýk, ABD de ki en bü yük ya ban cý ya tý rým cý idi 449 mil yon do lar. Bu þe kil - de, en ya kýn ra kip le ri olan Ja pon ya ve Hol lan da nýn ol duk ça önün de gi - di yor du. Ben zer þe kil de, Bir le þik Kral lýk, ABD nin doð ru dan ya ban cý ya tý rým la rý açý sýn dan AB de ki bir nu ma ra lý gü zer gah ol ma ya de vam edi - yor: 588 mil yar do lar ve ya ABD nin AB ye yö ne lik 2 tril yon do la rýn üze rin de ki doð ru dan ya ban cý ya tý rý mý nýn yüz de 25 i. (23) Her ne ka dar Bre xit, Bri tan ya nýn ABD de ki doð ru dan ya ban cý ya tý - rým la rý ný et ki le me ye cek ol sa da, ABD nin Bir le þik Kral lýk ta ki ya tý rý - mý ný azal ta bi le ce ði ne da ir sin yal ler þim di den mev cut. Geç ti ði miz se ne the re sa May hü kü me ti, Bir le þik Kral lýk þir ket le ri nin ya ban cý la rýn eli - ne geç me si ne da ir ön cül le ri nin do kun ma yak la þý mýn dan ge ri adým at tý. May, ya ban cý þir ket le rin Bri tan ya þir ket le ri ni sa týn alýp ala ma ya - ca ðý na da ir sý nýr la ma lar ge tir mek is ti yor, an cak bu nun May in azýn lýk hü kü me tin de de vam edip et me ye ce ði ni za man gös te re cek. AB nin Bir le þik Kral lýk üze rin den tek pa za rý na eri þim, ABD þir ket le ri nin Birle þik Kral lýk ta ya tý rým da bu lun ma sý na da ir en zor la yý cý se bep le rin den bi ri ola gel miþ tir. tek Pa zar dý þýn da, Bri tan ya, ABD nin doð ru dan ya - ban cý ya tý rý mý için di ðer bü yük AB eko no mi le ri ne kar þý re ka bet et me - yi çok da ha zor bu la cak týr. Bri tan ya da fa ali yet gös te ren ABD þir ket le - ri üze rin de ki dü zen le yi ci yü kün ha fif çe azal týl ma sý nýn Av ru pa tek pa za rý na tam, ser best eri þim nok san lý ðý nýn se bep ol du ðu de za van ta jý te la fi et me si ise pek muh te mel de ðil. Her ne ka dar ha li ha zýr da AB de - ki en faz la doð ru dan ya ban cý ya tý rý mý çek se de, Bir le þik Kral lýk Al - man ya, fran sa, Da ni mar ka ve Hol lan da ile doð ru dan ya ban cý ya tý rý mý çek me ko nu sun da yo ðun bir re ka bet içe ri sin de bu lu nu yor. Av ru pa nýn kal bin de iyi yö ne ti len eko no mi ler ol duk ça ve bun la ra ya tý rým ya pýl - dýk ça, bu re ka bet de vam ede cek. Bri tan ya nýn bu ya tý rým pa yýn da ki mev cut di li mi ko ru ma da zor luk la rý ola cak. 6. Nük le er si lah la ra da ir or tak bir mi ras Bri tan ya ve ABD nin nük le er ça ðý ya rat ma ve yö net me de ki or tak mi - ra sý is tik rar lý ol ma ya de vam edi yor. An cak, Bre xit e da ir be lir siz lik ler ve Ýs koç ya da ikin ci bir re fe ran dum ola sý lý ðý nýn bu özel iliþ ki üze rin de cid di et ki le ri ola bi lir. ABD-Bir le þik Kral lýk ara sýn da nük le er si lah la ra da ir iliþ - ki ko nu sun da ki en çar pý cý ör nek ler den bi ri, Man hat tan Pro je si dir. Bu pro je, hem ABD hem de Bir le þik Kral lýk ýn kay nak la rý ný bir ara ya ge ti re - rek atom bom ba sý ný ge liþ tir miþ tir. Sa vun ma ana lis ti leo Mic hel in yaz dý - ðý gi bi: ABD nin bu den li ge niþ bir za man ara lý ðýn da ulu sal gü ven li ðin en cid di me se le le rin de baþ ka bir ül key le bu ka dar ya kýn bir þe kil de ça lýþ - tý ðý baþ ka bir prog ram ol ma mýþ týr. (24) ABD-Bir le þik Kral lýk ara sý özel iliþ ki nin bu bo yu tu, bü yük öl çü de can lý lý ðý ný sür dü rü yor. Bu iliþ ki nin, iki ül ke nin kar þý lýk lý nük le er cep ha ne lik le ri nin son on yýl da çök me si ile birlik te da ha da önem li bir hal al dý ðý ile ri sü rü le bi lir. Bu gün ABD ve Bir le - A v ru pa ko mis yo nu, Av ru pa lı tü ke ti ci le re Gü - ney Gaz ko ri do ru'nu su nu yor. Bu ko ri dor, Tür ki ye-yu na nis tan-ital ya gü zer ga hı bo yun - ca özel lik le Azer bay can ve or ta As ya ga zı nın te - da ri ki ni sağ lı yor. Pro je nin po tan si yel ka tı lım cı la rı - nın ise ken di le ri ne has çı kar la rı var ve bu ko ri do ru as ke ri ve si ya si açı dan ge cik tir me li ha re ket ma yı nı - na dö nüş tü ren ka dim an laş maz lık lar so nu cu ay rı düş müş du rum da lar. Ge le nek sel ola rak Av ru pa Birli ği ku ral la rıy la oy na mak ko nu sun da çe kim ser olan Tür ki ye bu nok ta da özel bir rol üst le ni yor. An ka - ra'nın bir Is ra il-tür ki ye bo ru hat tı in şa et me plan la rı, Türk eli ti nin Do ğu Ak de niz de ni zin de, özel lik le de kıb rıs do lay la rın da bu lu nan de ni za şı rı do ğal gaz sa - ha la rı nın ge liş ti ril me sin de ki lit po zis yon el de et me ar zu su üze ri ne ko num la nı yor. Bu plan lar, kıb rıs, Yu - na nis tan ve Tür ki ye ara sın da bir di zi so ru nu or ta ya çı ka rı yor; bir yan dan da kı ta sa han lı ğı na da ir hak id - di asın da bu lu nan Is ra il, Mı sır ve lib ya'nın çı kar la rı nı et ki li yor. Dün ya nın ön de ge len pet rol ve do ğal gaz şir ket le ri, böl ge de ken di eko no mik he def le ri nin pe - şin den iler li yor lar ve bun lar ara sın da en ak tif ola nı Fran sız şir ke ti To tal ve Ital yan şir ke ti eni. Ha li ha zır da an laş maz lık la rın odak nok ta sın da, kıb rıs'ın ka ra su la rın da açık lar da yer alan "Block 11". Ay nı za man da kktc'nin ha mi si ola rak onun adı na ko nu şan Tür ki ye da ha şim di den böl ge ye TCG Gök çe ada isim li bir fir ka teyn gön der di. Fir ka tey nin ku man da nı na kı ta sa han lı ğı et ra fın da ki "ar zu edil - me yen" fa ali yet le ri dur dur mak için ge rek li her tür ön le mi al ma sı em ri ve ril di. An cak, des tek ver mek üze re lef ko şe ve Ati na'nın her han gi bir ey le mi "ar - zu edil me yen" ola rak ka bul edi le bi lir, ke za Tür ki - ye'nin res mi po zis yo nu, kıb rıs'ın kı ta sa han lı ğı içinde ki tüm do ğal gaz kay nak la rı nın sa de ce kıb rıs Rum la rı na de ğil, ay nı za man da kıb rıs Türk le ri ne de ait ol du ğu yö nün de. An cak, ikin ci siy le kas te di len kktc'nin ken di si dir. Tem muz ayın da Is tan bul'da ki Dün ya Pet rol kon gre si'nde ko nu şan Tür ki ye Cum hu ri ye ti cum - hur baş ka nı Re cep Tay yip er do ğan şöy le söy le miş - ti: "kıb rıs'ta ki ge liş me ler de ta raf tu tan her kes ten bek len ti miz; böl ge de ye ni ge ri lim le re yol aça bi le - cek adım lar dan ka çın ma la rı. on la ra şu nu da anımsat mak is te rim: Sa de ce böl ge de de ğil, her yer de ve her alan da Tür ki ye gi bi bir dos tu kay bet me ris - kiy le de kar şı la şa bi lir ler." An ka ra da ha şim di den de niz fi lo su nu Do ğu Ak d- e niz'de po tan si yel ola rak pet rol zen gi ni böl ge le re gön der di. Bun lar ara sın da son daj ge mi si Bar ba ros Hay ret tin Pa şa ve bir çok do nan ma ge mi si bu lu nu - yor. Ati na sa de ce ka yıt sız kal mak la ye tin me di, ay nı za man da Yu na nis tan'ın "kıb rıs'ın Block 11'inin ge liş - ti ril me si kar şı sın da Tür ki ye'nin ala ca ğı kar şı-ted bir - le re" ya nıt ve re ce ği ni res mi ola rak açık la dı ve ül ke - nin "ken di ege men hak la rı nı sa vun ma ya ha zır ol du ğu nu" açık la dı. Bu bağ lam da, 1993 yı lın da kıb - rıs ve Yu na nis tan'ın Tek Alan Sa vun ma Dok tri ni'ni ka bul et ti ği ni anım sa mak ge re ki yor. Bu dok tri nin ama cı, her han gi bir ül ke nin sal dır gan lı ğı na or tak bir şe kil de tep ki ve ril me si dir. Is ra il, lib ya ve hat ta Mı sır, gaz de po la rı ko nu suy - la gi de rek da ha faz la il gi le ni yor lar - her bi ri on la rı ken di kı ta sa han lı ğı nın de va mı ola rak gö rü yor. Ve Akdeniz de Doğal Gaz oyunları bu il gi, so mut as ke ri ön lem ler le güç len di ri li yor. Ör - ne ğin Is ra il Sa vun ma Ba kan lı ğı, ül ke nin do nan ma sı nı do ğal gaz sa ha la rı nı ve sey rü se fer ya pı la bi len su yolla rı nı ko ru mak üze re özel sis tem ler le do nat mak üze re 420 mil yon do lar lık bir söz leş me im za la dı. An laş ma nın ama cı, da ha ön ce sa tın alı nan dört adet Sa'ar 6 sa vaş ge mi si ne ila ve ya pıl ma sı dır. Bu ge mi ler, Is ra il'in Ak de niz'de ki eko no mik su la rı nı ko ru mak için kul la nı la cak. Mı sır ko nu sun da ise, An ka ra'nın ka tar'a ver di ği des tek le bağ lan tı lı ola rak Tür ki ye'ye ar tan bir mu ha le fet söz ko nu su. Tür ki ye ise bu nun kar şı lı ğın da Mı sır'da ki Müs lü man kar deş ler ha re ke - ti ne açık bir sem pa ti ifa de edi yor. Ak de niz kı ta sa han lı ğın da ki do ğal gaz alan la rı na da ir re ka be tin an la mı, Is ra il, Tür ki ye, kıb rıs, Yu na - nis tan ve Ital ya ara sın da ki dün ya nın en uzun do ğal - gaz bo ru hat la rın dan bi ri nin (2000 ki lo met re den uzun) in şa edil me ola sı lı ğı nın ar tık su ya düş me si olabi lir. Pro je nin tah mi ni ma li ye ti, 6 mil yar do lar dan faz la. Pro je ka tı lım cı la rın dan ba zı la rı, bu ma li ye ti, Av ru pa ko mis yo nu'nun o meş hur "ener ji kay nak la - rı nın çe şit len me si" stra te ji si ne yö ne lik fon la rın dan kar şı la ma yı plan lı yor lar. Bu pro je de ga zın bü yük kıs - mı, Is ra il'in le vi at han do ğal gaz sa ha sın dan ge le cek. Bu ra da ki re zerv ler, yak la şık 613 mil yar met re küp - lük bir do ğal gaz ve 39,4 mil yon va ril yo ğun laş mış gaz dan olu şu yor. "Ge le cek te Av ru pa'nın Do ğu Ak - de niz'de üre ti len do ğal ga zı sa tın ala ca ğın dan eminiz," de miş ti Is ra il Ulu sal Alt ya pı, ener ji ve Su kaynak la rı Ba ka nı Yu val Stei nitz ve ek le miş ti: "Iki bo ru hat tı nın in şa sı için ha li ha zır da gö rüş me ler de - vam edi yor. Bun lar dan bi ri Tür ki ye'ye ve ora dan da Av ru pa'ya uza na cak. Di ğer bo ru hat tı ise, Gü ney kıb rıs ve Yu na nis tan'dan ge çip Ital ya'ya va ra cak." Bal kan lar en so nun da Do ğu Ak de niz'de ki su la ra da ir an laş maz lık la rın en bü yük kay be de ni ola bi lir ve Brük sel ve Was hing ton'un ener ji kay nak la rı nın çe - şit len di ril me si ne da ir çağ rı la rı da bu nok ta da pek yar dım cı ol mu yor. ABD ve AB ara sın da ABD'nin Rus ener ji pro je le ri ne yö ne lik yap tı rım la rı ko nu sun - da ki mev cut an laş maz lık dü şü nül dü ğün de, Rus do - ğal ga zı it ha la tı nı çe şit len dir me nin öte si ne geç me ye - cek. Mos ko va'ya yö ne lik yap tı rım lar ge tir mek su re tiy le, "Ame ri ka, ABD'nin ka ya ga zı nı Av ru pa lı la - ra ka zık la mak için Rus ya ile eko no mik iş bir li ği ni kı - sıt lı yor. Dar gın lık, ABD'nin ken di çı kar la rı nı baş ka - la rı aley hi ne ön pla na çı ka rır ken kul lan dı ğı dü rüst ol ma yan ta vır lar kar şı sın da da ha da bü yü yor," di ye yaz mış tı Al man ga ze te si Han dels blatt. PYoTR IS ken De RoV STRATeJIk kültür VAkFI, 26 AğUSToS 2017 Ge le nek sel ola rak ya kýn olan ABD-Bir le þik Kral lýk ara - sýn da ki dip lo ma tik iliþ ki, þu an için el sü rül me miþ du - rum da dýr; an cak Bre xit po tan si yel ola rak bu özel iliþ ki açý sýn dan cid di et ki le re sa hip tir.

13 turquie Diplomatique eylül U n S U R l A R I Kritik Yol Ayrımında þi sel ve pro fes yo nel iliþ ki nin bir ürü nü ola rak, li der ler ara sýn da ki kar - þý lýk lý gü ve nin so mut fay da la rý na da ir bir ör nek sun mak ta dýr. Bu gü nün si ya si or ta mýn da bu tür so nuç la ra var mak için May in trump ýn tam gü ve ni ni ka zan ma sý ge re ki yor yý lý ocak ayý so - nun da ki ABD zi ya re ti sý ra sýn da bu yön de ilk adý mý at tý. An cak, he nüz gi de ce ði uzun bir yol var. Bu za ma na de ðin trump ile ya kýn iliþ ki nin fay da la rý or ta ya çýk ma dý. NA to nun sü rek li des tek len me si ve bu nun hem ABD hem de Av ru pa nýn çý kar la rý kar þý sýn da ki üs tün de ðe ri, iliþ - ki nin bu önem li te me li ni güç len dir mek üze re mem nu ni yet ve ri ci bir baþ lan gýç ola cak týr. Baþ kan trump ka sýt lý ola rak bu ko nu yu 2017 yý lý Ma yýs ayýn da Brük sel de ki NA to li der le riy le ilk gö rüþ me sin de vur gu - la dý. Av ru pa nýn öne mi ni vur gu la ma sý ki May de Bri tan ya nýn on - dan ay rýl ma dý ðý ný vur gu lu yor- hem ABD nin hem de Bir le þik Krallýk ýn Av ru pa lý müt te fik le ri nin ge ri ka la ný ný tes kin et me de yar dým cý ola cak týr; an cak bel ki de çok faz la ha ya le ka pýl ma mak ge rek. þik Kral lýk, tri dent fü ze le riy le si lah lan dý rýl mýþ, ben zer ni te lik te ohiosý ný fý de ni zal tý lar ko nuþ lan dý rý yor. ABD Do nan ma sý ve Kra li yet Do - nan ma sý de ni zal tý la rý, Kings Bay, Ge or gia da hiz met ve ri yor ve or tak bir fü ze ha vu zu nu pay la þý yor. Bri tan ya nýn nük le er sa vaþ baþ lýk la rý, Bir le þik Kral lýk ýn Al der mas ton da ki Atom Si lah la rý Ya pý lan ma sý nda, ABD nin tek nik uz man lý ðý eþ li ðin de ta sar lan mýþ ve in þa edil miþ du - rum da. Bri tan ya nýn ir ti bat me mur la rý, ABD Stra te jik Ku man dan lý - ðý nda ko nuþ la ný yor lar. Bu, da ha ön ce eþi ben ze ri gö rül me miþ giz li lik - te bir nük le er iliþ ki. ABD ve Bir le þik Kral lýk bir lik te NA to nun cay dý rý cý stra te ji si nin te mel nük le er bi le þe ni ni sað lý yor lar; ke za fran sa NA to sa vun ma sý için nük le er si lah la rý ný ver mi yor ve NA to nun nükle er is ti þa re le ri ne ka týl mý yor. the re sa May hü kü me ti gö re ve gel dik ten ký sa sü re son ra, fran sa ile nük le er si lah lar ko nu sun da iþ bir li ði ne da ya lý bir iliþ ki ye geç mek ye ri - ne, ABD ile sü rek li bir iþ bir li ði yo luy la Bri tan ya nýn ba ðým sýz nük le er cay dý rý cý lý ðý ný vur gu la ma ya ka rar ver di. trump ýn nük le er si lah la ra da ir söy le di ði hiç bir þey, ABD-Bir le þik Kral lýk ara sýn da ki özel nük le - er iþ bir li ði ni pek za yýf la ta ca ða ben ze mi yor; an cak Bre xit oy la ma sý nýn be de li, Kra li yet Do nan ma sý açý sýn dan, Ýs koç ya da fas la ne da ki tek tri dent üs sü nü kay bet mek þek lin de ola bi lir. Ýs koç ya var gü cüy le Bre - xit e kar þý çýk mýþ tý ve Ýs koç ya nýn ba ðým sýz lý ðý na da ir ikin ci bir re fe - ran dum ör güt le me gi bi bir teh dit te bu lun muþ tu; ke za 2014 yý lýn da ki re fe ran dum, böy le si ne ya kýn bir oy la ma ol muþ tu. (25) Ýs koç ya da ki ilk oy la ma lar, böy le bir re fe ran du mun ba þa rý lý ola bi le ce ði ni gös te rir ken, Ýs koç Mil li yet çi Par ti nin Bir le þik Kral lýk ta ki son ge nel se çim ler sý ra - sýn da ki ka yýp la rý, bu ola sý lý ðý azalt tý. (26) Bu nun la bir lik te, Ýs koç ya da ikin ci bir re fe ran dum ris ki ha len var. Ve eðer Ýs koç ya gü nün bi rin de ba ðým sýz lý ðý ný ka za nýr sa, bir Ýs koç Mil li yet çi Par ti hü kü me ti muh te - me len fas la ne ý ka pa ta cak, Bri tan ya yý da bir al ter na tif üs ge liþ tir mek üze re de va sa fon lar har ca ma ya mec bur bý ra ka cak. Ge le cek için Öne ri ler Bu özel iliþ ki, Baþ kan ile Baþ ba kan ara sýn da ya kýn bir ça lýþ ma iliþ k- i si yok lu ðun da tam po tan si ye li ni as la ger çek leþ ti re mez. Gö rü nen o ki «Baþ kan trump Bri tan ya ya kar þý olum lu duy gu lar içe ri sin de ve bu du - rum da mem nu ni yet ve ri ci. Ge çiþ dö ne mi nin ba þýn da the re sa May ile bir te le fon gö rüþ me si sý ra sýn da trump, es ki ABD Baþ ka ný ro nald rea gan ve es ki Bir le þik Kral lýk baþ ba ka ný Mar ga ret thatc her ara sýn - da ki iliþ ki yi, eri þi le cek bir mo del ola rak be lirt miþ ti. Bu nun la bir lik te, trump ve May in rea gan ve thatc her dü ze yi ne ulaþ ma sý pek muh te mel gö zük mü yor. rea gan ve thatc her, iç le rin den her han gi bi ri nin Baþ kan ve ya Baþ ba kan se çil me sin den yol lar ön ce sý ký bir dost luk in þa et miþ ler - di. Da ha sý, ide olo jik ola rak da bir bir le ri nin ruh iki zi ko nu mun da lar: Her iki si de sý ký bi rer an ti-ko mü nist ve ser best pi ya sa ve ser best ti ca re tin sý - ký þam pi yon la rý ol du lar. trump ve May, da ha ön ce den bir dost luk ve ya ide olo jik ya kýn lýk pay laþ mý yor lar. Da nýþ man la rý ara sýn da da ha ön ce den bir dost luk da yok tu, rea gan ve thatc her da ol du ðu gi bi or tak bir fi kir ha vu zu da. Son ola rak, rea gan ve thatc her, kar þý lýk lý ül ke le ri ne yö ne lik güç lü bir si ya si po zis yon içe ri sin dey ken, ne trump ne de May, rea gan ve thatc her ýn ki ka dar kap sam lý bir iliþ ki ge liþ ti re mi yor lar. Ýh ti yat pa yý ný bir ya na ko yar sak, trump ve May in rea gan-thatc her iliþ ki sin den çý ka ra bi le cek le ri ve ge le ce ðe uy gu la ya bi le cek le ri ba zý ya - rar lý ders ler var. Bu özel iliþ ki, her þey den ön ce, or tak ka za ným ve or tak çý kar la ra yö ne lik bir or tak lýk ve gü ven iliþ ki si. Her bir ül ke, di ðe ri ne yar dým cý ol ma lý. Bi rin ci zo run lu luk; týp ký rea gan ýn thatc her a yap tý - ðý gi bi trump ýn da May e yar dým cý ol ma sý. trump ýn, sa da ka tin ödül len di ril me si ge rek ti ði ni an la ma sý la zým. May in de hü kü me tin de, mec lis te ve AB de trump la ya kýn ça lýþ ma nýn fay da lý olup ol ma ya - ca ðý na da ir kuþ ku la rý gös ter mek üze re Was hing ton dan lon dra için so mut ödül ler al ma sý la zým. Av ru pa nýn trump a gü ven me me si ve rus ya nýn id di acý lý ðý na da ir en di þe ler, 1980 li yýl la rýn ba þýn da ki du ru - mu yan sý tý yor. ABD nin Av ru pa lý müt te fik le ri nin 1980 yý lýn da ro nald rea gan ý na sýl gör dük le ri ni unut mak ko lay. en iyi ifa dey le, en te lek tü - el açý dan önem siz bi ri gi bi gö rü lü yor du ve po tan si yel ola rak so ðuk Sa - vaþ ta ki mer ke zi bir nok ta da po tan si yel ola rak teh li ke li ka bul edi li yor - du. Bu nun la bir lik te, thatc her onun gü ve ni ni ka zan dý ve ilk res mi zi ya re ti son ra sýn da rea gan ý eðer Sov yet ler Bir li ði bir si lah kon tro lü çö zü mü nü red de der se Av ru pa ya or ta men zil li nük le er si lah lar ko nuþ - lan dýr ma ya ik na et ti. Bu si ya si ba þa rý, rea gan ve thatc her ýn ya kýn ki - Kay nak: lan tic co un cil.org/ima ges/pub li ca ti ons/the_us-uk_spe ci al_re la ti ons hip_at_a_cri ti cal_cros sro ads_web_0721.pdf AlMAnYAnIn SeSI V olk swa gen'ın eg zoz skan da lı kap sa mın da ABD'de ilk mah ke - me ka ra rı çık tı. Ya zı lı mın ma ni pü las yo nun da ça lış tı ğı nı iti raf eden Al man mü hen dis 40 ay ha pis ve 200 bin do lar pa ra ce - za sı na çarp tı rıl dı. ABD'de Al man oto mo bil şir ke ti Volk swa gen'ın (VW) di zel eg zoz skan da lı kap sa mın da ilk kez bir VW so rum lu su mah ke me de hü küm giy di. VW'nin es ki mü hen dis le rin den 63 ya şın - da ki Ja mes li ang 40 ay lık ha pis ve 200 bin do lar pa ra ce za sı na çarp tı rıl dı. li ang'ın ha pis ce za sı so na er dik ten son ra iki yıl lı ğı na gö ze tim al tın da tu tul ma sı na da ka rar ve ril di. Det ro it'te gö rü len da va da sa nık li ang, VW'de ma ni pü le edil miş di zel mo tor ya zı lı mı - nın ha zır lan ma sı na kat kı da bu lun du ğu nu iti raf et miş ti. Sav cı lık, li - ang'ın kap sam lı iti ra fı ve Ame ri kan yar gı sıy la iş bir li ği ne git me si ne - de niy le üç yıl ha pis ve 20 bin do lar pa ra ce za sı ta lep et miş ti. Ak si tak dir de sa nı ğın beş yıl ha pis ve 250 bin do lar pa ra ce za sı na çarptı rıl ma sı müm kün ola bi le cek ti. Mah ke me, Al man va tan da şı olan li - ang'ın tah li ye ol duk tan son ra gö ze tim al tın da bu lun du ru la ca ğı sü re için de Al man ya'ya ia de si nin de müm kün ola ca ğı nı açık la dı. Ya sa dı şı ya zı lım lar üze rin de ça lış tı Id di ana me ye gö re Ja mes li ang ön ce 1983 ile 2008 yıl la rı ara sın - da Volk swa gen trös tü nün Al man ya'nın Wolf sburg ken tin de ki ana iş let me le rin de, da ha son ra ABD'nin ka li for ni ya eya le tin de ki iş let - me ler de Ame ri kan pi ya sa sı için di zel mo tor la rın test le rin den so - rum lu mü hen dis ola rak gö rev yap tı. li ang'ın bu ra da mes lek taş la rı ile bir lik te yıl lar ca ya sa dı şı ya zı lım lar üze rin de ça lış tı ğı da id di ana - me de yer alı yor du. Volk swa gen dün ya ça pın da yak la şık 11 mil - yon di zel ara cın mo to ru için ya sa dı şı bir ya zı lım kul lan dı ğı nı 2015 ABD den eski VW Çalışanına Ceza yı lı nın ey lül ayın da Ame ri kan ma kam la rı na iti raf et miş ti. Söz ko nu - su ya zı lım stan dart test ler sı ra sın da za rar lı nit rik asit emis yon la rı - nın dü şük se vi ye de gös te ril me si ne kat kı da bu lu nu yor. Skan dal çer - çe ve sin de VW trös tü ABD ma kam la rıy la üze rin de var dı ğı an laş ma lar so nu cun da bu gü ne ka dar top lam 22 mil yar do lar taz mi - nat ve ce za öde me le rin de bu lun du. li ang'ın avu ka tı mü vek ki li nin yar gı ma kam la rıy la iş bir li ği sa ye sin - de baş ka so rum lu la rın da ya ka lan ma sı nın önü nü aç tı ğı gö rü şü nü sa vun muş tu. VW trös tü ne bağ lı 7 ça lı şa nın ABD'de şim di yar gı önün de he sap ver me si bek le ni yor. Yar gı la nan la rın bir kaç yıl ha pis ce za sı na çarp tı rıl ma sı ola sı gö rü nü yor. (dwelle, 25 Ağustos 2017)» Bu nun la bir lik te, Was hing ton un þu nu da an la ma sý la zým: the re sa May in Do nald trump ile ya kýn bir iliþ ki kur ma gi ri þi mi, yük sek bir si ya si be del ge rek ti re cek. eðer trump ya kýn müt te fik (ve ya ha le fi) ola rak May i çok is ti yor sa, bu özel iliþk ye an la kat mak için iki spe si - fik gü ven ce sun ma lý: ön ce lik le, Bir le þik Kral lýk Av ru pa Bir li ði nden ay rý lýr ay rýl maz iki li bir ti ca ret an laþ ma sý ný mü za ke re ede ce ði ne ve en ký sa za man da gay ri res mi ha zýr lýk gö rüþ me le ri ni baþ la ta ca ðý na da - ir sað lam, tar týþ ma sýz bir ta ah hüt te bu lun mak; ikin ci ola rak ABD nin Ame ri kan mal la rý alýn ma sý yö nün de ki hü küm le ri nin, ABD sa vun - ma ve di ðer söz leþ me le re baþ vu ran Bir le þik Kral lýk þir ket le ri ne uy - gu lan ma ya ca ðý na da ir bir gü ven ce. Ýkin ci bir zo run lu luk ise; May in trump a ve eki bi ne, Bri tan ya ile olan özel iliþ ki nin ABD ve sa ye ti ne da ir tek yön lü bir yol ol ma dý ðý ný ka nýt la ma sý ge rek ti ði. Bri tan ya nýn ABD nin ter cih et ti ði bir as ke ri or tak ve NA to nun Av ru pa üye le ri nin li de ri ol ma ya de vam et me si için, sa vun ma har ca ma la rý ný NA to nun öte sin de ar týr ma sý ge re ki yor GSYÝH nýn üze rin de uz la þýl dý ðý þe kil de yüz de 2 si. Sa kýn ca lý ha ki kat þu ki; ön cü lü nün hü kü me ti nin da yat tý ðý sý ký büt çe ke sin ti le ri, Bri tan ya or du su nun tüm ke sim le rin de cid di za - yýf lýk lar do ður du. NA to nun ye te nek le ri ne da ir mad di iyi leþ tir me ler sað la ma ya ek ola rak, Bri tan ya sa vun ma ya tý rý mý, Bir le þik Kral lýk ýn NA to nun Av ru pa üye le ri ne ör nek ol ma sýn dan ön ce dü zen len me li. eðer Baþ ba kan, Ýran ve iþýd ko nu la rýn da Bri tan ya nýn bir or tak ola - rak de ðe ri ni ka nýt la mak is ti yor sa, Bri tan ya nýn Bas ra Kör fe zi nde ki do nan ma var lý ðý ný güç len dir me si ge rek. Bu na ek ola rak, May, Kýb - rýs ta ki Ak ro ti ri Kra li yet Ha va Kuv vet le ri ne (raf) çok da ha faz la sal dý rý uça ðý ko nuþ lan dý ra bi lir; böy le lik le Kra li yet Ha va Kuv vet le ri, ABD ve di ðer müt te fik le re, irak ve Su ri ye de ki iþýd he def le ri ne kar þý da ha faz la sor ti yap mak ko nu sun da ka tý la bi lir. Son ola rak, þa yet Ýs koç - ya bir þe kil de ba ðým sýz lýk ka za nýr sa, May ve ya onun ar dýn dan ba þa ge - le cek ki þi nin, Bri tan ya nýn nük le er cay dý rý cý gü cü nü sür dür me ye ve Bri tan ya nýn tri dent de ni zal tý gü cü için bir üs sü gü ven ce al tý na al mak için ge rek li ya tý rý mý yap ma ya söz ver me si ge re ki yor. Bu da, ABD nin de niz-te mel li cay dý rý cý lý ðý ný des tek le me ye hiz met ede bi lir. Dip lo ma si, ulus la ra ra sý iliþ ki le ri uy gu la ma sa na tý dýr. Bu sa nat, ABD ve Bri tan ya nýn mü kem me li yet dü ze yi ne gel di - ði bir alan dýr. Bu nun kýs men se be bi, çok ge niþ bir ha vuz - da çok iyi eði tim li dip lo mat la ra sa hip olun ma sý dýr. Üçün cü zo run lu luk ise; Bri tan ya hü kü me ti nin dost luk lar kur mak ve ABD yö ne ti mi için de it ti fak lar ge liþ ti rip, trump a ve onun Be yaz Sa ray da ki çe kir dek kad ro su na da ir yak la þým la rý ný ken di kon tak la rýy la ko or di ne et mek ko nu sun da ki ih ti ya cý. Bu stra te ji yi thatc her et kin bir þe kil de kul lan mýþ tý. Bri tan ya nýn ABD bü yü kel çi si Sör Kim Dar roch ve eki bi nin trump yö ne ti mi nin iç gö rüþ me le rin den çok iyi ha ber dar ol ma sý ge re ki yor týp ký Sör Nic ho las Hen der son ve Sör oli ver Wright ve ekip le ri nin rea gan yö ne ti mi dö ne min de ol du ðu gi bi. Çok az ki þi nin dü þün ce le ri ve iliþ ki le ri ne bu ka dar çok þe yin bað lý ol ma sý na da ha ön - ce pek rast lan ma dý yý lýn da se çim ge ce si, Bü yü kel çi Dar roch, trump ýn doð ru bir þe kil de su nul du ðun da dýþ et ki le re açýk ol ma sý ko nu sun da iyim ser ol du ðu nu ve o dö nem de Bri tan ya nýn bu nu yap ma - ya el ve riþ li du rum da ol du ðu na inan dý ðý ný yaz mýþ tý. (27) Ne mut lu ki Sör Kim hak lý çýk tý (her ne ka dar trump ýn ken di si ne ya pý lan tav si ye le re (þa yet tav si ye yi ya pan bir mil yar der dos tu, ün lü bir ar ka da þý ve ya bir sa vaþ kah ra ma ný de ðil se) pek ku lak as ma dý ðý, bu doð rul tu da ha re ket et me di ði halk ta ra fýn dan bi lin se de). the re sa May, bu üç ka te go ri den her han gi bi ri ne gir mi yor. Do la yý sýy la, Bri tan ya nýn ulu sal gü ven lik li der li ði nin ABD Dý þiþ le ri Ba ka ný rex til ler son, ABD Sa vun ma Ba ka ný Ja mes Mat tis ve ulu sal Gü ven lik Da nýþ ma ný H.r. McMas ter ile gü ve ne da ya lý iliþ ki ler ge liþ tir me si kri tik önem arz et - mek te dir. Ay ný þey, her iki ke si min is tih ba rat ör güt le ri ve özel sek tör de iþ dün ya sý ve fi nans çev re si için de ge çer li dir. Son ola rak, her iki ül ke - nin li der le ri nin bu özel iliþ ki ye ye ni bir iv me ka zan dýr mak için si ya si, sos yal, as ke ri ve eko no mik adým lar at ma sý ge re ki yor. Baþ kan ve baþ - ba kan la rýn geç miþ te ki de ði þim le ri sý ra sýn da, ABD ve Bir le þik Kral lýk ara sýn da sü re gi den iliþ ki ör tük dü zey dey di. Bu nun la bir lik te, her iki ül - ke nin mev cut li der le ri nin gö re ve ge li þi nor mal iþ le yen bir si ya si sü reç içe ri sin de ger çek leþ me di. Her bi ri, on la rý iþ bir lik le ri ni güç len dir mek - ten ko lay lýk la alý ko yup il gi le ri ni baþ ka yö ne çe vi re bi le cek tür den bir di zi bas kýy la kar þý kar þý ya bu lu nu yor. Ar týk fdr ve churc hill ve ya rea gan ve thatc her dö ne min de de ði liz o dö nem ler, güç lü, ben zer fi kir li li der le rin, ulus la ra ra sý dü zen üze rin de dö nüþ tü rü cü bir et ki ya rat mak üze re özel bir iliþ ki ge liþ tir dik le ri yýl lar dý. Ar týk bu özel iliþ ki nin ku rum sal te mel le ri ne bak mak, bu kap sam da gö rev alan pro fes yo nel le rin de iyi po li ti ka la rý þe kil len dir mek, akýl lý ca ol ma yan si ya si ka rar la rýn do ðu ra ca ðý za ra rý sý nýr lan dýr mak ve ABD-Bir le þik Krallýk iþ bir li ði nin de ðe ri ni ko ru mak için ha re ket et me si ge re ki yor. Ýki hü kü - me tin or tak bir te mel bu la bi le cek le ri özel iliþ ki nin al tý un su run dan her bi - ri in ce len me ye de ðer. Si ber gü ven li ðin ar tan öne mi bað la mýn da, 2015 yý lýn da ABD-Bir le þik Kral lýk ara sýn da si ber gü ven li ði güç len dir me ye dö - nük va rý lan an laþ ma yý te mel ala rak iþe baþ la ya bi lir ler. (28) Was hing ton ve lon dra, ABD ve Bir le þik Kral lýk ýn as ke ri güç le ri nin kar þý lýk lý ope ras - yon la rý ný iyi leþ tir mek için iki ül ke nin Sa vun ma Ba kan lýk la rýn dan or tak bir gö rev gü cü de ku ra bi lir ler. Bu nun la bir lik te, her þey bir ya na, iki li de - rin özel iliþ ki yi ye ni den can lan dýr ma ya ve baþ kan, baþ ba kan ve ký dem li ba kan la rý içe ren yýl lýk bir stra te jik di ya lo gu ko or di ne et me ye odak lan mak için her iki li de rin ulu sal gü ven lik kon sey le ri ne ký dem li gö rev li ler ata ma - la rý önem li dir. Bun da bel ki de ABD-Çin ara sýn da ki mev cut stra te jik di - ya log mo del ola rak alý na bi lir. Ýliþ ki çok önem li; si ya si or tam çok hassas; bu kri tik iliþ ki nin uy gun bir sü rek li li ði ol mak sý zýn de vam et me si ni sað la mak için ba his ler çok yük sek. (ABD Merkezli Atlantik Konseyi)

14 14 eylül 2017 turquie Diplomatique Ö N SÖZ: Bu gü nün teh dit or ta mý, geç mi þe ký yas la çok da ha kar ma - þýk ve hýz lý. Yer yü zün de, gi de rek da ha so fis ti ke bir hal alan dev let ve dev let-dý þý ak tör ler, ABD ve müt te fik le ri ile or tak la rý nýn si ya si ve eko no mik do ku su na za rar ver mek le uð ra þý yor lar. ra kip ler, sal dý rý lar - da si ber ve di ðer tek no lo ji le rin kul la ný mý ný ar tý rý yor. ulus-öte si or ga ni ze suç lu lar gi bi dev let-dý þý ak tör ler, on la ra kar þý mü ca de le et mek üze re ulusla ra ra sý ça ba la rýn art ma sý na kar þýn, ka ra pa ra ak la ma ve do lan dý rý cý lý ðý sür dür mek üze re kü re sel ma li mi ma ri de ki dü zen le yi ci ve de net le yi ci boþ - luk la rý kul la ný yor lar. te rö rist grup lar, saf la rý na in san kat mak üze re ucuz, ko lay lýk la de ðer len di ri le bi len tek no lo ji le ri kul la ný yor lar. Söy le me ye bi le ge rek yok, ya sa uy gu la ma, is tih ba rat ve fi nans ku rum la rý nýn tü mü, ar tan teh dit le ri ön le mek üze re yo ðun bir ça ba içe ri sin de ler. Ne iyi ki, bü yük ve ri dev ri mi ve ri le rin pat la ma sý ve on la rý ana liz et me ye te ne ði- böy le si ne di na mik ve son de re ce ön gö rü le mez ni te lik - te ki bir gü ven lik man za ra sýy la ba þa çý ka bil mek için ye ni bir araç ku tu - su su nu yor. Gi de rek yay gýn la þan web-bað lan tý lý sen sör ler ve mo bil tek no lo ji ler, da ha faz la ve ri ya ra tý yor; öte yan dan ma ki ne üze rin den öð ren me ve bil gi sa yar gü cün de ki iler le me ler, bu ve ri nin da ha hýz lý ve da ha et kin þe kil de iþ len me si ni sað lý yor. Þim diy se, ABD nin is tih ba rat ve ya sa uy gu la ma ku rum la rý ve kü re sel ma li ku rum lar, yük se len teh - dit le re da ir da ha faz la far kýn da lýk ya rat mak için bir di zi kay nak tan fark lý bil gi le ri bir bir le riy le bað lan tý lý ha le ge ti re bi lir ler. Ve bu nu ýþýk hý zýy la ya pa bi lir ler. Bü yük ve ri ler, sa de ce teh dit le ri tes pit edip or ta dan kal dýr ma ya dö nük yep ye ni yol lar sun mak la kal mý yor, ay ný za man da mev cut sü reç le ri ko lay laþ tý rýp hýz lan dýr ma ya yar dým cý olu yor. Bu nu ilk el den, fi nans ku rum la rý için ve ri ve ana li tik dev ri min ya - rar la rý nýn þir ket le ri miz ta ra fýn dan fark edil me si ne yar dým cý ol mak için ça lýþ tý ðý mýz ulus la ra ra sý fi nans ens ti tü sü nde gör dük. fi nans, uzun za man dýr bir ve ri-yo ðun en düs tri iken, bü yük ve ri dev ri mi, bil gi yi de - po la mak, bil gi ye eriþ mek ve bil gi yi ana liz et me nin ye ni yol la rý ný or ta - ya ko yu yor. fir ma la rý mýz, kar ma þýk do lan dý rý cý lýk fa ali yet le ri ni tes pit et mek üze re ma ki ne üze rin den öð ren me te mel li al go rit ma lar kul la ný - yor lar, bir yan dan da yan lýþ uya rý la rýn sa yý sý ný azal tý yor lar. Ki mi le ri, iç ve ri ta ban la rý ve sis tem ler, in ter net te mel li kay nak lar ve sos yal med ya üze rin den bil gi top la mak su re tiy le oto nom bir þe kil de uya rý lar üze rin den ha re ket et mek için ro bot la rý kul la ný yor. Ye ni tek no lo ji ler den ek sik siz ya - rar lan mak için fir ma lar ve hü kü met le rin ve ri ka li te si ni ve gü ven li ði ni da ha da ar týr ma la rý, bil gi tek no lo ji le ri alt ya pý la rý ve bil gi pay laþ ma me - ka niz ma la rý ný gün cel le me le ri ve ken di iç kül tür le ri ni hýz la ge li þen tek - no lo jik de ði þi me uyar la ma la rý ge re ke cek. Ay ný za man da, dü zen le yi ci or tam da ki en gel le ri çöz mek için de bir lik te ça lýþ ma la rý ge re ke cek. At lan tik Kon se yi nin thom son reu ters ile or tak la þa ha zýr la dý ðý bu ra por da, beþ fark lý uz man, bü yük ve ri dev ri mi nin fi nan sal et ki le ri ve ge nel gü ven lik or ta mý ný in ce li yor lar. ele alýn ma sý ge re ken so run lar ve po li ti ka de ði þik lik le ri ni ay rýn tý lan dý rýr ken, fýr sat lar dan ba sýl fay da la ný - la ca ðý ný açýk lý yor lar. Gü ven lik, fi nans ve hu ku ki top lu luk lar dan paydaþ lar, bü yük ve ri ye te nek le ri nin ge li þi mi ne önem li mik tar da za man ve pa ra ya tý rý yor lar. Gü ven lik ve fi nans top lu luk la rý, el le rin de ki mevcut ana li tik ye te nek le rin den ha ber dar kal ma lý ve bu gü nün teh dit le ri nin bir adým öte sin de kal mak için ye ni teh dit le re uyum sað la ma ta ah hü dü - nü sür dü rü yor lar. eðer bu araç lar uy gun bir þe kil de ge liþ ti ri lip uy gu - lan maz sa, bir çok teh di de bo ðul ma ris kiy le kar þý kar þý ya yýz ve bu da ABD ve kü re sel ma li sis te mi teh li ke ye so ka cak týr. ti MotHY D. ADAMS BAÞ KAN Ve ceo, ulus la ra ra SÝ fi NANS ens ti tü SÜ YÖ Ne tim Ku ru lu BAÞ KA NÝ, At lan tik KoN Se Yi YÖ Ne tý cý ÖZet: Ve ri ler le do lup ta þan bir dün ya da ya þý yo ruz. Ýn - ter net le bað lan tý lý araç la rýn yay gýn laþ ma sý so nu cu hýz la nan kar þý lýk lý bað lan tý sal lýk, bir ve ri pat la ma sý na yol aç tý bü yük ve ri ler. Þim diy se, ye ni tek no lo ji le rin ge liþ ti ril me si ve bü yük ve ri le rin hac mi, çe þit li li ði, hý zý ve ger çek li ði ni ele ala bi le cek ve onu avan taj sað la mak üze re ze ki - ce uy gu la yýp þir ket ve hü kü met le rin kar þý laþ tý ðý bü yük so run la rý çöz - me de yar dým cý ola cak tür den ye ni lik çi yön tem le rin uy gu lan ma sý için bir ya rýþ söz ko nu su. Hü kü met te ki po li ti ka ya pý cý lar açý sýn dan, bü yük ve ri ler ve bað lan tý lý tek no lo ji ler ma ki ne üze rin den öð ren mek ve ya - pay ze ka gi bi- ka rar al ma ye te nek le ri ni çar pý cý þe kil de iyi leþ tir me po - tan si ye li ne sa hip ler. Özel lik le ulu sal gü ven lik top lu lu ðu, de va sa ve bam baþ ka ve ri ta ban la rýn dan top la nan ana liz ve de ðer len dir me le rin dün ya ça pýn da hü kü met le re yö ne lik teh dit le rin da ha iyi tes pit edi lip ön len me sin de ve or ta dan kal dý rýl ma sýn da na sýl yar dým cý ola bi le ce ði ne odak lan mak ta dýr. Bü yük ve ri ana li tik le ri, ka rar al ma sü re ci nin hý zý, net li ði ve tu tar lý lý ðý ný ar týr mak üze re eþi ben ze ri gö rül me miþ bir fýr sat sun mak ta dýr. Hü kü met le rin bü yük ve ri le ri na sýl kul lan dý ðý, iyi leþ ti ri - len eko no mik per for mans ve ulu sal gü ven lik te ki lit bir et men ola bi lir. Bü yük ve ri le rin de çe kin ce le ri var. Bil gi aký þý ki mi si ya rar lý, ki mi - si de ðil- ve ri le ri hýz la ve et kin bir þe kil de pro ses et me ve uy gun adý mý at ma ye te ne ði ni bas tý ra bi lir. eðer bü yük ve ri le ri et kin bir þe kil de uy - gu la ya cak yön tem ler ve araç lar ya ra ta ma yýp kul la na maz sak, on lar da bo ðul ma ya de vam ede riz. ulu sal gü ven lik bað la mýn da, uy gun bü yük ve ri araç la rý nýn nok san lý ðý, de rin ve hat ta ölüm cül et ki ler do ðu ra bi lir. An cak, þu an da, bü yük ve ri le rin gü cü nü ba þa rý lý bir þe kil de des tek le - me mi zi sað la yan adým la rý þim di den ata bi li riz bu adým lar bir çok du - rum da da ha ön ce den za ten atýl mýþ tý. Bu ya yýn, bü yük ve ri le rin hü kü - met ve iþ dün ya sý nýn et ki si ni na sýl aza mi ye çý ka rý la bi le ce ði ne, bir yan dan da mo dern ça ðýn risk le ri nin na sýl as ga ri ye in di ri le bi le ce ði ne ba ký yor. Beþ ya zar, bir bi riy le ör tü þen üç ko nu da gü ven lik, fi nans ve hu kuk- bü yük ve ri le ri in ce li yor. Gü ven lik pers pek ti fin den ba kýl dý ðýn - da, or du lar, ya sa uy gu la ma ve is tih ba rat ku rum la rý, bü yük ve ri ye te - nek le ri ni ge liþ ti rip uy gu la mak ko nu sun da ön saf lar da yer alý yor lar. Ve - ri le rin gü ven li ði ar týr ma, da ha iyi tes pit ve iz le me yap ma, dýþ teh dit le ri ön le me, iç teh dit le ri be lir le me ve bir ör güt için de ki kö tü cül dav ra nýþ la - rý ayýrt et me de yar dým cý ol mak adý na çok faz la fýr sa tý var dýr. Ka sým 2015 te Pa ris te ya þa nan bom ba lý sal dý rý lar, Av ru pa ya sa uy - gu la ma sü re ci nin ye ni den ve ri le re odak lan ma sý ný sað la dý ve te rö rizm - le mü ca de le de oy na ya ca ðý ro lün öne mi ni göz ler önü ne ser di yý lý ön ce sin de, eu ro pol ün ve ri ta ba nýn da 1,5 mil yon te rö rizm gi ri þi var dý; Pa ris bom ba la ma la rý na da ir so ruþ tur ma da 1,1 mil yon gi riþ da ha ol du. Bu da, sa de ce ile ri top la ma yön tem le ri ni de ðil, ve ri le ri der le me, fil tre - le me ve ana liz et me araç la rý ný da vur gu lu yor. (1) ABD de ki po lis de part man la rý, ya sa uy gu la ma ça lýþ ma la rý na bü yük ve ri le ri ve tah mi ni ana li tik le ri uy gu la ma nýn yol la rý ný araþ tý rý yor lar. Ör - ne ðin 2015 yý lýn da Ka li for ni ya Üni ver si te si nde los An ge les gü düm - lü aka de mis yen ve ya sa uy gu la yý cý lar dan olu þan bir ekip, los An ge les ve Kent te ki Po lis Bi rim le ri ne kent te ki cid di suç la rýn sü rek li ya þan dý - ðý yer ve za man la rý tah min et me de yar dým cý ola cak bir ma te ma tik mo - de li ve ta rih sel suç ve ri le ri ni kul lan dý. Mo del, yir mi bir ay içe ri sin de suç oran la rý nýn azal týl ma sý ný sað la dý. (2) the Pre dic ti ve Po li cing company e (Pred Pol) gö re, los An ge les Po lis De part ma ný ve Kent Po li - si nin kul lan dý ðý tah mi ni mo de lin ba þa rý sý sa de ce her iki bi rim ta ra fýn - dan da imi þe kil de be nim sen me le ri ne yol aç ma dý, ay ný za man da At lan ta, Ge or gia ve Mo des to, Ka li for ni ya da el li po lis de part ma nýn da uy gu lan ma sý na yol aç tý. (3) fi nan sal açý dan ba kýl dý ðýn da, top la na bi - len, pro ses edi le bi len ve ana liz edi le bi len ve ri le rin mik ta rý ve tü rün de - ki ar týþ lar, mer kez ban ka la rý, özel ban ka lar ve di ðer ma li ku rum la rýn uyum dü zey le ri ni ar týr ma la rýn da, ge rek li öze ni gös ter me le rin de ve risk le ri or ta dan kal dýr ma la rýn da yar dým cý ol mak ta dýr. Si ber suç la rý ta - kip eder ken ol sun, bir te rö rist fi nans man aðý ný or ta ya çý ka rýr ken ol sun ve ya ka ra pa ra ak la ma yý son lan dý rýr ken ol sun, bü yük ve ri ler bu ku - rum la ra eko no mik gü ven li ði sað la ma da ye ni yön tem ler su nar lar. Sý nýr-öte si ve ri akýþ la rý na da ir te mel ya sal çer çe ve ler de hü kü met le - rin kü re sel gü ven li ði ar týr ma da bü yük ve ri kul lan ma la rýn da on la ra yar - dým cý ol ma da önem li dir. Av ru pa ve ABD de ki ya sa uy gu la ma ku rum - la rý nýn te rö rist sal dý rý la rý dur dur ma da teh dit bil gi si ni pay la þa bil me le ri, ban ka la rýn da müþ te ri le ri ni da ha iyi ta ný mak için bil gi le ri ay rýn tý lý bir þe kil de in ce le me le ri ge re ki yor. Ve ri le re da ir ya sal çer çe ve le ri da ha mo dern, et kin ve uyum lu ha le ge tir mek için ça lýþ mak son de re ce önem li dir ve po tan si yel sal dý rý la rý tes pit edip dur dur mak üze re ta sar - lan mýþ al go rit ma lar ka dar kü re sel gü ven lik açý sýn dan önem ta þýr. Bü - yük ve ri ler bir çok fýr sat su nar ken, ele alý nýp üs te sin den ge lin me si ge - re ken so run lar ha len mev cut tur. Ye ni tek no lo ji ler ve yön tem ler ge li þir ken, top la nan ve ri le rin gü ve ni lir li ði ni te yit et mek için özen li bir þe kil de ça lýþ ma lý; on la rý uy gun þe kil de de po la yýp kul la ným la rý ný yö - net me li, fark lý ya sal ve dü zen le yi ci re jim le ri bir bir le riy le uz laþ týr ma lý, bi rey le rin mah re mi ye ti ni ko ru ma lý ve uy gun ol ma yan ana liz ler den ve ve ri uy gu la ma la rýn dan kay nak lý ola sý ka sýt sýz ay rým cý lýk la ra da ir etik en di þe le ri göz önün de bu lun dur ma lý yýz. Ça lýþ ma nýn bi rin ci bö lü mün de ( Bü yük Ve ri ler: Giz li li ði Ko ru mak ile ulus la rý Gü ven li Kýl mak ara sýn da ki Ça týþ ma ) els De Bus ser la - hey Üni ver si te si Si ber Gü ven lik uz man lýk Mer ke zi nde ký dem li araþ - týr ma cý ve ký dem li okut man- ya sa uy gu la ma ve is tih ba rat ajans la rý na uy gu la nan ve ri giz li li ði ve ko ru ma ya sa la rý ile özel sek tör de ki ti ca ri bi rim le re uy gu la nan ya sa lar ara sýn da ki an laþ maz lýk la rý açýk la mak ta dýr. Giz li lik ya sa la rý nýn ar tan ye rel leþ me si, sý nýr-öte si ve ri akýþ la rý ný hem ya sa uy gu la ma hem de eko no mik de ne tim açý sýn dan- sý nýr lan dýr mýþ týr. So ru nu da ha da bü yü ten ise, ABD ve Av ru pa da be nim se nen fark lý ya - sal yak la þým lar dýr Av ru pa da da ha bü tün cül ya sal çer çe ve le re ka yý - lýr ken, ABD de da ha sek tör-özel çer çe ve ler be nim sen mek te dir. Ça lýþ ma nýn ikin ci bö lü mün de ( Bü yük Ve ri ler: risk le rin or ta ya Se - ril me si ), eri ca J. Bris coe ken di si Ge or gia tech Araþ týr ma ens ti tü - sü nde ký dem li araþ týr ma cý ve la bo ra tu var baþ bi li min sa ný dýr- ku rum - la rýn iç teh dit ler gi bi kö tü cül in san dav ra nýþ la rýn dan kay nak lý risk le ri ni azalt mak üze re bü yük ve ri le ri na sýl kul la na bi le cek le ri ni in ce le mek te - dir. Dr. Bris coe, ör güt le rin dav ra nýþ mo del le me ve ano ma li tes pi ti da - hil ol mak üze re bü yük ve ri tek nik le ri ni na sýl kul la na bi le cek le ri ni, böy - le lik le kö tü cül dav ra nýþ la rý tes pit edip iz le yip ön le ye bi le cek le ri ni in ce le mek te dir. Bu na ek ola rak, ça lý þan lar ve iþ ve ren ler ara sýn da gü - ven in þa sý ve ko run ma sý nýn kö tü cül dav ra nýþ la rý ve iç teh dit le ri cay dýr - ma da kri tik önem arz et ti ði ni ile ri sür mek te dir. Böy le si gü ven ve ri ci bir or ta mý ya rat mak için Dr. Bris coe, ve ri le rin ça lý þan la rý olum suz et k- i le mek üze re kul la ný la bi le ce ði ne da ir kor ku la rý din dir mek üze re ki þi - sel ola rak tes pit edi le bi len bil gi le ri ko ru ma yý; hem bi li nen teh dit le ri hem de kul la ný cý tu tum la rý ný eþ za man lý ola rak iz le me yi ve de ði þen teh dit le re kar þý uyar la na bi le cek ni te lik te bir li der lik-gü düm lü ça ba yo - luy la el de edi len si ber gü ven lik zih ni ye ti ni güç len dir me yi tav si ye edi - yor. Gi de rek oto ma tik leþ tirl miþ bir dün ya ya gü ve nin ge le cek te ki sey - ri ni in ce le yen bir ke nar çu bu ðu da bu na da hil edi li yor. Üçün cü Bö lüm de, Bü yük Ve ri ler: Suç la Mü ca de le de ki Son Araç, ico noc last tech in baþ ka ný Ben ja min c. De an ki ken di si da ha ön ce - le ri Ko lom bi ya Üni ver si te si nde si ber gü ven lik ve Ýn ter net yö ne ti þi - min de uz man bir araþ týr ma cýy dý- di ji tal tek no lo ji le rin ve bü yük ve ri le - rin ana li zi nin dýþ teh dit le ri tes pit et me de na sýl kul la ný la bi le ce ði ne odak lan mak ta dýr. tar tý þý lan çok faz la bü yük ve ri ana li tik tek ni ði var - dýr. Bun lar, me ta-ve ri top la ma ve að ana li zin den ve ri füz yo nu ve tahmi ni ana li tik le ri ne dek ge niþ bir yel pa ze de yer al mak ta dýr. Ki lit bir öne ri; doð ru bil gi, ye te nek ve be ce ri le re sa hip in san la rýn bu lun ma sý ve on la ra ya tý rým ya pýl ma sý, böy le lik le bu ana li tik tek nik le rin et kin ve doð ru bir þe kil de kul la nýl ma sý dýr. Bu na ek ola rak, stra te jik dü zey de, ör güt le rin, bü yük ve ri ana li tik le ri nin da ha ge niþ çer çe ve de ör güt sel stra te ji ye na sýl uy gun ol du ðu nu an la ma la rý ge rek mek te dir. Dör dün cü Bö lüm de, Bü yük Ve ri ler: Ya sa dý þý Ma li Akýþ lar la Mü ca - de le, Max Planch Dýþ ve ulus la ra ra sý ce za Hu ku ku ens ti tü sü nde ký - dem li araþ týr ma cý ta ti ana tro pi na, bü yük ve ri le rin on li ne si ber suç la - rýn ve ya sa dý þý ma li akýþ la rýn ya yýl ma sý ný ön le me de na sýl yar dým cý ola bi le ce ði ni in ce le mek te dir bu pa ra, ya sa dý þý yol lar dan ka za nýl mak - ta, trans fer edil mek te ve ya kul la nýl mak ta dýr. Di ji tal tek no lo ji ler, ya sa - dý þý ma li akýþ la rý ve kö tü cül ak tör le rin te rö riz mi fi nan se ede bil dik le ri, ver gi den ka çýn dýk la rý ve ka ra pa ra ak la dýk la rý bir ye ral tý eko no mi si nin yük se li þi ni ko lay laþ týr mak ta dýr. Bu na ek ola rak, sý nýr-öte si ce zai so - ruþ tur ma la rý için uy gun ya sal çer çe ve le rin ele alýn ma sý önem li dir. Bü - yük ve ri le rin fay da la rýn dan ya rar lan mak için hü kü met le rin ye ni di ji tal tek no lo ji le ri dik ka te alan doð ru ya sa la rý ve yö net me lik le ri uy gu la ma - la rý ge re ke cek. Be þin ci Bö lüm de, Bü yük Ve ri ler: fi nan sal Suç ris ki - ni or ta dan Kal dýr mak, the World Bank Glo bal Prac ti ce ten ký dem li da nýþ man ve hu kuk da nýþ ma ný Mi ren B. Apa ri cio, ma li suç teh dit le ri - ni azalt ma da bü yük ve ri le rin na sýl kul la ný la ca ðý ný or ta ya koy mak ta dýr. Bu bö lüm, ABD ve Av ru pa Bir li ði nde ka ra pa ra ak la may la mü ca de le ya sa la rýn da ki en iyi uy gu la ma lar ve ye ni eði lim le ri in ce le mek te, kö tü ni yet li ak tör le rin kul lan dýk la rý mev cut boþ luk la rý tes pit et me ye odaklan mak ta dýr. Bü yük ve ri araç la rý, mev cut risk le rin or ta dan kal dý rýl ma - sý ça ba la rý na uy gu la na bi lir bun lar ara sýn da, yap tý rým la rýn ta ran ma sý, müþ te ri pro fil le me ve fi nan sal iþ lem le rin iz len me si yer al mak ta dýr. Böy le lik le, mev cut boþ luk la rýn ka pan ma sý na yar dým cý olu nur. Dü zen - le me tek no lo ji si (reg tech) çö züm le ri nin art ma sý, fi nan sal risk le ri or ta - dan kal dýr mak üze re bü yük ve ri ler den fay da sað lan ma sý için da ha faz - la fýr sat sað lar. Block ha in ile ri tek no lo ji le ri ve akýl lý söz leþ me ler ha li ha zýr da ban ka lar ve fi nan sal ku rum lar ta ra fýn dan in ce len mek te, böy le lik le ge rek li özen ve uyum sað lan ma sý he def len mek te dir. BÖ lüm 1: BÜ YÜK Ve rý ler: GÝZ lý lý ÐÝN Ko run MA Si Ýle ulus la rin GÜ VeN lý ÐÝ NÝN SAÐ lan MA Si ArA SiN DA KÝ ÇA tiþ MA els De Bus ser Ya sa uy gu la ma ve is tih ba rat ajans la rý nýn ce zai so ruþ tur ma la rý ve ulu sal gü ven lik ama cýy la ki þi sel ve ri top la yýp iþ ler ken spe si fik ya sal çer çe ve ler le uyum sað la ma sý ge re ki yor. Özel þir ket le rin, ti ca ri fa ali - yet ler ama cýy la ki þi sel ve ri top la yýp iþ ler ken de spe si fik ya sal çer çe ve - le re uy ma sý la zým. Hem ya sa uy gu la ma hem de is tih ba rat ajans la rý ile çok-ulus lu özel þir ket ler, sý nýr-öte si ve ri top la ma ger çek leþ tir mek te dir. Ya ni, iki ül ke nin ya sal çer çe ve le ri, fa ali yet le ri ne uy gu la na bi lir: bir ta - ne si, ve ri le rin top lan dý ðý, di ðe ri ve ri le rin iþ len di ði yer ör ne ðin, ki þi - sel ve ri ler Av ru pa Bir li ði nde top la ný yor, an cak ABD de pro ses edi li - yor ve ya de po la ný yor. Bir di ðer an laþ maz lýk ko nu su ise, ay ný ül ke nin ya sa la rý ara sýn da bi le or ta ya çý ka bi li yor ör ne ðin, ti ca ri fa ali yet ler için top la nan ki þi sel ve ri le re uy gu la na bi len ya sa lar kar þý sýn da, ce zai so ruþ tur ma la rý / is tih ba rat fa ali yet le ri ama cýy la iþ le nen ki þi sel ve ri le re uy gu la na bi len ya sa lar. Ýki ve ya da ha faz la ya sal çer çe ve, bir bi riy le çe - li þen hü küm ler ve ya zo run lu luk lar içe rir se, bu du rum ya sa uy gu la ma ve ya is tih ba rat ku rum la rý ve özel þir ket ler açý sýn dan ka fa ka rýþ tý rý cý du rum lar ya ra ta bi lir. Bu ka fa ka rý þýk lý ðýn da, iki ge liþ me da ha et ki li ol - du: Bun lar dan il ki, va tan daþ la rýn ile ti þim kur ma, sa týn al ma, mu ha se - be yi yö net me ve di ðer or tak fa ali yet le ri yap ma bi çi mi nin gi de rek di ji - tal leþ me si; böy le lik le ya sa uy gu la ma ve is tih ba rat mer ci le ri nin bir so ruþ tur ma bað la mýn da bu bil gi ye ih ti ya cý olu þa bil me si. Ýkin ci si, özel þir ket le rin di ðer yet ki alan la rýn da yer le þik bu lut de po la ma ve su nu cu - la rý gi de rek da ha faz la kul lan ma sý. Son on yýl da, bu çe liþ ki teo rik dü ze yi aþ tý. Hem böl ge sel hem de mad di an laþ maz lýk lar, son bir kaç yýl da su yü zü ne çýk tý. ta ma men fark lý ni te lik te ki ve ri ko ru ma ya sal çer çe ve le ri, AB ve ABD de ki suç ve is tih ba rat me se le le rin de ki yo ðun iþ bir li ðiy le bir lik te, bu çe liþ ki ye kat ký sað la dý lar. 11 ey lül 2001 er te sin de, ABD top rak la rý na ya þa nan sal dý rý lar ne ti ce sin de AB ve ABD ara sýn da iki tür ve ri trans fe ri ger - çek leþ ti. Ýl ki 2002 yý lýn da ABD Güm rük ler ve Sý nýr Ko ru ma Bü ro su, ABD de yer le þik ha va li man la rý na uçan ABD ha va yo lu þir ket le rin den yol cu isim ka yýt ve ri le ri ni (PNr ve ri le ri) ta lep et ti. ar dýn dan, 2006 yý - lýn da, ga ze te ci ler or ta ya çý kar dý ki Bel çi ka-mer kez li özel bir þir ket olan SWift, fi nan sal me saj laþ ma ve ri le ri ni ve ki þi sel ve ri le ri- ABD Ha zi ne Ba kan lý ðý na te rö rist fa ali yet le rin fi nans ma ný na iliþ kin so ruþ - tur ma lar bað la mýn da trans fer et miþ yý lýn da, ABD Yar gý ta yý Ýkin - ci Da ire si, ABD hü kü me ti ne kar þý bir da va da Mic ro soft le hi ne ka rar ver di ðin de en düs tri nin dik ka ti ni bü yük öl çü de üze ri ne çek ti. Bu da va - da, Ýr lan da da yer le þik bir su nu cu da ki ki þi sel ve ri le re da ir bir yet ki ta - lep edi li yor du. (4) Bu ra por, böl ge sel an laþ maz lýk la ra, il gi li hu ku ki ih - ti laf la rýn ön len me si ve ya çö zül me si ne iliþ kin me ka niz ma la ra ve il gi li pay daþ lar açý sýn dan et ki le re odak lan mak ta dýr. ulu sal Ya sa lar: Suç ve ulu sal gü ven li ðe da ir so ruþ tur ma lar, ge le nek - sel ola rak ulu sal dü zey de dü zen len mek te dir. Ve ri ko ru ma ve giz li lik de ulu sal ve böl ge sel ya sa lar kap sa mýn da dýr. ce za hu ku ku özel lik le de ce zai usul- ge le nek sel ola rak ulu sal dü zey de dü zen len mek te dir; ke - za bir ül ke nin si ya si ve ta rih sel kim li ðiy le ya kýn dan bað lan tý lý dýr. Do - la yý sýy la, AB ku rum la rý nýn ce za hu ku ku nu dü zen le mek ko nu sun da sý - nýr lý yet ki si var dýr. ulu sal gü ven lik, mün ha sýr ola rak ulu sal bir 21. Ve ri ler le do lup ta þan bir dün ya da ya þý yo ruz. Ýn ter net ve ri ler. Þim diy se, ye ni tek no lo ji le rin ge liþ ti ril me si ve þir ket ve hü kü met le rin kar þý laþ tý ðý bü yük

15 turquie Diplomatique eylül ola sý bir se be bi gös ter me yi ge rek li bu lur ken- iþ le ri ya vaþ la ta bi lir. Dör - dün cü Ana ya sal De ði þik lik in kap sa mý dý þýn da ve ri top la ma nýn da ha ko lay yol la rý ara sýn da, mah ke me çað rý la rý ve ulu sal gü ven lik mek tup - la rý (NSls) bu lun mak ta dýr. Bir mah ke me çað rý sý için, yet ki len dir me ye ge rek yok tur. Mah ke me çað rý sý nýn man týk lý ol ma sý, bi re ye (bun dan son ra ve ri öz ne si ola rak ad lan dý rý la cak týr) ak la yat kýn lý ðý nýn yar gý sal göz den ge çir me si ni el de et me fýr sa tý ver me si ye ter li dir. (20) Mah ke me çað rý la rý, fe de ral ajans lar ta ra fýn dan, bir bi re yin bel ge ler sun ma sý için kul la ný la bi lir. Bu gü cü ve ren mev zu at, mah ke me çað rý la rý nýn han gi ko þul lar al týn da çý ka rýl dý ðý ný ay rýn tý lan dýr mak ta dýr. (21) Ben zer þe kil de, 2001 yý lýn da ki ABD Va tan se ver lik Ya sa sý (22), NSl le rin kul la ným ala ný ný ge niþ let ti. Böy le lik le, ulus la ra ra sý te rö riz - mi so ruþ tu ran ve ya ana liz eden her han gi bir hü kü met ku ru mu onu kulla na bi lir ha le gel di. (23) Ba zý ya ban cý is tih ba rat so ruþ tur ma la rýn dan so rum lu olan hü kü met ku rum la rý, ile ti þim sað la yý cý la rý, ban ka lar ve kre di ajans la rýn dan ulu sal gü ven lik so ruþ tur ma la rý için müþ te ri iþ lem ve ri le ri el de et mek üze re NSl ler çý kar ta bi lir. (24) 2015 yý lýn da ki ABD Öz gür lük Ya sa sý (25) NSl le rin yar gý sal göz den ge çir me si ni güç len dir di ve fi nan sal ka yýt lar ve ya ile ti þi min bü tün ha lin de top lan - ma sý ný ký sýt la dý. (26) AB ve ABD ara sýn da hu ku ki ih ti laf la ra se bep olan da, ken di sý nýr la rý dý þýn da mah ke me çað rý la rý ve NSl le rin kul la - ný mý ol muþ tur. Bu da bi zi, sý nýr-öte si ve ri akýþ la rý na ve bun dan kay nak lý ola rak ABD ve AB ara sýn da ki hu ku ki ih ti laf la ra mü da hil olan iki bi ri - min te mel fark lý lýk la rý na gö tü rü yor. Ýlk fark lý lýk; kul la ný lan ve ri ko ru ma ya sal çer çe ve si nin mo de li dir. AB nin ge niþ kap sam lý bir mev zu ata bel bað la ma sý, Ame ri ka nýn sek tör ve ve ri-spe si fik ya sa la rýn dan, öz-dü zen - le me den ve giz li lik tek no lo ji le rin den olu þan sis te miy le bü yük bir te zat oluþ tur mak ta dýr. Ýkin ci ola rak, ve ri ko ru ma ya sa la rý nýn içe ri ði, AB ve ABD ara sýn da fark lý lýk gös ter mek te dir. Bu de mek de ðil dir ki, bir ta ne si di ðe rin den da ha yük sek bir ve ri ko ru ma sað lý yor. Bu nun an la mý; ko ru - ma nýn fark lý bir þe kil de ör güt len di ði ve fark lý ko ru ma un sur la rý nýn ön - ce lik len di ril di ði dir. Bu fark lý lýk lar, fark lý yet ki alan la rý ara sýn da ki ki þi - sel ve ri pay la þý mý ný bü yük bir so ru na dö nüþ tür mek te dir. Ki þi sel ve ri le rin bir ül ke den di ðe ri ne ce zai bir so ruþ tur ma ve ya ulu sal bir gü - ven lik so ruþ tur ma sý için trans fer edil me si, bu so ru nu da ha da bü yü tür; ke za bu tür trans fer ler, iki tür ve ri ko ru ma ya sa sý na ve iki tür ce za hu - ku ku ve ulu sal gü ven lik ya sa sý bü tü nüy le uyum lu ol mak zo run da dýr. Hu ku ki Ýh ti laf lar Yu ka rý da sö zü edil di ði gi bi, AB ve ABD nin ve ri ko ru ma ya da ir ya - sal çer çe ve le ri, iki sis tem ara sýn da bir çok ça týþ ma ya yol aç tý. ABD yet ki li le rin den AB-te mel li ki þi sel ve ri le re da ir bir ta lep, AB þir ket le ri - ni bir çe liþ ki ye dü þü re cek tir. ta le be uyum sað la ma yý red det mek, ABD de bir ta kým so nuç lar do ðu ra cak týr; an cak on lar la uyum lu ol mak da AB nin ve ri ko ru ma ya sa la rý ný ih lal ede bi lir. Bu bö lüm, ki þi sel ve r- i le ri ta lep et mek için kul la ný lan araç la ra ve bu sü reç te or ta ya çý ka bi le - cek ba zý ih ti laf la ra odak lan mak ta dýr. Doð ru dan eri þim Büyük Veri: Yüzyılın Silah Yarışı le bað lan tý lý araç la rýn yay gýn laþ ma sý so nu cu hýz la nan kar þý lýk lý bað lan tý sal lýk, bir ve ri pat la ma sý na yol aç tý bü yük bü yük ve ri le rin hac mi, çe þit li li ði, hý zý ve ger çek li ði ni ele ala bi le cek ve onu avan taj sað la mak üze re ze ki ce uy gu la yýp so run la rý çöz me de yar dým cý ola cak tür den ye ni lik çi yön tem le rin uy gu lan ma sý için bir ya rýþ söz ko nu su. a t L a n t ı k k o n S E y ı - 1. B Ö L ü m dü zey de dü zen len mek te dir; ke za ül ke nin ve va tan daþ la rýn ulu sal kriz - ler den ko run ma sýy la bað lan tý lý dýr. Ve ri ko ru ma ve giz li lik ya sa la rý da ulu sal dü zey de dü zen len mek te dir ve ge nel lik le de böl ge sel açý dan bað la yý cý ya sal bir çer çe ve ile ör ne - ðin Av ru pa Kon se yi Kon van si yo nu No. 108 (5) ve AB nin ya sal araç - la rý- uyum lu dur. Bu nun la bir lik te, giz li lik ve ve ri ko ru ma nýn dü zen - len me si ne da ir fark lý yol lar gö re bi li riz yý lýn da, Ba ni sar ve Da vi es, dört mo del be lir le di ler: kap sam lý ya sa lar, sek tör öze lin de ya - sa lar, öz-dü zen le me ve giz li lik tek no lo ji le ri. (6) Av ru pa da kap sam lý ve ya þem si ye ya sa la rýn ilk mo de li net bir þe kil de ter cih edi len mo del iken, ABD de di ðer üç mo de lin bir bi leþ ke si kul la ný lý yor. Bað la yý cý ya sa lar ve ku ral la rýn öte sin de, giz li lik ve ve ri ko ru ma ko nu sun da bað - la yý cý ol ma yan ký la vuz il ke le ri göz ar dý et me me li yiz. Hem Bir leþ miþ Mil let ler hem de oecd bu tür ya sa lar ge liþ tir di ler. Bu iki si ara sýn da, oecd nin Giz li li ðin Ko run ma sý ve Sý nýr-öte si Ki þi sel Ve ri Akýþ la rý na Da ir Ký la vuz Ýl ke ler i, ya sa lar ara sý ih ti laf lar ko nu sun da bir pa rag ra fý olan tek reh ber dir. (7) Ve ri ko ru ma ya da ir bað la yý cý ya sal çer çe ve ler ko - nu sun da ise, yu ka rý da sö zü edi len coe Söz leþ me si No. 108, böl ge sel kap sam açý sýn dan en ge niþ ola ný olup, ve ri ko ru ma ya da ir en ge nel formü le edil miþ stan dart la rý ba rýn dý rýr her ne ka dar söz ko nu su Kon van si - yon ha li ha zýr da bir mo der ni zas yon sü re cin den ge çi yor ol sa da. (8) Av ru pa Kon se yi stan dart la rý ný te mel alan en il gi li AB ya sal araç la rý (9), 95/46/At sa yý lý ti ca ri fa ali yet ler de ve ri iþ len me si ne da ir Yö ner ge (10) ve ce zai so ruþ tur ma lar ve ko vuþ tur ma la ra da ir ve ri iþ le me ye iliþ - kin 2008/677/JHA sa yý lý Çer çe ve Ka rar dýr (11). Her iki si de, ye ni ka - bul edi len ya sal araç lar la ida me edil miþ tir: 1) Ge nel Ve ri Ko ru ma Yö net me li ði (GDPr) (12) ti ca ri fa ali yet ler de ve ri iþ le me ye iliþ kin olup 25 Ma yýs 2018 ta ri hi iti ba riy le yü rür lü ðe gi - re cek; 2)Yet ki li ma kam lar ta ra fýn dan su çun ön len me si, so ruþ tu rul ma - sý, tes pi ti ve ya ko vuþ tu rul ma sý ve ya ce zai sü reç le rin yü rü tül me si ama - cýy la is le nen ki þi sel ve ri le re iliþ kin ger çek ki þi le rin ko run ma sý na ve bu tür ve ri le rin ser best do la þý mý na da ir Yö ner ge (ya sa uy gu la ma ya yö ne - lik ve ri ko ru ma yö ner ge si) (6 Ma yýs 2018 ta ri hi iti ba riy le yü rür lü ðe gi re cek) (13); Ye ni GDPr nin önem li bir kýs mý; böl ge sel uy gu la ma ala ný nýn ge niþ le me si dir. GDPr, AB de yer le þik ol ma yan, an cak fa ali - yet le ri AB va tan daþ la rý na yö ne lik olan ve ya AB va tan daþ la rý nýn tu tum - la rý ný iz le yen þir ket le re uy gu lan mak ta dýr. Bu ge niþ le til miþ kap sam, AB dý þýn da olup, ya kýn za man da AB nin bir di zi ya sal hük müy le kar þý la þa - cak olan þir ket sa yý sý ný ar tý ra cak týr (ör ne ðin AB pi ya sa sýn da et kin olan Ame ri kan þir ket le ri). ABD li þir ket le rin dik ka ti ni çe ken GDPr de ki ya sal hü küm ler den bi ri; unu tul ma hak ký olup, ar týk uy gun ol ma yan ve ya an lam lý ol ma yan ya da aþý rý bu lu nan ki þi sel ve ri le rin kal dý rýl ma sý - na yö ne lik hak ký ifa de et mek te dir. Do la yý sýy la, bu, is mi nin çað rýþ týr dý ðý gi bi, mut lak bir unu tul ma hak ký de ðil dir. uy gun ol ma yan, il gi siz ve - ya aþý rý ve ri le rin kal dý rýl ma hak ký her za man için Av ru pa ve ri ko ru ma stan dart la rý çer çe ve sin de bir hak ola rak gö rül müþ tür; an cak 2014 yý lýn - da Ada let Mah ke me si nin bir ka ra rý (14) Go og le ýn ki þi sel ve ri le ri içe - ren link le ri kal dýr ma sý ný zo run lu tut muþ ve bu da GDP de ki si lin ti hak ký gi bi da ha spe si fik bir hük me il ham kay na ðý ol muþ tu. (15) AB nin ve ri ko ru ma ya da ir ya sal araç la rý nýn re for mu da, ya sa uy gu - la ma amaç la rý doð rul tu sun da ve ri ko ru ma yö ner ge si nin böl ge sel kapsa mý nýn ge niþ le til me si ne iþa ret et miþ tir. Ya sa uy gu la ma ve ri ko ru ma ya da ir ilk araç olan 2008 Çer çe ve Ka ra rý kap sa mý ge niþ le til di ðin den bu ya na- sa de ce üye ül ke ler ara sýn da kul la ný lan ve ri le ri kap sa mak ta olup, ulu sal dü zey de top la nan ve ri ler kap sam dý þý bý ra kýl mýþ týr. Ye ni yö ner - ge nin kap sa mý, ulu sal dü zey de top la nan ve ri le ri kap sa mak ta dýr; ya ni hem AB için de ki ve ri trans fer le ri, hem de AB dý þýn da ki ve ri trans fer - le ri, ay ný yö ner ge ta ra fýn dan dü zen len mek te dir. AB nin ak si ne, yak la þýk yir mi ta ne sek tör-özel ve ya ara cý-özel (16) ulu sal giz li lik ve ya ve ri gü ven li ði ya sa sý ve bu tür ya sa lar dan ABD de eya let ler ve top rak lar ara sýn da yüz ler ce si bu lun mak ta dýr. (17) ulu sal dü zey de sek tör-özel giz li lik ve ve ri ko ru ma ya sa la rý ör nek le ri ara sýn - da, 1996 yý lýn da ki Sað lýk Si gor ta sý ta þý na bi lir lik ve He sap Ve re bi lir lik Ya sa sý (18) bu lu nur ve bu ya sa, ko ru nan sað lýk bil gi le ri nin iþ len me si ve açýk lan ma sý ný dü zen ler yý lýn da ki Ma li Hiz met ler Mo dern leþ - tir me Ya sa sý (19) ise bir di ðer is miy le Gramm-le ach-bil ley Ya sa sý (GlBA)- fi nans ku rum la rý nýn müþ te ri le ri ne bir giz li lik bil di ri mi sunma sý ný sað lar. ce zai so ruþ tur ma la ra iliþ kin ola rak, ABD nin Dör dün cü Ana ya sal De ði þik li ði, ya sa uy gu la ma ve is tih ba rat mer ci le ri nin ve ri top la ma sý sý ra sýn da giz li lik ko ru ma la rý sun mak ta dýr ör ne ðin yet ki - len dir me zo run lu lu ðu. Bu nun la bir lik te, yet ki len dir me zo run lu lu ðu Ve ri le re doð ru dan eri þim, bir ül ke nin bir baþ ka ül ke ye ait ve ri le ri el - de et me si için en da vet siz ve zo ra ki araç tü rü dür; ke za eri þim iz ni ve - ren ül ke nin ege men li ði ne do kun mak ta dýr. Bu na ek ola rak, eri þim iz ni ve ren ül ke, ve ri le ri nin baþ ka bir ül ke ta ra fýn dan iþ len me si üze rin de bel li bir kon tro lü sür dür me yi ar zu eder. Bu se bep ler den do la yý, sü re ce da hil olan her iki ül ke nin de, doð ru dan eri þi me izin ve ri le cek ko þul la - ra da ir bir ön an laþ ma ya eriþ me le ri ge re ke cek tir. Bu yol cu lar, AB den ABD de ki her han gi bir des ti nas yo na uç ma dan ön ce PNr ve ri le ri ne doð ru dan eri þim, yýl la rý ara sýn da ki bir di zi PNr an laþ ma sý nýn ko nu su ol du. Doð ru dan eri þim ta le bi nin se be - bi, bir za man lar ABD ha va yo lu þir ket le ri ta ra fýn dan kul la ný lan bir önta ra ma sü re ciy di. (27) Ha va cý lýk ve ulaþ týr ma Gü ven li ði Ya sa sý, yolcu la ra da ir bir ön-ta ra ma sü re ci ger çek leþ tir me yet ki si ni Ýç Gü ven lik Ba kan lý ðý na dev ret ti. Ha va cý lýk ve ulaþ týr ma Gü ven li ði Ya sa sý nýn kap sa mý, 2004 yý lýn da ki bir Ýs tih ba rat re for mu ve te rö riz min Ön len - me si Ya sa sý ta ra fýn dan ge niþ le til di ðin de (28), AB nin ki þi sel ve ri le ri - nin trans fe ri nin ger çek leþ me sin den ön ce AB-dý þýn dan bir ül ke nin ve ri ko ru ma ya sa la rý nýn Av ru pa Ko mis yo nu ta ra fýn dan de ðer len di ril me si yü - küm lü lü ðü se be biy le AB ile bir an laþ ma ya va rýl ma sý zo run lu ha le gel di. eðer Av ru pa Ko mis yo nu, alý cý ül ke de ki ve ri ko ru ma ya sa la rý nýn uy gun ol ma dý ðý na ka rar ve rir se, uy gun ko ru ma ön lem le ri üze rin de ka rar ký lý na - bi lir. PNr ve ri le ri ne iliþ kin ola rak bu du rum, bir bi ri ar dý sý ra bir di zi an - laþ may la so nuç la nan AB-ABD tem sil ci le ri ara sýn da ki çe tin mü za ke re le - re yol aç tý. (29) Mü za ke re le rin en so nun cu su 2012 yý lýn da son lan dý. (30) Mü za ke re ler kar ma þýk tý baþ lý ca me se le ler, ön-ta ra ma sü re cin de ki ve ri tür le ri, han gi amaç la kul la ný la cak la rý ve ve ri le rin de po lan ma sý na yö ne lik za man sý nýr la ma la rýy dý. Bir di ðer ki lit tar týþ ma nok ta sý ise, doð ru dan eri - þi me iliþ kin di. Bir ül ke ye, bir baþ ka ül ke nin ha va yo lu þir ket le ri nin ve ri ta ban la rý na doð ru dan eri þim hak ký ver mek (bu du rum da, yir mi se kiz üye ül ke li bir böl ge den bah se di yo ruz), önem li bir ege men lik me se le si an la - mý na ge lir. Ve ri ta le bi ve ya hat ta ve ri ler için yet ki len dir me ile ký yas lan - dý ðýn da, so run, be lir siz ve bü yük bir ve ri mik ta rý idi. Av ru pa Kon se yi ve do la yý sýy la AB de uy gu la na bi len ve ri ko ru ma stan dart la rýn dan bi ri, amaç sý nýr lan dýr ma il ke si ve bu nun la bað lan tý lý ih ti yaç hük mü dür. Ya ni, ki þi sel ve ri le rin top lan ma sý, sa de ce spe si fik ve meþ ru bir amaç la ya pýl ma lý. Ana amaç la tu tar sýz bir amaç adý na iþ - lem yap ma ya, aþa ðý da ki ko þul lar ye ri ne ge ti ril mez se izin ve ril me mek - te dir: Ýþ le me, hu kuk çer çe ve sin de ya pýl ma lý; ge rek li ol ma lý; oran tý sal ol ma lý. Ge rek li lik yü küm lü lü ðü da hi lin de, ki þi sel ve ri le rin ce za ge rek - ti ren suç la rýn kal dý rýl ma sý ama cýy la iþ len me si için ge rek li lik du yu lan du rum lar yer alýr. Bu, özel lik le, da ha ön ce le ri ti ca ri bir çer çe ve de top la nan ve ri le rin ya sa uy gu la ma mer ci le ri ta ra fýn dan- kul la nýl ma sý - na izin ve rir ör ne ðin, bir uçak bi le ti sa týn al mak la il gi li ve ri ler. An - cak, ge rek li lik yü küm lü lü ðü, ve ri le rin spe si fik bir ce zai so ruþ tur ma için ge rek li ol du ðu nu be lir tir; do la yý sýy la ve ri le rin kit le sel ola rak top - lan ma sý, bu ve ri ler ya rar lý ol sa bi le, ya rar lý gö rül me ye bi lir. Amaç sý nýr lan dýr ma il ke si, ABD de de bi lin mek te dir. Bu nun la birlik te, Ame ri kan sis te min de ge nel bir il ke de ðil dir; sa de ce spe si fik ya - sa la ra da hil edil mek te dir. Bu nun la bir lik te, bu ya sa lar spe si fik ol sa bi - le, 1974 yý lý Giz li lik Ya sa sý nda ol du ðu gi bi gö re ce ola rak ge niþ bir kap sam la rý bu lu nur. Amaç sý nýr lan dýr ma ama cýy la AB ve ri ko ru ma stan dar dý na uyum sað lan ma sý için, ve ri le re eri þim yön te mi it ve ya çek yön te mi- do la yý sýy la kri tik önem arz eder. Ýt me yön te mi; sa de ce spe si fik bir so ruþ tur ma ama cý da hi lin de ge rek li gö rü len ve ri le rin AB de ki ha va yo lu þir ket le ri ta ra fýn dan ABD Ýç Gü ven lik Ba kan lý ðý na gön de ril me si an la mý na ge lir. Çek me yön te mi ise, ABD Ýç Gü ven lik Ba kan lý ðý nýn ge re ken ve ri le re eriþ mek için ha va yo lu þir ket le ri ne eri - þi mi ol ma sý dýr. Çek me yön te mi, en da vet siz / zo ra ki yön tem ola rak ka - bul edi lir; ke za bir ve ri ta ba ný na doð ru dan eri þim hak ký, bir baþ ka ül k- e ye ve ril miþ tir. Yön tem ler ara sýn da ki fark lý lýk, bi ri nin evi nin anah tar la rý nýn bir baþ ka ki þi ye ve ril me si kar þý sýn da çek me yönte mi bir baþ ka ki þi ye, bi ri nin evin de ge re ken þey le rin tü mü nün ve - ril me si it me yön te mi- ola rak dü þü nü le bi lir PNr an laþ ma - sý, ha va yo lu þir ket le ri nin, da ha az zo ra ki bir yön tem olan it me yön te mi ni kul la na rak ABD Ýç Gü ven lik Ba kan lý ðý na PNr le ri trans fer et me si ni zo run lu tut mak ta dýr. (dizi yazı devam edecek)

16 16 eylül 2017 turquie Diplomatique küresel GIDA GÜVenlIğI Küresel Gıda ticaretinde Geçiş su re tiy le). Kü çük çap lý ak sak lýk la ra çok rast lan mak ta dýr. Bu ra por da ele alý nan ge çit nok ta la rýn dan bi rin de, tran si tin ka pan ma sý ve ya ak sa - ma sý na son on beþ yýl da en az bir kez rast lan mýþ týr (7) ve bu tür olaylar dan kay nak lý bir kriz ris ki nin göz ar dý edil me me si ge re kir. Bu ra por ha zýr la nýr ken, dün ya nýn gý da açý sýn dan en gü ven siz ül ke le rin den bi ri olan Ye men'de ki koa lis yon güç le ri, ta rým alt ya pý sý na yö ne lik sal dý rý la - rý ný yo ðun laþ týr mýþ lar dý yý lý Ha zi ran ayýn da, Ka tar'ýn gý da it ha - la tý nýn yüz de 40'ýný ta þý yan ka ra yol la rý -ki ara la rýn da buð day it ha la tý nýn beþ te bi ri de yer alýr- ab lu ka nýn par ça sý ola rak ka pa týl dý. Bu tür ge liþ me - ler her za man için po li ti ka ya pý cý la ra, en kö tü du rum se nar yo la rý na ken - di le ri ni ha zýr la mak için ka ta li zör ro lü üst len me li dir - özel lik le de aþý rý ha va olay la rýn dan kay nak lý risk le rin art tý ðý bir or tam da. (8) Da ha sý, bu risk ler, üç fark lý eði lim so nu cun da ar tý yor. Ön ce lik le, ge - çit nok ta la rý na ba ðým lý lýk bü yü yor. Ör ne ðin son on beþ yýl da ulus la ra - ra sý dü zey de ti ca re ti ya pý lan ve bu es na da de niz ge çit nok ta la rý nýn en az bi ri üze rin den ge çen ta hýl ve güb re le rin pa yý, yüz de 43'ten yüz de 54'e art tý. Da ha kü çük an cak önem li bir pay -yüz de 10- ar týk tek ka lý - cý de niz ci lik gü zer ga hý ola rak de niz ge çit nok ta la rýn dan bir ve ya birden faz la sý üze rin den ya pý lan tran sit ge çi þe bað lý du rum da olup, 2000 yý lýn da yüz de 6'lýk pay dan yük sel me ye baþ la dý. Ar tan ulus la ra ra sý ti ca ret, ge çit nok ta sý ba ðým lý lý ðý nýn ön gö rü le bi lir bir ge le cek için art ma ola sý lý ðý ol du ðu an la mý na ge li yor. Ba zý ge çit nok ta la rý, di ðer le ri ne ký yas la da ha bü yük bir bas ký ile kar þý la þa cak. Ka ra de niz böl ge sin den ih ra cat ta ki hýz lý ve sü re gi den ar týþ, türk Bo ðaz la rý'na -özel lik le buð day ko nu sun da- olan ba ðým lý lý ðý ar tý ra cak. Ay ný za man da, Çin'de ki ka lý cý ta lep ar tý þý (son on beþ yýl da so ya fi li zi it ha - la tý için yýl da yak la þýk yüz de 14 ci va rýn da) Ba tý'da ki mah sul ih ra cat çý - la rý nýn Pa na ma Ka na lý ve Ma lak ka Bo ða zý üze rin den sev ki yat la rý ný ar týr ma ya de vam ede cek. Ýkin ci ola rak, ik lim de ði þik li ði, ge çit nok ta la rý risk le ri ne da ir üç ka t- e go ri de bir risk çar pa ný ola rak ha re ket et mek su re tiy le ak sa ma teh di - di ni ar tý rý yor. Bu du rum, aþý rý ha va ko þul la rý nýn sýk lý ðý ve cid di li ði ni ar tý ra cak, ge çit nok ta la rý nýn da ha dü zen li bir þe kil de ka pan ma sý na yol aça cak ve alt ya pý üze rin de da ha çok yýp ran ma do ðu ra cak. Yük se len de niz dü zey le ri, li man ope ras yon la rý ve ký yý de po la ma alt ya pý sý nýn bü tün cül lü ðü nü teh dit ede cek ve ani pat lak ve ren fýr tý na lar kar þý sýn da ký rýl gan lýk la rý ný ar tý ra cak. Ýk lim de ði þik li ði nin ça týþ ma ve is tik rar sýz - lýk et men le ri ni kýþ kýrt ma sý bek le ni yor. Bu du rum ay ný za man da ha sat - ta da ha sýk ba þa rý sýz lýk la ra yol açýp, ge çi ci ih ra cat de ne tim le ri da ya tan hü kü met le rin üze rin de ki ris ki ar tý ra cak. Ýk lim de ði þik li ði ay ný za man da eþ za man lý te da rik ke sin ti le ri ris ki ni ar tý ra bi lir. Aþý rý ha va olay la rý gi de rek da ha yay gýn ha le ge lir ken, fark lý nok ta lar da ya þa nan rast lan tý sal ak sak lýk la rýn þan sý ar ta ca ða ben zi yor. Bu na ve ri le cek ör nek ler ara sýn da, fark lý ha va sis tem le rin den eþ za man lý ola rak ak sa yan uzak ge çit nok ta la rý ve ya baþ ka bir yer de ki bir mah sul bü yüt me böl ge sin de ki bir ha sat so ru nu sý ra sýn da dün ya nýn bir nok ta sýn - da ki bü yük bir ge çit nok ta sý nýn ka pa týl ma sý yer ala bi lir. Bu tür du rum - lar da, pi ya sa et ki le ri þid det le nir. Ör ne ðin, 2005 yý lýn da Kat ri na Ka sýr ga - sý'na ben zer bir ka sýr ga so nu cun da ABD'nin Mek si ka Kör fe zi'nden ih ra cat la rý du ru ver miþ ti, ay ný es na da ise aþý rý yað mur lar, Bre zil ya'nýn yol la rýn dan ge çil me si ni im kan sýz laþ týr mýþ tý. Bu nun so nu cun da ise, kü - re sel so ya fi li zi ih ra ca tý nýn yüz de 50'si et ki le ne bi lir di. eðer bu du rum 2010'da kay de di le ne ben zer bir þe kil de Ka ra de niz'de ki sý cak lýk dal ga - sýy la bað lan tý lý ola rak ya þan say dý, kü re sel so ya fi li zi sev ki ya tý nýn yak la - þýk yüz de 61'i, kü re sel mý sýr sev ki ya tý nýn yüz de 41'i ve kü re sel buð day ih ra ca tý nýn yüz de 18'i as ký ya alý na bi lir ve ya ge ci ke bi lir di. (9) Üçün cü ola rak, alt ya pý da ki kro nik az ya tý rým lar, bir çif te açý ðý or ta - ya çý ka rý yor: gi de rek ar tan ti ca ret mik tar la rý na iliþ kin ola rak ka pa si te ve ik lim de ði þik li ði ne iliþ kin ola rak da ya nýk lý lýk. ABD'nin iç su yol la - rý es ki dir, faz la yo ðun dur ve ku rak lýk ve sel ko nu sun da has sas olup ya kýn ge le cek te ba þa rý sýz ol ma ya baþ la ya bi lir. Kör fez Ký yý sý'nda ki li - man la rý ise, ka sýr ga ve fýr tý na lar kar þý sýn da ký rýl gan dýr. Bre zil ya'nýn yol la rý yok sul olup ge nel lik le yað mur ve yer çök me le rin den do la yý bu ra lar dan geç mek müm kün de ðil dir. Ka ra de niz böl ge si nin ulaþ týr ma alt ya pý sý na cid di bir ya tý rým ya pýl ma sý ge rek mek te dir; an cak böl ge sel is tik rar sýz lýk da bu nun önün de cay dý rý cý bir et men oluþ tur mak ta dýr. Yu ka rý da sö zü edi len böl ge le rin her bi ri nin önü müz de ki on yýl lar da yo ðun laþ ma la rý ve kö tü le þen ik lim ký rýl gan lýk la rý ný ön le mek için cid di ya tý rým la rý ha re ke te ge çir me si ge re kir; an cak bu nu yap ma da hep si so - run lar la kar þý laþ mak ta dýr. Ge çiþ nok ta la rý ris ki nin ar tý rýl ma sý, ta rým pi - ya sa la rý üze rin de ar tan bas ký lar bað la mýn da da dü þü nül me li dir. ta hýl ran dý man la rýn da ki ar týþ, ta hýl ta le bin de ön gö rü len ar tý þýn ge ri si ne düþ - müþ tür. Ýk lim de ði þik li ði nin mah sul ler den el de edi len ka zanç la rý da ha da azalt ma sý ve kü re sel ha sat lar da gi de rek is tik rar bo zu cu bir et ki ha - li ne gel me si bek len mek te dir. Bu nun so nu cun da, ulus la ra ra sý pi ya sa lar da ha sý ký ve da ha de ðiþ ken ha le ge le cek, on la ra olan ba ðým lý lýk da ar - ta cak. Ge çit nok ta la rýn da ki ba þa rý sýz lýk, pi ya sa ký rýl gan lý ðý ný þid det - len dir me teh di di ni de be ra be rin de ge ti ri yor; ke za ma li yet le rin art ma - sý na ve sev ki yat sü re le ri nin uza ma sý na yol açar ken, bü yük te da rik ak sak lýk la rý ný da da ha ola sý ha le ge ti ri yor. en çok risk al týn da ki ül ke ler han gi le ri? Ül ke ler, ge çit nok ta la rýn da ki ak sak lýk lar ko nu sun da ma ru zi yet le rin - de önem li fark lý lýk lar gös ter mek te dir ler. Bel li bir ge çit nok ta sý nýn bel - li bir ül ke açý sýn dan kri tik öne mi, sa de ce bu ra dan ya pý lan it ha la týn pa - yýy la ala ka lý ol ma yýp, ay ný za man da te da ri kin ne ka dar ko lay bir þe kil de ye ni den yön len di ri le bi le ce ði ve ya ge çit nok ta sý nýn ka pan ma sý du ru mun da al ter na tif araç lar la gü ven ce al tý na alý na bi le ce ðiy le de il gi - li dir. Ör ne ðin, her ne ka dar Çin'in ta hýl ve güb re it ha la tý nýn yak la þýk yüz de 87'si, en azýn dan bir de niz ge çit nok ta sý üze rin den ya pýl sa da, sa de ce yüz de 4'ü, al ter na tif gü zer ga hý ol ma dý ðý ge çit nok ta la rý üze rin - Y Ö Ne tý cý ÖZet: Kü re sel gý da gü ven li ði, az mik tar da ki güb re ve mah sul de ki ti ca ret le des tek le ni yor. Sa de ce üç mah sul - mý - sýr, buð day ve pi rinç- kü re sel gý da ener ji gi ri þi nin yak la þýk yüz - de 60'ýný oluþ tu ru yor (1). Dör dün cü bir mah sul ola rak so ya fi li zi, dün - ya nýn en bü yük hay van sal pro te in yem kay na ðý olup, kü re sel pro te in yem te da ri ki nin yüz de 65'ine kar þý lýk ge li yor (2). Her se ne dün ya nýn ulaþ týr ma sis te mi, yak la þýk 2,8 mil yar ki þi yi bes le mek üze re ye te rin ce mý sýr, buð day, pi rinç ve so ya fi li zi ni ta þý yor (3). Bu es na da, ta rým ara - zi le ri ne her se ne uy gu la nan 180 mil yon ton güb re, ge niþ le yen nü fu zu - mu zu ayak ta tut mak için ye te rin ce buð day, pi rinç ve mý sý rý ye tiþ tir me - de bi ze yar dým et mek ko nu sun da kri tik bir rol oy nu yor. (4) Bu em ti alar da ki ulus la ra ra sý ti ca ret ar tý yor; az sa yý da ki "ge çit nokta sý" üze rin de ki bas ký yý da ar tý rý yor - sý ra dý þý mik tar lar da ki ti ca re tin geç ti ði ulaþ týr ma yol la rý üze rin de ki kri tik bað lan tý lar. Bu te mel ge çit nok ta la rý, kü re sel gý da gü ven li ði açý sýn dan çok önem li: bo ðaz lar ve ka nal lar gi bi de niz ko ri dor la rý, bü yük mah sul-ih raç eden böl ge ler de ki ký yý alt ya pý sý ve bü yük mah sul-ih raç eden böl ge ler de ki ka ra-içi ulaþ - týr ma alt ya pý sý. Bu ge çit nok ta la rýn dan bi rin de ve ya da ha faz la sýn da cid di bir ke sin ti ol ma sý, te da rik açý sýn dan ke sin ti le re ve fi yat ta týr ma - nýþ la ra yol aça bi lir. Bu nun sis tem açý sýn dan so nuç la rý ise, gý da pi ya sa - la rý nýn da öte si ne ge çe bi lir. Da ha yay gýn ak sak lýk lar ise, kriz le ri te tik - le me se de, ge cik me le re, bo zul ma la ra ve ulaþ týr ma ma li yet le ri ne kat ký da bu lu na bi lir; pi ya sa nýn du yar lý lý ðý ný ký sýt la yýp, fi yat la rýn yüksel me si ne ve de ðiþ ken li ðin art ma sý na yol aça bi lir. Kü re sel gý da gü ven li ði nin ba ðým lý ol du ðu ge çit nok ta la rý Bu ra por, kü re sel gý da sis te min de ki ge çit nok ta la rý nýn ilk ana li zi ni sun mak ta dýr. ra por, chat ham Ho use Kay nak ti ca re ti Ve ri ta ba ný'nda ki ( so ur cet ra de.earth) ti ca ret ve ri le ri ile ti ca ret yol la rý üze rin de ki iki li em tia akýþ la rý ný ha ri ta lan dýr mak üze re ama ca uy gun bir mo de li birleþ tir mek te dir. Kü re sel gý da gü ven li ði açý sýn dan kri tik önem arz eden 14 ge çit nok ta sý ný tes pit et mek te dir. De niz ler de ki ge çit nok ta la rý ara sýn da Pa na ma Ka na lý ve Ma lak ka Bo ða zý (5) en kay da de ðer ta hý la ta nýk lýk et mek te dir, ke za Ba tý ile As ya pi ya sa la rý ný bir bir le ri ne bað la yan bir po - zis yo na sa hip tir ler. Kü re sel dü zey de so ya fi li zi ih ra cat la rý nýn dört te bi - rin den faz la sý, Ma lak ka Bo ða zý üze rin den ge çip ön ce lik li ola rak Çin ve Gü ney do ðu As ya'da ki hay van sal yem ta le bi ni kar þý la ma ya yö nel mek te - dir. türk Bo ðaz la rý (6) buð day için özel lik le kri tik öne me sa hip tir - ke - za her yýl kü re sel çap ta ih ra ca týn beþ te bi ri bu ra dan, özel lik le de Ka ra - de niz "ek mek tek ne si" böl ge sin den geç mek te dir. en önem li ka ra-içi ve ký yý ge çiþ nok ta la rý, ABD, Bre zil ya ve Ka - ra de niz'de yer al mak ta olup, dün ya nýn buð day, pi rinç, mý sýr ve so ya fi li zi ih ra cat la rý nýn yüz de 53'üne denk gel mek te dir. Ka ra-içi su yol - la rý, ABD'nin de ni ze, özel lik le de Kör fez Ký yý li man la rý na ih raç et - ti ði dört mah su lün yüz de 60'ýný ta þý mak ta dýr. Bre zil ya'da gü ney do - ðu ký yý hat tý üze rin de ki dört li man, kü re sel so ya fi li zi ih ra cat la rý nýn yak la þýk dört te bi rin den so rum lu dur. Bu li man lar, kar þý lý ðýn da, on - la rý ül ke nin iç le rin de ki de va sa çift lik le re bað la yan yol la ra ba ðým lý du rum da dýr. rus ya ve uk ray na'nýn buð day ih ra ca tý nýn yak la þýk yüz de 60'ý (kü re sel top la mýn yüz de 12'si olup hýz la bü yü mek te dir) Ka ra de niz'e ulaþ mak için de mir yo lu na ba ðým lý dýr. Ge çiþ nok ta sý ris ki ar tý yor Bu ge çiþ nok ta la rý, kar ga þa ya yol açan risk le re da ir üç ge nel ka te - go riy le kar þý kar þý ya bu lun mak ta dýr. Bun lar dan il ki, ha va ve ik lim risk le ri olup, fýr tý na lar ve ge çi ci ola rak ge çit nok ta la rý ný ka pa ya bi len sel ler, ha vay la bað lan tý lý ola rak alt ya pý nýn yýp ran ma sý ve aþýn ma sý ve bu nun so nu cun da alt ya pý nýn et kin li ði nin aza lýp zor lu ha va þart la rý kar - þý sýn da da ha ký rýl gan ha le gel me si dir. Ýkin ci ola rak, sa vaþ, si ya si is tik - rar sýz lýk, kor san fa ali yet ler, or ga ni ze suç ve/ve ya te rö rizm den kay nak - lý gü ven lik ve ça týþ ma teh li ke le ri dir. Üçün cü teh li ke ka te go ri si, ku rum sal dýr - ör ne ðin yet ki li le rin bir ge çit nok ta sý ný ka pat ma ve ya gý - da nýn ge çi þi ni ký sýt la ma ka ra rý (ör ne ðin, ih ra cat kon trol le ri ge tir mek C h a t h a m h o u S E - 1. B Ö L ü m P a ris'te dü zen le nen zir ve de Av ru pa'ya geç me yi bek le yen yüz bin ler ce Af ri ka lı göç me nin ka de ri ma sa ya ya tı rıl dı. Fran sa Cum hur baş ka nı em ma nu el Mac ron Av ru pa'nın ye ni sı ğın ma cı ve göç po li ti ka la rı nı hız lı, he de fe odak lı ve ma ha ret li bir bi çim de uy gu la ma ya ge çir me yi he def - li yor. Böy le ce hal kı na bu ko nu da bir şey ler ya pa bi le ce ği ni gös ter mek ve hak kın da ki olum suz an ket so nuç la rı nı ber ta raf et mek is ti yor. Mac ron, göç men le rin kul lan dı ğı Ak de niz gü zergâhı nı ka pat ma, on la rı müm kün ol - du ğun ca Af ri ka'da tut ma ko nu sun da zir ve ye ka tı lan di ğer tem sil ci le ri de ik na et ti. Af ri ka lı göç men le re Av ru pa'da sı ğın ma cı sta tü sü ka zan ma şan sı - nın, do la yı sıy la ya sal otu rum im ka nı nın ne re dey se hiç ol ma ya ca ğı nın da on la ra izah edil me si yö nün de zir ve de gö rüş bir li ği sağ lan dı. AB bu ko nu da git tik çe acı ma sız bir ta vır içi ne gi ri yor. lib ya'da ki mev cut du rum ve ku zey Af ri ka'da ki ge nel in sa ni du rum la il gi li çe kin ce - le ri ni de bir ke na ra bı ra kı yor. Ital ya, di ğer Av ru pa ül ke le ri nin pay laş - ma ya ya naş ma dı ğı çok sa yı da göç me ni ül ke ye ka bul et mek is te mi yor. Is pan ya ise göç men le rin al ter na tif gü zergâhı ol ma mak için ça ba sar fe - di yor. Al man ya Baş ba ka nı An ge la Mer kel de Ital ya ve Alp ler üze rin den Al man ya yö nün de bir göç akı nı nı ke sin kes en gel le mek is ti yor. Zi ra Mer kel dört haf ta dan da ha kı sa bir za man için de Al man ya'da ya pı la cak se çim le ri ka zan ma ama cın da. em ma nu el Mac ron lib ya, ni jer ve Çad'- da ki oluş tu ru la cak mül te ci ka bul mer kez le rin de sı ğın ma baş vu ru la rı nın in ce len me si ne yö ne lik es ki öne ri yi ye ni den ma sa ya ge tir di. lib ya kı yı - la rı na ula şa bi len, hat ta ül ke nin gü ney sı nır la rı na ka dar ge le bi len göçmen ler için bü yük mül te ci kamp la rı ku rul ma sı da ar tık ta bu ol mak tan çı ka rıl dı. BM Mül te ci ler Yük sek ko mi ser li ği (UnHCR) ile si vil top lum ku ru luş la rı bu ko nu da is te dik le ri ka dar pro tes to et me ye de vam et sin - ler. AB ka ra rı nı ver di: ka pı lar Af ri ka lı göç men le re ka pa tı la cak. Ve bu re çe te et ki li de olu yor. Tem muz'da ge çen aya kı yas la Ak de niz üze rin den Av ru pa'ya çok da ha az sa yı da göç men geç ti. kor kut ma po li - ti ka sı iş li yor ya ni. lib ya'da göç men ler ne ya pı yor lar ya da ni jer ya'dan yo la çı kan lar çöl dev let le ri ara sın dan ge çer ken ne ler ya şı yor, tüm bunlar Av ru pa lı üst dü zey po li ti ka cı la rı faz la ca il gi len dir mi yor. en azın dan Av ru pa si ya se ti bir ko nu da ba şa rı ol du. ka çak göç şe be ke le ri nin ve in - san ta cir le ri nin iş le ri tam an la mıy la bo zul muş ol du. Pa ris'te ki bu luş ma Av ru pa'nın ka pı la rı nı Af ri ka lı göç men le re ka pat ma po li ti ka sı nı da ha bir ye ri ne oturt ma ya ve göç men le rin tran sit geç ti ği ni jer ve Çad gi bi ül - ke le ri de iş bir li ği ne da hil et me ye yö ne lik ti. Bu iki dev le tin göç men ve sı ğın ma cı la rın lib ya'ya ka dar gel me le ri ni da ha baş tan en gel le me ye ça ba gös ter me le ri is te ni yor. ni jer ve Çad dün ya nın en yok sul ül ke le rin den. AB'nin su na ca ğı be lir li yar dım lar so nu cun da her iki ül ke nin dev let baş - kan la rı nın iş bir li ği ne ya naş ma sı bek le ni yor. AB'nin ile ri ge len le ri bu iki ül ke yi de çok faz la mer cek al tı na al ma ya cak lar dır. Bu çer çe ve de BM Mül te ci ler Yük sek ko mi ser li ği'nin (UnHCR) göç men le ri bek le yen teh - dit le re iliş kin uya rı la rı na ise al dı rıl mı yor. Iyi bir ya şam ara yan en iyi si evi ne dön sün Bir leş miş Mil let ler göç men le rin yüz de 70'inin eko no mik ne den ler le ül ke le ri ni terk et tik le ri ni tah min edi yor. Al man ya'da özel lik le se çim dö nem le rin de sa de ce sağ po pü list Al ma ya Için Al ter na tif Par ti si (AfD) de ğil, di ğer par ti ler de "kim se on la rı mem le ket le ri ni terk et me ye zorla mı yor" şek lin de ki ge rek çe yi kul la nı yor lar. ku zey Af ri ka'ya ka pı la rın ka pa tıl ma sı AB açı sın dan bir çok avan ta jı da be ra be rin de ge ti ri yor. Ital ya'yı yük ten kur ta rı yor. Ital ya ve Yu na nis tan'dan ge len sı ğın ma cı lar ve göç men le rin AB için de na sıl pay laş tı rı la ca ğı yö nün de sür dü rü len tar tış ma la rı da en azın dan ya tış tı ra cak gi bi gö rü nü yor. AB'nin Ak de - niz'de ki sı nır la rı ka pa tıl dı ğın da, bu du rum kı sa za man da 'Şen gen Bölge si'nde de sı nır kon trol le ri nin kal dı rıl ma sı nı gün de me ge ti re cek tir. AB için de bu ko nu da da yo ğun bir tar tış ma baş gös ter miş du rum da. Pa ris'te Av ru pa ka le si bi raz da ha Af ri ka'ya doğ ru kay dı rıl mış ol du. Mac ron, Mer kel ve di ğer le ri bu nu za fer ola rak kut la ya cak lar dır. Ama göç men ler açı sın dan bu du rum acı bir ye nil gi an la mı na ge le bi lir. BeRnD RIe GeRT - AlMAnYAnIn SeSI RADYoSU, 30 eylül 2017 Avrupa Birliği Afrikalı Mültecilere Sırtını Döndü

17 turquie Diplomatique eylül küresel GÜVenlIk DeMek Noktaları ve Kırılganlıklar den ya pýl mak ta dýr. Bu na kar þýn, dün ya nýn gý da it ha la tý na en çok ba - ðým lý böl ge si olan or ta Do ðu ve Ku zey Af ri ka'ya yö ne lik to hum it ha - lat la rý nýn sa de ce üç te bi ri, al ter na tif bir gü zer ga hýn ol ma dý ðý en az bir de niz ge çit nok ta sýn dan geç mek te dir. Me NA ül ke le ri, Ka ra de niz'den ta hýl ih ra cat la rý na ba ðým lý du rum da dýr. Bu ih ra cat lar, rus ya ve uk ray - na de mir yol la rý ve li man lar üze rin den ve türk Bo ðaz la rý'ndan ge çe rek ta þý nýr. eðer bu bo ðaz lar her han gi bir se bep le ka pa tý lýr sa, de niz üze rin - den her han gi bir ge çit nok ta sý yön len dir me si söz ko nu su de ðil dir. Ge çit nok ta la rý ma ru zi ye ti nin bu yük sek de re ce si, üç Arap de niz ge çit yo lu na ya kýn lýk la bir lik te da ha da þid det len mek te dir: Sü veyþ Ka na lý, Hür müz Bo ða zý ve Bab al-man dab Bo ða zý. Bu üç bo ðaz, böl ge de ki bir çok ül ke için pi ya sa eri þi mi ni be lir le mek te dir. Gý da gü ven siz li ði ve po li tik/sos - yal is tik rar sýz lýk ara sýn da ki ta rih sel bað lar, böl ge nin bir ge çit nok ta sý ris ki ne aþý rý ma ruz ka lý þý ný, özel bir en di þe ko nu su ha li ne ge tir mek te dir. Yok sul ül ke ler de ki ya pý sal ký rýl gan lýk lar, ge çit nok ta sý ak sak lýk la rý - nýn po tan si yel so nuç la rý ný da ha da ar týr mak ta dýr. Bu ül ke ler de, gý da ya ya pý lan ha ne har ca ma la rý ve da ha ön ce den mev cut olan ye ter siz bes - len me dü zey le ri yük sek olup hü kü met le rin bu na ya nýt ver me ka pa si - te si dü þük tür. Ay ný za man da, bir çok ge liþ mek te olan ül ke de ulaþ týr ma alt ya pý sý nýn -ör ne ðin açýk de niz li man la rý, de mir yol la rý ve si lo lar- za - yýf lý ðý ve sý nýr lý olu þu da, ye rel dü zey de ge çit nok ta la rý ya rat mak ta ve gý da fi yat la rý nýn yük sel me si ne kat ký sað la mak ta dýr. Dü þük ge lir li olup gý da açý ðý olan ül ke ler ara sýn da (lifdcs), bir grup Af ri ka ül ke si, al ter na tif bir yo lu ol ma yan de niz ge çit nok ta la rý na yük sek dü zey de ma ruz kal mak ta dýr. (10) Bir çok lifdc, ay ný za man - da ABD'nin ih ra ca tý na ba ðým lý dýr ve do la yý sýy la ABD'nin ka ra ve ký yý ge çit nok ta la rý kar þý sýn da yo ðun bir ko run ma sýz lýk içe ri sin de dir. Ör - ne ðin Hon du ras, mý sýr it ha lat la rý nýn yüz de 77'si ni, buð day it ha lat la rý - nýn ise yüz de 88'ini ABD'den kar þý la mak ta dýr. eti yop ya'da ise bu paylar yüz de 36 ve yüz de 27 dü ze yin de dir. (11) Ge çit nok ta sý nýn ak sa ma sý ris ki, sa de ce dü þük ge lir li ül ke ler için bir en di þe de ðil dir. Ja pon ya ve Gü ney Ko re, her ne ka dar dün ya nýn en zen gin iki ül ke sin den ol sa lar da, dün ya nýn en ko run ma sýz ül ke le ri ara - sýn da dýr. Her ne ka dar ge le nek sel pa ra met re le re gö re gý da açý sýn dan gü ven siz ka bul edil me se ler de, her iki ül ke, aðýr lýk lý ola rak bir, iki ve - ya üç ge çit nok ta sýn dan ge çen gý da it ha lat la rý na yo ðun þe kil de ba ðým - lý dýr. Ja pon ya'nýn mý sýr ve buð day it ha lat la rý nýn dört te üçün den azý, Pa na ma Ka na lý üze rin den geç mek te dir. Gü ney Ko re'nin buð day ve mý sýr it ha lat la rý nýn üç te bi ri ise Sü veyþ Ka na lý, Bab al-man dab Bo ða - zý ve Ma lac ca Bo ða zý'ndan ge çer. Ge çit nok ta sý risk le ri pek bi lin mez ve pek iyi yö ne til mez Gý da nýn eri þi le bi lir li ði ve fi ya tý açý sýn dan önem le ri ne rað men, ge çit nok ta la rý sis te ma tik ola rak stra te jik gý da gü ven li ði de ðer len dir me le - rin de gö zar dý edi lir. Bu, ener ji gü ven li ði ana liz le riy le be lir gin bir te zat oluþ tur mak ta dýr, ke za bu ana liz ler de ge çit nok ta sý ris ki, yýl lar dýr ki lit bir en di þe kay na ðý olup, bun la rý yö net mek için ulus la ra ra sý yö ne ti þim me ka niz ma la rý dev re ye gir miþ tir. Bu nun en ba riz is tis na sý, bu tür ma - ru zi yet ler ko nu sun da en çok far kýn da olan Çin'dir. Çin, ak tif ola rak de ni za þý rý alt ya pý ya ya tý rým yap mak ta, böy le lik le mev cut ge çit yol la rý üze rin de ki bas ký yý ha fif let mek (ör ne ðin, Bre zil ya'nýn alt ya pý sý na önem li bir ya tý rým cý ola rak), te da rik yol la rý ný çe þit len dir mek (ör ne ðin, Pa na ma Ka na lý'na olan ba ðým lý lý ðý azalt mak adý na Gü ney Ame ri ka ça pýn da bir de mir yo lu in þa ede rek), te da rik zin cir le ri bo yun ca ope ras - yo nel ayak izi ni ar týr mak (Çin li þir ket ler, li man lar ve ge mi ci lik mer - kez le ri nin sa hip le ri ve ope ra tör le ri dir) is te mek te dir. Bu nun la bir lik te, gý da ge çit nok ta sý risk le riy le ba þa çýk ma ya dö nük iþ bir li ði yak la þým la rý nýn nok san lý ðý en di þe ve ri ci dir; ke za ko or di ne li ol ma yan, tek ta raf lý kar þý lýk la rý ar týr mak ta dýr, ül ke ler ise bü yük bir ak - sak lýk ol du ðun da te da ri ki gü ven ce al tý na al mak için çýr pý nýp dur mak - ta dýr. Bu du rum ise, kri zi de rin leþ tir mek te dir. Öne ri ler: Gý da sis te min de ki ge çit nok ta sý ris ki ni azalt mak, uzun va - de li bir pro je dir. Ye ni ku rum sal ve yö ne ti þim dü zen le me le ri nin ulus la - ra ra sý ve ulu sal dü zey de pa zar lýk ko nu su edi lip uy gu lan ma sý, mev cut alt ya pý nýn güç len di ril me si ve ye ni alt ya pý nýn ku rul ma sý ge re kir. Ýk lim de ði þik li ði bü yük bir ak sak lýk ve is tik rar sýz lýk kay na ðý ha li ne gel me - den ön ce ge rek li ted bir le ri al mak için ça lýþ ma la rýn baþ la ma sý ge re kir. 1. Ge çit nok ta sý ana li zi ni ge nel ge çer risk yö ne ti mi ve gü ven lik plan la ma sý na da hil et mek eðer te da rik zin ci ri risk le ri et kin bir þe kil de yö ne ti le cek se, ge çit nok ta sý ba ðým lý lý ðý ve ge çit nok ta sý ris ki ne da ir ana li zin, ulus la ra ra sý, ulu sal ve ulus-al tý dü zey de bir di zi sek tör de -gý da gü ven li ði, ulu sal gü ven lik, afet risk yö ne ti mi- gü ven lik plan la ma ve risk yö ne ti mi ne da hil edil me si ge re ki yor. Bir leþ miþ Mil let ler (BM) mu ta ba kat zap tý - nýn bir ak sak lýk ha lin de de niz ge çit nok ta sý üze rin den kri tik gý da ti ca - re ti nin ko run ma sý için ge liþ ti ri le bi le ce ði kri tik gý da gü ven li ði ko ri dor - la rý ný tes pit et me si ge re ki yor. Gý da it hal eden ül ke ler de ki hü kü met ler, ulu sal ve ulus-al tý dü zey de ge çit nok ta sý ris ki ne kar þý ma - ru zi yet ve ký rýl gan lý ðý de ðer len dir me li. Bu sü reç, Dün ya Ban ka sý, BM Gý da ve ta rým Ör gü tü (fao) gi bi ulus la ra ra sý ör güt ler le da ya nýþ ma ha lin de, hü kü met ku rum la rý li der li ðin de ya pýl ma lý, ge rek ti ðin de kre di ku rum la rý ný da sü re ce da hil et me li. Do nör hü kü met ler, alt ya pý fe la ket da ya nýk lý lýk stra te ji le ri ni ulu sal hü kü met ler, ku rum lar ve bir di zi pay daþ la bir lik te ge liþ tir mek üze re fon sað la ma lý dýr. Böy le lik le, fe la ket le re kar þý ver dik le ri ya nýt lar da et - kin eþ gü düm sað la na cak ve olum suz gý da gü ven li ði so nuç la rý or ta dan kal ka cak týr. risk al týn da ki ül ke le rin hü kü met le ri, ge çit nok ta sý risk de ðer len dir me ve yö ne ti þi mi ne da ir müm kün ol du ðun ca bil gi pay la þý - mýn da bu lun ma lý dýr. Bu nun ta rih ten bir ör ne ði, ABD'nin fe la ket ya nýt ve to par lan ma stra te ji le ri bað la mýn da edin di ði ders le ri, 2005 yý lýn da - ki Kat ri na Ka sýr ga sý'nýn ar dýn dan ik lim ko nu sun da ký rýl gan olan di ðer ulus lar la pay laþ ma sý dýr. Bu ders ler da ha son ra la rý söz ko nu su ül ke le - rin ken di ulu sal acil ön lem plan la rý nýn ge liþ ti ril me si ko nu sun da bil gi - len dir mek için kul la nýl dý. Gý da gü ven li ði gös ter ge le ri ni sað la yan lar, ana liz le ri ne ge çit nok ta la rý ný da hil et me li dir ler. Ör ne ðin, Bir leþ miþ Mil let ler Gý da ve ta rým Ör gü tü, Dün ya Ban ka sý, Aç lýk er ken uya rý Sis te mi Aðý (fews Net), eco no mist in tel li gen ce unit ve Map lec - roft ta ra fýn dan üre ti len gý da gü ven li ði de ðer len dir me le ri, ge çit nok ta - sý ris ki ni dik ka te al ma lý dýr. 2. Ge le cek te gý da gü ven li ði sað la mak için alt ya pý ya ya tý rým Bu ra po run id di asý na gö re; ta rým sal ti ca re tin önün de ki en bü yük risk ler den bi ri, uy gun bir alt ya pý ol ma yý þý. Alt ya pý açý ðý nýn ka pa týl - ma sý sa de ce da ha faz la in þa at me se le si de ðil; ye ni ge liþ me ler, gi de rek kö tü le þen ha va ko þul la rý na kar þý mü ca de le ede bi le cek dü zey de ol ma - lý. G-20, ik lim le uyum lu alt ya pý ya da ir bir gö rev gü cü kur ma lý. Kü re - sel Alt ya pý Mer ke zi ve Ýk lim le Bað lan tý lý fi nan sal Ýf þa ata da ir Gö rev Gü cü'nün ça lýþ ma la rý ný te mel alan gö rev gü cü, ge le cek te ki ik lim et ki - le ri ne da ya nýk lý, kri tik bir alt ya pý için or tak il ke ler ve reh ber ler ge liþ - tir me li. Hü kü met ler, bü yük ulaþ týr ma alt ya pý sý na iliþ kin ya tý rým ve po li ti ka ka rar la rý ko nu sun da fi kir ver me si için ulu sal-dü zey de ba ðým - sýz alt ya pý ko mi te le ri kur ma lý. Bu ko mi te le rin ya pý sý hü kü met ler-ara - sý ol ma lý ve uzun va de li, sek tör ler-ara sý bir pers pek tif ge liþ tir mek için par la men to çev re le ri nin dý þýn da ko num lan ma lý. Çok-ta raf lý kal kýn ma ban ka la rý, fi nans man ko nu sun da ka rar alýr ken gý da te da rik kay nak la rý ný çe þit len di ren ya tý rým pro je le ri ni ön ce lik len - dir me li - böl ge sel ta þý ma cý lýk mer kez le ri ol sun, pi ya sa bað lan tý la rý ný güç len di rip "çok-mo dal li ði" des tek le yen ulaþ týr ma alt ya pý sý ol sun (12) ve ya stra te jik re zerv ler ve de po la ma alt ya pý sý ol sun. Hü kü met ler, hal kýn sa hip len me si için bir "mülk sa hi bi" mo de li be - nim se me li ve dev le te ait de mir yol la rý, ka ra yol la rý, su yol la rý ve li - man la rýn kö tü yö ne tim ve ya ye ter siz ya tý rým so nu cun da ba þa rý sýz ol - du ðu ül ke ler de kri tik alt ya pý için özel ta viz ler ver me li. Gý da ih raç eden ve alt ya pý fi nans ma nýn da ek sik ler le kar þý la þan bü yük böl ge ler - de ki hü kü met ler, ka ra ve ký yý lar da ki ge çit nok ta la rý üze rin de ki bas ký - yý ha fif let mek için alt ya pý fi nans ma nýn da bu lun mak is te yen ki lit ti ca - ret or tak la rýy la stra te jik "ka zan-ka zan" alt ya pý or tak lýk la rý ný araþ týr ma lý dýr. ulus la ra ra sý dü zey de ki fi nan sal ku rum lar ve do nör ler, ta rým sal öm rü uzat ma hiz met le ri ni, ta rým sal araþ týr ma ve ge liþ tir me fa ali yet le ri ni ve çe þit len di ril miþ bir to hum üre tim te me li ni (özel lik le de ik lim bas ký la rý na gö re ce ola rak yük sek to le rans lý mah sul ler için) des tek le mek ve böy le lik le ge çit nok ta sýn da ki ak sak lýk la ra hem ulu sal hem de sis tem dü ze yin de ma ru zi ye ti azalt mak için al ter na tif mah sul - le rin ye tiþ ti ril me si ni sür dür me li ve öl çe ði ge niþ let me li dir. 3. Kü re sel ti ca re te gü ve ni ve ön gö rü le bi lir li ði güç len dir mek Ýh ra cat de ne tim le ri nin bu la þý cý ya yýl ma sý nýn - ör ne ðin gý da kri zi sý ra sýn da gö rü len gi bi- önü ne geç mek için ye ni yö ne ti þim ted bir - le ri ne ih ti yaç var. Müm kün ol du ðun da, po li ti ka lar ve ya tý rým lar, kü re - sel to hum üre tim te me li ni çe þit len dir me yi teþ vik et me li ve az sa yý da bir di zi ih ra cat böl ge si ve on la rýn ka ra ve ký yý lar da ki ge çit nok ta la rý na olan ba ðým lý lý ðý azalt ma lý. Dün ya ti ca ret Ör gü tü, ih ra cat ký sýt la ma la - rý nýn kap sa mý ný sü rek li ola rak azalt mak için bir sü reç baþ lat ma lý. Bu tür ký sýt la ma lar üze rin de kap sam lý bir ya sak ide al ola ný dýr. Da ha az id di alý bir yak la þým ise, hü kü met le rin ge çi ci po li ti ka lar or ta ya at ma sý ný zor laþ týr mak için Dün ya ti ca ret Ör gü tü'nün ku ral la rý nýn net leþ ti ril me si ve güç len di ril me si ni içe re bi lir. Gý da ih raç eden ge liþ miþ ül ke ler, ti ca re te za rar ve ren ta rým des te ði ni re for ma ta bi tutma lý dýr. Bu tür des tek ler, bir avuç do lu su bü yük þir ke te ve az sa yý da ta hýl ih ra cat çý sý böl ge ye olan sis te mik ba ðým lý lý ðý teþ vik et - mek te dir. Bu nun ye ri ne, dev let fon la rý, kü re - sel üre ti mi çe þit len dir mek ve baþ la yer ler de - ki it ha lat ba ðým lý lý ðý ný azalt mak için dün ya ça pýn da al ter na tif to hum üre tim kay nak la rý ný des tek le me ye yön len di ril me li dir. Bu ra da ön - ce lik, söz ko nu su fon la rýn, Sah ra-al tý Af ri ka - sý'nda ta rý ma ay rýl ma sý dýr. Bu ra da, ve rim açýk la rý de vam et mek te, ta hýl ta le bi ise hýz la art mak ta dýr. Bu du rum, al ter na tif mah sul le - rin üre ti mi nin des tek le me si ne fi nans man ay - rýl ma sýy la ta mam la na bi lir. 4. Acil du rum lar da te da rik-pay la þým dü - zen le me le ri ve da ha ze ki stra te jik de po la ma ge liþ ti ril me si... Stra te jik re zerv ler ve te da rik sý kýn tý la rý ya þan dý ðý dö nem ler de ve ya fi yat lar ar tar ken bu re zerv le rin pi ya sa ya çý ka rý lýp da ðý týl ma la rý na da ir hü küm ler, ge çit nok ta sý ris ki ni yö net me de kri tik öne mi ha iz dir. Bu nun la bir lik te, pet rol pi ya sa la rý nýn ak si ne, ta rým pi ya sa la rýn da bü yük bir te da rik ke sin ti si ris ki ni yö net - mek için her han gi bir ulus la ra ra sý ku rum bu lun ma mak ta dýr. fao, BM Dün ya Gý da Prog ra mý WfP ve ya ta rým sal Pi ya sa Bil gi - len dir me Sis te mi AMiS, kü re sel gý da ti ca re tin de ki bü yük oyun cu lar ara sýn da bir acil ya nýt me ka niz ma sý kur ma lý dýr. Bu me ka niz ma, kýsmen, pet rol pi ya sa la rý na da ir ulus la ra ra sý ener ji Pi ya sa sý'nýn me ka - niz ma sý ný mo del al mak ta dýr. Amaç ise, akut dü zey de ki pi ya sa ak sak - lýk la rý sý ra sýn da ko or di nas yo na da ir ku ral lar üze rin de uz la þý ya var mak týr - "bi yo ya kýt ta li mat la rý ný" (13) ha fif let me ye dö nük ted bir ler ve stok la rýn açý ða çý ka rý lýp pay la þýl ma sý na da ir ku ral lar da bu na da hil - dir. ta hýl ti ca re ti ya pan or tak lar, he def pi ya sa lar da - ya ni, ge çit nok ta - la rý nýn te da ri ki ke sin ti ye uð ra ta bi le ce ði lo kas yon la rýn öte sin de- ta hýl de po la mak için iþ bir li ði ne da ya lý dü zen le me ler yap ma lý dýr. Bu, ih ra - cat çý ül ke le rin it ha lat çý ül ke ler le sý nýr-öte si de po la ma an laþ ma la rý na gir me si ni, ih ra cat çý nýn ta hý lý it ha lat çý ül ke de de po la ma sý ný ve böy le - lik le te da rik te bir yer de ði þik li ði du ru mun da eri þi le bi lir li ðe da ir gü - ven ce ve ril me si ni içe rir. An laþ ma la rýn, acil du rum lar da eri þim hak la rý ve fi yat lan dýr ma dü zen le me le ri ni net leþ tir me si ge re ke cek tir. risk al týn da ki ül ke ler -ör ne ðin Af ri ka Boy nu zu ve Me NA böl ge - sin de ki ler- ola sý bir en kö tü du rum ak sak lý ðý sý ra sýn da ih ti ya cý kar þý la - mak için ye te rin ce iç stok ol du ðu nu te min et me li dir. Hü kü me tin stokla rý yö net me ka pa si te si nin ek sik ol du ðu nok ta lar da, or tak lý ðý he def dü zey ler de dý þa rý dan te min et tir me ye dö nük dü zen le me ler araþ tý rý la - bi lir. Gý da ek si ði ya þa yan böl ge ler de ki hü kü met ler, ge çit nok ta sý ak sak - lýk la rý kar þý sýn da ki ko lek tif ký rýl gan lý ðý azalt mak için böl ge sel dü zey de de po la ma ve acil du rum da pay laþ ma dü zen le me le ri ko nu sun da hem fi - kir ol ma lý dýr. te sis ler, po tan si yel en gel le ri bay pas et mek ve ha sar ve ya en gel ris ki ni et ra fa yay mak için stra te jik ola rak ko nuþ lan ma lý dýr. 5. Ge çit nok ta sý ris ki et ra fýn da ka nýt te me li in þa et mek Gý da gü ven li ði ne yö ne lik ge çit nok ta la rý nýn öne mi et ra fýn da ka nýt te me li nin güç len di ril me si ve yý ký cý teh li ke le rin ni te li ði ve cid di ye ti - nin da ha iyi an la þýl ma sý, ge çit nok ta sý ana li zi nin po li ti ka ya çev ril me - sin de ilk ki lit adým lar dýr. Bu adým lar, hem ye ni araþ týr ma alan la rý ge - rek ti re cek, hem de kri tik alt ya pý ya da ir ye ni dü þün ce bi çim le ri. Araþ týr ma cý lar, mev cut ulaþ týr ma að di na mik le ri mo del le ri ni, ger - çek za man lý gý da ti ca ret ve ri le riy le bað lan tý lý ha le ge ti rip, böy le lik le de niz ve ya ký yý lar da ki ge çit nok ta la rýn da bü yük ak sak lýk lar ol ma sý du ru mun da se çe nek le ri ye ni den yön len dir me mo de li ni ha re ke te ge çir - me li dir. Ge niþ le til miþ ve ri iþ lev sel li ði, afet yö ne tim stra te ji le ri nin ge - liþ ti ril me si için bir te mel sað la ya bi lir. Ve ri le rin açýk kay nak ol ma dý ðý nok ta lar da, araþ týr ma kon sey le ri, özel sek tör ile araþ týr ma top lu lu ðu ara sýn da ki or tak lýk la rý des tek le me li ve bir yan dan ge çit nok ta sý ris ki - nin da ha iyi an la þýl ma sý ný, di ðer yan dan ti ca ri ola rak has sas ve ri le rin ko run ma sý ný sað la ma lý. ta rým sal Pi ya sa Bil gi len dir me Sis te mi AMiS, sis tem sel ge çit nok ta la rý ný içe re cek þe kil de kap sa mý ný ge niþ let me li dir. Ge niþ le til miþ bir fa ali yet ala ný, sis tem sel ge çit nok ta la rý nýn ka pa si te si ve per for man sý na iliþ kin risk de ðer len dir me yi ve bun la rýn po tan si yel ola rak ak sa ma sý na da ir öl çü mü içer me li dir. Ge çit nok ta sýy la bað lan tý lý gý da gü ven li ði risk le ri ne da ir bi linç len dir me nin ya ný sý ra, bu tür bir gi ri þim, son ker te de da ha iyi bir risk yö ne ti mi ni des tek le mek su re tiy - le ve ri le rin ulu sal dü zey de in ce len me si, açýk lan ma sý ve uyum laþ tý rýl - ma sý ný teþ vik ede cek tir. Çok-ulus lu ku rum lar, ge çit nok ta la rýn da ki yo - ðun laþ ma ve ba þa rý sýz lýk la ra da ir mev cut de ne ti mi, alt ya pý ya tý rým la rý ve alt ya pý per for man sý nýn iz len me si ne yö ne lik mev cut çer çe ve le re en teg re et me li; böy le lik le ya tý rým ön ce lik le ri nin tes pi tin de bil gi sað la - ma lý dýr. Bu amaç la be nim se ne cek çer çe ve le re da ir ör nek ler ara sýn da oecd'nin ulus la ra ra sý ulaþ týr ma fo ru mu itf ve Dün ya eko no mik fo ru mu'nun Kü re sel re ka bet Gü cü ra po ru bu lun mak ta dýr. AMiS, ulu sal dü zey de ra por la nan, mak ro-dü zey li ulaþ týr ma alt ya pý - sý ve var lýk ve ri le ri ni uyum laþ týr mak, çok-ta raf lý ve özel sek tör fi nan - sör le ri ni bil gi len di rip cez bet me nin bir yo lu ola rak sek tör de har ca ma ve per for man sý iz le mek için hü kü met ler le bir lik te ça lýþ ma lý dýr. Ýk lim ko nu sun da ça lý þan bi li min san la rý ve alt ya pý en düs tri der nek - le ri, ik lim et ki mo del le me si ve alt ya pý da ya nýk lý lýk plan la ma ara sýn da - ki uçu ru mu dol dur ma lý, bu nun için de alt ya pý ope ra tör le ri nin ih ti yaç - la rý ve ký sýt la ma la rý na odak la nan ve ik lim tah min le ri nin öl çe ði nin böl ge-al tý ve ya pro je dü ze yin de kü çül tül me si ni des tek le yen en düs triön cü lü ðün de ki di ya log la rý kul lan ma lý dýr. Araþ týr ma kon sey le ri ve di ðer fi nan sör ler, gý da gü ven li ði, ulaþ týr ma að la rý, afet da ya nýk lý lýk, alt ya pý ge liþ tir me, alt ya pý ile ti þim, risk de ðer - len dir me ve ik lim bi li mi alan la rýn da ki ki lit bil gi uçu rum la rý ný çöz mek üze re araþ týr ma top lu lu ðu nu teþ vik et mek için çok-di sip lin li çer çe ve - ler kur ma lý dýr. risk al týn da ki gý da it ha lat çý sý böl ge ler ve ik lim de - ði þik li ði ne ma ruz ka lan gý da te da rik mer kez le ri ko nu sun da aci len araþ týr ma lar ya pýl ma sý ge rek mek te dir. (Di zi yazı devam edecek) ham ho use.org/si tes/fi les/chat ham ho use/pub li ca ti ons/re se arch/ cho ke po ints-vul ne ra bi li ti es-glo bal-fo od-tra de-bai ley-wel les ley-fi nal.pdf

18 18 eylül 2017 turquie Diplomatique YA PAY V e k I R I lg A n orta Doğu da Devletler ve egemenlik: efsaneler ve L o u ı S E F a w C E t t - 1. B Ö L ü m Bir çok Arap re ji mi nin da ya nak nok ta sı olan mer ke zi oto ri ter yö ne ti min za rar gör me si ve ye ni, da ha meş ru ve kap sa yı cı hü kü met le rin ku ru la ma - ma sı, dev let-top lum söz leş me si nin sis tem den kay nak lı kı rıl gan lı ğı nı göz ler önü ne ser di. Bu ise, ba zı du rum lar da, anar şi ye ve ya dev let-ön ce si bir mo - de le ge ri dö nüş an la mı na gel di. oto ri te, fark lı böl ge sel, et nik, aşi ret ve di - ni grup lar ara sın da bö lün dü, ki mi le ri ne de dış güç ler yar dım cı ol du. es ki os man lı Im pa ra tor lu ğu'nda da ha faz la adem-i mer ke zi yet çi lik ka zan mış oto ri te ya pı la rı ile ben zer lik ler var; an cak ki lit fark, yö ne ti şi min par ça lan - ma sı, dev let le rin için de ve ya ara la rın da kap sam lı bir güç ya pı sı nın ol ma yı şı. B ir çok göz lem ci açý sýn dan Arap ayak lan ma la - rýn dan bu ya na or ta Do ðu'da ki dev let sis te mi kri tik bir dö ne meç te yer alý yor; bu da ký rýl - gan lýk ve sür dü rü le bi lir li ðe da ir çe liþ ki li mo del le ri göz ler önü ne se ri yor yý lý so nun da baþ la yan ayak lan ma la rýn ilk et ki si kuþ ku suz dev rim þek lin de ol du; an cak tu nus'un öte sin de, en ka lý cý ola ný kar - þý-dev rim ha re ke ti dir. (1) Böl ge de, yük sek halk ha - re ket li li ði, þid det ve ulus-öte si ak ti viz min be ra be - rin de bir çok re jim de ði þik li ði ya þan dý. So nuç lar ise son de re ce is tik rar bo zu cu ol du, sa de ce re jim ler kar þý sýn da de ðil dev let le rin de ege men lik le ri ve top rak bü tün lük le ri nin önün de mey dan oku ma lar la so nuç lan dý. Bu du rum ise kar þý lý ðýn da böl ge sel güç den ge sin de de ði þi me ve sü rek li ola rak dýþ mü da ha le va ka la rý na yol aç tý. Ba zý yo rum cu la rýn id di asý na gö - re, her da im ký rýl gan ve tar týþ ma lý olan tüm böl ge sel sis tem, en so nun da ra di kal bir dö nü þüm den ge çi yor; di ðer yo rum cu lar ise sis te min da ya nýk lý lý ðý na iþa ret edi yor (2). Bu ma ka le, or ta Do ðu dev let le rin de ki son is tik rar sýz lýk dal ga sý ve so nuç la rý ný, ege men lik ve böl ge sel dü ze ni de ðer len di ri yor; bu özel ko nu ya da ir di ðer ma ka le ler de or ta ya ko nan te ma la rý ve tar - týþ ma la rý gün de me ge ti ri yor. i. Wil li am Zart man ta - ra fýn dan ma ka le ile doð ru dan bað lan tý lý ola rak, son ayak lan ma la ra (ve bu nun tam ter si ne da ir bir çok ön - gö rü ye) rað men or ta Do ðu'da ki dev let ve sý nýr sis te - mi nin bü yük oran da de ðiþ me ye ce ði ni ile ri sü rü yor - en azýn dan or ta va de de. Bu, dev let le rin We ber yan an lam da özel lik le "güç lü" ol duk la rý ve ya fark lý dü - zey ler de ege men li ðin tar týþ ma sýz ol du ðu an la mý na gel mi yor. Bu, da ha zi ya de, bü yük bir de ði þim den zi - ya de de vam lý lý ðýn -dev let (ve hat ta re jim) be ka sý ve sý nýr ko ru ma- sað la na ca ðý an la mý na ge li yor. Bu id di ayý des tek le mek üze re, ma ka le, za man içe ri sin de dev let ve ege men li ðe da ir ge li þen mo del ve yak la þým la ra kar þý ya kýn dö nem olay la rý de ðer - len di ri yor. Ýd di asý na gö re; mev cut böl ge yi an la mak, gü nü müz den bir adým ge ri ye çe ki lip mo dern or ta Do ðu'da dev let le rin ve ege men li ðin ev ri mi ne da ir uzun so luk lu bir ba kýþ at ma mý zý ge rek ti ri yor. Ya pay ve ya ba þa rý sýz dev let ler ve ya sis te min her an pat la - ma sý hak kýn da ki po pü ler ef sa ne ler ve bas ma ka lýp yak la þým la rýn kul la ný mý ný red det mek te ve or ta Do - ðu dev le ti nin ko þul la rý nýn de ðer len di ril me si çað rý - sýn da bu lun mak ta dýr. Bu nu ya par ken ay ný za man da or ta Do ðu de ne yi mi ni ký yas la ma lý ola rak in ce le - mek te, di ðer yer ler de ki ben ze ri dev let gi di þat la rý na bak mak ta dýr. Bu tür bir ta rih sel ve ký yas la ma lý pers pek tif edi nil me si, mo dern dev let le rin ku rul du ðu özel ko þul la rýn da ha ya kýn plan dan ana liz edil me si - ni sað lar ve on la rýn te mel özel lik le ri ve ge li þi mi nin ta kip edil me si ne yar dým cý olur. Ye ni yak la þým lar do ðu ran bir çok dö nüþ tü rü cü özel lik var dýr - dev let oto ri te si boþ lu ðu ol sun, ulus-öte si güç le rin ara cý lý ðý ol sun, sý nýr la rýn ge çiþ ken li ði ol sun-, an cak ay ný za - man da dev let le rin tü zel ki þi lik le ri, ku rum la rý ve kim lik le ri ne da ir de vam lý lýk lar da söz ko nu su dur ve bun lar za man içe ri sin de var lý ðý ný sür dür müþ ve ge - liþ tir miþ tir. Bir de ði þim or ta mýn da bu tür de vam lý - lýk la rýn vur gu lan ma sý su re tiy le bu ma ka le nin ama - cý, kap sam lý bir kav ram sal çer çe ve sun mak de ðil (4), or ta Do ðu ve Ku zey Af ri ka'da ki (Me NA) tar - týþ ma lý sý nýr la ra da ir bu özel dos ya da ele alý nan da - ha ge niþ çap lý so run la ra ba zý ge çi ci ya nýt lar ve ril - me si dir. Özel lik le: or ta Do ðu'da ki -"West fal yan" ve ya di ðer- dev let sis te mi ve onun ege men lik do na - ným la rý ne ka dar güç lü (or ta Do ðu uz man la rý nýn Arap ayak lan ma la rýn dan çok ön ce sor duk la rý bir so ru)? (5) Bu sis te min pat la ma teh li ke siy le kar þý kar þý ya ol du ðu ko nu sun da ni çin sýk sýk id di alar or - ta ya atýl mak ta dýr? Pat la ma teh li ke le ri, bu gün, geç - miþ te ol du ðun dan da ha mý faz la dýr? Ve bu so ru ya ya nýt ve rir ken, eleþ ti rel ve ya post-sö mür ge ci pers - pek tif ler be nim se ye rek ge nel an lam da dev let ve ege men lik il ke le ri ni ye ni den dü þün me li mi yiz ve ya bu tür kav ram la rý top tan dev re dý þý mý bý rak ma lý yýz? Bu so ru la ra ya nýt lar bu lun ma sý, bir di zi pers pek - tif ten önem li. Arap ayak lan ma la rý nýn so nu cu son de re ce önem li ve bu so nuç lar sa de ce böl ge nin ve il - gi li dev let le rin ge le ce ði de ðil ge nel an lam da ulus la - ra ra sý iliþ ki ler pers pek ti fi açý sýn dan önem li dir. ABD, rus ya, Çin, Bir leþ miþ Mil let ler ve Av ru pa Bir li ði da hil böl ge nin eko no mi si, si ya se ti ve gü ven - li ðiy le ya kýn dan il gi len me ye de vam eden bü yük dýþ ak tör ler ve ku rum lar üze rin de çok lu et ki le ri var dýr. Ke za, ey lem le ri, ha len bir çok önem li me se le yi et ki - le ye bi len ni te lik te dir. Ku ram sal pers pek tif le ri test et me de böl ge sel olay lar da önem li dir, ke za si ya si de ði þim, dev le tin ka lý cý lý ðý ve be ka sý ko nu sun da bir ta kým id di ala rý ba zý du rum lar da ye ni den ayar la ma - mýz da bi ze mey dan okur lar. Bu ma ka le, dev le tin çök me si ve sý nýr ve ege men - li ðe da ir bir ta kým ra di kal de ði þim ler ko nu sun da var sa yým lar ya par ken tem kin li ol ma ya da vet et - mek te dir. Son ya þa nan Arap ayak lan ma la rýn dan bu ya na olay la rý ký sa ca göz den ge çir dik ten son ra, mev cut böl ge sel dü zen siz lik ve dev let ký rýl gan lý ðý - na da ir yay gýn ba zý id di alar ve ya ef sa ne le re da ir kri tik bir pers pek tif öner mek te, bu nu ya par ken de bun la rý ký yas la ma lý ve za man sal bir bað la ma yerleþ tir mek te dir. Ýkin ci ola rak, uzun va de li mo del le ri ve eði lim le ri ve on la rýn ola sý et ki le ri ni göz den ge - çir mek üze re mo dern or ta Do ðu'da dev let ve egemen li ðin da ha ge niþ çap lý yö rün ge si ni in ce le mek te - dir. Üçün cü ola rak, ulus la ra ra sý iliþ ki le rin da ðar cý ðý ve güç lü ve za yýf dev let ler ve ya "iyi" ve "kö tü" yö - ne ti þim ara sýn da ki iki li bö lün me le re yö ne lik mevcut oda ðý nýn mev cut bað la mý an la ma gö re vi ne uy - gun olup ol ma dý ðý ný in ce le mek te dir. Son ola rak, mev cut dev let / sý nýr tar týþ ma sý nýn et ki le ri ne da ir ba - zý da ha ge nel so nuç lar sun mak ta ve son ya þa nan olay la rýn dev let, ege men lik ve ku rum lar bað la mýn da bir dö nüm nok ta sý ve ya "kri tik bir dö ne meç" olup ol - ma dý ðý ný de ðer len dir mek te dir. Bu nu ya par ken de, hem ulus la ra ra sý iliþ ki ler hem de or ta Do ðu ko nu - sun da ça lý þan ve bu tar týþ ma ya fark lý açý lar dan kat ký sað la mýþ aka de mis yen le rin ça lýþ ma la rýn dan ya rar - lan mak ta dýr (6). ege men li ðe da ir akýl da tu tul ma sý ge re ken iki te mel bo yut var dýr: iç ve dýþ. Bu iki si birbir le riy le ya kýn dan bað lan tý lý dýr. Arap ayak lan ma la rý ve son ra sýn da ya þa nan la rýn uzun va de li so nuç lar eþ li - ðin de iç si ya si de ði þim le ri te tik le me si, su gö tür me - yen bir ger çek; an cak bu de ði þim le rin dev let oto ri te - si ve ku rum lar bað la mýn da na sýl ge li þe ce ði he nüz net lik ka zan ma dý. Hat ta, bü yük çap lý ulus la ra ra sý de - ði þim ler le so nuç la nýp so nuç lan ma ya cak la rý, dev le tin çö küp çök me ye ce ði ve sý nýr la rýn ye ni den mi çi zi le - ce ði hu sus la rý, çok da ha az ke sin (Su ri ye sa va þý nýn esad'ýn kon tro lü nün ye ni den mer ke zi leþ ti ril me si ne yö ne lik ev ri mi nin de ka nýt la dý ðý gi bi) ve bu ra da ge - le nek sel ulus la ra ra sý iliþ ki ler uz man la rý, sos yal ha re - ket ler ve kü re sel leþ me nin se bep ol du ðu yu ka rý dan aþa ðý ya ve aþa ðý dan yu ka rý ya bas ký la rýn ge nel lik le çe liþ ki li ve çok lu et ki le ri ne rað men anar þik ve ken di ken di ne yar dým eden bir sis tem de dev le tin di renç li li - ði ni ön gör me de bü yük çap ta hak lý çýk tý. Arap ayak lan ma la rý nýn göz den ge çi ril me si Her ne ka dar Arap ayak lan ma la rý ilk baþ ta "de - mok ra tik leþ ti ri ci bir dal ga" ola rak gö rü len bir sü re - ci or ta ya çý kar sa da (7) ve bu sü re cin dev let sý nýr la - rý ve dýþ ege men lik üze rin de her han gi bir ive di et ki - si ol ma sa da, za man içe ri sin de bir di zi li de rin dev ril me si nin de söz ko nu su ol du ðu ilk halk ha re - ket le ri nin, sýrf re jim de ði þik li ði ni aþan sü reç le ri or - ta ya çý kar dý ðý gö rül dü. De mok ra tik leþ me nin et ki le ri ise par ça lý kal dý ve ya ba zý du rum lar da ge çi ci ol du. Da ha sý, her ne ka dar böl ge sel sis te min ya pý sý üze - rin de ki uzun va de li et ki le ri ha len be lir siz li ði ni ko ru - sa da, bir di zi iç tah rik li ge liþ me ola rak baþ la yan þe - yin böl ge sel ve ulus la ra ra sý düz lem de yay gýn et ki le ri ol du. "Dev rim" ke li me si, er ken dö nem Arap ayak lan ma la rý nýn et ki le ri ni ta rif et mek için yay gýn þe kil de kul la nýl dý; an cak tu nus dý þýn da dev rim ler ya ta mam lan ma dan kal dý, ya da ge ri ye çev ril di. (8) mev cut olay la rýn ve bun la rýn or ta Do ðu dev let le ri üze rin de ki ola sý et ki le ri nin da ha iyi an la þýl ma sý için bir yol ha ri ta sý çi zil me si ise, aka de mis yen ler ve po - li ti ka ya pý cý lar açý sýn dan önem li ha le gel di. or yan ta list vur gu lar eþ li ðin de if ti ra atýl mýþ bir te - rim ha li ni alan "Arap Ba ha rý", ilk baþ lar da 2010 yý lý so nun dan iti ba ren Arap dün ya sý ný ka sýp ka vu ran ha re ket le rin di na mi ði ni yan sýt sa da, ký sa sü re içe ri - sin de re jim de ði þik li ði nok ta sýn dan çý kýp, dev let ve dev let-dý þý, böl ge sel ve böl ge-dý þý bir çok oyun cu - nun içi ne çe kil di ði çok da ha kar ma þýk ve çok-bo - yut lu bir me se le ye doð ru de ðiþ ti. Ve ba zý du rum lar - da et ki si, dev let le rin ve mo dern dev let sis te mi nin ne re dey se bir yüz yýl dýr te mel len di ði top rak la rýn da - ðýl ma teh li ke siy le kar þý kar þý ya kal ma sý ol du. irak, lib ya, Su dan, Su ri ye ve Ye men gi bi dev let ler, 2016 yý lýn da, Ký rýl gan Dev let ler en dek si'nde 4 ila 25 ara - sýn da pu an lar al dý lar (Mý sýr 38.sý ra day dý). Bu du rum ise, ký rýl gan lý ða da ir çok lu gös ter ge le ri yan sýt mak ta - dýr. (9) Bu dev let le rin ba zý ký sým la rýn da, sý nýr lar bu - gün bü yük oran da ge çir gen ve tar týþ ma lý olup dev let oto ri te si nin mev kii, ha len so run lu du rum da. Bun la - rýn tü mü, so nu cu be lir siz ka lan si ya si ve sos yal ye - ni den dü zen le me sü reç le rin den ge çi yor lar. Ye ni yö - ne ti þim alan la rý or ta ya çýk tý ve ya güç len di - týp ký 2004 ana ya sa sýn da no mi nal ola rak fe de ral bir dev let içe ri sin de kay da de ðer dü zey de oto no mi den ya rar la - nan Kür dis tan Böl ge sel Hü kü me ti, Ku zey Su ri ye'de fi ili bir oto nom Kürt böl ge si olan ro ja va ve ya ra kip hü kü met le rin es ki baþ kent trab lus ve ül ke nin do ðu - sun da ki tob ruk'ta bir lik te var ol duk la rý lib ya, ya da ye rel grup la rýn mer ke zi hü kü me tin eri þim ala ný öte - sin de oto ri te uy gu la dýk la rý bu ve di ðer dev let le rin sý nýr top rak la rýn da ol du ðu gi bi. Bir çok Arap re ji mi nin da ya nak nok ta sý olan mer - ke zi oto ri ter yö ne ti min za rar gör me si ve ye ni, da ha meþ ru ve kap sa yý cý hü kü met le rin ku ru la ma ma sý, dev let-top lum söz leþ me si nin sis tem den kay nak lý ký rýl gan lý ðý ný göz ler önü ne ser di. Bu ise, ba zý du - rum lar da, anar þi ye ve ya dev let-ön ce si bir mo de le ge ri dö nüþ an la mý na gel di. oto ri te, fark lý böl ge sel, et nik, aþi ret ve di ni grup lar ara sýn da bö lün dü, ki mi - le ri ne de dýþ güç ler yar dým cý ol du. es ki os man lý Ým pa ra tor lu ðu'nda da ha faz la adem-i mer ke zi yet çi - lik ka zan mýþ oto ri te ya pý la rý ile ben zer lik ler var; an cak ki lit fark, yö ne ti þi min par ça lan ma sý, dev let - le rin için de ve ya ara la rýn da kap sam lý bir güç ya pý - sý nýn ol ma yý þý. Bu nun çað daþ bir ör ne ði, böl ge sel ayak lan ma la rýn üs te sin den ge le bi le cek tür den et kin bir böl ge sel ör güt len me nin ol ma yý þý. Her han gi bir "or ta Do ðu bir li ði" yok. Bu nun la bað lan tý lý ola rak, böl ge için den ve ya dý þýn dan güç lü bir li der lik de yok. (10) týp ký böl ge sel bir den ge nin ye ni den ku - rul ma sý na yar dým cý ola cak her han gi bir il gi li böl ge - sel ör güt len me nin ol ma yý þý gi bi, Mý sýr'ýn 1950'li ve 1960'lý yýl lar da de ne di ði ro lü oy na yan böl ge sel bir he ge mon da yok. Bu gün bir çok ül ke, bu po zis yon için re ka bet edi yor lar - Ýran, Su udi Ara bis tan ve tür ki ye. Ýs ra il ise, dý þa rý da du ran bir Bü yük Güç. An cak bu ül ke ler ken di ara la rýn da bö lün müþ olup, fark lý böl ge sel ek sen ler ku ru yor lar. Böl ge sel den ge - yi ku ran tek bir ba þat dýþ güç de yok: bir Pax Ame r- i ca na yok. Sa de ce da ha za yýf bir ABD (ve Av ru pa) var. Gö re ce ola rak güç lü ve re ka bet çi bir rus ya var. Dýþ li der lik nok san lý ðý, 2003 yý lýn da ki irak Sa - va þý'nýn so nu cun da gö rül müþ tü. Bu sa vaþ, irak dev - le ti nin kö tü plan lan mýþ ve ba þa rý sýz lý ða uð ra mýþ ida ri re for mu nu göz ler önü ne ser di - Bir le þik Krallýk hü kü me ti nin ha zýr lat tý ðý ve 2016 yý lýn da ya yým - la nan, uzun za man dýr bek le nen chil cot araþ týr ma B ir sü re li ği ne Be yaz Sa ray'da ki Baş kan Do nald Trump, Im pa ra tor'un ku la ğı - na git me si için ya rı şan bir çok fark lı hi zip ara sın da ki bir mü ca de le ile kıv - ran dı ğı net bir şe kil de gö rü lü yor. Aşı rı ba si te in dir ger sek, bu hi zip ler şu şe kil de be tim le ne bi lir: 1. As ke ri "cun ta" (Ge ne ral ler McMas ter, Ulu sal Gü ven lik kon se yi; Mat tis, Pen ta gon; ve kelly, Be yaz Sa ray Ge nel kur may baş ka nı; 2. Goldman-Sachs "kü re sel ci le ri" (özel lik le de Bi rin ci kız Ivan ka ve Bi rin ci Da mat Ja red kush ner); 3. "Po pü list-mil li yet çi ler" ("iki Ste ve" Ban non ve Mil ler); ve yı - lın da ken di öz ira de le riy le, kon van si yo nel ola rak da ha "mu ha fa za kar" olan Cum - hu ri yet çi Par ti aday la rı ye ri ne Trump'ın po pü list ha re ke ti ne ka tıl ma yı ter cih eden kla sik Cum hu ri yet çi ler (es ki Ge nel kur may baş ka nı Re in ce Pri ebus, Baş - kan Da nış ma nı kell yan ne Con way). An la şı lan o ki, ilk iki hi zip ge nel an lam da üçün cü ve dör dün cü hi zip kar şı sın da müt te fik lik kur du lar. Pri ebus'un ekar te edil me si nin ar dın dan ön der olan, son ra ki adım da dev re dı şı bı ra kı lan ola cak tı: Ban non ve ya McMas ter. So nuç ta Ban non ol du. 18 Ağus tos gü nü, Ban non'un pen ce re den fır la tıl ma sıy la bir lik te, Cun ta ve kü - re sel ci le rin var güç le riy le gö rev ba şın da ol duk la rı net lik ka zan dı. Tek dı şa rı da ka lan lar - Trump isim li bi ri ha riç- Con way ve Mil ler ol du. ne ka dar ayak ta ka la - cak la rı nı bek le yip gö re ce ğiz. Iç le rin den her han gi bi ri nin. Cun ta / kü re sel ci za fe - ri nin iç mü ca de le üze rin de ki ani et ki si, ku zey ko re'ye kar şı sert söy le min ye ni - len me si (Ban non'un öne ri si ne gö re, her han gi bir ka bul edi le bi lir as ke ri se çe nek yok tu ve bu öne ri, ken di si nin ko vul ma sı nın önem li bir se be bi ol muş ola bi lir) ve hat ta Trump'ın bir as ke ri top lu luk önün de 21 Ağus tos gü nü Af ga nis tan ko nu lu ko nuş ma sı şek lin de ol du.uz man la ra hi tap et me den ön ce, ken di si nin tes pit le ri - nin sa de ce Trump'ın ken di yö ne ti mi için de ki Trump çı lı ğın onur kı rı cı mağ lu bi ye - ti ni sim ge le me di ği ni, ay nı za man da Char lot tes vil le'de ki olay lar hak kın da ko nu - şur ken ma ruz kal dı ğı sert sal dı rı la rın do ğur du ğu ha sa rı yan sıt tı ğı nı be lirt mek önem li. Sal dı rı sı şu şe kil de ol muş tu: Şid de te da ir so rum lu lu ğun sa de ce "be yaz mil li yet çi ler de" de ğil, ay nı za man da on la ra sü rek li sal dı ran si lah lı An ti fa "pro tes - to cu la rın da" ol du ğu nu ile ri sür mek. As lın da, TV iz le yen her han gi bi ri si, şid de tin ağır lık lı ola rak di ğer ta raf tan, Vir gi nia va li si nin ka sıt lı ka ra rıy la kış kır tıl ma la rı so - nu cu na gel di ği ni net bir şe kil de gö re cek tir. Ay nı şe kil de, 2020'de De mok rat la rın baş kan ada yı Terry McA ulif fe'in de po li sin iki ta ra fı bir bi rin den ayır ma sı nı en gel - le me si ve mil li yet çi le ri An ti fa'ya kar şı güt me si de ca ba sı. Char lot tes vil le'den is - men söz et mez ken, Trump'ın Af ga nis tan ko nuş ma sı nın tüm baş lan gıç bö lü mü - baş kan ola rak ilk kez ulu sa te le viz yo nun en çok iz len di ği sa at ara lı ğın dan ko nuş ma yap tı- si ya si ola rak doğ ru bir se nar yo ya sa dık kal dı, "ön yar gı ya, bağ naz lı ğa ve nef re - te hoş gö rü ye yer yok" ifa de si ni sü rek li, mo no ton bir şe kil de tek rar la dı. (Bir di ğer zik zak ise, Pho enix'te te za hü rat ya pan des tek çi ler le bir mi ting sı ra sın da Trump, Char lot tes vil le'e da ir da ha ön ce ki yo rum la rı nı ye ni den yük sek ses le oku du ve An - ti fa'yı kö tü le di. Med ya, özel lik le de Cnn, bu du ru ma çok öf ke len di.) ken di si nin Af ga nis tan için şu an da ne plan la dı ğı na ge lir sek: As lın da tüm bunlar ye ni de ğil, çok es ki me se le ler. Trump va ri re to rik le ri bir ya na bı ra kır sak, bu ko nuş ma yı Baş kan Hil lary Clin ton ve ya Baş kan Jeb Bush da ya pa bi lir di. Özün de, Ba rack oba ma ve Ge or ge W. Bush'un ba şa rı sız lık la rı tek rar ısı tı la rak sof ra ya ge ti ri li yor. Sa de ce bir kaç ay rın tı de ği şi yor. ken di si, ABD güç le ri ne yö ne lik an gaj - man ku ral la rı nı gev şe te cek; bu da da ha faz la Af gan'ın öl me si ve da ha faz la Ta li - ban'ın dev şi ril me si an la mı na ge li yor. As ker sa yı la rı nı ar tı ra cak, an cak ne düş ma - na ne de Ame ri kan hal kı na ne ka dar ar tı ra ca ğı nı söy le me ye cek. Şu an için 4000 ra ka mı te laf fuz edi li yor, ama kim bi lir. Son ola rak, "stra te ji mi - zi yön len di re cek" her han gi bir tak vim yok: sa de ce "sa ha da ki du rum lar" et ki li. An cak, en so nun da bu du rum dan çık ma mı zın ko şul la rı nın ne ola ca ğı be lir til mi - yor Ame ri kan as ke ri nin ya pa ma dı ğı nı yak la şık as ke rin na sıl ya - pa ca ğı na da ir de bir ipu cu yok. "na To müt te fik le ri mi ze ve kü re sel or tak la rı - mı za, ye ni stra te ji mi ze ila ve bir lik ve fi nans man ar tı şı sağ la ma la rı nı ta lep ede ce ğiz," de di ABD Baş ka nı. "Is te ği mi zi kır ma ya cak la rı na emi niz." Bu ta ma men bir ya nıl sa ma. Öte yan dan, Trump, Af ga nis tan'ın re kor dü ze ye va ran haş haş üreti mi ni de ta ma men gör mez den gel di. Bu nun kö kü nü ka zı ma vaa din de bu lun mak aşı rı ha yal pe rest lik olur. Bu bir stra te ji de ğil, sa de ce bir po li ti ka. or du da ki as ker le rin ta ma men yönlen dir di ği so run lar dan bi ri si, tak tik ti ca re te odak lan ma eği lim le ri. ne mut lu ki, bu ko nu da iyi ler. An cak bil gi le ri ve ye te nek le ri - her ne ka dar aşı rı önem li ol sa da- bir stra te ji oluş tur mu yor. Bir baş ka şe kil de ifa de et mek ge re kir se, pro fes yo - Trump ın Yeni Afganistan Stratejisi ne Yeni,

19 turquie Diplomatique eylül D e V l e T l e R Gerçeklikler ra po ru da bu nun bir ör ne ði. (11) Bu, hem po zi tif hem de ne ga tif açý dan, Ba tý lý güç le rin da ha faz la böl ge sel mü da ha le de bu lun ma la rý ný cay dý ran ve kar ma þýk laþ tý ran bir so nuç olup, ay ný za man da rus - ya'nýn ya kýn çev re sin de ki an gaj ma ný için alan bý - rak mýþ týr. tüm bun lar bir ara da dü þü nül dü ðün de, böl ge sel yö ne ti þi me da ir mev cut kri zin tüm bu bo - yut la rý ve li der lik nok san lý ðý, ya þa nan dü zen siz li ði açýk la ma ya yar dým cý ol mak ta dýr. olay la rýn bu þe k- il de sey ret me si nin ge çi ci mi ol du ðu, yok sa dev let oto ri te si ve sý nýr lar üze rin de da ha ka lý cý et ki ler mi do ðu ra ca ðý net de ðil. in ter na ti onal Af fa irs'ýn bu sa - yý sý na ya pý lan fark lý kat ký lar da bu nu gös te ri yor. Þa yet ye rel yö ne ti þim za yýf gö rü nür se, dev let ler ara sýn da önem li ay rým lar da var. Ki mi le ri, çok da ha cid di bir par ça lan ma teh li ke siy le kar þý kar þý ya. Ki - mi le ri ise, çok da ha güç lü gö rü nü yor. Arap mo nar - þik re jim le ri, cum hu ri yet çi mua dil le riy le ký yas lan - dý ðýn da çok da ha güç lü dür ler (da ha ön ce gö rü len, an cak 2003 yý lýn da ki irak Sa va þý'ndan son ra çok da ha faz la göz önü ne çý kan bir eði lim). Bu da, mo - nar þi le rin, meþ ru iyet ka zan ma da ve gü cü mer ke zi - leþ tir me de çok da ha iyi ol duk la rý ný gös te rir. (12) Pet rol rant la rý na ve güç len di ril miþ re fah sað la ma ya eri þim (lib ya ha riç), is tik rar sýz lý ðý te la fi et me de be - lir le yi ci ol du (13). An cak hiç bir Kör fez ül ke si, ayak lan ma lar dan mu af de ðil - Bah reyn'de ya þa nan - lar bu nun bir gös ter ge si. Dev let ka pa si te sin de ki bu de ði þim le rin bir so nu cu, böl ge sel güç den ge si nin, bir yan dan Su udi Ara bis tan ve da ha kü çük Kör fez mo nar þi le ri ne, di ðer yan dan Ýran ve tür ki ye gi bi dev let le re da ha faz la ara cý güç ver mek su re tiy le böl ge sel güç den ge si nin de ði þim bi çi mi dir. Ýran, 1979 yý lýn da dev rim ya þar ken, tür ki ye 2009 yý lýn - da "Ye þil Ha re ket" bað la mýn da yay gýn bir halk pro - tes to su de ne yim le miþ ti. Ve bu ül ke ler, Arap kom þu - la rý na ký yas la, böl ge sel is tik rar sýz lýk tan da ha az di rekt et ki len di ler ve ken di le ri ni irak ve Su ri ye kriz le ri nin ar dýn dan ye ni den ko num lan dý rýp, Ye men iç sa va þýn da ki Hut hi le re ve Su ri ye'de esad'a ak tif des - tek ve re rek böl ge sel it ti fak la rý kon so li de et ti ler. Da - ha sý, Ýran'ýn ulus la ra ra sý po zis yo nu, nük le er prog ra - mý ný ký sýt la ma ya dö nük 2015 ta rih li or tak kap sam lý ey lem pla ný nýn ar dýn dan bir öl çü de is tik rar ka zan dý. Öte yan dan, dýþ güç ler le iliþ ki si, Su ri ye ve ABD baþ kan lýk se çim le rin de ya þa nan olay la rýn ýþý ðýn da, de ðiþ ken ol ma yý sür dü rü yor; ke za Do nald trump ABD'nin Ýran ko nu sun da da ha sert bir çiz gi be nim - se ye ce ði nin sin ya li ni ver di. Da ha sý, Su udi Ara bis - tan ve Ýran, sý ký ra kip ler du ru mun da (sü re gi den Ye - men ça týþ ma sý da bu nun bir ör ne ði); ve re ka bet le ri böl ge sel de ðiþ ken li ði da ha da ar tý rý yor. or ta ya çý - kan dü ze nin bü yük kýs mý, bu tür bü yük güç le rin oy na dýk la rý ro le ve on la rýn ulus la ra ra sý iþ bir lik le ri - ne bað lý ola cak: sa de ce Ýran ve Su udi Ara bis tan de - ðil, ay ný za man da Ýs ra il ve tür ki ye de (tür ki ye'nin ken di için de ya þa dý ðý so run lar bir ya na). Bu grup - laþ ma lar bað la mýn da, Su ri ye'nin ka dim or ta ðý olan rus ya, Su ri ye ça týþ ma sý nýn fark lý aþa ma la rý na ya - kýn dan mü da hil ol muþ ve ora da ki lit bir oyun cu ol - muþ tu. Bu nun kar þý lý ðýn da ABD, her ne ka dar ABD dýþ po li ti ka sý nýn ge le cek te ki yö ne li mi ha len net lik ka zan ma mýþ ol sa da, Ýran nük le er prog ra mý na da ir an laþ ma da ön cü bir mü za ke re ci dir. Was hing ton muh te me len Su ri ye'de ne tür bir çö züm or ta ya çý - kar sa çýk sýn bu nun par ça sý ola cak týr. Bu tür de ði þim ler ve ye ni den ku ru lan den ge le rin ya ný sý ra, ba riz bir þe kil de gö rü len is tik rar sýz lýk, böl ge sel dev let sis tem le ri nin ka lý cý lý ðý na da ir de va - sa spe kü las yon lar do ður du. Bu tür spe kü las yon lar ye ni de ðil; aþa ðý da da tar tý þý lý yor. An cak bun lar Arap ayak lan ma la rý nýn ilk yýl la rýn dan he men son ra ye ni den zir ve ye ta þýn dý. Go og le'da "Sykes-Pi - cot'nun so nu" ifa de si ni, Bri tan ya ve fran sa ara sýn - da os man lý-son ra sý böl ge nin bö lün me si ve pay laþ tý - rýl ma sý na da ir kö tü þöh ret li giz li an laþ ma ya at fen ara týr sa nýz, ga ze te ci ler, Ba tý lý dip lo mat lar ve iþýd pro pa gan da cý la rý da hil ol mak üze re bir çok kay nak - tan bir ara ma so nuç bom bar dý ma ný na ka pý lýr sý nýz (2015 yý lý or ta sýn da 'i aþ kýn so nuç). (14) Med ya ve ba zý aka de mik ya yým la ra ba ký lýr sa, bir çok ki þi, or ta Do ðu'da ki mev cut dev let sis te mi ne yö ne - lik bir me ta for ola rak kul la ný lan "Sykes-Pi cot"nun öl mek te ol du ðu ve ya za ten öl dü ðüy le hem fi kir. Bir kaç ör nek, bu nu göz ler önü ne se ri yor yý lýn da, in ter na ti onal New York ti mes ma ka le sin de þöy le ya zý yor du: "es ki or ta Do ðu dü ze ni li me li me ol muþ du rum da. ulus ol ma yan os man lý-son ra sý dev let ler, Av ru pa lý la rýn çiz di ði yüz yýl lýk sý nýr lar eþ - li ðin de, mez hep sel çiz gi ler de ay rýþ mýþ du rum da lar ve bu sý nýr lar an la mý ný yi tir di." Bir yýl son ra New Yor ker'da ya yým la nan bir ma ka le nin man þe ti þu þe - kil dey di: "Sykes-Pi cot'nun la ne ti, or ta Do ðu'nun pe þi ni ha len bý rak mý yor." Ben zer bir me saj ve ren Maddy-We itz man, Arap dev let le ri nin "Sha kes pe areva ri bir nok ta ya var dýk la rý ný" yaz mýþ tý: "ol mak ve ya ol ma mak" (15) Yu ka rý da ifa de edi len gö rüþ ler, bu ko nuy la il gi le nen ler ve muh te me len Arap dün ya sýn - da ki dev let ký rýl gan lý ðýn dan bir çý ka rý olan lar yay gýn bir þe kil de pay la þý lý yor ve ye ni den üre ti li yor - ve bu, hem böl ge sel ak tör ler hem de dýþ oyun cu lar için ge - çer li. eðer Arap dev let sis te mi ba þa rý sýz olu yor sa, bu du rum, irak ve ya Su ri ye'de ki Kürt ler gi bi mil li yet çi grup la rýn ve ya di ðer dev let-dý þý ak tör le rin (ör ne ðin iþýd) id di ala rý ný meþ ru laþ tý ra bi lir ve ya böl ge sel ak - tör le rin (ör ne ðin Ye men'de Ýran lý lar ve Su udi ler) ve - ya lib ya ve Su ri ye'de ol du ðu gi bi dýþ güç le rin mü - da ha le si ni ko lay laþ tý rýr. Bu du rum lar da mü da ha le, ba þa rý sýz dev let le rin "kur ta rýl ma sý na" yö ne lik. Do la - yý sýy la, dev let le rin "ba þa rý sýz" ol du ðu na ki min ve na sýl ka rar ver di ði ni sor ma mýz ge rek. Ya pay ve ký rýl gan dev let le rin ye ni den dü þü nül me si Dev let ký rýl gan lý ðý ve par ça lan mýþ bir böl ge sel dü ze ne da ir id di alar ne ka dar sað lam? Ha li ha zýr da or ta Do ðu'nun ba zý ký sým la rý na uy gu lan dý ðý þek liy - le dev le tin za yýf lý ðý ve ya dev le tin par ça lan ma sý na da ir id di alar ye ni de ðil. Bi rin ci Dün ya Sa va þý'ndan son ra dev let sis te mi nin or ta ya çýk ma sýn dan be ri sü - rek li yi ne len di ve do la yý sýy la yüz yýl son ra on la rý ye ni den gün de me ge tir me ye dö nük her tür lü gi ri þi - me þüp hey le yak laþ mak ge re ki yor. or ta Do ðu'da ki dev let le rin par ça lan mak ta ol du ðu gö rü þü nü ka nýt la - mak için ik na edi ci ka nýt lar ol ma sý ge re ki yor. Bu - nun la bir lik te, ya sal bir dev le ti fi ili bir dev let ten ayý ran çok da ha so mut bir id di ada bu lu na bi lir - özel lik le de oto ri te ni ge nel ola rak da ðýl ma sý ve sý - nýr an laþ maz lýk la rý bað la mýn da. Bir di ðer de yiþ le, "dev let ka bu ðu" ve ya top rak bi ri mi, res mi ya sal an - lam da var lý ðý ný sür dü re bi lir, iç oto ri te kay nak la rý eþ li ðin de sý nýr la rýn bü tün sel li ði ise, tar týþ ma lý ve ya par ça lan mýþ ha le ge le bi lir. Ba zý du rum lar da - irak, lib ya, Su ri ye- her ne ka dar oto ri te ni par ça lan ma sý - nýn ge çi ci mi uzun sü re li mi ol du ðu nu söy le mek için çok er ken ol sa da, bu du rum net bir þe kil de bas kýn ge li yor. Bu nun la bir lik te, dev let ka buk la rý, dev let le rin ki þi lik le ri ve ya sal pa ra met re le rin ta - ným lan ma sý için önem li - her ne ka dar bu pa ra met - re ler, ça týþ ma an la rýn da ge çi ci ola rak as ký ya alýn sa - lar da. Do la yý sýy la, bun lar, ege men li ðin önem li bir bo yu tu dur. Bu nok ta yý ele al ma dan ve ya bu gün kü böl ge sel dü ze ne da ir her han gi bir so nu ca var ma dan ön ce, dev let ba þa rý sýz lý ðý nýn ger çek ten ne an la ma gel di ði ni, son yýl lar da dev let ba þa rý sýz lý ðý nýn ne re - ler de göz lem len di ði ni ve na sýl so nuç lar do ður du ðu - nu da ha faz la dü þün mek te ya rar var. Bü yük bir sa vaþ ve ya em per ya list bir gü cün çök - me si du rum la rý nýn öte sin de, dev le tin ta ma men ba - þa rý sýz lý ða uð ra ma sý, son yüz yýl da sýk sýk ön gö rü - len, an cak na di ren ger çek le þen ve ya sü re gi den bir du rum dur: Dev let be ka sý yük sek ola gel miþ tir. Bu bað lam da, or ta Do ðu'dan söz eder ken dev let ba þa - rý sýz lý ðý ve onun so nuç la rý na da ir di ðer ya kýn ta rih li va ka la ra pek faz la atýf ta bu lu nul ma mýþ týr yý - lýn da ro bert rot berg þöy le yaz mýþ tý: "Her ne ka dar dev let ba þa rý sýz lý ðý fe no me ni ye ni ol ma sa da, gi de - rek da ha an lam lý ve hiç ol ma dý ðý ka dar en di þe ve ri - ci bir hal al dý. Da ha az bað lan tý lý çað lar da, dev le tin za yýf lý ðý bir þe kil de ida re edi le bi li yor du. Ba þa rý sýz - lý ðýn ba rýþ ve gü ven lik üze rin de çok da ha az et ki si ol muþ tu. Þim diy se bu dev let ler sa de ce ken di le ri ve kom þu la rý na de ðil yer yü zün de ki in san la ra teh li ke do ðu ru yor lar. Dev let le rin ba þa rý sýz lýk tan ko run ma sý ve ba þa rý sýz olan la rýn ye ni den can lan dý rýl ma sý do la - yý sýy la stra te jik ve ah la ki bir zo run lu luk tur." (16) Pe ki çað daþ or ta Do ðu ko nu sun da tüm bun lar ne ka dar ko lay ya zý la bi lir? rot berg, ba þa rý sýz dev let le - rin -özel lik le de Af ri ka dev let le ri nin- So ðuk Sa vaþ son ra sý dö nem de ulus la ra ra sý gü ven lik et ki le rin den söz edi yor du. An cak, ifa de edi len gö rüþ ler, dev let ba þa rý sýz lý ðý ile ne yin kast edil di ði ve bu te ri min na sýl uy gu la na ca ðý ný an la ma da yar dým cý olu yor. Bu ra da ki lit bir nok ta; dev let gü cü nün pro jek si yo - nun da, sý nýr lar içe ri sin de oto ri te kur ma (ege men li - ðin as li bir un su ru), top ra ðý "hü kü met sel açý dan boþ bý rak ma", böy le lik le sa de ce dev let "ka bu ðu nun" kal ma sý ný sað la ma ko nu sun da ka pa si te nok san lý ðý - dýr. (17) Gü ney Su dan ha riç - ki o da böl ge sý nýr la rý için de ça týþ ma ya þa yan ye ni bir dev let tir- bu du rum or ta Do ðu'da en az dört dev le te az - çok uy gu la na - bi lir: irak, lib ya, Su ri ye ve Ye men. Hü kü met sel açý dan boþ ol ma sa da, bu ül ke ler, iç ça týþ ma, sý nýr la - rýn ge çiþ ken li ði ve yö ne ti þi min par ça lý ya pý sý da hil or tak bir di zi özel lik ser gi le mek te dir. Dev le tin par - ça lan ma sý ve ba þa rý sýz lý ðý na gi den yo lu be lir le yen ba zý un sur la rý ta rif et mek ge re kir se, rot berg, ba þa rý - sýz dev let le rin ho mo jen ol ma dýk la rý ný, coð raf ya, ta - rih ve si ya se tin za yýf lýk ve ký rýl gan lý ðýn kap sa mý ve de re ce si ni et ki le di ði ni be lirt mek te dir. (18) Bu nok - ta, Arap dev let le ri ile bað lan tý lý ola rak son de re ce önem li dir; ke za bu dev let le rin çe þit li þe kil ler de ki ter tip le ri se be biy le ge nel leþ tir me de bu lun mak müm - kün de ðil dir. Bi rey sel ara cý lýk da önem li dir: or ta Do ðu'da da ol sa, Af ri ka'da da ol sa, bi rey le rin (Hus - se in, Kad da fi, esad, Mü ba rek) ey lem le ri ve on la rý des tek le yen as ke ri elit ler, so nuç la rýn be lir len me sin - de kri tik önem arz et ti ler. Do la yý sýy la, el bet te, dýþ güç le rin kar þý çý kan / des tek le yen rol le ri ol du. ulus la ra ra sý iliþ ki ler de dev let ba þa rý sýz lý ðý ný ele al ma nýn ye ri de ðil. Bu ma ka le de ki amaç, dev let ler, on la rýn top rak bü tün lü ðü, ege men lik ek sik lik le ri ve or ta Do ðu'da ki hü kü met ba þa rý sýz lýk la rý hak kýn da ye ni so nuç la ra var ma dan ön ce on la rý ti tiz lik le seç - me miz ge rek ti ði nok ta sý ný vur gu la mak. Her yer de rast ge le kul la ný lan bir kav ram, hem ye ter siz dir, hem de ama ca hiz met et mez. (19) Ge liþ mek te olan ül ke le rin aka de mis yen le ri nin bi ze sýk sýk aným sat - týk la rý gi bi, te ori ge nel leþ tir me le rin ve her han gi bir böl ge sel or ta ma uy gu la ma nýn tu zak la rýn dan uzak dur ma mýz ge re ki yor. (20) eðer ya pý lan ta ným lar güç lü dev le tin le hi ne olup güç süz dev le ti güç süz - leþ tir me ye yö ne lik se, dev let le ri "ba þa rý sýz" ad det - mek, ken di ken di ni doð ru la yan bir man týk ola bi lir. Bu gün Ve ne zü el la gi bi dev let le re "ba þa rý sýz" denme si nin bel ki de se be bi, ulus la ra ra sý top lu lu ðun ege men lik ku sur la rý ný dü zelt me ye yö ne lik mü da ha - le si nin bir nok ta da meþ ru laþ tý rýl ma sý ola bi lir. Þu nu da vur gu la mak ta ya rar var: Dev let le rin ký - rýl gan lý ðý ve par ça lan ma sý ne ka çý nýl maz ne de ka lý - cý dýr. As lýn da, bu du rum sýk sýk dur du ru lup ter si ne çev ri le bi lir. top rak la rýn ye ni den çi zil me si - dev let - le rin par ça lan ma sý nýn ola sý bir so nu cu- dün ya ça - pýn da ku ral de ðil is tis na dýr. Bu sü reç, bü yük sa vaþ - la rýn ve ya im pa ra tor luk la rýn çök me sin den son ra (Bi rin ci ve Ýkin ci Dün ya Sa vaþ la rý, Av ru pa im pa ra - tor luk la rý ve SScB'nin da ðýl ma sý) ya þan dý ve ge - nel lik le bü yük güç ler ve ulus la ra ra sý ku rum la rýn (es ki Yu gos lav ya ör ne ðin de ol du ðu gi bi) des te ði ni ge rek tir di. Dev let le rin da ðýl ma sý müm kün ol du ðu gi bi, ulus la ra ra sý ve ya böl ge sel ör güt ler ve ya bir he ge mon gü cün yar dý mýy la fark lý dü zey ler de ye ni - den sað lýk la rý na ka vu þa bi lir ler. (21) So ðuk Sa vaþ'ýn bi ti min den son ra bir di zi Af ri ka ül ke si nin ba þa rý sýz ola ca ðý na da ir bir çok tah mi ne rað men (22), mev cut sý nýr lar bü yük oran da ko run - du: Bu kri tik dö ne meç, Af ri ka'da il gi li ta raf la rýn ona yý ol mak sý zýn çok bü yük sý nýr de ði þik lik le ri ne yol aç ma dý. (23) irak ve Su ri ye'nin ku zey ve ku zey - do ðu sun da ki Kürt böl ge le ri ha riç, ay ný þey gü nü - müz de or ta Do ðu için de söy le ne bi lir. devam edecek nel as ker ler, bir po li ti ka ya pı cı ya is te di ği şe yi na sıl el de ede ce ği ni söy le ye bi lir ler, an cak ne is te di ği ni söy le ye mez ler. So nuç ise, 2001 yı lın dan be ri gör dü ğü müz den pek fark lı ol ma yan bir çok fark lı tak tik ten olu şan bir po li ti ka dır. Trump, bir ulus in şa sı na gi ril me ye ce ği ni ve ya Af gan la ra na sıl ya şa ya cak la rı nın söy len me ye ce ği ni be lirt ti. Ya ni, ka dın hak la rı ve ya mür tet le rin öl dü rül me si ni zo - run lu kı lan ya sa lar ko nu sun da da ha faz la dır dır et me me an la mı na ge le bi lir ("oku la git tik le ri için kü çük kız la rın yü zü ne asit fır lat ma yın. Bu hoş bir şey de - ğil.") Ve ar tık bu tarz res mi ha le gel di: Ame ri ka lı lar, Af ga nis tan'ı Şe ri at için gü - ven li bir ha le ge tir mek için mü ca de le edi yor lar. (Çe liş ki li bir şe kil de Trump'ın, Af ga nis tan'ın ya ba ni le rin ika met ye ri ha li ne gel me ye mah kum ol ma dı ğı ko nu sun - da ik na ol du ğu, McMas ter'ın ken di si ne 1970'li yıl lar da mi ni etek li Af gan kız öğ - ren ci le rin fo toğ ra fı nı gös ter di ği yö nün de söy len ti ler var. Jus tin Rai man do'nun ile ri sür dü ğü gi bi, iyi ge ne ral, ar tık gö rü le cek mi ni etek li ka dın ol ma ma sı nın se - be bi nin Pa kis tan ve Su udi Ara bis tan ile bir lik te Usa ma bin la din ve onun tür le - ri ne ve ri len des te ği miz ol du ğu nu gör mez den gel miş ol ma lı. Gö rev ta mam lan dı!) Öte yan dan, Trump yol suz lu ğu kö kün den ka zı ma vaa din de bu lun du ğun da Af - gan la ra na sıl ya şa ma la rı ge rek ti ği de söy len miş mi olu yor? (Ame ri ka lı la rın "yol s- uz luk" adı nı ver di ği şey, Af ga nis tan'da ge nel lik le "ge çim bi çi mi" ola rak ni te len di - ri li yor.) ke za, Af gan hü kü me ti nin "ye ni" plan hak kın da ne dü şün dü ğü ko nu sun da çok az şey söy len di. An cak o du rum da da, Se ul'un Gü ney ko re'ye THA AD siste mi nin ko nuş lan dı rıl ma sı hak kın da ki dü şün ce le ri ni pek önem se mi yo ruz; do la yı - sıy la Ame ri ka'nın des te ği ol mak sı zın bir haf ta bi le ayak ta ka la ma ya cak olan bir Af gan hü kü me ti nin gö rüş le ri ni ne den so ra lım ki? Af ga nis tan'ın dün ya da en çok ba rı şı se ven ül ke ol du ğu yö nün de ki Sov yet dö ne mi es pri si ni anım sa mak ge rek. ni çin? Çün kü ken di iç iş le ri ne bi le ka rış mı yor. Böl ge sel ola rak Trump, Pa kis tan'ı Ta li ban için gü ven li bir li man ol mak tan vaz - geç me ye (kuş ku suz bu işe ya ra ya cak) ve Hin dis tan'ı da ha faz la mü da hil ol ma ya zor la mak ko nu sun da ant iç ti. ABD'nin Bir leş miş Mil let ler nez din de ki bü yü kel çi - si nik ki Ha ley, "Pa kis tan üze ri ne bas kı kur ma ya" ek ola rak Was hing ton'un "Hin - dis tan üze rin de, si ya si çö zü mün bir par ça sı ol ma la rı için bas kı ku ra ca ğı nı" söy le - di. Tıp kı ku zey ko re ve ya Çin üze rin de ko re ve Gü ney Çin De ni zi ko nu la rın da, Rus ya üze rin de Su ri ye ve Uk ray na ko nu la rın da "bas kı kur ma mız" gi bi... Bas kı, bas kı, bas kı! or tak çı kar lar pe şin de koş mak üze re bi riy le na sıl ko nu şu la ca ğı nı Was hing ton'da aca ba kim se bil mi yor mu? Pa kis tan'ın ak si ne Hin dis tan'ın Se le fi - le rin yö net ti ği bir Af ga nis tan'ı is te me me sin den hoş la nan üç böl ge sel güç ten ni - çin hiç söz edil mi yor? Iş te bu bir stra te ji ola bi lir. Bu Trump'ın po li ti ka sı de ğil, bu Swamp'ın po li ti ka sı. Trump, ilk ama cı nın Af ga - nis tan ba ta ğın dan çık mak ol du ğu nu ka bul et ti ğin de ağ zın da ki bak la yı çı kar mış ol - du. (ne il ginç tir ki, sa vaş yan lı sı Was hing ton Post ve na ti onal Re vi ew, ABD'ye güç le ri mi zi ge ri çek me si için çağ rı lar da bu lun du; Trump'ın da ha ön ce ki ni ye ti nin doğ ru ol du ğu nu söy le di! Iş ler kö tü ye dön dü ğün de çığ lı ğı bas ma sı na ha zır lık lı olun.) An cak, da ha son ra Trump, ken di si ne ha ya tın ger çek le ri ni açık la yan kı sa cık saç lı ko ca man oğ lan lar la ko nuş tu. Gö rü nen o ki, oba ma'nın "Irak'tan hız la ve seh - ven çık ma sı" so nu cun da IŞID'in or ta ya çık tı ğı yö nün de ki Swamp'ın çiz gi si ni be nim - se di. Saf sa ta. IŞID'in or ta ya çık ma se bep le ri şun lar dı: (a) ilk baş ta Irak'ı iş gal et tik. (b) Yıl lar dır oba ma Su ri ye hü kü me ti ni de vir me ye ça lı şan te rö rist le ri si lah lan dır dı, 1980'li yıl lar dan be ri SSCB'ye kar şı Af ga nis tan üze rin den sa vaş yü rüt me ye da ya lı bir po li ti ka yı de vam et tir di. Bu çer çe ve de, en iyim ser umut, 2007 yı lın da Irak'ta ol du ğu gi bi ani den bir "taş kın" ol ma sı dır. ke za bu, en azın dan yü zey sel ola rak, An - bar eya le ti ve Bağ dat'ta is tik rar ku rul ma sı nı sağ la dı. Yi ne, çok iyim ser bir pen ce - re den ba kıl dı ğın da, bu du rum, güç le ri mi zi ge ri çek me miz için bi ze bir ba ha ne sağ - la ya bi lir. Bü yük ola sı lık la, oba ma-tar zı "hız la ve seh ven" ge ri çe kil me kor ku su kar şı sın da, ka lı cı bir iş ga li an dı ran bir şe kil de son suz sü re li ği ne ora da ka la ca ğız. ne de ol sa, Al man ya, Ja pon ya ve Gü ney ko re'de uzun sü re li ği ne ka lıp bu ra la rı na sıl ba şa rı lı bir şe kil de is tik rar laş tır dı ğı mı za ba kın ca bu nu an la ya cak sı nız! ne ya zık ki Trump bun la rın tü mü nü bi li yor - en azın dan iç gü dü sel ola rak. onu bu nok ta ya iten ger çek si ya si sim ya ise, spe kü las yon la ra açık. Spe kü las yon ol ma yan şey ise, bu nun Trump'ın po li ti ka sı olup ol ma dı ğı. Af ga nis tan ar tık Trump'ın sa va şı dır. JA MeS Ge or Ge JAT RAS AnA list, es ki ABD DIP lo MA TI Ve CUM HU RI YeT ÇI PAR TI DIŞ Po li TI ka DA niş MA ni ne Bir Strateji, ne de Trump a Ait

20 20 eylül 2017 turquie Diplomatique G Ü V e n l I k V e R e FA H İngiltere nin Savunma Angajmanında Özel B ir le þik Kral lýk hü kü me ti nin 2015 se ne sin de ha zýr la dý ðý ulu sal Gü ven lik Stra te ji si ve Stra te jik Sa vun ma ve Gü ven lik Göz den Ge çir me Bel ge si, "sa vun ma an gaj ma ný" kav ra mý nýn ye ni den ta ný nýr ha le gel me si ni sað la dý. Bu, Bri tan ya'nýn as ke ri ye te nek le ri nin gü ven lik, dip lo ma si ve ya eko no mik se bep ler le di ðer ül ke ler le si ya si iliþ ki ler in þa et mek için kul la nýl ma sý ge rek ti ði ni ifa de eden bir zo run - lu luk. Spe si fik ola rak ba kýl dý ðýn da, Bir le þik Kral lýk'ýn "özel sek tör ve müt te fik ler le ino vas yo nu mu zu ar týr mak ve ulu sal gü ven li ði mi ze kat - ký sý ný güç len dir mek için da ha ya kýn ça lýþ ma sý" için çað rý da bu lun du ve ilk kez sa vun ma an gaj ma ný ný fi nan se edi len, te mel bir Sa vun ma Ba kan lý ðý gö re vi ha li ne ge tir me ye söz ver di yý lý na ka dar sa vun ma an gaj ma ný, Sa vun ma Ba kan lý ðý ta ra fýn - dan bir þe kil de gör mez den ge lin miþ ti. Her ne ka dar 2010 yý lýn da ki Stra te jik Sa vun ma ve Gü ven lik Göz den Ge çir me Bel ge si'nde (SDSr) - bu bel ge, hü kü me tin 2015 po li ti ka ra po ru nun ön cü lü dür- ve 2013 stra te ji si bel ge sin de yer al mýþ ol sa da, bu Bri tan ya or du su için o dö - nem de zo run lu bir gö rev de ðil di. Sa vun ma an gaj ma ný nýn ký sa sü re ön ce ön ce lik sta tü sü ne yük sel me siy le bir lik te, Sa vun ma Ba kan lý ðý ha - len bu son reh be ri uy gu la ma ya ge çi re cek po li ti ka dan yok sun. Sa vun ma an gaj ma ný na yö ne lik ar tý rýl mýþ bir ta ah hü dün kay nak açý - sýn dan et ki le ri var. As ke ri per so nel ve si vil des tek eki bi nin sa yý la rý aza lý yor ve ar ta ca ða da pek ben ze mi yor. Do la yý sýy la hü kü me tin ye ni ön ce lik le ri ni uy gu la ma ar zu su ile bu nu hýz la ya pa bil me ye te ne ði ara - sýn da bir uçu rum var. Özel sek tör, bu uçu ru mu dol dur ma ya ha zýr gö rü - nü yor; ke za özel fir ma lar, ba zý du rum lar da sa vun ma an gaj ma ný iþ lev le - ri ni ye ri ne ge tir mek ko nu sun da or du dan çok da ha faz la ye te nek li. Sa vun ma an gaj ma ný na da ir stra te jik dü þün ce, Da vid ca me ron ön cü lü - ðün de ki Mu ha fa za kar / li be ral De mok rat koa lis yon hü kü me ti al týn da ge liþ ti. Sa vun ma Ba kan lý ðý'nýn büt çe si üze rin de ki bas ký lar 2017 yý lýn da se çi len azýn lýk Mu ha fa za kar hü kü met dö ne min de de vam ede ce ðe benzi yor. Þu ra sý ke sin ki, Bri tan ya'nýn as ke ri ve te rö rizm le mü ca de le ye te - ne ði ne da ir bir di ðer göz den ge çir me sü re ci baþ la dý ve bu ra por da su nu - lan ar gü man lar gi de rek da ha an lam lý ha le ge li yor. Ha zi ne'nin ku ral la rý ve ge nel an lam da ma li ke mer sýk ma ön lem le ri - nin et ki le ri, po li ti ka ya pý cý la rýn si ya si ve ti ca ri çý kar la rý den ge le me si - ni zor laþ tý rý yor. Bu ra por ise, bu tür so run la ra rað men sa vun ma an gaj - ma nýn þu an da ol du ðun dan da ha faz la ra hat lýk ka zan dý ra bi le ce ði ni ile ri sü rü yor - ve özel sek tör bu ko nu da ki lit öne mi ha iz. Bir le þik Kral lýk, or du ile en düs tri ara sýn da ki da ya nýþ ma ya da ir yak la þým la rýn Bir le þik Kral lýk'ýn kin den cid di þe kil de fark lý düþ tü ðü fran sa ve ABD'nin de ne yim le rin den ders ler çý ka ra bi lir. Özel sek tö rün sa vun ma an gaj ma nýn da ki ro lü nün ar tý rýl ma sý bel li baþ lý risk le ri be ra be rin de ge - ti ri yor. Si ya si, ope ras yo nel ve þöh re te da ir ih ti yat pa yý test edi le bi lir. Yak la þým da ki bir de ði þik lik, üst le ni ci le rin dü rüst lü ðü ve hü kü met adý - na ha re ket eden ler den bek le nen etik ve þöh ret stan dart la rý na bað lý lý ðýn sað lan ma sýy la ele le iler le me li dir. Bu nun la bir lik te, Bir le þik Kral lýk'ýn özel sek tör de ki fir ma la rý, Bir le þik Kral lýk hü kü me ti ne ve or du ya, baþ - ka ko þul lar al týn da mev cut gö rev le rin ye ni den ön ce lik len di ril me si ni ve ya di ðer gö rev ler de ki per so ne lin çað rýl ma sý ný ge rek ti ren he def le ri ni ye ri ne ge tir me de yar dým cý ol ma ya ha zýr du rum da. GÝ rýþ 2015 yý lýn da Bir le þik Kral lýk, ulu sal Gü ven lik Stra te ji si ve Stra te - jik Sa vun ma ve Gü ven lik Göz den Ge çir me Bel ge si'ni (NSS) (1) ya - yým la dý ve sa vun ma plan la ma sý hak kýn da en gün cel fi kir le ri or ta ya atýp po li ti ka ön ce lik le ri ne da ir bir reh ber iþ le vi gör dü. Ba zý alan lar da NSS, da ha ön ce ki stra te ji le rin bir de va mý iken, ay ný za man da ye ni bir ze min de çý ðýr aç tý. ulu sal gü ven lik ile re fah ara sýn da ki ba ða da ha güç lü bir vur gu yap tý (2), Bir le þik Kral lýk'ýn as ke ri ça ba la rý nýn ül ke nin eko no mik çý kar la rý ný des tek le me si ge rek ti ði ni ile ri sür dü. Ay ný za - man da gü ven lik, dip lo ma si ve ya eko no mik ge rek çe ler le di ðer ül ke ler - le si ya si iliþ ki ler in þa et mek üze re as ke ri ye te nek le rin kul la nýl ma sý na - "sa vun ma an gaj ma ný" ola rak bi li nen bir fa ali yet- vur gu ya pýl ma sý ný ta lep et ti. Sa vun ma an gaj ma ný, da ha ön ce ki stra te ji dü þün ce le rin de yer al dý (3), an cak 2015 NSS'de aðýr lý ðý art tý. NSS'de çer çe ve si çi zi len ti ca ri ve si ya si he def le re eri þil me si, sü re gi - den kay nak ký sýn tý la rýy la kar ma þýk bir hal alý yor. Her ne ka dar NSS'nin be ra be rin de sa vun ma ve gü ven lik büt çe le rin de kü çük bir ar - týþ ol sa da, ge nel an lam da sa vun ma - re fah gün de mi ne ve ya özel lik le sa vun ma an gaj man bi le þe ni ne az mik tar da fon ay rýl dý. Bu na ek ola rak, Sa vun ma Ba kan lý ðý'nýn ope ras yo nel odak nok ta sý di ðer gö rev le re kay - dý - bun la ra iþýd'le mü ca de le se fer ber li ði da hil. So nuç iti ba riy le, sa - vun ma an gaj ma ný için ye te nek li ve va sýf lý per so ne lin bir ge rek si nim ola rak iþe alýn ma sý, sa de ce ka mu sek tö rü ka nal la rý üze rin den ger çek - le þe ce ðe ben ze mi yor. Bu ça lýþ ma da, sa vun ma-re fah gün de mi ni NSS'nin di ðer öne ri siy le bað lan tý lý ha le ge tir mek için bir fýr sat ol du - ðu nu ile ri sü rü yor: ulu sal gü ven li ðe kat ký sý ný güç len dir mek ko nu sun - da özel sek tö rün da ha faz la rol üst len me si ge re ki yor. (4) Sa vun ma an - gaj ma ný için üst le ni ci le rin da ha faz la kul la nýl ma sý, Sa vun ma Ba kan lý ðý'nýn oda ðý ný de ðiþ tir me si ne ve NSS'de yer alan he def le re eri - þi me odak la nýl ma sý na im kan ta nýr. An cak, yak la þým da böy le si bir de - ði þim, özel lik le uyum ve di sip lin açý sýn dan bir ta kým so run la rý da be - ra be rin de ge ti re cek tir. Hü kü met adý na ça lý þan lar dan ta lep edil di ði üze re üst le ni ci le rin dü rüst lü ðü ve etik ve pres tij stan dart la rý na uyu mu sað la mak için et kin me ka niz ma la ra ih ti yaç var. Gü ven li ði re fa ha bað la yan bu vur gu de ði þik li ðin de Bir le þik Kral lýk yal nýz de ðil. Do la yý sýy la, bu ra por, Bir le þik Kral lýk'ýn sa vun ma an gaj - ma ný na yö ne lik yak la þý mý ný ne re de ve na sýl de ðiþ ti re bi le ce ði ni vur gu - la mak üze re fran sa ve ABD hü kü met le ri nin de ne yim le ri ni te mel alý - yor. Amaç, özel sek tö rü, sa vun ma an gaj ma ný he ve si ile kay nak lar ara sýn da ki uçu ru mu ka pa mak üze re kul lan ma nýn avan taj la rý ve de za - van taj la rý ný de ðer len dir mek. Þu nu da be lirt mek te ya rar var: Bu ra por, üst le ni ci kul la ný mý nýn ken di ba þý na ma li yet et kin bir þey olup ol ma dý - ðý ný in ce le me ye cek, bu nun ye ri ne bu þe kil de dý þa rý dan hiz met sað la - ma nýn, Sa vun ma Ba kan lý ðý'nýn kar þý laþ tý ðý büt çe-dý þý bas ký lar dan ba - zý la rý ný na sýl ha fif le te bi le ce ði ni de ðer len di re cek. Gü ven lik ve re fah bað lan tý sý 2015 yý lýn da NSS'nin ya yým lan ma sý, sa vun ma ye te nek le ri nin re fa hý güç len dir mek ve ay ný za man da Bir le þik Kral lýk'ý gü ven lik teh dit le ri ne kar þý ko ru mak için kul la nýl ma sý ge rek ti ði ni açýk ça ile ri sür mek su re - tiy le ye ni bir yak la þý mý vur gu la dý. NSS, "eko no mik gü ven li ðin ulu sal gü ven lik le ele ele git ti ði" (5) ve "da ha ge niþ çap lý bir gü ven lik, is tik - rar ve re fah" or ta mý ya rat ma yý amaç la dý ðý ko nu sun da vur gu ya par. Bu, NSS'nin ön cü lü bel ge olan 2010 Stra te jik Sa vun ma ve Gü ven lik Göz den Ge çir me Bel ge si'ne te zat bir du rum dur, ke za söz ko nu su bel - ge, gü ven lik ile re fah ara sýn da sa de ce ge nel hat lar da hi lin de bir bað - lan tý kur muþ; güç lü sa vun ma nýn fi nan sal ola rak ma li ye ti nin kar þý la na - bi lir ha le gel me si için sað lýk lý bir eko no mi ye ih ti yaç ol du ðu nu ile ri sür müþ tür. (7) NSS'de sa vun ma an gaj ma ný, "sa vun ma ih ra cat la rý na des tek yo luy la re fa hý mý za kat ký da bu lu nan" bir þey ola rak NSS'de ay - rýn tý lan dý rýl mak ta dýr. (8) Sa vun ma an gaj ma ný için fi nans man mev cut iken, ke mer sýk ma ön - lem le ri ve sert güç ha len ön ce lik ol du ðu için ye ni per so ne le eri þim ko - lay de ðil dir - özel lik le de the re sa May'in azýn lýk Mu ha fa za kar hü kü - me ti nin 2017 yý lýn da se çil me sin den son ra. Ke za, Bre xit oy la ma sý nýn ar dýn dan za yýf la yan bir ster li nin se bep ol du ðu ser ma ye pro je le ri nin ar tan ma li ye ti, 2015 yý lýn da ki göz den ge çir me nin ge rek tir di ði ta sar - ruf la rý da ha zor lu ha le ge ti re bi lir ve fi nans man sü rek li ola rak ya kýn - dan in ce le nir. (9) Sa vun ma Ba kan lý ðý'nýn te mel iþ ala ný ola rak, sa vun - ma an gaj ma ný fi nans ma ný ana büt çe den gel me li dir. Bu nun la bir lik te, baþ ka po tan si yel fi nans man kay nak la rý da var dýr ve Bir le þik Kral lýk hü kü me ti, 2015 yý lýn da ye ni bir fi nans man mo de li ni dev re ye sok muþ - tur: sos yal yar dým ve sa vun ma an gaj ma ný da da hil ol mak üze re fa ali - yet ler için ko ru ma al tý na al ma ya yö ne lik bir pa ra. Baþ lý ca fon, Ça týþ ma, Ýs tik rar ve Gü ven lik fo nu'dur (10). 2019/20 yýl la rý iti ba riy le, bu fo nun yýl lýk 1,3 mil yar po und de ðe rin de ol ma sý bek len mek te dir. (11) re fah fo nu da (12) yýl lýk 250 mil yon po und (13), or tak Gü ven lik fo nu (14) 2010 yý lý iti ba riy le yýl lýk 1,5 mil yar po und dü ze yi ne eri þe cek. Her bir fo nun kul la ný mý, ba zý key fi kri ter le - re bað lý dýr ve ta ma men sa vu ma an gaj ma ný an la mý na gel me mek te dir. Bu nun la bir lik te, þu ra sý net bir þe kil de gö rü lü yor ki, Ha zi ne'nin ama cý, Sa vun ma Ba kan lý ðý, ulus la ra ra sý Kal kýn ma Bi ri mi ve Dýþ Po li ti ka & Mil let ler top lu lu ðu ofi si ile ve ya hat ta Sa vun ma Ba kan lý ðý ile bu fi - nans man dan ya rar lan mak is te yen her han gi bir bi rim ara sýn da ki iþ bir li - ði ni ar týr mak týr. Ve hü kü met bi rim le rin den çýk tý ar tý rý mý ta le bi gel di - ðin de, mev cut per so ne lin sa yý sýn da bir azal ma ya þan dý yýl la rý ara sýn da bir çok hü kü met bi ri mi nin ça lý þan sa yý sý azal dý. Bu beþ yýl lýk sü re zar fýn da, Sa vun ma Ba kan lý ðý'nda ki si vil ça lý þan sa yý sý 'den 'a ge ri le di. (15) Bu na ek ola rak, NSS, Sa vun ma Ba - kan lý ðý'nda ça lý þan si vil le rin sa yý sýn da da ha faz la azal tý ma gi dil me si - nin so nu cun da 2010 yý lýn da ki ça lý þan sa yý sý dü zey le rin den yüz de 52'nin üze rin de bir ge nel azal ma ola ca ðý ný açýk la dý. Da ha sý, as ke ri ça - lý þan sa yý sý da, yak la þýk tam za man lý ça lý þan dan ay ný dö nem içe ri sin de yak la þýk dü zen li bir li ðe doð ru ge ri le di (17). fco ça lý þan la rý nýn sa yý sý da Bir le þik Kral lýk'ta yer le þik 4990 ça lý þan dan (18) 4.469'a doð ru yüz de 10'luk bir azal ma ya þa dý. Bun lar ka lý cý de ði - þim ler gi bi gö rü nür ken, eði li min ter si ne dö ne ce ði ne da ir çok faz la gös ter ge yok. Bu du rum ise, as ke ri per so nel üze rin de bas ký lar ya ra tý - yor. Gö rev le ri ye ri ne ge ti re cek dü zen li bir lik sý kýn tý sý ya þa nan bir or - tam da, Sa vun ma Ba kan lý ðý, dü zen li, ye dek, si vil ve üst le ni ci gö rev güç le ri nin is tih da mý ko nu sun da da ha es nek bir yak la þým ser gi le mek zo run da. ter cih eti ði po li ti ka sý olan tüm Güç Yak la þý mý (Who le for - ce Ap pro ach - WfA) da hi lin de, ni te lik li iþ gü cü ne ih ti yaç du yu lan nok ta lar da ki boþ luk la rý dol dur ma nýn bir yo lu ola rak en düs tri ile or tak - lý ðý kul la ný yor. Bu du rum ise, üst le ni ci ler ve özel sek tö rün sa vun ma he def le ri ni ye ri ne ge tir me de gi de rek da ha kri tik önem ka zan dý ðý bir or tam da ya rar lý bir stra te ji ol du ðu nu ka nýt la dý. Özel þir ket le rin kul la ný mý, hem Bir le þik Kral lýk sa vun ma bað la mýn - da hem de di ðer ül ke le rin or du la rýn da ol duk ça iyi yer leþ miþ bir yak la - þým. Ör ne ðin 2009 yý lýn da ABD'nin irak ve Af ga nis tan'da aþa ðý yu ka - rý eþit sa yý da üst le ni ci si ve hiz met per so ne li var dý yý lýn da ise, özel sek tör de ki ABD var lý ðý, ka mu sek tö rü nü ge ri de bý rak tý: üst le ni ci ye kar þý hiz met per so ne li. (19) Bu nun so nu cun da, ABD'nin bir sa vaþ ala nýn da ki var lý ðý as lýn da si vil þir ket ler ta ra fýn dan des tek len miþ olu yor du. Özel þir ket le rin kul la ný mý, Bri tan ya or du su için de de de vam edi yor gi bi gö rü nü yor. Ör ne ðin, hem de niz hem de ha va lo jis tik iþ lev le ri nin yük sek ora ný, üst le ni ci des te ði ne ba ðým lý. Ka ra kuv vet le ri de üst le ni - ci le re ih ti yaç du yu yor. Bu nun bir ör ne ði, bir Ýn gi liz-fran sýz or tak gi ri - þi mi olan or tak Se fe ri Kuv vet olup, bu nun için özel sek tör, des tek per so ne li nin yüz de 25'ini te min et ti. Mu ha re be alan la rýn da ki in san sýz uçak lar da mu ha rip ol ma yan mis yon lar sý ra sýn da si vil ler ta ra fýn dan kon trol edi li yor (20). Ör ne ðin Af ga nis tan'da ABD'nin ba zý göz lem sis tem le ri ni si vil ler kul lan dý. Bu na ek ola rak, bir özel þir ket olan Babcock in ter na ti onal'ýn elin de Kra li yet Ha va Kuv vet le ri'ne ait uçak fi lo - la rý var ve Bri tan ya or du su için zýrh lý araç eði ti mi sað la ma yý üst len di - ler. Po li ti ka al ter na tif le ri nin ve ya doð ru dan is tih dam edi len per so nel sa yý la rýn da (as ke ri ve ya si vil) ar týþ la rýn ol ma dý ðý bir or tam da, sa vun - ma an gaj ma nýn da özel sek tö rün da ha faz la ya yýl ma sý, NSS'nin he def - le ri ýþý ðýn da man týk lý bir adý ma ben zi yor. Bir le þik Kral lýk, bir yan dan özel sek tö rü da ha faz la kul lan ma nýn planla rý ný ya par ken, bir yan dan da ken di sa vun ma an gaj ma ný ça lýþ ma sý nýn için de ki ku sur la rý in ce le mek zo run da; ke za bu ça lýþ ma nýn sý nýr la rý ký sýt lý olup, ta lep-te mel li bir yak la þým dan mus ta rip. Ay rý ca, de ne tim ve ko or - di nas yon sað la ya cak ka rar gah la rý da yok. Üst le ni ci le rin kul la nýl dý ðý ba - zen niþ olan alan lar da tu tar lý lýk aran ma sý ve rol le rin ge niþ le til me si de Sa vun ma Ba kan lý ðý'nýn odak nok ta sý ol ma lý. Sa vun ma an gaj ma ný ça lýþ - ma sýn da her han gi bir ar týþ, ön ce lik len dir me me se le le ri ni gün de me ge ti - ri yor; ke za Sa vun ma Ba kan lý ðý'nýn bu za ma na ka dar ki ça lýþ ma la rý, dev - let ler-ara sý teh dit ler le mü ca de le ve el Ka ide ve iþýd'e kar þý te rör le mü ca de le ça ba la rý na kay nak bu lun ma sý na odak lan dý. Bir le þik Kral lýk'a di ðer dev let ler den ge len doð ru dan teh di de ha zýr lan mak için hü kü met, ge le nek sel sa vaþ la mü ca de le ekip man la rý ve üç si lah lý hiz met için be ce - ri set le ri ni güç len di ri yor. uçak ge mi le ri, uçak lar ve zýrh lý araç lar sa týn alý ný yor. ulu sal sa vun ma da ki bu iyi leþ me ye önü müz de ki on yýl içe ri sin - de 178 mil yar po und tah si sat ya pý lý yor. (21) Güç le rin çok be ce rik li bir düþ ma na kar þý is yan la mü ca de le ope ras - yon lar yü rüt me si ge re ken ve ge nel lik le de med ya nýn sý ký gö ze ti mi al - týn da ki irak ve Af ga nis tan gi bi ça týþ ma la rýn de ði þen ni te li ði ne ya nýt ola rak, or du özel kuv vet le re ver di ði fon la rý ar týr dý, Özel Kuv vet ler Ku man dan lý ðý kur du (22) ve te rö rist grup la rý has sa si yet le (ve uzak tan) vur ma ye te ne ði ni ge liþ tir di. Sa vun ma an gaj ma ný na ye ni den odak la nýl - ma sý da ge re ki yor. Bu ça lýþ ma nýn ni te li ðin den do la yý, sa vun ma an gaj - ma ný nýn yü kü nün bü yük kýs mý, her ne ka dar hem Kra li yet Do nan ma sý hem de raf kat ký da bu lun sa da, ge le nek sel ola rak or du'nun sað la dý - ðý ka ra bir lik le ri ne dü þü yor. or du'nun sa vun ma an gaj ma ný ça lýþ ma sý için ký sa sü re ön ce özel pi ya de ta bur la rý kur ma ve sa vun ma an gaj ma ný uz man la rý için ay rý bir ka ri yer ala ný sað la ma adým la rý da mem nu ni yet ve ri ci de ði þim ler dir ve po li ti ka ön ce lik le rin de ki bu de ði þi mi des tek le - mek üze re yük sek ka li te li ve uz man per so nel sað la ya bi lir. Bu nun la bir lik te, Bir le þik Kral lýk'ýn bu za ma na de ðin sa vun ma an - gaj ma nýn da ki gö re ce dü þük ön ce li ði, bu tür bir fa ali ye ti des tek le mek için ih ti yaç du yu lan ya pý lar ve sü reç le rin az ge liþ miþ ol du ðu an la mý na ge li yor. fco ve Sa vun ma Ba kan lý ðý'nýn ta lep-te mel li yak la þý mý, ye ni ge li þen olay lar kar þý sýn da kay nak la rýn tep ki sel bir þe kil de tah sis edil me - siy le so nuç la ný yor. fco ve Sa vun ma Ba kan lý ðý ara sýn da (eþ baþ kan la ra sa hip olan Sa vun ma An gaj ma ný Ku ru lu üze rin den) po li ti ka ve stra te ji ler üze rin de uz la þý ya va rý lýr ken, yük sek dü zey li reh ber li ði fa ali yet le re dö - nüþ tür me gö re vi, sa vun ma an gaj ma ný ta lep eden ül ke ler de ki bü yü kel çi - lik le re dü þü yor. Bir za man lar bir sa vun ma bi ri min den - bu bi rim de ge - nel lik le bir bü yü kel çi lik için de ki sa vun ma ata þe si olur du- sa vun ma an gaj ma ný ta le bi alý nýr ken, Sa vun ma Ba kan lý ðý için de ki ulus la ra ra sý po li - ti ka ve plan lar eki bi, bu na fon ay rý lýp ay rýl ma ya ca ðý na ka rar ve rir. Do la yý sýy la, ör ne ðin Bri tan ya or du su'na ait bir alay, bir ül ke yi zi ya - ret et ti ðin de ve bir di ðer ulu sun or du suy la bir lik te ça lýþ tý ðýn da, bu du - rum an gaj man lar için da ha faz la fýr sa tý gün de me ge ti re bi lir. Bun lar, po tan si yel ola rak kar lý gi ri þim ler dir. Ha fif Sü va ri er le ri (Bri tan ya or - du su için de bir alay) 2015 yý lýn da fas or du su ile or tak bir tat bi kat bað - la mýn da fas'ý zi ya ret et tik le rin de, ala yýn ku man da ný, in þa at pro je le ri ne mü hen dis lik des te ði sað la ma ya yö ne lik fýr sat la rý tes pit et ti (bu des tek, ya or du dan ya da özel sek tör den sað la na bi lir di). Bir za man lar ipp bir pro je ye fi nans man ve rir ken, böy le lik le Sa vun ma Ba kan lý ðý bün ye sin - de ki ope ras yon lar mü dür lü ðü, il gi li si lah lý kuv vet ler bi ri mi ne fa ali yet plan la ma gö re vi ve re bi li yor. Bir sa vun ma bi ri mi nin ve ya bir bü yü kel - çi li ðin ta lep te bu lun ma sý için bir lik le rin ül ke de mev cut ol ma sý na ge - rek yok. Mev cut sis tem de il gi li per so ne lin mo ti vas yon lu ve de ne yim li olu þu, stra te jik ön ce lik le ri an la ma la rý ve eðer bü yü kel çi lik ça lý þan la rý ise ül ke için de ki iliþ ki le ri ni kul la na bi lir du rum da ol ma la rý, ek se ri yet le bi le rek de ðil þans ese ri dir. Stra te ji nin uy gu lan ma sýn da de ne tim ve tu - tar lý lý ðýn ar tý rýl ma sý, gö rev le rin ön ce lik len di ril me si için da ha iyi bir Er do ðan: Mes cid-i Ak sa, üç di nin mu kad des bir ma be di dir. Þu an da ba ký yo ruz ki Mes cid-i Ak sa yý ne ya zýk ki Ýs ra il ken - di ta sar ru fu al tý na al ma nýn gay re ti içe ri sin de; ol maz. Ol - maz. Bir de fa ko ru ma lý yýz ve bu ra yý al týn dan del mek su re tiy - le, ta ma mýy la ar ke olo jik ça lýþ ma lar yap mak su re tiy le ele ge çir me yo lu na gi de me yiz. Çün kü Ku düs bi li yor su nuz üç din için mu kad des olan bir yer dir, do la yý sýy la bu na her ke sin say gý duy ma sý ge re kir. Nor mal leþ me sü re ci ni ya þa dý ðý mýz Ýs ra il ile ben bun la rý ko nuþ mak is te mi yo rum ar týk. d E n ı S J a m E S - 1. B Ö L ü m A l man ya'da ya sa ma dö ne mi nin son Mec lis Ge nel ku rul Top - lan tı sı, ge nel he sap laş ma şek lin de geç ti. Baş ba kan Mer kel, Tür ki ye po li ti ka sın da AB ül ke le ri nin bir lik te ha re ket et me - le ri ge rek ti ği ni söy le di. Al man ya Fe de ral Mec li si'nin 24 ey lül ge nel se çim le ri ön ce sin de ki son ge nel ku ru lun da ko nu şan Baş ba kan An ge la Mer kel Av ru pa Bir li ği'nde ki or tak la rı nı "bun dan böy le Tür - ki ye'ye uy gu la na cak po li ti ka da ay rı lı ğa düş me me le ri" uya rı sın da bu lun du. Mer kel, "Cum hur baş ka nı er do ğan'ın göz le ri önün de ge - le cek te ki Tür ki ye po li ti ka sı hak kın da kav ga ya tu tuş ma mız ka dar hay ret ve ri ci bir şey ola maz", de di. Böy le bir du ru mun AB'nin po - zis yo nu nu dra ma tik şe kil de za yıf la ta ca ğı nı söy le yen An ge la Mer - kel "bu ha ta ya dü şül me me si" çağ rı sın da bu lun du. Al man va tan daş la rı nın Tür ki ye'de tu tuk lan ma sı nın ken di le ri ni Tür ki ye ve Cum hur baş ka nı Re cep Tay yip er do ğan ile iliş ki le ri göz den ge çir me ye sevk et ti ği ni be lir ten Al man ya Baş ba ka nı Mer - kel, ko nu yu ekim ayın da ki ola ğan AB dev let ve hü kü met baş kan - la rı zir ve sin de or tak ül ke le rin li der le riy le gö rü şe ce ği ni ve Tür ki ye ile Bir lik ara sın da ki tam üye lik mü za ke re le ri ne son ve ril me si ni de gün de me ge ti re ce ği ni söy le di. "Bu ka rar lı ama iyi dü şü nül müş şe - kil de atıl ma sı ge re ken bir adım dır", di yen Mer kel, Tür ki ye ile iliş k- i le rin stra te jik özel lik ta şı dı ğı nı da söz le ri ne ek le di. Al man Sos yal De mok rat Par ti si Ge nel baş ka nı Mar tin Schulz baş ba kan lı ğa se çil - di ği tak dir de üye lik gö rüş me le ri ne son ve ril me si ne ça lı şa ca ğı nı söy le miş ti. koa lis yon hü kü me ti nin dört yıl lık ic ra atı nı de ğer len di - ren Baş ba kan Mer kel, 2050 yı lı na ka dar ze hir li gaz emis yo nu üst sı nı rı nı tut tur mak ama cıy la hü kü me tin ik lim ko ru ma pla nı nın 2018 yı lın da re vi ze edi le ce ği ni du yur du. Mer kel ener ji üre ti min de lin yit kö mü rü kul la nı mı nın ya sak lan ma sı yo lun da ki ta lep ler le il gi li ola rak da, kö mür hav za la rı nın sa kin le riy le ko nuş ma dan bu ko nu da ka rar alı na ma ya ca ğı nı söy le di. Baş ba kan Mer kel, di ji tal alt ya pı ya tı rım la rı nın ge le cek açı sın dan ta şı dı ğı öne me de işa ret et ti ği ge nel ku rul da ki ko nuş ma sın da Al - man ya'nın araş tır ma ve ge liş tir me ça lış ma la rı na mil li ge li ri nin yüz - de 3'ünü har ca dı ğı nı, an cak bu ora nın tek no lo ji re ka be tin de ge ri - ye düş me le ri ni ön le me ye yet me ye ce ği ni söy le di. koa lis yon or ta ğın dan Mer kel'e eleş ti ri Al man Sos yal De mok rat Par ti si (SPD) Mec lis Grup Baş ka nı Tho mas op per man ni, koa lis yon or ta ğı Hris ti yan De mok rat Bir li - ğin (CDU) Ge nel Baş ka nı ve Baş ba kan An ge la Mer kel'i eleş tir di ği ko nuş ma sın da, koa lis yon hü kü me ti nin bir çok re form gi ri şi mi nin Baş ba kan ta ra fın dan en gel len di ği ni söy le di. op per mann ki ra la rın hız la art ma sı nın ön le ne me me sin den ve ön ce lik le ka dın la rın az üc - ret le kı sa me sa ili iş ler de ça lış mak zo run da bı ra kıl ma sın dan Mer kel ve par ti si nin so rum lu ol du ğu nu söy le di. op perm mann Al man ya'nın "sos yal de mok rat di liy le ko nu şan de ğil, sos yal de mok rat gi bi ic ra - at ya pan bir baş ba ka na ih ti ya cı ol du ğu nu" be lirt ti. (5 eylül 2017) AlMAnYAnIn SeSI» Türkiye Politikasında Avrupa Birlik Olmalı «

21 turquie Diplomatique eylül B Ağ l A n T I S I Sektörün rolünü Güçlendirmek AlMAnYAnIn SeSI Azerbaycan a Kara Para Aklama ve Lobicilik Suçlaması «Azer bay can Cum hur baş ka nı Ali yev ve hü kü me ti nin 2,4 milyar eu ro de ğe rin de giz li bir fo nu, Av ru pa lı si ya set çi ve ga - ze te ci le re pa ra da ğıt mak, lo bi ci lik fa ali yet le ri yap mak ve ka ra pa ra ak la mak için kul lan dı ğı öne sü rül dü. Azer bay can Cum hurbaş ka nı Il ham Ali yev ve hü kü me ti nin, 2 mil yar 400 mil yon eu - ro de ğe rin de giz li bir fo nu Av ru pa lı si ya set çi ve ga ze te ci le re pa ra da ğıt mak, lo bi ci lik fa ali yet le ri yap mak ve ka ra pa ra ak la - mak için kul lan dı ğı id dia edi len ha ber ler In gil te re ve Al man ya ba sı nın da yer bul du. In gi liz The Gu ar di an ve Al man Süd de uts - che Zei tung ga ze te le ri nin, sız dı rı lan ve ri le re da yan dı ra rak or - ta ya at tı ğı id di aya gö re Aze ri li der ler, 2012 ve 2014 yıl la rı ara - sın da bu amaç la 16 bin den faz la giz li öde me ger çek leş tir di. "Azer bay can Ça ma şır ha ne si" is mi ve ri len ve ilk ola rak Da ni - mar ka ga ze te si Ber ling ske'ye sız dı rı lan ve ri ler, da ha son ra araş - tır ma cı ga ze te ci lik plat for mu or ga ni ze Suç ve Rüş vet kay dı Pro je si (occrp), The Gu ar di an, Süd de uts che Zei tung ga ze - te le ri ve di ğer med ya or tak la rı ile pay la şıl dı. Av ru pa ga ze te le - ri nin yür tüt tü ğü araş tır ma 30 ay lık bir ve ri se ti ni içe ri yor. Araş tır ma da, fon la rın bir kıs mı nın Il ham Ali yev'e kar şı yö - nel ti len ulus la ra ra sı eleş ti ri le ri ber ta raf et mek için kul la nıl dı - ğı id dia edi lir ken, Azer bay can hak kın da olum lu ha ber le rin ya - pıl ma sı için de ça ba sarf edil di ği yer al dı. Bu doğ rul tu da si ya set çi ler ve ga ze te ci le rin de ara la rın da bu lun du ğu bir çok ki şi ye, şef faf ol ma yan şir ket ler ara cı lı ğıy la öde me ler ya pıl dı ğı be lir til di. Ra por da, bu ki şi le rin hep si nin pa ra nın kay na ğın dan ha ber dar ol ma ya bi le ce ği kay de di lir ken, öde me le rin ver gi gö - rev li le ri ve yet ki li ler ta ra fın dan fark edil me di ği öne sü rül dü. Ra por da, Tür ki ye'nin de üye si ol du ğu Av ru pa kon se yi Parla men ter ler Mec li si'nden (AkPM) es ki ve kil le rin ya nı sı ra, Al - man ya Baş ba ka nı An ge la Mer kel'in par ti si Hris ti yan De mok - rat la rın (CDU) ik ti dar or ta ğı Hris ti yan Sos yal Bir lik'in (CSU) es ki mil let ve ki li edu ard lint ner'in de adı ge çi yor. çer çe ve ya rat ma lý dýr. ta lep-te mel li, cep he-hat týn da ki fa ali yet le rin du - ru mu nun na sýl baþ la dý ðý ný gör mek ko lay. Sa vun ma an gaj ma ný nýn 2015 yý lýn da fi nan se edil miþ te mel bir gö rev ha li ne gel me si ne dek Sa - vun ma Ba kan lý ðý, bu nun la bað lan tý lý fa ali yet le re çok az kay nak ayýr - dý. Bu na ek ola rak, fco ve Sa vun ma Ba kan lý ðý'nda ki ida ri bi rim perso ne lin de ki azal tým lar, ül ke için de ki per so ne lin so rum lu luk ve gö rev le ri ni ar týr mýþ ola bi lir. Ay ný za man da sa vun ma an gaj ma ný, fa ali - yet le ri de net le ye cek ope ras yo nel bir ka rar gah ol mak sý zýn ge liþ ti. Bu, her ne ka dar Bir le þik Kral lýk'ta ki Bi rin ci Bi rim, or du için sa vun ma an gaj ma ný sað la mak la gö rev li ye ga ne ope ras yon ku man dan lý ðý ola rak ro lü nü ar týr sa da, or du için ol duk ça alý þýl ma dýk bir du rum. ope ras yo - nel du rum lar için ko nuþ lan dýr ma lar da Sa vun ma Ba kan lý ðý'nýn Ka lý cý or tak Ka rar ga hý, ko nuþ lan dý rý lan sa vun ma kay nak la rý nýn ku man da ve ko or di nas yo nu için so rum lu luk tah sis eder ken, sa vun ma an gaj ma ný için mua dil bir ya pý bu lun mu yor. tüm bun lar ise, NSS'yle bað lan tý lý gö rev le rin ye ri ne ge ti ril me si ni da ha zor lu bir ha le ge ti ri yor. Ke mer sýk ma dö nem le rin de ti ca ri ve si ya si iliþ ki le rin den ge len me si Stra te ji ön ce lik le rin de ki de ði þi min yö ne til me si ye te rin ce zor ol ma - sa da, Ha zi ne'ye da ir ba zý ku ral la rýn uy gu lan ma bi çi mi ve ke mer sýk - ma ted bir le ri nin ge nel an lam da et ki le ri, ti ca ri ve si ya si çý kar la rýn denge len me si ni aþý rý zor lu bir ha le ge tir di. Ku ral la rýn bü yük kýs mý nýn sað lam bir te me li var, an cak et ki le ri ba zen Bir le þik Kral lýk'ýn sa vun - ma an gaj ma ný nýn po li ti ka ya pý cý lar, po li ti ka cý lar ve as ke ri yet ki li ler açý sýn dan du ru mu dö nü þüm sel bir çer çe ve de ak tar ma yý zor laþ tý rý yor. Bu tür mey dan oku ma la rýn bir et ki si, ha li ha zýr da um man'da Duqm Do nan ma ter sa ne si'ni in þa edip yö net mek üze re oman Drydock com pany ile or tak bir gi ri þi me ka tý lan Bab cock in ter na ti onal'ýn du ru - mu. Bu te sis, Kra li yet Do nan ma sý'ný des tek le ye cek ve böl ge de ki di ðer do nan ma lar için iþ fýr sat la rý ya ra ta cak. Bir le þik Kral lýk'ýn pers pek ti - fin den ba kýl dý ðýn da, te sis, stra te jik açý dan önem li bir as ke ri lo jis tik dü ðü mü su nu yor - bir ha va li ma ný in þa at ha lin de, bir açýk de niz li ma ný Baştarafı 1. sayfada var ve ara zi, araç la rýn de po lan ma sý ve ba ký mý için uy gun. li man gü - ven li ði ve ope ras yon lar için bir di zi fa ali ye tin özel sek tör ta ra fýn dan ge liþ ti ril me si için fýr sat lar da ca ba sý. Her ne ka dar Bir le þik Kral lýk hü - kü me ti nin önün de ki fýr sat lar sýrf bu pro je ile sý nýr lý ol ma yýp, ka dim bir müt te fik ola rak nü fu zu nu ko ru ma sý na da yar dým cý ola bi le ce ði ger - çe ði ne rað men, Bab cock'un geç miþ te ki ti ca ri pro je le ri (23), fir ma nýn en az mil yon po und ci ro lu an laþ ma la rýn pe þi ne düþ tü ðü nü gös te ri yor. Bab cock'un Duqm pro je si ne ver di ði tek lif ve ha li ha zýr da um man Kra li yet Ha va Kuv vet le ri'ne sa vun ma an gaj ma ný hiz met le ri ver me si, Bir le þik Kral lýk hü kü me ti ta ra fýn dan da des tek le ni yor; ba - kan lar, þir ke tin plan la rý ný des tek le mek üze re um man'a zi ya ret ler de bu lu nu yor. (24) um man ay ný za man da -ba zen Bir le þik Kral lýk'ýn uz - man lý ðý olan- pat la yý cý sa vaþ ge reç le ri nin tah ri ba tý da da hil ol mak üze re bir çok alan da des tek ara yý þý içe ri sin de. Bab cock'un um man lý lar la yap tý ðý an laþ ma nýn bo yut la rý ný ge niþ let - me ça ba la rý ný iki te mel me se le kar ma þýk laþ týr dý. Ýl ki, an laþ ma nýn ge - nel öl çe ðin den ba ðým sýz ola rak, Bir le þik Kral lýk'ta ki eði tim ders le ri ne ka tý lan lar için her han gi bir üc ret in di ri mi ol ma ma sý. Ýkin ci si ise, Birle þik Kral lýk'ýn as ke ri eði tim ders le ri nin "azal tý la maz aþý rý ka pa si te si" ola rak gö rü len þe yin öte sin de bir aþý rý ka pa si tey le ça lýþ ma sý ge rek ti ði yö nün de Sa vun ma Ba kan lý ðý'nýn po li ti ka ta le bi dir. (25) Bu nun an la mý ise, eði tim ders le ri ve ri lir ken, on la rýn eri þi mi ne açýk bir ye dek ala na izin ve ril me me si dir. Bu yak la þý mýn bir so nu cu, ge rek li alt ya pý nýn (ör - ne ðin ba rýn ma) mev cu di ye ti nin, ar tan ta le be kar þý faz la ya nýt ve ril me - yen bir nok ta ya dek azal týl ma sý dýr. Mem nu ni yet ve ri ci bir ge liþ me ola rak, "azal tý la ma yan aþý rý ka pa si te" ký sýt la ma sý kal dý rýl dý, an cak gö - rev ler azal týl ma dý. Bu ile ri ci dü þün me bi çi mi nin -eðer Bab cock ve ya di ðer bir þir ket ya da bu tür bir iliþ ki içe ri sin de ki bir ka mu ku ru mu, ya ban cý söz leþ me le re ka týl mak, do la yý sýy la Bri tan ya hü kü me ti nin si - ya si iliþ ki le ri ni de rin leþ ti rip re fah ve gü ven li ði yay gýn laþ týr mak an la - mýn da ge nel he def le ri ne eriþ me sin de yar dým cý ol mak is ti yor sa- Sa - vun ma Ba kan lý ðý üze rin den da ha de rin bir þe kil de iler le til me si ge re ki yor. Si ya si ve as ke ri iliþ ki le rin bir bir le riy le bað lan tý lý ola bi le ce - MİT te Değişim ne Anlama Geliyor He nüz Tür ki ye'de ger çek ten hu ku kun üs tün lü ğü nün şe kil len di ril - di ği bir ya pı oluş muş de ğil. onun için Tür ki ye'de de mok ra si mü ca - de le si önem ka za nı yor. Tür ki ye'nin dev let ya pı sı nın ye ni den hu ku - kun üs tün lü ğü nün şe kil len dir di ği kri ter ler içe ri sin de ya pı lan dı rıl ma sı önem ka za nı yor. MIT'in de gö rev ve so rum lu luk la rı nın da ev ren sel in san hak la rı ve hu kuk pren sip le ri çer çe ve sin de şe kil len di ril me si ge - re ki yor. Bu ön ce lik le de ne tim me ka niz ma la rı nın ni te lik li oluş tu rul - ma sıy la bağ lan tı lı. Ye ni ya sa la rın na sıl şe kil len di ril di ği ni ta bii ki de - mok ra tik top lum ta kip ede cek, ta lep le ri ni yük sel te cek tir. Bu gün kü ha liy le bü yük ek sik lik ler so run lar var. ni te lik li de mok ra tik leş me Tür ki ye'nin ön ce lik li so ru nu ol ma ya de - vam et ti ği için Tür ki ye'nin za afi yet le rin de sü rek li lik var. Tür ki ye'nin de mok ra tik leş me me se le si, or ta do ğu'dan kay nak la nan böl ge sel ve kü re sel risk ler ile Ba tı dün ya sı ile iliş ki le ri ni et ki le yen te mel me se le. Tür ki ye-al man ya, Tür ki ye- Ba tı iliş ki le ri ni de ğer len di rir ken ben şahsen zor la nı yo rum. Çün kü ge rek hü kü met ler ara sı ge rek se hü kü met le - rin et ki siy le ku rum lar ara sın da ka bul edil me si, tas vip edil me si güç ge - liş me ler olu yor. He le he le Al man ya ile Tür ki ye gi bi top lum lar ara sı iç içe ge çiş li ğin çok yük sek ol du ğu bir or tam da Hü kü met ler ara sı iliş ki ler ge çi ci dir de ni le bi lir yal nız bu iliş ki le rin ge rek Al man ge rek Tür ki ye top lu mu nu da et ki le di ği ni gö rü yo ruz ki esas teh li ke bu ra da. Ben bu tar tış ma la rın za man içe ri sin de or ta dan kal ka ca ğı nı, tan si yo nun dü şe ce ği ni umut et mek is ti yo rum. Tür ki - ye'nin için den geç mek te ol du ğu çok kar ma şık sü reç te Al man ya si - ya se ti ve top lu mu nun Tür ki ye'de ki de mok ra si mü ca de le si ne, de - mok ra si ça lış ma la rı nın de vam lı lı ğı na kat kı sı çok önem li dir. Ön ce lik le Al man ya ve di ğer it ti fak içe ri sin de ki ül ke le rin Tür ki ye de mok ra si si ne ve re cek le ri des tek ler önem li dir. Tür ki ye'nin dış po li ti ka sı nın Tür ki ye'nin çı kar la rı yö nün den iyi yö ne - til di ği ni söy le ye me yiz. Özel lik le 2008'li yıl lar dan iti ba ren Su ri ye so ru - nu nun or ta ya çı kı şı ve göç dal ga sı nın Tür ki ye'ye, Tür ki ye'den Av ru pa ve Al man ya'ya yö ne li şin den iti ba ren, or ta do ğu'da ki ge liş me ler çer çe - ve sin de Tür ki ye dış po li ti ka sın da önem li ha ta lar ya pıl dı. Ta bii ki Su ri ye, Irak ve or ta do ğu'da ki ge liş me ler, IŞID teh di di nin or ta ya çı kar dı ğı so - run lar ne de niy le Tür ki ye ger çek ten önem li risk ler le kar şı kar şı ya kal dı ama dış po li ti ka ba kı mın dan ha ta lar ya pıl dı. Özel lik le si ya si ik ti da rın iç po li ti ka yö ne liş le ri ni dış po li ti ka ile bü - tün leş tir me si ta bii ki bir çok so ru nu kar ma şık ha le ge tir di. Bu so run la - rın çö zü mü Tür ki ye'nin ni te lik li de mok ra tik leş me si, ni te lik li ku rum sal ya pı la ra sa hip ol ma sı, Tür ki ye dış po li ti ka sı nın da ba rış ek sen li, in san ek sen li, eşit de mok ra tik güç ler ara sın da ki it ti fak la rın güç len dir me siy le müm kün. Bu gün Al man ya ile Tür ki ye ara sın da ba zı si ya si so run lar var ama Al man ya top lu mu ile Tür ki ye top lu mu, Tür ki ye de mok ra si güç le ri ile Al man ya de mok ra si güç le ri ara sın da ki it ti fak ta rih sel dir, de vam lı lı ğı ka lı cı dır. Bu so run la rın at la tı la rak Tür ki ye'nin Al man ya ve Ba tı dün ya sı ile iliş ki le ri nin ni te lik ka za na ca ğı nı, dün ya ba rı şı na hiz met ede ce ği ni söy le mek is ti yo rum. (Al man ya nın Se si Radyosu, Berlin- 1 ey lül 2017) Süd de uts che Zei tung'un ha be ri ne gö re es ki mil let ve ki li lint ner, 2013 yı lın da ki Azer bay can se çim le rin den kı sa bir sü - re son ra ken di kur du ğu Al man se çim göz lem ci gru bu nun ha - zır la dı ğı ra po ru Azer bay can'da açık la dı. Göz lem ci he yet "Se - çim le rin ulus la ra ra sı stan dart la ra uy gun" ol du ğu so nu cu na ula şır ken, o dö nem bir çok ba ğım sız göz lem ci bu nun ter si yö - nün de gö rüş bil dir miş ti. Av ru pa Gü ven lik ve Iş bir li ği Teş ki la - tı (AGIT) se çim göz lem ci le ri Azer bay can'da ki cum hur baş - kan lı ğı se çim le ri nin "top lan ma ve ifa de öz gür lü ğü gi bi hak la ra ge ti ri len kı sıt la ma la rın göl ge sin de geç ti ği ni" kay det miş ti. Ra - po ra gö re bu ba sın top lan tı sın dan yak la şık iki haf ta son ra ise lint ner'in ban ka he sa bı na Is koç bir pa ra van şir ke tin Da ni - mar ka ban ka sı nın es ton ya'da ki şu be sin den 61 bin eu ro ha va - le ya pıl dı. Ay rı ca lint ner'in iki yıl bo yun ca Ali yev ai le si ile bağ lan tı lı ol du ğun dan şüp he le ni len üç şir ket ten top lam 800 bin eu ro tah sil et ti ği öne sü rül dü. lint ner, bu öde me - yi ken di si adı na de ğil, ku ru mu adı na al dı ğı söy ler ken, öde - me le rin ger çek leş ti ril di ği dö nem de AkPM üye si ve Al man - ya'da mil let ve ki li ol ma dı ğı nı ha tır lat tı. (Dwelle. 5 eylül 2017) ði ve bir bir le ri ne kar þý lýk lý ola rak fay da sað la ya bi le ce ði net bir þe kil de or ta da dýr, an cak bi rey sel gi di þat ve ta raf la rýn ini si ya tif al ma la rý da bir - çok þe yi be lir le mek te dir. Özel sek tör sa vun ma an gaj ma ný nýn önün de ki bir di ðer en gel ise, gö rev le ri et kin bir þe kil de dý þa rý dan te min et mek için ha len sü re ci yö - ne tip de net le ye cek eði tim li ve de ne yim li ka mý sek tö rü per so ne li ne ih - ti yaç du yul ma sý dýr. Bu nun la bir lik te, ma li dü zey de ke mer sýk ma tedbir le ri, per so nel azal tým la rý na yol aç tý - özel lik le de Bir le þik Kral lýk ku rum la rýn da sýk sýk gö rü len tür den ký sýt la ma la ra si ya si ola rak ma ruz ka lan si vil ça lý þan lar nez din de bu azal tým lar, Bir le þik Kral lýk'ýn NA - to ile olan kri tik iliþ ki si ni et ki le di. Her ne ka dar 2015 ta rih li NSS'de NA to'da ki ya tý rým la rýn ar tý rýl ma sýn dan söz edil se de (26), 2010 yý lýn - dan be ri Bir le þik Kral lýk'ýn NA to nez din de ki or tak De le gas yo nu, ça - lý þan la rý nýn yüz de 20'si ni kay bet ti. Bir le þik Kral lýk de le gas yo nu nun ra kip ön ce lik le ri bað la mýn da, "sa vun ma an gaj ma ný nýn ön ce lik ler liste si nin en alt ucu na yer leþ ti ril me si ge re ki yor." (27) Ve bu nun po tan si - yel ola rak et ki le yi ci et ki le ri var. NA to, Bri tan ya en düs tri si ne bir pi - ya sa sað lý yor; an cak NA to ku rum la rý bün ye sin de tav si ye ve des tek ve ren yet ki li le re ve yak la þan fýr sat lar ko nu sun da er ken den uya rý lan Bir le þik Kral lýk þir ket le ri ne bu sü reç te bel bað la ný yor. Ör ne ðin, NA - to Ýle ti þim ve Bil gi len dir me Ajan sý (Nci) ge nel mü dü rü, 2016 yý lý Ha zi ran ayýn da ki bir yýl lýk en düs tri kon fe ran sý sý ra sýn da sa vun ma en - düs tri si nin tüm alan la rýn da 3 mil yar po und de ðe rin de ye ni bir gi ri þi mi ha ber ver miþ ti. (28) NA to en düs tri yel Ýs ti þa re Gru bu'nun li der le ri, bu tür söz leþ me le rin, ulu sal büt çe ler ta ra fýn dan fon la nan da ha ge niþ çap lý sa týþ ve iþ let me fýr sat la rý nýn ge nel lik le ön cü lü ol du ðu nu be lir ti - yor lar. (29) olay la rý da ha da kar ma þýk laþ tý ran ise, NA to ül ke le ri ara - sýn da Bir le þik Kral lýk en düs tri si ni des tek le yip ko lay laþ tý ran iki ro lün, Bir le þik Kral lýk ter ti ba týn da ha li ha zýr da ek sik olu þu: en düs tri yel bað - lan tý gö rev li si ve ulu sal tek nik uz man (NA tex). Bun la rýn her iki si, Nci Ajan sý bün ye sin de gö rev alý yor. Bu rol ler de de ne yim li ve va sýf lý per so nel ol ma yýn ca, gö rüþ me le re ve ti ca ret an laþ ma la rý na gir mek da - ha da zor la þý yor; ke za Bir le þik Kral lýk en düs tri si ile po tan si yel tü ke ti - ci ler ara sýn da ki ile ti þim bað lan tý sý ya vaþ ve da ha az tep ki sel. Di ðer ül - ke ler -özel lik le de fran sa ve Al man ya- en düs tri ye bu rol le ri dol dur ma sý için per so nel te min et me ye izin ve ri yor; an cak Bir le þik Kral lýk bu nu yap mý yor. re fah ile sa vun ma an gaj ma ný ný bir bi riy le iliþ ki len dir me he de fi ni des tek le mek için, Bir le þik Kral lýk'ýn ti ca ri çý - kar lar ile hü kü met ara sýn da da ya nýþ ma te mel li bir yak la þý mýn par ça sý ola rak ön ce lik ler ko nu sun da hem fi kir ol ma ya ih ti ya cý var. Di ðer uluslar kar þý sýn da ta ah hü dü ka nýt la ma nýn ba sit ve gö re ce ola rak pa ha lý ol - ma yan yol la rý var - mes le ki eði tim ver mek gi bi. Özel sek tö rün sa vun - ma an gaj ma ný na en teg ras yo nu müm kün; et kin lik ve iþ bir li ði ni iyi leþ tir me nin bir çok el ve riþ li fýr sa tý da var. Bun dan son ra ki bö lüm de in ce len di ði gi bi, Bir le þik Kral lýk'ýn en ya kýn müt te fik le ri ve or tak la - rýn dan ba zý la rý ben zer me se le ler le uð ra þý yor lar ve so ru nu çok da ha iyi þe kil de yö ne ti yor lar. (Di zi nin bi rin ci bö lü mü sonu. Di zi nin ikin ci bö - lü mün de fran sa ve ABD ör nek le ri in ce le ne cek. - chatham House)»

22 22 eylül 2017 turquie Diplomatique D Ü N YAY i M i B e S l i Y o r l A r Monsanto ve tarım Devleri: Dünyanın Gözetlenmesi N e oli be ral dog ma la rý ve ku rum lar - dan il ham alan halk la iliþ ki le re kat ký da bu lun ma ya rý þýn da bir - çok hü kü met yet ki li si, bi lim in sa ný ve ga ze te ci, ulus-öte si fa ali yet gös te ren ve kar ama cýy la ha re ket eden þir ket le rin do ðal var lýk la rýn ha mi si ol mak ko nu - sun da meþ ru bir id di asý ol du ðu nu ve ri li ger çek ola rak ka bul edi yor lar. Su, gý da, top rak ve ta rý mýn, kar ama cýy la süt üreti mi için güç lü ve ta ma men yol suz luk la - ra bu laþ mýþ ulus-öte si þir ket le re dev re - dil me si ge rek ti ði ko nu sun da bir ön-ka bul var. Ba ha ne ola rak da, bu bi r- im le rin bir þe kil de in san lý ðýn çý kar la rý na hiz met et tik le ri ile ri sü rü lü yor. Bu do ðal var lýk lar ("in san lý ðýn or tak de ðer le ri") her ke se ait ol ma lý ve bu ko - nu da her tür lü yö ne tim, on lar adý na ha - re ket eden hü kü met ler ve ka mu ku rum - la rý nýn des tek le di ði ye rel hal kýn or tak çý ka rý doð rul tu sun da (ya ni ken di çý kar - la rýy la ha re ket eden ve her ko þul da karla rý ný ar týr mak is te yen özel ulus-öte si ku rum la rýn de ðil) ger çek leþ me li. Ne yin hal kýn çý ka rý na ol du ðu, ne yin çev re için en iyi si ol du ðu yö nün de ki en di - þe ler ise, ger çek çi ti ca ri çý kar la rýn kap sa mý dý þýn da dýr ve ide al ola rak se çil miþ hü kü - met le rin ve si vil ör güt le rin fa ali yet ala nýn - da ol ma lý dýr. Bu nun la bir lik te, özel þir ket - ler için en iyi du rum se nar yo su, ini si ya tif al mak tan yok sun, atan mýþ ku rum ve ya hü - kü met le re sa hip ol mak týr. Ve eðer ABD ve "Mon san to ra por la rý"na da ir mah ke me bel ge le rin de ki mev cut an laþ maz lýk ko nu - la rý na ba kar sak, as lýn da ya ra týl mak is te nen de ay nen bu. el bet te, Mon san to (ve Ba yer) gi bi þir ket le rin yýl lar dýr na sýl fa ali yet göster di ði ni bi li yo ruz - ya rüþ vet le, ya ka ra la - ma kam pan ya la rýy la, ya ve ri ler de sah te ci - lik le, on la ra ar ka çý kan ku rum ve ki lit ki þi ler sa ye sin de, bi li mi al tüst ede rek ve ya Mon san to tri bu nal'in ýþýk tut tu ðu di ðer ey - lem ve ya in san hak la rý ih lal le riy le. Dün ya nýn bes len me si ne yar dým cý ol - mak þek lin de "eði lip bü kü len" halk la iliþ ki le rin ge ri sin de, çok kar lý (GDo'lu) ku rum sal to hum lar ve de va sa bir pa ra dön gü sü nü te mel alan, sür dü rü le bi lir ol - ma yan bir ta rým mo de li nin ya ný sý ra, uy - gun bir ya sal de ne tim den yok sun ol du - ðu nu bil di ði miz ve çev re ye za rar ve ren, nor mal ko þul lar da as la ti ca ri leþ ti ril me - me si ge re ken kim ya sal gir di le rin hal ka ta ný týl ma sý söz ko nu su. As lýn da, ulusöte si ta rým iþ let me si þir ket le ri, ta rý mýn önün de ki al ter na tif yak la þým la rý mar ji - nal leþ tir me ye ve ürün le ri ne yö ne lik ba - Mik ro bi yo log lar Der ne ði ASM'nin bir ra po ru nu ele al dý ðý ma ka le sin de, bu net bir þe kil de or ta ya kon du. Çift çi le rin 2050 yý lý na ka dar do kuz mil yon ol ma sý bek le nen dün ya nü fu su nu bes le mek için yüz de 70 ila yüz de 100 ora nýn da da ha faz la gý da üret me le ri ge rek ti ði dü þü nül - dü ðün de, ra po run gi ri þin de þöy le söy - len mek te dir:"da ha az kay nak la da ha faz la gý da üre til me si bir ha yal ola rak gö rü le bi lir; an cak dün ya da ki çift çi le rin bu id di alý he de fe eriþ me le rin de on la ra yar dým cý ola rak tril yon lar ca po tan si yel or tak la rý var. Bu or tak lar da, bi za ti hi mik rop la rýn ken di le ri dir." Min ne so ta Üni ver si te si Bit ki Pa to lo ji - si Bö lü mü'nden lin da Kin kel'in Barth ta ra fýn dan alýn tý la nan þu söz le ri önem li: "Bit ki le rin bü yü me si ne yar dým cý olan mik rop la rýn yap týk la rý nýn çok az bir kýsmý ný an lý yo ruz." Mik rop lar, bit ki le rin aþý rý sý cak lýk de - ði þim le ri ni, tuz lu top rak la rý ve ik lim de - ði þik li ðiy le bað lan tý lý di ðer so run la ra da ha iyi ta ham mül et me le rin de yar dým cý ola bi lir. Ör ne ðin, Barth'ýn ak tar dý ðý na gö re, mik ro-bi yo log lar, man yok bit ki le ri is ti la eden ve mah sul le ri yüz de 20'ye ka dar ar tý ran bir man ta rýn ya yýl ma sý ný öð ren di ler. Ýn ce sap la rý, top rak ta ki fosfo ru, nit ro je ni ve sül fü rü dý þa rý çý kar - mak ve onu sa hi bi ne ge ri bo þalt mak üze re man yo kun kök le ri nin çok öte si ne uza ný yor. Ma ka le ye gö re, bir grup mik - ro bi yo log, önü müz de ki yir mi yýl içe ri - sin de kü re sel gý da üre ti min de yak la þýk yüz de yir mi ora nýn da bir ar týþ ve bö cek öl dü rü cü ve güb re ler de yüz de yir mi ora - nýn da bir dü þüþ sað la ma yý he def le ri ne al dý lar - tüm bun la rý da yý lan ya ðý sa tan ta rým iþ let me le ri nin çý kar la rý ný dik ka te al ma dan ger çek leþ ti re cek ler. Dün ya yý mý bes li yor lar? Bu mik ro bi yo log lar hak lý. Ge re ken þey, gi de rek göz den dü þen "ye þil dev - rim" tek no lo ji sin den bir ko puþ. Kim ya - sal-yo ðun ye þil dev rim, da ha faz la tek Kon van si yo nel ola rak ta rým, bir gý da üreti mi di sip li ni ola rak gö rü lü yor ve bir in - san bes len me si kay na ðý þek lin de ka bul edi li yor. Do la yý sýy la son yýl lar da gi de rek ar tan dün ya nü fu su için gý da ka li te si ni ar - týr ma ya dö nük bir çok ça ba or ta ya kon du - özel lik le de ge liþ mek te olan ulus lar da." Hin dis tan'a atýf ta bu lu nan Stu art New ton þöy le söy lü yor:"hin dis tan'da ta rým sal ve rim li li ðin ya nýt la rý, ulus la ra - ra sý, te kel ci, þir ket le rin gü dü mün de bir kim ya sal-ba ðým lý sý GDo'lu mah sul üreti mi ni teþ vik de ðil dir. Hin dis tan'ýn tü ke - nen, su iis ti mal edil miþ top rak la rý ný ge ri ka zan ma sý ve on la rý bes le me si ge re ki - yor - on la ra in san ve hay van sað lý ðý na za rar ve ren, þüp he li kim ya sal yük le me - ler le da ha faz la za rar ver me si de ðil." New ton top ra ðýn ve onun mi ne ral içe - ri ði nin öne mi ne da ir ön gö rü de bu lu nu - yor ve top rak ta ki fa kir leþ me ile ye þil dev rim ara sýn da bað ku ru yor. Bu na kar - þý lýk, fa kir le þen bu top rak lar, kit le sel dü - zey de bir kö tü bes len me ye yol açý yor. Bu, ye þil dev ri min sa vu nu cu la rý nýn, bu sü re cin aza lan kö tü bes len me ye kat ký da bu lun du ðu yö nün de ki id di ala rý ýþý ðýn da ol duk ça ma ni dar. Ve New ton bu nok ta - da hak lý. Hin dis tan, her yýl top rak eroz - yo nu se be biy le top ra ðý nýn 5,334 mil yon to nu nu kay be di yor. Bu nun bü yük bö lü - mü nün se be bi ise, güb re le rin, bö cek öl - dü rü cü le rin ve za rar lý bit ki öl dü rü cü le - rin aþý rý ve ge rek siz kul la ný mý. Hin dis tan ta rým sal Araþ týr ma lar Kon se - yi'nin ra po ru na gö re, top rak bes le yi ci ler ve ve rim li lik açý sýn dan gi de rek da ha ek - sik ha le ge li yor. ABD'nin muh te me len önün de 60 yýl lýk bir ta rým sü re ci kal dý. Bu nun da se be bi top ra ðýn bo zul ma sý. Bir le þik Kral lýk'ýn ise muh te me len top - rak la rýn da 100 ka dar ha sat kal dý ge ri ye. Kim ya sal açý sýn dan yo ðun (ve top ra ðý bo ðan, bes le yi ci lik açý sýn dan da dü þük dü zey de olan GDo'lu ürün ler) ta rým sü - re ci ni de vam et ti re bi li riz; Pun jab'dan Mek si ka Kör fe zi'ne dek ge niþ bir çev re, ku rum la rýn çý kar la rý uð ru na fe da edi le - bi lir. Ve ya or ga nik ta rý ma ve ag ro-eko - lo ji ye ge çip, ta rý mýn yer li mo del le ri ne ya tý rým ya pa bi li riz - týp ký bir çok üst dü - zey ku rum ve ra po run sa vun du ðu gi bi. ulus-öte si ta rým iþ let me le ri nin teþ vik et ti ði ve gi de rek kü re sel le þen en düs tri - yel gý da sis te mi, dün ya yý bes le ye mi yor ve ge ze ge nin en acil si ya si, sos yal ve çev re sel kriz le rin den ba zý la rýn dan da so - rum lu - sa de ce aç lýk ve yok sul luk tan de - ðil. Bu sis te mi ka pi ta lizm güç len di ri yor, þir ket ler bes li yor ve on dan fay da la ný - yor lar; an cak tüm bun lar ya sal ol ma dý ðý gi bi, yý ký cý et ki ler de ba rýn dý rý yor. Bu þir ket ler, on lar ol mak sý zýn ya þa ya - ma ya ca ðý mýz tür den son suz bir dön gü yü de vam et ti ri yor lar. An cak, on lar la ya þa - ma mýz ar týk müm kün de ðil. Bir leþ miþ Mil let ler'in gý da hak ký özel ra por tö rü Hi lal el ver'in be lirt ti ði gi bi: "Þir ket le rin hü kü met ler ve bi lim top lu lu ðu üze rin de - ki gü cü son de re ce önem li dir. eðer bö - cek ilaç la rýy la uð raþ mak is ti yor sa nýz, bu þir ket ler le ba þa çýk ma lý sý nýz." Þu an da ta nýk lýk et ti ði miz gi bi, bu þirket ler le (ve muh te me len de on la rýn yö - ne tim ku ru lu üye le ri ve on la rýn adý na ha re ket eden ka mu gö rev li le riy le) "ba þa çýk ma nýn" bir yo lu, mah ke me ler üze rin - den ol ma lý. (Globalresearch, Kanada) Ýn sa noð lu nun sa hip ol du ðu en yü ce do ðal var lýk lar dan bi ri, top rak týr. Bir avuç top ra ðýn or ta ya çýk ma sý 500 yýl alýr ken, onu yok et mek için bir kaç ku þak ye ter li dir. Top ra ðý, sen te tik kim ya sal lar la sý rýl sýk lam et ti - ði niz de, þir ket pa tent li ge ne ti ðiy le oy nan mýþ mah sul le ri ve ya ku rum la - rýn de ne ti min de ki bir en düs tri yel çift çi lik sis te mi nin par ça sý ola rak sü - rek li ola rak mo no-kül tür le ri dev re ye so kar sa nýz, te mel mik rop la rý yok eder, top rak den ge si ni bo zar ve en so nun da sað lýk sýz gir di ler so nu cun - da sý nýr lý bir "tat lý çö rek di ye tiy le" top ra ðý bes le miþ olur su nuz. C o L ı n t o d h u n t E r ðým lý lýk ya rat ma ya ça lýþ tý. Ye rel leþ me ve gý da üre ti mi ne da ir ge - le nek sel yön tem ler, ulus-öte si þir ket po - li ti ka la rý ve ey lem le ri nin ege men li ðin - de, kü re sel leþ miþ te da rik zin cir le ri ne yol aç tý ve bu po li ti ka ve ey lem ler, ha bi - ta týn ve can lý ya þam la rý nýn yok edil me si ve ku rum la rýn de ne ti min de, kim ya salyo ðun tek-mah sul lü ve çift çi le ri ve bölge le ri ne oli be ral kü re sel leþ me nin ta ma - men is tis mar cý sis te mi ne mah kum eden bir ta rý mýn da ya týl ma sýy la so nuç lan dý. Bir za man lar Af ri ka'nýn bü yük oran da ken di ken di ne ye ten ta rým eko no mi le ri iken þu an da yok edil me le ri ne yol açan ve ya Ar jan tin'de so ya üre ti mi ve ya en - do nez ya'da palm ya ðý üre ti mi ni or ta dan kal dý ran et ki le ri ol sa da ol ma sa da, ulusöte si ta rým iþ let me le ri ve ka pi ta liz min çev re sel so rum lu lu ðu ol du ðu þek lin de bir ya lan id dia des tek le ne mez. tat lý çö rek di ye tin de ki top rak Ýn sa noð lu nun sa hip ol du ðu en yü ce do ðal var lýk lar dan bi ri, top rak týr. Bir avuç top ra ðýn or ta ya çýk ma sý 500 yýl alýr ken, onu yok et mek için bir kaç ku - þak ye ter li dir. top ra ðý, sen te tik kim ya - sal lar la sý rýl sýk lam et ti ði niz de, þir ket pa - tent li ge ne ti ðiy le oy nan mýþ mah sul le ri ve ya ku rum la rýn de ne ti min de ki bir en - düs tri yel çift çi lik sis te mi nin par ça sý ola - rak sü rek li ola rak mo no-kül tür le ri dev re - ye so kar sa nýz, te mel mik rop la rý yok eder, top rak den ge si ni bo zar ve en so nun da sað lýk sýz gir di ler so nu cun da sý nýr lý bir "tat lý çö rek di ye tiy le" top ra ðý bes le miþ olur su nuz (ay ný za man da kar bon de po la - ma için top ra ðýn ken di ne has ka pa si te si - ne ve ik lim de ði þik li ðiy le mü ca de le de ki po tan si yel ro lü ne za rar ve rir si niz). Sen te tik bi yo sit le riy le si lah lan mýþ ola rak, ulus-öte si ta rým tek no lo ji si þirket le ri iþ te tam da bu nu ya pý yor. Ki bir - le ri (ve ce ha let le ri) için de, bu þir ket ler, ne yap týk la rý nýn far kýn da ol duk la rý ný ile - ri sü rü yor lar ve dev let ku rum la rý ve fark lý ku rum la rýn ku rum sal "bi lim" ve onun bi lim sel ruh ban lý ðý nýn adak ta þý nýn önün de say gýy la eðil me ye ça lý þý yor lar. An cak as lýn da, ey lem le ri nin top rak ve onun kar ma þýk mik rop ve mik ro bi yo lo - jik sü reç ler den olu þan að la rý üze rin de ki uzun va de li et ki le ri ne da ir ger çek bir fi - kir le ri yok. top rak mik ro bi yo log la rý nýn ken di le ri de bu nu id rak et me ye ça lý þý - yor lar ha len. Bri an Barth'ýn Ame ri kan mah su le gi di þe yar dým cý ol du ve en so - nun da da ha az çe þit li bes len me bi çim le - ri ne ve da ha az bes le yi ci gý da la ra yol aç tý. uzun va de li et ki si ise, top ra ðýn bo - zul ma sý ve mi ne ral ler de den ge siz lik þek lin de or ta ya çýk tý. Bu da in san sað lý - ðý ný olum suz yön de et ki le di. Bu ar gü ma na aðýr lýk ka zan dýr mak adý - na, ulus la ra ra sý Çev re ve Kýr sal Kal kýn - ma Der gi si'nde ya yým la nan baþ ka bir ma ka le nin ya zar la rý þöy le söy le mek te dir: "Ye þil dev ri min teþ vik et ti ði ekim sis tem - le ri, gý da üre ti mi ni ar týr dý, an cak ay ný za - man da gý da-mah sul çe þit li li ði nin azal ma - sý na ve mik ro be sin le rin eri þi le bi lir li ði nin düþ me si ne yol aç tý. Mik ro be sin le rin ya - rat tý ðý kö tü bes len me ise, kro nik has ta lýk - la rýn bir çok ge liþ mek te olan ül ke de gi de - rek art ma sýy la (kan ser, kalp has ta lýk la rý, felç, di ya bet ve os te opo roz) so nuç lan dý. 3 mil ya rý aþ kýn ki þi doð ru dan mik ro be - sin ek sik li ði nin ya rat tý ðý has ta lýk lar dan et ki le ni yor. Mi ne ral güb re le rin den ge siz kul la ný mý ve or ga nik güb re le rin kul la ný - mý nýn azal ma sý ise, mah sul yo ðun lu ðu - nun yük sek ol du ðu böl ge ler de be sin mad de si ek sik li ði nin ana se bep le ri dir." (Not: Gý da üre ti min de ki ar týþ la rýn tek se be bi ola rak ye þil dev rim tek no lo ji si / uy gu la ma la rý ný gö rür ken, tem kin li bir yak la þým be nim se me li yiz.) Ya zar lar, top rak ta ki mik ro-be sin le rin ek sik li ði ile in san la rýn bes len me si ara - sýn da ki ba ðýn gi de rek da ha önem li gö - rül dü ðü nü ima edi yor lar: "Da ha sý, ta - rým sal yo ðun laþ ma, da ha faz la be sin aký þý ný ve mah sül le rin da ha bes le yi ci ha le gel me si ni ge rek ti ri yor. Bu za ma na de ðin, mik ro-bes le yi ci ek sik li ði, bü yük oran da bir top rak ve bir neb ze de bit ki so ru nu ola rak ele alýn dý. Ha li ha zýr da ise, bir in san bes len me si so ru nu ola rak da gö rü lü yor. top rak ve gý da sis tem le ri gi - de rek tek-bes le yi ci dü zen siz lik le rin den et ki le ni yor ve bu da mah sul üre ti mi nin azal ma sý na ve kö tü bes len me ye, in san - lar da ve bit ki ler de has ta lýk la ra yol açý yor. AB İle Türkiye nin Saklambaç oyunu Son Bulmalı T ür ki ye'de si ya si or ta mın kö tü leş ti ği her dö nem de AB'ye tam üye lik ko nu sun da leh te ve aleyh te gö - rüş ler ye ni baş tan ma sa ya ya tı rı lır. Cum hur baş ka nı er do ğan, yıl lar dan bu ya na otok ra tik bir yö ne tim oluştur ma ça ba sı için de ve Av ru pa'da ki her kes as kı ya alın mış olan mü za ke re le rin ha yal ol du ğu nun el bet te far kın da. Bu ra da söz ko nu su olan, bu mü za ke re le ri de vam et tir - me nin dip lo ma tik açı dan da ha mı akıl cı ol du ğu ya da Tür - ki ye Cum hur baş ka nı'nın kış kır tı cı ta vır la rı kar şı sın da AB'nin iti ba rı nı kay bet me me si için gi ri şim de bu lun mak zo run da ol du ğu kır mı zı çiz gi ye va rı lıp va rıl ma dı ğı dır. Tür ki ye ile 2005 yı lın da AB'ye tam üye lik mü za ke re - le ri baş la tıl dı ğın da AB ha la bir bü yük umut lar ve ma su - mi yet dö ne mi ya şı yor du. Özel lik le Av ru pa lı sos yal de - mok rat lar Av ru pa'da sa vaş son ra sın da ki ge liş me le ri dı şar dan iz le mek te olan Tür ki ye'ye hem diz gin le yi ci hem de de mok ra tik et ki le ri olan bu üye lik pro je si nin su nul ma sı nı des tek le miş ler di. Tür ki ye'nin de mok ra tik ge liş me si nin ka lı cı lı ğı ko nu sun da ve o dö nem de mo d- ern leş me nin sim ge si ola rak gö rü len Re cep Tay yip er do - ğan'a da ir kuş ku du yan la rın sa yı sı az dı. Di re niş sa de ce mu ha fa za kar par ti ler den, ör ne ğin Hris ti yan De mok rat - lar dan gel miş ti. Çün kü on lar iç gü dü sel ola rak nü fu su ka la ba lık bir Müs lü man ül ke nin Av ru pa'ya da hil edil me - si ne kar şı çı kı yor lar dı. An cak sü re ce iliş kin kuş ku duymak için se bep ler o za man lar da hi mev cut tu. er do ğan'ı can ku la ğıy la din le yen bi ri, "Biz AB'ye ka tıl - mı yo ruz, Bir lik bi ze ka tı lı yor" min va lin de ki ba zı ki bir li ifa de le ri ayırt ede bi li yor du. Tür ki ye'nin Bir li ğe gir me si - nin en ateş li sa vu nu cu la rın dan olan dö ne min In gil te re baş ba ka nı Tony Bla ir'in bu tu tu mu ise ta ma men In gi liz ge le ne ği iş le ör tü şür ni te lik tey di: Bla ir, AB'nin si ya si açıdan de rin leş me si ne kar şı çı kı yor ve Bir li ğin ti ca ri bir bir lik ola rak sı nır gö zet mek si zin ge niş le til me si ni sa vu - nu yor du. Dö ne min Sos yal De mok rat Par ti li Al man ya Baş ba ka nı Ger hard Schrö der ise Av ru pa'nın de vam lı lı ğı uğ ru na se le fi Hel mut kohl ta ra fın dan ak tör le ri gö zet - mek si zin ve ri len ba zı söz le ri ye ri ne ge tir mek is ti yor du. Ge ri ye ba kıl dı ğın da da mü za ka re sü re ci nin ba şın dan bu ya na Tür ki ye'nin AB'ye tam üye ol ma ye te ne ği ne hep kuş ku ile ba kıl dı ğı gö rü lü yor. Ama şim di AB'nin bu ümit pro je si pat la dı ve ar tık bun dan vaz geç me za ma nı da gel di. Bu ko nu da kar şı ar gü man lar da yok de ğil. An - ka ra ile di ya log ba ğı nın ko pa rıl ma ma sı ve mu ha le fe tin Av ru pa'ya bes le di ği ümit ler gi bi ge rek çe le rin ağır lı ğı var. An cak ken di va tan daş la rı si ya si re hi ne alı nır ken ve Ber - lin'in eli ko lu bağ lı ka lır ken Av ru pa lı lar Tür ki ye'de ki mu - ha lif le re na sıl yar dım ede cek ler? Git tik çe çev re si ne da - ha faz la ha ka ret yağ dı ran bir tek ada ma dö nü şen er do ğan ile ya pı cı di ya log kur mak ay lar dan bu ya na müm kün ol mu yor. AB'nin onun an ti de mok ra tik yol lar - dan ik ti da ra yük sel me si ni en gel le me im ka nı ola ma dı. Bir lik, sü rek li ola rak ge liş me le re se yir ci kal dı. Bu ne den le iyi bir ge liş me ye doğ ru et ki de bu lun ma ha ya lin den vaz geç me za ma nı gel miş tir. AB'nin her şe yi si ne ye çek me si ge rek mi yor. Şim di ar tık Av ru pa'nın ken - di iti ba rı nı ve de ğer le ri ni ko ru ma sı söz ko nu su. Ak si tak dir de si ya si akıl cı lık za afa dö nü şe bi lir. Öte yan dan An ka ra'dan ge len ba zı teh dit le rin de içi nin boş ol du ğu gö rü lü yor. Tür ki ye na To için de kal ma ya de vam edecek tir, çün kü je opo li tik ko nu mu iti ba rıy la baş ka se çe - ne ği yok tur. Mül te ci an laş ma sı ise bü yük öl çü de ken di - li ğin den çö züm bul muş tur. Su ri ye ve Irak'tan mül te ci akı nı dur ma ya yüz tut muş, da ha uzak lar dan ge len di ğer göç men ler de Av ru pa yo lun da ki son du rak la rı nın Yu na - nis tan'da ki mül te ci kamp la rı ol du ğu nu id rak et miş ler dir. BAR BA RA We Sel, AlMAnYAnIn SeSI

23 turquie Diplomatique eylül PoliS DÜşÜNceSiNi Mi AriYorSuNuZ orwell 1984: Gidin Aynaya Bakın 20.yüz yı lın en bü yük en te lek tü el pa ro di le rin den bi ri, ge nel an lam da ABD'nin li be ral ide olo ji si nin yük se li şe ge çi şi dir. Ah lak sız ve müs teh cen bir ge nel ce ha let ve ap tal lık dü ze yin den ge lip de en te lek tü el ve kül tü rel fa ali - yet ler üze rin de bu den li nü fu za sa hip olan dün ya da muh te me len baş ka bir ül ke yok tur. Dün ya yı, bu ya pı sal ya lan cı lık ve ne re dey se ge ne tik bir ap tal lık la doy gun luk nok ta sı na ge tir me ka pa si te si, muh te me len dün ya da - ki psi ko pat la rın üret ti ği di ğer her tür lü si lah tan da ha kor kunç tur - çün kü ilk aşa ma da tüm bu si lah la rın ka bul edil me si nin te me li ni oluş tu rur. t. P. w ı L k ı n S o n muh te me len 20.yüz yı lın en ber bat ki tap la - rın dan bi ri, çün kü yan lış yo rum lan dı! a) Her ne ka dar or well In GIl Te Re hak kın da ya zı yor ol sa da, as lın da -bu bir ki na ye de ğil dir- Sov yet-kar şı - tı pro pa gan da nın ge rek le ri uya rın ca, bu hi ka ye, Sov - yet kon tro lü al tın da ki dün ya ya da ir bir kar şı ütop ya ola rak ta nım lan ma lı. or well Sta lin hak kın da ne dü - şün düy se dü şün dü, 1984, doğ ru dan Iş çi Par ti si'ni he def alan bir me se ley di ve Iş çi Par ti si hü kü met le ri - nin po li ti ka la rın da ox ford ve bir neb ze de Cambrid ge me zun la rı nın et ki si ol du. Bri tan ya dı şın da ki her han gi bi ri si o es na da bu nu göz den ka çır mış olabi lir, an cak bu gün ha ta la rın te mel se be bi ce ha let - bi le bi le ve ya ka sıt sız ola rak. b) Bur ma'da sö mür ge dö ne mi nin po lis li ği ni yapmış olan or well, Bri tan ya'nın ko lo ni le rin de kul la nı - lan top lum sal de ne tim yön tem le ri ne ol duk ça aşi nay - dı - iş ken ce ve de ne tim da hil. Sov yet ler Bir li ği'nin doğ ru ve ya yan lış ra por la rın dan ya rar lan ma sı nın herhan gi bir man tı ğı yok tu. ken di si ay rı ca Bri tan ya hü - kü me ti nin pro pa gan da bi ri min de de gö rev al dı. BBC, 1922 yı lın da, kıs men hü kü me tin or ga ni ze iş gü cü ne kar şı kam pan ya sı nı iyi leş tir mek üze re bir rad yo te ke li ola rak ku rul du. Bu ra da, "ha ber" üre ti mi gün lük bir ru tin ha li ni al dı - bu gün ol du ğu gi bi. c) Sa vaş-son ra sı Bri tan ya - özel lik le ABD'ye kı - yas la- bir fe la ket ala nı idi. Iki dün ya sa va şı nın ar dın - dan Bri tan ya if las et miş ti. Met ro po li tan ya şam standar dı nı des tek le yen im pa ra tor luk çö kü yor du. Sa de ce Hin dis tan'ın ba ğım sız lı ğı bi le, -ABD'den söz et mi yo rum bi le- Bir li ğin önün de de va sa bir öde me - ler den ge si açı ğı an la mı na ge li yor du. eko no mi de az çok vi ra ne hal dey di. Ya şam stan dar dı çok zen gin ler ha riç her kes için çok bü yük bir çö küş ya şa mış tı. "Za fer Ci ni" icat et mek için ha yal gü cü nü kul lan ma - ya ge rek yok tu - Bri tan ya, ga lip le rin ya nın day dı, an - cak elin de ki her şe yi kay bet miş ti. or well gi bi bi ri si için bu ol duk ça açık bir şe kil de or ta day dı. d) or well'in be tim le di ği ger çek ya pı la ra çok az dik kat edi li yor. Par ti ve Dü şün ce Po li si'nden ise çok sık söz edi li yor. Bu odak ise, or well'in sos yal de ne ti - me da ir kar ma şık me ka niz ma ya iliş kin tas vi ri ni sap tı - rı yor. Iro nik bir şe kil de, no am Chomsky'nin de ne - me le ri ni oku muş olan bir çok ki şi, or well'in söy le di ği ve Chomsky'nin yi ne le di ği nok ta yı kav ra mı yor. or well, "iç ta raf", "dış ta raf" ve "pro le ter ler" ara - sın da ay rım yap mak ta dır. Bu sı nıf lan dır ma, tüm sü - re ci an la mak açı sın dan çok önem li. Her han gi bir gün "ger çek" ka bul edi len bir şe yi ya rat mak için ve - ri le ri de ği şik form lar da sü rek li ola rak ma ni pü le et - mek an la mı nı ta şı yan "pro pa gan da" doğ ru dan "dış ta ra fa" yö ne lik tir. "Iç ta raf" ise as lın da doğ ru olan şey le il gi len mez; bu gö rün mez grup, sa de ce güç le il - gi li dir. "Dış ta raf", cin sel açı dan if fe te ben zer şe kil - de, de net len me si ge re ken ger çek ve er dem fi kir le - riy le yö ne til mek te dir. "Ger çek" kit le açı sın dan çok bü yük bir mad di öne me sa hip de ğil dir - or well'in ta nı mıy la "pro le ter ler". An cak, "dış ta raf" - ya ni en - te lek tü el ler, bü rok rat lar, ara yö ne ti ci ler, dev let ve - ya özel sek tör den her tür lü me mur, kı sa ca sı ze ka ve er dem / li ya kat te mel li va tan daş lık id di asın da bu - lu nan her kes- sü rek li ola rak de net len me li dir. on la ra sa de ce ne yin re vaç ta ol du ğu söy len mek le kal ma ma lı, ay nı za man da ne yin doğ ru ve ya ne yin ka - bul edi le bi lir / na zik uz la şı ola rak ka bul edil di ği de be - lir til me li. Bu in san lar, kü çük dü şü rü cü bir ce ha let içe - ri sin de bı ra kıl ma ma lı; ke za sis te mi de vam et tir me le ri ge re ki yor. on lar kı sa ca "Ge ne Sharp fak tö rü dür" - bir ki şi nin her ke si ha re ke te ge çir di ği nü fus ora nı. (ne iro nik tir ki, Ge ne Sharp'ın "Dik ta tör lük ten De - mok ra si ye" ad lı ki ta bı nın 1993 se ne sin de ki ilk bas kı - sı, Bur ma'da, ya ni or well'in po lis ka ri ye ri nin baş la dı - ğı yer de ya yım lan mış tı). "Iç ta raf" ile kı yas lan dı ğın da gör mez den ge li ne me ye cek ka dar çok ka la ba lık lar, an cak "pro le ter ler" gi bi da ğı nık hal de de ğil ler, do la yı - sıy la bir kit le ola rak fi zik sel ola rak ye re se ri le mez ler. Bel ki de no am Chomsky, bir çok re jim pro pa - gan da sı nın he de fin de or ta sı nıf en te lek tü el / yö ne ti - ci sı nı fın (en ağır pro pa gan da un su ru olan lar) ol du - ğu şek lin de ki göz le mi ne çok faz la odak lan mı yor, çün kü ken di si tam da bu sı nı fa ait. As lın da, ba zı ko - nu lar da Dü şün ce Po li si'nin bir var lı ğı ol mak la ka rış - tı rı la bi lir, ke za ken di si ABD'nin mer ke zi Dü şün ce Po li si ku ru mu MIT kö ken liy di. or well, es ki bir eton'luy du. eton ko le ji, Bri tan - ya'da ki "dış ta raf" kad ro ku rum la rı nın zir ve si dir. "Iç ta raf" için re ka bet et mek te dir ve "iç ta raf ta ki" bir - çok ki şi de es ki eton'lu dur; an cak bu In gi liz dev let oku lu, ay nı ko lej den olan lar ara sın da bi le sı nıf ay - rım la rı nı uy gu la ma sıy la meş hur dur. Tüm eton'lu lar eşit tir, ama ba zı la rı di ğer le rin den da ha eşit tir. e) "Bü yük Bi ra der" kim dir? Bü yük Bi ra der'in her za man için bir Sta lin ki na ye si ol du ğu ile ri sü rü lür. Bu nun la bir lik te, ABD'nin ak si ne Bri tan ya'nın tüm sa da kat ve sev gi si nin odak nok ta sı nı oluş tu ran da imi bir fi gü rü var dır: sal ta nat sü ren hü küm dar. Bri tan ya kra li yet ai le si, Al man ya'ya kar şı 1914 yı lın da sa vaş ilan edil di ğin de isim le ri ni de ğiş tir di ler. Açık ça ka bul edi le me yen se bep ler le doğ ru dan bağ lan tı lı olan bir baş ka Al man kral kar şı sın da, oku ma yaz ma bil me yen Bri tan ya lı köy lü le re ve iş çi le re sa va şa gir me em ri ve - ren bir Al man kra la sa hip ol mak uy gun suz ha le gel - miş ti. Do la yı sıy la "Wind sor" is mi be nim sen di. 8. ed - ward gö rev den ay rıl ma sın dan ön ce ve son ra es ki tarz gü rül tü cü fa şist ler le sağ lık lı bir iliş ki sür dür dü. f) or well2in ABD ko nu sun da çok da ha en di şe li ol du ğu bi le ile ri sü rü le bi lir, ke za ABD ta raf de ğiş tir - miş ve sa vaş he def le ri ni ken di si ne her han gi bir ma - li yet do ğur mak sı zın çok faz la de ğiş tir miş ti. Ikin ci Dün ya Sa va şı sı ra sın da, Sov yet ler Bir li ği'nin Ba tı'da - ki şid det li hü cum kar şı sın da sa de ce ayak ta kal mak üze re kir li bir sa vaş ver di ği net ti. Bu nun la bir lik te, ak lı ba şın da in san lar, ABD'nin sa vaş tan fay da sağ la - yan tek ül ke ol du ğu nu da gör dü ler yı lın da, bu ba riz bir şe kil de or ta day dı. Sa vaş bi ter bit mez ABD, Sov yet ler Bir li ği'ne kar şı sa vaş ilan et ti. Bri tan ya, böy le si bir po zis yo na kar şı du ra maz dı - Churc hill is te se da hi. ken di si, Tru man için o ya nıl tı - cı "de mir per de" ko nuş ma sı nı yap tı. Bu nun se be bi, Bri tan ya'nın ken di ba şı na bir Sov yet-kar şı tı po li ti ka - yı sür dü re bil me si de ğil, ABD'ye ba ğım lı lı ğı idi. (1) or well hiç kuş ku yok ki Hit ler'e kar şı Sov yet ler Bir li ği'nin sa fın da olan, yok sul laş mış bir Bri tan ya'nın şim di ler de Sov yet ler Bir li ği'ne kar şı ABD ile ay nı sa - fa geç me si nin ab sürt lü ğü nü gör müş ol ma lı. As lın da, or well'in de ne me si nin Bri tan ya'nın kit - le sel kül tür ve par ti dik ta tör lü ğü nü giz le yen söz de de mok ra si yak la şım la rı ko nu sun da Ro ger Wat ters'ın The Wall'uy la ol duk ça tu tar lı ol du ğu ile ri sü rü - le bi lir. Bu nun si ya se ti bir ya na bı ra kın Rus top lu mu ile pek bir ala ka sı yok tu. Bu son de re ce do ğal bir du rum du. or well hiç bir za man Rus ya'da ya şa ma dı ve Rus top lu mu nu açık la ya bi le cek du rum da de ğil dir. Bu nun için biz zat Rus la ra odak la nıl ma sı ge re ki yor: ör ne ğin Tols toy, Sho lok hov ve ya Pas ter nak. Öte yan dan, bir çok Ame ri ka lı, Bri tan ya top lu mu nu an la - dık la rı nı sa nır lar - bu, bü yük oran da BBC prog ram la - rı nı bol bol iz le me le riy le ala ka lı dır. An cak, ay nı Britan ya, ABD açı sın dan son de re ce fark lı bir ül ke ve kül tür ola rak gö rü le bi lir (bel ki de bu nun is tis na sı, In - gi liz-ame ri kan yö ne ti ci sı nı fın çok da ha yük sek ta ba - ka la rı dır). Bri tan ya lı la rın tu haf Ame ri ka lı lar ol duk la rı yö nün de ki ya nıl sa ma nın, or well'in yan lış an la şıl ma sı - nı des tek le mek le ya kın dan ala ka sı var dır. Bu de mek de ğil ki Bri tan ya kra li yet ai le si fa şiz me ya kın lı ğın dan vaz geç ti (ör ne ğin Fran co ve Sa la zar). Da ha sı, Bir le şik kral lık'ta mo nar şi yi kı ya sı ya eleş tir - mek ne re dey se im kan sız. kra li yet men sup la rı nın ki - şi sel ve ya ko lek tif ey lem le ri de ne tim den ve ya hal kın ser ze ni şin den uzak tu tu lu yor - zevk ve ya si ya si ko - nuş ma gi bi önem siz ko nu lar ha riç. Ül ke de ki en zengin özel ki şi nin (ve dün ya nın da en zen gin le rin den bi - ri nin), hü küm sü ren kra lın Bri tan ya hü kü me ti nin po li ti ka la rıy la her han gi bir ki şi sel il gi si ol ma dı ğı ve bu çı kar la rı sa vun mak adı na hü kü met üze rin de her han gi bir pra tik nü fuz kul lan ma dı ğı yö nün de ki ba ha ne ise, ken di ken di ni al dat ma ca dan baş ka bir şey de ğil dir. Tan rı kra lı / kra li çe'yi ko ru sun. 20.yüz yı lın en bü yük en te lek tü el pa ro di le rin den bi ri, ge nel an lam da ABD'nin li be ral ide olo ji si nin yük se li şe ge çi şi dir. (2) Ah lak sız ve müs teh cen bir ge nel ce ha let ve ap tal lık dü ze yin den ge lip de en - te lek tü el ve kül tü rel fa ali yet ler üze rin de bu den li nü fu za sa hip olan dün ya da muh te me len baş ka bir ül ke yok tur. Dün ya yı, bu ya pı sal ya lan cı lık ve ne - re dey se ge ne tik bir ap tal lık la doy gun luk nok ta sı na ge tir me ka pa si te si, muh te me len dün ya da ki psi ko - pat la rın üret ti ği di ğer her tür lü si lah tan da ha kor - kunç tur - çün kü ilk aşa ma da tüm bu si lah la rın ka - bul edil me si nin te me li ni oluş tu rur. Dip not lar BM: Arakan da etnik temizlik riski Yaşanıyor Bir leş miş Mil let ler Ge nel Sek re te ri An to nio Gu - ter res, Ara kan'da ki du ru mun tüm böl ge nin is - tik ra rı nı bo za bi le ce ği ni söy le ye rek Myan mar lı yet - ki li le re şid de ti dur dur ma la rı çağ rı sı yap tı. BM Ge nel Sek re te ri Gu ter res, BM Gü ven lik Ku ru lu'na da (BMGK) bir mek tup gön de re rek Ara kan'da şidde ti dur dur mak için atı la bi le cek adım la ra da ir öne r- i le ri ni sı ra la dı. Ga ze te ci le re açık la ma ya pan Gu ter - res, böl ge de bir et nik te miz lik ya şa nıp ya şan ma dı ğı na da ir so ru ya ise "Böy le bir risk var, uma rım iş ler o nok ta ya ulaş maz" ce va bı nı ver di.7 Ara kan'da ki kri zin kö ke ni ne inen, et ki li bir çö - züm pla nı nın er te le ne me ye ce ği ni be lir ten Gu ter res, Ara kan lı Müs lü man la ra ar tık va tan daş lık ya da ha - re ket öz gür lü ğü, ça lış ma, eği tim ve sağ lık hak la rı ka zan dı ra cak şe kil de bir ya sal sta tü ve ril me si ge - rek ti ği ni be lirt ti. Myan mar'ın rak hi ne eya le tin de ki (Ara kan) Müs lü man lar, va tan daş lık ve tüm di ğer hak lar dan yok sun ya şı yor. BM, Myan mar'dan Bang la deş'e ge çen Ara kan lı Müs lü man la rın sa yı - sın da bü yük ar tış ya şan dı ğı nı ve son 24 sa at te 35 bin den faz la ye ni ula şan mül te ci tes pit edil di ği ni açık la dı. 25 Ağus tos'tan bu ya na 123 bin ki şi nin rak hi ne (Ara kan) eya le tin de ki şid det olay la rın dan kaç tı ğı be lir ti li yor. Ara kan ro hing ya Kur tu luş or - du su mi li tan la rı nı po lis nok ta la rı na yap tı ğı sal dı rı - la ra Myan mar or du su'nun bü yük bir kar şı lık verme si nin ar dın dan, Ara kan lı Müs lü man si vil ler ev le rin den kaç ma ya baş la mış tı. Ka çan la rın ço ğu as ker le rin ve Bu dist çe te le rin köy le ri ni yer le bir et - ti ği ni ve Ara kan lı Müs lü man la rı böl ge den sür mek için si vil le ri öl dür dük le ri ni be lir ti yor. or du ise, si vil le re sal dı ran mi li tan lar la sa vaş tı ğı - nı id dia edi yor. Böl ge de ki ge liş me le rin ba ğım sız kay nak lar ca doğ ru lan ma sı çok zor, çün kü böl ge ye gi riş Myan mar yö ne ti mi ta ra fın dan kı sıt la nı yor. An cak po lis nok ta la rı na dü zen le nen sal dı rı lar dan bu ya na Ara kan lı Müs lü man si vil ler, ku ze ye, Bang - la deş'e doğ ru akın et me ye baş la dı. Bir leş miş Millet ler son mül te ci le rin tam ola rak ne za man ulaş tı - ğı nın net ol ma dı ğı nı, an cak gı da ve ba rın ma ih ti ya cı du yan mül te ci le rin sa yı sın da bü yük ar tış ol du ğu nu be lirt ti. Böl ge de ki iki BM kam pı nın ta - ma men do lu ol du ğu nu söy le yen BM Söz cü sü, in - san la rın dı şa rı da ya da yol ke nar la rın da yap tık la rı ba rı nak lar da uyu mak zo run da kal dı ğı nı bil dir di. BM Du rum ra po ru'na gö re sı nı ra ula şan ço ğu ki şi, al tı gün bo yun ca ki lo met re yü rü yor ve gı da ve su ya bü yük ih ti yaç du yu yor lar. Böl ge de ya şa - nan la ra yö ne lik tep ki ler de ar tı yor. 'er do ğan Suu Kyi ile gö rüş tü' cum hur baş ka nı re cep tay yip er do ğan er do ğan, Myan mar fi ili li de ri Aung San Suu Kyi ile te le fon - da gö rüş tü. Ana do lu Ajan sı'nın ha be ri ne gö re gö - rüş me de er do ğan, Ara kan lı Müs lü man la ra yö ne lik in san hak la rı ih lal le rin de ki ar tı şın baş ta is lam ül ke - le ri ol mak üze re tüm dün ya da de rin en di şe ye yol aç tı ğı nı vur gu la dı. "tür ki ye'nin te rö rü de ma sum si vil le ri he def alan ope ras yon la rı da kı na dı ğı nı ha - tır la tan er do ğan, ha di se le rin cid di bir in sa ni kri ze dö nüş me si nin en di şe ve in fi ale ne den ol du ğu na" dik ka ti çek ti. er do ğan, tür ki ye'nin so ru nun çö zü - mü ne yö ne lik ça ba la rı des tek le di ği ne, bu sü reç te oran tı sız güç kul la nı mın dan uzak du rul ma sı ve si vil hal kın za rar gör me me si için aza mi has sa si yet göste ril me si ge rek ti ği ne de işa ret et ti. Bu ara da Dı şiş - le ri Ba ka nı Ça vu şoğ lu'nun da böl ge de ki ge liş me le - ri ele al mak için Bang la deş'e gi de ce ği açık lan dı.bbc 1. Churc hill, Tru man'ın ak si ne, Sta lin ve Ro ose - velt ile Yal ta'da ki top lan tı la ra ka tıl mış tır. Bu top lan - tı lar da, Sov yet ler Bir li ği'nin Al man Im pa ra tor lu ğu'na ge çen Do ğu Av ru pa top rak la rı nı iş gal ede ce ği ne ka - rar ve ril miş tir. Bu, kıs men, Sov yet ler Bir li ği'nin çek ti ği de va sa yok oluş sü re cin den do la yı sa vaş taz mi nat la rı nın da te me li ni oluş tu rur - ül ke nin Av - ru pa'da bu lu nan kıs mı nın ne re dey se tü mü yer le bir edil miş ti. Sov yet iş ga li ne tüm müt te fik le rin rı za gös ter di ği ni bi li yor du. Ay nı za man da Müt te fik le rin Sov yet ler Bir li ği'ni Al man ya'dan ge len taz mi nat lar - dan mah rum bı rak ma ya ça lış tı ğı nın da far kın day dı. kı sa ca sı, Ikin ci Dün ya Sa va şı'ndan son ra çö ke ce ği umu duy la Sov yet ler Bir li ği'nin önün de ki "de mir per de ye" ası lan ta ra fın Ba tı ol du ğu nu bi li yor du. Bri tan ya'nın bu tür bir po li ti ka ya gü cü yet mez di. Di ğer her şe yi bir ke na ra bı ra kır sak, Im pa ra tor - luk'un çö kü şü, onu, dün ya pi ya sa sın da ki de ği şim ler kar şı sın da kı rıl gan ha le ge ti ren her tür lü ham mad - de ye ucuz eri şim den mah rum bı ra ka cak tı. 2. Baş ka ko şul lar al tın da ku zey At lan tik Ya pı lan - ma sı'nın ide olo ji si ola rak ad lan dı rı la bi le cek bir şe ye net lik ka zan dır mak, bu kı sa ya zı nın kap sa mı nı aşacak tır. Car roll Qu ig ley'in "The Ang lo-ame ri can es tab lish ment" (In gi liz-ame ri kan Ya pı lan ma sı) ad lı ça lış ma sı, il ke le ri ne da ir ol duk ça ya rar lı bir özet ver mek te ve bu nun 20.yüz yıl bo yun ca ne şe kil de ifa de edil di ği ni an lat mak ta dır. Qu ig ley'e gö re, aka - de mis yen ler için ki lit kad ro ku rum lar dan bi ri nin ox ford Üni ver si te si bün ye sin de ki All So uls Colle ge ol du ğu be lir til me li - Ge ne Sharp iş te bu ra da dok to ra sı nı ta mam la mış tı. (Globalresearch.ca)

24 24 eylül 2017 turquie Diplomatique e ko n o M I k k A l k I n M A n I n T e M e l BrİcS İşbirliği nin İkinci Altın on Yılını Çin, ye ni lik çi, ko or di ne li, çev re-dos tu, açýk ve kap sa yý cý bir kal kýn ma viz yo nu nu ha ya ta ge çir me ye de vam ede cek. Eko no mik kal kýn ma nýn ye ni mo de li ne uyum sað la ya ca ðýz, te da rik ta ra fýn da ya pý sal re for mu ön pla na çý ka ra ca ðýz, açýk bir eko no mi için ye ni bir sis tem in þa sý ný hýz lan dý ra ca - ðýz, eko no mik kal kýn ma yý ino vas yon la iler le te ce ðiz ve sür - dü rü le bi lir kal kýn ma sað la ya ca ðýz. Çin, ba rýþ çýl kal kýn ma - ya yö ne lik ta ah hü dü nü sür dü re cek ve kü re sel ba rýþ ve kal kýn ma ya gi de rek da ha bü yük bir kat ký sað la ya cak. x ı J ı n P ı n g - Ç ı n d E v L E t B a ş k a n ı ( Çin Halk cum hu ri ye ti Dev let Baþ ka ný Xi Jin ping'in 3 ey lül 2017 ta ri hin de Xia men'de BricS Ýþ fo ru mu'nda yap tý ðý açý lýþ ko nuþ - ma sý): De ðer li Dev let Baþ ka ný Mic hel te mer, De ðer li Dev let Baþ - ka ný Ja cob Zu ma, Ýþ Dün ya sý tem sil ci le ri,ha ný me fen di ler ve be ye - fen di ler, Sev gi li dost lar, Ýyi ak þam lar! He pi ni zi, "Ak ba lýk çýl Ada" ola rak ün sal mýþ olan Xia men gi bi gü zel bir þe hir de aðýr la mak tan çok bü yük bir mem nu ni yet du yu yo rum. Ya rýn BricS Zir ve si ger çek le þe - cek. Çin hü kü me ti ve Xia men hal ký adý na ve ay ný za man da ken di adý - ma, Ýþ fo ru mu'na tüm kal bim le hoþ gel di niz de mek is ti yo rum. Xia men, an tik dö nem den be ri bir ti ca ret li ma ný olup ay ný za man da Çin'in dý þa rý ya açý lý mý ve ya ban cý ül ke ler le iþ bir li ðin de bir ge çit nokta sý dýr. De va sa bir ok ya nu sa açý lan bu kent, dün ya nýn dört bir ya nýn - dan zi ya ret çi le re ev sa hip li ði yap mak ta dýr. Ki þi sel bir bil gi ver mem ge re kir se, be nim 1985 yý lýn da ye ni bir gö re ve baþ la mak için fu ji an eya le ti'ne ayak bas mam la bir lik te ka ri ye rim baþ la dý. o za man dan be - ri, Çin'in en es ki özel eko no mik böl ge le rin den bi ri olan bu kent, Çin'in re form la rý ve açý lým gay ret le ri nin ön saf la rýn da yer al dý ve kal - kýn ma fýr sat la rýy la do lup taþ mak ta dýr. otuz yýl ka dar son ra, Xia men, ye ni eko no mik bi çim ler ve ye ni en düs tri ler le ino vas yon ve gi ri þim ci - li ðiy le, güç lü ti ca ret ve ya tý rým lar la ve ka ra, ha va ve de niz yol la rý na ko lay eri þim im kan la rýy la ta ný nýr ha le gel di. Bu gün Xia men, in sa noð - lu ve do ða ile mü kem mel bir uyu mu olan çok gü zel bir bah çe þeh ri dir. Gü ney fu ji an'da po pü ler bir de yiþ var dýr: "Ken di ni adar san ka za - nýr sýn". Gi ri þim ci bir ruh ya pý sý ný içe rir bu söz. Xia men'in ba þa rý sý, Çin'in 1,3 mil ya rý aþan nü fu su nun se ba tý ný ka nýt la mak için gü zel bir ör nek tir. Çin Ko mü nist Par ti si'nin li der li ði al týn da 40 yý la ya kýn re - form ve açý lým sü re ci bo yun ca, biz Çin li ler hep ile ri ye doð ru kor ku - suz ca ve ka rar lý lýk içe ri sin de ha re ket et tik ve ba þa rý lý bir þe kil de sos - ya lizm yo lu nu, Çin'e öz gü özel lik ler eþ li ðin de be nim se dik. Bu yol da zor luk lar ve mey dan oku ma lar la kar þý laþ týk. An cak inat et tik ve za - ma na ayak uy dur duk. ce sa ret, be ce ri ve adan mýþ lýk eþ li ðin de, bu gü - nün Çin'inin kal kýn ma sýn da bü yük iler le me kay de di yo ruz. Ha ný me fen di ler ve be ye fen di ler, Sev gi li dost lar, BricS iþ bir li ði ha li ha zýr da kri tik bir ge li þim saf ha sý na ulaþ tý. Perfor man sý ný de ðer len di rir ken, iki hu sus göz önün de bu lun dur mak ge re - ki yor: kü re sel kal kýn ma nýn ta rih sel ev ri mi ve ge li þen ulus la ra ra sý man za ra ile BricS ül ke le ri nin iþ bir li ði bað la mýn da ge rek bi rey sel ge - rek se ko lek tif dü zey de ta rih sel kal kýn ma sü re ci. Kal kýn ma, dö nü þüm ve adap tas yo na yö ne lik bü yük bir dö nem de yiz. Her ne ka dar ça týþ ma lar ve yok sul luk lar kü re sel dü zey de he nüz or ta dan kal dý rýl ma mýþ ol sa da, ba rýþ ve kal kýn ma eði li mi gi de rek güç le ni yor. Bu gün dün ya mýz gi de rek çok ku tup lu bir hal alý yor; eko no mi miz kü re - sel leþ ti; gi de rek ar tan bir kül tü rel çe þit li lik söz ko nu su; top lum di ji tal - leþ ti. Güç lü nün za yý fý ez di ði or man ya sa la rý ve sý fýr top lam lý oyun lar red de di li yor; ba rýþ, kal kýn ma ve ka zan-ka zan iþ bir li ði, halk la rýn or tak ga ye si ha li ne gel di. Bu bað lam da, çok faz la sa yý da yük se len pi ya sa ve kal kýn mak ta olan ül ke gün de me gel di, ulus la ra ra sý iliþ ki ler de çok da ha bü yük bir rol oy na ma ya baþ la dý. BricS iþ bir li ði, beþ eko no mi nin yaptý ðý do ðal bir ter cih ti, ke za he pi miz ba rýþ ve kal kýn ma ya yö ne lik bir ar - zu yu pay la þý yo ruz. Son on yýl da, biz BricS ül ke le ri ani den güç len dik ve kü re sel eko no mi nin par lak bir odak nok ta sý ha li ne gel dik. - Son on yýl da BricS ül ke le ri or tak kal kýn ma nýn sür dü rül me sin de hay li me sa fe kat et ti yý lýn da ani den pat lak ve ren kü re sel ma li kriz, dün ya eko no mi si ni ser sem let ti ve ha len ken di ne ge le bil miþ de - ðil. Dýþ þok lar kar þý sýn da beþ ül ke de ulu sal eko no mi le ri ni güç len dir - mek, bü yü me yi ar týr mak ve halk la rýn ya þam stan dart la rý ný iyi leþ tir - mek su re tiy le ayak ta kal dý lar. Son on yýl da top lam GSYÝH'ýmýz %179 ora nýn da, ti ca re ti miz yüz de 94 ora nýn da ve kent sel nü fu su muz yüz de 28 ora nýn da art tý. tüm bun lar, kü re sel eko no mi nin is tik rar ka zan ma sý - na ve bü yü me iv me si ne ge ri dön me si ne önem li kat ký sað la dý ve en az üç mil yon ki þi ye so mut fay da lar ge tir di. - Son on yýl da BricS ül ke le ri, so nuç-odak lý ve kar þý lýk lý ola rak fay da lý bir iþ bir li ði ni öne çý kar dý lar. Kar þý lýk lý güç le ri mi zi kul la na rak ve çý kar la rý mý zý or tak ze min ler de bu luþ tu ra rak, çok ge niþ bir yel pa ze - ye ya yý lan alan la rý ve fark lý dü zey le ri kap sa yan, li der-gü düm lü bir iþ - bir li ði çer çe ve si ni or ta ya koy duk. Beþ ül ke nin kal kýn ma stra te ji le ri ne ayak uy du ran ve halk la rý mý zýn çý kar la rý ný kar þý la yan bir di zi iþ bir li ði pro je si baþ la týl dý. Özel lik le Ye ni Kal kýn ma Ban ka sý ve ola sý Za rar lar Kar þý lý ðý Dü zen le me si, BricS ül ke le ri nin sür dü rü le bi lir kal kýn ma sý ve alt ya pý in þa sý na fi nan sal des tek sað la dý; güç len di ril miþ kü re sel eko no mik yö ne ti þi me kat ký sað la dý ve ulus la ra ra sý dü zey de fi nan sal gü ven lik prog ram la rý nýn ku rul ma sý na ola nak ta ný dý. - Geç ti ði miz on yýl da BricS ül ke le ri nin ulus la ra ra sý so rum lu luk la - rý ný ye ri ne ge tir mek için bir ça ba içe ri si ne gir dik le ri ni gör dük. Çokta raf lý lýk, ada let ve hak ka ni ye te yö ne lik ta ah hüt le ri ni ifa de eden beþ ül ke de bü yük çap lý böl ge sel ve ulus la ra ra sý me se le ler de ki po zis yon - la rý mý zý be lir le di ve bu so ru lar la ba þa çýk ma ya yö ne lik öne ri le ri mi zi gün de me ge tir di. Yük se len pi ya sa lar ve kal kýn mak ta olan ül ke le rin tem si li ye ti nin ve söz hak ký nýn ar tý rýl ma sý için kü re sel eko no mik yö ne - ti þim re for mu nu teþ vik et tik. Kal kýn ma þam pi yo nu ola rak, Mi len yum Kal kýn ma He def le ri ve Sür dü rü le bi lir Kal kýn ma He def le ri'ni uy gu la - ma da ön cü rol üst len dik, bir lik yo luy la kal kýn ma nýn sür dü rül me si için di ðer kal kýn mak ta olan ül ke ler le ya kýn di ya log ve iþ bir li ði ne gi riþ tik. es ki bir de yi þe ku lak ve rir sek, yük sek bir bi na nýn in þa sý, te mel den baþ lar. Biz te me li at týk ve BricS iþ bir li ði nin çer çe ve si ni koy duk. BricS iþ bir li ði nin geç miþ te ki iler le me si ni göz den ge çi re rek, de vam et ti ril me si ge re ken üç önem li uy gu la ma ol du ðu na ina ný yo rum. Ýlk ola rak, bir bi ri mi ze eþit mu ame le et me li, or tak ze min ara ma lý, fark lý lýk la rý ra fa kal dýr ma lý yýz. BricS iþ birl.iði bað la mýn da, ka rar lar ara mýz da is ti þa re ile alý nýr - tek bir ül ke ta ra fýn dan de ðil. Bir bi ri mi zin git ti ði yo lu ve kal kýn ma mo de li ni say gýy la kar þý la rýz, bir bi ri mi zin en - di þe le ri ni göz önün de bu lun du rur, stra te jik ile ti þi mi ve si ya si açý dan kar þý lýk lý gü ve ni güç len dir mek için ça lý þý rýz. ulu sal ko þul lar da ki, ta - rih ve kül tür bað la mýn da ki fark lý lýk lar kar þý sýn da, iþ bir li ði mi zi sür dür - me de ba zý fark lý lýk lar ya þa ma mýz son de re ce do ðal dýr. Bu nun la bir lik - te, gü ve ni güç len dir mek adý na iþ bir li ði ve kar þý lýk lý ta ah hüt le re güç lü bir þe kil de ina na rak, iþ bir li ði miz de sað lam bir iler le me sað la ya bi li riz. Ýkin ci ola rak, iþ bir li ði mi zin her ke se fay da sað lar ha le gel me si için so nuç-odak lý, ye ni lik çi bir yak la þým be nim se me li yiz. BricS bir sohbet du ra ðý de ðil dir, ic ra ata dö nük bir gö rev gü cü dür. He de fi miz, bü - yük bir ti ca ret ve ya tý rým pi ya sa sý in þa et mek, pa ra bi ri mi ve fi nan sýn dü zen li bir þe kil de aký þý ný teþ vik et mek, alt ya pý bað lan tý la rý ný iyi leþ tir - mek ve halk lar ara sýn da ya kýn bað lar kur mak týr. Bu he de fin izin den gi der ken beþ ül ke de on lar ca ala ný içe re cek þe kil de -eko no mi den ti ca - re te, fi nan sa, bi li me, tek no lo ji, eði tim, kül tür ve sað lý ða dek- pra tik bir iþ bir li ði ne gi riþ miþ tir, do la yý sýy la ka zan-ka zan iþ bir li ði ni ön pla na çý ka ran ye ni bir ulus la ra ra sý iliþ ki ler bi çi mi in þa et me ça ba sý na so mut bir ifa de ka zan dýr mak ta dýr. Üçün cü ola rak, dün ya nýn re fa hý ný ön plan da tu ta rak baþ ka la rý na yar dým yap mak için ken di mi zi ge liþ tir me li yiz. Zor lu bir kal kýn ma sü - re cin den ge çen biz BricS ül ke le ri, ha len ka os ve yok sul lu ðun pen çe - sin de ya þa yan bu in san la rýn þid det li ýs tý ra bý ný pay la þý yo ruz. en ba þýn dan be ri beþ ül ke de ça týþ ma ol mak sý zýn di ya log, it - ti fak ol mak sý zýn or tak lýk il ke - le riy le ha re ket et ti. Dev let ler ara sý iliþ ki le ri yü rü tür ken BM þar tý nýn amaç ve il ke le ri ne, ulus la ra ra sý hu ku ka ve ulus la - ra ra sý iliþ ki le re ha kim te mel norm la ra ria yet et me ye söz ver dik. Ken di mi zi ge liþ ti rir - ken, di ðer ül ke ler le kal kýn ma fýr sat la rý ný pay laþ ma ya ha zý rýz. BricS iþ bir li ði nin fel se fe si, gi de rek da ha faz la tak dir ve des tek bu lu yor ve ulus la ra ra sý top lu luk ta po zi tif bir ener ji kay na ðý ha li ni al dý. tüm bun lar, BricS ru huy la ilin ti li. Geç ti ði miz on yýl da iþ bir li ði miz sý ra sýn da bi zi bir bi ri - mi ze or tak de ðer le ri miz bað la dý. Bu ruh, yýl lar bo yu sü rek li ola rak zen gin leþ ti ve sa de ce halk la rý mý za fay da sað la mak la kal ma dý, ay ný za - man da bi zim de dün ya da de ði þim ya rat ma mý zý müm kün kýl dý. Ha ný me fen di ler ve be ye fen di ler, Sev gi li dost lar, Da ha ön ce ki iler le me le rin göz den ge çi ril me si, doð ru yön de iler le - me de bi ze yar dým cý olu yor. Ha li ha zýr da kü re sel eko no mi de bü yü me sü re ci ye ni den baþ la dý; yük se len pi ya sa lar ve kal kýn mak ta olan ül ke - ler güç lü bir per for mans ser gi li yor lar. tek no lo jik ve en düs tri yel dev - ri min ye ni aþa ma sý ya þa ný yor ve re form lar ve ino vas yon iv me ka za ný - yor. Dün ya mý zýn da ha iyi bir yer ola ca ðý na inan mak için ye te rin ce se bep var. Öte yan dan, ha len 700 mil yon dan faz la ki þi aç lýk içe ri sin - de; on lar ca mil yon ki þi yer le rin den edil miþ ve mül te ci du rum da. Ma - sum ço cuk lar da hil bir çok ki þi ça týþ ma lar da öl dü rü lü yor. Kü re sel eko - no mi ha len ye te rin ce sað lýk lý de ðil; za yýf bir bü yü me nin ya þan dý ðý bir adap tas yon sü re cin de. Ye ni bü yü me et men le ri ise he nüz or ta ya çýkma dý. eko no mik kü re sel leþ me de çok da ha faz la be lir siz lik ha kim. Yük se len pi ya sa lar ve kal kýn mak ta olan ül ke ler ken di le ri ni çok da ha kar ma þýk bir dýþ or tam da bu lu yor lar. Kü re sel ba rýþ ve kal kýn ma ya gi - den uzun yol, çok düz gün bir yol ol ma ya cak. Yük se len pi ya sa lar ve kal kýn mak ta olan ül ke le rin bü yü me ko nu - sun da ge ri le me ler ya þa dý ðý ný göz önün de bu lun du ran ki mi le ri, BricS ül ke le ri nin ca zi be le ri ni kay bet tik le ri ni ile ri sü rü yor lar. Kar ma þýk iç ve dýþ or tam lar dan et ki le nen biz BricS ül ke le ri nin fark lý yo ðun luk lar da kar þý-rüz gar lar la kar þý laþ tý ðý mýz doð ru. An cak, ül ke le ri mi zin bü yü me po tan si ye li ve eði lim le ri de ðiþ me di ve bu ko nu da ken di mi ze so nu na ka dar gü ve ni yo ruz. Ye ni ufuk la ra yel ken aç ma nýn vak ti gel di. Bi zim, BricS ül ke le ri ola rak, ye ri ne ge tir me miz ge re ken önem li bir gö re vi - miz var: eko no mi le ri mi zi bü yüt mek ve iþ bir li ði ni güç len dir mek. Geç - miþ te ki ba þa rý la rý te mel al ma lý, ge le cek te ki iþ bir li ði için yön be lir le - me li ve BricS iþ bir li ði nin ikin ci "Al týn on Yý lý ný" bir lik te müj de le mek için ye ni bir yol cu lu ða çýk ma lý yýz. Ön ce lik le, beþ ül ke nin eko no mik bü yü me si için ye ni bir iti ci güç oluþ tur mak üze re BricS iþ bir li ði ni güç len dir me li yiz. Son yýl lar da, em tia te da ri ki, in san kay nak la rý nýn ma li ye ti ve ulus la ra ra sý pi ya sa nýn ta le bi ko nu la rýn da ki gü cü müz sa ye sin de, beþ ül ke de kü re sel bü yü me - nin ön cü sü ol du lar. Beþ eko no mi miz de bü yü me ye de vam eder ken, kay nak tah si sa tý ve en düs tri yel ya pý ya da ir me se le ler da ha ive di bir hal ka zan dý. Ay ný za man da kü re sel eko no mik ya pý, de rin de ði þim ler - den ge çi yor - da ra lan kü re sel ta lep ve ar tan fi nan sal risk ler, bu nun bir ka ný tý. tüm bun lar, BricS eko no mi le ri nin ge le nek sel güç le ri önün de so run lar do ðu ru yor, bi zi zor luk la rýn üs te sin den gel mek için da ha çok ça lýþ ma mý zý ge rek ti ren kri tik bir aþa ma ya ta þý yor. Bu aþa ma yý na sýl at la ta bi li riz? Ken di ba þý na bü yü me oran la rý tek ya nýt de ðil. tam ter si ne, mev cut ko þul lar te me lin de ve uzun va de li he de fi göz önün de bu lun du ra rak, ya pý sal re form la rý iler let me li, ye ni bü yü me et men le ri ve kal kýn ma sü reç le ri ni araþ týr ma lý yýz. Ye ni en düs - tri yel dev rim ta ra fýn dan or ta ya atýl dý ðý üze re, ino vas yon yo luy la bü - yü me mo de li nin de ðiþ ti ril me si ve bü yü me nin teþ vik edil me si doð rul - tu sun da ki fýr sat la rý de ðer len dir me li yiz. Akýl lý ima la týn ya rat tý ðý ino vas yon-gü düm lü kal kýn ma yý, "Ýn ter net Ar tý" mo de li ni, di ji tal eko - no mi yi ve pay la þým eko no mi si ni sür dür me li yiz, ça ðýn öte sin de kal - ma lý, es ki bü yü me et men le ri ni ye ni le riy le de ðiþ tir mek için da ha hýz lý ha re ket et me li yiz. Da ha ka li te li, da ha da ya nýk lý ve sür dü rü le bi lir bir bü yü me ye eriþ mek adý na, re form lar uy gu la ya rak eko no mik kal kýn ma - nýn önün de ki en gel le ri kal dýr ma lý, sis tem sel ve ku rum sal ba ri yer le ri yok et me li, pi ya sa ya ve top lu ma can lý lýk kat ma lý yýz. fark lý ulu sal ko - kuzey kore: ABD nefretinin kökeni k u zey ko re hal kı yak la şık 60 yıl dır ABD nef re ti ile bü yü yor. ko re Sa va şı'nın bel lek ler de can lı tu - tu lan anı la rı, ül ke de pro pa gan ma me ka niz man sı nın iş le me si ne yar dım cı olu yor. Pe ki ne dir bu de rin nef - re tin ne den le ri? ku zey ko re bü yük yok luk çe ken bir ül ke. Ül ke de tek ek sik ol ma yan şey ise iyi iş le yen bir pro pa gan da me ka niz ma sı. Ço cuk yu va la rın da, okul ki tap la rın da zi hin ler "em per ya list sal dır gan" ABD'ye nef ret ve ay nı za man da kor ku duy gu la rıy la bes le ni - yor. ko re Sa va şı'nın kol lek tif ola rak hal kın zi hin le re ka zan mış ol ma sı pro pa gan da amaç lı kul la nı lı yor. Bu sa vaş ku zey ko re hal kı nın ya şa mı nı ve tec rü be le ri ni bu gün da hi be lir li yor, zi ra bu sa vaş da ha hâlâ bit miş de ğil. Gü ney ve ku zey ko re ara sın da im za lan mış bir ba rış söz leş me si yok. Ül ke yi Gü ney ve ku zey ol mak üze re iki ko re'ye ayı ran 38'in ci en lem de 60 yıl dan bu ya na sa de ce bir ateş kes an laş ma sı mev cut. ko re Sa va şı'nın çık ma sı na ku zey ko re'nın biz zat ken di si se bep ol muş tu. ku zey ko re'li bir lik ler 25 Ha zi ran 1950 ta ri hin de 38'in ci ku zey en le mi ni aşıp gü ne ye ta ar ruz baş lat mış tı. Pyong yang'ın he de fi II. Dün ya Sa va şı'ndan son ra iki ye bö lün müş ko re ya rı - ma da sı nın si lah zo ruy la ye ni den bir leş me si ni sağ la - mak tı. Şim di ler de ABD Baş ka nı Do nald Trump ateş, öf ke ve fren le ne me yen bir ik ti dar hır sı ile ku - zey ko re'ye teh dit ler sa vu rup, ku zey ko re'nin ba - şı na "Hiç tah min ede me ye ce ği şey le rin" ge le bi le ce - ği ni söy le di ğin de, bu ifa de ler Pyon yang'ın ABD'ye yö ne lik söy lem le ri ne de, ta rihî tec rü be le re de uy - gun dü şü yor. ABD Sa vun ma Ba ka nı Ja mes Mat tis ku zey ko re yö ne ti mi ni "ken di hal kı nın yok edil me - si" ko nu sun da uyar dı ğın da, bu söz ler, ku zey ko - re'nin pro pa gan da la rı na ve bir ulu sal trav ma nın ye - ni den can lan ma sı na hiz met edi yor. Çün kü ku zey ko re, hal kın yok edil me trav ma sı nı ara - sın da ki ko re Sa va şı sı ra sın da ya şa mış tı. ku zey ko re üç yıl bo yun ca bom ba lan mış tı ku zey ko re o dö nem de Ame ri kan sa vaş uçak la - rı ta ra fın dan üç yıl bo yun ca ha va dan bom ba lan mış - tı. Ame ri ka lı ta rih çi Bru ce Cu mings, bom bar dı - man lar sı ra sın da si vil hal kın da gö ze til me di ği ne dik kat çe ki yor. Ta rih çi ABD'nin bu nun la sa vaş su çu iş le di ği de ğer len dir me sin de bu lu nu yor. ko re Sa va şı sı ra sın da ABD'nin Stra te jik Ha va kuv vet le ri'nin ko mu ta sı nı üst len miş olan Ge ne ral Cur tis le May'in tah min le re rin gö re II. Dün ya Sa va - şı sı ra sın da Ja pon ya'ya atıl mış olan na palm ve benze ri bom ba lar dan çok da ha faz la sı, yıl la - rı ara sın da ku zey ko re'ye atıl dı. Bu nun so nu cun da ku zey ko re hal kı nın tah mi nen yüz de 20'si nin öl dü - ğü tah min edi li yor. ko re Sa va şı sı ra sın da Dı şiş le ri Ba kan lı ğı'nda Do ğu As ya'dan so rum lu de part man - dan so rum lu olan es ki ABD Dı şiş le ri Ba ka nı De an Rusk da, ko re ya rı ma da sın da ki 38'in ci en lem ile Çin sı nı rı ara sın da taş üs tün de taş bı rak ma dık la rı nı, ku zey ko re'inin her kö şe si ni bom bar dı ma na tuttuk la rı nı an la tı yor. Ma cart hur atom bom ba sı ata cak tı ku zey ko re li ler geç miş te ül ke le ri ne atom bomba sı atı la bi le ce ği yö nün de teh dit ler de al dı lar. Bu teh dit le ri di le ge tir miş olan ABD'li Ge ne ral Do ug - las Ma cart hur, ken di siy le 1954 yı lın da ya pı lan ay - rın tı lı bir söy le şi de, ko re Sa va şı'nı 10 gün için de bi - tir me si ne izin ve ril me di ğin den şi ka yet çi olu yor du. Ma cart hur'un pla nı ku zey ko re'ye 30 ilâ 50 atom bom ba sı atıl ma sı nı, ku zey ko re'nin Çin'e olan sı nı - rı nın da bom ba la na rak ge çil mez ha le ge ti ril me si ni ön gö rü yor du. Böy le ce Çin'in ku zey ko re'ye yar - dım im kan la rı nın en gel len me si he def le ni yor du. An - cak ABD Dı şiş le ri Ba kan lı ğı ile BM da ha son ra bu pla nı ge ri çe vir di. Ba tı'da çok tan unu tul muş olan ama ku zey ko re'de hâlâ bel lek ler de ha la can lı tu - tu lan ta ri hi ger çek ler den bi ri de kat li am lar. Ör ne - ğin no Gun Ri ad lı böl ge de, bir köp rü nün al tı na sı - ğın mış olan yüz ler ce si vi lin Ame ri kan as ker le ri ta - ra fın dan top lu hal de im ha edil di ği Ba tı'da 1999 yı lın da gün ışı ğı na çı ka rıl dı. Bun dan da ha kor kun cu ise Gü ney ko re Si lah lı kuv vet le ri'nin ken di saf la rın da gi riş ti ği, or du yu ko - mü nist ler den arın dır ma ope ras yo nuy du. Sa va şın baş la ma sın dan he men son ra Gü ney ko re'de ko mü - nist ya da ku zey ko re'nin sem pa ti za nı ol du ğu ge - rek çe siy le, ABD'li su bay la rın göz le ri önün de ve on - la rın bil gi si da hi lin de çok sa yı da in sa nın in faz edil di. Iş le nen bu sa vaş suç la rı na iliş kin ra por ve fo toğ raf lar on lar ca yıl giz li dos ya lar da kal dı. Bu giz li bel ge ler an cak 2008 yı lın da ka mu oyu na açı lan dı. Da ha ön ce le ri in san hak la rı ak ti vis ti ola rak fa ali yet te bu lun muş olan es ki Gü ney ko re Dev let Baş ka nı Roh Moo-Hyun'un ik ti da - rın da ata nan Ha ki kat lar ve Ba rış ko mis yo nu, Gü ney ko re'de ölen le rin sa yı sı nı 100 bin ola rak açık la mış tı. Ya pı lan bir çok kat li amın so rum lu lu ğu ku zey ko re'ye yı kıl dı. Bu nun la bir lik te ku zey ko re'nin de ül ke de kan lı te miz lik ope ras yon la rı na gi riş ti ği bi li ni yor. MATT HI AS Von He In, AlMAnYAnIn SeSI

25 turquie Diplomatique eylül M oto RU: IŞBIRlIğ Müjdelemek İçin Birlikte Çalışmak þul la ra rað men, biz, BricS ül ke le ri, ben zer bir kal kýn ma aþa ma sýn da - yýz ve ay ný kal kýn ma he def le ri ni pay la þý yo ruz. Ýno vas yon-gü düm lü bü yü me yi güç len dir me nin yol la rý ný bir lik te araþ týr ma lý yýz. Bu nun için de, mak ro-eko no mik dü zey de po li ti ka ko or di nas yo nu nu iyi leþ tir me - miz, kar þý lýk lý kal kýn ma stra te ji le ri ne si ner ji ka zan dýr ma mýz, en düs tri - yel ka pý ve kay nak lar dan ge lir sað lan ma sý ko nu la rýn da gü cü mü zü so - nu na ka dar kul lan ma mýz ve or tak çý kar lar adý na de ðer ler zin cir le ri ve bü yük bir pi ya sa ya rat ma mýz ge re ki yor. An cak bu þe kil de bir bi riy le bað lan tý lý bir kal kýn ma aþa ma sý na eri þe bi li riz. Ken di re form ve inovas yon uy gu la ma la rý mý zý te mel ala rak, fýr sat la rý kul lan mak ve so run - lar la ba þa çýk mak için di ðer yük se len pi ya sa la ra ve kal kýn mak ta olan ül ke le re yar dým cý ola bi le cek tür den ye ni bir sü re ci can lan dýr ma lý yýz eko no mik iþ bir li ði, BricS me ka niz ma sý nýn te me li dir. Bu nu dik ka - te ala rak, BricS eko no mik or tak lý ðý Stra te ji si'ni uy gu la ma lý, fark lý alan lar da ki iþ bir li ði ni ger çek leþ tir me li ve BricS iþ bir li ði nin per for - man sý ný güç len dir me ye de vam et me li yiz. Bu se ne, Ye ni Kal kýn ma Ban ka sý ve ola sý Za rar lar Kar þý lý ðý Dü zen le me si'nin fa ali ye te geç me - si, elek tro nik ti ca ret, ti ca ret ve ya tý rým ko lay lý ðý, hiz met ti ca re ti, ye rel pa ra bi ri min de tah vil çý ka rýl ma sý, bi lim sel ve tek no lo jik ino vas yon, en düs tri yel iþ bir li ði ve ka mu-özel sek tör or tak lý ðý ko nu la rýn da iler le - me kay det tik; do la yý sýy la eko no mik iþ bir li ði ni ge niþ le tip yo ðun laþ tý rý - yo ruz. Da ha ön ce den va rý lan uz la þý yý ve an laþ ma la rý uy gu la ma ya de - vam et me li, mev cut me ka niz ma la rýn ro lü nü da ha iyi kul lan ma lý yýz. Ay ný za man da pra tik dü zey de iþ bir li ði nin ye ni yol ve alan la rý ný ak tif þe kil de araþ týr ma lý, BricS ça pýn da ka lý cý ve fay da lý bir iþ bir li ði için bað la rý mý zý güç len dir me li yiz. Ýkin ci ola rak, biz, BricS ül ke le ri, kü re sel ba rýþ ve is tik ra rý des tek - le mek üze re so rum lu luk üst len me li yiz. Ba rýþ ve kal kýn ma bir bir le ri ni güç len di rip des tek ler ler. Dün ya ça pýn da in san lar ba rýþ ve iþ bir li ði is ti - yor lar - ça týþ ma ve ya sa vaþ de ðil. tüm ül ke le rin or tak ça ba la rý sa ye - sin de kü re sel ba rýþ, ya rým yüz yýl dan uzun sü re dir ha ki mi ye ti ni sað la - dý. Bu nun la bir lik te, dün ya nýn ba zý ký sým la rýn da dur du rak bil me yen sa vaþ lar ve an laþ maz lýk nok ta la rý, dün ya ba rý þý kar þý sýn da so run do ðu - ru yor. Bir bi riy le bað lan tý lý iki teh dit olan te rö rizm ve si ber gü ven lik nok san lý ðý, dün ya nýn üze ri ne ka ran lýk bir göl ge ya pý yor. Biz BricS ül ke le ri ola rak, kü re sel ba rý þý sür dür me yi ve ulus la ra ra - sý gü ven lik dü ze ni ne kat ký sað la ma yý ta ah hüt edi yo ruz. Bu se ne, Gü - ven lik Me se le le ri Yük sek tem sil ci le ri top lan tý sý ve Dýþ Ýliþ ki ler / ulus la ra ra sý Ýliþ ki ler den so rum lu Ba kan lar top lan tý sý ger çek leþ tir dik. Çok-ta raf lý ku rum lar da ki da imi tem sil ci le ri miz için dü zen li top lan tý me ka niz ma la rý ge liþ tir dik ve Dýþ Po li ti ka Plan la ma Di ya lo gu, te rö - rizm le Mü ca de le Ça lýþ ma Gru bu top lan tý sý, Si ber Gü ven lik Ça lýþ ma Gru bu top lan tý sý ve Ba rýþ Ko ru ma ope ras yon la rý Ýs ti þa re Gru bu'nu bir ara ya ge tir dik. Bu ça ba la rýn ama cý, bü yük ulus la ra ra sý ve böl ge sel ko nu lar da is ti þa re ve iþ bir li ði ni güç len dir mek ve BricS ül ke le ri ara - sýn da si ner ji in þa et mek ti. BM Þar tý'nýn amaç la rý ve il ke le ri ni ve ulusla ra ra sý iliþ ki le rin te mel norm la rý ný sa vun ma lý, çok-ta raf lý lý ðý var gü - cü müz le des tek le me li, ulus la ra ra sý iliþ ki ler de da ha faz la de mok ra si sað lan ma sý için ça lýþ ma lý, he ge mon ya cý lýk ve güç si ya se ti ne kar þý çýkma lý yýz. or tak, kap sam lý, iþ bir li ði ne dö nük ve sür dü rü le bi lir gü ven lik viz yo nu nu güç len dir me li, te mel je opo li tik me se le le rin çö züm sü re - cin de ya pý cý bir rol üst le nip ge rek li kat ký la rý sað la ma lý yýz. Her tür lü te rö rizm le mü ca de le de kap sa yý cý bir yak la þým be nim se di - ði miz ve ge rek semp tom la rý ge rek se te mel se bep le ri ni ele al dý ðý mýz sü re ce, te rö rist le rin sak la na cak yer bu la ma ya cak la rý na emi nim. Su ri - ye, lib ya ve fi lis tin-ýs ra il ça týþ ma sý gi bi so run la rýn si ya si çö zü mü ne eriþ me ye yö ne lik ko þul la rý ya rat mak için di ya log, is ti þa re ve mü za ke - re yo lu na baþ vu rul du ðu sü re ce, sa va þýn ale vi sön dü rü lür ve yer le rin - den edil miþ mül te ci ler el bet te ül ke le ri ne ge ri dö ner ler. Üçün cü ola rak, biz BricS ül ke le ri ola rak, kü re sel eko no mik yö ne - ti þi mi güç len dir me ye kat ký sað la ma lý yýz. Sa de ce açýk lýk sað lar sak iler le ye bi li riz; ve an cak kap sa yý cý lýk sa ye sin de bu iler le me yi de vam et ti re bi li riz. Son yýl lar da aðýr iler le yen si ya si bü yü me den do la yý, is tik - rar sýz kal kýn ma, ye ter siz yö ne ti þim ve ada let nok san lý ðý gi bi me se le ler da ha akut ha le gel di; ko ru ma cý lýk ve içe dö nük zih ni yet de yük se liþ te. Kü re sel eko no mi ve kü re sel eko no mik yö ne ti þim sis te mi, bir adap tas - yon dö ne mi ne gir di; an cak ye ni so run lar la kar þý kar þý ya bu lu nu yor. eko no mik kü re sel leþ me den kay nak la nan so run la rý gör mez den gel - me me li ve ya on lar hak kýn da sýrf þi ka yet te bu lun ma ma lý yýz. onun ye ri - ne, çö züm bul mak için or tak ça ba la ra yö nel me li yiz. ulus la ra ra sý top lu - lu ðun di ðer üye le riy le bir lik te di ya lo gu, iþ bir li ði ni ve eþ gü dü mü ar týr ma lý, kü re sel eko no mik is tik rar ve bü yü me yi gü ven ce al tý na alýp güç len dir me ye kat ký da bu lun ma lý yýz. Bu amaç doð rul tu sun da, açýk bir kü re sel eko no mi in þa sý ný teþ vik et me li, ti ca ret ve ya tý rým da ser best leþ - me yi ve ko lay lýk la rý ar týr ma lý, ye ni kü re sel de ðer zin cir le ri ni bir lik te in - þa et me li ve eko no mik kü re sel leþ me yi ye ni den den ge le me li yiz. Bu nu ya pa rak, dün ya ça pýn da halk la ra fay da sað la rýz. Biz, beþ ül ke ola rak, eko no mi le ri mi zi bü yüt me ye yö ne lik da ha par lak ola nak lar ya rat mak için bir bi ri mi ze da ha faz la açýl ma lý, bu sü reç te or tak çý kar la rý mý zý ge - niþ let me li, kap sa yý cý bir yak la þým be nim se yip fýr sat la rý pay laþ ma lý yýz. Yük se len pi ya sa lar ve kal kýn mak ta olan ül ke le rin ge li þi mi nin ama - cý, pas ta dan bi ri nin al dý ðý pa yý de ðiþ tir mek de ðil, kü re sel eko no mi pas ta sý ný da ha bü yük ha le ge tir mek tir. eko no mik kü re sel leþ me yi yönlen dir mek, da ha faz la viz yon ve ka mu sal fay da sað la mak, yö ne ti þim mo de li ve ku ral la rý ný da ha den ge li ve kap sa yý cý ha le ge tir mek, ulus la - ra ra sý dü zey de iþ gü cü da ðý lý mý ný ve kü re sel de ðer zin cir le ri ni ye ni den þe kil len dir mek için el bir li ðin de bu lun ma lý yýz. onu kü re sel eko no mik mi ma ri ger çe ðiy le uyum lu kýl mak için kü re sel eko no mik yö ne ti þim sis te mi ni re for ma ta bi tut ma lý yýz. Ay ný za man da, açýk de niz ler, ku tup böl ge le ri, dýþ uzay ve si ber uzay gi bi ye ni alan la ra yö ne lik yö ne ti þim ku ral la rý ný iyi leþ tir me li yiz ki, tüm ül ke ler hem hak la rý ný hem de so - rum lu luk la rý ný pay laþ sýn. Dör dün cü ola rak, BricS'in et ki si ni ar týr ma - lý ve kap sam lý or tak lýk lar kur ma lý yýz. Kü re sel nü fu za sa hip bir iþ bir li - ði plat for mu ola rak BricS iþ bir li ði, bi zi oluþ tu ran beþ ül ke den da ha faz la sý dýr. Yük se len pi ya sa lar ve kal kýn mak ta olan ül ke le rin ve ulusla ra ra sý top lu lu ðun bek len ti le ri ni be ra be rin de ta þýr. Açýk ve kap sa yý cý bir iþ bir li ði il ke sin den yo la çý ka rak, biz BricS ül ke le ri ola rak di ðer yük se len pi ya sa lar la ve kal kýn mak ta olan ül ke ler le iþ bir li ði ne bü yük önem at fe di yo ruz ve on lar la et kin di ya log me ka niz ma la rý ku ru yo ruz. Bir Çin ata sö zün de ol du ðu gi bi, "Bir oku kýr mak ko lay dýr, an cak bir bi ri ne bað lý on oku kýr mak zor." Kar þý lýk lý güç ve nü fu zu mu zu kullan ma lý, Gü ney-gü ney iþ bir li ði ni ve Ku zey-gü ney di ya lo gu nu teþ vik et me li, tüm ül ke le rin ko lek tif güç le ri ni tek bir ha vuz da top la ma lý ve risk le ri bir lik te ber ta raf edip zor luk lar la ba þa çýk ma lý yýz. BricS iþ - bir li ði ni kap sa mý ný ge niþ let me li ve ya rar la rý nýn da ha faz la in sa na ulaþ ma sý ný sað la ma lý yýz. "BricS Ar tý" iþ bir li ði yak la þý mý ný teþ vik et - me li ve iþ bir li ði ve kar þý lýk lý fay da la ra yö ne lik or tak ça ba la rý mý za kal - kýn mak ta olan ül ke le rin ve yük se len pi ya sa la rýn da ha faz la da hil ol - ma sý için kal kýn ma or tak lýk la rý na da ir açýk ve çe þit li bir að kur ma lý yýz. Xia men Zir ve si sý ra sýn da, Çin, Yük se len Pi ya sa ve Ge liþ - mek te olan Ül ke ler Di ya lo gu'nu ger çek leþ ti re cek. Bu ra da, fark lý bölge ler den beþ ül ke nin li der le ri, BricS li der le riy le kü re sel kal kýn ma iþ - bir li ði, Gü ney-gü ney iþ bir li ði ve 2030 Sür dü rü le bi lir Kal kýn ma Gün de mi'nin uy gu lan ma sý ný tar týþ ma ya da vet edi le cek. Halk lar ara sýn da kar þý lýk lý an la yýþ ve dost luk, BricS iþ bir li ði ni güç - len dir mek ve ge niþ kap sam lý or tak lýk lar in þa et mek açý sýn dan as li öne - me sa hip tir. Ýn san lar ve kül tür ler ara sý de ði þim le rin ro lü nü ek sik siz þe k- il de kul lan ma lý ve BricS iþ bir li ðin de yo ðun halk ka tý lý mý ný teþ vik et me li yiz. Kül tür fes ti val le ri, film fes ti val le ri, spor mü sa ba ka la rý gi bi halk ara sýn da po pü ler et kin lik le ri da ha faz la yap ma lý; böy le lik le BricS hi ka ye si nin her yer de an la týl ma sý ný sað la ma lý; beþ ül ke nin halk la rý ara - sýn da ki dost luk ve kar þý lýk lý de ði þim le rin, BricS iþ bir li ði nin ar dýn da ki bit mez tü ken mez güç kay na ðý ha li ne gel me si ni ba þar ma lý yýz. Ha ný me fen di ler ve be ye fen di ler, Sev gi li dost lar, Son on yýl da, BricS iþ bir li ði me ka niz ma sýn da sa de ce cid di bir iler le me ya þan mak la kal ma dý, ay ný za man da kap sam lý re form lar yü rü - tül dü ve Çin'de bir açýl ma po li ti ka sý iz len di; hýz lý bir eko no mik ve sos yal kal kýn ma sü re ci ne gi ril di. Son on yýl da Çin'in eko no mik top la - mý, %239 ora nýn da bü yü dü, top lam mal ih ra ca tý ve it ha la tý hac mi ise yüz de 73 art tý. Çin, dün ya nýn ikin ci en bü yük eko no mi si ol du; 1,3 mil ya rý aþ kýn nü fu su nun ya þam stan dart la rý ise cid di an lam da iyi leþ ti. Çin, hem böl ge hem de dün ya da eko no mik kal kýn ma ya gi de rek da ha bü yük bir kat ký sað lý yor. Çin'in re form ça ba la rý nýn, zor lu mey dan oku ma lar la kar þý la þý lan nok ta lar da kri tik bir aþa ma ya gir di ði doð ru dur. Bu ra da ba zý te mel zorluk ve so run lar or ta ya çýk tý ve bun la ra ka rar lý lýk la ya nýt ve ril me si ge - re ki yor. Bir Çin ata sö zün de ol du ðu gi bi, "et ki li ila cýn ta dý acý dýr." Ken di mi ze yaz dý ðý mýz ilaç, kap sam lý re form lar ger çek leþ tir mek tir. Son beþ yýl da tüm sek tör le ri kap sa yan 1500'ün üze rin de re form ted bi - ri be nim se dik; bir çok alan da atý lým ger çek leþ tir dik; re form adým la rý çok da ha bü yük bir yo ðun luk la atý lý yor. eko no mik dü zey de ki ya pý sal dü zen le me ler ve en düs tri nin da ha iyi du ru ma gel me hý zý art tý. Çin eko no mi si güç lü ve sað lam per for man sý ný sür dü rü yor; kal kýn ma yý ka - lý cý ha le ge ti ren ye ni araç la rýn da gü cü ar tý yor. Bu yý lýn ilk ya rý sýn da Çin eko no mi si yüz de 6,9 ora nýn da bü yü dü. Hiz met ler den ge len kat ma de ðer, GSYÝH'nýn yüz de 54,1'ine denk ge li yor. Kent ler de 7,35 mil yon iþ ya ra týl dý. tüm bu ba þa rý lar, kap sam lý re form la rýn de rin leþ ti ril me si - ne de vam et me mi zin doð ru ol du ðu nu ka nýt lý yor. Ýle ri ye dö nük ola rak, Çin, ye ni lik çi, ko or di ne li, çev re-dos tu, açýk ve kap sa yý cý bir kal kýn ma viz yo nu nu ha ya ta ge çir me ye de vam edecek. eko no mik kal kýn ma nýn ye ni mo de li ne uyum sað la ya ca ðýz, te da - rik ta ra fýn da ya pý sal re for mu ön pla na çý ka ra ca ðýz, açýk bir eko no mi için ye ni bir sis tem in þa sý ný hýz lan dý ra ca ðýz, eko no mik kal kýn ma yý ino vas yon la iler le te ce ðiz ve sür dü rü le bi lir kal kýn ma sað la ya ca ðýz. Çin, ba rýþ çýl kal kýn ma ya yö ne lik ta ah hü dü nü sür dü re cek ve kü re sel ba rýþ ve kal kýn ma ya gi de rek da ha bü yük bir kat ký sað la ya cak. Geç ti ði miz Ma yýs ayýn da Çin, ulus la ra ra sý Ýþ bir li ði için Ke mer ve Yol fo ru mu'na ba þa rý lý bir þe kil de ev sa hip li ði yap tý. fo rum'a 29 dev - let ve hü kü met baþ ka ný ve 140 ül ke den 1600'ün üze rin de tem sil ci, 80'in üze rin de de ulus la ra ra sý ör güt ka týl dý. Bu sü reç, Ke mer ve Yol Gi ri þi mi'ni viz yon dan ey le me, plan la ma dan uy gu la ma ya ge çir mek için ye ni bir aþa ma nýn müj de ci si dir. fo rum ka tý lým cý la rý, iþ bir li ði ve kal kýn ma yý teþ vik et me nin ye ni yol la rý ný tar týþ tý lar ve ge niþ bir uz la þý - ya var dý lar. Þu nu açýk bir þe kil de di le ge tir mek is te rim: Ke mer ve Yol Gi ri þi mi, her han gi bir je opo li tik gün de mi ön pla na çý kar ma nýn ara cý de ðil dir, tam ter si ne pra tik iþ bir li ði ne yö ne lik bir plat form dur. Bu, bir ya ban cý yar dým pla ný de ðil, kap sam lý is ti þa re, or tak kat ký ve pay la þý - lan fay da la ra yö ne lik çað rý da bu lu nan, bir bi riy le bað lan tý lý bir kal kýn - ma gi ri þi mi dir. Ke mer ve Yol Gi ri þi mi'nin, bir ka zan-ka zan iþ bir li ði ne ulaþ mak için tüm ül ke le re yö ne lik ye ni bir plat form gö re vi gö re ce ði - ne ve 2030 Sür dü rü le bi lir Kal kýn ma Gün de mi'nin uy gu lan ma sý için ye ni fýr sat lar ya ra ta ca ðý na emi nim. BricS ül ke le ri nin iþ top lu lu ðu, eko no mik kal kýn ma mý zý yön len di - ren te mel güç tür. Son on yýl da iþ dün ya sý nýn ge li þi mi ni BricS iþ bir li - ði ne ek lem le di niz; do la yý sýy la BricS'in eko no mik or tak lýk la rý ný kurma da önem li kat ký sað la dý ðý nýz. Zir ve ön ce sin de Ýþ fo ru mu ger çek leþ tir me mi zin se be bi, gö rüþ ve öne ri le ri ni zi al mak, böy le lik le Xia men Zir ve si'nin ba þa rý lý geç me si ni ve BricS iþ bir li ði nin fay da sað la ma sý ný te min et mek tir. Bil gi, tek no lo ji ve fi nans man açý sýn dan gü cü nü zü kul la na rak, ül ke le ri mi ze ve halk la rý mý za ya rar sað la yan, da ha pra tik ve kar þý lýk lý ola rak ya rar lý iþ bir li ði pro je le ri ni baþ lat ma ný - zý umu yo rum. Bu açý dan ya pa cak la rý nýz, eko no mik ve sos yal kal kýn - ma yý te tik le ye cek, in san la rýn ya þam ko þul la rý ný iyi leþ ti re cek. Çin hü - kü me ti, di ðer ül ke le re ya yý lýp ora lar da fa ali yet te bu lun ma la rý için Çin li þir ket le ri des tek le me ye de vam ede cek ve ben zer þe kil de ya ban - cý þir ket le rin de Çin'e ya tý rým ya pýp bu ra da fa ali yet te bu lun ma la rý ný var gü cü müz le des tek li yo ruz. Ha ný me fen di ler ve be ye fen di ler, Sev gi li dost lar, Biz, BricS ül ke - le ri ola rak, çok da ha can lý bir bü yü me nin ya þa na ca ðý ikin ci bir on yý - la gi re ce ðiz. ulus la ra ra sý top lu lu ðun di ðer üye le riy le bir lik te ça lýþ ma - mý za izin ve rin. Ýþ bir li ði mi zin beþ ül ke mi zin halk la rý na da ha faz la fay da sað la ma sý na ola nak ta ný yýn. Kü re sel ba rýþ ve kal kýn ma nýn fayda la rý nýn yer yü zü nün tüm halk la rý na eriþ me si ni sað la yýn. So nuç ola - rak, Ýþ fo ru mu'nun ba þa rý lý geç me si ni te men ni ede rim. te þek kür ler! F ran sa Cum hur baş ka nı ema nu el Mac ron, Fran sa'da her yıl Ağus tos ayı so nun da ya pı lan ve Fran sız dış po li ti ka sı nın ana hat la rı nın be lir len di ği ge le nek sel Bü yü kel çi ler kon fe ran sı'nda, "Fran sa'nın bir nu ma ra lı ve ke sin ön ce li ği Is lam cı te rör le mü ca de - le et mek tir" de di. Mac ron Su ri ye'de si ya si çö züm için Tür ki ye ve Fran sa'nın da için de ol du ğu ye ni bir te mas gru bu oluş tu ra cak la rı - nı, bu gru bun ey lül ayın da BM Ge nel ku ru lu ve si le siy le new York'ta bir ara ya ge le ce ği ni bil dir di. Fran sız Cum hur baş ka nı, ül ke - de 2015'ten bu ya na uy gu la nan ola ğa nüs tü Hal'in ise ka sım ayın - da kal dı rı la ca ğı nı bil dir di. ely see Sa ra yı'nda 120 Fran sız bü yü kel çi - si ne ses le nen em ma nu el Mac ron, or tad Do ğu'dan Af ri ka'ya, Ame ri ka'dan Av ru pa Bir li ği'ne, ik ti da rı dö ne min de dış po li ti ka da atı la cak adım la rı açık la dı. ko nuş ma sın da ön ce li ği ci hat çı te rö re ayı - ran Mac ron, IŞID'i "düş ma nı mız" di ye ta nım la dı ve "Irak ve Su ri - ye'de ba rı şın ye ni den in şaa edil me si Fran sa için de ha ya ti önem ta - şı mak ta dır. Fran sa ola rak en önem li dış po li ti ka he de fi miz Is lam cı te rö rü yen mek tir" de di. Bu nun için de Su ri ye ve Irak'ta IŞID ile ya - pı lan mü ca de le yi des tek le me ye de vam ede cek le ri ni söy le di. Su ri ye'de sa va şın so na er me si için "ye ni bir Te mas Gru bu" öne - ren Mac ron, Ame ri ka, Fran sa, Tür ki ye ve Rus ya'nın için de ola ca ğı ye ni te mas gru bu nun ey lül ayı or ta sın da new York'ta ya pı la cak BM Ge nel ku ru lu ve si le siy le bir ara ya gel me si ni plan la dık la rı nı du - yur du Mac ron, Pa ris'te 2018 yı lı ba şın da 'Te rö riz min fi nans ma nı ile mü ca de le' ko nu lu bir ulus la ra ra sı kon fe ran sı da top la ya cak la rı - nı açık la dı ku zey Af ri ka'da lib ya'da ki te rör kao sun dan doğ ru dan et ki le nen Tu nus ve Ce za yir'e, özel lik le is tik rar sız lık teh di di al tın - da ki Tu nus'a yar dım edil me si ge rek ti ği ne dik kat çek ti. Mac ron, Baş - kan Do nald Trump'ın Ame ri ka'nın des te ği ni ge ri çe ke ce ği ni söy le - di ği Iran ile va rı lan nük le er an laş ma yı des tek le me ye de vam ede cek le ri ni söy le di. Fran sa Cum hur baş ka nı, "Bu an laş ma nın al ter - na ti fi yok tur. Iran'la ya pı cı iliş ki ler ku rul ma sı ge re kir" de di. Fran sa Cum hur baş ka nı Mac ron, 2015'te Pa ris sal dı rı la rı nın ar - dın dan ge ti ri len ola ğa nüs tü Hal uy gu la ma sı nı ise ka sım ayın dan iti ba ren kal dır mak is te dik le ri ni, onun ye ri ne te rör le mü ca de le ya - sa la rı nın güç len di ril me si ni sağ la ya cak la rı nı da söz le ri ne ek le di. Ye ni Af ri ka Pla nı... Dip lo mat lar dan Fran sız or du su nun sür dür dü - ğü as ke ri ope ras yon la ra des tek ver me si ni is te yen em ma nu el Mac - ron, ko nuş ma sın da Fran sa'nın or ta Do ğu ve Af ri ka'da yü rüt tü ğü as ke ri ope ras yon lar ko nu su na ge niş yer ayır dı. Fran sa Cum hur baş - ka nı, Fran sa'nın Şa mal ope ras yo nu çer çe ve sin de Irak ve Su ri ye'de 1200, Bark ha ne ope ras yo nu çer çe ve sin de de Af ri ka'nın 5 ül ke sin de 4 bin as ke ri gö rev yap tı ğı nı be lir te rek, bu mis yon la rı sür dü re cek le - ri ni an cak da ha ile ri bir ya pı ya bü rün dü re cek le ri ni di le ge tir di. AMeRIkAnIn SeSI» Macron: Birinci Hedefimiz İslamcı Terör «

26 26 eylül 2017 turquie Diplomatique S A n A l PA R A B I R I M I D Ö n e M I Bitcoin Niçin rekor Üstüne rekor Kırıyor? Es ton ya, in ter net üze rin den iþ lem yap ma yý sað la yan "Est co int" adý ve ri len sa nal pa ra bi ri mi uy gu la ma sý na ge çe ce ði ni açýk la dý. Dün ya - nýn pek çok ül ke sin de üze rin de cid di ça lýþ ma lar ya pý lan "sa nal va lu ta (pa ra bi ri mi)" pro je sin de Es ton ya na sýl ol du da bü yük eko no mi ler ara sýn dan sýy rýl ma yý ba þar dý? Bu iþin sýr rý Es ton ya'nýn bir 'in ter net cum hu ri ye ti' ol ma yo lun da at tý ðý cid di adým lar da aran ma lý. B B C B it co in ara yan lar, 'Ma den ci' ola rak ad lan dý rý lan bu güç lü bil gi sa yar la - rý kul la ný yor. Ma den ci bil gi sa yar - lar dur ma dan 16 ha ne li þif re le ri kýr ma ya ça lý þý yor ve bu þif re le ri kýr dýk ça sis tem - de ki bit co in le ri 'ma den den çý kar mýþ' olu - yor. Sa nal pa ra bi ri mi Bit co in, son bir haf ta dýr üst üs te re kor lar ký ra rak 3400 do lar se vi ye si ni de aþ mýþ du rum da. Yýlba þýn da Bit co in'e ya tý rým ya pan bir ki þi - nin ya tý rý mý þu an da üç kat tan faz la de - ðer len miþ du rum da. Sa nal pa ra bi ri mi nin bu ka dar hýz lý de - ðer ka zan ma sý nýn ar dýn da ise bir kaç ne - den ya tý yor. Bit co in'i ayak ta tu tan ki lit bil gi sa yar prog ram la rý geç ti ði miz ayýn baþ la rýn da sis te mi gün cel le me nin za ma - ný gel di ði ko nu sun da fi kir bir li ði ne var - dý. Mev cut tek no lo jik alt ya pý, Bit co in'e yö ne lik gi de rek ar tan ta le bi kar þý la ma ko nu sun da ye ter siz kal ma ya baþ la mýþ tý. Dev re ye gi ren ye ni tek no lo ji Bit co in'de iþ lem ler, Bit co in blok la rý - nýn bir bir le ri ne ek le ne rek krip to lan mýþ blok zin cir le ri oluþ tu rul ma sýy la ger çek - le þi yor. An cak ký sa sü re ön ce si ne ka dar blok zin cir le ri nin ve ri ta ba ný 10 da ki ka da 1 me ga bayt ve ri iþ le me ka pa si te siy le sý - nýr lýy dý. Bu da sa ni ye de 7 iþ lem an la mý - na ge li yor du. Bü yük çap lý Bit co in iþ - lem le ri nin ya pýl ma sý, ya ni bir he sap tan di ðe ri ne Bit co in trans fe ri, es ki sis tem de sa at ler alý yor du. So ru nu çöz mek için or ta ya ön ce Seg wit2x ad lý ya zý lým güncel le me si fik ri atýl dý. Seg wit2x ile öne r- i len, söz ko nu su Bit co in iþ lem le riy le il - gi li ve ri le rin bir kýs mý nýn blok lar dý þý na ta þýn ma sý ve pa ra lel de po la ma ile Bitco in iþ lem le rin de ki ve ri trans fe ri hý zý - nýn ar tý rýl ma sýy dý. Baþ ta bu gün cel le me Bit co in stok la ma hiz me ti ve ren "elek - tro nik cüz dan" þir ket le ri ta ra fýn dan yay gýn ola rak be nim sen di. Bit co in'de 'iç sa vaþ' Bit co in içe ri sin de ki tüm prog ram cý lar Seg wit2x gün cel le me si ne yüz de 100 inan ma mýþ tý. Bit co in cash adý ve ri len çö - zü mü ile ri sü ren ler, ve ri le rin blok lar dý þý - na ta þýn ma sý na kar þý çýk tý ve bu nun ye ri ne blok la rýn ka pa si te si nin 1 me ga bayt tan 8 me ga bay ta çý ka rýl ma sý ný öner di ler.ta raf - lar ara sýn da bir an laþ ma ya va rý la ma dýk ça be lir siz lik Bit co in fi ya tý ný da et ki le me ye baþ la dý ve fi yat la ma lar da sert dal ga lan ma - lar göz len di. So nun da elek tro nik cüz dan hiz me ti ve ren þir ket le rin tav rý ný Segwit2x'den ya na koy ma sýy la bir lik te 'iç sa - vaþ' ön len di an cak Bit co in'de bü yük bö - lün me de ya þan mýþ ol du. Bu gün Seg wit2x gün cel le me siy le yo la de vam eden Bit co in (Btc) ile Bit co in cash (Bcc) ay ný an da ayak ta kal ma mü ca de le si ve ri yor. Bit co in ne dir? Sa nal pa ra bi ri mi ola rak da ad lan dý rý - lan Bit co in, ar dýn da hiç bir da ya nak bu - lun ma yan bir öde me ara cý ola rak ka bul edi li yor. Bir dev let ya da res mi bir ku rum ta ra fýn dan dü zen len me yen Bit co in'i 'ma d- en ci' adý ve ri len ya zý lým cý lar di ji tal dün - ya da üre ti yor.bit co in hýz lý pa ra gön de ri - mi ni sað la dý ðý için imf, Dün ya Ban ka sý ve mer kez ban ka la rý ta ra fýn dan port föy le - re da hil edi li yor. An cak ar dýn da bir da ya - nak ol ma ma sý ge rek çe siy le 'te rö rün fi nas - ma ný, ka ra pa ra ak la ma' gi bi alan lar da kul la ný la bi le ce ði uya rý la rý ya pý lý yor. fi yat lar na sýl et ki len di? Bit co in'de iþ lem ka pa si te si nin ar tý rýl - ma sý Btc fi yat la rý na bü yük des tek sað - la mýþ du rum da. Ay rý ca sa nal pa ra la rýn stok lan ma sý ve sak lan ma sý an la mýn da hiz met ve ren fir ma la rýn Bit co in'den ya - na ta výr al ma sý da fi yat ta ki yük se li þi des - tek le di. Son bir haf ta içe ri sin de re kor üs - tü ne re kor ký rý lý yor ve bir Bit co in'in fi ya tý 3400 do la rýn üze ri ne çýk mýþ du - rum da. Bu tu tar, al tý nýn ons fi ya tý nýn iki ka týn dan da ha faz la. Bit co in cash cep he - sin dey se tab lo bu ka dar par lak de ðil. Bit co in'den ay rýl dýk tan son ra Bcc fi ya tý 1000 do lar se vi ye si ni zor la sa da ar dýn - dan dü þü þe geç ti. Þu an day sa 700 do lar ci va rýn da ya tay sey re di yor. Bit co in cash sa nal pa ra la rý ný stok la ma ko nu sun da ya - þa nan be lir siz lik ler de vam edi yor. Bit co in'in ya ra tý cý sý kim li ði ni açýk la dý Gi de rek yay gýn la þan bir öde me tü rü ha li ne ge len sa nal pa ra Bit co in'in Sa to þi Na ka mo to la kap lý giz li mu ci di, kim li ði ni açýk la dý. Avus tral ya lý iþ ada mý cra ig Wright, sa nal pa ra yý bu lan ki þi ol du ðu nu ve uzun sü re dir Na ka mo to la ka bý ný kullan dý ðý ný du yur du. Bit co in'in ön de ge len kul la ný cý la rý ve sa nal pa ra yý ge liþ ti ren ya zý lým cý lar da cra ig Wright'ýn Bit co in'i bu lan ki þi ol du ðu nu te yit edi yor. Wright kim li ði ni açýk lar ken, Bit co - in'in ya ra tý cý sý na ait ol du ðu bi li nen Bitco in le re da ir tek nik ve ri le ri de pay laþ tý ve böy le ce sa nal pa ra nýn ya ra tý cý sý ol du - ðu nu da ka nýt la mýþ ol du. Kim li ði ni BBc, eco no mist ve Gq ya yýn ku ru luþ - la rý na eþ za man lý ola rak açýk la yan Wright, BBc'ye ta rih te ger çek le þen ilk Bit co in pa ra trans fe ri ne da ir di ji tal belge le ri de gös ter di. Ver gi so ruþ tur ma sý yü - zün den kim li ði ni açýk la dý. cra ig Wright, kim li ði ni açýk la ya rak Bit co in'in mu ci di - nin kim ol du ðu tar týþ ma la rý na bir son vermek is te di ði ni ifa de et ti. Da ha ön ce New Yor ker, News we ek ve bir çok di ðer ya yýn - cý ku ru luþ, Bit co in'in ya ra tý cý sý gi zem li 'Sa to þi Na ka mo to'nun kim ol du ðu nu or ta - ya çý kar mak için ge niþ araþ týr ma dos ya la - rý ha zýr la mýþ lar dý. Ara lýk 2015'te ise tek - no lo ji der gi le ri Wi red ve Giz mon do, cra ig Wright'a Bit co in'in ola sý ya ra tý cý la rý lis te le rin de yer ver miþ ler di. Ýn ter net üze rin den sür me si dü þü - nü len ve "sa nal dün ya nýn öz ne le - ri nin" öde di ði 'sa nal va lu ta' ise, ta ki bi ve de net len me si zor bir or tam ya ra tý yor. cra ig Wright'ýn adý nýn ola sý Bit co in mu cit le ri ara sýn da yer al ma sý nýn ar - dýn dan Avus tral ya ma li þu be po lis le ri, Wright'ýn evi ne bas kýn dü zen le miþ ti. Po - lis ten ya pý lan açýk la ma da, Wright'ýn evi - ne dü zen le nen bas ký nýn uzun sü re dir de - vam eden ver gi ka çýr ma so ruþ tur ma sý nýn bir par ça sý ol du ðu ifa de edil miþ ti. Wright, Avus tral ya po li siy le iþ bir li ði yaptý ðý ný ifa de edi yor ve "Avu kat eki bi miz ne ka dar ver gi öden me si ge rek ti ði ko nu - sun da mü za ke re le ri sür dü rü yor" de di. 'Pa ra ya da þöh ret is te mi yo rum' Bit co in'in yü zü ol mak is te me di ði ni ifa de eden cra ig Wright, "Kim li ði mi açýk la dým çün kü son za man lar da üs tüm - de gi de rek ar tan bir bas ký var dý. Sev di - ðim in san la rýn da as lý ol ma yan de di ko - du lar dan olum suz et ki len me si ni is te me dim" di yor. Sa de ce nor mal bir ha - yat sür dür mek is te di ði ni ifa de eden Wright, "Zo run da kal ma sam kim li ði mi açýk la maz dým. Þöh ret is te mi yo rum. Pa ra is te mi yo rum. Be ni ken di ken di me bý ra - kýn ye ter" de di. Sa nal pa ra Bit co in ar týk dün ya ça pýn da ka bul gö ren bir öde me sis te mi. Dün ya da ki top lam Bit co in sa yý - sý ise 15,5 mil yon ci va rýn da. Dün ya da bir ilk: es ton ya 'sa nal pa ra bi ri mi ne' ge çi yor es ton ya, in ter net üze rin den iþ lem yapma yý sað la yan "est co int" adý ve ri len sa - nal pa ra bi ri mi uy gu la ma sý na ge çe ce ði ni açýk la dý. Dün ya nýn pek çok ül ke sin de üze rin de cid di ça lýþ ma lar ya pý lan "sa nal va lu ta (pa ra bi ri mi)" pro je sin de es ton ya na sýl ol du da bü yük eko no mi ler ara sýn - dan sýy rýl ma yý ba þar dý? Bu iþin sýr rý es - ton ya'nýn bir 'in ter net cum hu ri ye ti' ol - ma yo lun da at tý ðý cid di adým lar da aran ma lý. 'Sa nal va lu ta' üze rin den iþ lem - ler ya pý la bil me si nin en bü yük sa kýn ca sý iþ lem le rin kon trol dý þý na çý ka bil me ola sý - lý ðý. cid di ve kök lü ban ka la rýn ulu sal dö - viz ler le ku rum lar ara sýn da ki ge le nek sel iliþ ki ler le sü ren ve "Mer kez Ban ka la rý - nýn" da gü ven ce siy le de vam eden iþ lem - le ri, ko lay ta kip edi le bi li yor. es ton ya dý - þýn da ki ül ke ler ne den ce sa ret ede me di? Ýn ter net üze rin den sür me si dü þü nü len ve "sa nal dün ya nýn öz ne le ri nin" öde di ði 'sa nal va lu ta' ise, ta ki bi ve de net len me si zor bir or tam ya ra tý yor. Bu ne den le þim - di ye dek hiç bir ül ke sa nal va lu ta ya geç - me ye ce sa ret ede me miþ ti. es ton ya'da ise du rum fark lý. Ül ke de 3 yýl dýr "e-re si - dency" uy gu lu yor. Ya ni dün ya nýn fark lý ül ke le rin den in san la ra "di ji tal va tan daþ - lýk" ve ri yor. Baþ ka bir ül ke de ya þa sa bi - le, es ton ya'dan "di ji tal otu rum" alan in - san lar, es ton ya'ya adým bi le at ma dan þir ket ku ra bi li yor, ya da baþ ka fa ali yet - ler de bu lu na bi li yor. Bu du rum el bet te es ton ya dev le ti için de ya rar lý, çün kü her gi ri þim dev le te ver gi ödü yor. 'Di ji tal Va tan daþ lýk' için ku ru lan bu sis te min gü ven lik an la mýn da in san la rý ik na et ti ði dü þü nü lü yor. Þu an iti ba rýy la es ton ya'nýn 22 bin di ji tal va tan da þý var. es ton ya'da ki e-re si dency Di ji tal Kimlik Plat for mu'nun baþ ka ný Kas par Korjus, ilk etap ta sa nal pa ra bi ri mi est co int ile bu sis tem için de öde me le re baþ la na - ca ðý ný du yur du es ton ya'nýn di ji tal va - tan daþ la rý hem dev le te kar þý yü küm lü - lük le ri ni ve hem de sis tem için de bir bir le riy le ya pa cak la rý iþ lem le rin kar - þý lý ðý ný est co int ile öde ye cek ler. Öte yan dan, es ton ya'nýn he def le ri bü yük. Bir sü re son ra est co in'in nor mal ti ca ret - te de kul la ný la bi le ce ði ni dü þü nü yor lar. Yayın Kurulu Başkan: şaban Gülbahar Ömer Aksu, Yalçın Koçak faruk Sezgin Doğu Batı Araştırmaları enstitüsü Adına İmtiyaz Sahibi ve Sorumlu Yazıişleri Müdürü: Ömer Özkaya editörler: ece Güçer, Murat Yiğit, şamil can koşturup yorulma! Bir oraya bir buraya Aradığın kitaplar bir tık la kapında! BİRBİRİNDEN FARKLI TAM KİTAP ÇOK SATANLAR YENİ ÇIKANLAR İNDİRİMDEKİLER Türkiye nin yeni internet kitapçısı Kitap alışverişinin yeni adresi KİTAPÇISI.com HIZLI - UCUZ İNTERNET Dijital Göçebelik Sınırları kaldırıyor D i ji tal tek no lo ji in san la rın ya şa mı nı ve ça lış ma şe kil le ri ni de ğiş ti ri yor. Şim di ler de "di ji tal-gö çe be ler" ola rak ad lan dı rı lan kent ten ken te do la şan, ye ni yer ler gö - rür ken pa ra ka za nan lar var. Ame ri ka'nın Se si'nden Mi ke o'sul li van ba zı di ji tal gö çe be ler le ha yat tarz la rı nı ko nuş tu. Phil Pal len, los An ge les'ta ça lı şan bir mar ka sta - ra te jis ti, Pal len, bu ra da gi ri şim ci ler ve pro fes yo nel ler le ay nı ofi si pay la şı yor. Dün ya nın baş ka yer le rin de de baş ka la rı nın ofis le rin den ya rar la nı yor: "Bir kaç haf ta ön ce haf ta bo yun ca 41 sa at bir uçak tay dım, bir dün ya tu ru at tım, los An ge les'tan çı kıp, Av ru pa, or ta do ğu, As ya'ya git tim, son ra da los An ge les'a dön düm." Pal len, 50 ül ke de açık ça lış ma ala nı sağ la yan bir şir ke tin ofis le rin den ya rar la nı yor. Fanny Ve liz de işi ni yol da ya pan lar dan. Bir ak tris ve pro dük tör ola rak ken di işi ni yö - ne ten Ve liz, or tak bir ça lış ma ala nın da ça lı şı yor, di ğer film ya pım cı la rı na fi nans man bul ma la rı ve film le ri ni da ğıt ma la rı için yar dım edi yor: "Çe şit li lik ve eğ len ce dün ya sın - da tem sil edil me yen grup lar için se çe nek ler ya ra tıl ma sı işi ne odak la nı yo ruz." Şu an da ki pro je, bir Ame ri kan ai le si nin Mek si ka'yla bağ lan tı la rı nı or ta ya çı kar mak la il gi li: "Sos yal med ya ya pı yo ruz. Çok sa yı da kit le sel fon şir ket le ri var." Fanny işi ni ne re de yap ma sı ge re ki yor sa ora da ya pı yor. Ame ri ka'nın ya da Mek si - ka'nın çe şit li yer le rin de ça lı şı yor. Ame ri ka lı üre tim yö ne ti ci si ve bir baş ka di ji tal gö çe - be olan Char les Du, Tay van'dan Skype ara cı lı ğıy la ko nuş tu: "Müş te ri le riy le uzak tan ça lı şan he sap yö ne ti ci le ri ve pa zar la ma cı lar la ta nış tım.hem şi re lik fa kül te sin de bü tün ders le ri ni in ter net üze rin den ve ren pro fe sör ler gör düm." Skype üze rin den ko nu şan bir baş ka uz man da los An ge les ve new York da hil her yer - de sı nır la rın kalk tı ğı nı söy lü yor. Tek no lo ji uz ma ni John Ma eda, "Bu es nek lik, ki şi le rin ya ra tı - cı lık se vi ye si ni de ğiş ti ri yor. Ye rel ler kü re sel ler le mü ca de le de zor la nı yor, bu bi rin ci si. Ikin ci si new York'tan uzak ta ya şa yan bir ki şi, ge liş tir di ği ürü nü new York'ta, Pe kin'de ya da baş ka bir yer de he men sa ta bi li yor," şek lin de ko nu şu yor. John Ma eda, bir çok iş ko lun da coğ ra fi sı - nır la rın gi de rek öne mi ni kay bet ti ği ne, her ke sin önün de ye ni ufuk lar açıl dı ğı na ina nı yor. Stajyerler: Bilge c. Başarıcı, Nazlıcan Arıtık, Deniz Üzüm, Gizem General, caner Özden, Gizem Korkmaz, Abone Serv. Dir: Süheyla şengezer Yönetim Adresi: Doğu Batı Araştırmaları enstitüsü fatih Mah. Kızılay Sok. No:19-A Küçükçekmece - İstanbul Haber Merkezi: lmdturk@gmail.com Baskı: Dünya Süper Veb A.ş Yıl Mahallesi, Bağcılar İStANBul Yayın türü: Yaygın, Süreli Yıl: 9, Sayı: 101 Dağıtım: Dünya Süper Dağıtım A.ş. Baskı tarihi: 5 eylül 2017 Yurtiçi Yıllık Abonelik: 89 tl Yurtdışı tüm Ülkeler: 50 eu Abonelik İçin: suheyla@turqdiplo.com

27 turquie Diplomatique eylül Se zar yen do ğum lar da dün ya ge ne lin de önem li bir ar tış gö rü lü yor. Tür ki ye, ha li ha zır - da dün ya da en çok se zar yen ame li ya tı nın ya pıl dı ğı ül ke ko nu mun da. Dün ya Sağ lık Ör gü tü'ne gö re 1985 yı lın dan bu ya na ulus la ra ra sı tıp çev re le ri nin ka bul et ti ği ma kul se zar yen oran la rı yüz de 10 ile 15 ara sın da de ği şi yor. eko no mik Iş bir li ği ve kal kın ma Ör gü tü'ne üye 35 ül ke de se zar yen ame li yat la rı nın ora nı yüz de 28 do la yın da. Tür ki - ye'de ise be bek le rin yüz de 53'ü se zar yen ope ras yon la rıy la dün ya ya ge li yor. " Do ğum dan son ra ağır bir dep res yo na gir dim. lo hu sa dep res yo nu, post-par tum dep res yon... Se zar yen ol mak la be be ği me kö tü an ne lik mi yaptım kor ku su ya şa dım." Tek ço cuk an ne si Bur cu oğu zer 2,5 ya şın da ki kı zı nil'i nor mal do ğum la dün - ya ya ge tir mek is te miş an cak bu müm kün ol ma mış. Ha mi le li ği nin 36'ncı haf ta sın da ya pı lan kon trol de, be be ğin ra him de ye ter li su yu kal ma dı ğı gö rül müş. Bur cu oğu zer, aci len iki gün içe ri sin de se zar ye ne alın mış. Do ğum dan son ra ki ilk bir yı lı nın lo hu sa dep res yo nu ne de niy le çok zor geç ti ği ni söy lü yor: "nor mal do ğum yap mış ka dın lar, do ğum dan he - men son ra be bek le ri ni ku cak la rı na al dık la rın dan, o do ğum anın da on la rın var lı ğı nı, ge liş le ri ni his set tik le - rin den bah set ti ler. "'Ben ken di me ba ka ma dım o yüzden mi se zar yen ol dum? Ba ğı mı ku ra ma dım mı? Ço - cu ğu mun ba ğı şık lı ğı nı sağ la ya ma dım mı?' Bu gi bi so ru lar sor dum hep. "Sü rek li ço cu ğum has ta ola cak kor ku su ya şa dım. Hat ta ilk 3-4 ay be be ğim le ka la ba - lık yer le re bi le gi de me dim, çün kü ba ğı şık lık sis te mi se zar yen den ötü rü ye ter li de ğil di ye kor ku yor dum. "Bu dep res yon be ni ilk bir yıl çok et ki le di. An cak aşa bil di ği mi söy le ye bi li rim." Se zar yen do ğum lar da dün ya ge ne lin de önem li bir ar tış gö rü lü yor. An cak Tür ki ye, ha li ha zır da dün ya da en çok se zar yen ame li ya tı nın ya pıl dı ğı ül ke ko nu - mun da. Dün ya Sağ lık Ör gü tü'ne gö re 1985 yı lın dan bu ya na ulus la ra ra sı tıp çev re le ri nin ka bul et ti ği ma - kul se zar yen oran la rı yüz de 10 ile 15 ara sın da de ği - şi yor. eko no mik Iş bir li ği ve kal kın ma Ör gü tü'ne üye 35 ül ke de se zar yen ame li yat la rı nın ora nı yüz de 28 do la yın da. Tür ki ye'de ise be bek le rin yüz de 53'ü se - zar yen ope ras yon la rıy la dün ya ya ge li yor. Se zar yen ora nın da ki ar tı şın ne den le ri Tıp çev re le ri ne gö re, se zar yen oran la rı nın ar tı şın - da et ki li olan bir kaç et men var: Ilk do ğu mu nu ya pa - cak ge be ka dın yaş la rın da ki ar tış, Tüp be bek yön te mi so nu cu ço ğul ge be lik, He kim le rin yan lış te da vi suç la - ma sıy la kar şı laş ma sı, Se zar yen le do ğum tak vi mi nin ön gö rü le bi lir li ği, Ba zı ka dın la rın ki şi sel ne den ler le se - zar ye ne sı cak bak ma sı. ka dın Do ğum Uz ma nı Dr. Ay şe Ay toz, Tür ki ye'de se zar yen ame li yat la rı nın tercih edil me sin de de ay nı ne den le rin rol oy na dı ğı nı söy lü yor. Dr. Ay toz, "eğer has ta nın nor mal do ğum yap mak açı sın dan her han gi bir kon tren di kas yo nu yok sa, ör ne ğin ço ğul ge be lik de ğil se, be bek ma kat ge li şi de ğil se ya da be bek te bir anor mal lik yok sa, be - bek stres al tın da de ğil se biz ge be le rin nor mal yol la Bu ve ri ler Wash burn'ün te ori si ni so run lu kı lı yor. Bir di ğer so ru ise in sa nın iki ayak üze rin de yü rü me si nin ne den le ğen ke mi ğin de ve do ğum ka na lın da so ru na yol aç mak zo run da kal ma sı, bu so ru nun ne den ev - rim sü re cin de gi de ri le me miş ol ma sı. ka dı nın ener ji so ru nu ka na da'da ki Vic to ria Üni ver si te si'nden He len kur ki dar le ğen ke mi ği nin da ha et kin yü rü me sağ la - dı ğı te zi nin doğ ru ol ma dı ğı nı söy lü yor. Ay rı ca eğer ka dın la rın le ğen ke mi ği yü rü mek için dar, do ğum için ge niş ol ma gi bi bir aç maz la kar şı kar şı ya ise do - ğum ka na lı nın bir stan dar dı tut tur muş ol ma sı, ka - dın dan ka dı na faz la de ğiş mi yor ol ma sı ge re kir di. Duns worth bu bil me ce de ener ji nin önem li bir fak tör ol du ğu nu söy lü yor. Ge be li ğin özel lik le son haf ta la rın da ka dın me ta bo lik ola rak da çok yo ru lur ve bü yü yen fe tüs tüm ener ji si ni tü ke tir ha le ge lir. Bu ne den le ge be li ğin bir aşa ma da so na er me si ge re kir. Duns worth'a gö re, do ğu mun 39 haf ta da ger çek leş - me si nin ne de ni bey ni faz la bü yü me den be be ğin do - ğum ka na lın dan da ha ko lay çık ma sı nı sağ la mak için de ğil, ka dı nın ener ji sı nı rı na gel miş ol ma sın dan dır. ev rim yo luy la le ğen ke mi ği ve do ğum ka na lı ge niş le - ye bi lir di, ama bu na ih ti yaç yok tu. kur ki de bu gö rü şü pay la şı yor ve do ğum ka na lı nın ço ğu du rum da ye te rin ce ge niş ol du ğu nu söy lü yor. Fa kat yi ne de her gün do ğu ma bağ lı 830 ka dın ölü - mü ve ka dın la rın yüz de 40'ın da do ğum ne den li cid di de ği şi me ne den olan in cin me ve ya ra lan ma lar ka dın - la rın so yu nu sür dür mek için bü yük bir be del öde di - ği ni gös te ri yor. Wells bu so ru nun uzun va de de bu ka dar ağır ol ma dı ğı nı, in san ev ri mi nin da ha ön ce ki aşa ma la rın da do ğu mun da ha ko lay ol du ğu nu dü şü - nü yor. Çok es ki dö nem ler den kal ma le ğen ke mi ği fo sil le ri ve be bek ka fa ta sı bul mak zor ol sa da ve ri ler in sa nın ata la rı Ho mo erec tus ve ne an der tal ler de do ğu mun da ha ko lay ol du ğu nu gös te ri yor. Ta rım la baş la yan so run Wells, ta rım la bir lik te in san da mey da na ge len ba zı ya - pı sal de ği şim le rin do ğu mu zor laş tır mış ola bi le ce ği ka nı - sın da. Ta rı ma ge çi len ilk dö nem le re ait in san is ke let le ri - nin av cı lık ve top la yı cı lık dö ne min de ki le re kı yas la da ha kı sa ol du ğu, bu nun pro te in ağır lık lı di yet ten kar bon hid rat ağır lık lı di ye te ge çi şin so nu cu ola bi le ce ği tah min edi li yor. Da ha kı sa boy lu ka dın lar da le ğen ke mi ği de da ha dar ve do ğum da ha zor dur. Ay rı ca kar bon hid rat yük lü di yet fe tü sün de da ha bü yük ve şiş man ol ma - sı na, böy le ce do ğu mun zor laş ma sı na ne den ol muş - tur. Bü tün bu fak tör ler so nu cun da mil yon lar ca yıl da ha ko lay olan do ğum lar 10 bin yıl ön ce ta rı ma ge - çil me siy le zor laş mış ola bi lir. Is ta tis tik ler, do ğu ma bağ lı ka dın ölüm le ri nin azal - tıl ma sın da bes len me nin önem li bir et ken ola bi le ce - ği ni gös te ri yor. Fa kat bu ko nu da ki araş tır ma lar de - vam edi yor. Ör ne ğin Avus tur ya kon rad lo renz ev rim Araş tır ma la rı ens ti tü sü'nden Bar ba ra Fisc her 2015'te yap tı ğı araş tır ma lar da ka dın la rın ka fa bü yük - lü ğü ile le ğen ke mi ği ge niş li ği ara sın da doğ ru bir oran tı ol du ğu nu ve bu nun ge ne tik bağ lan tı lı ol du ğu - nu gör dü. Ay rı ca bu ke mik le rin ge niş li ği ka dı nın ge li - şi mi nin fark lı aşa ma la rın da de ği şim gös te ri yor, en do ğur gan ol du ğu yaş lar da ge niş li yor, 40 ya şın dan son ra ise me na po za ha zır lık ola rak da ra lı yor du. Se zar yen et ki si mi? Bi lim in san la rı bu nu "ge li şim sel obs tet rik aç maz" ola rak ad lan dı rı yor. Fisc her'in Ara lık 2016'da ya yım - la dı ğı baş ka bir araş tır ma nın so nuç la rı da ol duk ça yan kı bul du. Da ha ön ce ki araş tır ma lar da bü yük be - bek le rin ya şam şan sı nın da ha yük sek ol du ğu, do ğum bü yük lü ğü nün ise ka lıt sal ol du ğu söy le ni yor du. Bu şe kil de in san fe tü sü le ğen ke mi ği ni de faz la zor la ma - ya cak tarz da, ak si hal de do ğum sı ra sın da ölüm söz ko nu su ola bi lir, mak si mum bü yük lü ğe ulaş ma ga ye si ta şı yor du. An cak ar tık bir çok be bek se zar yen yo luy - la do ğu yor. Böy le ce bü yük bir fe tü sün bi le ya şam şan sı olu yor. Se zar yen yön te mi nin yay gın ol du ğu top lum lar da da ha bü yük be bek sa hi bi ol ma şek lin de bir ev rim söz ko nu su ola bi lir. Şim di lik bu ka nıt lan - mış bir te ori den zi ya de bir dü şün ce ola rak or ta ya atıl mış du rum da. Do ğu mun ev ril me sin den bu ya na be bek le rin bü yük lü ğü bir de re ce ye ka dar do ğum ka - na lı nın bü yük lü ğü ile sı nır lı ol muş tur. Ama bel ki de ba zı be bek ler için bu ar tık söz ko nu su de ğil. do ğur ma la rı nı ter cih edi yo ruz," di ye ko nu şu yor. An cak Tür ki ye'de se zar yen oran la rı özel has ta ne - ler de dev let has ta ne le ri ne gö re çok da ha yük sek. Sağ lık Ba kan lı ğı'nın ve ri le ri ne gö re, 2016'da ka mu has ta ne le rin de yüz de 38,2 ora nın da se zar yen ame li - ya tı gö rü lür ken, özel has ta ne ler de bu oran yüz de 70,5 do la yın da sey re di yor. 'Se zar yen le do ğum yap tır dı ğı mız da da ha çok ka zan mı yo ruz' Pe ki bu fark ta mad di ge rek çe ler rol oy nu yor olabi lir mi? Özel has ta ne le rin ya da kli nik le rin fi nan sal ne den ler le nor mal do ğu ma kı yas la da ha pa ha lı olan se zar yen le do ğu mu teş vik et me si söz ko nu su mu? Dr. Ay şe Ay toz, ka dın do ğum uz man la rı ola rak yaptık la rı ope ras yon lar da ken di le ri açı sın dan mad di bir fark ol ma dı ğı nı söy lü yor: "Biz se zar yen le do ğum yap tır dı ğı mız da da ha çok ka zan mı yo ruz. Özel has ta - ne ler ta bii ki se zar yen le do ğum ya pıl dı ğı tak dir de da ha çok ka za nı yor ola bi lir ler. "Fa kat dok tor la rın üze rin de böy le bir bas kı kur ma nın o ka dar ko lay ol - ma dı ğı nı dü şü nü yo rum. Dok tor la rın da bu bas kıy la ha re ket et tik le ri ni dü şün mü yo rum." er do ğan 'Ci na yet iş le ni yor' de miş ti Tür ki ye'de hü kü met se zar yen oran la rı nı dü şür - mek için ça lış ma lar ya pı yor. 2012'de ka bul edi len bir ya sa ya gö re sa de ce "tıb bi ge rek li lik ol ma sı ha lin de" se zar yen yap tı rıl ma sı ön gö rü lü yor. Cum hur baş ka nı Re cep Tay yip er do ğan'ın eşi emi ne er do ğan, bu ko - nu da sık sık sem poz yum la ra ka tı lı yor, ko nuş ma lar ya pı yor. Son ola rak on gün ön ce "Se zar yen oran la - rı nın Azal tıl ma sın da et ki li Yön tem ler" ko nu lu sempoz yu ma ka tı lan emi ne er do ğan, "Ül ke miz de ki yüz - de 53 se zar yen ora nı nı, Fran sa'da ki yüz de 20, Hol lan da'da ki yüz de 15'ler se vi ye si ne in dir mek için bü yük bir se fer ber lik baş lat ma lı yız," de miş ti. Cum - hur baş ka nı er do gan ise 2013'te yap tı ğı bir ko nuş ma - da se zar yen le ci na yet iş len di ği ni sa vun muş tu. 'Ci na yet, bi raz hak sız bir yo rum' Dr. Ay şe Ay toz, "Ci na yet, bi zim yap tı ğı mız iş le yan ya na du ra cak bir ke li me de ğil. Biz bu ra da bir ha - yat or ta ya çı kar ma ya ça lı şı yo ruz, ci na yet bi raz haksız bir yo rum di ye dü şü nü yo rum," di yor ve söz le ri ni şöy le sür dü rü yor: "Ta bii hiç bir en di kas yon yok ken nor mal do ğu ra bi le - cek bir ka dı na se zar yen yap mak ve bu has ta yı ame li yat komp li kas yon la rı na açık bı rak mak doğ ru bir şey ol ma - ya bi lir. Ama bir yö ne tim ola rak bu nu ön le me nin yol la - rı var dır. Bu yol lar ter cih edil me li. "eğer has ta mız normal do ğum yap mak tan kor ku yor sa, dok tor ola rak ben ne ya pa bi li rim? nor mal do ğu mun o ka dar zor ol ma dı - ğı nı, ken di si ne yar dım cı ola ca ğı mı, ebe nin sü rek li ya - nın da ola ca ğı nı söy le ye bi li rim. "Ama yi ne de se zar yen ol mak ta ıs rar eder se, has ta nın bu gö rü şü nü ka bul et - mek zo run da yım." Ço cuk par kın da nil sa lın cak ta bir aşa ğı bir yu ka rı sal la nı yor. An ne si, nil'in çok sağ lık lı bir ço cuk luk ge - çir di ği ni söy lü yor. Bur cu oğu zer, "Do ğum dan son ra kor ku la rım ol muş tu. Se zar yen den son ra ço cu ğu mun ba ğı şık lık sis te mi dü şük ola bi lir mi, has ta lık lar ya şa ya - bi lir mi di ye. Fa kat şans lı yız ki, hiç bir has ta lık ya şa ma - dık. kor ku la rım yer siz miş," di yor. Bu na kar şın ha la se zar yen le do ğum yap mış ol du ğu için piş man lık duydu ğu nu ifa de edi yor: "Ben se zar ye ni ken dim için hiç - bir za man bir se çim ola rak gö re me dim, ama bir zo - run lu luk ola rak kar şı ma çık tı ne ya zık ki. An ne lik de ni len de ne yi mi bel ki de da ha net ya şa ya bil mek için na tü rel do ğum yap mak da ha iyi ola cak tır di ye dü şü - nü yo rum. Ama ta bii bu her ke sin ken di se çi mi." Do ğum ne den bu ka dar acı lı ve risk li? In san da do ğu mun di ğer me me li le re kı yas la bu ka - dar acı lı ve risk li ol ma sı nın ne de ni iki ayak üze rin de yü rü me si ne bağ la nı yor; ama tüm hi ka ye bun dan iba - ret de ğil. Do ğum uzun ve zor lu bir sü reç tir; ölüm le de so nuç la na bi lir. Dün ya Sağ lık Ör gü tü ra kam la rı na gö re, ge be lik ve do ğu ma bağ lı so run lar ne de niy le her gün 830 ka dın ölü yor. Üs te lik bu sa yı 1990 ra - kam la rı nın yüz de 44 azal mış ha li. lon dra'da ki UCl Üni ver si te si'nden Jo nat han Wells bu ra kam la rın kor kunç ol du ğu nu ve "me me li - ler de nes li ni sür dür mek için bu ka dar bü yük be del öde yen pek az can lı ol du ğu nu" söy lü yor. Pe ki ne den in san lar da do ğum bu ka dar risk li? Bu ölüm le ri azaltmak için ne ler ya pı la bi lir? In san da do ğum so ru nu üze rin de araş tır ma lar 20. yüz yıl or ta la rın da baş la dı. Ön ce le ri so run, in sa nın ev rim sü re cin de ki ilk ata la rı de ne bi le cek ho mi nin le re bağ la nı yor du. en es ki ho - mi nin fo si li ye di mil yon yıl ön ce si ne ait. Bun la rın in - san la çok az or tak özel li ği var dı, ama bu aşa ma da bi - le ayak la rı üze ri ne kalk mış ve dik yü rü yor lar dı. Dik yü rü me nin ge tir di ği dö nü şüm Bu şe kil de et kin yü rü mek için ho mi nin is ke le ti nin ye ni bir bi çim al ma sı ge re ki yor du ve bu du rum le - ğen ke mi ği ni de et ki le di. Bir çok pri mat açı sın dan le - ğen ke mi ği da ha düz dür. Ho mi nin ler de ise fark lı laş - mış, kal ça lar da ral mış ve do ğum ka na lı ya mul muş tur. Ya ni ho mi nin be bek le rin de do ğum ka na lın dan do ğar ken eği lip bü kül me le ri ge rek miş, do ğum es ki sin den da ha zor ha le gel miş tir. Son ra so - run lar da ha da bü yü dü. Iki mil yon yıl ka dar ön ce ho - mi nin ata la rı mız ye ni den de ği şim ge çir di. Da ha uzun göv de, kı sa lan kol lar ve da ha bü yük be yin le in sa na da ha faz la ben ze me ye baş la dı. Bey nin bü yü me si, ama ay nı za man da da ha ra hat yü rü mek için le ğen ke mi ği - nin şe kil de ğiş tir me si ve do ğum ka na lı nın da ral mış ol ma sı do ğu mu da ha acı lı ve risk li ha le ge tir di. Ge li şi mi ni ta mam la ma dan doğ mak 1960'da an tro po log Sher wo od Wash burn bu du - ru ma obs tet rik (ge be lik le il gi li) aç maz adı ver di. In - san da ki do ğum so ru nu bu şe kil de açık la nır ol du. Fa - kat son yıl lar da Wells de da hil ol mak üze re ba zı la rı bu açık la ma yı ye ter li bul mu yor ve do ğum so ru nun - da baş ka fak tör le rin de et ki si ol du ğu na ina nı yor. Wash burn'un te ori si ne gö re obs tet rik aç maz be - be ğin ge li şi mi ni ta mam la ma dan doğ ma sı yo luy la çö - zü lü yor du. Iki mil yon yıl ön ce in san bey ni bü yü me ye baş la mış ve bu na bir çö züm bu lun muş tu: Ge be lik sü - re si ni kı salt mak. Böy le ce in san yav ru su ge li şi mi ni ta - mam la ma dan do ğu yor, ama do ğum da ki zor luk azal mış olu yor du. Di ğer pri mat lar ise da ha uzun bir ge be lik le ge li şi mi ni ta mam la mış yav ru lar do ğu ru yor du. Fa kat Rho de Is land Üni ver si te si'nden Holly Duns - worth'a gö re bu de ğer len dir me doğ ru de ğil. "ol ma - sı ge re ken den da ha bü yük be bek ve da ha uzun bir ge be lik söz ko nu su" di yor. In san da ço ğu ha mi le lik haf ta sü rer. Şem pan ze de ise bu sü re 32, go ril ve oran gu tan da 37 haf ta dır. Vü cut bü yük lü ğü fak tö - rü göz önü ne alın dı ğın da bi le in san da ge be lik 37 gün da ha uzun dur ve da ha bü yük be yin li yav ru do ğu rur. GelişiMiNi tamamlamadan DoğMAK Türkiye Sezaryende Dünya Birincisi! B B C Domuzdan İnsana organ Nakline Doğru A me ri kan bi lim in san la rý, do muz dan in sa na or gan nak lin de önem li en gel ler den bi ri ni aþ - ma yý ba þar dý. Do muz DNA'sýn da in sa ný en - fek te eden 25 ret ro vi rü sü bu lun dur ma yan do muz yav ru la rý klon lan dý. or gan nak li söz ko nu su ol du - ðun da, do mu zun ge ne tik ko dun da yer alan ve in san do ku la rý ný en fek te eden 25 en do jen ret ro vi rüs bü yük so run teþ kil edi yor. Ame ri kan bi lim in san la rý, do - muz dan in sa na or gan nak lin de so run ya ra tan bu 25 vi rü sü te miz le me yi ba þar dý. Sci en ce der gi sin de ya - yýn la nan bir araþ týr ma ya gö re, Mas sac hu setts mer - kez li ege ne sis ad lý fir ma dan bi lim in san la rý gen de - ðiþ tir me tek no lo ji siy le bu ret ro vi rüs le ri içer me yen bir do muz yav ru la rý klon la dý. Araþ týr ma cý la ra gö re, bu ba þa rý, in san la rýn do muz ret ro vi rü süy le en fek te ol ma ris ki bu lun mak sý zýn, do muz dan in sa na or gan nak li nin yo lu nu aç ma da yar dým cý ola bi lir. An cak yi - ne de ba zý zor luk lar bu lu nu yor. or gan bü yük lü ðü ben zer or gan nak lin den baþ ka te da vi im ka ný bu lun ma - yan ra hat sýz lýk lar da do muz dan or gan nak li önem li bir fýr sat ola rak gö rü lü yor. or gan trans fe rin de ye te - rin ce in san or ga ný bu lu na ma ma sý, araþ týr ma cý la rý hay van lar üze rin de de ney le re yö nelt miþ ti. Do muz - lar or gan bü yük lük le ri in sa nýn ki ne ben zer ol du ðu için önem li bir or gan kay na ðý ola rak gö rü lü yor. Bi - lim in san la rý özel lik le do muz lar dan kalp, böb rek, ka ra ci ðer ve ak ci ðer trans fe ri ne odak la ný yor. uni ted Net work for or gan Sha ring ad lý ku ru lu þun ve ri le ri - ne gö re, ABD'de her gün or ta la ma 20 in san or gan nak li bek ler ken ha ya tý ný kay be di yor. Mas sac hu setts mer kez li ege ne sis ad lý fir ma dan araþ týr ma cý lar yap týk la rý bu son ça lýþ ma da, crispr ya ni bir çe þit mo le kü ler ma kas ola rak iþ lev gö ren ve gen de ki is ten me yen bö lüm le ri ke sen tek no lo ji den ya rar lan dý. Bi lim in san la rý, so run lu ret ro vi rüs le ri içer me yen do muz gen le ri ya rat tý ve da ha son ra do - muz em bri yo su oluþ tur mak için klon la ma tek ni ði ni kul lan dý. em bri yo lar nor mal do muz la ra ak ta rýl dý ve an ne do muz lar da ha son ra klon lan mýþ yav ru la rý dün ya ya ge tir di. ret ro vi rüs süz dün ya ya ge len klonlar uzun sü re li et ki le ri gör mek için göz lem al tý na tu - tu la cak. ege ne sis ku ru cu la rýn dan lu han Yang, "Bu araþ týr ma tür ler ara sý vi rüs ak ta rý mýn da ki gü ven lik en di þe le ri açý sýn dan önem li bir iler le me teþ kil edi - yor" de di. ege ne sis bi lim in san la rý þu an da, or gan nak li ya pýl dý ðýn da, in san has ta la rýn ba ðý þýk lýk sis te - mi nin red det me ye ce ði do muz or gan la rý oluþ tur ma ko nu sun da ça lý þý yor. (dwelle.de, 12 Ağustos 2017)

28 28 eylül 2017 turquie Diplomatique robotlarla Savaş Düşündüğümüzden Daha mı Yakın Ro bot la rýn dün ya yý ele ge çir me ih ti ma lin den kork ma ya baþ la ma lý mý yýz? Fa ce bo ok'un kul lan dý ðý ya pay ze ka la rýn ken di di li ni ge liþ tir di ði ha ber le ri dün ya nýn he men her ye rin de ba sýn or gan la rýn da ken di ne yer bul du. Pe ki, ma ki ne le rin dün ya nýn so nu nu ge ti re ce ði ni dü þü nüp pa ni ði ne ka pýl ma lý ve bu na kar þý ha zýr lýk la ra baþ la ma lý mý yýz? D ün ya nýn ön de ge len 100 ro bot uz ma ný, Birleþ miþ Mil let ler'e (BM) bir mek tup ya za rak öl dür me ye te ne ði olan ro bot la rýn ge liþ ti ril - me si nin ve kul la nýl ma sý nýn ya sak lan ma sý ný ta lep et - ti ve bu ro bot la rýn ye ni bir si lah lan ma ya rý þý çý ka ra - bi le ce ði ko nu sun da uyar dý. Pe ki bu kor ku lar ne ka dar ger çek çi?ta ma mý in san sýz tank lar dan olu þan bir as ke ri bir lik; ka la ba lýk için de is yan çý ka ra ný tes pit eden in san sýz ha va araç la rý; bi zim gi bi öð re ne bi len, bil gi sa yar la ya ra tý lan "be yin ler" ta ra fýn dan kon trol edi len si lah lar... Bun la rýn ta ma mý, si lah sa na yin de kul la ný lan 'akýl lý tek no lo ji' ürün le ri ara sýn da yer alý - yor. Bir çok ki þi ye gö re, bu ge liþ me ler, sa vaþ ala nýn - da ye ni bir dev ri min baþ la dý ðý an la mý na ge li yor. Avus tral ya'da ki New So uth Wa les Üni ver si te - si'nden öð re tim üye le rin den, ya pay ze ka uz ma ný Prof. Dr. toby Walsh, "Sa vaþ ala ný olan ha va, de - niz, de niz al tý ve ka ra gi bi her alan da, dün ya ça pýn - da or du lar ar týk ken di ba þý na sa va þa bi len si lah la rý ný ser gi li yor" di yor. Öl dür me gü cü bu lu nan ma ki ne le - re kar þý çý kan la ra uy ku suz ge ce ler ge çir ten ye ni lik - ler den bi ri Ka lash ni kov þir ke ti nin ge liþ tir di ði ye ni bir ta ar ruz mo dü lü. Bu, 7,62 mm ma ki ne li tü fek ile bil gi sa yar sis te mi ne bað lý bir ka me ra dan olu þan ve üre ti ci le ri - nin söy le di ði ne gö re bir in sa nýn kon tro lü ol mak sý zýn ken di he - def le ri ni be lir le ye bi len bir si lah bu. Þir ket, BBc'nin rö por taj ta lep le ri ne ya nýt ver me di, an cak rus ya'nýn res mi ha ber ajan sý tass'a gö re, bu sis tem, "he def le - ri be lir le mek ve vur ma ka ra rý ný ala bil mek için si nir aðý tek no lo ji le ri" kul la ný yor. Be lir li ih ti mal ler da hi - lin de ça lý þan ve ön ce den prog ram lan mýþ gö rev le ri ye ri ne ge ti re bi len ge le nek sel bil gi sa yar la rýn ak si ne, si nir aðý da ha ön ce ki tec rü be le rin den öð re ne rek, da - ha ön ce den kar þý laþ ma dý ðý du rum la ra adap te ola bi - le cek þe kil de di zayn edi li yor. Pek çok in sa ný en di þe - len di ren de bu ken di ka rar la rý ný ver me ye te ne ði. Sa vun ma sa na yin de uz man laþ mýþ olan ul tra elec tro nics þir ke tin de baþ tek no lo ji uz ma ný An drew Nan son, "eðer si lah lar ya pay si nir að la rý ve ile ri dü zey ya pay ze ka kul la ný yor lar sa, o za man sal dý rý ka ra rý ný ne ye gö re al dýk la rý ný öð re ne me ye bi li riz ve bu çok teh li ke li" di yor. oto ma tik sa vun ma sis tem - m a r k S ı m t h - B B C le ri, ha li ha zýr da bir teh di din þek li, bo yu tu, hý zý ve gü zer ga hý gi bi özel lik le ri ni ana liz ede rek, ka rar ala bi li - yor ve in san lar dan da - ha hýz lý bir þe kil de uy gun kar þý lý ðý ve re bi li yor. Pe ki bu tür sis tem ler da ha ön ce kar þý laþ ma dýk la rý bir teh - dit le kar þý la þýr lar ve yi ne de on la ra ka rar ver me yet - ki si ta ný nýr sa ne olur? Böy le bir du rum da ya pý la cak ha ta lar, ma sum si vil le rin ha ya tý ný kay bet me si, as ke - ri ol ma yan he def le rin vu rul ma sý ve dost ate þi gi bi çok cid di so nuç la rý da be ra be rin de ge ti re bi lir. Za ten uz man lar da as lýn da ya pay ze ka nýn çok ze - ki ol ma ya baþ la yýp ter mi na tör film le rin de ki Skynet sü per bil gi sa yar sis te mi gi bi dün ya yý ele ge çi re ce - ðin den de ðil, çok ap tal ol ma sýn dan kor ku yor. Shef - fi eld Üni ver si te si'nden ya pay ze ka ve ro bot tek no - lo ji si pro fe sö rü No el Shar key, "Þim di ki so run lar sü per ze ki ro bot lar la de ðil, de tay la rý bel li kur gu lar ha ri cin de si vil he def ler le as ke ri he def ler ara sýn da ay rým ya pa ma yan ap tal olan lar la" di yor. Bu en di þe - le re rað men, Ka lash ni kov'un son ürün le ri rus ya'da de ne nen tek oto nom ve ya rý-oto nom si lah lar de ðil. Ýn san sýz bir ka ra harp ara cý olan uran-9, ma ki ne - li tü fe ðe ile 30 mm'lik ha van to pu na sa hip. 10 ki lo - met re ye va ran uzak lýk lar dan kon trol edi le bi li yor. Plat form-m sa vaþ ro bot la rý aþý rý sý cak ve so ðuk lar - da ça lýþ ma ka bi li ye ti ne sa hip. Ar ma ta t-14 'sü per tan ký'ný di zayn eden An drei ter li kov, bu tan kýn harp ala nýn da tam oto nom tank la rýn yo lu nu aça ca - ðý ný söy lü yor. ural va gon za vod isim li üre ti ci fir ma da BBc'nin rö por taj ta le bi ne ya nýt ver me di, an cak 'Ka til ro bot la rý Dur du run Kam pan ya sý'ndan Pro fe - sör Shar key, po tan si ye li nin far kýn da."t-14 Ba tý'dan yýl lar yý lý ön de ve Av ru pa ký ta sý nýn sý ný rýn da bin ler - ce oto nom t-14'ün bu lun ma sý fik ri da ya nýl maz" di - yor. Ve bu tür si lah la rý üre ten sa de ce rus lar de ðil. Ge çen yaz, ABD Sa vun ma Ba kan lý ðý Ge liþ miþ Araþ týr ma Pro je le ri Ku ru mu (Dar pa), gö zet le me ama cýy la kul la ný la ný sý ra dan bir in san sýz ha va ara - cý na, ge liþ miþ ya pay ze ka yük le di ve Mas sac hu - setts'ta ya pý lan test te or ta Do ðu'da bir kö yün bi re - bir kop ya sý üze rin de uçuþ ya pý la rak, si vil le rin ara sýn da si lah lý mi li tan lar tes pit edil di. Sam sung'un oto nom ola rak ateþ et me do na ný mý - na sa hip SGr-A1 ad lý sa bit si la hý Ko re ta raf sýz Böl ge si'nin Gü ney Ko re kýs mý sý ný rý na ko nuþ lan dý - rýl dý. Ýn gil te re'nin ne re dey se red Ar rows (Kýr mý zý ok) je ti bü yük lü ðün de ki in san sýz ha va ara cý ta ra - nis, BAe Systems þir ke ti ta ra fýn dan ge liþ ti ril di. BAe ara cýn çok sa yý da si la hý uzun me sa fe ye ta þý - ya bi le cek þe kil de di zayn edil di ði ni ve tam oto nom 'un sur lar' ba rýn dý ra ca ðý ný söy lü yor. ABD'nin Sea Hun ter oto nom sa vaþ ge mi le ri tek bir mü ret te bat üye si ol ma dan de niz de uzun sü re ler kal mak için üre - til di, hat ta li ma na gi riþ ve li man dan çý ký þýn da da ken di ken di ne reh ber lik edi yor. Phan tom Works, Nort hrop Grum man, rayt he on, BAe Systems, lock he ed Mar tin ve Ge ne ral Dyna mics'in de ara la - rýn da bu lun du ðu, Ba tý lý si lah üre ti ci le ri, BBc'nin rö - por taj ta le bi ni red det ti. Bu nu bi le bu ala nýn tar týþ ma lý ta ra fý nýn bir gös ter ge si ola rak al gý la mak müm kün. oto nom as ke ri tek no lo ji sa de ce in san la rýn yü rüt tü - ðü as ke ri ope ras yon la rý des tek le mek için kul la ný la bi lir mi? Da nýþ man lýk þir ke ti Pri ce wa ter ho use co opers'ta sa vun ma bö lü mü nün ba þý ro land Son nen berg, sa vaþ si mü las yo nu, lo jis tik, teh dit ana li zi ve ofis gö rev le ri - nin da ha ale la de an cak ay ný de re ce de öne me sa hip iþ - ler ol du ðu nu ve ro bot lar ile ya pay ze ka nýn ye ri ne ge ti - re bi le ce ði ni söy lü yor. "Ya pay ze ka ger çek dün ya ya et ki li bir þe kil de uy gu la na bil dik le ri öl çü de fay da lý lar ve an cak þir ket ler, tü ke ti ci ler ve halk lar tek no lo ji ye gü ve nir ler se ve so rum lu luk sa hi bi þe kil de dav ra nýr lar - sa ge niþ çap ta kul la ný la bi lir ler" di yor. Ba zý la rý oto nom si lah la rýn in san ka yýp la rý ný azal - ta bi le ce ði gö rü þün de. An cak Sa vun ma ve Gü ven lik Ça lýþ ma la rý için ro yal uni ted Ser vi ces ens ti tü - sü'nden ký dem li araþ týr ma cý eli za beth qu in ta na ay - ný fi kir de de ðil: "ro bo tik sis tem ler ko nuþ lan dýr mak si ya set çi ler için da ha çe ki ci ola bi lir çün kü da ha az as ker ha ya tý ný kay be de cek. "Ba na so ra cak olur sa nýz sa vaþ in sa ni ol ma yan bir ak ti vi te ve eðer baþ ka bir ül ke ye ya da gru ba uzak tan sa vaþ baþ la týr sa nýz, si ze ül ke niz de za rar ver me nin bir yo lu nu bu la cak lar çün - kü an cak bu þe kil de mi sil le me ya pa bi lir ler." oto nom si lah sis tem le ri nin ül ke içi te rör fa ali yet le ri ve si ber sa va þý ar týr ma ih ti ma li, bel ki bu ye ni tek no lo - ji ye da ha dik kat li yak laþ ma nýn bir baþ ka ne de ni dir. ABD mer kez li bi yo tek no lo ji þir ke tin den pat la yý cý ko ku su alan bil gi sa yar Bu arada Mer ke zi ABD'de bu lu nan bi yo tek no lo ji þir ke ti Ko ni ku'nun ku ru cu su Ni jer ya lý os hi Aga bi, fa re nö ron la rýy la ça lý þan bir bil gi sa yar ge liþ tir dik le - ri ni açýk la dý. tan zan ya'da dü zen le nen ted Kü re sel Kon fe ran sý'nda ye ni bu lu þu nu açýk la yan Aga bi, ge - liþ tir dik le ri sis te min pat la yý cý la rýn ko ku su nu ta ný ma - ya prog ram lan dý ðý ný ve mev cut ha va li ma ný gü ven li - ði nin ye ri ne kul la ný la bi le ce ði ni söy le di. "Ko ni ku Ko re" is mi ve ri len mo dem bü yük lü ðün de ki ci ha zýn ge le cek te ro bot la rýn bey ni ne te mel oluþ tur ma sý ön - gö rü lü yor. Go og le ve Mic ro soft gi bi bü yük tek no lo ji fir ma la rý in san bey ni ni ör nek alan ya pay ze ka üret m- e ye ça lý þý yor. Bil gi sa yar lar kar ma þýk ma te ma tik sel denk lem ler de in san lar dan çok da ha ile ri, an cak in san bey ni pek çok bi liþ sel fonk si yon da çok da ha iyi. Ör - ne ðin bir bil gi sa ya ra ko ku la rý ta ný ma yý öð ret mek mu az zam bir güç ve ener ji ge rek ti ri yor. 'Bi yo lo ji tek no lo ji dir' os hi Aga bi ise bi yo lo ji yi ge ri çe vi re rek si li kon baz lý bir iþ lem ci nin har ca ya ca ðý gü cün çok kü çük bir bö lü müy le bu nu ya pa bi le cek le ri ni söy le di, "Bi - yo lo ji tek no lo ji dir. De rin að la rýn hep si bey ni tak lit edi yor" de di. Ko ni ku'yu bir yýl ka dar ön ce 1 mil yon do la ra ku ran Aga bi, þir ke tin bu gün gü ven lik en düs - tri siy le an laþ ma la rý so nu cun da 10 mil yon do lar kâr el de et ti ði ni söy lü yor. Ko ni ku Ko re, ko ku la rý tes pit edip ta ný yan can lý nö ron ve si li kon baz lý sen sör ler - den olu þu yor. "Nö ron la ra ne yap ma la rý ge rek ti ði ko - nu sun da ta li mat ve ri yor su nuz. Biz de pat la yý cý la rý tes pit eden bir alý cý sað la ma sý ný söy lü yo ruz" di yen Aga bi, bu tek no lo ji nin ha va li man la rýn da ya da ba zý has ta lýk la rýn teþ hi sin de kul la ný la bi le ce ði ne ina ný yor.