Okaliptüs Ağaçlandırmaları İçin Uyumlu Gövde Çapı ve Gövde Hacim Modellerinin Geliştirilmesi

Transkript

1 I. Usa Akdenz Orman ve Çevre Sempozym, 6-8 Ekm 011, Kahramanmaraş KSÜ Doğa B. Der., Öze Sayı, KSU J. Nat. Sc., Speca Isse, 01 Okaptüs Ağaçandırmaarı İçn Uym Gövde Çapı ve Gövde acm Modeernn Geştrmes Ramazan ÖÇELİK 1, asan ALKAN 1 1 Süeyman Demre Ünverstes, Orman Fakütes Doğ Kamps, 60, Isparta, Türkye ÖET: B çaışmada, Tarss yöres Ecayts camadenss pantasyonarı çn ym gövde çapı ve gövde hacm mode geştrmştr. Çaışmada, Max ve Brkhart (1976) ve Thomas ve Parreso (1991) tarafından geştren farkı k gövde çapı ve gövde hacm mode kanımıştır. Öneren modeer, gövde çapı ve gövde hacm tahmnernde, gene oarak tüm ağaç gövdes ve gövdenn farkı böümer çn güvenr sonçar vermştr. Bnna brkte en y sonçar Max ve Brkhart (1976) tarafından geştren parçaı gövde çapı ve hacm mode e ede edmştr. B mode e gövde üzernde değşk noktaarda yapıan çap tahmnernde ortaama hata 1,5 cm den ve hacm tahmnernde m den daha az bnmştr. Öneren mode, E. camadenss çn Brer vd. (1995) ve E. grands çn Özkrt ( 000) tarafından geştren gene ağaç hacm denkem e de karşıaştırımış, ağaç hacm denkem kanıarak ede eden hacm değerernn nspeten daha yüksek hata mktarına sahp odkarı görümüştür. Anahtar Sözcüker: E. camadenss, gövde çapı, gövde hacm, parçaı gövde çapı mode Deveopng Taper and Stem Vome Modes Compatbe for Ecaypts Pantatons ABSTRACT: In ths stdy, compatbe segmented and trgonometrc taper and vome modes were deveoped for Ecaypts camadenss pantatons n Tarss Regon of Trkey. Max and Brkhart (1976) and Thomas and Parreso (1991) taper and vome fnctons were sed n ths stdy. The proposed modes generay performed better for whoe tree and dfferent sectons of tree boe for taper and stem vome. The eqaton proposed by Max and Brkhart (1976) performed sgnfcanty better than Thomas and Parreso (1991) eqaton for ths tree speces. (1991). Average dameter predcton error was ess than 1,5 cm and average vome error was ess than m n dfferent ponts on boe. Mode estmates compared we to exstng tree vome eqaton deveoped by Brer et a. (1995) and Özkrt (001) and tree vome eqaton predcton errors for E. camadenss were fond to be sghty arger than those for he proposed vome mode. Keywords: E. camadenss, taper, vome, segmented taper mode GİRİŞ Okaptüs Türkye'ye k oarak 1885 yıında br Fransız frması tarafından nşa eden Adana-Mersn demryo etrafının ağaçandırıması amacıya kanımıştır (Adaı 1944). İk okaptüs ağaçandırması se; Ecaypts camadenss tohmarı kanıarak 199 yıında Tarss-Kabcak'ta 885 ha'ık br aanda gerçekeştrmştr (Gürses 1990, Özkrt 000). B ağaçandırma sayesnde; br batakık oan Karabcak'ın krtması e sıtma ve benzer hastaıkarında önüne geçmes mümkün omştr. Tarss-Karabcak okaptüs ormanı günümüzde se endüstrye amaçı oarak kanımaktadır. Doğ Akdenz Bögesnde zn yıar ambaaj sanaysnde ve yakacak odn oarak kanıan okaptüs daha sonraarı odnn kanım aanarındak çeştenmeere bağı oarak öze sektörün de gsn çekmş ve ekonomk amaçı pantasyonar tess edmeye başamıştır. Özkrt (000); b bögede yakaşık ha cvarında okaptüs pantasyonn var odğ ve b aan üzerndek ağaç servet mktarının m ün üzernde odğn fade etmektedr. B drm okaptüs'ü; özeke odn hammaddesne dayaı oarak faayet gösteren sanay koarının artan Sor. Yazar: Özçek, R., ramazanozcek@sd.ed.tr hammadde htyaçarının karşıanması bakımından önem br kaynak drmna gemştr. Krt vd. (008); değşk kaynakara dayanarak; okaptüs odnnn; kereste, kaıpık mazeme, kontrpak üretm, kompozt evha üretm, f ve yonga evha üretm, yer döşemeernde, mobya üretm ve değşk mühendsk ürünü ağaç mazeme üretmnde kanıdığını bdrmektedr. Bgüne kadar gerek devet gerekse öze sektör tarafından yapıan pantasyonarda; Ecaypts camadenss türü kanımıştır (Gübaba 1997, Yıdızbakan ve ark. 007). Ancak; yapıan araştırmaar, Ecaypts grands türünün Ecaypts camadenss kadar hızı geştğn; daha düzgün ve dogn br gövde yapısına sahp odğn ve y br şetmecke hektarda 50 m /ha yıık artım aınabeceğn ortaya koymştr (Avcıoğ ve Gürses, 1988). Gürses ve ark. (1998) tarafından E. grands'n kâğıt hamr ve beyaz kağıt üretmnde kanıabecek en y orjn odğ ortaya konmştr. B nedene; 1994 yıından tbaren kran okaptüs pantasyonarında E.grands kanımaya başanmıştır. Gerek devet tarafından yapıan ağaçandırmaar gerekse öze sektör pantasyonarından ede eden ürünern pyasaya arzında (özeke de önceden satış yöntemernn kanıdığı drmarda) şetmec &

2 I. Usa Akdenz Orman ve Çevre Sempozym, 6-8 Ekm 011, Kahramanmaraş KSÜ Doğa B. Der., Öze Sayı, KSU J. Nat. Sc., Speca Isse, 01 müşter memnnyetnn sağanabmes önemdr. B bağamda, değşken koşara göre farkı yararanma aternatfernn ve çok farkı yönetm ygamaarının gerçekeştrebmes çn meşcere veya tek ağaç hacmnn gerçeğe yakın değerer oarak ortaya koyabmes gerekmektedr. B drmda, esnek ve güvenr metotara htyaç dyacağı açıktır. Ükemzde zn yıardır ağaç gövde hacm tahmner çn kanımakta oan ağaç hacm taboarı ve özeke b amaça yoğn oarak kanıan tek grş ağaç hacm taboarı, Türkye dek çeştenen ürün yepazes ve değşken pazar koşarının gerektrdğ hacm tahmner çn yetersz kamaktadır. B nedene; Türkye de odn hacmnn daha gerçekç oarak berenebmes ve sürdürüebr orman yönetm ygamaarı çn, her ağaç türü ve farkı yetşme ortamarında, gövde çapı ve gövde hacm denkemernn geştrmesne htyaç dymaktadır. Gövde çapı modeerye, ağaçarın göğüs çapı ve boy e bnardan türeten bağımsız değşkenern fonksyon oarak; 1-erhang br gövde yüksekğndek çapı -erhang br gövde çapının kaç metre yüksekkte odğ -Tcar (satıabr) gövdenn hacm 4-Topam gövde hacm 5-Br gövdeden ede edebecek tüm odn çeşternn hacmer 6-Gövde üzernde herhang k yüksekk arasındak gövde böümünün hacm 7-Gövde üzernde herhang k çap arasındak gövde böümünün hacm çok pratk bçmde hesapanabmektedr (Kozak, 004). Yüzyıı aşkın br süredr, bastten çok karmaşığa kadar, pek çok ağaç türü çn gövde çapı modeer geştrmştr (Kozak ve ark. 1969, Max ve Brkhart 1976, t 1980, Kozak 1988, Cark ve ark. 1991, Thomas ve Parreso 1991, Newnham 199, Fang ve ark. 000). Newnham (1988) e göre gövde çapı denkemer üzerndek çaışmaarın her geçen gün artmasının k teme sebeb vardır. Bnardan brncs; bütün ağaç türer çn gövde formndak varyasyon tam oarak açıkayaben br teornn bnmaması, knc se; sürek değşen pazar koşarına bağı oarak farkı odn çeşd standartarını dkkate aan br yöntemn ede edememesdr. B nedene gövde çapı modeer b aandak önem br boşğ dodrmaktadır. Çünkü bast br gövde çapı mode e hem topam gövde hacmnn hem de tcar hacmn berenmes odkça koaydır. Gövde çapı modeer, gene oarak tek br ağaç türü veya brkaç tür grb çn geştrmştr. Ormancıık çaışmaarında k grp gövde çapı modenn başarı e kanıdığı bertmektedr. Bnardan k değşken şek çap modeerdr. B modeerde br ağaç gövdesnn, dpten tepeye doğr nayod, parabood ve konk parçaardan oştğ düşünümektedr (Newnham 1988, Kozak 1988, Perez ve ark. 1990). Ancak b mode formnn bazı dezavantajarı da bnmaktadır. Bnar; gövde üzerndek farkı şekern hacm hesapamaarında breştrememes ve en yüksektek çap değer çn tcar boyn doğrdan hesapanamayıp, br terasyon e hesapanmasının gerek oması bertebr. İknc grp se; parçaıgövde çapı (Segmented -ponoma) modeerdr. B modeer farkı ağaç böümernn çap düşüşern farkı denkem formarı kanıarak tanımamaktadır. Araştırma sonçarına göre, parçaı gövde çapı modeernn, dğer gövde prof modeerne göre daha üstün odkarı görümüştür (Martn 1981, Parreso ve ark. 1987, Cark ve ark. 1991, Fgeredo- Fho ve ark. 1996, Jang 004). B gövde çapı modeernn dğer gövde çapı modeerne göre önem br üstünüğü, gövde çapı modeernn hacm hesapamaarı çn koayıka hacm denkemerne dönüştürüebyor omasıdır (Fang ve ark. 000). Ükemzde de bazı ağaç türer çn yörese düzeyde gövde çapı modeer (Yavz 1995, Yavz ve Saraçoğ 1999, Meydan-Aktürk 006, Sakıcı ve ark. 008, Özçek ve ark. 011) e gövde çapı ve gövde hacm modeer (Brooks ve ark. 008) geştrmştr. Kozak ve Smth (199); en ygn moden seçebmesn koayaştırmak amacıya bazı krterer ortaya konmştr. Bnar; 1-Gövde çapı mode bast, orman yönetcsnn htyaç dyabeceğ ve değşk ntektek orman ürünernn hacmn tahmn etmesne mkân verebecek şekde omaıdır. -Regresyon denkemnn katsayıarı koayıka tahmn edebmedr. -Denkem koayıka yganabmedr. 4-Denkemde kanıacak bağımsız değşkener (çap, vb.) koayıka öçüebmedr. 5-Denkemn kanıabmes çn genş br aanda test edmş oması gerekmektedr. B çaışma e: ükemzde özeke Tarss ve yöresnde endüstrye pantasyonar krmak amacıya yaygın oarak kanıan ve orman ürüner endüstrsnn çeşt koarında odkça yaygın kanım aanına sahp bnan E., camadenss türü çn ym gövde çapı ve gövde hacm denkem sstemernn geştrmes ve b denkem sstemernn ükemzde odn üretm ve pazaranması çaışmaarında kanıabrğnn test edmes amaçanmıştır. B amaça Max ve Brkhart (1976) ve Thomas ve Parreso (1991) tarafından geştren ym gövde çapı ve gövde hacm modeer kanımıştır. Ede eden sonçar Brer ve ark. (1995) tarafından E. camadenss ve Özkrt (000) tarafından E. grands çn geştren hacm tabos değerer e karşıaştırımıştır. MATERYAL ve METOT Materya Örnek ağaçar Tarss Orman İşetme Müdürüğü Karabcak Orman İşetme Şefğ Okaptüs (Ecaypts camadenss Dehn.) pantasyonarından ede edmştr. Örnek ağaçar farkı çap ve boy grparından seçmştr. Örnek ağaçarın seçm

3 I. Usa Akdenz Orman ve Çevre Sempozym, 6-8 Ekm 011, Kahramanmaraş KSÜ Doğa B. Der., Öze Sayı, KSU J. Nat. Sc., Speca Isse, 01 sırasında tepes kırık çataı tepeye ya da gövdeye sahp oan ve düzgün gövde omayan ağaçarın seçmemesne özen göstermştr. Daha sonra; örnek ağaçar kesmş ve topam ağaç boy şert metre yardımı e ortaama 5 cm hata e; ağaç gövde çapı ve 1 metre araıkara ağaç tepe noktasına kadar gövde üzerndek farkı noktaardak çap değerer de ortaama 0.5 cm hassasyete öçümüştür. Öçümü yapıan örnek ağaçardan tesadüfî oarak seçen yakaşık %75 gövde çapı ve gövde hacm modeernn geştrmes. ger kaan %5 k kısmı da geştren modeern test edmes ve var oan hacm tabos değerer e karşıaştırmaar yapmak amacıya kanımıştır. Örnek ağaçara g açıkayıcı statstker Çzege 1 de vermştr. Mode geştrme ve geştren modeern test edmes amacıya kanıacak verere şkn nsp çap ve boy değerer de Şek 1'de göstermştr. Örnek ağaçara ve ağaç gövdes üzerndek farkı seksyonara at gerçek hacm değerer Smaan Yöntem kanıarak bnmştr. Çzege 1. Mode parametreernn ve mode ygnğnn denetmnde kanıan verer Okaptüs Ortaama S.D Mnmm Maksmm Mode Geştrme (n=59) Çap (cm) Topam Boy (m) Dsk çapı (cm) Dsk boy (m) M. Uygnğ (n = 0) Çap (cm) Topam Boy (m) Dsk çapı (cm) Dsk boy (m) Metot Gövde Çapı Modeer Mode 1 (Max ve Brkhart. 1976) Max ve Brkhart (1976) tarafından geştren gövde çapı mode tüm ağaç gövdesn üç farkı geometrk şeke tanımamıştır. Bna göre; gövdenn dbe yakın kısmı neod ortan kısmı kesk parabood ve ç kısmı da kon oarak tanımanmıştır. B üç farkı geometrk şek k katıma noktası e breştrerek tek br formü oarak vermştr. B denkemn form; d D b 1 1 b 1 b a1 I 1 b4 a I (1) Brada: 1 I 0 h a a 1, h = öçüm noktasının yerden yüksekğ (m), = topam ağaç boy (m), D = kabk göğüs çapı (cm), d = h yüksekğndek kabk göğüs çapı, a = örnek ağaçardan tahmn eden katıma noktaarı. 1,, b = regresyon katsayıarı, Max ve Brkhart gövde çapı modenn ntegrann aınması e ede eden hakm denkemnn form: b b1 ( ) ( ) ( b1 b )( ) b V KD [( a1 ) J1 ( a1 ) K1] b4 [( a ) J ( a ) K ] ()

4 I. Usa Akdenz Orman ve Çevre Sempozym, 6-8 Ekm 011, Kahramanmaraş KSÜ Doğa B. Der., Öze Sayı, KSU J. Nat. Sc., Speca Isse, 01 Brada: K = , h, h, = genen en düşük boy (m), h h = genen en yüksek boy (m), 1 a J 0 a 1 a K 0 a Mode (Thomas ve Parreso. 1991) 1, 1, d D *( b1 *( x 1) b *sn( cx) b *cot an( x / )) () Gövde hacm mode se; V KD Brada: ( b1 / )( x x ) b1 ( x x b sn( x / ) n sn( x / ) b ) cos( cx c ) cos( cx ) (4) x h x h c: ğne yaprakı türer çn 1.5; yaprakı türer çn.0 dır. B formüde kanıan dğer fadeer daha öncek formüde açıkanmıştır. Mode Değerendrme Öçüter B çaışmada; okaptüs çn geştren gövde çapı ve gövde hacm modeernn tahmn performansarını değerendrmek amacıya Kozak ve Smth (199) tarafından öneren hata (d ) tahmnn standart hatası (SEE) ve ym ndeks (FI) öçüter kanımıştır. Gövde çapı ve gövde hacm modeerndek hatayı eş zamanı oarak mnmm yapabmek amacıya SAS PROC MODEL (SAS Insttte 00) Y Yˆ Ortaama ata 1 n SEE n 1 Y ˆ Y n - k n (5) kanımıştır. Bütün parametreer gövde çapı ve gövde hacm modeerne payaştırımıştır. SAS PROC MODEL şemnde vererde bnan şk hata yapısı geştren modeern doğrğn çok faza etkemedğnden ve mode yapısı çersnde kendğnden değerendrdğnden doayı hesapamaarda dkkate aınmamıştır (Wams ve Rech 1997, Kozak 1997). n Y Yˆ 1 FI 1 (8) n Y Y 1 (6) (7)

5 I. Usa Akdenz Orman ve Çevre Sempozym, 6-8 Ekm 011, Kahramanmaraş KSÜ Doğa B. Der., Öze Sayı, KSU J. Nat. Sc., Speca Isse, 01 Brada: Y =. ağaç çn öçüen değer, Yˆ =. ağaç çn tahmn eden değer, Y öçüen değerern ortaaması, k = tahmn eden parametre sayısı, n = topam gözem sayısıdır, SEE = tahmnn standart hatası, FI = ym ndeks. BULGULAR ve TARTIŞMA Okaptüs ağaç türü çn Max ve Brkhart (1976) ve Thomas ve Parreso (1991) tarafından geştren gövde çapı ve gövde hacm denkemernn eş zamanı oarak çözümü yapımış ve ede eden parametre tahmn değerer ve parametreern önemk düzeyer Tabo de vermştr. Bütün parametreer önem sevyesnde önem bnmştr. Tüm ağaç gövdes çn ede eden sonçara şkn öçüt değerer Tabo de göstermştr. Max ve Brkhart (1976) ve Thomas ve Parreso (1991) tarafından geştren gövde çapı ve gövde hacm modeer çap ve hacmdek varyasyonn sırasıya %97 ve %95 nden daha fazasını açıkayabmektedr. Tahmnern standart hata değerer se gövde çapı ve gövde hacm değerer çn sırasıya her k gövde prof mode çn 1.5 cm. cm'den ve m ve m den daha azdır. İk gövde çapı ve gövde hacm mode karşıaştırıdığında Max ve Brkhart (1976) tarafından geştren moden daha başarıı odğ söyenebr. B sonç Thomas ve Parreso (1991) tarafından ede eden bgara benzerk göstermektedr. Çzege. Doğrsa omayan SUR mode e ede eden parametre değerer Parametre Tahmn Standart hata t değer p-değer Max ve Brkhart Mode b < b < b < b < a < a < Thomas ve Parreso Mode b < b < b < Gövde çapı ve gövde hacm tahmnernn gövdenn farkı kısımarındak başarı drmn da görmek amacıya, nsp boy değerer çnde değerendrmeer yapımış ve sonçar Tabo 4 de vermştr. Tabo 4'ün nceenmesnden de görüeceğ gb her k moden de kanıması e gövde üzernde farkı noktaar çn ede eden çap ve hacm değerernde büyük br varyasyonn omadığı görümektedr. er k mode çn de; çap ve boy tahmnernde odkça ttarı sonçar ede edmştr. Ancak kanıan gövde prof modeer karşıaştırıdığında; Max ve Brkhart (1976) tarafından geştren moden daha başarıı sonçar verdğ görümektedr. er k mode çnde çap tahmnerndek en yüksek hata değerer ağaç boynn yakaşık %60-70'ernde sonra daha yüksek odğ görümektedr. İg ağaç türünde ve gene oarak ağaç türernde boyn %60-70'nden sonra tepe tacının başadığı; daanmanın yoğn odğ bögeer odğ ve b nedene b bögeerde çap tahmnernde daha çok hataarın ortaya çıktığı görümektedr (Jang ve ark. 005). Çzege. Okaptüs gövde çapı ve gövde hacm denkemer çn öçüt değerer Gövde Çapı Gövde acm Okaptüs ata SEE FI ata SEE FI Max ve Brkhart (1976) Thomas ve Parreso (1991)

6 I. Usa Akdenz Orman ve Çevre Sempozym, 6-8 Ekm 011, Kahramanmaraş KSÜ Doğa B. Der., Öze Sayı, KSU J. Nat. Sc., Speca Isse, 01 Çzege 4. Okaptüs ağaç türünün farkı nsp boy değerer (R) çn hata ve tahmnere şkn standart hata değerer. Max ve Brkhart (1976) Mode Thomas ve Parreso (1991) Mode R Çap acm Çap acm n ata SEE ata SEE ata SEE ata SEE (cm) (cm) (cm) (cm) (cm) (cm) (cm) (cm) Topam Ykarıda da açıkandığı üzere Max ve Brkhart (1976) tarafından geştren gövde çapı ve gövde hacm modenn Thomas ve Parreso (1991) tarafından geştren modee göre E. camadenss çn gerek topam ağaç hacm, gerekse gövdenn değşk noktaarındak çap ve hacm tahmnernde daha başarıı odğ görümüştür. B nedene Max ve Brkhart (1976) tarafından geştr en gövde çapı ve gövde hacm modenn E. camadenss çn daha ygn odğ söyenebr. Ancak geştren çap ve gövde hacm modenn kanıabr odğn ortaya koymak çn bağımsız br ver set e de test edmes gerekmektedr. B nedene; g gövde çap mode çn ede eden parametre değerer kanıarak, tesadüfî oarak seçen örnek ağaçar çn gövde çapı ve hacm değerer ede edmş ve ede eden sonçar Özkrt (000) tarafından g ağaç türü çn geştren ağaç hacm denkem e ede eden sonçara karşıaştırımıştır. Tabo 5'de veren sonçar ve Şek 1 nceendğnde Max ve Brkhart (1976) tarafından geştren mode e ede eden sonçarın ağaç hacm tabos değererne göre nspeten daha doğr odğ söyenebr. er üç ağaç hacm mode de gerçek hacm değererne göre daha yüksek ortaama hacm değerer vermştr. Şek 1'n nceenmesnden de anaşıabeceğ gb gövde prof mode küçük ve orta çap değerer çn odkça küçük hata değerer ve ttarı sonçar vermştr. Ancak Özkrt (000) tarafından geştren ağaç hacm denkemnn özeke büyük çap değerer çn daha yüksek hata değerer verdğ görümektedr. Çzege 5. Öneren mode e var oan ağaç hacm denkemnn topam ağaç hacmndek hata ve standart hata bakımından karşıaştırıması Tür ata (m ) SEE (m ) Okaptüs Max ve Brkhart (1976) Thomas ve Parreso (1991) Özkrt (001) Şek 1. Bağımsız ver set kanıarak, Max ve Brkhart (1976) gövde hacm mode ve Özkrt (000) tarafından geştren ağaç hacm denkemne şkn hacm farkarı SONUÇ İşetmeern dış çevrede meydana geebecek geşmeer ve şetme amaçarı doğrtsnda farkı üretm senaryoarını oştrabmes, şetme gerer ve müşter gderernn oşmnda etkye sahp oan ürün mktarı ve çeştğnn gerçeğe yakın değerer oarak tahmn edebmes önem hae gemektedr. Bnn soncnda; kavak, okaptüs, vb. hızı geşen türere yapıacak ağaçandırma çaışmaarının ekonomk oarak başarıya aşabmes ve devamıığın sağanabmes de garant atına aınmış oacaktır.

7 I. Usa Akdenz Orman ve Çevre Sempozym, 6-8 Ekm 011, Kahramanmaraş KSÜ Doğa B. Der., Öze Sayı, 01 5 KSU J. Nat. Sc., Speca Isse, 01 B çaışmada; Tarss yöres E. camadenss pantasyonarı çn ym gövde çapı ve gövde hacm modeer geştrmştr. Gövde çapı ve gövde hacm modeer arasında ym sağamak amacıya her k mode çn eş zamanı çözüm yapımış; çap ve hacm modeer çn ortak katsayıar ede edmştr. B çaışma kapsamında değerendren her k gövde çapı modenn de gerek tüm ağaç gövdes gerekse gövde üzerndek farkı böümerdek çap ve hacm tahmnernde odkça başarıı br performans gösterdğ söyenebr. Ancak Max ve Brkhart (1976) tarafından geştren moden teratür bger e de ym oarak daha başarıı odğ görümüştür. Bağımsız br ver grb e yapıan denetm soncnda da; Max ve Brkhart (1976) tarafından geştren gövde çapı ve gövde hacm modenn gerek ağaç gövdes üzerndek farkı noktaardak çap değerernn gerekse hacm tahmner çn başarı e kanıabeceğ görümüştür. Öneren mode; Özkrt (000) tarafından geştren ağaç hacm denkemne göre de nspeten daha başarıı sonçar vermştr. Sonç oarak; Max ve Brkhart (1976) tarafından geştren mode kanıarak E. camadenss pantasyonarı ve b ağaç türünün değşk tcar boytarı çn daha doğr ve güvenr hacm tahmnernn daha koayca yapıabeceğ söyenebr. KAYNAKLAR Adaı, F Sağık Ağacı Okaptüs. raat Vekaet Neşryat Müdürüğü, Gene Sayı: 609, Pratk ktapar Sayısı:, İstanb. Avcıoğ, E., Gürses, M.K., Ecaypts Grands Orjn Denemes. Kavak ve ızı Geşen Yabancı Tür Orman Ağaçarı Araştırma Ensttüsü Teknk Büten No:14, İzmt. Brooks J.R., Jang L. and Ozcek R., 008. Compatbe Stem Vome and Taper Eqatons for Brtan pne, Akdenz Ormancıık Araştırma Ensttüsü Teknk Büten No:4, Tarss. t. D.E Taper-Based System for Estmatng Stem Vome of Upand Oaks. USDA For. Serv. Res. Pap. NE-458. Jang, L Compatbe Taper and Vome Eqatons for Yeow-Popar n West Vrgna. MS Thess. West Vrgna Unversty. Morgantown. WV. 75pp. Jang L., Brooks J.R. and Wang J Compatbe Taper and Vome Eqatons for Yeow-Popar n West Vrgna. For. Eco. Manage. 1: Kozak, A., Mnro, D.O., Smth, J..G Taper Fnctons and Ther Appcaton n Forest Inventory. For. Chron. 45:78-8. Kozak, A., Smth, J..G Standards for Evaatng Taper Estmatng Systems. For. Chron. 69: Kozak, A A Varabe-Exponent Taper Eqaton. Can. J. For. Res. 18: Kozak, A Effects of Mtconearty and Atocorreaton on the Varabe-Exponent Taper Fnctons. Can. J. For. Res. 7: Kozak, A My Last Words on Taper Eqatons. For. Chron. 80: Krt, R., Mengeoğ, F., Çavş, V Okaptüs Odnnn Kanımında Yen Aanar. I. Okaptüs Sempozym, Nsan, Tarss. Martn, A.J Taper and Vome Eqatons for Seected Appaachan ardwood Speces. USDA Forest Servce. NE-490 Max, T.A., Brkhart,.E Segmented Poynoma Regresson Apped to Taper Eqatons. For. Sc. :8-89. Meydan-Aktürk, G Doğ Ladn (Pcea orentas (L.) Lnk) İçn Trgonometrk Gövde Prof Denkemnn Oştrması. KTU Fen Bmer Ensttüsü. Basımamış Yüksek Lsans Tez. 10s. Cedar of Lebanon, and Ccca fr n Trkey. For. Newnham, R.M A Varabe form Taper Eco. Manage. 56: Cark. III., A., Sother, R.A., Schaege, B.E Fncton. Informaton Report PI-X-8. Forestry. Canada. pp. Stem Profe Eqatons for Sothern Tree Speces. Newnham, R.M Varabe-Form Taper USDA For. Serv. Res. Pap. SE-8. Fnctons for For Aberta Tree Speces. Can. J. Fang,., Borders, B.E., Baey, R.L For. Res. : 10-. Compatbe Vome Taper Modes for Loboy and Sash Pne Based on System wth Segmented- Stem Form Factors. For. Sc. 46:1-1. Fgeredo-Fho, A., Borders, B.E., tch, K.L Taper Eqatons for Pns Taeda Pantatons n Sothern Braz. For. Eco. Manage. 8:9-46 Gübaba, A.G Çeke Okaptüs Fdanı Yetştrmes Teknker. DOA Dergs, No:, Tarss. Parreso, B.R., otvedt, J.E., Cao, Q.V A Vome and Taper Predcton System for Bad Cypress. Can. J. For. Res. 17:50-59 Perez, D.N., Brkhart,.E., Stff, C.T A Varabe-Form Taper Fncton for Pns Oocarpa Schede n Centra ondras. For. Sc. 6: Özçek, R., Brooks, J.R., Jang, L Özkrt, A., 000. Okaptüs (Ecaypts Grands W. Gürses, M.K Dünya'da ve Türkye'de Ex Maden) İçn acm Tabos. DOA Okaptüs. Kavak ve ızı Geşen Yabancı Tür Orman Ağaçarı Araştırma Ensttüsü Dergs, Öze Sayı 1990/1, İzmt. Gürses, M.K., Avcıoğ, E., Gübaba, A.G., Özkrt, N., Özkrt, A Kağıt amr Üretmne Dergs, s Sakıcı, O.E., Mısır, N., Yavz,., Mısır, M. 00. Stem Taper Fnctons for Abes nordmannana sbsp. bornmerana n Trkey Scand. J. For. Res. :5 5. Uygn Okaptüs Tür ve Orjnernn Seçm.Doğ

8 I. Usa Akdenz Orman ve Çevre Sempozym, 6-8 Ekm 011, Kahramanmaraş KSÜ Doğa B. Der., Öze Sayı, KSU J. Nat. Sc., Speca Isse, 01 Thomas, C.E., Parreso, B.R Smpe, Fexbe, Trgonometrc Taper Eqatons. Can. J. For. Res. 1: Yavz.., Saraçoğ, N Compatbe and Noncompatbe Stem Taper Eqatons for Ader. Trk. J. Agrc. For. : Sas Insttte Inc. 00. SAS/ETS User s Gde. Verson 9.0. SAS Insttte Inc.. Cary. NC Wams, M.S., Rech, R.M Exporng the Error Strctre of Taper Eqatons. For. Sc. 4: Yavz, Taşköprü Orman İşetmesnde Sarıçam ve Karaçam İçn Uym Gövde Çapı. Gövde acm ve acm Oran Denkem Sstemernn Geştrmes. KTU Orman Mühendsğ Böümü. Orman Amenajmanı Anabm Daı. Basımamış Doçentk Tez. 101s. Yıdızbakan, A., Saraçoğ, Ö., Özkrt, A Okatüs (Ecaypts C amadenss Dehn.) Bataıkarında acm ve Kr Madde asıat Araştırmaarı. DOA Yayın No:45, 01s., Tarss.