KAFKAS ÜNİVERSİTESİ VETERİNER FAKÜLTESİ DERGİSİ

Transkript

1

2 Bu dergi Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi tarafından iki ayda bir yayımlanır. ISSN This journal is published bi-monthly, by the Faculty of Veterinary Medicine, University of Kafkas. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Adına Sahibi (OWNER) Prof.Dr. Şahin ASAN Dekan (Dean) EDİTÖR (EDITOR-IN-CHIEF) Prof.Dr. İsa ÖZAYDIN YABANCI Dİ EDİTÖRERİ (ENGISH EDITORS) Doç.Dr. H. Metin ERDOĞAN Doç.Dr. Ahmet ÜNVER EDİTÖR YARDIMCIARI (ASSOCIATE EDITORS) Prof.Dr. Çiğdem ATINSAAT Doç.Dr. Mehmet ÇİTİ Doç.Dr. Özgür AKSOY Yrd.Doç.Dr. Oktay ÖZKAN YÜRÜTME KURUU (EXECUTIVE BOARD) Prof.Dr. Nurhayat GÜMEZ Prof.Dr. Ahmet ÖNCÜER Prof.Dr. Abdullah DOĞAN Prof.Dr. Kemal IRMAK Prof.Dr. Sami ÖZCAN Prof.Dr. Yavuz ÖZTÜRKER Doç.Dr. İsmail KAYA Doç.Dr. Hakan KOCAMIŞ KAFKAS ÜNİVERSİTESİ VETERİNER FAKÜTESİ DERGİSİ THE JOURNA OF THE FACUTY OF VETERINARY MEDICINE UNIVERSITY OF KAFKAS DİZGİ (COMPOSITION) Dr. Pınar DEMİR BASKI (PRINT) ESER OFSET - ERZURUM CİT VOUME 15 SAYI NUMBER 6 YI YEAR 2009

3 This journal is indexed and abstracted by Thomson Reuters Services beginning with Volume 13 (1) 2007 in the followings: Science Citation Index Expanded (also known as SciSearch ) Journal Citation Reports/Science Edition This journal is also indexed and abstracted in: CAB Abstracts UAKBIM-TUBITAK DANIŞMA KURUU (ADVISORY BOARD) Prof.Dr. Kemal AK Prof.Dr. Belma AABAY Prof.Dr. Mustafa AİŞARI Prof.Dr. Feray AKAN Prof.Dr. Metin BAYRAKTAR Prof.Dr. Burhan ÇETİNKAYA Prof.Dr. Hüdaverdi ERER Prof.Dr. Gül ERGÜN Prof.Dr. Ayhan FİAZİ Prof.Dr. O. Sacit GÖRGÜ Prof.Dr. Ekrem GÜRE Prof.Dr. Ali İŞMEN Prof.Dr. Hakkı İZGÜR Prof.Dr. Zafer KARAER Prof.Dr. Arif KURTDEDE Prof.Dr. Erdoğan KÜÇÜKÖNER Prof.Dr. Kamil ÖCA Prof.Dr. Engin SAKARYA Prof.Dr. Berrin SAMANOĞU Prof.Dr. Nesrin SUU Prof.Dr. Ş. Doğan TUNCER Prof.Dr. Halis YERİKAYA İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Ondokuz Mayıs Üniversitesi Veteriner Fakültesi Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Fırat Üniversitesi Veteriner Fakültesi Fırat Üniversitesi Veteriner Fakültesi Selçuk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Hacettepe Üniversitesi Fen Fakültesi Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi Abant İzzet Baysal Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Adnan Menderes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Fırat Üniversitesi Veteriner Fakültesi YAZIŞMA ADRESİ (ADDRESS FOR CORRESPONDENCE) Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi Editörlüğü Kars / TÜRKİYE Phone: /1244 Fax: vetdergi@kafkas.edu.tr EEKTRONİK BASKI (EECTRONIC EDITION) ISSN: ONINE MAKAE GÖNDERME (ONINE SUBMISSION)

4 İÇİNDEKİER (CONTENTS) ARAŞTIRMA MAKAEERİ (RESEARCH ARTICES) Effects of green tea on electrocardiography of Guinea Pigs exposed to electromagnetic field emitted by mobile phones KIIÇAP D, DEĞER Y, ÇINAR A... Koyun fötus derisinde mast hücrelerinin gelişimi ve sayısal yoğunluğu AKTAŞ A, DAĞIOĞU S... Nerves innervating articular capsule of elbow joints in Turkish Shepherd Dogs (Karabaş - Kangal), Curly Sheep and Native Hair Goats: An anatomic study YIMAZ B, BAHADIR A... Effect of resveratrol in acute hypoxic pulmonary vasoconstriction in isolated lamb pulmonary arteries and veins SİAN C, KUŞÇUOĞU E, ÖZGE U, ÖNER B... Bombyx mori innaeus (epidoptera: Bombycidae) nin gelişim evrelerinde beynin histolojik açıdan araştırılması TUFAN S, ÖBER A, TURGAY İZZETOĞU G... Effect of Sildenafil (Viagra ) on penile erection and semen volume and characteristics in Kangal dogs ÇOYAN K, ATAMAN MB, ÖZKAP B, TEPEİ C... Effects of pre-incubation storage time and position on some hatching results of the Rock Partridge (Alectoris graeca) eggs YIMAZ A, TEPEİ C... Köpeklerde otojen kortikal ve spongiyöz kemik greftlerinin uygulanması ile oluşan kallusun çekme ve basma dayanımlarının incelenmesi SAAT E, DURMUŞ AS... Ossification and growth of the bones of the wings and legs in prehatching period of the Hubbert strain broiler KÜRTÜ İ, ATAGIN ŞH, ARSAN K, BOZKURT EÜ... Optimal input usage in layer hen enterprises in Afyonkarahisar province ÇİÇEK H, GÜNÜ A, TANDOĞAN M... Siyah Alaca sığırlarda bazı süt verim özelliklerinin genetik ve fenotipik yönelimi ile kalıtım ve tekrarlama derecelerinin tahmini BAKIR G, KAYGISIZ A... Protein profiles in different strains of Aeromonas hydrophila isolated from retail foods KARIPTAŞ E, ERDEM B, GÖRGÜÜ Ö... Damızlık koç seçiminde BUP metodunun kullanılması KARABUUT O, TEKİN ME... HRHa ([D-Ser(But) 6,Pro 9 -NEt-HRHa) ve domperidonun farklı kombinasyonlarda kullanımı ile Ot Sazanı (Ctenopharyngodon idellus Valenciennes, 1844) anaçlarında yumurtlamanın uyarılması üzerine bir çalışma ARABACI M... The role of enterococcal virulence factors on experimental amyloid arthropathy in chickens ÇİFTÇİ A, DİKER KS... Nahçıvan ve çevresinde buzağı ve düvelerde Eimeria türlerinin yaygınlığı MEMMEDOV İ... Blood protein polymorphism of horse types being bred by public at villages in three different regions of Turkey AKYÜZ B, ERTUĞRU O, KOBAN E... Sayfa (Page)

5 Fluoride levels of drinking waters of farm animal in Iğdır province, Turkey KARADEMİR B, KARADEMİR G... Methicillin resistance profile and molecular typing of Staphylococcus aureus strains isolated from noses of the healthy dogs FINDIK A, AKAN N, ONUK EE, ÇAKIROĞU D, ÇİFTÇİ A... Dil oynatma hastalıklı sığırlarda hematolojik bulgularla birlikte bazı mineral madde ve vitamin düzeyleri İSSİ M, ÖZÇEİK M, GÜ Y... The effects of oral levothyroxine sodium application on serum copper concentration in rabbits KARADEMİR B... Kanatlı Coccidiosisine karşı oocystlerin irradiye edilmesi esasına dayalı aşı üretimi II- Farklı sayıda Eimeria spp. oocystleri ile enfekte edilen civcivlerde klinik bulgular, bağırsakta ve canlı ağırlıkta meydana gelen değişiklikler KARAER Z, KAR S, GÜVEN E, NABANTOĞU S, ÇAKMAK A, AKÇAY A... Erzurum yöresinde üst solunum yolu enfeksiyonlu hastalarda bazı viral etkenlerin araştırılması ÇEEBİ AKARSU D, ATOPARAK Ü... Investigation of some biochemical parameters and mineral substance during pregnancy and postpartum period in Awassi ewes GÜRGÖZE SY, ZONTURU AK, ÖZYURTU N, İÇEN H... Detection of Salmonella spp. in gastrointestinal tract of broiler chickens by polymerase chain reaction MIRHOSSEINI SZ, SEIDAVI A, SHIVAZAD M, CHAMANI M, SADEGHI AA, POURSEIFY R... KISA BİDİRİ (SHORT COMMUNICATION) Sayfa (Page) Using of poppy seed meal and yeast culture (S. cerevisiae) as an alternative protein source for layer hens KÜÇÜKERSAN S, YEŞİBAĞ D, KÜÇÜKERSAN K... Ankara yöresindeki koç ve koyunlarda isteria monocytogenes e karşı oluşan antikorların varlığının araştırılması GAZYAĞCI S, YIDIRIM M, BABÜR C, KIIÇ S OGU SUNUMU (CASE REPORT) Bir buzağıda konjenital menengosel olgusunun cerrahi sağaltımı KÖM M, KARABUUT E, HAN MC, ÇERİBAŞI AO... Cutaneous malignant melanoma in a cat KARAKURUM MÇ, PEKCAN Z, ÖZMEN Ö DEREME (REVIEW) Antiepileptikler ve yeni bir antiepileptik olan topiramatın epilepsi tedavisindeki yeri ve önemi AK SONAT F

6 Kafkas Univ Vet Fak Derg 15 (6): , 2009 DOI: /kvfd A RESEARCH ARTICE Effects of Green Tea on Electrocardiography of Guinea Pigs Exposed to Electromagnetic Field Emitted by Mobile Phones Dide KIIÇAP * Yeter DEĞER ** Ali ÇINAR * * Deparment of Physiology, Faculty of Veterinary Medicine, University of Yüzüncü Yıl, Van - TURKEY ** Deparment of Biochemistry, Faculty of Veterinary Medicine, University of Yüzüncü Yıl, Van - TURKEY Makale Kodu (Article Code): 2009/109-A Summary This study was carried out to determine the effects of green tea on Electrocardiography (EKG) of Guinea pigs exposed to a 900 MHz electromagnetic field emitted by mobile phones. Because green tea has a beneficial effect on endothelial function, tea consumption is associated with decreased cardiovascular risk. Twenty-eight healthy guinea pigs weighing g were used. After one week adaptation period, animals were randomly divided into four groups. Four experimental groups labeled as controls (Group A), irradiated (Group B), irradiated receiving green tea extract (Group C) and green tea only (Group D) were formed with seven randomly chosen animals. Group A and D were housed in a separate room without exposing EMF of mobile phones. Irradiation was accomplished by exposing the animals in Group B and C to a 900 MHz electromagnetic field from a 217-Hz pulse rate, 2-W maximum peak power mobile phone placed in the cage were the animals were kept. ECG of guineapigs in four groups was recorded by a direct writing electrocardiograph at the end of the 30-day experimental period during exposure to mobile phone. Sinus bradycardia (lower heart beat) and prolongation of the P-R interval was observed in Group B and C after exposure to electromagnetic field (P<0.05). Whereas the heart rate in the green tea extract supplemented group was close to the control group s level, it was found to have been the lowest in the only irradiated (Group B). We found measurable effects in the heart rate and P-R interval parameters in the EM-exposed guinea pigs. It was found that EMF exposure for 30 days have some effects on ECG findings of guinea-pigs. The results suggest that exposure of guinea pigs to EM fields can cause disturbances in autonomic cardiac regulation. Keywords: Green tea, Electromagnetic field, Mobile phone, ECG Mobil Telefonların Oluşturduğu Elektromanyetik Alana Maruz Kalan Kobaylarda Elektrokardiyografi Üzerine Yeşil Çayın Etkisi Özet Bu çalışma cep telefonları tarafından oluşturulan 900 MHz elektromanyetik alana maruz kalan kobay elektro-kardiyogramlarına (EKG) yeşil çayın etkisini belirlemek için yapıldı. Yeşil çayın endotel fonksiyonu üzerinde faydalı etkisi olduğu için, yeşil çay tüketimi kardiyovasküler risklerde yararlı bir sonuç gösterir. Materyal olarak g ağırlığında, 28 adet kobay kullanıldı. Hayvanlar, bir hafta adaptasyon süresi sonunda rastgele seçilip dört gruba ayrıldı: kontrol grubu (Grup A), elektro manyetik alana maruz bırakılan grup (Grup B), elektro manyetik alana maruz bırakılıp yeşil çay ekstraktı uygulanan grup (Grup C) ve sadece yeşil çay ekstraktı uygulanan grup (Grup D). A ve D grubu elektromanyetik radyasyona maruz kalmamaları için ayrı bir odada tutuldu. Hayvanlar cep telefonlarının yaydığı 900-MHz elektromanyetik alana (217-Hz pulse rate, 2-W maximum peak power, SAR 0.95 w/kg) maruz bırakıldı. Cep telefonları kafeslerin içine yerleştirildi. Kobayların elektrokardiyogramları otuz günlük deneme periyodunun sonunda kaydedildi. Elektromanyetik alana maruz kalan B ve C gruplarındaki kobaylarda düşük kalp atım sayısı ve P-R aralığında uzama görüldü (P<0.05). Kalp atım sayısı kontrol (Grup A) ve yeşil çay ekstraktı uygulanan gruplarda (Grup D) birbirine yakın, radyasyona maruz bırakılan grupta (Grup B) düşük bulundu. Elektromanyetik alanın kobaylarda kalp atım sayısı ve P-R aralığına ölçülebilir etkisi olduğu belirlendi. Otuz gün boyunca elektromanyetik alana maruz kalmanın kobay elektrokardiyogramlarına bazı etkilerinin olduğu bulundu. Bu etkiler, elektromanyetik alana maruz kalmanın, kalp ritminin ve uyarı iletiminin otonom (sempatik ve parasempatik) sinir sistemi tarafından kontrolünde bazı düzensizliklere neden olabileceğinin göstergesidir. Anahtar sözcükler: Yeşil çay, Elektromanyetik alan, Cep telefonu, EKG İletişim (Correspondence) /1520 kilicalp23@hotmail.com

7 824 Effects of Green Tea on Electrocardiography... INTRODUCTION A variety of neurovegetative and circulatory disturbances have been repeatedly reported in workers exposed to radiofrequency electromagnetic fields. The observed effects included changes in arterial blood pressure, decreased amplitude of electrocardiogram recordings, functional disturbances of heart rhythm, and even symptoms of impaired conduction 1-5. Bortkiewicz et al. 1 reported that occupational exposure to EM fields may cause irregularity in autonomic control of the circulatory system and lead to development of various functional disturbances of the system. The heart s natural pacemaker is called the sinoatrial node. It makes the electrical impulses to produce heart-beats. An electric pulse produces a cascade of calcium ions that cause the heart muscle to contract. The electrocardiogram is used to monitor heart activity and can detect heart disease through the altered electrical signals. Hence it is biologically plausible that electric signals, that are shown to interfere with artificial pacemakers, can also interfere with the natural heart-beat. This is a known risk factor for heart disease 6. Tea is the most consumed drink in the world after water. Green tea is a non-fermented tea, richer in antioxidant flavonoids than black tea. Recent human studies suggest that green tea may contribute to a reduction in the risk of cardiovascular disease, some forms of cancer, oral health and has other physiological functions that include anti-hypertensive and antifibrotic properties, body weight control, antibacterial and antiviral activity, solar ultraviolet protection, increases bone mineral density and protects the nervous system 7,8. The aim of the present study was to evaluate the effects of green tea on heart and autonomic control of cardiac function in Guinea pigs exposed to a 900 MHz electromagnetic field from mobile phones. MATERIA and METHODS A total of 28 Guinea pigs weighing g were used in this study. Animal handling and maintenance was done following the recommendations of the Ethics Committee, Yuzuncu Yil University. The animals were housed in 60 x 90 x 45 cm cages kept under normal conditions and standard diet for one week. After this time twenty-eight animals were divided into four groups, as follows: Group A (n=7): Controls, maintained under standard conditions, normal diet. Group B (n=7): Animals exposed to an electromagnetic field daily for one month (see below for method of exposure). Group C (n=7): Animals exposed to an electromagnetic field daily receiving an oral dose of 100 mg/kg/day of green tea extract for one month. Group D (n=7): Animals receiving 100 mg/kg/day green tea extract orally for one month. Animals receiving radiation were exposed to a 900-MHz field (217-Hz pulse rate, 2-W maximum peak power, Specific Absorption Rate (SAR) 0.95 w/kg) from a mobile telephone that was kept on standby for 23 h 40 min and functioning at normal full power for 20 min a day. The mobile phones were placed 0.5 cm under cages. Groups A and D were kept in a separate room to avoid any chance of exposure to EMF radiation. At the end of the 30-day experimental period during exposure to mobile phone for ECG recordings, the animals were placed on a table in sternal position. The arm leads were placed the skin on m. triceps brachii, and the leg leads were placed the skin on m. biceps femoris. Electrode gel was rubbed into the skin in the area where the alligator clips were attached to act as a degreasing agent and thereby decrease the resistance of the skin. Electrocardiogram was recorded by a direct writing electrocardiograph (Cardio fax 6851; Nihon Kohden, Tokyo). All ECGs were standardized at 1 mv=10 mm, with a chart speed of 50 mm/sec. eads I, II, III, avr, av, avf were recorded. The durations and amplitudes of waves on the trace were measured in lead II, and the electrical axis was also measured in leads II and III 9. The results are expressed as means±standard deviation. Duncan s test was used for statistical analysis. Differences were considered significant at P<0.05. RESUTS The durations and amplitudes of all waves are shown in Table 1. The Figure 1, 2, 3 and 4 shows the ECG of Group A, Group B, Group C and Group D. All

8 825 KIIÇAP, DEĞER, ÇINAR Table 1. Amplitudes and durations of waves and heart rate of lead II in the guinea pigs (Mean±SE) Tablo 1. Kobaylarda II. derivasyondaki dalgaların yükseklik ve süreleri ve kalp atım sayısı (Mean±SE) Parameter Group A (n = 7) Group B (n = 7) Group C (n = 7) Group D (n = 7) P (sn) 0.03± ± ± ±0.00 P (mv) 0.10± ± ± ±0.00 QRS (sn) 0.04± ± ± ±0.00 QRS (mv) 0.30± ± ± ±0.04 T (sn) 0.03± ± ± ±0.00 T (mv) 0.13± ± ± ±0.02 P-R (sn) 0.06±0.00 a 0.18±0.07 b 0.18±0.00 b 0.06±0.00 a Q-T (sn) 0.10± ± ± ±0.00 Heart-beat (beat/min) ±0.11 a ±10.52 b ±21.34 b ±12.28 a Electrical axis ±0.00º ±1.38º ±1.53º ±1.22º a,b: The differences among the different letters in the same line were significant (P<0.05) Fig 1. ECG of control (333 beat /min) Şekil 1. Kontrol grubuna ait EKG (333 atım/dak) Fig 2. ECG of animal exposed to an electromagnetic field (214 beat/min) Şekil 2. Elektromanyetik alana maruz kalan hayvana ait EKG (214 atım/dak) Fig 3. ECG of animal exposed to an electromagnetic field daily receiving an oral dose green tea extract (250 beat/min) Şekil 3. Elektromanyetik alana maruz bırakılıp ağızdan yeşil çay ekstraktı uygulanan hayvana ait EKG (250 atım/dak) Fig 4. ECG of animal receiving green tea extract (300 beat/min) Şekil 4. Ağızdan yeşil çay ekstraktı uygulanan hayvana ait EKG (300 atım/dak)

9 826 Effects of Green Tea on Electrocardiography... waves were seen in all of the leads. Sinus bradycardia (lower heart beat) and prolongation of the P-R interval was observed in irradiated (Group B) (Fig 2) and irradiated receiving green tea extract (Group C) (Fig 3) after exposure to cell-phone (P<0.05). Hearth rates increased significantly (P<0.05) in control (Group A) (Fig1) and green tea only (Group D) (Fig 4). DISCUSSION Mobile phones are widespread using in the world. There are more than 1 billion phones in the worldwide. Mobile phones allow people to communicate with flexibility and easily. In addition, having a personal and mobile means of communication has helped to save lives through quicker notification of accidents, trauma, and other dangers. But concerns about the safety of mobile phones have been raised 10. The electrocardiogram is used to determine the type, origin and severity of the irregularity. The P-R interval is extremely important in evaluating the cardiac rhythm. The P-R interval is prolonged by increases in vagal tone, slow heart rate (bradycardia), atrial myocardial or A-V nodal disease 9. Savitz et al. 11 found an increased rate of mortality from arrhythmia-related conditions and acute myocardial infarction among workers with a long duration of work (rate ratios were for the longest employment intervals) and workers with high exposure to magnetic fields (rate ratios were in the highest exposure category). Sastre et al. 12 observed significantly reduced heart rate variability (HRV) in volunteers sleeping in 60Hz fields. Extrinsic EMR signals interfere with hearts and cause heart disease and death. Braune et al. 13 showed that cell phone significantly increased systolic and diastolic blood pressure during EMF exposure and absolute heart rate values decreased significantly during rest. In the present study, we observed slow heart rate and prolongation of the P-R interval in irradiated (Group B) and irradiated plus receiving green tea extract (Group C) after exposure to mobile phone (P<0.05). These data might suggest a possible association between magnetic fields and arrhythmia. Wile n et al. 14, compared heart rate and heart rate variability (HRV), respiration, local blood flow, electrodermal activity, critical flicker fusion threshold (CFFT), short-term memory, and reaction time between subjects experiencing subjective symptoms when using mobile phones and control subjects. No significant differences related to RF exposure conditions were detected. Also no differences in baseline data were found between subject groups, except for the reaction time, which was significantly longer among the cases than among the controls the first time the test was performed. This difference disappeared when the test was repeated. However, the cases differed significantly from the controls with respect to HRV as measured in the frequency domain. Detection of ECG, RR interval and QRS complex is crucial for a wide range of heart diseases like tachycardia, bradycardia, arrhythmia, palpitations etc. Electrocardiogram or ECG is the record containing electrical activities of the heart. Electrocardiogram is widely used to diagnose different heart abnormalities 15. Szmigielski et al. 16 reported no changes in mean values of mean, systolic, and diastolic blood pressures or in heart rates in workers presumably exposed to RFE (radiofrequency electromagnetic fields), compared with controls. Day/night ratios and amplitudes of diurnal rhythms of heart rate and blood pressure, however, were significantly lower. The authors concluded that RFE can evoke measurable cardiovascular effects, but, so far, no potential hazards can be assigned to these effects. Bortkiewicz et al. 3, a higher percentage of workers at AM broadcast stations had more abnormalities in the ECG (both resting and 24-h results combined) when compared with workers at radio-link stations (presumed to have low RFE exposure). Abnormalities in either resting ECG or 24-h ECG individually, however, were not significantly different between the two groups of workers. In another study of Bortkiewicz et al. 5 reported a significant relationship between blood pressure and neurovegetative regulation disorders and exposure parameters of mobile-phone RFE in occupationally exposed workers. The study seemed to be related to lifetime dose levels, but there were not enough details in the literature evaluation. Tahvanainen et al. 17, 35-min exposures to cellular phones (900 and 1800 MHz) had no significant effects on heart rate or blood pressure. Muller et al. 18 found no changes (compared with sham exposures) in heart rate electrocardiographic parameters (P-Q, Q-S and S-T ECG intervals), systolic and diastolic blood pressure, skin temperature and conductance or respiration in 50

10 827 KIIÇAP, DEĞER, ÇINAR test persons, due to 77-GHz RFE microwave exposure. They conclude that exposure to those microwaves does not result in physiologically relevant alterations of autonomic nerve activity and cardiovascular function. Johansen at al. 19 did not identify an increased frequency of pacemaker implantation associated with occupational exposure to electromagnetic fields. They conclude that the results of their study do not support the hypothesis of a link between occupational exposure to 50-Hz electromagnetic fields and excess risk of severe arrhythmia-related heart diseases. Their results are largely reassuring, since they do not support the hypothesis of a link between occupational exposure to electromagnetic fields and an excess risk of severe cardiovascular arrhythmia leading to permanent implantation of a pacemaker. Whereas the heart rate in the green tea extract supplemented group was close to the control group s level, it was found to have been the lowest in the only irradiated (Group B), but in the irradiated plus receiving green tea extract (Group C) it was found to have been higher compared to the only irradiated (Group B). In the parallel of our study, Alexopoulos et al. 20 had also reported the effects of green tea on the cardiovascular function. The water extract of green tea contains soluble polyphenols and pigments that have antioxidant properties that contribute to the protective effects of green tea against cancer and cardiovascular diseases 21,22. Green tea consumption has an acute beneficial effect on endothelial function, assessed with FMD of the brachial artery, in healthy individuals. This may be involved in the beneficial effect of tea on cardiovascular risk 20. The observed effects included changes in functional disturbances of heart rhythm, prolongation of the P-R interval of ECG recordings. On the basis of these results, it was concluded that occupational exposure to EM fields may cause autonomic irregularity towards sympathetic activity of the circulatory system and lead to development of various functional disturbances of the system. These powerful evidences suggest that mobile phones could increase the risk of arrhythmia related heart disease. Green tea brings the heart beat to near control values; supporting the idea that green tea as a supplement might be having a protective effect against the reducing effects of electromagnetic radiation on the heart beat. REFERENCES 1. Bortkiewicz A, Zmyslony M, Palczynski C, Gadzicka E, Szmigielski S: Dysregulation of autonomic control of cardiac function in workers at AM broadcasting stations ( MHz). Electro Magnetobiol, 14 (3): , Bortkiewicz A, Gadzicka E, Zmyslony M: Heart rate in workers exposed to medium-frequency electromagnetic fields. J Auto Nerv Sys, 59, 91-97, Bortkiewicz A, Zmyslony M, Gadzicka E, Palczynski C, Szmigielski S: Ambulatory ECG monitoring in workers exposed to electromagnetic fields. J Med Eng and Tech, 21 (2): 41-46, Jauchem JR: Effects of low-level radio-frequency (3 khz to 300 GHz) energy on human cardiovascular, reproductive, immune, and other systems: A review of the recent literatures. Int J Hyg Environ Health, 211, 1-29, Bortkiewicz A, Gadzicka E, Zmyslony M: Biological effects and health risks of electromagnetic fields at levels classified by INCRIP ans admissible among occupationally exposed workers: A study of the Nofer Institute of Occupational Medicine, odz. Med Pr, 54, , Cherry N: Evidence that electromagnetic radiation is genotoxic: The implications for the epidemiology of cancer and cardiac, neurological and reproductive effects. incoln University, New Zealand, Hodgson JM, Puddey IB, Croft KD, Burke V, Mori TA, Caccetta RA, Beilin J: Acute effects of ingestion of black and green tea on lipoprotein oxidation. Am J Clin Nutr, 71 (5): , Cabrera C, Artacho R, Giménez R: Beneficial effects of green tea-a review. J Am Coll Nutr, 25 (2): 79-99, Edwards NJ: Bolton s Handbook of Canine and Feline Electrocardiography. 2 nd ed. WB Saunders Company, Maier M: Brains and mobile phones. BMJ, 332, , Savitz DA, iao D, Sastre A, Klecjner RC, Kavet R: Magnetic field exposure and cardiovascular disease mortality among electric utility workers. Am J Epidemiol, 149 (2): , Sastre A, Cook MR, Graham C: Nocturnal exposure to intermittent 60 Hz magnetic fields alters human cardiac rhythm. Bioelectromag, 19, , Braune S, Wrocklage C, Raczek J, Gailus T, ucking CH: Resting blood pressure increase during exposure to a radiofrequency electromagnetic field. The ancet, 351, , Wile n J, Johansson A, Kalezic N, yskov E, Sandström M: Psychophysiological tests and provocation of subjects with mobile phone related symptoms. Bioelectromag, 27, , Sufi F, Fang Q Cosic I: ECG R-R peak detection on mobile phones. Proceedings of the 29th Annual International Conference of the IEEE EMBS Cité Internationale, yon, France, August 23-26, Szmigielski S, Bortkiewicz A, Gadzicka E, Zmyslony M, Kubacki R: Alteration of diurnal rhythms of blood pressure and heart rate to workers exposed to radiofrequency electro

11 828 Effects of Green Tea on Electrocardiography... magnetic fields. Blood Press Monit, 3 (6): , Tahvanainen K, Nino J, Halonen P, Kuusela T, aitinen T, änsimies E, Hartikainen J, Hietanen M, indholm H: Cellular phone use does not acutely affect blood pressure or heart rate of humans. Bioelectromag, 25, 73-83, Muller J, Hadeler KP, Muller V, Waldmann J, andstorfer FM, Wisniewski R, Kantz J, ang F: Influence of low power cm-/mm-microwaves on cardiovascular function. Int J Environ Health Res, 14, , Johansen C, Feychting M, Moller M, Arnsbo P, Ahlbom A, Olsen JH: Risk of severe cardiac arrhythmia in male utility workers: A nationwide Danish cohort study. Am J Epidemiol, 156, , Alexopoulos N, Vlachopoulos C, Aznaouridis K, Baou K, Vasiliadou C, Pietri P, Xaplanteris P, Stefanadi E, Stefanadis C: The acute effect of green tea consumption on endothelial function in healthy individuals. Eur J Cardiov Prev R, 15 (3): , Record IR, Mc Inerney JK, Dreosti IE: Black tea, green tea, and tea polyphenols. Effects on trace element status in weanling rats. Biol Trace Elem Res, 53 (1-3): 27-43, Rice-Evans CA, Miller NJ, Paganga G: Antioxidant properties of phenolic compounds. Trends Plant Sci, 2, , 1997.

12 Kafkas Univ Vet Fak Derg 15 (6): , 2009 DOI: /kvfd RESEARCH ARTICE Koyun Fötus Derisinde Mast Hücrelerinin Gelişimi ve Sayısal Yoğunluğu Abit AKTAŞ * Suzan DAĞIOĞU * * İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dalı, Avcılar, İstanbul TÜRKİYE Makale Kodu (Article Code): KVFD Özet Bu çalışmada, fötal koyun derilerinde mast hücrelerinin histolojik ve histokimyasal özellikleri ve dağılımları incelendi. Fötuslar yedi yaş grubuna ayrıldı. Deri örnekleri 56. ve 145. günler arasında toplam 35 fötustan alındı. Doku örnekleri tamponlu formaldehitte tespit edildi. Hazırlanan parafin bloklardan 5 μm kalınlığında kesitler alındı. Örnekler hemotoksilen eosin, toluidin blue (TB) ve alcian blue-safranin O (AB/SO) ile boyandı. Işık mikroskopta incelendi. Mast hücrelerinin sayısal yoğunluğu birim alanda (1 mm 2 ) belirlendi. Mast hücreleri ilk 83. günlük fötus derisinde (3. grupta) görüldü. Hücreler dermiste kan damarları ve kıl folikülleri çevresinde yerleşmişti. Mast hücrelerinin 3. ve 4. grupta AB pozitif, son üç grupta ise AB/SO pozitif granüller taşıdığı izlendi. Mast hücrelerinin yoğunluğu 3. grupta ( günde) 2.80±0.87/mm 2, dördüncü grupta ( gün) 12.40±2.03/mm 2, beşinci grupta ( günde) 22.80±2.01/mm 2, altıncı grupta ( gün) 26.00±1.04/mm 2 ve yedinci grupta ( günde) 27.20±0.24/mm 2 olarak belirlendi. Üçüncü ve dördüncü grubun son üç grupla arasındaki fark istatistiksel olarak önemli bulundu (P<0.001). Anahtar sözcükler: Fötal deri, Mast Hücresi, Koyun Summary Mast Cell Development and Density in Fetal Sheep Skin In this study, histological and histochemical properties and distrubition of mast cells (MCs) were investigated in the fetal sheep skin. Fetuses were divided into 7 age groups. Skin samples were taken from 35 fetuses of between 56 day and 145 dayold. The samples were fixed in neutral buffered formaline and paraffin sections were cut a thickness of 5 μm. Tissues were stained with haematoxylin and eosin, toluidine blue (TB) and alcian blue/safranin O (AB/SO). Mast cell numbers determined in a test area (1 mm 2 ). Mast cells were firstly recognized in skin of 83 days-old fetuses. The MCs were observed around the blood vessels and hair follicles in dermis. MCs granules were stained with AB in 3 rd and 4 th groups also were stained with AB/SO in last three groups. MCs numbers were 2.80±0.87/mm 2 in 3 rd group (75 th -85 th days), 12.40±2.03/mm 2 in 4 th group (85 th -100 th days) 22.80±2.01/mm 2 in 5 th group (100 th -110 th days), 26.00±1.04/mm 2 in 6 th group (110 th -120 th days) and 27.20±0.24/mm 2 in 7 th group (120 th -145 th days). The significance between 3 rd -4 th groups and last three groups were statistically important (P<0.001). Keywords: Fetal skin, Mast Cell, Sheep GİRİŞ Deri organizmada travmalar, mikroorganizmalar, bağ doku hücreleri olarak bilinir 2,3. Bu hücreler kemik UV ışınları gibi dış etkenlere karşı önemli bir bariyer iliğindeki öncül hücrelerden köken alır, dokulara göç görevi üstlenmiştir. Mast hücreleri yabancı uyaranlara eder ve farklılaşmasını tamamlar 4-8. karşı direnç veya koruma görevi yaparak derinin bu bariyer fonksiyonunda önemli rol oynar Mast hücreleri IgE için yüzey reseptörleri taşır ve. IgE ye bağlanan spesifik antijenler tarafından aktif- Mast hücreleri sitoplazmasında iri granüller taşıyan leştirilir 3,9. Aktifleşen hücreler hızlı tip allerjik reaksi İletişim (Correspondence) /17220 abit@istanbul.edu.tr

13 830 Koyun Fötus Derisinde Mast Hücrelerinin... yonlarda rol oynayan histamin ve lipid mediyatörleri gibi bioaktif maddeleri salgılar 10,11. Mast hücrelerinin allerjik reaksiyonlarda ve yangısal bozukluklarda düzenleyici rol oynadığı 9-13, çeşitli akut ve kronik hastalıklarda artış gösterdiği bildirilmiştir 1, Milena ve ark. 12 stres altındaki farelerde, Roosje ve ark. 14, kedilerde allerjik dermatitiste, Welle ve ark. 10 da köpeklerde atopik dermatitiste mast hücrelerinin sayılarında belirgin artışlar tespit etmişlerdir. Farelerde 17 ve koyunlarda 18 paraziter enfestasyonlarda mast hücrelerinin degranülasyona uğradığı çeşitli çalışmalarla gösterilmiştir. Mast hücreleri yerleşim yeri, içerdikleri granüllerin özellikleri, histokimyasal farklılıklar ve fonksiyonel kriterlere göre değerlendirilerek bağ doku mast hücreleri ve mukozal mast hücreleri olarak iki alt gruba ayrılmıştır Kemiricilerde bağ doku mast hücrelerinin safranin O pozitif granüller taşıdığı, mukozal mast hücrelerinin SO (-) granüller içerdiği bildirilmiştir 2. Aştı ve ark. 21, köpeklerde mukozal mast hücre granüllerinin kondroitin sülfat içerirken, bağ doku mast hücre granüllerinin heparinden zengin olduğunu bildirmişlerdir. Yine köpeklerde yapılan bir başka çalışmada 19 ise mast hücreleri triptaz ve kimaz içerikleri dikkate alınarak sadece triptaz içeren, sadece kimaz içeren ve her ikisini de içeren mast hücreleri olmak üzere üç alt gruba ayrılmıştır. Noviana ve ark. 11, kedilerde triptaz pozitif mast hücrelerinin her organda bulunduğunu, ancak kimaz içeren mast hücrelerinin özellikle deri, dil, mide ve rektum submukozasında bulunduğunu göstermiştir. İnsanda, deride, akciğerde ve ince bağırsakta iki tip mast hücresi tanımlanmıştır. Birincisi nötral proteazlardan triptaz ve kimotriptik proteinaz içerir, ikincisi ise sadece triptaz içerir 26. Feyerabend ve ark. 27, mast hücrelerinde heparin sentezinin mekanizmasını açıklamıştır. Sture ve ark. 25 da koyunlarda mast hücrelerini proteinaz reaksiyonuna göre sınıflandırmış ve mukozal mast hücrelerinin proteinaz pozitif, bağ doku mast hücrelerinin proteinaz negatif olduğunu bildirmiştir. Pemberton ve ark. 28 ise koyunda dermal ve pulmoner mast hücrelerinin triptaz pozitif olduğunu göstermiştir. Mast hücrelerinin köpek derisinde 21,22 ve koyun derisinde 23 kan damarları, sinirler, yağ bezleri, ter bezleri ve kıl foliküllerinin çevresinde yerleştikleri gösterilmiştir. Mast hücrelerinin fötal dönemdeki gelişmeleri üzerine araştırmalar az sayıdadır. Omi ve ark. 29 insan fötus derisinde mast hücrelerinin ilk 18 haftalık dönemde ayırt edildiğini, hücrelerin miktarının dereceli olarak artış gösterdiğini ve erken postnatal dönemde önemli miktarda arttığını bildirmişlerdir. Yine, insan fötus derisinde yapılan bir çalışmada 30 mast hücrelerinin 14. hafta ile 21. hafta arasında ayırt edildiğini bildirilmiştir. Saval ve Ferrer 31 ise, rat fötus derisinde mast hücrelerinin 17. günden itibaren artış gösterdiğini ve bu artışın postnatal ilk ayda sonlandığını bildirirken, Shahroz ve Ahmadi 32, koyun fötusunun 5. ayında derinin dermis katmanında mast hücrelerinin varlığını göstermiştir. Bu araştırmada koyun fötusunun farklı günlerinde derideki mast hücrelerinin histolojik ve histokimyasal özellikleri ve sayısal dağılımı incelenmiştir. MATERYA ve METOT Mezbaha kesiminden elde edilen fötusların CR (Crown-Rump-enght) tekniğine göre ölçümleri yapılarak yaşları belirlendi 33. Yaşları günler arasında bulunan toplam 35 adet fötus kullanıldı. Fötuslar her grupta 5 hayvan olmak üzere 7 yaş grubuna ayrıldı (Tablo 1). Her fötustan histolojik incelemeler için 1.0 x 0.5 cm boyutlarında sırt bölgelerinden alınan deri örnekleri %10'luk tamponlu formaldehitte tespit edildi. Deri örneklerinden rutin histolojik preparat hazırlama yöntemi ile deri yüzeyine dik kesit alabilecek şekilde parafin bloklar hazırlandı. Her bloktan 5 µ kalınlığında kesitler alındı. Kesitler hematoksilen - eosin, toluidine blue (TB) (%0.5 - ph 0.5) ve alcian blue (%0.5, ph 0.2) / safranin O (%0.25, ph 1) (AB/SO) boyama metotları ile boyandı 34. Misroskobik incelemeler Nikon Microphot FX araştırma mikroskobunda gerçekleştirilerek mikrofotoğrafları hazırlandı. Her hayvana ait deri örneğinde 1 mm 2 birim alanda mast hücrelerinin sayımı yapıldı. Gruplar arası farkın önem kontrolü tek yönlü varyans analizi (Anova) ile yapıldı. Bu farkın önem derecesini belirlemek için Tablo 1. Fötusların yaş grupları, derideki mast hücre sayısı ve gruplar arasındaki fark Table 1. Ages groups of fetuses, mast cell numbers in skin and differences of the groups Mast hücre sayısı Fötusun yaşı Gruplar n (1 mm 2 ) (gün ) X±s x 1. grup grup grup ±0.87 c 4. grup ±2.03 b 5. grup ±2.01 a 6. grup ±1.04 a 7. grup ±0.24 a a,b,c: Farklı harfler arasındaki önem derecesi istatistiksel olarak anlamlıdır (P<0.001)

14 831 AKTAŞ, DAĞIOĞU DUNCAN testi uygulandı. İstatistiksel analizlerde SPSS 11.5 programı kullanıldı 35. BUGUAR Mast hücreleri ilk olarak fötal dönemin 83. gününde alınan deri örneklerinde ayırt edilebildi. Bu hücrelerin dermisin str. superfisiyalesinde kan damarlarının ve kıl foliküllerinin yakınında yerleştikleri belirlendi. Tüm gruplarda mast hücrelerinin toluidin blue ile boyandığı görüldü. Yuvarlak veya oval şekilli hücrelerin sitoplazmasında metakromatik granüller taşıdığı gözlendi. Hücreler merkezi veya ekzantrik yerleşimli oval veya yuvarlak bir nukleusa sahipti (Şekil 1. A-B). Alcian blue/safranin O ile boyanan örneklerde 3. ve 4. grupta mast hücre granülerinin alcian blue ile maviye boyandığı gözlendi. Son üç grupta ise alcian blue pozitif mavi granüllerle birlikte safranin O ile pembe boyanan granüller de bulunmaktaydı. İlerleyen dönemlerde hücrelerin granüllerinin daha yoğun oldukları izlendi (Şekil 1. C-D). Fötal deride mast hücrelerinin gruplara göre sayısal değeri Tablo 1 de gösterilmiştir. İlk iki grupta mast hücresi gözlenmedi. İlk kez 3. grupta görülen hücrelerin miktarının 4. ve 5. grupta önemli bir artış gösterdiği belirlendi. Son iki gruptaki sayısal artışın daha az olduğu dikkati çekti. İstatistiksel değerlendirmede, 3. ve 4. grup ile son üç grup arasındaki fark önemli bulunurken (P<0.001), beşinci, altıncı ve yedinci grupların kendi aralarındaki farkın anlamlı olmadığı tespit edildi. TARTIŞMA ve SONUÇ Deri organizmanın dış etkenlere açık bir organıdır. Derinin bariyer görevinde mast hücrelerinin yabancı uyaranlara karşı savunma görevi ile birlikte birçok fonksiyonunda rol aldığı bildirilmiştir 1,36. Deride mast hücrelerinin yerleşimi türler arasında genel olarak benzerlik göstermektedir. Aştı ve ark. 21 ile Eren 22 köpek derisinde, Roosje ve ark. 14 kedi derisinde, Yörük ve Özcan 23, koyun derisinde, mast hücrelerinin dermisin yüzeysel katmanında kan damarı, kıl follikülü, yağ ve ter bezlerinin çevresinde yerleştiğini bildirmişlerdir. Bu çalışmada da mast hücrelerinin dermisin str. superfisiyalesinde kan damarlarının ve kıl folliküllerinin yakınında yerleştikleri belirlendi. Huntley 3, mast hücrelerinin sinirler ve kan damarlarına yakın yerleşiminden dolayı, uyarıldıklarında nöropeptitler vasıtasıyla derinin kan akımında düzenleyici rol oynadığını bildirmiştir. Milena ve ark. 12, ise stres altındaki farelerde nöropeptik substans salgılayan sinir uçları ile degranulasyon gösteren mast hüc Şekil 1. A. 83. gün toluidin blue, B gün toluidin blue, C gün alcian blue/safranin O, D gün alcian blue/ safranin O. Oklar: Mast hücresi, KD: Kan damarı, KF: Kıl folikülü. Fig 1. A. 83 rd days toluidin blue, B. 106 th days toluidin blue, C. 106 th days alcian blue/safranin O, D. 108 th days alcian blue /safranin O. Arrows: Mast cells, KD: Blood vessel, KF: Hair follicle

15 832 Koyun Fötus Derisinde Mast Hücrelerinin... relerinin yakın ilişkide olduğunu göstermişlerdir. Erginlerde olduğu gibi fötal deride de mast hücrelerinin perivasküler yerleşimi dolaşım düzenlenmesi ile yakın ilişkisini göstermektedir. Gelişmekte olan folliküllerin çevresinde bulunması ise gerek bağ dokunun yapılanmasında gerekse çoğalan follikül hücrelerinin beslenmesinde rolü olduğunu düşündürmektedir. Mast hücre granüllerinin tiplerine göre heterojenite gösterdikleri araştırmalarla gösterilmiştir 10,21,24. Deri mast hücreleri granüllerinin toluidin blue ile metakromazi gösterdiği bildirilmiştir Aştı ve ark. 21 köpek derisinde, Yörük ve Özcan 23 koyun derisinde toluidin blue ile boyanan örneklerde mast hücreleri granüllerinin belirgin olmadığını ve sitoplazmanın homojen izlendiğini bildirmişlerdir. Örneklerimizde mast hücreleri toluidin blue ile metakromatik boyanma göstermiştir. Araştırmacıların 21,23, bildirimlerinin aksine sitoplazmada granüllerin belirgin boyandığı gözlenmiştir. Deride mast hücrelerinin kimyasal özellikleri ve fonksiyonları üzerinde araştırmalar bulunmaktadır. Ergin hayvanlarda dermal mast hücrelerinin ışık mikroskop incelemelerinde granüllerin Alcian blue ve Safranin O ile boyandığı Aştı ve ark. 21 ve Eren 22 tarafından köpek derisinde, Karaca ve Yörük 24, tarafından da koyun derisinde gösterilmiştir. Rodentlerde de mast hücrelerinde Safranin O nun heparine bağlandığı bildirilmektedir 2. Mast hücrelerinde bulunan heparin ve histaminin derideki fonksiyonları ile ilgili çeşitli yorumlar bulunmaktadır. Welle ve ark. 10, mast hücrelerinden salınan histaminin yara iyileşmesinde kritik rol oynadığını bildirmiştir. Savall ve Ferrer de 31 yaralanmalarda histaminin vazoaktif etkisinin rolünün önemli olduğunu ileri sürmüştür. ucio ve ark. 15 ise allerjik deri reaksiyonlarında heparinin acil reaksiyonu inhibe ettiğini bildirmiştir. Feyerabend ve ark. nın 27 yapmış oldukları bir çalışmada ise mast hücrelerinin granüllerinde heparinle birlikte proteazların da depolandığını ve salgılanan heparinin ekstrasellüler matrikste IgE reseptörünü stimüle ettiğini ileri sürmüştür. Araştırmamızda mast hücrelerinin 3. ve 4. grupta alcian blue ile mavi boyanan granüller içerdiği, son üç grupta ise alcian blue pozitif granüllerle birlikte safranin O ile pembe boyanan granüller de taşıdığı belirlendi. Hücrelerdeki granül miktarının ilerleyen fötal dönemde daha yoğun oldukları da izlendi. Bu bulgular mast hücrelerinin kimyasal özelliklerinin fötal derinin gelişimine bağlı olarak değiştiğini göstermektedir. Fötal deride mast hücrelerinin gelişimi ile ilgili araştırmalar oldukça azdır. Savall ve Ferrer 31, rat derisinde mast hücrelerinin embriyonik dönemin 17. gününden itibaren artış gösterdiğini ve gelişimlerinin posnatal ilk ayın sonunda tamamlandığını ileri sürmüştür. Yamada ve ark. 6, kemiricilerin fötal deri mast hücre kültürünün erişkin deriden hazırlanan kültüre çok benzediğini ve fötal deride mast hücre olgunlaşmasının diğer stromal hücrelerin varlığında gerçekleştiğini bildirmiştir. Breathnach 30, insanda mast hücrelerinin 14. ve 21. hafta arasında görüldüğünü ve bu dönemde fibroblastların da çok sayıda ve aktif olduğunu göstermiştir. Prost-Squarcioni ve ark. 13 ile Yamada ve ark. 6, gelişim sırasında mast hücrelerinin fibroblastlar, makrofajlar gibi stromal hücrelerle birlikte geliştiğini bildirmişlerdir. Shahrooz ve Ahmadi 32, koyun fötusunun 5. ayında dermisin derin bölümlerinde mast hücrelerinin görüldüğünü bildirmiştir. Araştırmamızda mast hücreleri ilk iki grupta gözlenmemiştir. İlk kez 83. günde belirgin olarak izlenen hücrelerin miktarının 4. ve 5. grupta önemli bir artış gösterdiği belirlenmiştir. Son iki grupta sayısal artışın daha az olduğu gözlenmiştir. Mast hücre sayısı en yüksek son grupta 27.20±0.24/mm 2 bulunmuştur. İstatistiksel değerlendirmede 3. ve 4. grup ile son üç grup arasındaki fark önemli bulunmuş. 5., 6. ve 7. gruplar arasındaki fark ise anlamlı bulunmamıştır. Mast hücrelerinin erken dönemlerde görülmemesi bağ dokusunun gelişiminin henüz tamamlanmamış olmasına bağlı olabilir. Fötal dönemde dermis şekillenirken bağ doku hücrelerinin gelişimi, bağ doku ipliklerinin şekillenmesi, kan damarları ve kıl folliküllerinin gelişimi ile mast hücrelerinin gelişiminin paralellik gösterdiği düşünülmektedir. Bu sonuç, araştırmacıların 6,13,31 bulguları ile de benzerlik göstermektedir. Araştırmalarda ergin hayvanlarda mast hücre miktarını köpek derisinde Welle ve ark /mm 2, Eren ±1.68/mm 2, Aştı ve ark ±2.56/mm 2 olarak bildirmiştir. Yörük ve Özcan 23 ise ergin koyun derisinde mast hücre miktarını ort. 74.7±2.76/mm 2 bildirmiştir. Bu araştırmaların sonuçları mast hücre miktarının hayvan türüne göre değiştiğini göstermektedir. Fötal koyun derisinde mast hücre miktarı ile ilgili bir yayın bulunamamıştır. Omi ve ark. 29, insan fötusunda mast hücre miktarının dereceli olarak artış gösterdiğini ve erken postnatal dönemde ise hücre miktarında önemli bir artış olduğunu bildirmektedir. Bu araştırmacıların sonuçları araştırmamızdaki fötal deri mast hücrelerinin ergin hayvanlardakine göre düşük değerlerde bulunmasına açıklık getirmektedir.

16 833 AKTAŞ, DAĞIOĞU KAYNAKAR 1. Metz M, Siebenhaar F, Maurer M: Mast cell function in innate skin immune system. Immunobiology, 213 (3-4): , Ercan F, Çetinel Ş: Mast hücrelerinin enflamasyondaki rolü: insan ve deney hayvan modelleri üzerinde yaptlan çaltşmalartn değerlendirilmesi. Marmara Med J, 21 (2): , Huntley JF: Mast cells and basophils: A review of their heterogeneity and function. J Comp Path, 107, , Crowle PK, Reed ND: Bone marrow origin of mucosal mast cells. Int Arch Allergy Appl Immunol, 98, , Charley MR, Mikhael A, Sontheimer RD, Gilliam JN, Bennett M: Coutaneus mast cell maturation does not depend on an intact bone marrow microenvironment. J Invest Dermatol, 82 (1): 25-27, Yamada N, Matsushima H, Tagaya Y, Shimada S, Katz S: Generation of a large number of connective tissue type mast cells by culture of Murine fetal skin cells. J Invest Dermatol, 121, , Shiohara M, Kooike K: Regulation of mast cell development. Chem Immunol Allergy, 87, 1-21, Quackenbush EJ, Wershil BK, Aguirre V, Ramos JCG: Eotaxin modulates myelopoiesis and mast cell development from embryonic hematopoietic progenitors. Blood, 92 (6): , Welle MM, Olivry T, Grimm S, Suter M: Mast cell density and subtypes in the skin dogs with atopic dematitis. J Comp Path, 120, , Noviana D., Kono F, Nagakui Y, Shimizu H, Mamba K, Makimura S, Horii Y: Distrubition and enzyme histochemical characterisation of mast cells in cats. Histochem J, 33 (11-12): , Holgate, ST: The role of mast cells on basophils in inflamation. Clin Exp Allergy, 30 (1): 28-32, Milena EJP, Kuhlmei A, Tobin DJ, Röver MS, Klapp BF, Arck PC: Stress exposure modulates peptidergic innervation and degranulates mast cells in murine skin. Brain Bhav Immun, 19 (3): , Prost-Squarcioni C, Fraitag S, Heller M, Boehm N: Functional histology of dermis. Ann Dermatol Venereol, 135 (2): 15-20, Roosje PJ, Koeman JP, Thepen T, Willemse T: Mast cells and eosinophils in feline allergic dermatitis: A qualitative and quantative analysis. J Comp Pathol, 131 (1): 61-69, ucio J, D'Brot J, Guo CB, Abraham W, ichtenstein M, Kagey-Sobotka A, Ahmed T: Immunologic mast cell-mediated responses and histamine release are attenuated by heparin. J Appl Physiol, 73 ( 3): , Metz M, Grimbaldeston MA, Nakae S, Piliponsky AM, Tsai M, Galli SJ: Mast cells in the promotion and limitation of chronic inflammation. Immunol Rev, 217, , Kalender Y, Kalender S, Uzunhisarclkll M, Öğütcü A, Açlkgöz F: Effects of thaumetopoea pityocampa (epidoptera Thaumetopoeidae) larvae on the degranulation of dermal mast cells in mice: An electron microscopic study. Folia Biol, 52 (1-2): 13-17, Mwangi DM, Hopkins J, uckins AG: Trypanosoma congolense infection in sheep: Ultrastructural changes in the skin prior to development of local skin reactions. Vet Parasitol, 60 (1-2): 45-52, Kube P, Audige, Kuther K, Welle M: Distribution, density and heterogenity of canine mast cells and influence of fixation techniques. Histochem Cell Biol, 110 (2): , Befus D, Goodarce R, Dyck N, Bienenstock J: Mast cell heterogenity in man. I. Histologic studies of the intestine. Int Arch Allergy Appl Immunol, 76, , Aştl RN, Kurtdede A, Kurtdede N, Ergün E, Güzel M: Mast cells in the dog skin: Distribution, density, heterogenity and influence of fixation techniques. Ankara Üniv Vet Fak Derg, 52, 1-12, Eren Ü: Köpek derisinde mast hücreleri. Ankara Üniv Vet Fak Derg, 47, , Yörük M, Özcan Z: Koyun ve keçi derisinde mast hücreleri üzerinde morfolojik ve histometrik araşttrmalar. YYÜ Sağltk Bil Derg, 2 (1-2): 47-55, Karaca T, Yörük M: Mast hücre heterojenitesi. YYÜ Vet Fak Derg, 16 (2): 57-60, Sture GH, Huntley JF, MacKellar A, Miller HRP: Ovine mast cell heterogenity is defined by the distribution of sheep mast cell proteinase. Vet Immunol Immunopathol, 48 (3): , Irani AA, Schechter NM, Craig SS, Deblois G, Schwartz B: Two types of human mast cells that have distinct neutral protease compositions. Proc Natl Acad Sci USA, 83 (12): , Feyerabend TB, i JP, indahi U, Rodewald HR: Heparan sulphate C5-epimerase is essential for heparin biosynthesis in mast cells. Nat Chem Biol, 2 (4): , Pemberton AD, Mc Aleese SM, Huntley JF, Collie DD, Scudamore C, Mc Euen AR, Walls AF, Miller HR: cdna sequence of two sheep mast cell tryptases and the differential expression of tryptase and sheep mast cell proteinase-1 in lung, dermis and gastrointestinal tract. Clin Exp Allergy, 30 (6): , Omi T, Kawanami O, Honda M, Akamatsu H: Human fetal mast cell under development of the skin and airways. Arerugi, 40 (11): , Breathnach AS: Development and differentiation of dermal cells in man. J Invest Dermatol, 71, 2-8, Savall R, Ferrer I: Mast cells in the skin of rats during development. Med Cutan Ibero at Am, 9 (5): , Shahrooz R, Ahmadi A: Histomorphometric study of skin in the sheep fetus. IJVR, 3, 56-61, Ozan İE, Otlu A, Bayram G: Prenatal dönemde koyun ve keçi akciğerlerinin tştk mikroskobik yaptst. Doğa-Tr J Vet Anim Sci, 15, , Culling CFA: Handbook of Histopathological Techniques, Third ed. Butterworths & Co td. ondon. UK, Özdamar K: SPSS ile Biyoistatistik. Kaan Kitabevi. Eskişehir, Weller K, Foitzik K, Paus R, Syska W, Maurer M: Mast cells are required for normal healing of skin wounds in mice. FASEB J, 20, , 2006.

17 Kafkas Univ Vet Fak Derg 15 (6): , 2009 DOI: /kvfd RESEARCH ARTICE Nerves Innervating Articular Capsule of Elbow Joints in Turkish Shepherd Dogs (Karabaş - Kangal), Curly Sheep and Native Hair Goats: An Anatomic Study [1] Bestami YIMAZ * Ali BAHADIR ** [1] Doktora tezinden özetlenmiştir * Department of Anatomy, Faculty of Veterinary Medicine, Harran University, Sanliurfa - TURKEY ** Department of Anatomy, Faculty of Veterinary Medicine, Uludag University, Bursa - TURKEY Makale Kodu (Article Code): KVFD Summary This study was performed to map the sensible nerves (n.) innervating articular capsule of elbow joints in Turkish shepherd dog (Karabash-Kangal), curly sheep (ovis aries) and native hair goat (capra hircus) and to demonstrate the interspecies variations. Five adult Turkish shepherd dogs, curly sheeps and native hair goats each of different genders were used. Rami articulares of the nerves innervating articular capsule of elbow joints were dissected after routine cadaver preparation methods. Macroscopic and subgross examination revealed that articular capsule of elbow joints was innervated by radial, median, ulnar and musculocutaneous nerves. The number and directions of branches of the nerves ending at articular capsule were as follows: one craniolateral in all species for radial nerve; one cranial in Turkish shepherd dog and one craniomedial in curly sheep and native hair goat for median nerve; one medial in Turkish shepherd dog and one caudomedial in curly sheep and native hair goat for ulnar nerve; and two cranial in Turkish shepherd dog and one cranial in curly sheep and native hair goat for musculocutaneus nerve. As a conclusion, we observed that the number of rami articulares innervating articular capsule was higher in Turkish shepherd dog and native hair goat than in curly sheep. This difference is likely the result of the more athletic body structure and the capacity to move faster of these species than the curly sheep.. Keywords: Articulatio cubiti, Capsula articularis, Rami articulares Türk Çoban Köpeği (Karabaş - Kangal), Kıvırcık Koyunu ve Yerli Kıl Keçisinde Articulatio Cubiti nin Capsula Articularis ini İnnerve Eden Sinirler: Anatomik Bir Çalışma Özet Türk çoban köpeği, Kıvırcık koyunu ve Yerli kıl keçisinde gerçekleştirilen bu çalışma ile articulatio cubiti nin capsula articularis ini innerve eden sensible sinirlerin haritası oluşturularak türler arası farklılıkların ortaya konması amaçlandı. Çalışmada cinsiyet farkı gözetmeksizin 5 er adet Türk çoban köpeği, Kıvırcık koyunu ve Yerli kıl keçisi kullanıldı. Kadavralarda dirsek eklem kapsülünü innerve eden sinirlerin ramus articularis leri diseke edildi. Yapılan makroskobik ve subgros incelemede dirsek eklem kapsülünün n. radialis, n. medianus, n. ulnaris ve n. musculocutaneus tarafından innerve edildiği saptandı. Nervus radialis in ramus articularis lerinin genel olarak craniolateral den 1; n. medianus un Türk çoban köpeklerinde cranial den 1, Kıvırcık koyunu ve Yerli kıl keçilerinde craniomedial den 1; n. ulnaris in Türk çoban köpeklerinde medial den 1, Kıvırcık koyunu ve Yerli kıl keçilerinde caudomedial den 1; n. musculocutaneus un ise cranial den Türk çoban köpeklerinde 2, Kıvırcık koyunu ve Yerli kıl keçilerinde 1 kol ile capsula articularis te sonlandığı tespit edildi. Sonuç olarak, Türk çoban köpeği ve Yerli kıl keçilerinde capsula articularis lere giden ramus articularis lerin sayısının Kıvırcık koyununa oranla daha fazla olduğu görüldü. Bu iki türün Kıvırcık koyununa göre daha atletik ve hareketli olmasının, söz konusu farklılığı oluşturmuş olabileceği kanısına varıldı. Anahtar sözcükler: Articulatio cubiti, Capsula articularis, Rami articulares İletişim (Correspondence) /2455 byilmaz@harran.edu.tr

18 836 Nerves Innervating Articular Capsule of... INTRODUCTION Studies on peripheral nerve injuries, including their diagnosis 1,2 and repair techniques 3,4 carry considerable importance. Recent studies have shown that denervation procedure by removal of periosteum surrounding articular capsule provide analgesia that result in quick mobilization of the animal 5-8. This has raised the importance of studies concerning innervations of the articular capsule. Studies on innervation of joints have been implemented on various types of animals including mammalians 9-13, birds 14 and marsupials 15,16. These studies have all pointed out that joints receive multiple innervations. Researchers 10,17,18 have not defined the exact number of neural branches running into the articular capsule, but always used plural terms in their expressions. In the present study, we aimed to determine the innervation of elbow joint in Turkish shepherd dog, Curly sheep and Native hairy goat and define their species-specific characteristics, describe any similarities or dissimilarities between these species, develop a nerve map to be used for surgery of elbow joint and form a basis for further microscopic studies. MATERIA and METHODS Study included 5 adult Turkish shepherd dogs (2 male, 3 female; mean body weight: 34.6±1.52 kg), 5 Curly sheep (1 male, 4 female; mean body weight: 35.8±4.95 kg) and 5 Native hairy goats (2 males, 3 females; mean body weight: 28.4±0.71 kg) that were used as cadavers in student laboratory of Anatomy Department. Animals were anesthetized by xylazine HCI (Rompun %2, Bayer, Turkey) and ketamine HCI (Ketalar, Parke-Davis, Turkey). Heparin sulphate (iquemine, Roche, Turkey) solution was administered intravenously to prevent coagulation. Blood of the animals were drained from common carotid artery under general anesthesia. Subsequently, animals were fixed by 10% formaldehyde solution and preserved in this solution until dissection. Macroscopic examination of the nerves that terminate in articular capsule was started from their division from the brachial plexus and nerves were followed bilaterally down to medial and lateral aspects of the joints. Dissection of thin and delicate articular branches was performed under Nikon SMZ-10 stereomicroscope. Anatomic terms were determined according to Nomina Anatomica Veterinaria 19. The Experimental Animals Ethical Committee of Veterinary Faculty of Uludag University approved all experimental protocols (no. 2004/1). RESUTS Macroscopic and subgross examination showed that articular capsules of the elbow joints in Turkish shepherd dogs, Curly sheep and Native hairy goat were innervated by articular branches of radial, median, ulnar and musculocutaneous nerves (Figs 1-2). 1- Articular Branches of Radial Nerve This nerve contributed to innervation of the craniolateral aspect of the articular capsule in dogs by 1 (70%) or 2 (20%) branches given off at the flexor side of the elbow joint. In one case (Dog-3, right) 1 branch (10%) that ran on the medial side was found to reach to the cranial of the joint capsule. Target sides of articular branches of radial nerve were proximal of the annular ligament in 6 cases and distal to annular ligament in 4 cases (Figs 1 a,b). Articular capsules in all specimens of sheep and goat were innervated by articular branches of radial nerve. Deep branch of radial nerve run obliquely from Fig 1. Cranial (a), lateral (b) and medial (c) view of left elbow joint in Turkish shepherd dog Şekil 1. Türk çoban köpeğinde sol dirsek eklemin (a) cranial, (b) lateral ve (c) medial den görünümü

19 837 YIMAZ, BAHADIR midline to lateral on the cranial of elbow joint and gave off several branches to articular capsule (Figs 2 a,b). These branches were found to penetrate the articular capsule from the craniolateral aspect. All specimens of sheep were observed to have 1 (100%) articular branch. Goats showed 1 (80%) or 2 (20%) articular branches (Table 1). 2- Articular Branches of Median Nerve In dogs, articular branches were terminated at middle of the proximodistal distance of the cranial aspect of articular capsule. This area is mediodistal to the site of entry of articular branch of musculocutaneous nerve to the capsule. Only one specimen (Dog-2, left) nerve was terminated at the craniomedial of joint capsule (Fig 1a). Number of branches was 1 (100%) for all animals (Table 1). In sheep and goats this nerve gave off a fine branch to the pronator teres muscle at the level of elbow joint and then split into two branches. Caudal of these two branches run below the flexor carpi radialis muscle and gave off several branches to articular capsule at this level. In all specimens median nerve was found to give off articular branches to articular capsule. It was remarkable that the nerve supplied articular capsule with 1 (100%) branch in all sheep specimens and this branch always passed into the capsule through the craniomedial aspect. Number of branches determined in goats was 1 (80%) or 2 (20%). All of these branches were shown to terminate at the craniomedial of articular capsule (Table 1). 3- Articular Branches of Ulnar Nerve In dogs, ulnar nerve gave off articular branch to articular capsule of elbow joint during its course at the medial of the elbow joint between medial epicondyle and olecranon, and between the ulnar head of the flexor carpi ulnaris muscle and flexor digitalis superficialis muscle. Number of branches was commonly 1 (80%). In two specimens 2 separate secondary articular branches (20%) were observed. In all specimens articular branches were localized at the medial part of the articular capsule (Figs 1 a,c). In sheep and goats, ulnar nerve showed a convex turn between the medial epicondyle and olecranon process to give off branches to the articular capsule. All specimens of sheep and goats showed contribution of the articular branches of ulnar nerve at the caudomedial part of the articular capsule (Figs 2 a,c). Number of these branches was 1 or 2 in sheep and goats (Table 1). 4- Articular Branches of Musculocutaneous Nerve Musculocutaneous nerve was found to give off articular branches to articular capsule in all dog specimens. All articular branches running into articular capsule originated from either distal part of the muscular branch of the musculocutaneous nerve or initial part of the medial antebrachial cutaneous nerve. Number of these branches was 1 (50%) in 5 specimens. In the other 5 specimens 2 separate secondary branches (50%) were given off from a single stem. Articular branches were usually localized at the cranial side of the articular capsule, proximal to the insertion of biceps brachii muscle (Fig 1a). In sheep and goats, a nerve that originated from median nerve at the distal half of the humerus was found to give off the distal muscular branch distally. Articular branches from this nerve were observed to contribute capsular innervation of the elbow joint. Articular branches were localized to cranial side of articular capsule. In sheep specimens nerve was terminated as 1 (60%) or divided into two separate branches (40%). In goats articular branches entered the articular capsule as 1 (60%) or 2 (20%) branches or as 2 divisions after split of one articular branch (20%). Fig 2. Cranial (a), lateral (b) and medial (c) view of left elbow joint in Curly sheep and Native hair goats Şekil 2. Kıvırcık koyun ve Yerli kıl keçisinde sol dirsek eklemin (a) cranial, (b) lateral ve (c) medial den görünümü

20 838 Nerves Innervating Articular Capsule of... Table 1. Origin, number and innervation area of nerves innervating in articular capsule of elbow joint in Turkish shepherd dogs, Curly sheep and Native hair goats Tablo 1. Türk Çoban Köpeği, Kıvırcık Koyunu ve Yerli Kıl Keçisi nde dirsek eklem kapsülünü innerve eden sinirlerin kökeni, sayısı ve bölgesi N. radialis N. medianus N. ulnaris N. musculocutaneus Animal/Animal no Side Number and innervation area of rr. articulares Number and innervation area of rr. articulares Number and innervation area of rr. articulares Number and innervation area of rr. articulares Dog-1 R 1 Craniolateral 1 Craniolateral 1 Cranial 1 Cranial 1 Medial 1 Medial 1 (2 Sek.) Cranial 1 (2 Sek.) Cranial Turkish Shepherd Dogs Dog-2 Dog-3 Dog-4 R R R 2 Craniolateral 2 Craniolateral 1 Cranial 1 Craniolateral 1 Craniolateral 1 Craniolateral 1 Cranial 1 Craniomedial 1 Cranial 1 Cranial 1 Cranial 1 Cranial 1 Medial 1 Medial 1 Medial 1 (2 Sek.) Medial 1 Medial 1 (2 Sek.) Medial 1 Cranial 1 (2 Sek.) Cranial 1 Cranial 1 Cranial 1 (2 Sek.) Cranial 1 (2 Sek.) Cranial Dog-5 R 1 Craniolateral 1 Craniolateral 1 Cranial 1 Cranial 1 Medial 1 Medial 1 Cranial 1 Cranial Sheep-1 R 1 Craniolateral 1 Craniolateral 1 Craniomedial 1 Craniomedial 1 Caudomedial 1 Caudomedial 1 Cranial 1 Cranial Sheep-2 R 1 Craniolateral 1 Craniolateral 1 Craniomedial 1 Craniomedial 1 Caudomedial 1 Caudomedial 1 (2 Sek.) Cranial 1 (2 Sek.) Cranial Curly Sheeps Sheep-3 R 1 Craniolateral 1 Craniolateral 1 Craniomedial 1 Craniomedial 2 Caudomedial 2 Caudomedial 1 (2 Sek.) Cranial 1 (2 Sek.) Cranial Sheep-4 R 1 Craniolateral 1 Craniolateral 1 Craniomedial 1 Craniomedial 1 Caudomedial 1 Caudomedial 1 Cranial 1 Cranial Sheep-5 R 1 Craniolateral 1 Craniolateral 1 Craniomedial 1 Craniomedial 1 Caudomedial 1 Caudomedial 1 Cranial 1 Cranial Goat-1 R 1 Craniolateral 1 Craniolateral 1 Craniomedial 1 Craniomedial 1 Caudomedial 1 Caudomedial 1 Cranial 1 Cranial Native Hair Goats Goat-2 Goat-3 Goat-4 R R R 1 Craniolateral 1 Craniolateral 1 Craniolateral 1 Craniolateral 1 Craniolateral 1 Craniolateral 1 Craniomedial 1 Craniomedial 2 Craniomedial 2 Craniomedial 1 Craniomedial 1 Craniomedial 2 Caudomedial 2 Caudomedial 2 Caudomedial 2 Caudomedial 1 Caudomedial 1 Caudomedial 1 (2 Sek.) Cranial 1 (2 Sek.) Cranial 1 Cranial 1 Cranial 1 Cranial 1 Cranial Goat-5 R 2 Craniolateral 2 Craniolateral 1 Craniomedial 1 Craniomedial 1 Caudomedial 1 Caudomedial 2 Cranial 2 Cranial DISCUSSION In general, capsular innervation of elbow joints in domestic mammalians is supplied by median nerve and ulnar nerve 20, with occasional contribution of musculocutaneous nerve 21,22. There is a study on sheep that reported contribution of these nerves but the musculocutaneous nerve to the innervation of joint capsule 22. Studies on dogs 13 and cattle 23 have shown that capsule of elbow joint was innervated by articular branches of radial nerve, median nerve, ulnar nerve and musculocutaneous nerve. In our study, articular capsule of elbow joints in dogs, sheep or goats have been shown to be innervated by contributions from radial, musculocutaneous, median and ulnar nerve, as reported in the literature 13,23. However articular branches demonstrated several differences for their origination, course and sites of entry. During its course radial nerve has been found to give off more than one branches to the cranial of the capsule of elbow joint in goats and sheep, one branch to the distal part of the lateral wall in sheep 26 and 1 12 or more than one 13 branches to craniolateral