YOLCU BERABERİ HEDİYELİK EŞYA VE KİŞİSEL EŞYA MUAFİYETİ UYGULAMALARINA İLİŞKİN İLKE VE ESASLAR

Transkript

1 YOLCU BERABERİ HEDİYELİK EŞYA VE KİŞİSEL EŞYA MUAFİYETİ UYGULAMALARINA İLİŞKİN İLKE VE ESASLAR Cevdet BOZKURT* I.Giriş Bilindiği üzere, yurt dışından ülkemize getirilen her türlü eşyanın gümrük işlemlerine tabi tutulması ve vergilerinin ödenmesi gerekmektedir. Ancak, genel kural bu olmakla birlikte, belli kıymet ve miktarın altındaki eşyaya çeşitli muafiyetler de uygulanabilmektedir. Keza, bir babanın yurt dışından gelirken küçük kızına aldığı (makul fiyattaki) bir fotoğraf makinesi ya da saatin vergisinin alınmasının, anılan kişiler açısından olumsuz bir durum oluşturmasının ötesinde, bu nitelikte bir işlem sonucunda elde edilecek faydanın, katlanılan maliyetten daha az olması da çoğu zaman söz konusu olabilmektedir. Bu bağlamda, AB uygulamalarına paralel olarak, başta 4458 sayılı Gümrük Kanunu ve 2009/15481 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ( ) olmak üzere, konuya ilişkin Gümrük Müsteşarlığı nın düzenlemeleri çerçevesinde, yolcu beraberi eşya muafiyetine ilişkin uygulamaların şekillendiğini görmekteyiz 1. Zira, 5911 sayılı Kanunla (T.C. Yasalar, 2009), 4458 sayılı Gümrük Kanununun Muafiyet ve İstisnalara ilişkin 167 nci maddesinde yapılan değişikle, muafiyet limitleri yükseltilmiştir. Bu kapsamda, yurt dışından gelen bir yolcunun yararlanabileceği muafiyetleri, hediyelik eşya muafiyeti ile kişisel eşya muafiyeti olmak üzere öncelikli olarak iki farklı kategoriye ayırabiliriz. Öte yandan, çalışmamızın doğrudan konusu olmamakla birlikte, önemli değeri olmayan eşya olarak tanımlanan ve yurt dışından posta yoluyla ve * Gümrük Müsteşarlığı İç Denetçisi 1 Ayrıca, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 2010/659 sayılı ve Bakanlar Kurulu Kararı ile de 2009/15481 sayılı Kararın bazı maddelerine çeşitli eklemeler yapılmıştır. 211

2 hızlı kargo taşımacılı yoluyla gönderilen ve toplam kıymeti 150 Euro yu geçmeyen eşyaya da ticari nitelikte olmamak şartıyla ayrıca muafiyet tanınmaktadır (2009/15481 sayılı BKK md.45). Konunun anlaşılmasına katkı yapmak amacıyla bu hususla bağlantılı önem arz eden kavramları da ilk aşamada tanımlayacak olursak; Kişisel eşya: Gerçek kişinin kendi kullanımına mahsus, gayri ticari nitelikteki eşyayı, Kişisel kullanım: Profesyonel veya ticari nitelikli bir faaliyetle ilgili olmamak koşuluyla ev ve özel hayatın gerekleri ile ilgili ihtiyaçları karşılama amacına yönelik kullanımı, Yolcu: Ticaret, memuriyet, tahsil, ziyaret, tedavi veya turizm gibi herhangi bir amaçla kısa veya uzun bir süre kalmak üzere, yabancı bir ülkeden karayolu, demiryolu, deniz veya hava yollarından biriyle Türkiye Gümrük Bölgesine gelen yabancı bir ülkede oturan Türkler ve yabancılar ile herhangi bir amaç ile gittikleri yabancı ülkeden kesin veya geçici olarak dönen, Türkiye'de oturan Türkler ve yabancılar ile Türkiye den aynı amaçlarla ve aynı yollarla yabancı bir ülkeye giden benzeri Türk ve yabancıları, Yolcu beraberi eşya: Yolcunun beraberinde getirdiği, ticari miktar ve mahiyet arz etmeyen eşyayı, ifade etmektedir. Yukarıdaki tanımdan da anlaşılacağı üzere, nakil vasıtaları sürücüleri ve hizmetlilerinin yolcu sayılmayacağının bilinmesi gerekmektedir. Ayrıca, yolcu beraberi eşya kapsamında, Transit yolcular hariç olmak üzere, yolcu beraberinde getirilip serbest dolaşıma sokulan gayri ticari nitelikteki, kişisel ve ailevi kullanıma mahsus veya hediye edilmek üzere getirilen eşyaya da muafiyet tanınmaktadır. II. Hediyelik Eşya ve Kişisel Eşya Muafiyeti a) Hediyelik Eşya Muafiyeti Çalışmamızın Giriş kısmında yer verdiğimiz üzere, belli kıymet ve miktara haiz eşyanın ülkemize girişi esnasında, uluslararası uygulamalara paralel 212

3 şekilde belli muafiyetler tanınmaktadır. Bu muafiyetler (önemli değeri olmayan eşya muafiyeti hariç olmak üzere) ise, kişisel eşya muafiyeti ile hediyelik eşya muafiyeti dir. Söz konusu muafiyetlerden, hediyelik eşya muafiyeti, yolcunun beraberinde getirdiği 430 Euro ya 2 kadar eşyanın gümrük vergilerinden muaf olarak ülkemize sokulabilmesini ifade etmektedir. Bu tutarın üzerinde olan 1500 Euro ya kadar eşyanın ülkemize getirilebilmesi ise, tek ve maktu tarife kapsamında vergisinin alınması ile mümkündür. Diğer bir anlatımla, önemli değeri olmayan eşya ve yolcu beraberinde getirilen hediyelik eşya muafiyeti hükümleri saklı kalmak üzere, her bir sevkiyat ya da 18 ve daha yukarı yaştaki her bir yolcu için kıymeti 1500 Euro yu geçmeyen eşyanın; a) Avrupa Birliği ülkelerinden doğrudan gelmesi durumunda %18, b) Diğer ülkelerden gelmesi durumunda %20, oranında ve kıymeti üzerinden tek ve maktu bir vergi tahsil edilerek, eşyanın yurda girişine izin verilmektedir. Ancak, sözü edilen limit dahilinde getirilen eşyanın; i) Yolcu beraberinde ya da yolcunun gelişinden bir ay önce veya bir ay sonra gelmesi ya da yabancı bir ülkeden posta veya hızlı kargo taşımacılığı yoluyla gelmesi, ii) Ticari miktar ve mahiyet arz etmemesi, iii) Kişinin şahsına ve ailesinin kullanımına mahsus olması, iv) Posta veya hızlı kargo taşımacılığı yoluyla gelenlerde brüt 30 kilogramı geçmemesi, gerekir. Bu çerçevede, İspanya dan gelen bir eşyanın kıymetinin 1200 Euro olması durumunda muafiyetin nasıl uygulanacağını somut bir örnek yardımıyla açıklayabiliriz. Bu örnek durumda, eşyanın kıymetinde hediyelik eşya muafiyeti tutarı düşüldükten sonra, kalan tutar üzerinde tek ve maktu bir vergi alınmaktadır. Bu oran ise, AB ülkeleri için %18 olarak uygulanmaktadır. Örneğimize 2 Daha önce 300 Euro olan bu limit 5911 sayılı yasayla yapılan değişiklikle, tarihinden itibaren 430 Euroya yükseltilmiştir. 213

4 devam edecek olursak, 1200 Euro-430 Euro nun düşümünden sonra kalan tutar olan 770 Euro ya tek ve maktu tarife oranı olan %18 oranının uygulanması neticesinde elde edilen 138,6 Euro tutarında verginin tahsil edilmesi gerekmektedir (BKK 63.md). Yani, =770 x0,18(%180)=138,6 Euro şeklindedir. Başka bir örnek soru yardımıyla da konuyu açıklığa kavuşturabiliriz. Tanesi 2000 Euro olan 5 adet Notebook, yolcu beraberinde yurda getirilebilir mi? Cevabımız hayır şeklinde olacaktır. Keza, yukarıda ifade ettiğimiz üzere, tek ve maktu tarife kapsamında 1500 Euro ya kadar eşyanın ülkemize getirilebilmesi mümkündür. Bu tutarın üzerindeki eşyanın muaf olarak sokulması mümkün olmayıp yürürlükteki vergilendirme kriterlerine göre ithalat vergilerinin alınması gerekmektedir. Ayrıca, 1500 Euro nun üzerindeki bir eşya için herhangi bir indirim söz konusu olmayacaktır. Kaldı ki, söz konusu muafiyetin amacı ticari gaye gütmeyen eşya için geçerlidir. Ve korunmak istenen menfaate uygundur. Bu nedenle adedi 2000 Euro olan ve (5 adetten) toplam kıymeti Euro olan bir eşyanın (Notebook) muaf olarak ülkemize getirilmesi mümkün değildir. Bu nitelikte bir eşyanın gümrüğe gelmesi durumunda, yürürlükteki vergi oranlarına göre tüm vergilerinin alınması gerekmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken 1500 Euro ya kadar tüm vergileri kapsayacak şekilde tek bir oran uygulanmakta iken, bu rakamın üzerindeki (1500 Euro nun) bir eşyada, gümrük vergisinin yanında KDV,ÖTV gibi diğer mali yükümlülüklerin de ödenmesi gerekmektedir. Kaldı ki, (1500 Euro) bu tutarın üzerindeki eşyada herhangi bir indirimin uygulanması söz konusu değildir. b) Kişisel Eşya Muafiyeti Bahse konu BKK da yer alan ve yukarıda yer verdiğimiz tanımdan da görüldüğü üzere, Kişisel eşya; Gerçek kişinin kendi kullanımına mahsus, gayri ticari nitelikteki eşyayı ifade ederken, Kişisel kullanım ise; profesyonel veya ticari nitelikli bir faaliyetle ilgili olmamak koşuluyla ev ve özel hayatın gerekleri ile ilgili ihtiyaçları karşılama amacına yönelik kullanıma karşılık 214

5 gelmektedir. Dolayısıyla, hediyelik eşya muafiyeti ile kişisel eşya muafiyeti farklı kavramlar olduğunu öncelikli bir bilgi olarak dile getirebiliriz. Daha önce değindiğimiz üzere, hediyelik eşya muafiyeti 430 Euro olarak uygulanırken, kişisel eşya muafiyeti, söz konusu BKK eki (Ek 9) liste kapsamı eşyaya uygulanmakta ve bu nitelikteki eşyanın vergisiz olarak yurda getirilebilinmesine olanak sağlamaktadır. Kişisel Eşya Muafiyetine konu olan eşyaya ilişkin Listeye bakacak olursak 3 ; 3 Çalışmada bütünlük sağlamak ve ayrıca,verilen örneklerin daha net anlaşılması amacıyla, tabloya metin içerisinde yer verilmiştir. 215

6 Tablo: I YOLCU BERABERİ KİŞİSEL EŞYA LİSTESİ A) TÜKETİM MADDELERİ a) TÜTÜN VE TÜTÜN ÜRÜNLERİ 1- Sigaralar 400 adet 2- Sigarillolar (her biri 3 gr.dan ağır olmayan purolar) 100 adet 3- Puro 50 adet 4- Kıyılmış tütün (200 yaprak sigara kağıdı ile) 250 gr. 5- Pipo tütünü 250 gr. b) ALKOLLÜ ÜRÜNLER 1- Alkol derecesi % 22 yi geçen alkol ve alkollü içkiler 1 lt. 2- Alkol derecesi % 22 yi geçmeyen alkol ve alkollü içkiler 2 lt. c) KOZMETİK ÜRÜNLER En fazla 120 ml.lik şişeler içinde beş adet kolonya, lavanta, parfüm, esans veya losyon ç) GIDA ÜRÜNLERİ 1- Çay 1 kg. 2- Çözülebilir hazır kahve 1 kg. 3- Kahve 1 kg. 4- Çikolata 1 kg. 5- Şekerden mamul yiyecek 1 kg. B) DİĞER EŞYA a) GİYİM VE YOLCULUK EŞYASI 1- Yolcunun giyinip kuşanmasına mahsus eşya 2- Yolcunun yaşantısına mahsus eşya ile seyahat eşyası b) ELEKTRONİK /DİJİTAL EŞYA 1-LCD veya plazma ayrımı yapılmaksızın bir adet renkli televizyon (55 ekrana [55 ekran dahil] kadar) 2- Birer adet video kamera (10 adet boş kaseti ile birlikte) ve fotoğraf makinesi (hafıza kartı veya 5 adet filmi ile birlikte) 3- Bir adet GPS yön bulma cihazı 4- Bir adet dizüstü bilgisayar ya da PC, aksam ve parçaları (flash bellek, harici hard disk dahil) 5- Bir adet radyo veya radyo-teyp 6- Her türlü ses ve görüntü kaydedici ve oynatıcı cihazlardan bir adet ile bu cihazlara ait toplam 10 adedi geçmemek üzere üzerine kayıt yapılabilen plak, teyp kaseti, CD, VCD, DVD 7- Bir adet kasetli veya oyun kartlı elektronik oyun aleti 8- Tv, müzik çalar, video oynatabilme özelliğine sahip olanlar dahil olmak üzere GSM-Cep telefonu (yabancı misyon mensupları hariç iki takvim yılında 1 adet) c) MÜZİK ALETLERİ Elde taşınabilir müzik aletlerinden birer adet olmak üzere en çok 3 adet 216

7 ç) SPOR VE OYUN ALETLERİ 1- Bir adet kamp çadırı 2- Bir adet dalgıç takımı 3- Bir adet motorsuz şişirme bot 4- Bir adet yelken tertibatlı sörf 5- Bir çift yüzme paleti 6- Golf malzemesi (golf aracı hariç) 7- Yolcunun tek başına kullanabileceği özelliğe sahip birer adet olmak üzere spor yapmasına mahsus diğer spor alet ve giysileri (paraşüt ve kayak takımı dahil, deniz motosikleti ve motorlu deniz kızağı hariç) d) SAĞLIK CİHAZLARI 1- Hasta yolcuya ait yatak 2- Maluller için hareket ettirici tertibatı bulunan motorlu, motorsuz koltuk 3- Şahsi tedavide kullanılan ilaçlar 4- Kişinin kullanımına mahsus tıbbi cihazlar 5- Gaz maskesi, koruyucu elbise e) MUTFAK EŞYASI Yolculuk esnasında kullanılacak mutfak aletleri ile birer adet olmak üzere küçük ev aletleri f) DİĞERLERİ 1- Hac ve umreden gelen yolcuların beraberlerinde getirecekleri veya posta veya kargo yoluyla gönderecekleri, Müsteşarlık ile Diyanet İşleri Başkanlığınca belirlenecek miktarda hurma ve zemzem suyu 2- Çocuk yolcuya mahsus bir adet çocuk arabası 3- Çocuk yolcuya mahsus oyuncaklar 4- Bir adet ütü 5- Bir adet bisiklet 6- Bir adet el dürbünü (gece görüş dürbün ve gözlükleri ile gece görüş keskin nişancı dürbünleri hariç) 7- Araçla birlikte yolculuk halinde, aracın kendisine ve sürücüsünün kullanımına mahsus diğer alet ve cihazlar ( Akü şarj cihazı, akü ile çalışan otomobil süpürgesi, akü ile çalışan buzluk vb.) 8- Kişisel kullanıma mahsus kitap veya benzeri basılı yayın 9- Yolcunun beraberinde olmak kayıt ve şartıyla evcil hayvanlardan toplam 2 adet veya 10 adet akvaryum balığı (veteriner sağlık raporu, orijin ve aşı belgesi ile varsa kimlik ve eşgal belgesi ibrazı şartı ve veteriner kontrolü kaydıyla) Olarak, 2009/15481 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki liste (Ek:9) ile belirlenmiştir. 217

8 Ancak yukarıdaki liste kapsamı eşyaya muafiyet uygulanması mutlak olmayıp, bu hakkın kullanımı belirli ilke ve esaslara bağlanmıştır. Örneğin, listenin, A TÜKETİM MADDELERİ bölümünde yer alan eşyanın sadece yolcu beraberinde yurda getirilmesi mümkün iken, tablonun B DİĞER EŞYA bölümünde yer alan eşyanın ise, yolcu beraberinde getirilebilineceği gibi, yolcunun yurda gelişinden bir ay önce veya bir ay sonraki süreler içerisinde de getirilebilmesi mümkündür. Ayrıca, yukarıdaki tablodaki tütün mamüllerinin kullanımı da özelik arz etmektedir. Keza, Tütün veya alkol ürün gruplarında muafiyet hakkı bir ürün için sadece karşılığında yazılı miktar kadar kullanılabilir. Muafiyet hakkının aynı ürün grubundan birden fazla ürün için kullanılması durumunda, ürünlerin kullanılan oranları toplamı %100 ü aşamaz. Örneğin; 25 adet puro (25/50=%50) ve 50 adet Sigarillonun (50/100=%50) birlikte getirilmesi mümkündür. Ancak, 30 adet puro (30/50=%60) ile 50 adet Sigarillonun (50/100=%50) birlikte getirilmesi mümkün değildir. Keza, toplam oran (%60+%50=%110) %100 ü geçmektedir. Ayrıca, Tütün veya alkol ürün gruplarında muafiyet hakkı, 18 yaşından büyük yolcular için uygulanmakta olup, yapılan yeni bir düzenlemeyle, bu bölümdeki (400 adet) sigara miktarına ek olarak yolcuların 200 adet sigara daha getirebilmelerine olanak sağlanmıştır. Kişisel eşya muafiyet hakkının kullanımına başka bir örnek de verebiliriz, Şöyle ki; (tablodan da görüldüğü üzere), 55 Ekrana kadar (55 dahil) bir adet Tv nin kişisel eşya kapsamında muaf olarak yurda sokulması mümkün iken, 101 Ekran bir adet LCD nin muafiyet kapsamında yurda sokulması mümkün değildir. Bu nitelikte bir Tv nin (kıymeti 1500 Euro yu geçmemek şartıyla), ancak tek ve maktu tarife kapsamında yurda getirilmesi olanak dahilindedir. Ayrıca, elektronik cihazlardan da bir defaya mahsus olmak üzere, Bandrol ücreti adı altında TRT adına gümrük idarelerince tahsilât yapıldığının unutulmaması gerekir. Mezkûr bölümün Gıda ürünleri başlığı altında yer alan çikolata ve/veya şekerden mamul yiyecekten toplam 2 kg. alınması mümkündür. Anılan bölümün Kozmetik Ürünler başlığı kapsamına 5 adet cilt bakımı ve makyaj mal- 218

9 zemesi de dahildir. Söz konusu listenin "f) Diğerleri" başlıklı bölümünün 9 uncu maddesinde geçen evcil hayvanlar ibaresi kedi, köpek ve kuş ile sınırlıdır. Bu kısımda, son olarak, Yolcuların, gümrük kapılarında bulunan mağazalardan satın aldıkları kişisel eşya ve yolcu beraberi hediyelik eşyaya da muafiyet tanındığını söyleyebiliriz. Yolcular, önceki bölümde ifade edilen esaslar çerçevesinde, bu mağazalardan satın aldıkları eşyayı, vergileri ödenmek suretiyle serbest dolaşıma da sokabilirler. Yolcular tarafından kişisel eşyanın ve hediyelik eşyanın yolcu tarafından yurtdışından getirilmesi halinde; aynı eşyanın gümrük kapılarındaki mevcut mağazalardan da ayrıca satın alınması mümkün değildir. III.Değerlendirme Mezkûr Karar eki Ek-9 daki liste kapsamı eşya için muafiyet karşılarında yazılı miktar ile sınırlı olarak uygulanmaktadır. Hem 430 Euro luk yolcu beraberi hediyelik eşya muafiyet hakkı, hem de kişisel eşya muafiyet hakkı her bir yolcu başına Karar eki Ek-9 daki listede yer alan eşya için karşılarında yazılı miktarlarla sınırlıdır. Dolayısıyla, listede yer alan eşya için eşyanın kıymetine bakılmaksızın listede belirtilen miktar kadar getirilebilecektir. Liste kapsamı dışında kalan eşya için ise, getirilen eşyaya muafiyet uygulanabilmesi için eşyanın toplam kıymetinin 430 Euro yu aşmaması gerekmektedir. Daha önce vurguladığımız gibi, hediyelik eşya muafiyeti kıymetinden (430 Euro) daha yüksek değerdeki eşyanın da belli şartlar dahilinde yurda sokulması mümkündür. Buradaki üst limit ise 1500 Euro dur. Diğer bir anlatımla, önemli değeri olmayan eşya ve yolcu beraberinde getirilen hediyelik eşya muafiyeti hükümleri saklı kalmak üzere, her bir sevkiyat ya da 18 ve daha yukarı yaştaki her bir yolcu için kıymeti 1500 Euro yu geçmeyen eşyanın tek ve maktu tarife kapsamında yurda getirilmesi mümkündür. Getirilen eşyanın kıymeti ise, ibraz edilen faturaya, satış fişine veya eşya bedelinin ödendiğine ilişkin belgeye göre belirlenmektedir. Bu tür belgenin 219

10 ibraz edilememesi veya ibraz edilen belgede kayıtlı kıymetin düşük bulunması halinde, eşyanın kıymeti gümrük idaresince belirlenmektedir. Öte yandan, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar hükümleri çerçevesinde; Yolcuların Türk Parasını ve dövizi beraberlerinde Türkiye'ye getirmeleri serbesttir. Yolcular, ABD Doları veya eşitine kadar efektifi ve en çok ABD Doları karşılığı Türk parasını beraberlerinde yurt dışına çıkarabilirler. Dışarıda yerleşik kişiler ile Türkiye'de yerleşik sayılmakla birlikte yurt dışında çalışan Türk uyruklu kişiler, yurda girişlerinde beyan etmiş olmak, Türkiye de yerleşik kişiler ise bankalar ve özel finans kurumlarından döviz satın aldıklarını tevsik etmek kaydıyla ABD Doları veya eşitini aşan miktarlardaki efektifi beraberlerinde yurt dışına serbestçe çıkarabilirler. Yolcular, beraberlerindeki kendilerine ait değeri ABD Dolarını aşmayan ve ticari amaç taşımayan ziynet eşyası niteliğinde kıymetli madenlerden ve taşlardan yapılmış eşyayı yurda getirebilirler ve yurt dışına çıkarabilirler. Daha fazla değerdeki ziynet eşyasının yurt dışına çıkarılması, girişte beyan edilmiş olmasına veya Türkiye den satın alınmış olduğunu tevsik etme şartına bağlıdır. Kara hudut kapısından ülkemizden diğer ülkelere giden ve geri gelen yolcular ile diğer ülkelerden ülkemize gelen ve giden yolcuların, seyahat ettikleri ülkede en az üç gün geçirmeden geldiklere ülkeye dönmeleri halinde, bu kişiler yolcu beraberi hediyelik eşya ve kişisel eşya muafiyeti hakkından yararlandırılmazlar. Cep telefonunun (Tv, müzik çalar, video oynatabilme özelliğine sahip olanlar dahil) muafen serbest dolaşıma sokulabilmesi için, ancak yolcu beraberi kişisel eşya statüsünde olması gerekmektedir. (Tablo I) Ek-9 daki listede belirtildiği gibi, yabancı misyon mensupları hariç, her bir yolcunun iki takvim yılında bir adet ile sınırlı olmak üzere, telefonun kıymetine bakılmaksızın cep telefonunu gümrük vergilerinden muaf olarak yurda getirmeleri mümkün bulunmaktadır. Ancak, hediyelik eşya statüsünde veya posta/hızlı kargo taşımacılığı yoluyla muafen veya vergileri ödenerek cep telefonu getirilmesi mümkün bulunmamaktadır. 220

11 Yolcu beraberinde getirilen hediyelik eşyanın hayvansal gıda ürünleri olması durumunda beş kilogramına, bitkisel gıda ürünleri olması durumunda üç kilogramına muafiyet tanınmaktadır. Turistlerin inançları gereği yemeleri gereken özel gıda maddelerinin gerek yolcuların beraberlerinde gerekse kargo olarak gelmesi halinde, hangi yolculara ait olduğunun ilgili turizm kuruluşu tarafından belgelendirilmesi ve bunlar tarafından tüketileceğinin taahhüt edilmesi kaydıyla, bu tür gıda maddelerinin Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca kontrol ve müsaade aranılmadan yurda girişine izin verilmektedir. Ülkemize gelen yolcuların beraberlerinde ya da gelişlerinden bir ay önce veya bir ay sonraki süreler içerisinde Kararın ekinde yer alan Ek-9 daki liste kapsamı şahsi tedavide kullanılmak üzere getirilen ilaçların, yolcuların seyahatleri süresince kullanmaları gerektiğine ilişkin gümrük idaresine belge (sağlık kurulusundan alınan rapor, doktor raporu veya reçete vb.) ibraz edilmesi koşuluna bağlı olarak, ülkemizde kalınacak süre göz önünde bulundurularak, makul miktardaki ilacın girişine izin verilmesi gerekmektedir. Bu çerçevede, öncelikle belirtilmesi gereken diğer bir husus, yukarıdaki tablo kapsamı eşya için muafiyetin, karşılarında yazılı miktar ile sınırlı olarak uygulanması gereğidir. Hem 430 Euro luk yolcu beraberi hediyelik eşya muafiyet hakkı, hem de kişisel eşya muafiyet hakkı her bir yolcu başına tabloda yer alan eşya için karşılarında yazılı miktarlarla sınırlıdır. Liste kapsamı dışında kalan eşya için ise, getirilen eşyaya muafiyet uygulanabilmesi için eşyanın toplam kıymetinin 430 Euro yu aşmaması gerekmektedir. Bu hak, aile ünitesine değil, aksine her bir yolcu için tanınmıştır. Dikkat edilmesi gereken başka bir konuda, nakil vasıtaları sürücüleri ve hizmetlilerinin yolcu sayılmaması nedeniyle, yolculara sağlanan muafiyetler ve indirimlerden anılan kişilerin yararlanamayacağı hususudur. IV. Sonuç Açıklandığı üzere, başta 4458 sayılı Gümrük Kanunu olmak üzere, 2009/15481 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı (2010/659 sayılı BKK ile yapılan 221

12 değişiklikler dahil) ve ilgili diğer mevzuat hükümlerine göre, yurt dışından posta yolu veya hızlı kargo taşımacılığıyla gönderilen eşya ile yolcu beraberindeki eşyaya belli şartlar dahilinde muafiyet tanınmaktadır. Bu çerçevede tanınan muafiyet, posta ve hızlı kargo taşımacılığı yoluyla gönderilen eşyada 150 Euro, yolcu beraberindeki hediyelik eşyada ise 430 Euro dur. Ancak, yolcu beraberi 430 Euro luk hediyelik eşya limiti, posta yolu ile getirilen eşya için söz konusu değildir. Ayrıca, söz konusu muafiyetlerin uygulanabilmesi için, eşyanın ticari miktar ve mahiyette olmaması gerekmektedir. Bununla birlikte, Türkiye Gümrük Bölgesindeki bir kişiye posta ya da hızlı kargo taşımacılığı yoluyla gelen eşya ile yolcu beraberi hediyelik eşyanın kıymetinin 1500 Euro ya kadar olması halinde, tek ve maktu tarife kapsamında yurda sokulması mümkündür. Tek ve maktu tarifenin, eşya kıymeti üzerinde tüm vergileri kapsayacak şekilde oransal olarak alındığını, bu oranın, AB üyesi ülkelerden doğrudan gelen eşyada %18, diğer ülkelerde gelen eşyada ise, %20 olduğunun özellikle bilinmesinde fayda vardır. Bu itibarla, posta veya hızlı kargo taşımacılığı veya yolcu beraberindeki eşyanın değerinin 1500 Euro yu geçmesi halinde, eşyanın tek ve maktu tarife kapsamında ithali mümkün olmayıp, söz konusu eşyanın, yürürlükteki ithalat oranlarının uygulanması suretiyle ancak ithalatına izin verilmektedir. Ayrıca, posta veya hızlı kargo taşımacılığı yoluyla ülkemize gönderilen eşyanın da, yolcu beraberi hediyelik eşya muafiyetinde olduğu gibi (1500 Euro ya aşmamak şartıyla) şartıyla tek ve maktu tarife kapsamında vergisi ödenerek serbest dolaşıma sokulması mümkündür. Tek farklı nokta ise, hediyelik eşya muafiyetinden farklı olarak, posta ve hızlı kargoya konu eşyanın ağırlığının 30 kg.ı aşmaması gerektiğidir. Altı çizilmesi gereken diğer önemli bir husus ise, söz konusu muafiyetlerin ancak gayri ticari amaçla ülkemize getirilen eşya için uygulanmasıdır. Keza, değeri 20 Euro olan 20 adet ütünün (400) toplam kıymetinin hediyelik eşya muafiyet limiti olan 430 Euro dan az olmasına rağmen, ticari boyutu olması nedeniyle ülkemize muafiyet kapsamında getirilmesi mümkün değildir. Yine birçok kişi tarafından hatalı değerlendirilen diğer bir husus da, kıy- 222

13 meti 1500 Euro ya kadar olan eşyaya tek ve maktu tarife uygulanırken, hediyelik eşya muafiyetine ilişkin tutar (430 Euro) düşülmeden tüm eşya değerine, tek ve maktu tarifenin uygulanması durumudur. Örneğin, 1400 Euro tutarında olan bir eşyanın (Kişisel eşya muafiyeti kapsamında olmayan) ülkemize getirilmesi aşamasında bu tutardan 430 Euro düşüldükten sonra kalan 970 Euro kıymetine tek ve maktu oranının uygulanması gerekmektedir. Yani 1500 Euro ya kadar olan eşya için, düşüm yapılmadan doğrudan eşya kıymetine (örnekteki 1400 Euro ya) bu oranın tatbik edilmesi hatalı bir uygulamadır. Burada önem arz eden diğer konu ise, AB ülkelerinde gelen eşyada %18, diğer ülkelerden gelen eşyada %20 düzeyinde uygulanan tek ve maktu tarifenin, tüm vergilendirme unsurları dikkate alınarak belirlenmesidir. Bu oran, Gümrük Vergisi, Katma Değer Vergisi gibi tüm vergileri kapsamaktadır. Yani tek ve maktu tarife uygulanan bir eşyada, ayrıca gümrük vergisi, KDV, ÖTV alınması mümkün değildir. Bu ilke ve esaslar çerçevesinde, gümrük idarelerince, yolcu salonlarından geçen veya eşya geçiren kişilerin, bu salonlarda münhasıran bu işlemler için düzenlenmiş yeşil veya kırmızı hatlara yönlendirilmesi gerekmektedir. Gümrüğe tabi eşyası olup da yeşil hattan giriş yapmaya teşebbüs eden yolcular hakkında fiilin mahiyetine göre mevzuat gereğince adli ve idari takibata geçilmesi gündeme gelebilmektedir. Yeşil-kırmızı hat uygulaması olmayan yerlere gelen kişiler gümrüğe tabi eşyasının olup olmadığını belirlemek ve mevzuatın uygulanmasını sağlamak üzere sözlü beyana davet edilebilir. Bitirirken, son söz olarak, tüm meşru hakların kullanımında olduğu gibi, çalışmamızın konusunu teşkil eden yolcu beraberi hediyelik eşya muafiyeti ve kişisel eşya muafiyet hakkının da yasal amaçlar çerçevesinde kullanılması gerektiğini, buna aykırı fiil ya da fiillerin varlığı halinde, başta 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu olmak üzere çeşitli (adli ve idari) cezai yaptırımların uygulanmasının söz konusu olabileceğini söyleyebiliriz. 223

14 KAYNAKÇA Bozkurt, Cevdet. Yurtdışından Posta Veya Hızlı Kargo Taşımacılığı Yoluyla Gönderilen Eşya İle Yolcu Beraberi Eşyaya İlişkin Gümrük Muafiyeti Uygulamaları e-yaklaşım. 205 : (erişim tarihi: 4 Kasım 2010) (erişim: 11 Kasım 2010) T.C. Yasalar ( ) sayılı gümrük kanunu. Ankara : Resmi Gazete (23866 sayılı) 224