Transkript

1

2

3

4

5

6

7

8

9 BÖLÜM Tarih Bilimi, Uygarl n Do uflu ve lk Uygarl klar, lk Türk Devletleri, slam Tarihi ve Uygarl, Türk- slam Devletleri, Türkiye Tarihi ça - takvim mezopotamya tarih öncesi ça lar rahip kral kavimler göçü kut inanc ikili teflkilat kurgan töre kurultay hicret avas m öflür bat nilik kad haçl seferleri ahilik kervansaray

10 10 1. B Ö L Ü M tarihin tan m n ve tarih bilgisini, yaz l ve yaz s z kaynaklar n neler oldu unu, tarih biliminin yöntemini ve s n fland r lmas n, tarihe yard mc bilimlerin neler oldu unu, ilk ça anadolu ve mezopotamya uygarl klar n, yunan, hellen, roma uygarl klar n, fenike, m s r, çin, hint ve iran uygarl n, ilk türk devletlerinin siyasi, ekonomik ve askeri faaliyetlerini, islamiyetin do uflunu ve Hz. Muhammed dönemini, dört halife dönemi siyasi, askeri ve ekonomik geliflmelerini, emevi ve abbasi devletlerini, islam kültür ve uygarl n ilk türk islam devletlerinin hangileri oldu unu, türk islam devletlerinin kültür ve uygarl k özelliklerini, haçl seferlerinin neden ve sonuçlar n, anadoluda türkler taraf ndan kurulan ilk beyliklerin hangileri oldu unu, türkiye selçuklular n, anadoluda kurulmufl türk beylikleri ve türkiye selçuklular n n kültür ve uygarl n kavram fl olaca z.

11 11 KISA KISA Tarihin Faydas Tarihi olayların ya da olguların araştırılması, insanlığın tarihi süreç içinde yaşadığı tecrübeleri ve serüveni anlamak amacına yöneliktir. Biraz dikkat M.Ö. iki tarihten sayısal değeri büyük olan küçük olandan daha eski bir tarihi gösterir. Milattan sonraki dönemler için durum tam tersidir. Örneğin; M.Ö 1970 yılı M.Ö 1870 yılından daha eski bir tarihi gösterirken, 1050 yılı 1550 yılından daha eski bir tarihi göstermektedir. Acaba niçin Tarihin yüzyıl, çağ şeklinde zaman dilimlerine ayrılmasının nedeni, öğrenme ve araştırmayı kolaylaştırma düşüncesidir. Ne zaman gerçekleflmifl Akarsu kenarlarında ve sulamaya elverişli yerlerde tarım üretiminin başlaması, yani diğer bir deyişle üretici yaşam biçiminin ortaya çıkması Neolitik dönemde gerçekleşmiştir. Neden gerek duyulmufl Tarih öncesi çağların bölümlendirilmesinde ve isimlendirilmesinde araç gereç yapımında kullanılan maddeler etkili olmuştur. Acaba niçin Güneş yılı esaslı takvim, Mısırlılar tarafından Nil nehrinin taşma zamanlarını tespit ederek tarım ürünlerinin zarar görmesini önlemek amacıyla hazırlanmıştır. Acaba niçin Türklerin farklı bölgelerde dağınık bir şekilde yaşamış olmaları, Türk tarihinin bir bütün halinde incelenmesini zorlaştırmaktadır. Bu önemli bir kavram İlk Türk devletlerinde yazılı hukuk anlayışı gelişmemiştir. Bunun yerine Töre adı verilen ve Türk geleneklerinden oluşan sözlü hukuk kuralları ortaya konulmuştur. Töre toplumsal yaşamı düzenleyen son derece etkin kurallardır ve hükümdar da halk da Töreye uygun hareket etmek zorundaydı. Töre herhangi bir kişinin isteği ile değişmesi mümkün olmayan kurallar bütünüdür. Acaba niçin Uygurlar, Mani ve Budizm dinlerine inanmalarına rağmen, bu inançlara ait bazı terimleri Türkçe karşılıklarını bularak kullanmışlardır. Bu tavır ulusal kültürü korumaya yöneliktir. Acaba niçin Dört halife dönemi halifeleri seçimle işbaşına gelmişlerdir. Bu nedenle dört halife dönemi tarihçiler tarafından Cumhuriyet Dönemi olarak adlandırılmıştır. Zor olan hangisi İslamiyet in yayıldığı Kuzey Afrika da gelişmiş bir kültüre sahip olmayan toplumlar zaman içinde Arap kültürünü benimseyerek Araplaşırken, Türk ve İran gibi güçlü uygarlıkların temsilcisi olan toplumlarda Araplaşma olgusu görülmez. Acaba niçin Etnik yapısının farklı milletlerden oluşması, Gaznelilerin merkezi otoriteyi güçlü tutmaya özen göstermelerinin temel nedenidir. Kavra(yal )m Batınilik : Kuran ayetlerinin görünen ve bilinen anlamının dışında görünmeyen anlamlarının olduğunu ileri süren anlayıştır. Hasan Sabbah liderliğindeki bu örgüt ayetleri kendi istekleri doğrultusunda yorumlamış, önemli devlet adamlarına suikastler gerçekleştirerek Türk devletlerine zarar vermiştir. Türkiye Selçuklular ve denizcilik Sinop, Samsun, Alanya, Antalya, Kırım (Suğdak) gibi liman kentlerinin ele geçirilmesi, Türkiye Selçuklularının askeri faaliyetlerini ekonomik hedeflere yönelik olarak gerçekleştirdiklerinin bir kanıtıdır.

12 TAR H B L M 1. B Ö L Ü M 1. XIX. yüzyılda gerçekleştirilen araştırmalar, Mısır da tarih devirlerinin başladığı dönemde, Anadolu'da hala maden devirlerinin sürdüğünü kanıtlamıştır. Bu bilgi aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir? A) Anadolu'nun ekonomik açıdan ileri olduğunun B) Anadolu'da yazının kullanımının geç başladığının C) Askeri mücadelelerin arttığının D) Dini inançların kültürler üzerinde etkili olmadığının E) Mısır'ın yabancı kültürlerden etkilendiğinin 4. Tanım: Tarih, geçmişte yaşamış toplumların kurdukları uygarlıkları, bu toplumların birbiriyle olan ilişkilerini sebep-sonuç ilişkisi içinde, yer ve zaman belirterek inceleyen sosyal bilim dalıdır. Durum: Asurlular, Anadolu'da kurdukları ticaret kolonileri ile olan ilişkileri sayesinde Anadolu'ya yazıyı getirmişlerdir. Bu gelişme Anadolu'da tarih öncesi dönemlerin sona erdiği anlamına gelmektedir. Tarihin tanımı dikkate alındığında, durum bölümünde aşağıdakilerden hangisine değinildiği söylenemez? A) Yer B) Zaman C) Ticari faaliyet D) Sebep - sonuç bağlantısı E) Toplumlar arası etkileşim 2. Türk - Yunan ilişkilerinin tarihi ile ilgili araştırmalar yapan iki tarihçinin, çalıştıkları konu aynı olmasına karşın birbirinden oldukça farklı sonuçlara ulaştıkları görülmüştür. Bu gelişmenin, I. yazılı belgelerin yeterli olmaması, I sözlü kaynaklardan yararlanılmaması, farklı kaynakların kullanılması durumlarından hangilerinin bir sonucu olduğu söylenebilir? D) I ve II E) I ve III 5. Tarih öncesi dönemde yaşamış bir topluluk tarafından kurulduğu anlaşılan bir yerleşim biriminde gerçekleştirilen arkeolojik kazılar sonucunda demirden yapılmış saban parçalarıyla ve orak benzeri aletlerle karşılaşılmıştır. Buluntular dikkate alındığında bu yerleşim birimiyle ilgili olarak, I. Tarımsal üretim yapılmaktadır. Toplumlar arası etkileşim yaşanmıştır. I Yazı kullanılmaya başlanmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 3. Anadolu tarih öncesi dönemlerden başlayarak çok sayıda topluluğun yerleştiği ve aynı anda yaşadığı bir bölge olma özelliğine sahiptir. Bu nedenledir ki, Anadolu coğrafyası pek çok önemli uygarlığın kuruluşuna tanıklık etmiştir. Anadolu'nun bu durumu, I. uygun bir iklime sahip olması, I insan yaşamı için elverişli olması, farklı uygarlıklar ile etkileşime açık olması özelliklerinden öncelikle hangilerinin bir sonucu olarak gösterilebilir? D) I ve II E) I ve III D) I ve II E) I ve III 6. Aşağıdakilerden hangisi tarihi olguya örnek olarak gösterilebilir? A) Kırım'ın Osmanlı himayesi altına alınması B) Avrupa'da demokrasi düşüncesinin güçlenmesi C) Mısır Seferi sonucunda halifelik makamının Osmanlılara geçmesi D) Moğolların Kösedağ Savaşı'nı kazanak Anadolu'yu istila etmesi E) Sazlıdere Savaşı ile Edirne'nin Osmanlılara geçmesi

13 13 7. Mezopotamya'da M.Ö yüzyılda kurulduğu belirlenen bir yerleşim merkezinde gerçekleştirilen araştırmalar sonucunda kil tabletler ve bazı bakır paralarla karşılaşılmıştır. Elde edilen bu buluntuların incelenmesinde, I. Paleografya, I Filoloji, Nümizmatik bilimlerinin hangilerinden yararlanılması gerektiği söylenebilir? D) I ve II E) I, II ve III 10. Toplumlar arası kültür aktarımının sağlanmasında çeşitli faktörlerin rol oynadığı görülür. Buna göre, I. kağıt, I barut, yazı unsurlarından hangilerinin, kültür aktarımı yaşanmasında rolünün olduğu söylenebilir? D) I ve III E) II ve III Bilgiyi aktarmak için yukar da verilenlerden hangilerinin kullan lmas gerekti ini dikkate almal s n. 8. Geçmişte meydana gelmiş bir tarihi olayla ilgili bilgiler barındıran ve olayın yaşandığı dönemin birtakım özelliklerini yansıtan yazılı ya da yazısız her türlü malzemeye kaynak adı verilir. Buna göre, aşağıdaki malzemelerden hangisinden elde edilecek bilgilerin diğerlerine göre daha kesin ve güvenilir olduğu söylenebilir? A) Kil tablet B) Kabartma C) Seramik eşya D) Çanak-çömlek 11. Cilalı Taş Dönemi'nde tarım başlamış ve ihtiyaç fazlası ürün ortaya çıkmıştır. Buna göre, I. Üretici yaşam anlayışı başlamıştır. I Madenlerin araç gereç yapımında kullanımı başlamıştır. Ticari faaliyetlere ortam hazırlanmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve II E) I ve III E) Madenden yapılmış silah 9. Hikayeci (Rivayetçi) tarzdaki tarih yazıcılığı, olayları doğaüstü unsurlarla iç içe bir şekilde yansıtan, sebepleri ve sonuçları yeterince irdelemeyen, yer ve zaman olguları üzerinde fazlaca durmayan bir anlayışa sahiptir. Bu bilgi dikkate alındığında; I. mitoloji, I halk masalları, destan yazım türlerinden hangileri hikayeci tarih yazımına örnek olarak sunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 12. Yapılan arkeolojik çalışmalar, tarih öncesi dönemlerde Orta Asya toplumlarının araç - gereç yapımında değişik madenleri kullanırken, Avrupa'da hala taş malzemelerin kullanıldığını ortaya koymaktadır. Bu bilgiler, I. Tarih öncesi devirler her toplumda aynı zaman diliminde yaşanmayabilir. I Toplumlar arası etkileşim yoğunlaşmıştır. Ekonomik faaliyetler coğrafi koşullara bağlı değildir. yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? D) I ve II E) I, II ve III B - C - D I B -A-B I E -A-EI D - E - A

14 TAR H B L M 1. Gerçekleştirilen araştırmalar günümüzden yaklaşık yıl önce Asya ile Yeni Gine arasındaki denizin aşılmasıyla Avustralya'nın insan yerleşimine açıldığını ortaya koymuştur. 4. Tarih araştırmaları sırasında üzerinde önemle durulması gereken unsurlardan biri de tarihi olayları gerçekleştiren toplulukla o topluluğun yaşadığı bölgenin özellikleri arasındaki inkar edilemez bağdır. 1. B Ö L Ü M Bu bilgi, I. Kıtalar arası göçler yaşanmıştır. Ticari faaliyetler başlamıştır. I Ekonomik faaliyetlerde denizlerden yararlanılmaya başlanmıştır. yargılardan hangilerini doğrular niteliktedir? Bu bilgilere göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Toplumsal çatışmaların tek nedeni bölgesel farklılıklardır. B) Coğrafi koşullar tarihi gelişmeler üzerinde belirleyicidir. C) Yönetim anlayışları zaman içinde değişikliğe uğramıştır. 2. Tarih öncesi döneme ait bir bölgede yapılan arkeolojik çalışmalar sırasında tapınak ve saray kalıntılarıyla karşılaşılmıştır. Bu bilgiye bakılarak, araştırmanın yapıldığı merkezde yaşamış toplumla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) En önemli ekonomik uğraşları ticarettir. B) Yazıyı yaygın şekilde kullanmışlardır. C) Yerleşik yaşam tarzını benimsemişlerdir. D) Savaşçı özellikleri güçlüdür. E) Yabancı toplumların etkisinde kalmışlardır. D) Coğrafi koşullar toplumlar arası etkileşimi engellemiştir. E) Tarihi süreçte aynı nedenler, her zaman aynı sonuçları doğurur. Tarihi geliflmelerin pek ço unun co rafyan n toplumlar zorlamas n n sonucu oldu u bir gerçektir. Bu noktada Türklerin milattan önceki dönemlerde Orta Asya'dan göç etmeleri ve lk Ça Anadolu uygarl klar ndan Friglerin en önemli geçim kaynaklar olan tar m üretimini korumak için a r cezalar içeren kanunlar haz rlad klar n hat rla. 3. Günümüz tarih araştırmacılığında, olayların nasıl gerçekleştiği kadar hangi faktörlere bağlı olarak ortaya çıktığı ve ne tür sonuçlara yol açtığı da önemli hale gelmiştir. Bu durumun aşağıdakilerden hangisini kolaylaştırdığı söylenebilir? A) Tarihi gelişmelerin gözlemlenebilmesini B) Olayların bugünün koşulları ışığında yorumlanmasını C) Gelişmelere ideolojik biçimde yaklaşılmasını D) Tarihi olaylar hakkında daha doğru sonuçlara varılmasını E) Tarihi bilgilerin kesin doğrular haline gelmesini 5. Rusya'nın Soingir bölgesinde bulunan tarih öncesi döneme ait bir mezarda ölünün giysisinin binlerce küçük inci ile süslendiği ve kişisel eşyaları ile birlikte gömüldüğü görülmüştür. Bu durum dikkate alındığında, söz konusu mezarı hazırlayan toplulukla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Çok tanrılı inanca sahiptirler. B) Ticaretle uğraşmışlardır. C) Yaşamın ölümden sonra da sürdüğüne inanmışlardır. D) Sınıf farklılığı görülür. E) Yabancı topluluklardan etkilenmişlerdir.

15 15 6. "Bilememek ve bulamamak kelimeleri tarih araştırmacısının kullanacağı en son söz olmalıdır. Bunlar söylenmeden her yol denenmeli, her türlü kaynağa başvurulmalıdır. Ancak hiçbir ipucu bulunmayan veya çeşitli nedenlerle günümüze ulaşmamış bilgileri elde etmek mümkün değildir." Bu sözlerin, I. tarih araştırmalarının zor olması, I tarihin farklı bilim dallarından destek alması, objektif araştırmaya önem verilmesi esaslarından hangilerini vurgulamaya yönelik olduğu savunulabilir? 9. Bütün dünyanın kabul ettiği zamana göre bir tarih bölümlemesi ortaya konulabilmiş değildir. Sözgelimi bugün tarihte belirlenmiş çağlar, Akdeniz havzası ile Batı Avrupa'nın tarihsel gerçekliğine uygun düşmekte, fakat Hint, Japon veya Çin kültürleri için bu bölümleme fazla bir şey ifade etmemektedir. Bu bilgiler dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Tarihi çağların başlangıç ve bitiş tarihleri toplumlara göre farklılık gösterebilir. B) Tarih öncesi dönemleri bitiren gelişme yazının bulunmasıdır. C) Her toplum tarihi devirleri aynı zaman dilimlerinde yaşar. D) Din önemli bir toplumsal olgudur. E) Ekonomik faaliyetler tarihi dönemlerin sınırlandırılmasında etkili olmuştur. 7. Günümüzden yaklaşık otuz bin yıl önce ilk heykelcik örneklerinin ortaya konduğu anlaşılmaktadır. Fildişi ve taşlar kazınarak oluşturulan bu heykelciklerde kadın figürü ağırlıktaydı. Bu bilgi aşağıdaki yargılardan hangisini destekler niteliktedir? M s r'da, ö ütleri ve ahlak kurallar n kapsayan M.Ö y llar na ait edebi eserler bulunmufltur. Ayn dönemde Anadolu'da ise bu tür edebi eserlere rastlanmamakta, sadece günlük ifllerde kullan lan basit eflyalar ile karfl lafl lmaktad r. Ayn durum Mezopotamya ile Anadolu ya da Mezopotamya ile Avrupa k yasland nda da geçerlidir. A) Madenler eşya yapımında kullanılmaya başlanmıştır. B) Göç olgusu güçlenmiştir. C) Tarımsal üretim başlamıştır. D) Yazılı kültür oluşmuştur. E) Sanat olgusu ortaya çıkmıştır. 8. Tarihi olaylara sebep olan şartların araştırılması önemlidir. Coğrafi, sosyal, siyasi, ekonomik ve kültürel şartların iyi incelenmesi gerekir. Bunların birinin görülüp, diğerlerinin ihmal edilmesi yanlış sonuçlara götürebilir. Bu durum aşağıdaki yargılardan hangisini doğrular niteliktedir? A) Tarihi olayları araştırmak kolaydır. B) Gelişmeler daha çok coğrafi boyutuyla öne çıkar. C) Olayları tek bir sebebe bağlamak hatalıdır. D) Yalnızca yazılı kaynaklara dayalı olarak çalışılmalıdır. E) Olayın üzerinden bir süre geçmesi beklenmelidir. 10. Anadolu'nun eski çağlardan itibaren farklı toplumların yerleşimine sahne olmasının nedenlerinden biri, ikliminin ve yer şekillerinin yaşam için elverişli olmasıdır. Türklerin Orta Asya'dan göç etmelerinde etkili faktörlerden biri, iklim şartlarının değişmesi ve kuraklığın ortaya çıkmasıdır. Her iki durum birlikte değerlendirildiğinde, aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Din olgusu göç olayları üzerinde belirleyici olmuştur. B) Tarih, doğa olaylarının meydana gelişini inceler. C) Devletler arası mücadeleler toplumları etkilemiştir. D) Ticaret kültür aktarımını hızlandırmıştır. E) Coğrafi etkenler tarihi sürecin önemli unsurlarındandır. A-C -DI B - C I D - E - C I A-E

16 TAR H B L M 1. B Ö L Ü M 1. Fen bilimlerinin laboratuvar şartlarında deney yapabilme ve gözlemde bulunabilme imkanı vardır. Aynı şartlar sağlandığı takdirde, deneylerin tamamından aynı sonuçlar elde edilebilir ve olaylar kontrol altında tutulabilir. Tarih bilimi içinse böyle bir durum söz konusu değildir. Bu karşılaştırma dikkate alındığında, I. Tarihin çalışma yöntemi fen bilimlerinden farklıdır. I Tarih araştırmaları sırasında fen bilimlerinden yararlanılmaz. Tarihi olaylar yinelenemez. 4. Mısır tarihini araştırmak için hiyeroglif yazısını, Mezopotamya tarihi için çivi yazılarını, Orta Asya Türk tarihi için Orhun ve Uygur yazıları ile Çin yazısını, Osmanlı, Iran ve Arap tarihi için Arap yazısını, Slav milletlerinin tarihi için Kril yazısını, Avrupa tarihini araştırmak için de Latin yazısını bilmek gerekmektedir. Bu bilgiler dikkate alındığında, I. Sosyoloji, I Palegrafya, Nümizmatik yargılarından hangilerinin doğru olduğu söylenebilir? D) I ve III E) I, II ve III bilimlerinden hangilerinin öneminin vurgulandığı söylenebilir? 2. Tarihsel süreçte görülen, I. yazının bulunması, I tekerleğin bulunması, ateşin kullanılması gelişmelerinden hangileri insanların kültürlerini uzak bölgelere taşımalarına yardımcı olmuştur? D) I ve II E) I, II ve III 3. Tarihi olay : Belirli bir zaman dilimi içinde cereyan eden ve sona eren gelişmedir. Tarihi olgu : Olaylara bağlı olarak ortaya çıkan ve daha uzun bir süre içinde gelişen etki ve sonuçtur. Buna göre, I. Kösedağ Savaşı'nda Türkiye Selçuklularının yenilmesi, I Anadolu'da Türk kültürünün yaygınlaşması, Osmanlı Beyliği'nin bağımsızlığını ilan etmesi gelişmelerinden hangileri tarihi olguya örnek olarak gösterilebilir? D) I ve II E) I ve III 5. Tarih araştırmaları sırasında bütün kaynaklara ulaşılmaya çalışılır. Elde edilen kaynaklar sınıflandırılır ve analiz edilir. Eleştirel bir yaklaşımla incelenir. Eldeki bilgi ve belgelerin bütünü ışığında, araştırılan konu ile ilgili bir sonuca ulaşılır. Bu bilgiler aşağıdaki yargılardan hangisini destekler niteliktedir? A) Tarih araştırmaları fen bilimlerine dayalıdır. B) Tarihi bilgilerin elde edilmesi kolaydır. C) Tarih araştırmaları coğrafi koşullara bağlıdır. D) Tarih araştırmaları günümüzde yoğunlaşmıştır. E) Tarih biliminin araştırma yöntemleri kendine özgüdür. Tarih araflt rmalar s ras nda izlenmesi gereken yöntemler fen bilimlerinin araflt rma yöntemlerinden farkl d r. Bir kimyager ayn koflullarda ayn maddeleri kullanarak gerçeklefltirdi i deneylerden ayn sonucu alabilir. Ancak sen de takdir edersin ki öznesi insan olan tarihi olaylar için böyle bir fley mümkün de il.

17 17 6. Tarihi olayları incelerken; Çok sayıda kaynağa dayalı olarak çalışılmalıdır. Olayın üzerinden belirli bir süre geçmelidir. Olayın meydana geldiği dönemin koşulları öğrenilmelidir. Bu ilkelerin, I. objektif sonuçlara ulaşılması, deney ve gözlem yapılabilmesi, I olaylar arasında sebep sonuç ilişkisi kurulması amaçlarından hangileri ile ilgili olduğu söylenebilir? 9. Tarih öncesi dönemlerden başlayarak toplumlar arası askeri mücadelelerin pek çoğunda ekonomik nedenlerin en belirleyici faktör durumunda olduğu görülür. Bu bilgiye dayanarak, toplumlar arası çatışmalarda aşağıdakilerden hangisin etkisinin vurgulandığı savunulabilir? A) Dini farklılıkların B) Sınıf farklılıklarının C) Gelir kaynaklarını koruma çabasının D) Ulus devlet kurma düşüncesinin E) Halkların yönetim yetkisini elde etme uğraşının A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III 7. Bir tarih araştırması için aşağıdakilerden hangisini ortaya çıkarmak daha az önemlidir? A) Tarih olaylarının oluş zamanını B) Toplumların iskelet ve kafatası özelliklerini 10. İnsan toplulukları tarih öncesi dönemde yaşadıkları mağara ve ağaç kovuklarından çıkarak kulübelerde yaşamaya başladılar. Hayvan gücünü kullanarak toprağı işlediler. Yiyecekleri saklayabilmek için topraktan yaptıkları çömlekleri ateşte sertleştirdiler. Bu bilgi dikkate alındığında, I. Tarım üretimi başlamıştır. Hayvanlar evcilleştirilmiştir. C) Paralardaki kabartma ve damgaların anlamını I Yazılı kültür oluşmuştur. D) Bir toplumun askeri yapısını E) Siyasi belge ve anıları yargılarından hangilerine ulaşılamaz? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 8. Geçmişini bilmeyen, kendisini tanımayan bir toplum, tıpkı hafızasını kaybetmiş bir insan, ırmağın akıntısına kapılmış bir dal parçası gibidir. Bütün insanların veya toplumların, geçmişten cesaret almaya, onu öğrenmeye ve bu suretle tecrübe kazanmaya ihtiyacı vardır. Bu bilgiler dikkate alındığında, I. tarihin faydası, I tarihin çalışma yöntemi, yardımcı bilimlerin rolü olgularının hangilerinden söz edildiği söylenebilir? D) I ve II E) I, II ve III 11. Tarih öncesi döneme ait bir yerleşim merkezinde gerçekleştirilen kazılarda en alt katmanda Bakır dönemine ait araç gereçlerin bulunduğu görülmüştür. Buna göre, I. Taş devri yaşanmamıştır. I Yazı kullanılmamıştır. Bölgede ticaret yaygındır. yargılarından hangilerinin bu yerleşim merkezi için geçerli olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III D - D - B I B - E I A-B -AI C - B - A

18 TAR H B L M 1. I. Madenlerin işlenmesi 4. Tarih öncesi dönemden kalma, Tarih çağlarının başlaması I. demir balta, I Ticari faaliyetlerin artması tanrıça heykelciği, 1. B Ö L Ü M gelişmeleri sırasıyla aşağıdaki buluşlardan hangileriyle ortaya çıkmıştır? I II III A) Ateş Yazı Para B) Para Ateş Yazı C) Ateş Yazı Takvim I mağara resimleri bulgularından hangileri, insanların çok tanrılı inanca sahip olduklarına kanıt sayılabilir? D) II ve III E) I, II ve III D) Yazı Takvim Alfabe E) Ateş Alfabe Para 5. İlk Çağ da Anadolu toplumlarının, I. özkültürlerini öğrenebilme, kullandıkları paranın özelliklerini inceleyebilme, 2. I. Zaman I Yer Sebep - sonuç ögelerinden hangileri geçmişte yaşanmış bir olayın araştırılmasında dikkat edilmesi gereken unsurlar arasında yer almaktadır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III I kullandıkları yazı hakkında bilgi edinebilme amacıyla aşağıdaki verilen bilim dallarının hangilerinden yararlanılabilir? I II III A) Etnoloji Nümizmatik Paleografya B) Arkeoloji Epigrafya Diplomatik C) Filoloji Antropoloji Palegorafya D) Etnoloji Nümizmatik Coğrafya E) Epigrafya Paleografya Etnoloji 3. "Pozitif bilimlerce kullanılan deney ve gözlemi tarih araştırmalarında kullanma imkanı yoktur." diyen bir tarihçi, tarihsel olayların hangi yönüne vurgu yapmaktadır? A) Sebep - sonuç ilişkisi içinde olmasına B) Farklı bilim dallarından yararlanılmasına C) Tekrarının mümkün olmadığına D) İnsanların faaliyetleriyle ortaya çıktığına E) Geleceğe ışık tuttuğuna Zaman do rusal ilerleyen, yavafllat lamaz ve geri döndürülemez bir süreçtir. Bu özellik dikkate al nd - nda fizik, kimya gibi bilim dallar n n kulland deney ve gözlem uygulamalar n n tarih araflt rmalar nda kullan lamayaca n biliyorsun. 6. Prehistorik (tarih öncesi) çağlara, Kaba Taş, Yontma Taş, Cilalı Taş isimlerinin verilmesi, bu devirlerin birbirinden ayrılmalarında aşağıdakilerden hangisinin ölçüt alındığını gösterir? A) Ateşin kontrol altına alınmasının B) Yazının kullanılmasının C) Paranın kullanılmasının D) Araç - gereç yapılan malzemenin özelliklerinin E) Önemli siyasi olayların

19 19 7. İlk insanların tabiatta var olan malzeme ve besinler ile hayatlarını sürdürmeleri ve mağaralarda barınmaları aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Ticaretin geliştiğinin B) Sosyal iş bölümünün var olduğunun C) Kültürler arası iletişiminin yaygın olduğunun D) Köy kültürlerinin oluştuğunun E) Üretici yaşamın henüz ortaya çıkmadığının 10. Tüm toplulukları etkileyen, siyasi, askeri ve kültürel sonuçlar doğuran olaylar evrensel nitelikler taşır. Bu bilgilere göre, I. yazının bulunması, I Fransız İhtilali, Reform gelişmelerinden hangileri evrensel olay olarak nitelendirilebilir? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 8. Orta Tunç Çağı'na ait tabletler kalay madeninin Anadolu ya Asurlu tüccarlar tarafından getirildiğini, bunun karşılığında Anadolu dan bakır ve gümüş alındığını göstermektedir. Sümerlerin yaz y kullanmaya bafllamalar dünya toplumlar taraf ndan örnek al nm fl önemli bir kültürel geliflmedir. Frans z htilali milliyetçilik, adalet, özgürlük kavramlar n güçlendirmifltir. Reform ise Katolik H ristiyan dünyas nda yaflanan dinde öze dönüfl aray fl d r. Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? A) Asurların askeri yönden ilerlediklerine B) Anadolu topluluklarının yazıyı Asurlardan öğrendiklerine C) Asurların bir Anadolu toplumu olduklarına D) Asurlar ile Anadolu toplumları arasında ekonomik ilişkiler kurulduğuna E) Paranın Asurlu tüccarlar sayesinde bulunduğuna 11. Tarih araştırmalarında yazılı ve yazısız pek çok kaynaktan yararlanılır. Aşağıdakilerden hangisinin bir tarih araştırmacısı için daha az güvenilir olduğu söylenebilir? A) Fermanlar B) Destanlar ve Mitolojiler C) Diplomatik belgeler D) Haritalar E) Paralar 9. I. Niğbolu Savaşı Yıldırım Bayezid Dönemi'nde yapılmıştır. Zitvatoruk Antlaşması 1606 da imzalanmıştır. 12. Eski bir yerleşim yerinde yapılan arkeolojik çalışmalar sonunda, Yontma Taş ve Cilalı Taş çağına ait malzemelerin yanında demirden yapılmış kılıçlara rastlanmıştır. I IV. Tanzimat Fermanı XIX. yüzyılın ilk yarısında yayınlanmıştır. Yunanistan XIX. yüzyılda bağımsız olmuştur. Bu bilgilere göre sözü edilen yerleşim yeri ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Tarıma elverişli olduğu V. Malazgirt Savaşı Ağustos 1071 de kazanılmıştır. Yukarıdaki gelişmelerden hangisinin oluş zamanı diğerlerine göre daha belirgindir? A) I B) II C) III D) IV E) V B) Ekonomik alanda gelişmiş olduğu C) Başka toplumlardan etkilendiği D) Yerleşik hayata geçilmediği E) Tarih öncesi dönemleri sırasıyla yaşadığı A-E -CI B -A-D I E - D - E I C - B - C

20 UYGARLI IN DO UfiU VE LK UYGARLIKLAR 1. B Ö L Ü M 1. İlk Çağ Yunan toplumunda ciddi sınıf çatışmaları ve köle isyanları yaşandığı bilinmektedir. Yunan şehir devletlerinde bu isyanların sona erdirebilmesi için aşağıdaki yollardan hangisine başvurulduğu savunulabilir? A) Deniz ticaretinin daha fazla ön plana çıkarılması B) Yunan kültürünün ve dilinin Akdeniz de yaygınlaştırılması C) Yunanistan Yarımadası nda siyasi birliğin kurulması D) Kanunlar hazırlanması E) Yunanlılar arasında kültürel birliğin güçlendirilmesi 4. Ticari faaliyetler alanında ön planda olan Lidyalıların deniz ticareti yerine kara ticareti üzerinde yoğunlaştığı görülür. Bu gelişmede, I. ticari faaliyetlerde parayı kullanmaya başlamaları, I Fenikeliler ve Yunanlılarla denizlerde rekabet etmekte zorlanmaları, diğer Anadolu toplumlarıyla kültürel etkileşim içinde olmaları durumlarından hangilerinin etkisinden söz edilebilir? 2. İlk Çağ'da aynı dili konuşan ve aynı kültürü paylaşan bazı şehir devletleri arasında siyasi birlik kurulamadığı görülür. Bu durumun temel nedeninin aşağıdakilerden hangisi olduğu savunulabilir? A) Deniz ticaretiyle yoğun biçimde uğraşılması B) Toplumsal sınıf farklılıklarından doğan anlaşmazlıklar yaşanması C) Şehir devletleri arasında siyasi ve ekonomik rekabet yaşanması D) Şehir devletlerinde yönetimin soyluların elinde olması E) Dini inancın çok tanrılı bir özellik göstermesi D) I ve II E) I, II ve III 5. İlk Çağ'da Yunanistan'da din adamları, ayrıcalıklı bir sınıf olarak değil, sadece dini hizmetleri yerine getirmekle görevli devlet memurları olarak görülüyorlardı. Bu durumun temel nedeninin aşağıdakilerden hangisi olduğu savunulabilir? A) Yunanistan da toplumsal sınıf farklılıklarının görülmesi B) Din adamlarının ekonomik faaliyetlerle ilgilenmeleri C) Yunan toplumun gelir düzeyinin yüksek olmaması D) Soyluların toplumsal ve siyasi alanda ayrıcalıklara sahip olmaları E) Toplumda dinin önemli ve etkin bir yerinin olmaması 3. İyonlar Anadolu nun Ege kıyılarında ticaret yollarının kesiştiği bir bölgede yaşıyorlardı. Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir? A) Anadolu toplumları arasında demokrasi düşüncesinin yaygınlaşmasına B) Farklı kültürlerle etkileşim içinde olunmasına C) Mezopotamya toplumları ile yoğun askeri mücadeleler yaşanmasına D) Anadolu'daki devletler arasında siyasi birlik sağlanmasına E) Anadolu toplumları arasında tek tanrılı dinlerin yayılmasına 6. Eski Mısırlılar hayatın ölümden sonra da devam ettiğine inanırlardı. Bu nedenledir ki ölen kimsenin vücudunu çürümesini engellemek için mumyaladıkları bilinmektedir. Bu uygulamanın Mısır da aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı savunulabilir? A) Hukuk anlayışının gelişmesine B) Kültürel etkileşimin yaşanmasına C) Ekonomik faaliyetlerin güçlenmesine D) Eczacılık ve tıp biliminin gelişmesine E) Dinin toplumsal alandaki etkinliğinin azalmasına

21 21 7. Makedonya Kralı İskender in, M.Ö. IV. yüzyılda yaşanan Asya Seferi ne çıkarken yanına bilim adamları ve sanatçıları da aldığı görülür. İskender in bu uygulamasının temel amacının aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir? A) Farklı kültürlerin birikiminden yararlanabilmek B) Ekonomik gelirleri artırmak C) Askeri gücü artırmak D) Halkın yönetime bağlılığını artırmak 10. Aşağıdakilerden hangisi, İlk Çağ toplumlarının topraklarını dış saldırılardan koruma düşüncesinin doğal bir sonucudur? A) Sınıf farklılıklarının oluşması B) Yazılı hukuk kurallarının hazırlanması C) Halkın devlet yönetiminin uzağında tutulması D) Din adamlarının toplumsal saygınlığa sahip olması E) Düzenli askeri birlikler oluşturulması E) Yunanistan'da siyasi birliği sağlamak 11. İlk Çağ'da İyonların Akdeniz ve Karadeniz de çok sayıda deniz kolonisine sahip olduğu görülür. Bu durumun, 8. Kayseri yakınlarında gerçekleştirilen kazılarda Mezopotamya topluluklarından Asurlara ait çok sayıda kil tabletle karşılaşılmıştır. Bu durumda aşağıdakilerden hangisinin rolünden söz edilebilir? A) Madenlerin işlenebilmesinin B) Bölgeler arası ekonomik ilişkilerin gerçekleşmesinin C) Yerleşik yaşamın yaygınlaşmasının D) Devletler arası askeri mücadelelerin E) Mezopotamya da bilimsel faaliyetlerin öne çıkarılmasının I. İyonya'da siyasi birliğin sağlanamaması, I İyonların gelirlerinin artması, Anadolu'da hukuk kavramının güçlenmesi gelişmelerinden hangilerine yol açtığı savunulabilir? D) I ve II E) I, II ve III Koloni, sahibi durumunda olan toplulu un ticari faaliyetlerini serbestçe sürdürebildi i topraklar ifade eder. 9. İlk Çağ Mısır uygarlığına ait yazılı eserlerin büyük bir kısmının dini metinlerden oluştuğu görülür. Bu durumda aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu savunulabilir? A) Sözlü kültürün yeterince gelişmemesinin B) Bir din adamları sınıfının olmasının C) Nil Nehri'nin Mısır'ın yaşamında önemli bir yer tutmasının D) Dinin toplumsal yaşamda etkin olmasının 12. Toplumlar arası kültür aktarımının en önemli vasıtalarından olan yazı, Sümerler tarafından M.Ö yıllarında kullanılmaya başlanmıştır. Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine yol açtığı savunulabilir? A) Ticaretin başlamasına B) Din olgusunun güçlenmesine C) Tarih öncesi devirlerin sona ermesine D) Hikayeci tarih anlayışının ortaya çıkmasına E) Sözlü edebiyat ürünlerinin verilmeye başlanması E) Hukuk anlayışının gelişmemesinin D - C - B I B - E - D I A-B -DI E - B - C

22 UYGARLI IN DO UfiU VE LK UYGARLIKLAR 1. B Ö L Ü M 1. İlk Çağ'da en fazla göç alan bölgelerle ilgili çalışan bir araştırmacı, Anadolu ve Mezopotamya'da dışarıdan göç olgusunun yoğun şekilde yaşandığını görmüştür. Anadolu ve Mezopotamya'nın İlk Çağ'da görülen bu özelliğinde, I. nüfusun yoğunluğu, I yaşama elverişlilik, ekonomik faaliyetlere yatkınlık unsurlarından hangilerinin herhangi bir rolü yoktur? lk Ça 'da insan topluluklar n n yaflad klar bölgeden buras anayurt bile olsa baflka bir bölgeye göç etmeye zorlayan etkenler, yerleflmeyi planlad klar Anadolu ve Mezopotamya gibi bölgelerde var olmas gereken unsurlar olmal de il mi? 4. Yunanistan'da şehir devletlerinin yönetimi ilk dönemlerde kralların elinde iken, zamanla diğer soylular da öne çıktı. Bu arada güç birliği yapan özgür halk, yönetimde hak sahibi olabilmek için soylularla mücadele etmeye başladı. Bu durum, I. Halk yönetim yetkisini elde etmek istemiştir. I Halkın ekonomik durumu iyileşmiştir. Yunan şehir devletlerinde toplumsal çatışmalar yaşanmıştır. yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 5. İran'da kurulmuş olan Med ve Pers devletlerinin, 2. İlk Çağ da yaşamış bazı toplumlarda görülen, I. ölülerin mumyalanması, I ölen kişinin eşyalarıyla birlikte gömülmesi, mezarlıkların şehirlerin dışında kurulması özelliklerinden hangileri, hayatın ölümden sonra da sürdüğüne inanıldığının kanıtı olarak gösterilemez? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III I. egemenlik alanını genişletmeye çalışma, ticari faaliyetlere önem verme, I çok tanrılı inanca sahip olma özelliklerinden hangilerinin İlk Çağ Anadolu uygarlıkları için de geçerli olduğu söylenebilir? D) I ve II E) I, II ve III 3. Temeli Mısırlar tarafından atılan Güneş yılı esaslı takvim Yunanlılar, İyonlar ve Romalılar tarafından kullanılmış ve bazı değişiklikler yapılarak Miladi takvim haline getirilmiştir. Bu bilgiler, aşağıdaki yargılardan hangisini doğrulamaktadır? A) Kültürel etkileşim batıdan doğuya doğru olmuştur. B) Bilimsel gelişmelerde farklı toplumların katkısı söz konusudur. C) Mezopotamyalılar kültürel gelişmelere öncülük etmişlerdir. D) Avrupa pek çok bilimsel gelişmenin ilk ortaya çıktığı bir bölge konumunda olmuştur. E) Bilimsel gelişmelerde farklı dinlerin etkisi söz konusu olmuştur. 6. Makedonya Kralı İskender, Doğu seferine çıkarak Anadolu, Mezopotamya ve Mısır'ı siyasi egemenliği altına aldı. Bu seferi izleyen tarihi süreçte Hellenizm olarak bilinen yeni bir kültürel sentez oluştu. Hellenistik dönemde Anadolu ve Mısır'da kurulan bazı şehirler dünyanın önemli kültür merkezleri haline geldi. Buna göre, I. egemenlik altına alınan bölgelerin yerel kültürleri, I İskender'in kalabalık ve güçlü bir ordu oluşturması, ekonomik faaliyetlerin desteklenmesi olgularından hangilerinin Hellen uygarlığının oluşmasında rolü bulunan temel etken olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

23 23 7. Hititlerin Kuzey Suriye topraklarının hakimiyeti için Mısırlılarla yaptıkları mücadeleler, döneminin en önemli olaylarındandır. Bu savaşlar sonucunda iki taraf arasında Kadeş Antlaşması imzalanmıştır. Kadeş Antlaşması, tarihte bilinen ilk yazılı antlaşmadır. Bu durum dikkate alındığında, I. Askeri mücadeleler, devletler arası ilişkilerde yeni uygulamalara yol açmıştır. I Ortadoğu'da İlk Çağ'da askeri anlaşmazlıklar sona erdirilmiştir. Siyasi alandaki ilişkiler ekonomik ilişkileri olumlu etkilemiştir. yargılarından hangilerinin doğru olduğu söylenemez? D) II ve III E) I, II ve III 9. Sümerler Mezopotamya'da kurdukları şehir devletlerinde yaşamış, bu devletler Patesi denilen ve aynı zamanda başrahip olan krallar tarafından yönetilmiştir. Taht genellikle babadan oğula geçmiştir. Bu bilgilerin Sümerlerle ilgili olarak, I. Laik devlet anlayışı görülmez. I Saltanat uygulaması benimsenmiştir. Siyasal birlik için çaba harcanmıştır. yargılarından hangilerini desteklediği savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III Laik yönetim anlay fl din kurallar n n devlet iflleyiflinin uza nda tutulmas anlam na gelmektedir. Mutlak yönetimlerde yönetim yetkisinin ço u zaman ayn hanedan içinde devredildi ini biliyorsun. 10. Sümerler tarihte yazılı hukuk kurallarını hazırlayan ilk topluluk olma özelliğine sahiptir. Sümerlerin bu çabasının aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir? A) Yazının yaygınlaştırılmasına B) Krallık yönetiminin kurulmasına C) Sümer dininin yaygınlaştırılmasına D) Askeri mücadelelerin sona erdirilmesine 8. Sümer krallarından Ur Namnu, çıkardığı kanunlarla haksızlığı, hırsızlığı, büyücülüğü ve askerlikten kaçmayı yasakladığını ilan etmiştir. Babil kralı Hammurabi Sümer kanunlarından etkilenerek hazırlattığı kanunlarla kişi ve toplum hukukunu birbirinden ayırmış, eski kanunları daha sistemli hale getirmiştir. Bu bilgilere dayanarak, I. Mezopotamya uygarlıkları hukuk devleti kavramının öncüsü olmuşlardır. I Mezopotamya'da kanunlar daha çok ticari gelirleri koruma amacına yöneliktir. Halkın yönetime katılımı sağlanmaya çalışılmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III E) Toplumsal düzenin korunmasına 11. Çinliler barut ve kağıdı bulmuşlardır. Mısırlılar geometri biliminin temellerini atmışlardır. Sümerler ilk Ay yılı esaslı takvimi hazırlamışlardır. Bu bilgiler dikkate alındığında, I. Askeri mücadeleler kültürel gelişmenin temel nedenidir. Toplumsal gelişme büyük ölçüde Mezopotamya uygarlıklarının ürünüdür. I Uygarlık farkı toplumların katkılarıyla şekillenmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A-B -BI D - E - A I D - A I C - E - C

24 UYGARLI IN DO UfiU VE LK UYGARLIKLAR 1. B Ö L Ü M 1. Araştırmalar Hititlerin ve Urartuların çivi yazısı ile birlikte hiyegroglif yazısını da kullandıklarını ortaya koymuştur. Frigyalılar, İyonyalılar ve Lidyalılar ise Fenike alfabesini kullanmışlardır. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Anadolu da yazılı kültürün gelişmediğinin B) Ticaretin kültürel gelişmelerin önüne geçtiğinin C) Anadolu toplumlarının farklı kültürlerin etkisinde kaldığının 4. Matematik biliminin gelişmesinde, Mısır da tarım ürünlerinden alınan vergilerin hesaplanması etkili olmuştur. Nil nehrinin taşması sonucunda bozulan tarla sınırlarını yeniden belirlemek için yapılan çizimler, geometri biliminin gelişmesine katkıda bulunmuştur. Bu gelişmeler aşağıdaki yargılardan hangisini doğrular niteliktedir? A) Din, Mısır toplumunda etkili olmuştur. B) Toplumsal sınıf farklılıkları zamanla güçlenmiştir. C) Mısır uygarlığı kendine özgü bir nitelik taşır. D) Toplumlar arası anlaşmazlıkların arttığının E) Askeri rekabetin güçlendiğinin D) Mısır toprakları istilalara kapalı bir özellik taşımıştır. E) Bilimsel gelişmeler toplumsal ihtiyaçların bir sonucudur. 2. Mezopotamya hükümdarları değişik fonksiyonlara sahip memurlardan oluşan, sıkı bir biçimde merkezi bir yönetim kurmuştu. Farklı sınıflara ayrılmış olan halk hem genel hizmetler için kullanılıyor hem de askerlik yapmak için zorunlu tutuluyordu. Buna göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Mezopotamya'da halk arasında eşitlik sağlanmıştır. B) Yönetim farklı fonksiyonlardaki memurlarla yürütülmüştür. C) Genel hizmetler içinde askerlik önemlidir. D) Hükümdarlar, yönetim mekanizmasını sıkı bir biçimde merkezileştirmişlerdir. E) Mezopotamya da sosyal tabakalaşma görülmüştür. 5. İlk Çağ da Malatya, Harput, Diyarbakır, Harran, Urfa yörelerinde yaşayan toplulukların Mezopotamya ile olan ticari ilişkileri oldukça iyi düzeyde idi. Alışverişlerde peşin işlemlerden çok kredi kullanımı söz konusuydu. Bu bilgi aşağıdaki yargılardan hangisini destekler niteliktedir? A) Paranın kullanımı yaygınlaşmıştır. B) Ticarette farklı yöntemler kullanılmıştır. C) Tarım üretimi öne çıkmıştır. D) Askeri mücadeleler yaşanmıştır. E) Baskıcı yönetimler gerilemiştir. 3. Hititlerde Eski Hitit devleti döneminde tahta geçen kral sayısı 19 olarak bilinir. Hititler bu dönemde Urfa, Kargamış, Halep'i ele geçirdiler. Babil topraklarını alarak Mezopotamya toprakları ile sınır hale geldiler. Bu gelişmeler, I. Ülke toprakları bu dönemde oldukça genişlemiştir. I Anadolu da siyasi etkinlik artırılmıştır. Mezopotamya'nın bütünü üzerinde siyasi egemenlik sağlanmıştır. yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? D) I ve II E) I, II ve III 6. Bir yıl, Sümerler tarafından 360 gün olarak hesaplanmış ve 12 aya bölünmüştü. Her ay 30 gün olarak belirlenmişti. Gece ve gündüz 12 şer saatlik zaman dilimlerine ayrılmıştı. Sümerler, gezegenlerin hareketlerini de gözlemlemiş ve Güneş tutulmasını hesaplamışlardı. Bu çalışmalar dikkate alındığında, Sümerlerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Geometri alanında çalışmalar yapılmıştır. B) Astronomi çalışmaları oldukça ileri düzeydedir. C) Tarım üretimi artırılmak istenmiştir. D) Çok tanrılı inanç yayılmıştır. E) Toplumsal sınıf farklılıkları zayıflamıştır.

25 25 7. Başlangıçta çok tanrılı bir dini inanca sahip olan Romalılar yeni ortaya çıkan ve yayılmaya başlayan Hıristiyanlığı yasaklayarak engellenmeye çalıştılar. Hıristiyanlık 313 yılında Roma yönetimi tarafından serbest bırakıldı. 381 yılında da imparatorluğun resmi dini haline getirildi. Her iki durum birlikte değerlendirildiğinde, I. Tek tanrılı dinlerin etkinliği artmıştır. I Hıristiyanlık Avrupa da yaygınlaşmıştır. Roma Devleti nde laik düşünce anlayışı gelişmemiştir. 10. Mezopotamya toplumları içinde ticarete en fazla önem verenler Asurlular olmuştur. Asurlular özellikle çevre bölgelere yönelmiş ve bu bölgelerde ticaret kolonileri kurmuşlardır. Asurluların bu girişimlerinin öncelikle aşağıdakilerden hangisini sağladığı söylenebilir? A) Çok tanrılı inancın yaygınlaşmasını B) Farklı bölgelerle olan ekenomik bağı C) Kanun gücünün öne çıkmasını D) Deniz gücünün kurulmasını E) Askeri çatışmaların yaşanmasını yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve II E) I, II ve III 11. Alfabe Akdeniz kıyılarında deniz ticareti yapan ve müşterileriyle çabuk ilişki kurmak isteyen, müşterilerin kendilerini anlayabilmeleri için kolay bir yazı bulma telaşında olan Fenikelilerin bir buluşudur. Bu gelişme aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır? 8. İlk Çağ da Hindistan da yaşayan Ved halkları kentler yerine çadır kurarak yaşadıkları köyleri merkez olarak kullanmışlardır. Bu bilgi ışığında Ved topluluğu ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Ticari faaliyetlere önem vermişlerdir. B) Merkezi bir yönetim benimsemişlerdir. A) Deniz ticareti dini inançları şekillendirmiştir. B) Fenikeliler yabancı kültürlerin etkisinde kalmıştır. C) Akdeniz çevresinde siyasi birlik sağlanmıştır. D) Ekonomik rekabet zamanla azalmıştır. E) Ekonomik ihtiyaçlar kültürel gelişmelerde etkili olmuştur. C) Şehirleşme olgusu güçlü değildir. D) Savaşçı bir topluluktur. E) İstilalara karşı koymuşlardır. 9. M.Ö IV. yüzyılda Anadolu şehirlerinden Bergama da kağıt üretiliyor, Efes ve Milet te yünlü kumaş imalatı ve ihracatı gerçekleştiriliyordu. Sinop, Bizantion, Rodos önemli transit ticaret merkezleri durumundaydı. Bu durum Anadolu ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Ekonomik açıdan canlı bir bölge olduğunun B) Siyasi birlik sağlanamadığının C) Askeri çatışmalar yaşandığının D) Kültürel alanda gerileme yaşandığının E) Tarım üretiminin başladığının 12. Hititlerde toplumsal yapı, soylular, askerler, memurlar, din adamları, özgür köylüler, hürler gibi sınıflardan oluşmaktaydı. Savaşlarda esir düşerek özgürlüğünü yitiren bir köle bedelini ödemek şartıyla özgürlüğünü kazanabiliyordu. Bu bilgiler dikkate alındığında Hititlerle ilgili, I. Bireysel özgürlükler geniş tutulmuştur. I Sınıflar arası çatışmalar yaşanmıştır. Sınıflar arası geçişe izin verilmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve III E) II ve III Hintlilerin kast olarak adland r lan s n f sisteminde köle olarak do an bir kifli köle olarak ölürdü. Hititlerde durum biraz farkl d r. C - A - D I E - B - B I E - C - A I B - E - C

26 UYGARLI IN DO UfiU VE LK UYGARLIKLAR 1. B Ö L Ü M 1. Hititlerde yıl içinde yaşanan olaylar kral tarafından görevlendirilen kişiler tarafından yıllıklara kaydedilmiştir. Hititlerin bu girişiminin aşağıdakilerden hangisine olanak sağladığı söylenebilir? A) İlk Çağ Anadolusu ile ilgili bazı bilgilerin günümüze ulaşmasına B) Anadolu'da sözlü kültürün gelişmesine C) Din devlet ayrımının sağlanmasına D) Kralın etkinliğinin zamanla azalmasına E) Özgür düşünce ortamının oluşmasına 4. Anadolu, Hellen krallıkların yıkılmasının ardından Roma İmparatorluğu'nun siyasi hâkimiyeti altına girdi. Roma yönetimi tarafından Anadolu'da düzenli yollar, köprüler, tiyatrolar, hamamlar inşâ edildi. Bu gelişme Anadolu ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır? A) Yerel kültürlerin etkinliğinin sona erdiğinin B) Siyasi birliğin sağlanamadığının C) Bayındırlık faaliyetlerinin gerçekleştiğinin D) Deniz ticaretinin öne çıktığının E) Anadolu'da baskıcı bir yönetim kurulduğunun 2. Lidyalıların temel ekonomik uğraş alanları ticari faaliyetlerdi. Krallar ticaretin geliştirilmesi için çaba harcadılar. Bu çabanın en önemli kanıtı, Lidyalıların tarihte ilk kez para kullanan topluluk olmasıdır. Bu durum, I. ticari faaliyetlerin kolaylaştırılması, I takas usulüne alternatif üretilmesi, tarım ve hayvancılığın geri planda kalması olgularından hangileri ile ilişkilendirilebilir? Paran n henüz kullan lmad dönemlerde toplumlar takas usulünü kullanm flt r. Paran n kullan ma sokulmas, tafl nmas kolay olan bu de iflim arac n n k sa sürede yayg nlaflmas yla sonuçlanm fl ve ticari iliflkiler artm flt r. 5. Son yıllarda yapılan arkeolojik ve antropolojik araştırmalar, Sümerlerin Orta Asya'dan göç etmiş bir topluluk olma olasılığının son derece güçlü olduğunu ortaya koymaktadır. Aşağıdakilerden hangisinin bu yargıyı destekler nitelikte olduğu söylenebilir? A) Sümerlerin yazıyı kullanması B) Orta Asya'da yazının daha geç bir dönemde kullanılması C) Tarımın Mezopotamya'da gelişmiş olması D) Mezopotamya'da farklı toplulukların yaşaması E) Orta Asya ve Mezopotamya'da kullanılan eşyaların önemli benzerlikler taşıması 3. Kayseri'nin kuzeydoğusunda yer alan Kültepe bölgesinde, M.Ö yıllarına ait bir Asur ticaret merkezi keşfedilerek, o devre ışık tutan bazı ticari belgeler bulunmuştur. Bu gelişmeye bakılarak, I. Asur tüccarları Anadolu toplumları ile ilişki içinde olmuştur. 6. Babillerin mimari etkinlikleri hakkında yeterli bilgi elde edilememiştir. Yalnızca birkaç dökümanda ülkenin zenginliğini ve toprağın bereketini garantileyen su kanallarının yapımı anlatılmaktadır. Bu bilgiler göz önüne alındığında, I. Tarım üretimi ile uğraşılmıştır. Mezopotamya ile Anadolu arasında ticari ilişkiler Ekonomik yapı iyi durumdadır. gelişmiştir. I Yaşadıkları topraklar madenler açısından fakirdir. I Yazı, ticari ilişkilerde kullanılmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve II E) I, II ve III yargılarından hangilerinin Babiller için geçerli olduğu söylenebilir?

27 27 7. Lidyalılar, Fenikeliler tarafından oluşturulan alfabeyi kullanmışlardır. Lidyalılarla ilgili bu durum, I. askeri faaliyetlere önem verilmesi, I merkezi bir yönetim kurulması, farklı kültürlerle etkileşim içinde olunması olgularından hangilerinin sonucu olarak nitelendirilebilir? D) I ve II E) I ve III 10. Persler İlk Çağ'da Anadolu'da siyasi egemenlik kurmuş topluluklar arasında yer alır. Anadolu'da bu dönemde Persler tarafından düzenli ve geniş yollar yaptırılmıştır. Perslerin bu çabalarının, aşağıdakilerden hangisi ile ilgili söylenebilir? A) Pers kültürünün yaygınlaştırılması düşüncesi B) Askeri birliklerin sevkinin kolaylaştırılmak istenmesi C) Anadolu kültürünün yaşatılmaya çalışılması D) Anadolu toplumlarından askeri alanda yararlanılmak istenmesi E) Anadolu'nun yerel kültürlerinin örnek alınması 11. Babil Kralı Hammurabi tarafından hazırlanan kanunlar arasında şu ifadelere rastlanır: 8. Babiller hukuk alanında öne çıkmış bir Mezopotamya topluluğudur ve Kral Hammurabi döneminde kapsamlı kanunlar hazırlamışlardır. Bu kanunlar hazırlanırken de Sümer hukukundan faydalanmışlardır. Babillerle ilgili bu gelişme, I. toplumlar arası etkileşim yaşanması, I ekonomik faaliyetlerin denetlenmesi, çok tanrılı inanca sahip olunması durumlarından hangilerinin önemini ortaya koymaktadır? D) I ve II E) I, II ve III Birisinin gözünü çıkaranın gözü çıkarılır. Eğer birisi bir adamın öküzünü öldürürse kendi öküzünü ona vermelidir. Buna göre, I. Cezalar sadece fidye esasına dayalıdır. I Merkezi otorite güçlendirilememiştir. Cezalarda kısas ve fidye esası birlikte uygulanmıştır. yargılarından hangilerinin Hammurabi Kanunları için doğru olduğu söylenebilir? D) I ve II E) I, II ve III 9. İlk Çağ Akdeniz dünyasının önemli uygarlıklarından birini kuran Fenikeliler, yaşadıkları toprakların engebeli ve kurak olması nedeniyle deniz ticaretine yönelmişlerdir. Fenikelilerle ilgili bu durum aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır? A) Coğrafi koşulların ekonomik uğraşlara olan etkisinin B) Kültürel yapının ekonomik ilişkilerden etkilendiğinin C) Fenikelilerin yazılı kültüre katkı yaptığının D) Fenike uygarlığının kendine özgü bir yapıda olduğunun E) Ekonomik uğraşların inanca etki ettiğinin 12. Lidyalılar merkezleri Sard'dan başlayarak Ankara, Malatya, Diyarbakır üzerinden Güneybatı İran'a ve Sinop üzerinden Karadeniz'e uzanan düzenli bir ticaret yolu oluşturmuşlardı. Bu yollar için Friglerle sürekli olarak çatışmışlardır. Bu durum, aşağıdaki yargılardan hangisini destekler niteliktedir? A) Anadolu'da kültürel gelişme yavaşlamıştır. B) Ekonomik çıkarlar askeri çekişmelere yol açmıştır. C) Çok tanrılı inanç yaygınlaşmıştır. D) Friglerin egemenlik alanı genişlemiştir. E) Lidyalılar, Anadolu'nun dışındaki toplumların baskısı altında kalmışlardır. A-D -EI C - E - D I C - A - A I B - C - B

28 UYGARLI IN DO UfiU VE LK UYGARLIKLAR 1. İlk uygarlıklar aynı tarihsel dönemlerde kurulmalarına rağmen, zamanla birbirlerinden farklı düzeylerde farklı uygarlıkların ortaya çıktığı görülmüştür. 4. Anadolu nun tarih öncesi dönemine ait bir mağarada yapılan kazılarda mızrak, balta gibi aletlere ve bazı hayvan fosillerine rastlanmıştır. 1. B Ö L Ü M Uygarlıklar arasındaki farklılıkların ortaya çıkmasında aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu savunulamaz? A) Din ve inanış farklılıklarının B) Siyasi birlik arayışlarının C) İklim ve coğrafi koşul farklılıklarının Sadece bu bilgilere bakıldığında araştırma yapılan mağarada yaşayanların temel geçim kaynağının aşağıdakilerden hangisi olması en kuvvetli olasılıktır? A) Tarım B) Madencilik C) Avcılık D) Ticaret E) Demircilik D) Kültürel etkinliklerin E) Siyasal sistem farklılıklarının 2. İlk Çağ da görülen, I. ihtiyaçtan fazla üretim yapılması, I yazının kullanımının yaygınlaşması, gözlem evlerinin yapılması gelişmeleri sırasıyla aşağıdakilerden hangileriyle ilişkilendirilebilir? I II III A) Hukuk Matematik Astronomi B) Ticaret Bilim Kültürel etkileşim C) Din Ticaret Hukuk D) Hukuk Para Bilim E) Ticaret Kültürel etkileşim Astronomi 3. İlk Çağ'a ait bir yerleşim bölgesinde yapılan kazılarda elde edilen altın ve gümüş paraların üzerinde ustalıkla çizilmiş süslemeler ile basıldığı tarihe rastlanılmıştır. Bir başka yerleşim bölgesinde yapılan kazılarda da aynı paralara rastlanılmıştır. Bu bilgilere göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) İki bölgenin de ekonomik yapılarının güçlü olduğu B) İki bölgenin tarih çağlarında yaşamış olduğu C) İki bölgenin etkileşim içinde olduğu D) Sanatsal faaliyetlerin yeterince gelişmemiş olduğu E) İki bölgenin ticari bir ilişki içinde bulunduğu 5. Aşağıda verilen gelişmelerden hangisinin İlk Çağ da Avrupa ve Ön Asya kültürlerinin kaynaşmasında rolü olduğu söylenebilir? A) Tarım üretiminin yoğunlaşması B) Kadeş Antlaşması nın imzalanması C) Şehir devletlerinin yaygınlaşması D) Çok tanrılı dinlerin ortaya çıkması E) Makedonya Kralı İskender'in Asya Seferi ne çıkması 6. İlk Çağ da kurulan devletlerden, I. Asurluların ticaretle, I Urartuların madencilikle, Friglerin tarımla uğraştıkları dikkate alındığında hangilerinin kültürlerini başka bölgelere daha fazla yaydıkları söylenebilir? Tarihi süreç içinde toplumlar aras kültürel etkileflimde rol oynayan en önemli unsurlar n ticari faaliyet, göç ve savafl oldu unu unutma. 7. İlk Çağ da Mısırlılar, Güneş yılı esasına dayanan takvimin oluşmasında etkili olmuşlardır. Bu gelişmelerin yaşanmasında Mısırlıların hangi alandaki çalışmaları etkili olmuştur? A) Tıp B) Edebiyat C) Felsefe D) Tarih E) Astronomi

29 29 8. Mısır uygarlığı Nil vadisinde, Mezopotamya uygarlığı Fırat-Dicle ırmakları arasında, Frigya uygarlığı ise Sakarya havzasında gelişmiştir. Uygarlıkların akarsu boylarında kurulmasının nedenini aşağıdakilerden hangisinin en iyi şekilde açıkladığı söylenebilir? A) Ev ve barınak yapımına uygun olması B) İnsan yaşamı için uygun koşullara sahip olması C) Ulaşım ve su taşımacılığı yapılabilmesi D) Saldırılara karşı güvenli olması 11. İlk Çağ Yunan toplumunda görülen, I. çok tanrılı inancın görülmesi, alfabe ve takvimin geliştirilmesi, I şehir devletleri şeklinde örgütlenilmesi olgularından hangileri, "İlk Çağ da Yunanlılar dünya uygarlığının gelişimine katkıda bulunmuşlardır." yargısını doğrular niteliktedir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III E) Ticareti geliştirmeye imkan vermesi 12. Tarih öncesi dönemde Anadolu'da kurulan, Truva, 9. İlk Çağ'da görülen, I. olimpiyatların düzenlenmesi, kast sisteminin uygulanması, I tanrı-kral anlayışlarının benimsenmesi gelişmelerinden hangilerinin kültürel yönden birliğin kurulması amacına yönelik olduğu savunulabilir? Alişar, Alacahöyük yerleşim merkezlerinde gerçekleştirilen kazılarla ilgili, I. Anadolu nun tarih öncesi dönemlerini aydınlatmıştır. Anadolu nun önemli bir ticari bölge olduğunu kanıtlamıştır. I Yazının ilk kullanım alanlarını ortaya çıkarmıştır. yargılarından hangileri söylenebilir? 10. İlk Çağ toplumlarının bazılarında ölen kimselerin eşyaları ile birlikte gömüldükleri görülmektedir. Yalnız bu bilgiye dayanarak, I. Hayatın ölüm sonrasında sürdüğüne inanılmıştır. I Çok tanrılı dinler yaygınlaştırılmak istenmiştir. Ticaret geliştirilmek istenmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III lk Ça toplumlar n n baz lar nda ölülerin kiflisel eflyalar ile birlikte gömme uygulamas n n var oldu u görülür. Bu uygulama ölen kiflinin eflyalar n kullanmaya devam edece i inanc ile iliflkilidir. 13. İlk Çağ Girit uygarlığı, Ön Asya toplumlarından etkilenmiştir. Bu durum Giritlilerin, I. madencilik, I hayvancılık, ticaret alanlarından hangileri ile uğraşmasının bir sonucudur? D) I ve III E) II ve III B - E - D I C - E - A - E I B -A-AI B -A-C

30 LK TÜRK DEVLETLER 1. B Ö L Ü M 1. Kök Türk Devleti 659'da Çin hakimiyetine girmiş, yaklaşık 50 yıl sürecek Çin esareti bu şekilde başlamıştır. Bu zaman içinde bağımsızlık için çok sayıda isyan çıkarılmış, ancak bu isyanların her biri Çin yönetimince kanlı şekilde bastırılmıştır. Kök Türkler tarafından çıkarılan bu isyanlar aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Ekonomik faaliyetlerin önemsendiğinin B) Siyasi birliğin sağlandığının C) Bağımsızlığa düşkün olunduğunun D) Kültürel yapının geliştirildiğinin E) Çinlilerin siyasi baskı altına alındığının 4. Türkler, hükümdar ve ailesine Gök Tanrı tarafından yönetim yetkisi verildiğine inanırlardı. Bu durum, yönetim anlayışının Türklerde kutsal bir temele dayandığı anlamına gelmektedir. Türklerde görülen bu inanışın, I. devlet otoritesi, I ticari faaliyet, göçebe yaşam olgularından hangilerini güçlendirdiği söylenebilir? 2. M. Ö. I yüzyılın ikinci yarısına doğru Hun boylarının Çin üzerindeki baskıları iyice artmıştır. Çinliler, kuzeyden gelen saldırılara karşı kuzey sınırı boyunca savunma duvarları yapmaya başlamışlardır. Çinlilerin bu girişimi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Türkler ile ticari ilişkiler geliştirilmiştir. B) Türk akınları engellenmeye çalışılmıştır. C) Çin'in Türk toplulukları üzerindeki baskıları artmıştır. D) Türk-Çin mücadeleleri sona ermiştir. E) Orta Asya'da Türk siyasi birliği sağlanmıştır. 5. IV. yüzyıl sonlarında yaşanan Barbar göçleri ile Ren nehrinin iki yakasına yerleşen Germenler Alman kültürünün, İspanya'ya yerleşen Vandallar ve Vizigotlar İspanyol kültürünün, Britanya adalarına yerleşen Angıl ve Saksonlar ise İngiliz kültürünün temellerini attılar. Bu gelişmelere bakılarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Avrupa'da mezhep birliği sağlanmaya çalışılmıştır. B) Merkezi krallıklar güç kazanmıştır. C) Türk kültürü Avrupa kültürünü etkisi altına almıştır. D) Avrupa'nın yerleşim haritasının temelleri atılmıştır. E) Avrupa'da yerleşik yaşam olgusu ortaya çıkmıştır. 3. Altay - Sayan dağlarının kuzey batısında yer alan M. Ö. I bin başlarına ait Afanasyevo kültürü, Türk sosyal hayatının ilk örneğini yansıtmaktadır. Bu kültürde atın evcilleştirildiği ve koyun beslendiği görülmektedir. Ayrıca seramik kaplar, bakır ve tunçtan yapılmış çeşitli silah ve süs eşyaları da bulunmuştur. Bu buluntular dikkate alındığında Afanesyevo kültürü ile ilgili olarak, I. Bölge değerli madenler açısından zengindir. Hayvancılıkla uğraşılmıştır. 6. İpek Yolu, doğu toplumlarının batı ile olan ticari bağını sağlayan bir güzergah idi. Uygurlarla Çinlilerin yüzyıllarca süren askeri mücadelelerinin temel nedenlerinden biri İpek Yolu'nu denetim altına alma çabası idi. Bu bilgilere bakılarak, I. Uygurlar ticari gelirlerini artırmak istemişlerdir. Hayvancılık Uygurlar için önemli ekonomik uğraş alanı olmaktan çıkmıştır. I Eşya yapımında topraktan yararlanılmıştır. I Ekonomik temele dayalı anlaşmazlıklar yaşanmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve II E) I ve III

31 31 7. Kök Türkler düzenledikleri akınlarla Çin'e karşı sık sık üstünlük sağladıkları halde, Çin topraklarına yerleşmeyi çoğu zaman düşünmemişlerdir. Kök Türklerin bu tutumunun, I. Çinlileşme endişesi, I Türk benliğinin korunmak istenmesi, ticari gelirlerin artırılmak istenmesi olgularından hangileri ile ilgili olduğu savunulabilir? D) I ve II E) I, II ve III Milyonlarca Çinlinin yaflad bir bölgeye birkaç bin Türk yerleflse sence bu nelere yol açar. 8. İklim şartlarının değişmesi ve buna bağlı olarak kuraklıkların yaşanması, Türklerin temel geçim kaynağı olan hayvancılığı olumsuz etkilemiştir. Hayvancılık için hayati öneme sahip olan meralar (otlak) kurumaya, kullanılabilir otlaklar azalmaya başlamıştır. Bu gelişmenin, I. yeni meralar arama mecburiyetinde kalınması, I tarım üretiminin öne çıkarılması, çeşitli bölgelere göç edilmeye başlanması sonuçlarından hangilerine yol açtığı savunulabilir? D) I ve II E) I ve III 10. Toprak, su, ağaç, Güneş, ırmak, Ay, yıldız gibi bazı doğa unsurları Türkler tarafından ilahi güce sahip kabul edilmiştir. Bu ilahi gücün iyi ve kötü ruhlardan kaynaklandığı inancı hakim olmuştur. Türklerle ilgili bu durum aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır? A) Dinin siyasi yapıya etki ettiğinin B) Dinsel hoşgörü bulunduğunun C) Dinin ekonomik yapıyı etkilediğinin D) Farklı kültürlerin dinlerinin benimsendiğinin E) Çok tanrılı bir inanç sisteminin görüldüğünün 11. Ön Asya'da yapılan kazılarda çıkarılan bazı eserlerin, daha önce Orta Asya'da yapılan eserlere benzediği görülmüştür. Türkler çok eski dönemlerden başlayarak anayurtları olan Orta Asya'dan çıkıp özellikle batı yönünde göçler yapmışlardır. Bu iki duruma bakarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Ön Asya uygarlıkları Türk toplumlarından etkilenmiştir. B) Türklerin bir kısmı Orta Asya'yı terk etmek durumunda kalmıştır. C) Türk uygarlığı Ön Asya uygarlıklarından etkilenmiştir. D) Toplumlar birbirleriyle etkileşim halinde olmuştur. E) Türkler göçebe ve ileri düzeyde bir ulustur. 9. İslam öncesi dönemde bağımsızlıkları tehlikeye düşen ya da topraklarını koruyamayacaklarını fark eden Türk toplulukları esaret altında yaşamaktansa, genellikle yurtlarını terk etmiş ve başka bir bölgeye yerleşme yolunu tercih etmişlerdir. Bu durum, aşağıdakilerden hangisinin doğal bir sonucudur? A) Ekonomik gelirlerin artırılmaya çalışılmasının B) Bağımsızlık düşüncesine olan bağlılığın C) Yerleşik yaşamın yayılmaya başlamasının D) Farklı dini inançlar benimsenmesinin E) Kültürel etkileşimin artmasının 12. Hunlar, egemenlikleri altına aldıkları bölgelerde pek çok farklı kavmi yönetmişlerdir. Hun sarayında Türk dilinin yanında Latin ve Germen dillerinin de konuşulduğu bilinmektedir. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin kanıtı olarak gösterilebilir? A) Hunların kültürel etkileşime açık olduğunun B) Hun yönetiminin halkı baskı altında tuttuğunun C) Güçlü bir siyasi yapı oluşturulamadığının D) Latin ve Germen kavimlerinin baskısı altında kalındığının E) Türk kültürünün korunamadığının C - B - E I A-D -E I D - E - B I E - C - A

32 LK TÜRK DEVLETLER 1. B Ö L Ü M 1. Kök Türk Devleti kendi alfabesini kullanan ilk Türk devleti olarak bilinmektedir. Yalnızca bu bilgiye bakılarak, I. Ulusal kimliğin korunması önemli görülmüştür. I Kültürel etkileşim Göktürk kültüründe değişimlere yol açmıştır. Alfabe kullanımı göçebe yaşamı sınırlandırmıştır. yorumlarından hangileri yapılabilir? D) I ve II E) I ve III Bir toplumun, kendi haz rlad alfabeyi yayg n flekilde kullanmas, kendi bast rd paray kullanmas, kendi ulusunun dilini devletin resmi dili haline getirmesini ayn çerçevede de erlendirmelisin. 4. Çin yanlısı Ho-han-yeh in Hun Devleti nin başına geçmesiyle İpek Yolu hakimiyeti tamamen kaybedilmiştir. Ho-han-yeh, bir süre sonra Çin hakimiyeti altına girilmesi gerektiğini savunmuştur. İzlenen Çin yanlısı politikaların, I. ekonomik gelirlerin azalması, I siyasi etkinliğin azalması, bağımsızlığı korumanın güçleşmesi gelişmelerinden hangilerine ortam hazırladığı söylenebilir? D) I ve II E) I, II ve III 2. İslam öncesi dönemde yaşayan Türk topluluklarında askerlik ücretli değildi. Bu durumun tek istisnası Hazarlar idi. Hazarlar, daha çok ticaretle meşgul oldukları için yabancı ücretli askerler kullanmışlardır. Hazarlarla ilgili bu durum, I. Ekonomik uğraşlar öne çıkarılmıştır. I Türk askeri uygulamaları terk edilmiştir. Gök tanrı inancına olan bağlılık korunamamıştır. yargılarından hangilerini doğrulamaktadır? 5. İslamiyet ten önceki dönemde Türkler arasında Gök Tanrı inancı yanında Maniheizm, Budizm, Musevilik ve Hristiyanlık gibi dinlere de inanılmıştır. Bu durum Türklerle ilgili, I. yeniliklere açık olunması, I askeri yapıya önem verilmesi, yönetim yetkisinin tanrısal olduğuna inanılması olgularından hangilerinin bir sonucu olarak nitelendirilebilir? 3. Çinliler Hun devlet adamlarına ve hanedan üyelerine hediye ettikleri pahalı eşyalarla onları lükse ve rahat yaşamaya alıştırmak istemişlerdir. Bu girişimin Türklerde, I. sosyal düzeni bozma, dinin toplumsal etkinliğini artırma, I Türk yöneticilerinin güç koşullara dayanma özelliğini yok etme amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? D) I ve II E) I ve III 6. Arkeolojik araştırmalar Türk uygarlığının M.Ö. V. bine kadar uzandığını göstermektedir. Batı Türkistan da, bugünkü Aşkabat çevresinde yapılan kazılarda M Ö. V. bine ulaşan yerleşim merkezleri bulunmuştur. Buna göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Din olgusu erken dönemlerde görülmez. B) Eski ve köklü bir uygarlık oluşturulmuştur. C) Ekonomik kaygılar ve uğraşlar öne çıkarılmıştır. D) Türk - Çin mücadeleleri zamanla yoğunlaşmıştır. E) Türklerde özgün bir mimari anlayış ortaya koyulmuştur.

33 33 7. Kök Türkler 659 yılında Çin egemenliği altına girmiş ve yaklaşık 50 yıl bu şekilde yaşamışlardır. Bu gelişmeye bakılarak, I. Çinliler, Göktürk halkını baskıları altında tutmuşlardır. I Kök Türkler, Çinliler karşısında askeri başarısızlığa uğramışlardır. Orta Asya'da Türklerin siyasi etkinliği gerilemiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve II E) I, II ve III 10. İslamiyet ten önce Türk devletlerinde hükümdarın eşine hatun denirdi. Hatun kurultay çalışmalarına katılır ve bazı zamanlarda yabancı elçilerin kabulünde hazır bulunurdu. Bu uygulamalara bakılarak, I. Kadınlar yönetimin her kademesinde görev almışlardır. I Kadınların sosyal konumu güçlendirilememiştir. Hatun siyasi bazı yetkilere sahiptir. yargılarından hangilerinin doğru olduğu söylenebilir? 8. V. yüzyılda Avrupa Hunları karşısında zor durumda kalan Avrupalı toplumların, Hunların tanrı tarafından kendilerini cezalandırmak üzere gönderildiğine inandıkları görülür. Bu inanışta, I. askeri mücedelelerde Hunların üstünlük kurması, I Türklerde göçebe yaşamın görülmesi, Türk kültüründe yazının önemli bir yer tutmaması durumlarından hangilerinin etkisinden söz edilebilir? 11. Dünyanın eski ve devamlı topluluklarından biri olan Türkler binlerce yıllık tarihleri boyunca Asya, Avrupa, ve Afrika kıtalarında egemenlik kurmuştur. Bu bilgi ışığında, I. Türk kültürü değişik coğrafyalara yayılmıştır. I Tarım üretimi Türkler arasında yaygınlaşmıştır. Farklı bölgelerde Türk devletleri kurulmuştur. yargılarından hangilerinin Türk toplulukları için doğru olduğu söylenebilir? D) I ve II E) I ve III 9. Bazı Çin ve Bizans kaynaklarına göre Türkler V yüzyılda bugün Moğolistan olarak bilinen bölgede egemenlik kurup, kısa sürede nüfus baskısıyla güneye ve batıya doğru yayılmışlardır. Bu gelişmeler aşağıdaki yargılardan hangisini destekler niteliktedir? A) Gök Tanrı inancı yaygınlaşmıştır. B) Göçebe yaşam terk edilmiştir. C) Ticari faaliyetler yoğunlaşmıştır. D) Göç hareketleri yaşanmıştır. E) Çin-Türk mücadeleleri sona ermiştir. 12. Türk toplulukları arasında "Ülke hanedanının ortak malıdır." anlayışının geçerli olması, taht kavgaları yaşanmasının ve Türk devletlerinin uzun ömürlü olmamasının önemli sebepleri arasındadır. Bu bilgi aşağıdaki yargılardan hangisini desteklemektedir? A) Türk devletlerinin parçalanmasında iç nedenler rol oynamıştır. B) Türk devlet anlayışı yabancı kültürlerin etkisi ile şekillenmiştir. C) Dini inanç devlet teşkilatı üzerinde etkili olmamıştır. D) Sınıf farklılıklarının oluşması engellenmiştir. E) Askeri etkinlik artırılmaya çalışılmıştır. A-D -EI E -A-B I E -A-DI C - E - A

34 LK TÜRK DEVLETLER 1. Orta Asya Türk tarihinde görülen, I. çadırlarda yaşanılması, 4. Türk tarihinde görülen, I. hükümdar ve ailesinin kut sahibi olarak görülmesi, 1. B Ö L Ü M I Moyençor Kağan ın Ordu Balık şehrini kurması, temel geçim kaynağını hayvancılığın oluşturması durumlarından hangileri göçebe yaşam tarzıyla ilişkilidir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III I Türk hükümdarlarının Çinli prensesler ile evlenmeleri, hükümdar eşlerinin de kurultay çalışmalarına katılabilmesi özelliklerinden hangileri yönetim yetkisinin tanrısal kaynaklı olduğunu gösterir? D) I ve II E) I ve III 2. Asya Hun Devleti nin güçsüz olduğu dönemlerde, hanedan üyelerinin bir kısmı Çin egemenliğine girmeyi kurtuluş olarak görmüş, bir kısmı ise bu görüşe karşı çıkmış ve mücadeleci olmaları gerektiğini söylemiştir. Bu bilgilere göre, I. Bağımsızlığın korunması tartışma konusu olmuştur. I Hun hanedanı görüş ayrılığına düşmüştür. Ülkenin geleceğiyle ilgili kararlarda hanedan etkili olmuştur. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve II E) I, II ve III 3. Attila zamanında Bizans İmparatorluğu ile yapılan Margos Antlaşması nda bulunan hükümlerden bazıları şunlardır; I. Bizans yıllık 700 libre vergi ödeyecektir. I İki ülke arasındaki ticaret sınırlardaki kasabalarda yapılacaktır. Bizans, Hun hakimiyetindeki kavimler ile ilişki kurmayacaktır. Yukarıda verilen antlaşma maddelerinden hangilerinin iki ülke arasında ekonomik ilişkileri geliştirdiği söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 5. I. Yazılı hukuk kurallarının olmaması I Günümüze ulaşan mimari eserlerinin olmaması Dokumacılık konusunda ileri düzeyde olunması Yukarıda verilenlerden hangisi Hunların göçebe yaşam tarzına sahip olmalarıyla ilişkilendirilemez? 6. Göktürk hakanlarından Tardu 598 yılında Bizans İmparatoru Mavrikos a gönderdiği mektubunda kendisini "Yedi iklimin büyük hükümdarı" olarak nitelendirmiştir. Bu durum o dönemde Kök Türklerin öncelikle hangi alanlarda etkin ve güçlü olduğunu göstermektedir? A) Ekonomik - Kültürel B) Dini - Sosyal C) Ticari - Bilimsel D) Siyasi - Askeri E) Eğitim - Ekonomik 7. İlk Türk devletlerinde hükümdarların sahip olduğu, I. orduyu düzenleme, sevk ve idare etme, I halkın refahını sağlama, ülke çapında vergi toplama yetki ve sorumluluklarından hangileri doğrudan askeri niteliktedir? D) I ve II E) I, II ve III

35 35 8. Bilge Kağan ın "Yaşadığımız bölgenin etrafına surlar yapalım." şeklindeki teklifi kurultay tarafından kabul edilmemiştir. Kurultayın bu tutumunda, I. Türklerin göçebe bir hayat yaşamaları, I Göktanrı inanışının Türkler arasında yaygın olması, Türklerde kölelik kavramının olmaması gerekçelerinden hangilerinin etkili olduğu söylenebilir? D) I ve II E) I ve III Göçebe ya da yerleflik bir toplumun yaflam tarz, o toplumu sosyal, ekonomik, hukuki, kültürel, mimari ya da k saca her alanda flekillendirir. Türklerin yaflam tarz n da bu bak mdan dikkate al. 9. I. Türk devlet kademelerinde Çinli memur ve müşavirlerden yararlanılması I Çinlilerin ordularını Türk usulünde oluşturması Türk hükümdarlarının, Çinli yöneticiler gibi ipekten yapılmış giysiler kullanması durumlarından hangileri Orta Asya'da Türkler ile Çinliler arasında etkileşimin yaşandığına kanıttır? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II 11. Orta Asya ikliminde görülen değişmeler, hayvan hastalıkları ve özellikle de Türk boyları arasındaki egemenlik mücadelesi yüzünden Türkler çeşitli bölgelere göç etmişlerdir. Bu durum, I. Türk kültürünün farklı coğrafyalarda yayılması, I kültürler arası etkileşim yaşanması, Türk devletlerinin ticari etkinliğinin sona ermesi gelişmelerinden hangilerine neden olmuştur? D) I ve II E) I ve III 12. "M.Ö. IV. yüzyılda bazı Türk ve Moğol Tunguz boylarının başında bulunan Hiung-nular aslen Türk tür." diyen bir tarihçi bu ifadesine Hiung-nular ile ilgili, I. göçebe şekilde yaşamaları, I Türkçe konuşmaları, hayvancılıkla uğraşmaları durumlarından hangilerini kanıt olarak gösteribilir? D) I ve II E) I, II ve III D) I ve III E) I, II ve III 13. Göktürk tarihinin esaret devrini ( ) Türk milletinin ölümü kabul eden Orhun Yazıtları, esir Türkün ölüden farksız olduğuna dikkat çekmektedir. 10. Orta Asya Türk Devletleri nde "hatun" denilen hükümdar eşleri ile ilgili bazı bilgiler şunlardır: I. Kendine ait sarayları bulunmaktaydı. I Kurultay çalışmalarına katılırlardı. Yabancı elçilerin kabulünde bulunurlardı. Yukarıda verilen bilgilerden hangileri hatunların siyasi alanda etkinliklerini gösterir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III Bu bilgilere göre, I. Türklerin varlığı bağımsız olmakla mümkün görülmüştür. Dış baskılar Türklerin bağımsızlık düşüncesini geriletmemiştir. I Türk kültürünün gelişimi göçebelik ile mümkün olmuştur. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve II E) I, II ve III D - E - B I A-C -D -AI A-E -EI D - B - A

36 SLAM TAR H VE UYGARLI I 1. B Ö L Ü M 1. İslam Devleti nde Hz. Ömer Dönemi'nde yargı bağımsızlığını sağlamak amacıyla, I. divan örgütünün oluşturulması, I IV. eyaletlerde valilerin yanında kadıların görevlendirilmesi, sınır bölgelerde ordugah şehirlerin kurulması, ülkenin eyaletlere ayrılması adımlarından hangilerinin atıldığı savunulabilir? A) Yalnız II B) I ve II C) II ve III D) II ve IV E) I, II ve IV 4. Mekke ve Medine yi içine alan Hicaz bölgesi, İslam öncesi dönemde Arap Yarımadası'nın en önemli bölgesi durumunda idi. Bu durumda aşağıdakilerden hangisinin etkisinden söz edilemez? A) Bölgenin denize kıyısının bulunması B) Bölgenin ticaret yolları üzerinde bulunması C) Araplar arasında kan davalarının yaygın olması D) Bölgede tarım üretimin yaygın olarak yapılabilmesi E) Kutsal bir yer durumundaki Kabe nin burada yer alması Bir bölgeyi önemli k lan fleyler ayn zamanda zenginlefltiren olgular da olabilir. 2. Son derece geniş bir bölgede egemenlik kurmayı başaran Emevilerin siyasi varlığının ancak 89 yıl sürdüğü görülür. Bu gelişmede aşağıdakilerden hangisinin rolünün olduğu savunulamaz? A) Emevilerin Arap olmayan unsurları yönetimden dışlaması B) Türklerle askeri mücadelelere girişilerek Orta Asya ya hakim olunması C) Devletin merkezi otoritesinin zaman içinde zayıflaması D) Emevi halifelerinin ayrımcılığa dayalı bir politika takip etmeleri E) Abbasi ailesinin yıkıcı çalışmalar içinde olması 5. İslam öncesi dönemde haram aylar olarak bilinen zaman diliminde Mekke şehri çok sayıda Arap kabilesi tarafından kalabalıklar halinde ziyaret edilmekteydi. Bu durumun, I. siyasal birlik kurulması, I IV. kültürel etkileşim yaşanması, şehrin güvenliğinin artırılması, ekonomik canlılık sağlanması gelişmelerinden hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir? A) Yalnız II B) I ve III C) II ve IV D) III ve IV E) I, II ve III 3. Abbasiler, askeri yapıda görev yapacak Türk askerlerin yaşaması için Samerra şehrini kurmuş ve Türk askerlerin başka şehirlerde yaşamalarına izin vermemiştir. Abbasilerin bu tutumunun temel amacının aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir? A) Askeri harcamaların azaltılmasını sağlamak B) Abbasi ülkesinde Türk nüfusun artmasını engellemek C) Ülke içinde toplumsal çatışmalar yaşanmasına engel olmak D) Türklerin Arap kültüründen etkilenerek savaşçı özelliklerini kaybetmelerini önlemek E) Halifelerin siyasi yetkilerini artırmak 6. Hz, Muhammed, İslam inancını önce yakın çevresine anlatmıştır. İslamiyeti ilk kabul edenler, eşi Hz. Hatice, amcasının henüz çocuk yaştaki oğlu Ali, azatlı kölesi Zeyd ve Mekke'nin ileri gelenlerinden Ebu Bekir idi. Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? A) Müslümanların ekonomik güç kazandığına B) İslamiyet'in daha çok köleler arasında yayıldığına C) İslam'ın sınıf farklılıklarını ortadan kaldırdığına D) İslam'ın Mekke şehrinde hızla yayılmaya başladığına E) Toplumun farklı katmanlarından insanlara ulaşıldığına

37 37 7. İslamiyet öncesi dönemdeki Araplar, şiir ve edebiyata meraklı kimselerdi. Bu durum Arapların, I. dini hoşgörünün yayılması, I ekonomik çıkarların korunması, kültürel faaliyetlerle ilgilenilmesi olgularından hangilerine önem verdiklerinin göstergesidir? D) I ve III E) II ve III 10. Abbasi halifesi, kendisini Şii Büveyh Devleti nin baskılarından koruyan Büyük Selçuklu Devleti hükümdarı Tuğrul Bey'e "Doğunun ve Batının Sultanı" unvanını vermiştir. Bu gelişmenin, I. Abbasilerin egemenlik alanının genişlemesi, I Türklerin siyasal alandaki etkinliğinin artması, Abbasilerin çok uluslu devlet olma özelliğini yitirmesi sonuçlarından hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir? D) I ve III E) II ve III 8. Hz. Muhammed Dönemi'nde 622 yılında gerçekleştirilen Hicret in ardından Medine'de İslam Devleti'nin temelleri atıldı. Bu gelişme dikkate alındığında, I. Müslümanlar Arap Yarımadası'nda siyasi bir güç haline gelmiştir. 11. Abbasiler, Beytülhikme olarak adlandırılan bir tercüme kurumu oluşturarak bazı antik Yunan eserlerini Arapçaya tercüme etmiştir. Buna göre Abbasilerle ilgili, I. Abbasiler Dönemi nde İslam inancı hızla yayılmıştır. Müslümanlar Arap Yarımadası'nda siyasi birlik sağlamıştır. Abbasilerde hukuk sisteminin geliştirilmesine çalışılmıştır. I Müslümanlarla Mekkeliler arasındaki askeri mücadeleler sona ermiştir. I Abbasiler yabancı toplumların kültürel etkisine açık olmuştur. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 9. Abbasiler Dönemi'nde Türk unsurlara devlet memurluklarında ve özellikle de askeri alanda önemli görevler verilmiştir. Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı savunulabilir? A) Abbasilerde bilimsel ve kültürel çalışmaların yoğunlaşmasına B) Abbasi merkezi otoritesinin zayıflamasına C) Abbasi Devleti nin toprak bütünlüğünün bozulmasına D) Türklerin İslam a olan ilgisinin artmasına E) Araplar arasında Türk kültürünün yaygınlaşmasına 12. Abbasiler, ülkenin Bizans a yakın bölgelerinde Avasım olarak adlandırılan ordugah şehirler kurmuştur. Bu girişimin temel hedefinin aşağıdakilerden hangisi olduğu savunulabilir? A) Halkın yönetimde etkin hale gelmesini sağlamak B) Abbasi ordusunda Türk askeri örgütlenmesinden yararlanmak C) Toplumsal düzenin güçlenmesini sağlamak D) Sınır güvenliğini artırmak E) Bizans la olan askeri mücadeleleri sona erdirmek B - B - D I C - C - E I C - A - D I B - C - D

38 SLAM TAR H VE UYGARLI I 1. B Ö L Ü M 1. Endülüs Emevi ülkesindeki çok sayıda medresede Avrupalı Hıristiyan gençler de öğrenim görüyordu. Bu durumda, I. Avrupa da skolastik düşünce anlayışının etkin olması, I Endülüs Emevilerinde eğitim sisteminin ileri düzeyde olması, Endülüs Emevilerinin siyasi etkinliğinin güçlü olması 4. Endülüs Emevileri, Abbasilerden bağımsız olduklarını ilan etmiştir. Abbasi halifesinin otoritesini tanımamıştır. Bu bilgiye dayanarak, I. Müslümanlar arasında ilk siyasi ayrılıklar yaşanmıştır. Müslümanlar arasındaki mezhep birliği bozulmuştur. I Müslümanlar arasında siyasi birlik bozulmuştur. olgularından hangilerinin etkisinden söz edilebilir? yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 2. Abbasilerde Halife Mansur Dönemi nde Hintçe bazı eserler tercüme edilmiş ve onlu rakam sistemi alınmıştır. Bu gelişmelerin, I. Müslümanlar bilimsel faaliyetlere önem vermiştir. I Müslümanlar pek çok bilim dalında öncülük yapmıştır. Müslümanlar yabancı toplumların birikiminden yararlanmıştır. yargılarından hangilerini desteklediği söylenebilir? D) I ve II E) I ve III Müslümanlar tarih boyunca farkl alanlarda yabanc toplumlarla etkileflime aç k olmufltur. 3. Abbasiler Dönemi'nde görülen, I. Arapçanın resmi dil olarak kullanılması, I Orta Asya'da İslam ın yayılışının hızlanması, hoşgörülü bir yönetim anlayışının benimsenmesi gelişmelerinden hangilerinde, Emeviler Dönemi nde etkin olan ulusçuluk anlayışının terk edilmesinin rolü olduğu söylenebilir? 5. Hz. Ömer Dönemi nde Suriye, Filistin, Mısır ve İran toprakları egemenlik altına alınmış ve özellikle sınır bölgelerde Cünd olarak nitelendirilen askeri şehirler kurulmuştur. Bu bilgi dikkate alındığında, I. Fetih çabaları yavaşlamıştır. I Ülke topraklarının savunulmasına önem verilmiştir. Devletin egemenlik alanı genişletilmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 6. Araplar, İslam'dan önce her yıl savaşın yasaklandığı bazı zaman dilimlerinde Mekke'de bulunan putları ziyaret eder, şehirde kurulan büyük panayırlarda hem ticaret yapar, hem de eğlenceler düzenlerlerdi. Araplarda görülen bu durumun, I. sosyal, I ekonomik, hukuki alanlardan hangileriyle ilgili olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III

39 39 7. İslam Devleti'nde Müslüman çiftçilerden öşür vergisi alınırken, gayrimüslim çiftçilerden haraç adıyla farklı bir vergi alınmıştır. Buna göre, vergi sisteminin oluşumunda aşağıdakilerden hangisinin belirleyici olduğu savunulabilir? A) Ekonomik zenginlik B) Dinsel inançlar C) Kültürel farklılıklar D) Mezhep farklılıkları E) Etnik özellikler 10. Abbasiler Dönemi'nde görülen, I. Bizans sınırına yakın bölgelerde Avasım adıyla askeri şehirlerin kurulması, I ülke toprakları üzerinde Tevaif-i Müluk olarak adlandırılan devletlerin kurulması, Müslümanlar arasında farklı mezheplerin ortaya çıkmaya başlaması gelişmelerden hangileri, devletin merkezi otoritesinin zayıfladığına kanıt oluşturmaktadır? 11. İslam öncesi dönemde Arap Yarımadası'nda, 8. Hz. Muhammed Dönemi nde büyük bir baskı ile karşılaştıkları için Mekke'den hicret etmek durumunda kalan Müslümanlar, Medine'de yaşayan Musevilere ibadet özgürlüğü sağlamıştır. Bu bilgi aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? A) Mekkelilerle kalıcı barışın sağlandığına B) Medineli Yahudilerin Mekkelilerle işbirliği yaptığına C) Müslümanların farklı inançlara karşı hoşgörülü olduğuna D) Müslümanlar üzerindeki Mekke baskısının sona erdiğine E) İslamiyet'in Arap Yarımadası na bütünüyle yayıldığına 9. İslam Devleti'nde, I. Hz. Ali ile Muaviye arasında halifelik meselesinden dolayı Sıffin Savaşı yaşanmıştır. I Abbasi hanedanın çalışmaları Emevilerin yönetimden uzaklaştırılması ile sonuçlanmıştır. Yezid in halifeliğinin kabul etmeyen Hz. Hüseyin Emevi askerleri tarafından şehit edilmiştir. Bu gelişmelerden hangilerinin, Müslümanlar arasında iktidar mücadelesi yaşandığına kanıt oluşturduğu savunulabilir? D) I ve II E) I, II ve III Göçebe topluluklar hayvancılıkla uğraşır ve sürülerine otlak bulmak amacıyla yer değiştirirdi. Şehirli unsurlar tarım ve ticaretle uğraşırdı. Bu bilgiler dikkate alındığında aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Araplar daha çok tarımla uğraşmıştır. B) Araplar arasında siyasi birlik kurulmuştur. C) Toplum belirli sınıflara ayrılmış durumdadır. D) Ekonomik uğraşlar yaşam biçimini belirlemiştir. E) Göçebe nüfus yerleşik nüfusa göre daha fazladır. 12. Hz. Muhammed 625 yılında Mekkelilerin büyük bir ordu hazırladıkları haberi Medine'ye ulaşınca bir durum değerlendirmesi yapmış, savunma savaşı yapılmasını teklif etmiştir. Fakat şehrin dışında bir meydan savaşı yapılması düşüncesi ağırlık kazanınca bu karara uyuldu. Bu gelişmede, I. teokratik düşünce, I çoğunluk kararı, ekonomik kaygı olgularından hangilerinin rolünden söz edilebilir? D) I ve II E) I, II ve III Hz. Muhammed Uhud Savafl öncesinde kendisi savunmada kal nmas gerekti ini düflünmesine karfl n, Müslümanlar aras nda genel kanaat olarak ortaya ç kan meydan savafl yap lmas iste ini kabullenmifltir. D - E - E I C - E - C I B - C - E I B - D - B

40 SLAM TAR H VE UYGARLI I 1. B Ö L Ü M 1. Arap yarımadasında yaşayan kabileler belli dönemlerde Mekke'ye gelir ve Kâbe'deki putları ziyaret ederlerdi. Bu durumun aşağıdakilerden hangisine yol açtığı söylenebilir? A) Arap kabileleri arasında siyasi birlik kurulmasına B) Mekke şehrinin ekonomik gelirlerinin artmasına C) Çok tanrılı inancın Arabistan dışına yayılmasına D) Farklı dinlerin etkisinde kalınmasına E) Arap toplumunda dini hoşgörünün oluşmasına 4. Arabistan Asya'nın güneybatı ucunda bulunan bir yarımadadır. İç kısımları çöllerle kaplı olan yarımadanın kıyı bölgeleri dağlarla çevrilidir. Arabistan ikliminin İslam'ın ortaya çıktığı dönemde de oldukça sıcak ve kurak olduğu bilinmektedir. Bu durumun İslamiyet'in ortaya çıktığı dönemde aşağıdakilerden hangisine yol açması beklenebilir? A) Genel nüfusun artmasına B) Yerleşimin belirli bölgelerde yoğunlaşmasına C) Mimari üslubun yabancı uygarlıklardan etkilenmesine 2. Emeviler, harici olarak adlandırılan grupların yönetime karşı verdikleri mücadelelerle uğraşmış, Abbasi ailesinin yönetimi ele geçirmek için giriştikleri faaliyetlere karşı koymaya çalışmıştır. Bu gelişmelerin, I. Emevi yönetiminin sona ermesi, toplumsal bütünlüğün sarsılması, D) Tarım üretiminin tek geçim kaynağı olmasına E) Çok tanrılı dinlerin daha fazla yayılmasına 5. İslam öncesi dönemde Arap yarımadasında her kabilenin kendine ait bir putu vardı. Kabilelere ait önemli putların yanında, büyük kabul edilen Lât, Menât, Uzza ve Hübel putları da Kâbe'de bulunuyordu. I siyasi birliğin güçlendirilmesi Bu durumun, sonuçlarından hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir? 3. İslamiyet, Orta Asya Türk toplulukları arasında, X. yüzyıldan itibaren özellikle Abbasiler döneminde hızlı bir biçimde yayılmaya başlamıştır. I. dini, I siyasi, sosyal alanlardan hangilerinde Kabe'yi önemli hale getirdiği söylenebilir? D) I ve II E) I ve III Türklerin İslam inancını benimsemesinde, I. Abbasilerin ılımlı ve hoşgörülü politikaları, I Türklerin göçebe yaşam tarzı, Türk Arap ticari ilişkileri olgularından hangilerinin etkili olduğu savunulabilir? D) I ve III E) I, II ve III Emeviler Dönemi'nde Türklerin slam'a geçifllerinin h zl olmamas, Emevi yönetiminin ay r mc politikalar yla iliflkilendirilir. Bu durum iki toplum aras ndaki iliflkileri s n rlam flt r. 6. Emeviler Dönemi'nde İslam toplumu, Müslüman Araplar, Arap olmayan Müslümanlar, gayrımüslimler, köleler şeklinde sınıflandırılmış durumdaydı. Bu sınıflandırma dikkate alındığında, I. Siyasi alanda eşitlik sağlanmıştır. I Yönetimde ulusçuluk politikası etkili olmamıştır. Çok uluslu bir toplum yapısına sahip olunmuştur. yargılarından hangilerine ulaşılamaz?

41 41 7. Emevi halifelerinden I. Velid döneminde İspanya'da İslâm fetihleri başladı. Tarık bin Ziyad komutasındaki Emevi ordusu İspanya'ya ayak bastı. Kadiks Savaşı ile İspanya tamamen fethedildi. Bu gelişmeler, I. Avrupa'da siyasi egemenlik alanı elde edilmiştir. I Hıristiyan unsurlarla askeri mücadeleler yaşanmıştır. Ekonomik gelirler artırılmıştır. yargılarından hangilerini doğrular niteliktedir? D) I ve II E) I, II ve III 'te yapılan Bedir Savaşı nın, I. Medine İslam Devleti nin her geçen gün biraz daha güçlenmesine Mekkelilerin tepki göstermesi, I Mekkelilerin, Müslümanların Mekke de bıraktıkları mallara el koyup yağmalaması, Mekkelilerin, Müslümanlar aleyhine Yahudileri kışkırtması sebeplerinden hangilerinin ekonomik karakterli olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 8. Emeviler siyasi yayılma çabalarını öncelikli gören bir devlet politikası izlerken, Abbasiler bilim ve kültür alanlarındaki faaliyetleri öne çıkaran politikalar izlemişlerdir. Abbasilerin bu politikalarının aşağıdakilerden hangisine olumlu katkı yaptığı söylenebilir? A) İslam uygarlığının güçlendirilmesi uğraşlarına B) Sınırların genişletilmesi çabalarına C) Fetih politikalarının sürdürülmesi çabalarına D) Merkezi otoritenin güçlendirilmesi düşüncesine E) Arap milliyetçiliği politikasına 9. Müslüman bilginlerden El Biruni'nin XI. yüzyılda coğrafya, matematik, optik, tıp, ilaçlar ve değerli taşlar konularında kaleme aldığı metinler sayfaya ulaşmaktaydı. El Biruni 80 yaşında öldüğünde arkasında birçok konuda yazılmış 140'ın üzerinde kitap bırakmıştı. Bu bilgilere bakılarak, I. Müslüman din adamları farklı bilimlerle ilgili çalışmalar yapmıştır. I Fen bilimleriyle ilgili ilk çalışmalar Müslümanlar tarafından yapılmıştır. Bilimsel çalışmalar ekonomik amaçlarla gerçekleştirimiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 11. Tarih araştırmacıları İslam uygarlığının şekillenmesinde Müslüman ulusların yerel kültürlerinin yanında Hellen, Bizans ve Mısır gibi köklü uygarlıkların etkisinden de söz etmektedirler. Bu bilgiler Müslümanlarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Askeri mücadelelerin öne çıkarıldığının B) Farklı toplumlarla etkileşim içinde olunduğunun C) Ekonomik ilişkilere önem verildiğinin D) Yabancı kültürler üzerinde etkili olunduğunun E) Müslümanların kendine özgü bir uygarlık oluşturamadıklarının 12. Mekke'nin ileri gelenlerinden bazılarının İslam inancına karşı çıkmalarının temel nedenlerinden biri gelirlerinin azalacağından endişe etmeleriydi. Bu bilgiye bakılarak, I. siyasi birliğin kurulamaması, I ekonomik çıkarların korunması, askeri mücadelelerden kaçınılmak istenmesi durumlarından hangilerinin İslam'a yönelik tepkide rol oynadığı söylenemez? D) I ve III E) II ve III B - D - D I B - E - D I E -A-AI B - B - D

42 SLAM TAR H VE UYGARLI I 1. B Ö L Ü M 1. Hz. Ebu Bekir, halifeliği döneminde Arap yarımadasında baş gösteren ayrılıkçı hareketleri bastırarak tekrar birliği sağladı. Ayaklanan kabilelerin bir kısmı zekat yükümlülüğünden kurtulmak istiyorlardı. Fakat bu girişimler karşısında taviz verilmedi. Bu gelişmelerin, I. devlet otoritesinin güçlendirilmesi, I iç karışıklıkların önlenmesi, putperestliğin sona erdirilmesi sonuçlarından hangilerine yol açtığı söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 4. Hz. Muhammed Mekke'nin Müslümanlar tarafından alınmasından sonra bütün Mekkelileri bağışladığını, kimsenin malına ve canına dokunulmayacağını duyurmuştur. Hz. Muhammed'in bu tutumunun aşağıdakilerden hangisini kolaylaştırdığı söylenebilir? A) Arabistan'da siyasi birlik sağlanmasını B) Müslümanların askeri güçlerinin artmasını C) Ekonomik faaliyetlerin kontrol edilmesini D) Mekkelilerin İslam inancını benimsemelerini E) Devletin teokratik temellere sahip olmasını D) I ve III E) I, II ve III 2. Abbasi halifesi El Mustansır'ın kurduğu Mustansırıye Medresesi'nde her mezhepten her dinden her milletten öğrenci kabul ediliyordu. Bu bilgiler, I. Dini eğitime önem verilmiştir. I Özgür bir eğitim ortamı oluşturulmuştur. Avrupa kültürünün etkisinde kalınmıştır. yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? 5. Bedir Savaşı'nın ardından vatandaşlık antlaşmasına aykırı hareket eden Yahudilerin bir kısmı Müslümanlar tarafından Medine'den çıkarıldı. Bu durumun, I. Müslümanların Medine'deki ekonomik ve siyasi etkinliğinin artması, I Yahudilerin Arabistan'daki varlığının sona ermesi, Müslümanların Yahudilerle olan anlaşmazlıklarının sona ermesi gelişmelerinden hangilerine yol açması beklenebilir? D) I ve II E) I, II ve III 3. Barbaros ve Oruç Reis komutasında İspanya'ya gönderilen Osmanlı donanması, Endülüs Müslümanlarını İspanya'dan alarak Kuzey Afrika'daki Osmanlı topraklarına yerleştirdi. Endülüs Müslümanları ilgili bu gelişme aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir? A) İslam inancının Avrupa'da hızla yayıldığının B) Avrupa'da Hıristiyan birliğinin sağlandığının C) Müslüman-Hıristiyan çatışmalarının sona erdiğinin D) Müslümanların Avrupa kültürü üzerinde etkin olamadıklarının E) İslam toplumları arasında dayanışma olgusunun güçlü olduğunun 6. Emevi Devleti'nin kurucusu Muaviye devlet merkezini Kufe'den Şam'a nakletti. Egemenlik anlayışını değiştirerek kendisinden sonra yerine geçmesi için oğlu Yezid'i veliaht tayin etti. Bu gelişmelere bakılarak, I. Saltanat uygulaması başlamıştır. I Yeni bir başkent belirlenmiştir. İç istikrar bozulmuştur. yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

43 43 7. Suriye Valisi Muaviye, Hz Ayşe ve Müslümanların ileri gelenlerinden birkaçı daha, Hz. Osman'ın katilleri bulunmadan Hz. Ali'nin halifeliğini tanımayacaklarını ilan ettiler. Hz. Ali'nin ikna çabaları bir türlü sonuç vermedi ve iki taraf arasındaki gerginlik giderek arttı. Bu durumun, I. Müslümanlar arasında çatışma tehlikesinin belirmesi, I putperestlik inancının yayılmaya başlaması, siyasi istikrarın tehlikeye girmesi gelişmelerinden hangilerine ortam hazırlaması beklenebilir? 9. Papirüs, parşömen gibi daha eski ve yetersiz olan yazı malzemelerinin yerini zamanla kağıdın aldığı görülür. Bu gelişme Müslüman toplumlar üzerinde çeşitli etkilere yol açmıştır. Bu yeni durumun, I. idari yazışmaların gerçekleştirilmesi, ticari kayıtların tutulması, I eğitim malzemelerinin daha düzenli hale getirilmesi uygulamalarından hangilerinde kolaylık sağlaması beklenebilir? D) I ve II E) I, II ve III D) I ve II E) I ve III 10. Mekkeli putperestler, İslâm inancına ve Hz. Muhammed'in putperestlik ile ilgili sözlerine tepki göstererek Müslümanlara baskı yapmaya başladılar. Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine yol açması beklenebilir? A) Arabistan'da siyasi birliğin bozulmasına 8. İslam bilginlerinden Harezmi, hazırladığı astronomi cetvellerini Hint eserlerine dayandırarak şekillendirmiştir. Hint rakamlarının kullanılmaya başlanması ile birlikte İslâm matematikçileri logaritma, trigonometri ve cebir konularında öncü rolü üstlendiler. Bu bilgiler dikkate alındığında, aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Müslümanlar Hint kültürü üzerinde etkinlik sağlamışlardır. B) İslam inancı Hint yarımadasında yayılmıştır. C) İslamiyet Asya'nın en yaygın dini haline gelmiştir. D) Yabancı toplumlar matematik ve astronomi alanlarında Müslümanları etkilemiştir. E) Matematik ve astronomiyle ilgili ilk çalışmalar Müslümanlar tarafından gerçekleştirilmiştir. Müslümanlar bilimsel alandaki faaliyetlere büyük önem vermifl, bu konuda kendileri d fl nda yap lan çal flmalardan yararlanmaktan geri durmam fllard r. Yararlan lan konularda da yeni ve özgün anlay fllar ortaya konulmufltur. B) Mekke'de Müslümanların egemen hale gelmesine C) İslam inancının yayılışının durmasına D) Bölge dışı devletlerle askeri mücadelelerin başlamasına E) Mekke'de toplumsal gerginliklerin yaşanmasına 11. Hz. Ebubekir döneminde Bizans toprağı olan Suriye'ye yönelik askeri harekâtlar düzenlendi. Suriye'nin güneyine ve Irak bölgesine yönelik seferler yapıldı. Suriye topraklarının bir bölümü Müslümanların hâkimiyetine girdi. Bu gelişmeler aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Arabistan dışında fetihlerin başladığının B) Askeri harcamaların azaltılmak istendiğinin C) Toplumsal düzenin korunmaya çalışıldığının D) Farklı toplumların kültürel baskı altına alındığının E) Dini hoşgörü ortamı sağlandığının C - B - E I D - A - D I E - D I E - E - A

44 TÜRK- SLAM DEVLETLER 1. B Ö L Ü M 1. Selçuklu halkının büyük bölümünü oluşturan Oğuzlar, devlet kademelerinde çoğunlukla Türk olmayan unsurlara yer verilmesine tepki göstermiş ve isyan çıkarmışlardır. Yaşanan bu gelişmelere bakılarak Selçukluların, I. toplumsal birlik, I devlet otoritesi, ulusal kültür unsurlarından hangilerini korumakta güçlük çektikleri söylenebilir? D) I ve II E) I ve III 4. Büyük Selçuklu Devleti'nin kurucusu Selçuk Bey'in ölümünden sonra oğulları, kendilerine tabi durumdaki topluluklarla birlikte tıpkı İslam öncesi dönemdeki gibi kendi başlarına hareket etmeye başlamıştır. Bu durum Selçuklularla ilgili aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Siyasi birliğin sağlandığının B) Türk devlet geleneklerinin etkisinin sürdüğünün C) Dış baskılarla karşılaşıldığının D) İslam inancının yönetimde etkili olduğunun E) İslam dünyasında etkinlik kazanıldığının 2. Türkler İslamiyeti kabul ettikten sonra daha önceki dönemlere ait Oğuz Kağan Destanı gibi en tanınmış eserlerini bile İslami bir ruhla yeniden işlemişlerdir. Bu bilgiye dayanarak, aşağıdaki yargılardan öncelikle hangisine ulaşılabilir? A) İslam dini Türklerin eski anlayışlarının tamamen değişmesine neden olmuştur. B) Müslümanlıkla Türk töresi önemini kaybetmiştir. C) Türkler önceki devirlere ait yapıtları yeniden yorumlamıştır. D) Türklerin ulusal kültürlerini koruması zorlaşmıştır. E) Oğuz Kağan Destanı İslami dönemde daha çok yaygınlaşmıştır. 3. Malazgirt Savaşı'nın Türkler tarafından kazanılmasını izleyen dönemde, Bizans kışkırtmasıyla Haçlı Seferleri düzenlenmiştir. Bu gelişmenin Selçukluları, I. ekonomik, 5. Mısır halkı, Türk olmamasına rağmen X. yüzyılda askeri rejime dayalı yabancı bir egemenliği temsil eden Tolunoğulları yönetiminden memnun kalmıştır. Bu durum, I. Abbasi Devleti'nden bağımsız hareket edilmesi, I sosyal devlet anlayışının öne çıkarılması, halkın ekonomik refahının sağlanması gelişmelerinden hangilerinin bir sonucu olarak gösterilebilir? 6. Selçukluların Anadolu egemenliği için Bizans'la ilk mücadelesi Pasinler Savaşı olmasına rağmen, Malazgirt Savaşı daha büyük önem taşır. Malazgirt Savaşı'nın bu özelliği, I. Bizans direnişinin büyük ölçüde kırılması, Anadolu'da Bizans ın egemenlik alanının hızla daraltılması, siyasi, I Anadolu nun Türk yerleşimine açık hale getirilmesi I askeri alanlardan hangilerinde olumsuz etkilediği söylenebilir? D) I ve II E) I, II ve III gelişmelerinden hangilerinin bir sonucu olarak gösterilebilir? D) I ve II E) I, II ve III Malazgirt ve Pasinler savafllar n n sonuçlar na dikkat etmelisin.

45 45 7. Memlüklerde devlet yönetiminin en önemli özelliği üstün niteliklere sahip olan kimselerin en üst makamlara dahi gelebilme hakkının bulunmasıdır. Bu sistem pek çok başarılı komutanın sultan olmasına imkan sağlamıştır. Bu bilgiye dayanarak, I. Memlüklülerde babadan oğula geçen bir saltanat anlayışı yoktur. I Askeri ve siyasi yönden güçlü olan kişiler sultan olabilmişlerdir. Memlüklerde meşruti bir yönetim anlayışı egemen olmuştur. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 10. Tuğrul Bey 1055 yılında Bağdat'a girerek Şii Büveyhoğulları Devleti'ni ortadan kaldırdı. Abbasi Halifesi Kaim Biemrillah, Tuğrul Bey'e bu çabalarından dolayı "doğunun ve batının hükümdarı" unvanını verdi. Bu gelişme dikkate alındığında, I. İslam devletleri arasında siyasi etkinlik artırılmıştır. I Devletin askeri harcamaları azaltılmıştır. İslam dünyasında siyasi otorite haline gelinmiştir. yargılarından hangilerinin Selçuklular için doğru olduğu söylenebilir? D) I ve II E) I ve III D) I ve III E) I, II ve III 8. İslâm ordularının V yüzyıldaki ilerleyişi Türgiş Devleti tarafından durdurulmaya çalışılmıştır. Türgiş Hükümdarı Sulu Kağan, Emevilerin eline geçen Türk şehirlerinin bazılarını geri almıştır. Yaşanan bu gelişmeler aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Türk - Arap ilişkilerinin geliştiğinin B) Türklerle Arapların ekonomik rekabet yaşadığının C) İslam inancının Türkler arasında yaygınlaştığının D) Türk-Arap mücadeleleri yaşandığının E) İslam inancının farklı dinlerden etkilendiğinin 9. Fatımiler üzerine sefere çıkan Alparslan, Bizans ordusunun Doğu Anadolu'ya doğru ilerlediğini haber alınca bu seferi yarım bırakmış, Malazgirt Ovası'nda Bizans ordusu ile karşı karşıya gelmiştir. Alparslan'ın bu tutumuna bakılarak, I. Bizans daha büyük bir tehlike olarak görülmüştür. I Müslümanlardan Bizans'a karşı yardım alınmıştır. Anadolu'daki ticaret yolları korunmaya çalışılmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 11. Avrupa'da Alfarabius olarak tanınan Farabi'nin eserleri pek çok Batı diline çevrilmiş, yüzyıllarca Avrupa'da temel kitap olarak okutulmuştur. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) İslam dünyasında iç çatışmalar yaşandığının B) Müslümanların bilimsel açıdan Avrupa toplumlarından üstün olduklarının C) Pozitif bilimlerle ilgili çalışmaların Avrupa'da başlatıldığının D) Müslümanların Avrupa'dan etkilendiklerinin E) Avrupalıların İslam dünyasına yönelik yayılmacı politikalar izlediklerinin 12. Gazneliler Devleti, farklı etnik unsurları bünyesinde barındıran bir toplum yapısına sahipti. Farklı etnik kökene sahip bu insanları bir arada tutan en önemli unsur İslâm dini olmuştur. Bu bilgiye bakılarak, I. Din, birleştirici bir toplumsal öge haline gelmiştir. I Dinin, ekonomik yapı üzerindeki etkinliği zaman içinde artmıştır. Din adamları devlet yönetimi üzerinde doğrudan etkili olmuşlardır. yargılarından hangilerine ulaşılamaz? D - C - E I B - E - E I C - D - A I E - B - E

46 TÜRK- SLAM DEVLETLER 1. B Ö L Ü M 1. Selçuklular, yönetimleri altında bulundurdukları topraklarda yaşayan Hıristiyan ve Yahudi azınlığa karşı son derece adaletli davranmışlardır. Bu bilgiler dikkate alındığında Selçuklularla ilgili olarak, I. Toplumsal bütünlük korunmak istenmiştir. I Nüfusun çoğu gayrimüslimlerden oluşmuştur. Ülke topraklarında sosyal düzen sağlanmaya çalışılmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılamaz? D) I ve II E) I ve III 4. XI. yüzyılda Selçuklulara bağlı bağımsız beylikler ortaya çıkmıştır. Ancak zamanla bu beyliklerin bazılarına son verildiği ve bu topraklara başkentten idareciler atandığı görülür. Selçuklu yönetiminin bu politikasının aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu savunulabilir? A) Devletin gelir kaynaklarının artırılmasına B) Ülke topraklarını hedef alan dış baskıların azaltılmasına C) Merkezi otoritenin güçlü tutulmasına D) Çok uluslu toplum yapısının korunmasına E) Mutlak yönetim anlayışının sürdürülmesine 2. X. yüzyıldan itibaren daha yoğun şekilde İslam inancını benimsemeye başlayan Türk toplulukları, özellikle savaşçı özellikleri ile öne çıkmışlardır. Buna göre, I. Abbasi ordusunda görev almaları, Haçlılarla mücadele etmeleri, 5. Selçuklular 985 yılında otlak ve mera darlığı yüzünden Türkistan'dan göç ederek Maveraünnehir'e yerleşmişlerdir. Bu bilgiler, Selçuklularla ilgili olarak, I. Temel geçim kaynağı hayvancılıktır. İnsan hareketliliklerinde ekonomik etmenler rol oynamıştır. I Anadolu'nun İslamlaşmasını sağlamaları I Türk boyları arasında mücadeleler yaşanmıştır. durumlarından hangilerinin Türklerin savaşçı özellikleriyle doğrudan ilgili olduğu söylenebilir? D) I ve II E) I ve III yargılarından hangilerine kanıt olarak gösterilebilir? D) I ve II E) I ve III yılında yaşanan Talas Savaşı'nın ardından Müslümanlarla Türk toplulukları arasındaki ticari ilişkiler gelişmeye başlamıştır. Bu gelişmelerin, I. halifeliğin siyasi etkinliğinin artması, I Türklerin İslam'a olan ilgilerinin artması, Türk devlet uygulamalarının Abbasilerde egemen olması olgularından hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir? D) I ve III E) II ve III 6. Selçukluların Anadolu'ya yönelik akınlarının yoğunlaştığı XI. yüzyıl sonlarında İstanbul Ortodoks Patriği bir emirname yayınlayarak, Süryanilere ait kutsal kitapların yakılmasını istemiştir. Patriğin bu girişimi aşağıdakilerden hangisine kanıt oluşturmaktadır? A) Hıristiyanlar arasında mezhep anlaşmazlıklarının yaşandığına B) Anadolu'daki tüm Hıristiyan unsurların Ortodoks yapıldığına C) İslam inancının Süryaniler arasında yayıldığına D) Bizans İmparatorluğu'nda dinin etkinliğinin arttığına E) Süryani unsurların Bizans'ı desteklediğine

47 47 7. İlk Türk İslam devleti olarak kabul edilen Karahanlıların yönetim uygulamaları incelendiğinde, İslam öncesi dönem uygulamalarının neredeyse aynen sürdürüldüğü görülür. Bu özellik dikkate alındığında, Karahanlılarla ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Sosyal yaşam tamamen göçebeliğe dayanmıştır. B) Yabancı kültürlerin etkisine açık olunmuştur. C) Askeri yapı yeterince geliştirilememiştir. D) Türk kültürü yaygınlaştırılmıştır. E) Türk geleneklerinin etkinliği sürmüştür. 10. Selçuklu Devleti'nde hükümdarın erkek çocuklarının eğitiminden sorumlu olan bazı atabeyler, merkezden uzak olmalarını da değerlendirerek zaman içinde bağımsız hareket etmeye başlamışlardır. Bu durum Selçuklularla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır? A) Devletin otoritesinin zayıfladığının B) Türk geleneklerinin etkinliğinin azaldığının C) Ekonomik faaliyetlerin denetlenemediğinin D) Askeri etkinliğin artırılmaya çalışıldığının E) Yönetim şeklinin değiştiğinin 8. Büyük Selçuklu Devleti Tuğrul Bey tarafından üç bölgeye ayrılarak yönetilmiştir. Bu bölgelerin yöneticileri, kendi adlarına hutbe okutma, para bastırma, anlaşma yapma haklarına sahipti. Selçuklularda görülen bu yapının aşağıdakilerden hangisini güçleştirdiği söylenebilir? A) Göçebe kültürün devam ettirilmesini B) Ekonomik faaliyetlerin sürdürülmesini C) Türk geleneklerinin korunmasını D) Devlet gelirlerinin artırılmasını E) Merkeziyetçi yönetim anlayışının güçlendirilmesini Para bast rma, hutbe okutma, antlaflma yapabilme... Bunlar oldukça genifl yetkilerdir. 11. Türkler, Abbasi ordusunda görev aldıkları dönemlerde Bizans'la girişilen mücadelelerde ve ülke içinde yaşanan isyanların sona erdirilmesinde önemli hizmetler üstlenmişlerdir. Buna göre, I. Her dönemde bağımsız bir devlet kurma çabası içinde olmuşlardır. I Siyasi etkinliklerini dış yardım almaksızın koruyamamışlardır. Halifelik makamının otoritesinin korunmasında rol oynamışlardır. yargılarından hangilerinin Türk toplulukları için geçerli olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III 9. Cengiz Han, kendisinden sonra Moğol tahtına kimin geçeceğini belirlemek için kurultay toplamış, kurultayda tahta Cengiz Han ın oğlu Ögeday'ın geçmesine karar verilmiştir. Bu girişimin, I. ekonomik etkinliği artırma, I Moğolları yerleşik yaşama özendirme, iktidar kavgaları yaşanmasını önleme amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir? D) I ve II E) I ve III 12. Karahanlılar Devleti'nde ordu bütünüyle Türk unsurlardan oluşmaktaydı. Gazneliler Devleti'nde ordu farklı milletlerden askerleri bünyesinde barındırmaktaydı. Her iki devletle ilgili bu duruma bakılarak, Karahanlıların askeri yapısıyla ilgili, I. Askeri harcamalar azaltılmaya çalışılmıştır. I Askeri faaliyetler ekonomiyi korumaya yöneliktir. Ulusal nitelikleri ağır basan bir ordu kurulmuştur. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve II E) I ve III B - D - B I C - D - A I E - E - C I A-B -C

48 TÜRK- SLAM DEVLETLER 1. B Ö L Ü M 1. Selçukluların inşa ettikleri cami ve türbelerin mimari tarzları incelendiğinde, Türk kültürünün çadır sanatının izlerini açıkça görmek mümkündür. Yalnızca bu bilgilere bakılarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Göçebe yaşam tarzı Selçuklu toplumunda yaygınlaşmıştır. B) Selçuklularda eski Türk dininin etkinliği sürmüştür. C) Selçuklular Türk gelenekleri ile bağlarını sürdürmüşlerdir. D) Selçuklu mimarisi diğer İslam toplumlarını etkilemiştir. E) Selçuklular siyasi alandan daha çok kültürel alanda faaliyet göstermişlerdir. 4. Timur, Çağatay Hanlığı topraklarını ele geçirerek kendi adıyla anılan devletini kurmuştur. Devletin sınırları, Timur'un yoğun askeri faaliyetleriyle oldukça genişlemiş, Türk - İslam devletlerinden Altın Orda 1395'te Timur tarafından yıkılmıştır. Bu gelişmeye bakılarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) İslam dünyasında birlik sağlanmıştır. B) Türk İslam devletleri arasında siyasi egemenlik mücadeleleri yaşanmıştır. C) Din, siyasi ilişkilerdeki belirleyici rolünü artırmıştır. D) Timur Baharat Yolu üzerinde egemenlik kurmak istemiştir. E) Abbasi halifesinin etkinliği artmıştır. 2. Selçuklularda görülen, I. bazı toprakların ordu komutanlarına ikta olarak verilmesi, I bazı eyaletlerin yönetiminde hükümdar oğullarının sorumlu tutulması, "Ülke hanedanın ortak malıdır." ilkesinin benimsenmesi durumlarından hangileri, hanedan üyelerine yönetim tecrübesi kazandırma amacına yöneliktir? D) I ve II E) I ve III 5. Gazneliler, Hint yarımadasının verimli kuzey bölgelerine yönelik seferler gerçekleştirerek İslam inancının bu bölgede yayılmasında etkili olmuşlardır. Bu gelişmeler dikkate alındığında, I. Türk siyasi birliği, I cihad, ekonomik çıkar unsurlarından hangilerinin Gaznelilerin askeri girişimlerinde rol oynadığından söz edilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 3. Büyük Selçuklu Devleti'nin siyasi varlığının sona ermesinde etkili olan faktörlerden bazıları şunlardır: I. Atabeylerin merkezden bağımsız hareket etmeye başlamaları, I Batıni olarak bilinen grupların devlet otoritesini hedef alan faaliyetleri, Göçebe Türkmenlerin devlet yönetimine isyan etmeleri Bu faktörlerden hangileri, Büyük Selçuklu Devleti'nin yıkılmasında iç etkenlerin rol oynadığının kanıtıdır? D) I ve II E) I, II ve III 6. Geleneksel Türk inancı olan Gök tanrı inancında İslam inancındakine benzer olarak cennet ve cehennem kavramları yer almaktaydı. Ayrıca bu inancın ahlak anlayışı, İslam inancının ilkeleri ile önemli yakınlıklar barındırıyordu. İki inanç arasındaki bu benzerliğin, I. Türklerin siyasi güçlerini artırmaları, I Müslümanların Türk inancından etkilenmesi, Türklerin İslam'ı benimsemelerinin kolaylaşması sonuçlarından hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir?

49 49 7. Önemli İslam bilginlerinden İbni Sinâ, tıp biliminin babası sayılan Hipokrat ve Yunanlı hekim Galen gibi büyük hekimler arasında anılır. Kitapları Avrupa'da tıp fakültelerinde XV yüzyıla değin temel kitap olarak okutulmuştur. Bu bilgiler dikkate alındığında, I. İslam dünyasında tıp bilimi ile ilgili önemli çalışmalar yapılmıştır. I Avrupalı hekimlerle ortak çalışmalar yapılmıştır. Müslümanlar Yunan tıbbının etkisinde kalmışlardır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve II E) I ve III 10. Karahanlıların yönetim anlayışında İran ve Arap etkisine rastlanmaz. Bu durumun temel sebebi, Karahanlı Devleti'nin kurulduğu bölgede yaşayan halkın Türklerden oluşmasıdır. Karahanlıların yönetim anlayışı ile ilgili bu durumda, I. coğrafi konum, I dini inanç, etnik yapı unsurlarından hangilerinin etkisinden söz edilebilir? D) I ve II E) I ve III Toplumlar aras nda etkileflimin gerçekleflmesinde etkili olan faktörleri hat rlamaya çal fl. 8. Selçuklu Sultanı Melikşah döneminde, İsfahan ve Bağdat'ta birer rasathane kuruldu. Ömer Hayyam ve Vasifi gibi bilginler bu rasathanede çalışmalar yaptı. Buna göre, I. geometri, 11. Selçuklularda devlet yazışmalarında Farsça, eğitimde ise Arapça kullanılırdı. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir sonucu olarak gösterilebilir? A) Türk geleneklerine önem verilmesinin B) Ekonomik gelişmelerin hızlanmasının astronomi, C) İslam inancının yayılışının hızlanmasının I kimya bilimlerinden hangilerinin Selçuklu devlet adamları tarafından desteklendiği söylenebilir? D) I ve II E) I ve III 9. Müslüman olan ilk Türk toplulukları İslamiyet'ten önceki geleneklerini İslamiyet'in yeni kültür değerleriyle bir araya getirdiler. Bu yeni durumun, I. Türk - İslam sentezinin sağlanması, I geleneksel Türk inancının yaygınlaşması, Türk devletlerinin siyasi etkinliklerinin azalması gelişmelerinden hangilerine yol açtığı savunulabilir? D) I ve II E) I, II ve III D) Yabancı kültürlerin etkisinde kalınmasının E) Türk kültürüne ait fazla yazılı eser olmamasının 12. Gazneliler Devleti Kabil in 120 km. güneybatısındaki başkentleri dolayısıyla Gazneliler adını almış iken diğer bir Türk - İslam devleti olan Selçuklular ise Selçuk Bey tarafından kurulduğu için Selçuklu ya da Selçuki adı ile anılmışlardır. Buna göre ulaşılabilecek yargı aşağıdakilerden hangisidir? A) Selçuklular, diğer Türk - İslam devletlerinden daha güçlüdür. B) Türk - İslam devletleri isimlerini kuruldukları coğrafya ve kurucularından almışlardır. C) Türk - İslam devletleri, devlet adı olarak dini niteliği bulunan kelimeleri seçmişlerdir. D) Türk - devletleri genellikle kurucularının adı ile anılmışlardır. E) Türk tarihinde kullanılan siyasi kavramlar milli özellik göstermektedir. C - B - E I B - D - C I A-B -AI E - D - B

50 TÜRK YE TAR H 1. B Ö L Ü M 'li yıllardan başlayarak Anadolu ile Suriye arasındaki büyük kervan yolu işleyemez hale gelmiştir. Bu gelişmenin, I. sömürgecilik yarışının başlaması, I Anadolu'da ticari canlılığın azalması, halkın ekonomik durumunun kötüleşmesi sonuçlarından hangilerine neden olduğu söylenebilir? 4. Miryokefalon Savaşı'nın kazanılması, Haçlı Seferleri'yle Bizans'a geçen siyasi üstünlüğün yeniden Selçuklulara geçmesine yol açmıştır. Bu bilgiye dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Bizanslılar, Türk ordu teşkilatından etkilenmişlerdir. B) Anadolu'da Türk siyasi birliği kurulmuştur. C) Bizans'ın denizlerdeki etkinliği sona erdirilmiştir. D) Bizans'ın etkinliği süreklilik kazanamamıştır. E) Selçuklular ekonomik kaygılarla hareket etmişlerdir. 2. I. Alaeddin Keykubad'ın ölümüne kadar bütün Türkiye Selçuklu sultanları, yılda bir kez de olsa şer'i mahkemeye gider ve kendilerinden davacı olan varsa kadının vereceği kararı beklerdi. Türkiye Selçuklularında görülen bu uygulama, I. Hükümdarların yetkileri sınırsız değildir. I Kadılar hükümdarları yönlendirmişlerdir. Yargı bağımsızlığı sağlanmıştır. yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? D) I ve III E) I, II ve III 3. X yüzyılda Anadolu'yu gören gezginler, Anadolu'nun zengin ve bakımlı topraklara sahip olduğundan söz etmekte ve sulama sistemlerini; kayısı, portakal, şeftali, badem, limon ve muz bahçelerini anlatmaktadırlar. Bu bilgilere bakılarak, I. Selçuklular tarım üretimine önem vermişlerdir. Anadolu'da ekonomik refah üst düzeydedir. 5. Türkiye Selçuklularında eğitim faaliyetleri varlıklı kişiler tarafından kurulan vakıflar tarafından yoğun şekilde destekleniyordu. Aşağıdakilerden hangisi bu durumun yol açtığı sonuçlar arasında gösterilebilir? A) Eğitim faaliyetlerinin devletin denetimi dışına çıkması B) Devlet hazinesinin harcama yükünün azalması C) Dini eğitimin geri planda kalması D) Vakıfların ticari faaliyetlere yönelmesi E) Ekonomik dengelerin bozulması 6. Türkiye Selçukluları Devleti tarafından Bizans sınırında kurulan uç beylikleri, zaman içinde bağımsız olarak hareket etmeye başlamışlardır. Bu gelişme, I. merkezi otoritenin zayıflaması, I Türk kültürünün yaygınlaşması, Selçukluların askeri etkinliğinin artması olgularından hangilerinin sonucu olarak gösterilemez? I Tarım üretimi Anadolu toplumlarının tek geçim kaynağıdır. yargılarından hangilerine varılabilir? D) I ve II E) I ve III Bizans s n r nda Türkiye Selçuklular taraf ndan kurulan uç beylikleri, Selçuklu egemenli indeki topraklar d fl sald r lara karfl koruma amac na yöneliktir. Merkezin yönetimindeki bu yap zamanla da lm flt r.

51 51 7. Papalığın XI yüzyıl sonlarında Haçlılarla büyük bir mücadeleye girişmiş olan Memlüklere uyguladığı ambargo, Memlüklerin ihtiyaçlarını Anadolu'dan temin etmeye çalışmasına yol açmıştır. Bu gelişmelere bakıldığında, I. Anadolu'nun ticari canlılığı artmıştır. 10. Anadolu'da Türk beylikleri döneminde kara savaşlarında önemli bir yeri bulunan atlar Anadolu'nun değişik yörelerinde yetiştiriliyordu. Bu bilgilere dayanarak, I. Hayvancılık faaliyetleri askeri yapıya katkı sağlamıştır. Türk dünyasında siyasi birlik sağlanmıştır. Tarım üretimi ikinci planda kalmıştır. I Uluslararası siyasi gelişmeler Anadolu'nun önemini artırmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve II E) I ve III I Atlar daha çok ticari ulaşım aracı olarak kullanılmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılamaz? 8. X yüzyılda Bizans toprağı olan Alaşehir, Bursa ve İznik gibi merkezlerde Türk kolonilerinin var olduğu bilinmektedir. Bu durumun aşağıdakilerden hangisini kolaylaştırdığı söylenebilir? A) Anadolu'da Rum nüfusun azalmasını B) Bizans-Selçuklu ticari ilişkilerini C) Anadolu Türk birliğinin sağlanmasını D) Bizans'ın Anadolu sınırlarını genişletmesini E) Bizans'ın Türk beylikleri üzerinde siyasi baskı kurmasını 11. Türkiye Selçuklu Sultanı Kılıçarslan'ın henüz sağlığında oğulları arasında başlayan taht kavgaları, I Haçlı Seferi'ne karşı konulmasını zorlaştırmıştır. Türkiye Selçuklularıyla ilgili bu bilgiye bakılarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Selçuklularda egemenlik anlayışı değişmiştir. B) Siyasi kargaşa ülke savunmasını olumsuz etkilemiştir. C) I Haçlı Seferi başarılı olmuştur. D) Bizanslıların Anadolu'ya yönelik ekonomik ilgisi azalmıştır. E) Haçlılara karşı Bizans-Selçuklu askeri ittifakı kurulmuştur. 9. XI yüzyılın ikinci yarısında Türkmen unsurlara yönelik Moğol baskısının atması üzerine Türk topluluklarının Anadolu'nun daha batısına göç etmeye başladıkları görülür. Türk topluluklarının bu yönelişleri aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Moğolların Anadolu topraklarında azınlıkları öne çıkardıklarının B) Moğolların zamanla İslam inancını benimsediklerinin C) Türkmen unsurların daha güvenli bölgeler aradığının D) Türk - Moğol ilişkilerinin geliştiğinin E) Türklerin Moğollar üzerinde siyasi etkinlik kurduklarının 12. Türkiye Selçukluları, Anadolu'daki liman kentlerinde faaliyette bulunan Avrupalı tüccarlara uygulanan gümrük vergisi oranlarını olabildiğince düşük tutmaya çalışmışlardır. Bu uygulamayla aşağıdakilerden hangisinin amaçlandığı savunulabilir? A) Türk tüccarların Anadolu dışındaki konumunun güçlendirilmesinin B) Anadolu beyliklerinin siyasi egemenlik altına alınmasının C) Anadolu'nun askeri saldırılardan korunmasının D) Anadolu'da siyasi birliğin kurulmasının E) Anadolu'nun ticari canlılığının artırılmasının E - D - D I D - B - E I E - B - C I E - B - E

52 TÜRK YE TAR H 1. B Ö L Ü M 1. Türkiye Selçuklu Devleti nde I. Alaaddin Keykubat döneminde Mengücek Beyliği nin toprakları ele geçirilmiş, Artuk Beyliği nin Harput kolu ortadan kaldırılmıştır. Bu girişimlerin, I. Anadolu da siyasi birliği sağlama, I vergi gelirlerinin artmasını sağlama, Türk kültürünün Anadolu da yerleşmesini sağlama amaçlarından öncelikle hangilerine yönelik olarak gerçekleştirildiği söylenebilir? 4. Türkiye Selçukluları ile Moğol Devleti arasında kalan Harzemşahlar, Türkiye Selçuklu Sultanı I. Alaaddin Keykubat ın bütün ısrarlarına rağmen daha batıya yönelmiş ve bir Türkiye Selçuklu şehri olan Ahlat ı işgal etmişlerdir. Bu olayın aşağıdakilerden hangisine neden olduğu söylenebilir? A) Anadolu nun bir Türk yurdu haline gelmesine B) Yassıçemen Savaşı'nın yaşanmasına C) Moğol istilasının sona ermesine D) Bizans ın Anadolu da üstünlüğü ele geçirmesine E) Ticaret yollarının değişmesine 2. Türkiye Selçuklu Devleti Kösedağ Savaşı'nda Moğollara yenilmiş, bunun sonucunda Selçuklu hükümdarları Moğollar tarafından belirlenmeye başlanmıştır. Bu gelişmeye bakılarak, I. Anadolu daki Türk siyasi üstünlüğü sürmüştür. I Türkiye Selçukluları Moğollara bağımlı hale gelmiştir. Anadolu daki ticaret yollarının güvenliği sağlanmaya çalışılmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 5. Selçuklular döneminde Anadolu da, Belirli mesafelerle kervansaraylar inşa edilmiştir. Malları zarar gören kervanların zararları devlet tarafından karşılanmıştır. Bu girişimlerin, aşağıdakilerden hangisinin gerçekleştirilmesine yönelik olduğu söylenebilir? A) Yönetim anlayışını değiştirmek B) Mimari eserlerin artmasını sağlamak C) Ekonomik yapıyı güçlendirmek D) Ordu yönetimini kolaylaştırmak E) Yabancıların Anadolu ya yerleşmesini sağlamak 3. Tanım : İslam öncesi Türk devletlerinde ülke toprakları hükümdarın oğulları arasında veraset anlayışı uyarınca paylaştırılmıştır. Durum : Türkiye Selçuklu hükümdarı Kılıçarslan ülkesini oğulları arasında paylaştırmış, bu yüzden taht kavgaları yaşanmıştır. Buna göre Türkiye Selçuklularıyla ilgili, I. Yönetimde Türk devlet gelenekleri etkilidir. I Merkezi otorite güçlendirilmiştir. Müslüman devletlerin desteği alınmaya çalışılmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 6. Kuruluşundan itibaren Türkiye Selçuklu Devleti'nin başkenti İznik iken, Haçlı saldırıları sonrasında devlet merkezi Konya'ya taşınmak zorunda kalınmıştır. Bu gelişme ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Kıyı kentlerine hakim olunmaya çalışılmıştır. B) Anadolu'da Selçuklu egemenliği sona ermiştir. C) Doğudan gelen Türkmen göçleri yoğunlaşmıştır. D) Anadolu da güç birliği sağlanmaya çalışılmıştır. E) Toprak bütünlüğü korunamamıştır.

53 53 7. Türkiye Selçuklu sultanı I. Alaattin Keykubat, doğuda her geçen gün büyüyen Moğol tehlikesine karşı destek aramış, Eyyubi ve Harzemşah devletleriyle ittifak yapmaya çalışmıştır. Bu bilgi ışığında, Türkiye Selçukluları ile ilgili olarak; I. Güçlü bir mali teşkilata sahip olamamıştır. I Toprak bütünlüğü parçalanmıştır. Moğol saldırılarına tek başına karşı koyamamıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 10. Türkiye Selçuklu Devleti'nde, I. Gıyasettin Keyhüsrev döneminde Samsun ve Antalya alınmıştır. I. İzzettin Keykavus döneminde Sinop ele geçirilmiştir. I. Alaattin Keykubat döneminde Alanya fethedilmiştir. Bu girişimler, aşağıdakilerden hangisini sağlamaya yönelik olarak gerçekleştirilmiştir? A) Ege adaları üzerinde denetim sağlamak B) Halkın yönetime katılımını sağlamak C) Çevre ülkeler karşısında askeri gücü artırmak D) Deniz ticareti üzerindeki denetimi artırmak E) İdari yapıyı daha iyi çalışır hale getirmek Fethedilen bölgelerin co rafi özelliklerini ve bu özelliklerin ne tür getiriler sa layabilece ini dikkate al. 8. Türkiye Selçukluları döneminde yaşanan, I. Anadolu da bulunan bazı önemli şehirlerin kalelerinin onarılması, I Yassıçemen Savaşı ile Harzemşah Devleti nin yenilgiye uğratılması, Moğollar ile siyasi ilişkilerin iyileştirilmeye çalışılması gelişmelerinden hangileri, artan Moğol tehlikesine karşı alınan önlemler arasında yer almaz? 11. Anadolu da XI yüzyılda yaşanan ve doğudan batıya doğru ilerleyen Moğol istilası ile Türkiye Selçuklu Devleti dağılma sürecine girmiş, Anadolu daki Türk birliği parçalanmıştır. 9. I. Anadolu da Türk kültürünün kökleşmesi Haçlı ordularına karşı koyulması Buna göre, I. Anadolu'da siyasi hakimiyetin beylikler arasında paylaşılması, I Denizciliğin geliştirilmesi Anadolu'da toplumsal kargaşa yaşanması, IV. Rumeli topraklarına geçilmesi gelişmelerinden hangilerinin Türkiye Selçuklu Devleti ile ilgili olduğu söylenemez? A) Yalnız I B) Yalnız III C) Yalnız IV D) I ve II E) II ve IV I ticaret yollarının güvenliğinin azalması gelişmelerinden hangilerinin bu duruma bağlı olarak meydana geldiği ileri sürülebilir? D) I ve II E) I, II ve III D - B - A I B - C - E I C - B - C I D - E

54 TÜRK YE TAR H 1. B Ö L Ü M 1. Kösedağ Savaşı ile Türkiye Selçuklularının ağır bir yenilgiye uğramasının ardından Anadolu topraklarında çok sayıda Türk beyliği kurulmaya başlanmıştır. Yalnızca bu bilgiyle bakılarak, Kösedağ Savaşı nın aşağıdakilerden hangisine zarar verdiği savunulabilir? A) Türk siyasi birliğine B) Ermeni ve Rum unsurlarına C) Halifelik makamının otoritesine D) Balkanlardaki siyasi istikrara 4. Türkiye Selçukluları Devleti nde farklı dönemlerde hanedan üyeleri arasında taht kavgaları yaşanmıştır. Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı savunulabilir? A) Türk devlet geleneklerinin terk edilmesine B) Merkezi otoritenin güçlendirilmesine C) Siyasi otorite boşluğu oluşmasına D) Halifenin desteğinin alınmasına E) Sınır güvenliğinin artmasına E) Bizans'ın Balkan egemenliğine 2. X yüzyıl Anadolusu'nda Türklerin yanında Rumlar, Ermeni ve Süryaniler de yaşamaktaydı. Anadolu ile ilgili bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? A) Ermeni ve Süryanilerin Anadolu'yu terk etmeye başladıklarına B) Farklı kültürlerin bir arada yaşadığına C) Anadolu nüfusunun azalmakta olduğuna D) Anadolu'ya yönelik Türkmen göçlerinin sona erdiğine E) Türkiye Selçuklularının siyasi otoriteyi sağlamakta zorlandığına 5. Türkiye Selçuklularının yıkılış döneminde Anadolu'da kurulan Saruhan, Aydın, Menteşe beyliklerince bastırılmış olan paraların İtalyan şehir devletlerinde de kullanıldığı görülür. Bu bilgi dikkate alındığında, I. Ekonomik faaliyetlere önem verilmiştir. I Bazı beylikler uluslararası ticarete yönelmiştir. Ekonomik güç kültürel gelişmelere bağlı olarak artmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 3. Türkiye Selçuklukluları Dönemi'nde Anadolu'da en fazla konuşulan dil Türkçe idi. Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? A) Selçukluların yabancı kültürlerin etkisinde kaldığına B) Eski Türk inancının etkilerinin Anadolu da sürdüğüne C) Devlet otoritesinin korunduğuna D) Anadolu'ya yönelik Türk göçlerinin azaldığına E) Türklerin Anadolu'daki en kalabalık etnik unsur olduğuna 6. Özellikle XI yüzyılın ikinci yarısında Moğol istilası sonucunda Türkiye Selçuklu Devleti'nin yıkılış sürecine girmesi ile Ahi teşkilatının etkinliği daha da önem kazanmış, şehir hayatında faal bir rol oynayan Ahiler, siyasi bir unsur olarak da daima hesaba katılmışlardır. Bu gelişmelere bakılarak Ahilerin, I. otorite boşluğunun yaşanmaması, I toplumsal dokunun zarar görmemesi, yönetim şeklinin değiştirilmesi amaçlarından hangilerine yönelik olarak çalıştığı söylenebilir?

55 55 7. Türkiye Selçuklularında uygulanan toprak sistemine göre; ikta sahipleri, görevlerinden ayrılmaları durumunda devlet tarafından kendilerine verilmiş olan toprakları devlete iade ederlerdi. Bu topraklar, o göreve devlet tarafından yeni atanan görevliye tahsis edilirdi. Buna göre, I. Halkın yönetime katılımı amaçlanmıştır. I İktalar devlet görevlilerine hizmetleri karşılığında verilmiştir. Tarım üretimi sınırlandırılmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 10. Anadolu'da XI yüzyılda kurulan Türk beyliklerinden Menteşe, Candar ve Aydın beylikleri donanma gücüne sahip olmuş ve denizcilikle ilgilenmişlerdir. Türk beyliklerinin bu özelliğinin, I. kültürel etkileşim, I dini inanç, coğrafi konum unsurlarından hangileriyle ilgili olduğu savunulabilir? D) I ve III E) II ve III 11. Türkiye Selçukluları Dönemi'nde görülen, 8. XI. yüzyılda Anadolu'da yaşanan Türk ilerleyişi, Rumların bir bölümünün Balkan topraklarına göç etmesine neden olmuştur. Bu gelişmenin, I. ekonomik faaliyetlerin gelişmesi, I Anadolu'da Rum azınlık kalmaması, Anadolu'da Türk kültürünün üstün konuma gelmesi sonuçlarından hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II I. gayrimüslim unsurlara ibadet ve inanç özgürlüğü tanınması, I ticaret kafilelerinin Anadolu'daki yolculukları sırasında uğradıkları zararların devletçe karşılanması, Anadolu toprakları üzerinde pek çok kervansaray yaptırılması girişimlerinden hangileri, doğrudan ekonomik amaçlar taşımaktadır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III D) I ve III E) II ve III 9. Kılıçarslan ve Alaeddin Keykubat gibi sultanlar, saraylarında farklı din ve mezheplerin din adamlarının tartışma yapmalarını sağlayacak kadar ileri görüşlü idiler. Selçuklu sultanları ile ilgili bu bilgilere bakılarak, I. Dinsel hoşgörü olgusuna sahip olunmuştur. 12. Moğolların batıya yönelik askeri ilerlemelerini sürdürmeleri, Kafkasya'da yaşayan Türkmenlerin Anadolu'ya göç etmelerine yol açmıştır. Aşağıdakilerden hangisinin bu gelişmenin sonuçları arasında yer aldığı savunulabilir? A) Selçuklu devlet otoritesinin artması Mezhep ayrılıkları sürdürülmeye çalışılmıştır. B) Moğol-Selçuklu ilişkilerinin gelişmesi I Din eğitimine özel bir önem verilmiştir. yorumlarından hangileri yapılabilir? C) Anadolu'da nüfus dengelerinin değişmesi D) Bizans'ın Anadolu'daki etkinliğinin artması E) Moğol topluluklarının Anadolu'ya göç etmeye başlamaları A-B -EI C - D - D I B - B - A I C - E - C

56 TÜRK YE TAR H 1. B Ö L Ü M 1. Ahi örgütleri Selçuklular döneminde Anadolu şehirlerindeki huzurun ve asayişin korunması konusunda da etkinlik sahibi olmuşlardır. Bu bilgi dikkate alındığında Ahi örgütleriyle ilgili olarak, I. Askeri mücadelelerde etkin rol oynamışlardır. I Yargı alanında etkinlik sahibi olmuşlardır. Devlet otoritesinin korunması çabalarına destek olmuşlardır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 4. Süryani tarihçi Mihael, Selçukluların Anadolu fetihleri ile ilgili olarak, "Türkler Malatya bölgesini ve Rum ülkesini dolaştılar. Esir ve ganimet aldılar. Kimse karşılarına çıkmadı." demektedir. Bu ifadeler aşağıdaki yargılardan hangisine dayanak oluşturmaktadır? A) Anadolu'da Türk birliğinin kurulduğuna B) Bizans topraklarının savunmasız olduğuna C) Anadolu şehirlerinin ekonomik açıdan gerilediğine D) Bizans ın Selçuklular ile anlaşmak istediğine E) Anadolu halkının bütünüyle Selçukluları desteklediğine 2. Doğudan Anadolu ya göç eden Türkmen gruplar Türk - İslâm inancının taşıyıcısı olmuşlardır. Anadolu fetihleri sırasında bölgeye gelen bu gruplar arasında öncü dervişler önemli roller üstlendiler. Yalnız bu bilgilere bakılarak, I. Din adamları Anadolu nun Türkleşmesinde önemli pay sahibidir. I Bizans, Anadolu ya yönelik Türk göçleri karşısında direniş göstermemiştir. Rum kültürünün Anadolu'daki varlığı sona ermiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve III E) II ve III 5. Anadolu Türk beyliklerinden, Danişmentliler, Kılıçarslan, Mengücekliler, I. Alaattin Keykubat, Saltuklular, Rükneddin Süleyman zamanında Türkiye Selçukluları egemenliğine alınmıştır. Bu bilgiler Anadolu da aşağıdakilerden hangisine verilen önemin açık bir kanıtıdır? A) Kültürel bütünlük B) Din dayanışması C) Siyasi birlik D) Ekonomik refah E) Askeri işbirliği Türkiye Selçuklular Devleti, Anadolu'da bulunan Türk beyliklerini egemenlik alt na almak için büyük çaba harcam flt r. 3. Türkiye Selçuklu hükümdarları, toplumsal dayanışma olgusunun bir sonucu olan ve gelirlerinin amaç dışı kullanımı yasak durumdaki vakıf topraklarından vergi almıyorlardı. Selçuklu hükümdarlarının bu tutumu, aşağıdakilerden hangisine önem verildiğinin göstergesidir? 6. XI yüzyılda Anadolu daki ticaret yollarını kullanan ticaret kafilelerine, bu yollar üzerindeki kervansaraylarda bir süre ücretsiz konaklama olanağı sağlanıyordu. Bu uygulama, I. dış tehditleri azaltma, A) Devletin gelirlerinin artırılmasına B) Ekonomik faaliyetlerin sürdürülmesine I ticaret yollarını daha fazla kullanılır kılma, gümrük gelirlerini artırma C) Askeri etkinlik düzeyinin yükseltilmesine D) Dinin toplumsal etkinliğinin artırılmasına E) Toplumun sosyal ihtiyaçlarının karşılanmasına amaçlarından hangileri ile ilgilidir?

57 57 7. Çaka Bey Bizans Devleti ni yıkabilmek amacıyla Peçenekler ve Anadolu Selçukları ile ittifak yapmaya çalıştı. Bu arada kızını Selçuklu Sultanı I. Kılıç Arslan ile evlendirdi. Bu akrabalık bağının aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir? A) Egemenlik alanınını genişletmeye B) Ticaret yollarını ele geçirmeye C) Donanmasını güçlendirmeye D) Hıristiyan birliği kurulmasını önlemeye E) Rumları Batı Anadolu dan çıkarmaya 10. Türkiye Selçuklu sultanlarından bazılarının Keyhüsrev, Keykavus, Keykubât gibi Farsça ünvanlarını kullandıkları görülmüştür. Böyle bir davranışın görülmesi aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Türkiye Selçukluların otoritesinin kaybolduğunun B) İran kültürünün etkisinde kalındığının C) İran ile ekonomik ilişkilerin geliştiğinin D) Bağımsızlık anlayışının öneminin azaldığının E) Ticaretin ekonomiye katkısını artırmayı amaçladıklarının 8. Anadolu da XI yüzyılda üretilen pamuklu, yünlü ve ipekli kumaşlar birçok çeşitleriyle dünya pazarlarında aranan ürünlerdi. Anadolu ile ilgili bu gelişme aşağıdakilerden hangisinin doğal sonucudur? A) Dokumacılıkta ileri düzeyde olunmasının B) İslam inancının yayılmasının C) Bizans'ın Anadolu'da geriletilmesinin D) Deniz ticaretinin önemsenmesinin E) Selçuklu parasının bastırılmasının 11. Anadolu daki siyasi egemenlik mücadelesi, Danişmentliler Beyliği ile Türkiye Selçukluları Devleti'ni karşı karşıya getirdi. Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir? A) Anadolu da Türk devletleri arasında siyasi ittifaklar kurulmasına B) Türk devletlerinin hükümdarları arasında akrabalık bağlarının kurulmasına C) Anadolu da Bizans topraklarının genişlemesine D) Türk devletleri arasında askeri mücadeleler yaşanmasına E) İslam inancının Anadolu'da yaygınlaşmasına 9. Türklerin İslamiyeti benimsedikten sonra da eski özelliklerini devam ettirdiklerini savunan bir tarihçi, aşağıdakilerden hangisini buna kanıtı olarak gösterebilir? A) Anadolu da Türklerin yaptırdığı dini eserleri B) Türkler ile Bizans arasında yapılan savaşları C) Türklerin ülkeyi hanedanın ortak malı sayarak yönetmelerini D) Anadolu da fıkıh ve hadis dalında yetişmiş Türk bilginlerinin varlığını E) Türklerin Farsça eserler oluşturmalarını 12. Büyük Selçuklu Devleti Sultanı Melikşah, gönderdiği fermanla ve Abbasi halifesi de gönderdiği menşurla Süleyman Şah ın Türkiye Selçuklu hükümdarlığı onaylamıştır. Bu gelişmeler, I. Anadolu da siyasi birliğin kurulması, I halifelik makamının Türkiye Selçuklularının himayesi altına girmesi, Süleyman Şah ın otoritesinin güçlenmesi sonuçlarından hangilerine yol açtığı savunulabilir? C - A - E I B - C - E I A-A-CI B - D - C

58 TÜRK YE TAR H 1. B Ö L Ü M 1. Avrupa'da Orta Çağ'da Dünya nın küre şeklinde olduğuna ve Güneş in etrafında döndüğüne dair çıkışlar Kilise teşkilatı tarafından şiddetle bastırılmıştır. Bu bilgi dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Avrupa da ekonomik faaliyetler Kilise tarafından yönlendirilmiştir. B) Dinin toplumsal etkinliği zaman içinde azalmıştır. C) Pozitif düşünce anlayışının gelişmesi engellenmiştir. D) Toplumsal sınıf farklılıkları ortaya çıkmıştır. E) Katolik inancının yaygınlaştırılmasına çalışılmıştır. 4. Papa'nın buyruk ve görüşleri Orta Çağ Avrupası'nda sorgulanamaz emirler olarak görülüyordu. Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı savunulabilir? A) Avrupa devletlerinde toplumsal birlik ve düzenin bozulmasına B) Papa'nın soyluların denetimi altında hareket etmesine C) Avrupa da kölelik olgusunun ortaya çıkmasına D) Katolik inancının dogmatik bir yapıya bürünmesine E) Din adamlarının kıtadaki bilimsel çalışmalara destek olmasına Sorgulanamaz, do rulu u tart fl lamaz fikirler de ifltirilemez nitelik tafl r. 2. Orta Çağ da Avrupa'da feodal yönetimlerinin yaygın olduğu görülür. Bu durumun aşağıdaki gelişmelerden hangisine ortam hazırladığı savunulabilir? A) Avrupa da merkezi krallıkların otoritelerinin azalmasına B) Soyluların devletlerin yönetim yetkisini ellerine geçirmelerine C) Avrupa'da sınıf farklılıklarının ortaya çıkmasına D) Avrupa kıtasında ticari faaliyetlerin gelişmesine E) Ticaret yollarının Müslüman toplumların kontrolüne geçmesine 5. Avrupa'da Orta Çağ da ortaya çıkan derebeyliklerin krallar karşısında zaman içinde güç kazandıkları görülür. Bu gelişmede, I. Avrupa ya yerleşen barbar kavimlerin Hıristiyanlığı kabul etmeleri, I Haçlı seferlerine çok sayıda derebeyinin katılması, Kavimler Göçü nün Avrupa da siyasi otorite boşluğuna yol açması durumlarından hangilerinin rolünden söz edilebilir? D) I ve II E) I ve III 3. Avrupalılar XI. ve XI yüzyıllar arasında Anadolu üzerinden Kudüs e yönelik Haçlı Seferleri gerçekleştirmiştir. Bu seferlerin, I. Anadolu da şehirlerin ve ticaret yollarının tahribata uğraması, I Türklerin İslam dünyasındaki siyasi önemlerinin azalması, Türklerin batıya yönelik ilerleyişinin bir süreliğine durması sonuçlarından hangilerine yol açtığı söylenebilir? D) I ve III E) I, II ve III 6. Orta Çağ Avrupası nda, deney ve gözlem yapılması Katolik Kilisesi tarafından engellenmiş, skolastik düşünce yapısının oluşması sağlanmıştır. İncil'de yer alan her şeyin mutlak doğru olduğu savunulmuştur. Buna göre ulaşılabilecek doğru yargı aşağıdakilerden hangisidir? A) Bilimsel çalışmalar desteklenmiştir. B) Avrupa da düşünce hayatı geliştirilememiştir. C) Kilisenin hakimiyeti zayıflamıştır. D) Askeri yapı sosyal hayat üzerinde etkili olmuştur. E) Sınıf farklılıklarının etkinliği azalmıştır.

59 59 7. Orta Çağ da Avrupa da görülen, I. Papaların kralları aforoz etme yetkilerinin bulunması, kralların Papa'nın elinden tac giymek zorunda olması, 10. Orta Çağ Avrupası'nda siyasi ve ekonomik yapıyı kontrollerinde bulunduran derebeyleri bu durumlarını güçlendirmek amacıyla Haçlı Seferleri'ne katılmış, ancak pek çoğu yaşamını yitirerek Avrupa ya geri dönememiştir. I Kilise'nin mezhep birliğini sağlamaya çalışması Bu bilgiler dikkate alındığında, olgularından hangileri Katolik Kilisesi nin bu dönemde siyasal yapı üzerinde etkili olduğuna kanıt olarak gösterilebilir? I. Din adamlarının toplumsal etkinliği zamanla artmıştır. Haçlı Seferleri derebeylerinin beklentilerini karşılamamıştır. I Avrupa'da merkezi krallıklar yıkılmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılamaz? 8. Papaların Haçlı Seferleri'nin düzenlemesi için girişimde bulunmalarının önemli nedenlerinden biri de, Selçuklular karşısında sürekli gerileyen Ortodoks Bizans ın Katolik dünyasından yardım talebinde bulunmasıdır. Bu bilgiler ışığında, Papa nın ulaşmak istediği amaçla ilgili olarak, I. Mezhep birliği sağlamayı planlamıştır. I Ortodoks dünyasını egemenliği altına almaya çalışmıştır. Yeni mezheplerin ortaya çıkmasını engellemek istemiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III D) I ve III E) I, II ve III 11. "Akdeniz ticareti Haçlı Seferleri'ne bağlı olarak önem kazanmıştır." bilgisine ulaşan bir araştırmacı, I. Anadolu ve Suriye topraklarından geçen ticaret yollarının güvenliğinin kalmaması, I Katolik mezhebi içinde farklı düşüncelerin ortaya çıkması, barutun Avrupa'da kullanılmaya başlanması olgularından hangilerinin yukarıdaki bilgiyle ilişkili olduğunu savunabilir? 9. IV. Haçlı Seferi, Kudüs ün Müslümanlardan geri alınması amacına yönelik olarak gerçekleştiği halde İstanbul un işgali ile sonuçlanmıştır. 12. XI. yüzyılla XI yüzyıl arasında düzenlenen Haçlı Seferleri sonucunda; I. Venedik, Ceneviz gibi liman kentleri ticari canlılık kazanmıştır. Buna göre IV. Haçlı Seferiyle ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Katolik mezhebinin yayılması sağlanmıştır. I Seferlere katılan derebeylerinin toprakları kralların eline geçmiştir. Halkın kiliseye olan bağlılığı sarsılmıştır. B) Ticari faaliyetler hızlandırılmıştır. C) İslam devletleri ile irtibat kurulması sağlanmıştır. D) Mezhep birliğinin sağlanmasına yol açmıştır. E) Düzenlenme amacından uzaklaşmıştır. Bu gelişmelerden hangilerinin Avrupa da var olan yönetim anlayışı üzerinde etkili olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III C - A - D I D - C - B I D - C - E I E -A-B

60 60 Birlikte Çözelim Çözüm 14 / 5 Çözüm 26 / 6 1. B Ö L Ü M Rusya'nın Soingir bölgesinde bulunan tarih öncesi döneme ait bir mezarda ölünün giysisinin binlerce küçük inci ile süslendiği ve kişisel eşyaları ile birlikte gömüldüğü görülmüştür. Bu durum dikkate alındığında, söz konusu mezarı hazırlayan toplulukla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? Ölen kişilerin kişisel eşyaları ile birlikte gömülmesi tarihi süreçte İlk Çağ Mısır, Türk ve Urartu gibi topluluklarda görülen bir uygulamadır. Bu uygulama eşyaların ölen kişi tarafından yeni hayatında da kullanılacağı inancına dayanmaktadır. Buna göre Rusya nın Soingir bölgesinde bulunan mezar kalıntıları bu bölgede yaşamış topluluğun hayatın ölümden sonra da sürdüğüne inandıklarını göstermektedir. Babillerin mimari etkinlikleri hakkında yeterli bilgi elde edilememiştir. Yalnızca birkaç dökümanda ülkenin zenginliğini ve toprağın bereketini garantileyen su kanallarının yapımı anlatılmaktadır. Bu bilgiler göz önüne alındığında, I. Tarım üretimi ile uğraşılmıştır. Ekonomik yapı iyi durumdadır. I Yaşadıkları topraklar madenler açısından fakirdir. yargılarından hangilerinin Babiller için geçerli olduğu söylenebilir? İlk Çağ da bir yerleşim birinde su kanallarının oluşturulması, o bölge toplumunun tarım üretimi ile uğraştıklarının bir kanıtı olarak görülebilir. Ayrıca paragrafta su kanallarının ülkeyi zengin, toprağı da bereketli hale getirdiğinden söz edilmekte bu da ekonomik yapının iyi durumda olduğunu göstermektedir. Çözüm 22 / 6 Makedonya Kralı İskender, Doğu seferine çıkarak Anadolu, Mezopotamya ve Mısır'ı siyasi egemenliği altına aldı. Bu seferi izleyen tarihi süreçte Hellenizm olarak bilinen yeni bir kültürel sentez oluştu. Hellenistik dönemde Anadolu ve Mısır'da kurulan bazı şehirler dünyanın önemli kültür merkezleri haline geldi. Buna göre, I. egemenlik altına alınan bölgelerin yerel kültürleri, I İskender'in kalabalık ve güçlü bir ordu oluşturması, ekonomik faaliyetlerin desteklenmesi olgularından hangilerinin Hellen uygarlığının oluşmasında rolü bulunan temel etken olduğu söylenebilir? Helen uygarlığının oluşmasında İskender tarafından egemenlik altına alınan bölgelerdeki yerel kültürlerin kaynaştırılması temel etken olmuştur. Askeri etkinliğin yüksek olması bu konuda belirleyici değildir. Tarihi süreç içinde askeri etkinliği yüksek pek çok topluluğun kültürel anlamda önemli bir iz bırakamadığı görülür. Çözüm 34 / 4 Türk tarihinde görülen, I. hükümdar ve ailesinin kut sahibi olarak görülmesi, I Türk hükümdarlarının Çinli prensesler ile evlenmeleri, hükümdar eşlerinin de kurultay çalışmalarına katılabilmesi özelliklerinden hangileri yönetim yetkisinin tanrısal kaynaklı olduğunu gösterir? İlk Çağ Türk devletlerinde hakana yönetme yetkisinin Gök Tanrı tarafından verildiğine inanılmıştır. Bu anlayışa kut inancı adı verilmiştir. Dolayısıyla bu uygulama Türklerde yönetme yetkisinin tanrısal kaynaklı olduğunu göstermektedir.

61 61 Çözüm 40 / 1 Arap yarımadasında yaşayan kabileler belli dönemlerde Mekke'ye gelir ve Kâbe'deki putları ziyaret ederlerdi. Bu durumun aşağıdakilerden hangisine yol açtığı söylenebilir? Arap Yarımadası nda İslam öncesi dönemde yılın belli aylarında (Haram Aylar) Kabe ve burada bulunan putlar ziyaret edilirdi. Bu durum Mekke de büyük kalabalıkların toplanmasına ve dolayısıyla da Arabistan ın farklı bölgelerinden gelen kalabalıkların Mekke şehrinin ekonomik gelirlerini artırmasına ortam hazırlamıştır. Bu gelişmeyi siyasi birlik, dini hoşgörü, çok tanrılı inancın yayılması ya da farklı dinlerin etkisinde kalınması olguları ile ilişkilendirmek güçtür. Çözüm 48 / 6 Geleneksel Türk inancı olan Gök tanrı inancında İslam inancındakine benzer olarak cennet ve cehennem kavramları yer almaktaydı. Ayrıca bu inancın ahlak anlayışı, İslam inancının ilkeleri ile önemli yakınlıklar barındırıyordu. İki inanç arasındaki bu benzerliğin, I. Türklerin siyasi güçlerini artırmaları, Müslümanların Türk inancından etkilenmesi, I Türklerin İslam'ı benimsemelerinin kolaylaşması sonuçlarından hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir? Orta Asya Türk topluluklarının geleneksel inancı ile İslam inancı arasında görülen benzerlikler Türklerin İslam inancını benimsemelerini kolaylaştırmıştır. Müslümanların Türk inancına etkilenmesi ya da bu benzerlikten dolayı Türklerin siyasi güçlerinin artması söz konusu değildir. Çözüm 42 / 1 Hz. Ebu Bekir halifeliği döneminde Arap yarımadasında baş gösteren ayrılıkçı hareketleri bastırarak tekrar birliği sağladı. Ayaklanan kabilelerin bir kısmı zekat yükümlülüğünden kurtulmak istiyorlardı. Fakat bu girişimler karşısında taviz verilmedi. Bu gelişmelerin, I. devlet otoritesinin güçlendirilmesi, iç karışıklıkların önlenmesi, I putperestliğin sona erdirilmesi sonuçlarından hangilerine yol açtığı söylenebilir? İslam Devleti nde Hz. Ebu Bekir Dönemi nde zekat vermek istemeyen bazı ayrılıkçı gelişmeler yaşanmış, bu toplulukların üzerine kararlılıkla gidilmiştir. Hz. Ebu Bekir in bu konudaki tavizsiz tutumu devlet otoritesinin güçlendirilmesini ve iç karışıklıkların önlenmesini sağlamıştır. Putperest inancının ortadan kaldırılması bu gelişmelerden ayrı bir süreçte gelişmiştir. Çözüm 57 / 12 Büyük Selçuklu Devleti Sultanı Melikşah, gönderdiği fermanla ve Abbasi halifesi de gönderdiği menşurla Süleyman Şah ın Türkiye Selçuklu hükümdarlığı onaylamıştır. Bu gelişmeler, I. Anadolu da siyasi birliğin kurulması, Halifelik makamının Türkiye Selçuklularının himayesi altına girmesi, I Süleyman Şah ın otoritesinin güçlenmesi sonuçlarından hangilerine yol açtığı savunulabilir? Melikşah tarafından gönderilen ferman, halife tarafından gönderilen menşur Türkiye Selçuklu hükümdarı Süleyman Şah ın otoritesini güçlendirici yani halkının ona artırıcı bir rol oynamıştır. Bu gelişme ile Anadolu da siyasi birlik kurulması ya da halifeliğin Türkiye Selçuklularının himayesi altına girmesi söz konusu değildir.

62 62 Dört Köfle 1. B Ö L Ü M 1. XIX. yüzyılda ortaya atılan İpek Yolu deyimi hem bir maddeyi, hem de geniş bir bağlantı ağını çağrıştırır. Mallarla birlikte fikirler de yayıldı. Ticaret, Çin ile Yunan- Roma uygarlıkları arasında çeşitli ilişkileri beraberinde getirdi. Bu bilgilere göre, I. kültürler arası etkileşimin yaşanması, I ulaşım güzergahlarının canlılık kazanması, tarım ve hayvancılığın gelişmesi 3. Göktürk Devleti'nin batı bölümünün idarecisi olan İstemi Yabgu, ipek ticaretini elinde bulunduran Akhun Devleti'ne karşı Sasaniler ile ittifak kurarak Akhun Devleti'nin yıkılışına etki etmiştir. Sasanilerin ipek ticaretinde Kök Türkleri etkisiz bırakmak amacıyla giriştiği faaliyet üzerine İstemi Yabgu, Bizans ile ittifak kurarak Sasanileri etkisizleştirmiştir. Buna göre ulaşılabilecek en genel yargı aşağıdakilerden hangisidir? gelişmelerinden hangileri İpek Yolu'nun şekillenmesinin sonuçları arasında gösterilebilir? D) I ve II E) I, II ve III A) Kök Türkler imparatorluk özelliği kazanmışlardır. B) Doğu ülkelerinin tamamında Göktürk hakimiyeti kurulmuştur. C) Kök Türkler politikayı ekonomik faaliyetlerine göre şekillendirmiştir. D) Orta Asya da ekonomik yapı geliştirilememiştir. E) Bizans Devleti Göktürk üstünlüğünü tanımıştır. 2. Büyük bir uygarlık inşa eden Müslümanlar bilim ve düşünce alanında kendilerinden önce oluşmuş Eski Yunan, Bizans, Hint ve İran kültürlerinden yararlanmışlardır. Bu bilgi, I. Müslümanlar kültürel etkileşime açık olmuştur. Müslümanlara yönelik dış baskılar tarihi süreçte artmıştır. 4. Selçuklular siyasi egemenlikleri altına aldıkları topraklarda ve bu topraklardan geçen ticaret yollarında güvenliğin sağlanması konusuna özel bir önem vermişlerdir. Bu bilgiye bakılarak Selçukluların aşağıdakilerden öncelikle hangisinin korunmasına özen gösterdikleri söylenebilir? A) Göçebe yaşam tarzının B) Toprak bütünlüğünün I İslam inancının oluşumunda farklı dinlerden etkilenilmiştir. C) Dinsel hoşgörü anlayışının D) Toplumsal huzurun yargılarından hangileri doğrular niteliktedir? E) Ekonomik gelirlerin E - A - C - E

63 63 Kontrol Noktas Bakal m boflluklar do ru olarak doldurabiliyor musun? a) Geçmiflte yaflanm fl, insan ilgilendiren, belirli ve k sa bir süre içinde ortaya ç kan ve tamamlanan geliflmelere.. denir. b) Tarihi olaylar sonucunda ortaya ç kan uzun süreli sonuçlar ya da toplumsal etkilere. ad verilir. c) Büyük Selçuklu Devleti nin ba ms zl n ilan etmesi bir.., Selçuklu kültür ve uygarl n n oluflumu ise.. olarak nitelendirilebilir. Do ru mu, Yanl fl m? D Y a) Yer veya su alt nda kalm fl tarihi malzemeleri gün fl na ç kar lmas nda ve elde edilen bu malzemelerin incelenerek ait olduklar dönemin ve özelliklerinin ortaya konulmas Arkeoloji biliminin iflidir. b) lk Ça da Anadolu da önemli bir uygarl k kurmufl olan Hititlerde soylular n oluflturdu u Pankufl Meclisi kral n yan nda dan flma meclisi olarak görev yapm fl ve onun mutlak otoritesini s n rlam flt r. c) Mezopotamya uygarl klar Tapetes ad verilen gözlemevleri infla etmifllerdir. Do ru mu, Yanl fl m? a) Bilinen ilk teflkilatl Türk devleti Kök Türk devletidir. b) Türklerde lk Ça da Ülke hükümdar ve o ullar n n ortak mal d r. anlay fl egemen olmufltur. c) slam öncesi dönemde Türklerin mezarlar na balbal ad verilmifltir. Bir de bu boflluklara bakal m: a) Abbasi Devleti nin merkezi otoritesinin zay flamas na ba l olarak baz eyalet valilerinin ba ms zl n ilan etmesiyle bu devletin topraklar üzerinde... ad verilen devletler kurulmufltur. b) Emevi Devleti nin y k lmas n takip eden dönemde Abbasi bask s ndan kaçan Emevi soylular taraf ndan spanya da... Devleti kurulmufltur. c) Hz. Muhammed den sonraki dönemde slam Devleti nde devlet baflkanl... ad verilen kifliler taraf ndan yürütülmüfltür. d) Emeviler Dönemi nde kurulan... teflkilat ile yönetim birimleri aras ndaki haberleflme daha düzenli hale getirilmeye çal fl lm flt r. Afla da verilen bilgilerde yer alan boflluklar n uygun ifadeleri olmal! a) Türkiye Selçuklular nda... ad verilen hükümdar çocuklar tecrübe kazanmalar için eyaletlere vali olarak gönderilmifltir. b) Türkiye Selçuklular nda topraklar flu flekilde bölümlenmiflti.... Vak f topraklar......

64 64... derken Tarihin Aynas ndan De iflim ve Süreklilik? Dün Bugün Yar n? Dün Bugün Yar n? Dün Bugün Yar n

65 BÖLÜM Beylikten Devlete, Dünya Gücü: Osmanl Devleti, Aray fl Y llar, Avrupa ve Osmanl Devleti, En Uzun Yüzy l fetret dönemi pençik sistemi iskan politikas kapitülasyon ekber ve erfled rönesans reform co rafi keflifler dirlik denge politikas sancak sistemi skolastik düflünce slahat ayaklanma fetih ortodoks kilisesi toprak kayb beylerbeyi

66 66 2. B Ö L Ü M osmanl devletinin kuruluflunu ve yay lmas n sa layan faktörleri, osmanl devletinde balkan ve anadolu fetihlerini, fetret döneminin nedenlerini ve sonuçlar n, osmanl devletinde xv. ve xv. yüzy llardaki siyasi geliflmeleri, osmanl hakimiyet anlay fl n, merkez ve taflra teflkilat n, toprak yönetimini, osmanl ordusunu, hukuk sistemini ve toplum yap s n, osmanl ekonomisini, kültür ve sanat n, e itim sistemini co rafi keflifleri haz rlayan nedenler ve kefliflerin yol açt sonuçlar, rönesans n nedenlerini ve sonuçlar n, avrupada reform hareketlerini, osmanl devletinin xv. yüzy lda iran, venedik, lehistan ve avusturya ile olan askeri ve siyasi iliflkilerini, osmanl devletinde duraklama döneminde yaflanan isyanlar, osmanl duraklama dönemi slahatlar n, osmanl devletinde xv. yüzy lda yaflanan siyasi olaylar, osmanl devletinde xv. yüzy lda gerçeklefltirilen slahatlar, osmanl da lma dönemi siyasi olaylar n, osmanl devletinde gerçeklefltirilen x x. yüzy l slahatlar n, frans z ihtilalini, sanayi ink lab n kavram fl olaca z.

67 67 KISA KISA skan politikas dedikleri Osmanlı Devleti, Rumeli topraklarına yerleştirilecek olan Türk gruplar belirlerken, İskan edilen topluluklara arazi tahsisi ve bir süre vergi alınmamasına, İskan edilecek topluluğun ayrıldığı yerde ekonomik faaliyetlerin ve üretimin aksamamasına, Anlaşmazlık yaşayan toplulukların tercih edilmesine özen göstermiştir. Co rafi Keflifler ve Osmanl lar Coğrafi Keşifler sonucunda ticaret yollarının okyanuslara kayması, Baharat Yolu nun önemini ve canlılığını kaybetmesine yol açmıştır. Bu gelişme, Osmanlıların bu ticaret yolundan beklediği verimi elde etmesini engellemiştir. "Sorun"un içi ve d fl Osmanlı tahtını ele geçirmek için ağabeyi Bayezid e karşı isyan eden ve yenilen Şehzade Cem in Avrupa ya sığınması, bir iç sorun olan bu isyanı bir dış sorun haline getirmiştir. Teokratik olmak Yavuz un Mısır Seferi sonrasında halife unvanına sahip olması ile birlikte Osmanlı Devleti teokratik bir yapıya bürünmüştür. Osmanl lar ve Endülüs İspanya daki son İslam devleti Beni Ahmer Devleti nin yıkılması ile Hıristiyanların baskısı altında kalan Endülüs Müslümanları Osmanlı Devleti nden yardım istemiş, Osmanlı donanması tarafından Kuzey Afrika ya yerleştirilmişlerdir. Kavra(yal )m İltizam : Osmanlı Devleti nde eyaletlerin vergilerini toplama işinin belirli bir peşin para karşılığında varlıklı kişilere devredilmesidir. Baltaliman neyi baltalad Osmanlı yönetiminin 1838 de İngiltere ile yaptığı Baltalimanı Ticaret Antlaşması, Osmanlı ekonomisini dışa bağımlı hale getirmiş, Avrupa mallarının Osmanlı pazarına egemen olmasını sağlamıştır. Kapitülasyon dedikleri Osmanlı Devleti tarafından çeşitli nedenlerle yabancı devletlere verilen ekonomik ayrıcalıklar, 1740 tarihinden itibaren sürekli hale getirilmiştir. Frans z htilali Yakın Çağ ın başlangıcı sayılan Fransız İhtilali tüm dünyayı etkilemiştir. Fransız İhtilali nin bu derece etkili olmasının en önemli nedeni getirdiği ilkelerin evrensel nitelikli olmasıdır. Osmanl lara göre Frans z htilali Osmanlı Devleti, ihtilalin ilk dönemlerinde bu olayı Fransa nın bir iç sorunu olarak görmüş ve tarafsız kalmayı tercih etmiştir. Son kazanç 1672 yılında Lehistan ile imzalanan Bucaş Antlaşması, Osmanlı Devleti nin yeni toprak kazandığı son antlaşmadır. Bu antlaşma ile Avrupa da en geniş sınırlara ulaşılmıştır. ran - Osmanl bar fl 1746 yılında imzalanan antlaşma sonrasında Osmanlı İran ilişkilerinde günümüze değin süren bir barış dönemi başlamıştır. Osmanl lar n son kazançl antlaflmas hangisi Belgrat Antlaşması Osmanlı Devleti nin XVI yüzyılda imzaladığı son kazançlı antlaşmadır. Karadeniz de Türk egemenliği yeniden sağlanmıştır. Bo azlar Sorunu Osmanlı Devleti Boğazlar üzerindeki mutlak egemenlik hakkını 1841 Londra Boğazlar Sözleşmesi ile kaybetmiş, ilgili meselelerde tek başına karar veremez hale gelmiştir. Osmanl E itim Sisteminde De iflim Osmanlı Devleti nde Avrupa tarzında okulların açılmasına karşın eski tarz eğitim veren medreselerin kaldırılamamasını nedeni, halkın tepkisinden çekinilmesidir. İki farklı eğitim anlayışı eğitimde ikiliğe ve kültür çatışmalarına yol açmıştır.

68 BEYL KTEN DEVLETE 2. B Ö L Ü M 1. I. Murat'ın I. Kosova Savaşı'ndan sonra öldürülmesinin ardından Osmanlı tahtına oğlu I. Bayezid geçmiştir. Bu gelişmeye bakılarak, I. saltanat sistemi, I sancak sistemi, teokratik yönetim olgularından hangilerinin Osmanlı Devleti'nde Kuruluş Dönemi'nde varlığından söz edilebilir? 4. İstanbul'un Osmanlılar tarafından kuşatıldığı dönemlerden biri Yıldırım Bayezid dönemidir. Bu dönemde birkaç kez tekrarlanan kuşatmalardan biri Bizans'ı oldukça yıpratmıştır. Bizans yönetimi kuşatmanın sona erdirilmesi karşılığında; Osmanlı Devleti'ne verdiği yıllık vergiyi artırmayı ve İstanbul'da bir Müslüman mahallesi kurmayı kabul etmek zorunda kalmıştır. Bu durum dikkate alındığında aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Bizans yönetimi Osmanlı şehzadelerini kışkırtmıştır. B) Osmanlıların Balkan etkinliği artırılamamıştır. C) İstanbul üzerindeki Osmanlı baskısı artmıştır. 2. Orhan Bey döneminde, İznik'te medrese açılmıştır. Vezirlik kurumu oluşturulmuştur. Yaya ve müsellem birlikleri kurulmuştur. Bu düzenlemelerin, I. askerlik, D) Hıristiyan dünyasında mezhep çatışmalarına ortam hazırlanmıştır. E) Bizans'ın ekonomik gücü sona erdirilmiştir. Osmanl lar Bizans'a stanbul'da bir müslüman mahallesi kurma koflulunu kabul ettirebiliyor ise bunun bir anlam olmal. Buna benzer bir koflul Orhan Bey döneminde göndeme bile gelmemifltir. I eğitim, yönetim alanlardan hangileri ile ilgili olduğu söylenebilir? D) I ve II E) I, II ve III 3. Osmanlı Beyliği'nin bağımsız olarak hareket etmeye başladığı XIV. yüzyıl başlarında Bizans'ın iç karışıklıklar yaşadığı görülür. Bu durumun, I. Osmanlı Beyliği'nin yayılışının kolaylaşması, I Türk beylikleri arasındaki mücadelelerin artması, Anadolu'da siyasi birliğin sağlanması gelişmelerinden hangilerine ortam hazırladığı söylenebilir? D) I ve II E) I ve III 5. XIV. yüzyılda Balkan topraklarında egemen olan prenslerden bazıları kendi mezheplerini yönetimleri altındaki halklara zorla kabul ettirmeye çalışıyorlardı. Bölgede inanç özgürlüğünün tam olarak sağlanabilmesi, ancak Osmanlıların Balkanları egemenlikleri altına almalarının ardından sağlanabilmiştir. Osmanlı yönetiminin bu özelliğinin, I. Balkanlardaki Osmanlı egemenliğinin süreklilik kazanması, I Balkan uluslarının ekonomik durumlarının iyileşmesi, Balkanlarda yeni mezheplerin ortaya çıkması sonuçlarından hangilerine yol açması beklenebilir?

69 69 6. Bizans İmparatorlarının Avrupalı kralları ve Papa'yı Osmanlılara karşı kışkırtmak için XV. yüzyılda Avrupa'yı ziyaret etmeleri Osmanlıların dikkatini çekmiştir. Bizans'tan bu ziyaretlerin sebebi sorulduğunda, siyasi bir gayelerinin olmadığını söyleyerek kuşkuları üzerlerinden atmak istemişlerdir. Bizans devlet adamlarının bu tutumu, I. Osmanlı Devleti'nin tepkisinden çekinilmiştir. Bizanslılar Osmanlı ilerleyişini engellemekte zorlanmıştır. 9. Osmanlı Devleti'nde henüz bir Anadolu beylerbeyliği yokken I. Murat tarafından Rumeli beylerbeyliği kurulmuştur. Bu düzenleme aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır? A) Deniz gücüne önem verildiğinin B) Balkan egemenliğinin öncelikli görüldüğünün C) Ekonomik gelirlerin artırılamadığının D) Dinin teşkilatlanma üzerinde etkili olduğunun E) Devlet idaresinde sorunlar yaşandığının I Bizans yönetimi Katolik dünyasının desteğini almak istemiştir. yargılarından hangilerinin göstergesidir? D) I ve II E) I, II ve III 7. Osmanlı yönetimi Anadolu'da Abdalan-ı Rum olarak bilinen dinamik göçebe Türkmen unsurları, fethedilen topraklara yerleştirerek, Türk kültürünün yayılmasını sağlıyordu. Buna göre, Osmanlı fetihleri sırasında aşağıdakilerden hangisine başvurulduğu savunulabilir? A) Devletler arası ittifaklara B) Ekonomik faaliyetlerin denetlenmesine 10. Osmanlılar'ın Edirne'yi alması ve Balkanlarda ilerlemesi üzerine Sırplar, Bulgarlar, Eflaklılar, Macarlar ve Bosnalılar Osmanlı'ya savaş açmış, Sırp Sındığı Savaşı'nda Osmanlı Devleti'ne karşı mücadele etmişlerdir. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir? A) Osmanlıların Rumeli de engellenmeye çalışıldığının B) Bizans topraklarının ele geçirilmek istendiğinin C) Avrupa siyasetine Sırp ve Bulgarların yön verdiğinin D) Osmanlı Devleti'nin Balkan devletleri ile ittifak kurmaya çalıştığının E) Anadolu'da Osmanlı Devleti'nin güç kazandığının C) İskan politikasına D) Teokratik yönetim anlayışına E) Askeri önlemlere 8. Osmanlı Devleti'nin Kuruluş Dönemi'nde Rumeli topraklarında gerçekleştirdiği fetih girişimleriyle Bizans'ın Balkanlarla olan kara bağlantısı kesilmiştir. Bu durumun aşağıdakilerden hangisini zorlaştırdığı söylenebilir? A) İstanbul'un Osmanlılarca alınmasını B) Bizans'ın denizlerle olan bağlantısını C) Osmanlı Devleti'nin Anadolu egemenliğini D) İstanbul'un Avrupa devletlerinden yardım almasını E) Osmanlı Devleti'nin Balkan sınırlarının korunmasını 11. Osmanlı Devleti'nin 1402 yılında Ankara Savaşı'nda uğradığı yenilginin ardından, Türk beyliklerinin Osmanlı yönetiminden ayrıldığı ve bağımsızlığını ilan ettiği görülür. Bu gelişme aşağıdakilerden öncelikle hangisinin göstergesidir? A) Anadolu egemenliğinin Timur tarafından korunmaya çalışıldığının B) Anadolu'da Türk varlığının güçlendiğinin C) Osmanlı toprak bütünlüğünün bozulduğunun D) Anadolu'da Türk nüfusun azaldığının E) Bizans'ın siyasi olarak üstünlük kazandığının A-E-AI C - A I E - C - D I B -A-C

70 BEYL KTEN DEVLETE 2. B Ö L Ü M 1. İslam öncesi dönemden başlayarak Türk devletlerinde uygulanan "Ülke hanedana aittir." ilkesi, Osmanlılar tarafından, XIV. yüzyılın sonlarından itibaren "Ülke hükümdar ve oğullarına aittir." şekline dönüştürülmüştür. Egemenlik anlayışında görülen bu farklılaşmanın, I. ekonomik düzeni güçlendirme, I halkı yönetime ortak etme, merkezi otoriteyi güçlendirme amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir? D) I ve III E) II ve III 4. XIV. yüzyılda Balkan topraklarında yaşayan halklar, yönetici prens ve kralların baskıları altında bunalmış, yöre halkı bu dönemde ağır vergiler ödemek zorunda bırakılmışlardı. Bölgeyi egemenliği altına almayı hedefleyen Osmanlılar, bu yapıyı dikkate almışlardır. Bu bilgiler ışığında, I. siyasi yapı, I ekonomik durum, dini inanç unsurlarından hangilerinin Osmanlılar tarafından Balkan fetihleri sırasında dikkate alındığı söylenebilir? 2. Osmanlı Devleti'nin Balkan topraklarındaki egemenliğini sürdürmesi ve devlet otoritesini bölge halkına kabul ettirmesi belirli unsurların etkisi altında gerçekleşmiştir. Aşağıdakilerden öncelikle hangisinin, Osmanlıların Balkan egemenliğini korumasını kolaylaştırdığı savunulabilir? A) Mutlak yönetim anlayışının benimsenmesi B) Bölge ile ilgili politikalarda dini hoşgörünün egemen olması C) Anadolu'da siyasi birliğin sağlanmaya çalışılması D) İslam devletleri ile mücadele edilmesi E) Bölge halkından haraç ve cizye vergisi alınması 3. Osmanlı Devleti yönetimi konar göçer olarak yaşayan Türkmen topluluklarını kontrol altında tutmakta zorlanmıştır. Bu nedenle, Anadolu'da yaşayan bu topluluklar devlet tarafından Balkanlara yönlendirilmiştir. Bu politika, aşağıdaki hedeflerden hangisine yöneliktir? A) Devlet otoritesini güçlendirmek B) Ekonomik faaliyetleri denetlemek C) Anadolu'da Türk nüfusunu artırmak D) Türkmen göçlerini sona erdirmek E) Göçebe yaşamı teşvik etmek 5. Osmanlı Devleti'nde Yıldırım Bayezit Dönemi nde; Romanya topraklarının büyük bölümü elde edilmiştir. Bulgaristan egemenlik altına alınmıştır. Yunanistan ve Makedonya'nın önemli bir bölümü ele geçirilmiştir. Bu bilgiler dikkate alındığında, I. Balkanlarda etkinlik sağlanmıştır. I Müslüman topluluklar egemenlik altına alınmıştır. Ortodoks dünyası tamamen koruma altına alınmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve III E) II ve III Ortodoks dünyas n n merkezi stanbul idi. Bu bir, ikincisi fethedilen bölgelerin nüfus özelli ini de dikkate almal s n.

71 71 6. XIV. yüzyılda Osmanlı Devleti'nin ilgi alanı içinde bulunan Balkan topraklarında büyük bir siyasi gücün olmadığı görülür. Bu yapının, I. Osmanlıların egemenlik alanlarını artırmaları, 9. Yıldırım Bayezid Dönemi nde; Niğbolu Savaşı'nda Haçlı ordusu yenilgiye uğratılmıştır. İstanbul Boğazı'nın Anadolu yakasına bir hisar yaptırılmıştır. I Anadolu siyasi birliğinin sağlanması, Balkanlarda sınırların değişmesi İstanbul kuşatmaları gerçekleştirilmiştir. Bu gelişmelere bakılarak, gelişmelerinden hangilerine ortam hazırladığı söylenebilir? I. Balkanlarda Osmanlı karşıtı ittifaklar oluşturulmuştur. D) I ve III E) II ve III I Bizans üzerindeki baskı artırılmaya çalışılmıştır. Boğaz geçişi kontrol altına alınmaya çalışılmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 7. Osmanlılarda tahtın devriyle ilgili belirgin bir tercih söz konusu değildi. Buna karşın I. Murat, ölümünden önce oğlu Şehzade Bayezid'in padişahlığa getirilmesini istemiştir. Murat'ın bu tutumu, I. yeni bir veraset uygulamasının yasalaştırılması, I halkın yönetimdeki ağırlığının artırılması, taht mücadelelerinin engellenmesi düşüncelerinden hangileri ile ilişkilendirilebilir? D) I ve III E) I, II ve III 10. Anadolu Selçuklularının Moğollar karşısında aldıkları yenilginin ardından Anadolu'da kurulan Türk beylikleri, bir süre sonra Osmanlı Devleti'nin egemenliğini tanımak zorunda kalmışlardır. Bu gelişme Osmanlıların, I. Balkanlarda kalıcı olma, Anadolu siyasi birliğini sağlama, I Katolik-Ortodoks birliğini engelleme hedeflerinden hangilerinin bir sonucudur? 8. XIV. yüzyıl başlarında Anadolu'nun güçsüz beyliklerinden biri olan Osmanlı Beyliği, Bizans sınırında Hıristiyan Bizans'a karşı gaza politikası izlemekte idi. Bu durum, Anadolu'daki bazı Türk beyliklerinin Osmanlılara destek vermesine neden olmuştur. Bu gelişmenin, I. siyasi birlik, ekonomik çıkar, I dini dayanışma unsurlarından öncelikle hangilerine bağlı olarak şekillendiği söylenebilir? D) I ve III E) II ve III D) I ve III E) I, II ve III 11. Osmanlı Devleti'ndeki ilk önemli örgütlenme çabalarının Orhan Bey Dönemi nde gerçekleştirildiği görülür. Bu dönemde vezirlik makamı kurulmuştur. Bu düzenlemenin, I. deniz ticaretini denetim altına alma, Anadolu da İslam inancını yayma, I devlet otoritesini artırma amaçlarından hangileri ile ilgili olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız lll C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III C - B - A I D - A I D - C - C I E - B - B

72 BEYL KTEN DEVLETE 2. B Ö L Ü M 1. Osmanlı Devleti nin XV. yüzyılda gerçekleşen Ankara Savaşı yenilgisinin ardından Fetret Dönemi yaşanmıştır. Kardeşleri ile giriştiği taht mücadelesinden üstünlükle çıkarak Fetret Dönemi ne son veren Çelebi Mehmet bu sıkıntılı süreçte devlet otoritesini toparlamak için girişimlerde bulunmuştur. Bu gelişmeler dikkate alındığında, I. barışa dayalı bir dış politika izlenmesi, I Anadolu da Şeyh Bedrettin İsyanı'nın çıkması, ekonomik faaliyetlerin öne çıkarılması girişimlerinden hangilerinin Çelebi Mehmet in hedeflerine ulaşmasını kolaylaştırdığı söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 4. I. Murat Dönemi'nde, Kazaskerlik makamı oluşturuldu. Yeniçeri Ocağı kuruldu. Rumeli Beylerbeyliği kuruldu. Bu düzenlemeler, I. idari, askeri, I hukuki alanların hangileriyle ilişkilendirilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III D) I ve III E) I, II ve III 2. İngiliz tarihçi Gibbons, I. Murat için, "Rumların bile güvenini hatta sevgisini kazandı. Ortodokslara Katoliklerin çok ötesinde bir yaklaşımla iyi muamelede bulundu." ifadelerini kullanmıştır. Bu ifadelere bakılarak I. Murat için, I. Gayrımüslim unsurlara hoşgörü ile yaklaşmıştır. Azınlıkların yönetime katılmasını sağlamıştır. I Ulus devlet anlayışını öne çıkarmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 5. Osmanlı Devleti nde, I. Murat döneminde Rumeli Beylerbeyliği kurulmuştur. I. Bayezid döneminde Anadolu Beylerbeyliği oluşturulmuştur. Bu düzenlemelerin ortak hedefi aşağıdakilerden hangisidir? A) Ülke yönetimini kolaylaştırmak B) Balkan fetihlerini hızlandırmak C) Anadolu Türk birliğini sağlamak D) Denizlerdeki ekonomik etkinliği artırmak E) Yabancı devletlerle siyasi ilişkileri düzenlemek 3. Osmanlı Devleti nde I. Murat döneminde Topçu Ocağı kurulmuş ve I. Kosova Savaşı'nın kazanılmasında bu ocağın büyük yararı görülmüştür. Bu gelişmelere bakılarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Yeniçeri Ocağı önem kazanmıştır. 6. Yıldırım Bayezid'in 1402 yılında Ankara Savaşı nda Timur ordusu karşısında uğradığı büyük yenilginin, I. Bizans üzerindeki Osmanlı baskısının azalması, Osmanlı toplumunun çok ulusluluk özelliğini yitirmesi, B) Askeri harcamalar azaltılmıştır. I Anadolu da Osmanlı etkinliğinin sarsılması C) Devletin vergi gelirleri korunmuştur. D) Askeri alanda teknik gelişmelerden yararlanılmıştır. E) Halkın yönetime bağlılığının korunması amaçlanmıştır. sonuçlarından hangilerine yol açtığı söylenemez?

73 73 7. Fetret Dönemi ni sona erdirerek 1413 yılında Osmanlı tahtına geçen Çelebi Mehmet, araştırmacılar tarafından Osmanlı Devleti nin ikinci kurucusu olarak kabul edilir. Çelebi Mehmet in, I. sarsılan devlet otoritesini toparlaması, I Anadolu da toprak kazanımını hedeflemesi, kardeşleriyle taht mücadelesine girişmesi çabalarından hangilerinin böyle bir unvanın verilmesinde rol oynadığı söylenebilir? D) I ve II E) I ve III 10. Osmanlı Devleti nde Rumeli topraklarına yerleştirilen Türkmenlere verimli araziler verilmiş, bir süreliğine bu topluluklardan vergi alınmamıştır. Bu uygulamanın aşağıdakilerden hangisini kolaylaştırma amacı taşıdığı söylenebilir? A) Askeri mücadeleleri B) Devletler arası ilişkileri C) Gayrımüslim unsurların ticari faaliyetlerini D) Yeni yerleşilen bölgelere uyum sağlanmasını E) Anadolu da Türk kültürünün yaygınlaştırılmasını skan politikas n n önemli özelliklerinden birisi iskan edilen topluluklar n eski yurtlar na yerleflmelerine izin verilmemesi idi. 8. Çelebi Mehmet Dönemi'nde Bursa ya saldıran Karamanoğulları üzerine gidilmiş, Alaşehir ve Beyşehir alınmıştır. Bu kazanımlar dikkate alındığında, I. Anadolu da siyasi egemenlik mücadelesi yapılmıştır. I Osmanlı sınırları genişletilmiştir. Balkan fetihleri yeterince önemsenmemiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 11. I. Murat Dönemi'nde Karamanoğulları hanedanı ile akrabalık bağı kurulmuş, buna rağmen Karamanoğulları, Osmanlı ordusunun Balkan fetihleri ile uğraştığı bir dönemde Osmanlı topraklarına saldırmıştır. İki devlet arasındaki bu ilişki dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Anadolu da Türk siyasi birliği sağlanamamıştır. B) Mezhep çatışmaları yaşanmıştır. C) Karamanoğullarının siyasi üstünlüğü sona ermiştir. D) Türk dilinin Anadolu daki kullanım alanı genişlemiştir. E) Türk beylikleri arasındaki ittifak arayışları başarıya ulaşmıştır. 9. Balkan toplulukları XIV. yüzyıldaki siyasi bölünmüşlükten kurtularak Osmanlı Devleti nin parçası haline gelince ekonomik açıdan da gelişme göstermişlerdir. Buna göre, Balkanlarda yaşanan bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine bağlı olarak meydana geldiği savunulabilir? A) Askeri mücadelelerin sürmesine B) Siyasi istikrar ortamının oluşturulmasına C) Balkanlarda Katolik-Ortodoks çekişmesinin yaşanmasına D) Osmanlıların Anadolu fetihlerine önem vermelerine E) İslam inancının yayılmasına 12. Osmanlı Devleti çok erken tarihlerde merkezi orduyu kurmakla Anadolu daki beyliklere ve Balkanlardaki Hıristiyan devletlere karşı büyük bir üstünlük sağlamıştır. Osmanlı Devleti ile ilgili bu bilgilere dayanarak, I. Askeri yapının düzenlenmesine önem verilmiştir. Askeri üstünlük, siyasi üstünlüğü beraberinde getirmiştir. I Askeri alanda Anadolu Türk beylikleriyle birlikte hareket edilmiştir. yorumlarından hangileri yapılabilir? D) I ve II E) I ve III A-A-DI E - A - B I A-D -BI D - A - D

74 BEYL KTEN DEVLETE 1. Osmanlı ordusunun önemli bir unsuru durumunda olan akıncılar Türklerden oluşurdu. Ordunun önünde gider, keşifler yaparak düşman hakkında bilgi toplar ve ani hücumlarla düşmanı yıpratırdı. 4. Osmanlı Devleti'nde görülen, I. Rumeli topraklarına Türk grupların iskan edilmesi, Rumeli'deki yöneticilerin merkezden gönderilmesi, 2. B Ö L Ü M Buna göre akıncıların aşağıdakilerden hangisini sağladıkları söylenebilir? A) Yeniçerilerin disiplin altına alınmasını B) İç isyanların önlenmesini C) Ganimet gelirlerinin askerlere dağıtılmasını D) Orduya pusu kurulmasına engel olunmasını I ticaret yollarının işlerliğinin artırılmaya çalışılması çabalarından hangilerinin Balkanlardaki Osmanlı egemenliğini kalıcı hale getirme amacı taşıdığı söylenebilir? D) I ve II E) I ve III E) Padişahın can güvenliğinin korunmasını 2. Osmanlı Devleti'nde sınırların genişlemesine paralel olarak yapı üslubunda ve mimaride değişmeler meydana gelmiştir. Bu gelişmede, I. egemenlik altına alınan yerel kültürlerin katkısı, I askeri mücadelelerin yoğunlaşması, Balkan toprakları üzerinde devlet otoritesinin güçlendirilmeye çalışılması olgularından hangilerinin rolünden söz edilebilir? D) I ve III E) II ve III 5. Osmanlı Devleti'nde kendisine devlet tarafından toprak tahsis edilen çiftçi aileleri toprağı parçalayamaz, büyütemez ve başkasına devredemezdi. Şehirde başka bir işle meşgul olamazdı. Bu uygulamanın, I. toprak üzerindeki devlet mülkiyetini koruma, I tarım üretiminin azalmasını engelleme, köylünün yönetime isyanını önleme amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? D) I ve II E) I ve III 3. Osmanlı Devleti tarafından egemenlik altına alınan şehirlerden bazıları şunlardır: I. Gümülcine 6. Osmanlı Devleti'nde bir eyaletin yıllık vergisi merkeze her zamankinden belirgin şekilde fazla gelince, bölgeye soruşturma yapmak üzere görevliler gönderilebilmekteydi. I Filibe Kavala Bu uygulama, I. eyaletlerin özerk hareket etmelerini sağlama, Bu şehirlerden hangilerinin egemenlik altına alınması, Osmanlı Devleti'nin Balkan egemenliğini güçlendirmiştir? D) I ve III E) I, II ve III halktan ağır ve kanunsuz vergi alınmasını önleme, I devletin askeri gücünü artırma düşüncelerinden hangileriyle ilişkilendirilebilir? D) I ve II E) I ve III

75 75 7. Osmanlı Devleti'nde yönetim, devlete ait miri toprakları ilerleyen dönemlerde mülk olarak satmaya başlamak durumunda kalmıştır. Osmanlı yönetiminin bu uygulamaya yönelmesini aşağıdakilerden hangisi zorunluluk haline getirmiştir? A) Toplum yapısının çok uluslu olması B) Egemenlik alanının genişlemesi C) Hazinenin düzenli gelirlerinin azalması D) Askeri etkinliğin azalması E) Toprak kayıpları yaşanması 8. Osmanlı Devleti; 10. Osmanlı Devleti'nde düşük kalitede eşya imal eden atelyelerde çalışan çırak ve kalfalara mesleğin hilesini öğrendikleri için meslekten el çektirilirdi. Osmanlı ülkesinde görülen bu uygulamanın aşağıdakilerden hangisini korumaya yönelik olduğu savunulabilir? A) Vergi gelirlerini B) Azınlıkların devlete bağlılığını C) Ticari yaşamdaki düzeni D) Müslüman halkın ticari etkinliğini E) Ticaret yollarının canlılığını Osmanl Devleti'nde var olan loncalar n sahip olduklar yetkilerle ekonomik alanda önemli bir etkinlik kazand klar n unutma. Müslüman ve gayrimüslimlerden toprak vergisi, tüccarlardan gümrük ve damga vergileri, maden ocakları, taş ocakları ve tuğla harmanlarından çeşitli vergiler toplamaktaydı. Bu durum, I. Osmanlı Devleti nin farklı gelir kaynaklarının olduğu, vergilerin önemli bir gelir kaynağı durumunda olduğu, I Osmanlı ekonomisinin temelini hayvancılığın oluşturduğu yargılarından hangilerini kanıtlar niteliktedir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 11. Timur, Yıldırım Bayezid'den oğullarından birini kendisine rehine olarak göndermesini ve kendi egemenliğinin kabul edilmesini istemiştir. Bu istekler iki taraf arasındaki ilişkilerin daha da bozulmasına yol açmıştır. Bu bilgilere göre Osmanlı - Timur ilişkilerinin bozulmasında, I. hukuki, I siyasi, ekonomik unsurlardan hangilerinin etkili olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 9. Vakıfların Türk-İslâm kültürünün gelişmesinde önemli hizmetleri bulunmaktadır. Vakıflar sayesinde belediye hizmetleri ile diğer sosyal hizmetler halkın ayağına kadar götürülmüştür. Buna göre, vakıflarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Devletin askeri yapısını güçlendirme amacına yöneliktir. B) Devletin denetimi dışında kalmıştır. C) Padişahın otoritesini artırmayı hedeflemiştir. D) Sosyal dayanışma düşüncesinin bir ürünüdür. E) Vergi gelirlerinin artmasını sağlamıştır. 12. Osmanlı Devleti'nde köylerin yönetiminden sorumlu kethüdalar, aralarında bir ilbaşı seçmekte ve şehrin bütün köylerini temsil eden ilbaşı doğrudan devlet merkezi ile temas kurmaktaydı. Bu yapılanmanın aşağıdakilerden hangisini sağladığı savunulabilir? A) Yönetimin köylerdeki gelişmeleri yakından izlemesini B) Devletin askeri gücünün artırılmasını C) Halkın yönetime katılmasını D) Kültürel farklılıkların korunmasını E) Loncaların etkinliğinin sınırlanmasını D - A - E I D - D - B I C - C - D I C - B - A

76 DÜNYA GÜCÜ: OSMANLI DEVLET 1. Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı yönetimince Fransa'ya verilen kapitülasyonlar her iki hükümdarın hayatta kaldıkları süre içinde geçerli olacak şekilde düzenlenmişti. 4. XVI. yüzyıl başlarında Osmanlı donanmasında büyük gemilerin ve uzun menzilli topların kullanılmaya başlandığı görülür. Bu gelişmeler sayesinde Venedik'in elindeki Mora gibi pek çok bölge ele geçirilmiştir. 2. B Ö L Ü M Bu düzenlemenin aşağıdakilerden hangisine olanak sağlayacağı söylenebilir? A) Osmanlı yönetiminin kapitülasyonları sürdürmeme kararı alabilmesine B) Osmanlı yerli üretiminin güçlenmesine C) Askeri üstünlüğün korunmasına D) Osmanlı Devleti'nde mutlak yönetim anlayışının güçlenmesine Buna göre Osmanlılarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Donanma, kara ordusunun ikinci planda kalmasına yol açmıştır. B) Deniz gücünün artırılması Akdeniz'deki fetihleri kolaylaştırmıştır. C) İtalyan şehir devletleri ile rekabet edilememiştir. D) Balkan devletleri ile mücadele edilmiştir. E) Osmanlı padişahlarının yetkilerinin korunmasına E) İç politikadaki gelişmeler dış ilişkileri etkilemiştir. 2. Osmanlı padişahlarından Selim ve I Murat ın dönemlerinde devletin büyük ölçüde sadrazam Sokollu Mehmet Paşa tarafından yönlendirildiği görülür. Bu durum Osmanlı Devleti'yle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Saltanat yönetiminin sona erdiğinin B) Toprak kayıpları yaşandığının C) Vergi gelirlerinin korunduğunun D) Divan örgütünün etkinliğinin sona erdiğinin E) Padişahların etkinliğinin azaldığının 3. XVI. yüzyılda Avrupa'da Almanca, Latince, İngilizce, İtalyanca, İspanyolca başta olmak üzere hemen hemen bütün Avrupa dillerinde Osmanlılar üzerine basılmış eserlere rastlanmaktadır. Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? A) Avrupalı devletlerin askeri üstünlüğüne B) Avrupalıların Osmanlılara yönelik ilgisine C) Osmanlı - Avrupa mücadelelerinin sona erdiğine D) Osmanlı kültürünün Avrupalılar tarafından benimsendiğine E) Osmanlıların ekonomik alanda etkin olduğuna 5. İstanbul'un Osmanlılar tarafından alınması sırasında etkin şekilde kullanılan toplar, Avrupalı krallar tarafından örnek alınmıştır. Bu silahın derebeylerine karşı kullanılarak şatoların yıkılması, Avrupa'da feodalite rejiminin zayıflamasına ortam hazırladı. Buna göre, Avrupa'da siyasi yapıda değişim yaşanmasına, I. Osmanlı askeri yapısının Avrupalılar tarafından takip edilmesi, I Osmanlı Devleti'nin Avrupalı devletlerle askeri mücadele içinde olması, Bizans Devleti'nin yıkılması olgularından hangilerinin ortam hazırladığı savunulabilir? Fatih döneminde Osmanl lar pekçok alanda oldu u gibi askeri alanda da Avrupal devletlerin ilerisinde idi.

77 77 6. Bayezid döneminde tecrübeli bir denizci olan Kemal Reis Osmanlı hizmetine alındı. Bunu Akdeniz'de ve Afrika kıyılarında faaliyet gösteren birçok Türk denizcisi izledi. Tersane sayısı çoğaltıldı. Osmanlı Devleti'nin bu girişimlerinin, I. Avrupa donanmaları ile rekabet gücünün artırılması, 9. Şehzade Selim, Trabzon'da sancakbeyi iken Yeniçeriler tarafından tahta geçmek üzere İstanbul'a davet edilmiştir. Şehzade Selim İstanbul'a gelmesine rağmen padişah Bayezit tahttan çekilmeyi kabul etmemiştir. Şehzade Selim'in bu girişiminin aşağıdakilerden hangisine neden olduğu söylenebilir? A) Osmanlı egemenlik anlayışının değişmesine Yeniçerilerin etkinliğinin azaltılması, B) İslam ülkelerinin desteğinin kaybedilmesine I deniz gücünün artırılması hedeflerinden hangilerine yönelik olduğu savunulabilir? C) İktidar mücadelelerin yaşanmasına D) Sancak sistemi uygulamasının sona erdirilmesine E) Ülkede iç isyanların yaşanmasına D) I ve II E) I ve III 7. Osmanlı donanması 1571 yılında İnebahtı Deniz Savaşı'nda Haçlı donanması tarafından imha edilmiştir. Bu gelişmenin Osmanlı yönetimini, I. denizlerdeki etkinliğin sarsılması, 10. Osmanlı Devleti'nde bozuk, değersiz, standartlara uygun olmayan malların satışı yasaktı. Bu malları imal eden esnaf loncalar tarafından meslekten uzaklaştırılırdı. Bu uygulama aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? A) Osmanlı sanayisinin gelişmediğine I Anadolu Türk birliğinin bozulması, Akdeniz ticaretinin canlılığını yitirmesi B) Ekonomik yaşamın denetim altında tutulduğuna C) Merkezi otoritenin korunmakta zorlanıldığına durumlarından hangileri ile karşı karşıya getirdiği söylenebilir? D) Özel mülkiyetin kısıtlandığına E) Yabancı ülkelerle ekonomik ilişkilerin yoğunlaştığına 8. Bayezid döneminde Osmanlı ülkesinde yaşayan Yahudilerin nüfusunda ciddi bir artış yaşanmıştır. Bu gelişmenin, I. ticaret, I savaş, göç olgularından hangilerinin bir sonucu olduğu söylenebilir? 11. Osmanlılar büyük bir deniz gücüne sahip olan Venediklilerle mücadele edebilmek için Bayezid döneminden başlayarak güçlü bir donanma oluşturma yoluna gitmişlerdir. Bu çabanın aşağıdakilerden öncelikle hangisine yönelik olduğu savunulabilir? A) Karadeniz'in kuzeyine egemen olunmasına B) Açık denizlere ulaşılmasına C) Yeni ticaret yollarının bulunmasına D) Akdeniz üzerinde ekonomik ve siyasi denetim sağlanmasına E) İslam dünyasının kontrol altında tutulmasına A-E-BI B - A I E -A-CI C - B - D

78 DÜNYA GÜCÜ: OSMANLI DEVLET 2. B Ö L Ü M 1. I. Şehzadelerin sancaklara yönetici olarak gönderilmeleri I İstanbul'a Anadolu'dan Türk gruplarının yönlendirilmesi Kanunname-i Al-i Osman ile kardeş katlinin yasallaştırılması Fatih Dönemi'ne ait bu uygulamalardan hangilerinin doğrudan padişah otoritesini güçlendirme amacına yönelik olduğu savunulabilir? 4. Fatih'in oğullarından Şehzade Bayezid ile Cem arasındaki hükümdar olma mücadelesinde, devşirme kökenli devlet adamlarının desteklediği Şehzade Bayezid başarılı olmuştur. Bu bilgilere dayanarak, I. Devşirme kökenli devlet adamları önemli bir etkinliğe sahip olmuştur. Şehzade Cem yabancı devletler tarafından desteklenmiştir. D) I ve III E) I, II ve III 2. Çaldıran Savaşı öncesinde Osmanlı Devleti'nin yaptığı hazırlıklardan bazıları şunlardır: I. Batılı devletler ile ilişkilerin gerginleşmemesine özen gösterilmiştir. I Osmanlı Devleti'nde iktidar mücadelesi yaşanmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve III E) II ve III I Her askere biner akçe verilmiştir. Ateşli silah ve top sayısı artırılmıştır. Bunlardan öncelikle hangileri savaş sırasında Osmanlı Devleti'ne yönelebilecek dış saldırıları engelleme amacına yöneliktir? 5. Arnavut Ahmet Paşa'nın 1524'te Mısır'da kendi adına hutbe okutup para bastırması üzerine Sadrazam İbrahim Paşa Mısır'a gelmiş ve şu düzenlemeleri yapmıştır: Mısır'daki fakir çocukların eğitimi için bütçe ayrılmıştır. 3. Yavuz Sultan Selim döneminde Baharat yolunu ele geçiren Osmanlılar, dünyadaki yeni gelişmeler nedeniyle bu ticaret yolundan istedikleri oranda yararlanamamışlardır. Bu durumun nedeni olarak aşağıdakilerden hangisi gösterilebilir? A) Hıristiyan devletlerin Osmanlılara karşı birleşmeleri B) Osmanlı deniz gücünün zayıflaması C) Venedik ve Ceneviz'in Akdeniz ticaretine egemen olmaları D) Coğrafi Keşifler sonucu Akdeniz limanlarının önemini kaybetmesi E) Osmanlı Devleti'nin fetih politikalarını öne çıkarması Dul ve yetimlere maaş bağlanmıştır. Mısır halkının vergileri hafifletilmiştir. Bu bilgiler doğrultusunda, I. Osmanlı Devleti'nin ekonomik durumu bozulmuştur. Mısır halkının Osmanlı Devleti'ne bağlılığını artırıcı tedbirler alınmıştır. I Osmanlı merkezi otoritesi güçlendirilmeye çalışılmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve III E) II ve III

79 79 6. Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul kuşatmasından önce Bizans'ın bazı ileri gelenleri, kurtuluşu Ortodoks ve Katolik kiliselerinin birleşmesinde görüyorlardı. Ama birleşmeye karşı olanlar, "İstanbul'da kardinal külahı görmektense, Türk sarığı görmeyi tercih ederiz." demişlerdir. Bu sözlerin temel nedeninin aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir? A) Osmanlılarda mutlakiyet yönetiminin görülmesi B) Balkanlardaki siyasi durumun karışık olması C) Osmanlı Devleti'nin hoşgörülü politikalar izlemesi D) Bizans'ın Avrupa'da toprağının kalmaması 9. Osmanlı padişahları mutlak egemenlik haklarına sahip olmalarına rağmen keyfi tutum sergilememiş, devleti kanun ve töreye göre yönetmişlerdir. Yalnızca bu bilgiye dayanarak, Osmanlı padişahlarıyla ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Divan kararlarını kabul etmek zorunda kalmışlardır. B) Baskıcı bir yönetim anlayışı oluşmuştur C) Halkın yönetime katılmasını sağlamışlardır. D) Yetkileri sınırsız değildir. E) Askeri ittifaklar kurmuşlardır. E) Osmanlıların Katoliklerle mücadele içinde olması 7. XVI. yüzyılda Portekiz'in Basra Körfezi ve Kızıldeniz ticaretine egemen olması ve Portekiz baskısına maruz kalan Hindistan Gücerat Sultanı'nın Kanuni'den yardım istemesi Hint Deniz Seferleri'nin düzenlenmesine neden olmuştur. Buna göre, Hint Deniz Seferleri'nde aşağıdakilerden hangisinin rol oynadığı söylenebilir? A) Ekonomik ve hukuki faktörler B) Siyasi ve ekonomik faktörler C) Kültürel ve sosyal faktörler D) Dini ve hukuki faktörler yılları arasında Osmanlı Devleti'nin padişahlığını yapan Bayezit devrinde görülen askeri başarılar önceki devirlere göre daha azdır. Bu durumda, I. fetih politikasının sürdürülmek istenmesi, I Şehzade Cem ile uzun süren taht mücadelesi yapılması, Safevi tehlikesi yaşanması olgularından hangilerinin etkisinden söz edilebilir? E) Ekonomik ve kültürel faktörler 8. Kuruluş devrinde Balkanlara geçen Osmanlılar, halkını ezen kral ve feodal senyörlerle mücadele etmiş, kiliselerin ve senyörlerin arazilerini devletleştirerek, buralara Anadolu'dan getirilen Türkleri yerleştirmişlerdir. 11. İstanbul'da bulunan Ortodoks Kilisesi, Osmanlıların şehri fethinden sonra da varlığını sürdürmüş ve Fatih Sultan Mehmet tarafından koruma altına alınmıştır. Fatih'in bu politikasının, I. orduda Hıristiyanlardan yararlanma, Osmanlı Devleti'ndeki bu uygulamanın aşağıdaki gelişmelerin hangisinde etkili olduğu söylenemez? A) Balkan fetihlerinin kolaylaşması I Avrupa'daki mezhep ayrılıklarına son verme, Ortodoksların Osmanlı yönetimine bağlılıklarını artırma B) Balkanlarda İslam'ın yayılması C) Balkanlarda Türk nüfusun artması D) Tarımsal üretimin artması E) Anadolu beyliklerinin egemenlik altına alınması amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III C - A - D I D - E I C - B - E I D - E - B

80 DÜNYA GÜCÜ: OSMANLI DEVLET 2. B Ö L Ü M 1. Osmanlı Devleti'nin XV. ve XVI. yüzyıllarda Avrupa'daki sınırlarını genişletmeye çalışmasında, I. İslam dünyasında birlik sağlama, I vergi gelirlerini artırma, İslam inancını yaygınlaştırma amaçlarından hangilerinin etkisinden söz edilebilir? 4. Yavuz Sultan Selim şehzadeliği sırasında Trabzon valisi iken Safevi Devleti'ne karşı babasının iznini almadan askeri harekatta bulunmuştur. Yavuz'un bu girişiminin aşağıdakilerden hangisine zarar verdiği savunulabilir? A) Merkezi otoriteye B) İslam dünyasındaki ekonomik faaliyetlere C) Akdeniz egemenliğine D) Osmanlı topraklarının kıyı güvenliğine E) Halifelik makamının etkinliğine 2. Fatih Sultan Mehmet Dönemi'nde 1480 yılında Osmanlı donanması tarafından düzenlenen İtalya Seferi'yle Otranto Kalesi alınmıştır. Bu girişimin, I. Akdeniz'deki etkinliğin artırılması, I Katolik dünyasının baskı altında tutulması, Ortodoksların Katolik dünyası karşısında güçlendirilmesi amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? D) I ve II E) I ve III 5. Osmanlı Devleti'nde görülen, Kırım Hanlığı'nın himaye altına alınması, Kıbrıs'ın fethi gelişmelerinin ortak sonucunun aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir? A) Akdeniz'deki Osmanlı denetiminin artması B) Osmanlı Devleti'nin denizlerdeki etkinliğinin güçlenmesi C) Avrupalı devletlerle mücadele yaşanması D) Osmanlı Devleti'ne yönelik baskıların artması E) Aynı padişah döneminde gerçekleşmesi 3. Osmanlı Devleti'nin XVI. yüzyıl başlarında Anadolu'da Türk siyasi birliğini kurmasının, I. siyasi etkinliğin güçlendirilmesi, I İslam dünyasındaki etkinliğin artırılması, Anadolu'da Şii inancının ortadan kaldırılması sonuçlarından hangilerine yol açtığı savunulabilir? D) I ve II E) I ve III 6. Fatih Sultan Mehmet ülkede bulunan köklü ve güçlü Türkmen ailelerinin etkinliğini sona erdirmek için çaba harcamıştır. Fatih'in bu çabasının, I. mutlak yönetim anlayışını sürdürme, I merkezi otoriteyi koruma, Türk beylikleriyle ilişkileri güçlendirme amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? D) I ve II E) I ve III

81 81 7. Abbasi halifesi Mısır'ın fethinin ardından halifeliği Yavuz Sultan Selim'e devretmiştir. Bundan sonra Osmanlı padişahları halife ünvanını almışlardır. Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisini sağladığı söylenebilir? A) Osmanlı Devleti'nde laik yönetim anlayışının sona ermesini B) Avrupalı devletlerle ittifak yapılmasını C) İslam dünyasında mezhep birliği kurulmasını D) Avrupa'daki mezhep anlaşmazlıklarına müdahale edilmesini E) Osmanlı padişahının otoritesinin güçlenmesini 10. Kanuni Sultan Süleyman Kutsal Roma Germen İmparatorluğu'na karşı güç toparlayabilmesi için 1533 yılında Fransa kralına para yardımı yapmıştır. Kanuni'nin bu girişimi Osmanlılarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Fransa'ya kapitülasyon verildiğinin B) Avrupa'da mezhep birliğinin desteklendiğinin C) Avrupa'daki siyasi dengelere müdahale edilebildiğinin D) Fransa'nın Osmanlı ekonomisi üzerinde denetim sağladığının E) Osmanlı Devleti'nin doğu politikalarına yöneldiğinin Osmanl padiflahlar halifelik unvan n da üstlenerek siyasi yetkilerin yan nda baz dini yetkilere de sahip hale gelmifltir. 8. Ortodoks Bizanslılar, Katolik Avrupa'ya karşı Osmanlı idaresini tercih ederlerken kültürel ve dini bağımsızlıklarını koruma gayesi ile hareket etmişlerdir. Bu bilgiye dayanarak Osmanlı Devleti'yle ilgili, I. Dini farklılıklara hoşgörüyle yaklaşılmıştır. I Asimilasyon politikası izlenmemiştir. Egemenlik alanı savaş yapmaksızın genişletilmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? yılında İstanbul'u kuşatan Fatih Sultan Mehmet, Yıldırım Bayezid'in daha önce yaptırdığı Anadolu Hisarı'nın karşısına Rumeli Hisarı'nı yaptırdı. Bu girişimin temel amacının aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir? A) Anadolu yakasında devletin etkinliğini artırmak B) Bizans'ta taht kavgaları çıkarmak C) Bizans'ı barışa zorlamak D) Bizans'ın Akdeniz'den destek almasına engel olmak E) İstanbul Boğazı'nı kontrol altına almak D) I ve II E) I ve III yılında hastalanarak ölen Yavuz Sultan Selim'in yerine Osmanlı tahtına tek oğlu olan I. Süleyman geçmiştir. Bu bilgiye dayanarak, I. Osmanlı Devleti'nde saltanat usulü değişmiştir. I I. Süleyman saltanat mücadelesi yaşamamıştır. Padişahlık makamının otoritesi sarsılmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 12. Fatih, İstanbul'un fethinden sonra Bizans tahtı üzerinde hak iddia edebilecek tekfurlar, despotlar ve imparator akrabalarını ortadan kaldırmıştır. Fatih'in bu çabalarının, I. Anadolu'daki Rum varlığını sona erdirme, I Bizans Devleti'ni yeniden kurabilecek odakları yok etme, Avrupalı devletler ile siyasi ittifak kurma hedeflerinden hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? E-D-DI A-A-B I E - D - B I C - E - B

82 DÜNYA GÜCÜ: OSMANLI DEVLET 1. Avrupa'da yaşanan, I. Reform, Rönesans, I Coğrafi Keşifler 4. Yeni Çağ, Avrupa'da matbaanın geliştirilerek kullanıldığı ve ucuza üretilen kağıdın kullanım alanının yaygınlaştığı bir dönem olma özelliğine sahiptir. Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine neden olduğu söylenebilir? 2. B Ö L Ü M gelişmelerinden hangilerinin yeni mezheplerin doğuşuna yol açtığı söylenebilir? A) Din adamlarının toplumsal saygınlıklarının güçlenmesine B) Avrupa'da Katolik Kilisesi'nin baskılarının yoğunlaşmasına C) Avrupa toplumlarının kültürel yaşamının canlılık kazanmasına 2. İspanyol ve Portekizli denizciler tarafından başlatılan ve XVI. yüzyıldan itibaren hız kazanan Coğrafi Keşifler'in aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı savunulamaz? A) Dünyanın farklı yerlerinde değişik kültürlerle karşılaşılmasına B) Hıristiyanlığın dünya genelinde yaygınlık kazanmasına C) Avrupa'nın sahip olduğu ekonomik zenginliğin artmasına D) Avrupa'da soyluların yönetimle ilgili yetkilerini yitirmelerine E) Baharat Yolu'na alternatif olarak yeni ticaret yollarının bulunmasına 3. Haçlı Seferleri ile İslam dünyasından Avrupa'ya taşınan barut, Avrupalı toplumlar tarafından daha da geliştirilmiş ve tahrip gücü yüksek ateşli silahlarda yaygın biçimde kullanılabilecek hale getirilmiştir. Aşağıdakilerden hangisi Avrupa'da yaşanan bu gelişmenin sonuçlarından birisidir? A) Avrupa genelinde feodal yönetim anlayışının yaygınlaşması B) Avrupa'da bulunan mutlak krallıkların güçlerini artırmaları C) Avrupa'da ekonomik faaliyetlerin canlılık kazanması D) Baharat Yolu'nun Avrupalılar tarafından kullanımının artması E) Müslüman devletlerin Avrupa üzerindeki siyasi etkilerinin yoğunlaşması D) Avrupalı krallar tarafından düzenli askeri birliklerin kurulmasına E) Avrupalı denizcilerin Coğrafi Keşifler'i gerçekleştirmelerine 5. Bir Çin icadı olan pusula Avrupalılar tarafından geliştirilmiş ve değişik alanlarda kullanılmaya başlanmıştır. Avrupa'da pusulanın kullanımı aşağıdakilerden hangisini kolaylaştırmıştır? A) Merkezi krallıkların derebeylerin topraklarını ele geçirmelerini B) Rönesans hareketlerinin din adamları tarafından desteklenmesini C) Avrupa'da mezhep birliğinin bozulmasını D) Avrupa toplumlarında toplumsal sınıf farklılıklarının zayıflamasını E) Coğrafi Keşifler'in düzenlenmesini 6. Aşağıda verilenlerden hangisi, XVI. yüzyılda Avrupa'da görülen Rönesans ile Reform hareketlerinin sahip oldukları ortak özellikler arasında yer alır? A) Katolik Kilisesi'nin baskılarını sona erdirme amacı taşımaları B) İtalya'da meydana gelmeleri C) Sadece dini alanla ilgili sonuçlara yol açmaları D) Papa'nın siyasi ve ekonomik alandaki gücünü artırmaları E) Osmanlı Devleti tarafından desteklenmeleri

83 83 7. XVI. yüzyılda dünyanın farklı bölgelerinde sömürge girişimlerinin ortaya çıkmasında, I. Coğrafi Keşifler, I Rönesans, Sanayi Devrimi gelişmelerinden hangilerinin belirleyici olduğu savunulabilir? 10. Reform'un ardından Katolik Kilisesi'nin kendi içinde bazı düzenlemeler yapmak durumunda kalması aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir? A) Bilimsel alanda ilerlemeler yaşandığının B) Avrupa'da mezhep birliğinin sağlanmasına çalışıldığının C) Katolik Kilisesi'nin toplumun ihtiyaçlarını karşılamaktan uzak olduğunun D) Hıristiyanlığın özellikle Avrupa dışında yaygınlaştığının E) Papa'nın Avrupa toplumları üzerindeki etkinliğinin bütünüyle sona erdiğinin 8. Doğuya uzanan ticaret yollarının büyük oranda İslam devletlerinin kontrolünde bulunması Avrupalıları aşağıdakilerden hangisine yöneltmiştir? A) Avrupa'da sınıf farklılıklarının tartışılmaya başlanmasına B) Avrupa'dan Amerika'ya göçler yaşanmasına C) Avrupa'da soyluların güçlerini artırmalarına D) Yeni ticaret yollarının bulunmasına E) Avrupalıların Katolik Kilisesi'ne olan bağlılığının sona ermesine XV. yüzy la kadar Avrupa'dan do uya uzanan iki temel ticaret yolu vard. Bunlar Çin'e uzanan pek Yolu ve Hindistan'a ulaflan Baharat Yolu idi. 11. Yeni Çağ'da Avrupa'da okuma yazma oranının artmasında, I. Reform, I Rönesans, Coğrafi Keşifler gelişmelerinden hangilerinin belirleyici etkisinden söz edilebilir? 9. Avrupalıların Coğrafi Keşifler'i düzenlemelerinde Katolik Kilisesi'nin öğretilerini dikkate almayan çok sayıda gemicinin yetişmesi ve bu gemicilerin faaliyetleri etkili olmuştur. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır? A) İslam dünyası ile ticari ilişkilerin geliştiğinin B) Akdeniz ticaretinin güç kazandığının C) Din adamlarının ekonomik alanda önemli bir güç olduklarının D) Avrupa'da mezhep anlaşmazlıklarının yaşandığının E) Katolik Kilisesi'nin otoritesinin sarsıldığının 12. Burjuvalar, XVI. yüzyılda ticari faaliyetlerin yoğunlaşmasına bağlı olarak zenginliklerini artırmış ve yönetim alanında hak elde etmek için soylulara karşı mücadeleye başlamışlardır. Bu durum Avrupa'da aşağıdakilerden hangisine yol açmıştır? A) Toplumsal dengelerinin değişmesine B) Tarım üretiminin artmasına C) Avrupa kültürünün dünya genelinde yaygınlaşmasına D) Din adamlarının saygınlığının artmasına E) Avrupa'ya yönelik göçlerin yaşanmasına A-D-BI C - E - A I A-D -EI C - B - A

84 DÜNYA GÜCÜ: OSMANLI DEVLET 2. B Ö L Ü M 1. Yönetimi altında birçok ulusu bulunduran Osmanlı Devleti azınlık unsurlara okul açma izni vermiştir. Hatta azınlıkların dini cemaatlerince yönetilen okullar üzerinde devletin bir kontrolü yoktu. Bu durumun, I. azınlık okullarının zamanla ayrılıkçı faaliyetler içine girmeleri, azınlıkların kültürlerini koruması, III eğitimde Avrupa tarzı yöntemlerin öne çıkması gelişmelerinden hangilerine yol açtığı savunulabilir? 4. Osmanlı Devleti, ülke içinde yaşayan farklı etnik gruplara karşı oldukça hoşgörülü bir yaklaşım sergilemiştir. Bu yaklaşımın, I. toprak bütünlüğünün korunması, I sosyal huzurun sağlanması, halk-devlet ilişkilerinin geliştirilmesi durumlarından hangilerini kolaylaştırdığı savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 2. Osmanlı Devleti'nde görülen, şehirlerin canlılığının azalması, toplumsal düzenin bozulması ve ekonomik faaliyetlerin zayıflaması gelişmeleri, I. mezhep anlaşmazlıklarının yaşanması, I toprak sisteminin bozulması, askeri ıslahatlara başvurulması olgularından hangilerinin sonucu olarak nitelendirilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III 5. XV. yüzyılda Osmanlı medreselerinin ders programında fen bilimleri yer alırken daha sonraki yüzyıllarda bu derslerin ağırlığının azaltıldığı görülür. Aşağıdakilerden hangisi bu gelişmenin yol açtığı sonuçlar arasında gösterilebilir? A) Pozitif bilimlerin gelişmesi B) Din eğitiminin önemini kaybetmesi C) Eğitim sisteminde serbest düşüncenin gerilemesi D) Devlet otoritesinin zayıflaması E) Yabancı kültürlere açık hale gelinmesi 3. Osmanlı Devleti'nde ülkenin hükümdar ve oğullarının ortak malı olarak görülmesi, taht kavgalarına ortam hazırlamış ve devleti zayıflatmıştır. Osmanlı Devleti'nde görülen, I. kardeş katlinin yasallaştırılması, I mutlak yönetim anlayışının benimsenmesi, devletin hanedan ailesinin en yaşlı üyesi tarafından yönetileceğinin kararlaştırılması uygulamalardan hangilerinin merkezi otoriteyi kuvvetlendirmeye yönelik olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 6. Osmanlı ülkesinde imalatçı esnafın mamülünü istediği fiyattan satması yasaktı. Loncalar imalatı kontrol edip, fiyatların belirlenmesinde rol alırdı. Bu çabanın, I. haksız rekabetin önüne geçme, I tüketicinin mağdur edilmesini önleme, bütçe açıklarının büyümesini engelleme amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir? D) I ve II E) I ve III

85 85 7. Osmanlı ülkesinde faaliyet gösteren vakıflar, açtıkları çok sayıdaki okul ve şifahane ile halkın bazı ihtiyaçlarını ücretsiz şekilde karşılamaya çalışmışlardır. Bu durumun aşağıdakilerden hangisini sağladığı söylenebilir? A) Vergi gelirlerinin artmasını B) Azınlıkların kontrol altında tutulmasını C) Devletin mali yükünün azaltılmasını D) Askeri gücün artırılmasını E) Dini farklılıkların sürmesini 10. Osmanlı belgelerinde, devlet tarafından alınan ekonomik kararlara gerekçe olarak "halkın refahının sağlanması ifadesine sıkça rastlanmaktadır. Bu ifadeye göre Osmanlıların aşağıdakilerden hangisini öne çıkardığı savunulabilir? A) Demokrasi düşüncesini B) Askeri düzenmeleri C) Meşruti yönetim anlayışını D) Sosyal devlet anlayışını E) Çok uluslu toplum yapısını 8. Osmanlı Devleti'nde yazışmalar Türkçe yapılıyordu. Kayıtlar Türkçe tutulur, mahkemelerde, resmi dairelerde Türkçe kullanılırdı. Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Türkçe resmi dil olarak kullanılmıştır. B) Türkçe'nin gelişimi yavaşlamıştır. C) Halk arasında yalnızca Türkçe konuşulmuştur. D) Yabancı kültürlerin etkisinde kalınmıştır. E) Adalet işleri denetlenmiştir. 11. Osmanlı şehzadelerin daha küçük yaşlardan itibaren sancaklara yönetici olarak gönderilmelerinde, I. yönetim tecrübesi kazandırma, I taht kavgalarını önleme, azınlıkları kontrol altında tutma düşüncelerinden hangilerinin rolünden söz edilebilir? D) I ve II E) I ve III Osmanl flehzadelerinin sancaklara yönetici olarak göndermeleri bir çeflit staj olarak görülebilir. 9. Osmanlı Devleti'nde, ülke toprakları üzerinde bir bölgeden başka bir bölgeye serbestçe gidip gelmek ya da yerleşmek mümkündü. Bu durum Osmanlı Devleti ile ilgili, I. Yatay hareketlilik görülür. I Göçebe yaşam yaygınlaşmıştır. Şehirleşme olgusu güçlenmiştir. yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? D) I ve III E) I, II ve III 12. Osmanlı yönetimi İstanbul'a gelen elçileri kendi topraklarına sığınmış bir misafir olarak kabul ettiğinden dokunulmazlığından ve güvenliğinden kendisini sorumlu saymıştır. Bu uygulama aşağıdakilerden hangisinin bir sonucu olarak gösterilebilir? A) Askeri mücadelelerin öne çıkarılmasının B) Avrupa'da elçilikler açılmasının C) Avrupalı devletlerin saldırısından çekinilmesinin D) Kültürel etkileşim yaşanmasının E) Diplomatik ilişkilere önem verilmesinin D - B - E I E-C-D I C - A - A I D - A - E

86 DÜNYA GÜCÜ: OSMANLI DEVLET 2. B Ö L Ü M 1. Yeni Çağ'da keşfedilen bölgelerden Avrupa'ya getirilen altın ve gümüş ticari faaliyetleri canlandırmış, bu durum burjuva sınıfının zenginleşmesini sağlamıştır. Toprak sahibi soylular ise ekonomik alanda daha geri plana düşmüşlerdir. Bu duruma bakılarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Toplumsal sınıfların nitelikleri değişmeye başlamıştır. B) Avrupa'da ekonomik ilerleme sağlanmıştır. C) Toprak bir zenginlik kaynağı olmaktan çıkmaya başlamıştır. 4. Yeni Çağ başlarında İtalya'da çok sayıda şehir devletinin var olması aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Sosyalizm anlayışının yaygınlaştığının B) Siyasi birliğin olmadığının C) Ekonomik gelişmenin yavaş olduğunun D) Kültür birliğinin bulunmadığının E) Ticari faaliyetlerin gelişmediğinin D) Avrupa'nın mali alanda gelişiminde dış kaynaklar etkili olmuştur. E) Burjuva yönetimleri kurulmuştur. 2. Coğrafi Keşifler'le yeni ticaret yollarına egemen olup sömürgeciliğe başlayan Avrupalı denizci devletler zenginlik kaynaklarını ele geçirmişlerdir. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi Coğrafi Keşifler'in sonuçlarından biridir? A) Doğu Akdeniz ticaretinin canlanması B) Kâğıt, barut ve pusulanın Avrupa'ya geçmesi C) Atlas Okyanusu limanlarının önemini yitirmesi D) Feodalite rejiminin ortadan kalkması E) Avrupa'nın ekonomik bakımdan yükselmesi 3. Reform, Avrupa'da din adamlarının denetiminde faaliyet gösteren okulların din adamlarının kontrolünden çıkarılmasını sağlamıştır. Buna göre, I. laik eğitim, 5. Katolik inancına başkaldıran Protestanlığın, yerleşik dogmaları temelden sarsması, Alman toplumunda yeni gelişmeleri gündeme getirmiştir. Almanya'nın her köşesinde sanatsal ve kültürel alanlarda gelişmelerin ortaya çıkması, mimaride ünlü Barok tarzına giden yolu açmıştı. Bu bilgiler, I. Yeni mezheplerin ortaya çıkması daha çok siyasi sonuçlar doğurmuştur. I Mimari yapı toplumsal değişikliklerden etkilenmiştir. Avrupa'da mezhep anlaşmazlıkları yaşanmıştır. yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? D) I ve III E) II ve III 6. Portekizliler, Hindistan ve dolaylarına yerleştikten sonra XVI. yüzyıl başında Kızıldeniz'in girişindeki Aden ile Basra Körfezi'nin girişindeki Muskat ve Hürmüz'ü ele geçirdiler. Bu gelişmelerin aşağıdakilerden hangisini sağladığı söylenebilir? A) İslam dünyasını hedef alan haçlı seferleri düzenlenmesini skolastik düşünce, B) Osmanlıların Avrupa'daki etkinliğinin zayıflamasını I ekonomik özgürlük olgularından hangilerinin ön plana çıkarıldığı savunulabilir? D) I ve III E) II ve III C) Portekiz'in Hint sularındaki egemenliğinin güçlenmesini D) Hint Okyanusu'ndaki ticari faaliyetlerin durma noktasına gelmesini E) Sömürgeci politikaların hızını kaybetmesini

87 87 7. Coğrafi Keşifler'in başlamasını izleyen dönemde İspanyollar Meksika ve Güney Amerika'da, Portekizliler Brezilya'da, Fransızlar Kanada'da, İngilizler de Kuzey Amerika'nın Atlas Okyanusu kıyılarındaki bölgelerde siyasi egemenlik kurmuşlardır. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Devletler arasındaki ekonomik anlaşmazlıklar azalmıştır. B) Amerika kıtasında sömürgeci girişimler yaşanmıştır. C) Avrupalı devletler arasında siyasi ittifaklar yapılmıştır. D) Osmanlı Devleti'ne karşı siyasi baskı yapılmıştır. 10. Almanyalı Katolik din adamı Martin Luther, Papalığın otoritesine ve baskıcı Katolik öğretilerine karşı ortaya koyduğu Reform girişimleri sırasında Alman prenslerinden önemli oranda destek almıştır. Martin Luther'e verilen bu desteğin, I. sömürge elde etme, I Katolik inancını yaygınlaştırma, Katolik Kilisesi'nin siyasi baskısını sona erdirme amaçlarından hangileri ile ilgili olduğu savunulabilir? E) Avrupalı devletlerin ekonomik gelirleri azalmıştır. 8. Coğrafi Keşifler Avrupa'ya bol miktarda değerli maden girmesini sağlamış ve burjuva sınıfı zenginleşmiştir. Bu nedenle soyluların ekonomik etkinlikleri sarsılmıştır. Bu bilgilere bakılarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Avrupa'da yönetim şekilleri değişmiştir. B) İpek ve Baharat yolları canlılık kazanmıştır. C) Sınıf farklılıkları sona ermiştir. D) Tarım Avrupa'da öne çıkmıştır. E) Avrupa'da ekonomik dengeler değişmiştir. 11. Yeni Çağ başlarında Avrupa'da Rönesans hareketlerinin başlaması ile Kilise'ye yönelik eleştiriler de artmıştır. Bu bilgilerden hareketle aşağıdakilerden hangisinin Rönesans'ın sonuçlarından biri olduğu savunulabilir? A) Sömürge yönetimlerinin kurulması B) Skolastik düşüncenin yaygınlaşması C) Reform için uygun bir ortam oluşması D) Burjuva sınıfının ortaya çıkması E) Din adamlarının güçlenmesi 9. Avrupa'da XV. yüzyıldan başlayarak insan olgusu öne çıktı. Avrupalı toplumlar kendi haklarına sahip çıkmaya başladılar. Bu durumun, I. ekonomik faliyetlerin devlet denetimine alınması, I askeri mücadelelerin sona ermesi, sosyal yapıda değişimlerin yaşanması sonuçlarından hangilerine yol açması beklenebilir? 12. Rönesans ile birlikte ortaya çıkan, I. deney ve gözleme dayanan araştırmalar yapılması, Katolik inancından uzaklaşmanın başlaması, I sanat ve edebiyattan zevk alan insanların çoğalması durumlarından hangileri, Rönesans, Avrupa'nın bilimsel, kültürel ve dini yönden ilerlemesine etkide bulunmuştur. yargısını doğrular? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III E - E - A I B - E - C I B - E - C I C - C - E

88 ARAYIfi YILLARI yılında imzalanan Bucaş Antlaşması ile Lehistan'dan Podolya bölgesi alınmış, Osmanlı Devleti batıda en geniş sınırlarına ulaşmıştır. Diğer taraftan Bucaş Antlaşması, Osmanlı Devleti'nin topraklarına toprak katabildiği son antlaşma olmuştur. 4. Osmanlıların Girit kuşatması 1645'te başlamış, ancak bazı nedenlerle bu kuşatmalardan yıllarca sonuç alınamamıştır. Fethin tamamlanabilmesi için 24 yıl geçmesi gerekmiş, 1669'da ada tamamen Osmanlı hakimiyetine girmiştir. 2. B Ö L Ü M Bu gelişmeler, Osmanlı Devleti ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisini destekler niteliktedir? A) Ekonomik amaçlar ön planda tutulmuştur. B) Fetih politikaları başarılı bir şekilde sürdürülmüştür. C) Akdeniz egemenliği güçlenmiştir. D) İslam devletleri ile olan ilişkiler gelişmiştir. E) Avrupa'daki siyasi etkinlik korunamamıştır. Bu gelişmeye bakılarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Devletin merkezi otoritesi korunamamıştır. B) Osmanlı deniz gücü zayıflamıştır. C) Askeri yapının ekonomi üzerindeki yükü zamanla azalmıştır. D) Yeniçerilerin yönetim üzerindeki olumsuz etkileri sona erdirilmiştir. E) Karadeniz egemenliğine öncelik verilmiştir. 2. Anadolu'da XV yüzyılda iyice yaygınlaşan ve devlet yönetimini zor durumda bırakan Celali İsyanları, köylünün topraklarını terk etmesine ve büyük şehirlere göç etmesine neden olmuştur. Bu gelişme göz önüne alındığında Osmanlı Devleti ile ilgili olarak, I. Tarım üretimi azalmıştır. I İşsizlik olgusu güçlenmiştir. Şehirlerde düzenin korunması zorlaşmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve III E) I, II ve III 5. IV. Murat Osmanlı tahtına geçtiğinde ülke genelinde ve özellikle de devlet merkezinde büyük bir güvenlik sorunu yaşanmaktaydı. Bir süre sonra yönetime hakim olan IV. Murat bu durumu sona erdirebilmek için bazı önlemler aldırmıştır. İstanbul'da gece sokağa çıkılmasının yasaklanması bu önlemlerden biridir. Bu girişimler aşağıdakilerden öncelikle hangisini güçlendirmeye yöneliktir? A) Ekonomik yapıyı B) Askeri düzeni C) Dış ilişkileri D) Devlet otoritesini E) Eğitim sistemini 3. XV yüzyıl Osmanlı ülkesinde isyanların arttığı bir zaman dilimi olarak bilinir. Devlet yönetimi bu isyanlara yol açan nedenleri anlayamamış, bunun yerine askeri güç kullanarak isyancıları sindirme yoluna gitmiştir. Bu bilgiler, I. İsyanlara kalıcı çözümler getirilememiştir. I İsyanlar şiddet yolu ile bastırılmıştır. Avrupa tarzında düzenlemeler yapılmak zorunda kalınmıştır. yargılarından hangilerini doğrular niteliktedir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 6. Osmanlı Devleti'nde I. Ahmet zamanında, Celali isyanları ile karşılaşılmıştır. İran ve Avusturya ile savaşılmıştır. Veraset sistemi yeniden düzenlenmiştir. Bu gelişmeler dikkate alındığında, Osmanlı Devleti ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Diplomatik girişimlere öncelik verilmiştir. B) Siyasi etkinlik korunmaya çalışılmıştır. C) Tahta geçiş bir düzene bağlanmıştır. D) Toplumsal bütünlük tehlikeye girmiştir. E) Doğu ve batıda askeri mücadele yapılmıştır.

89 89 7. Osmanlı Devleti'nde XVyüzyıldan itibaren padişah hocalarının ve ulemanın bazı ileri gelenlerinin çocuklarına müderrislik gibi görevler verilmeye başlanmıştır. Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı savunulabilir? A) İlmiye sınıfının siyasi etkinliğinin azalmasına B) Eğitim sisteminde sorunlar yaşanmasına C) Medreselere olan vakıf desteğinin sona ermesine D) Medreselerde okuyan öğrenci sayısının azalmasına E) Siyasi alanda sorunlarla karşılaşılmasına E itimci vasf olmayan kiflilere sadece akrabal k ba- ndan ötürü görev verirseniz bu durum mutlaka baz olumsuzluklar beraberinde getirecektir. 10. Osmanlı Devleti'nde ıslahat düşüncesinin ortaya çıktığı dönem XV yüzyıldır. Ancak bu dönemdeki ıslahatlarda öncü rolünü üstlenenler padişahlar ya da sadrazamlar olmuştur. Bu bilgi dikkate alındığında, aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Avrupa'daki gelişmeler yakından izlenmiştir. B) Halkın ekonomik durumu düzeltilmiştir. C) Siyasi sorunlar ortadan kaldırılmıştır. D) Sosyal yapı olumsuz gelişmeler karşısında korunmuştur. E) Halk ıslahat düşüncesinin uzağında kalmıştır. 8. Verginin peşin alınması olarak tanmlanabilecek iltizam uygulaması XV yüzyıla kadar sadece merkezden uzak eyaletlerde uygulanırken, bu dönemden itibaren Anadolu'da da uygulanır olmuştur. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir sonucudur? A) Avrupalı devletlerle askeri mücadelelerin sürmesinin B) Yönetimde hak etmeyen kişilere görev verilmesinin C) Ekonomik giderlerin azaltılması çabalarının D) Devletin paraya olan ihtiyacının artmasının 11. Kuruluş ve Yükselme dönemlerinde büyük başarılar kazanan Osmanlı ordusu XV yüzyıldan itibaren eski gücünden uzak bir görüntü sergilemeye başlamıştır. Aşağıdakilerden hangisinin bu durumda rol oynadığı söylenemez? A) Köyden kende göçün yoğunlaşması B) Padişahların ordunun başında sefere çıkmaması C) Avrupa'daki askeri gelişmelerin takip edilememesi D) Yeniçeri Ocağı'nın yozlaşması E) Tımarlı sipahilerin sayısının azalması E) Askeri alanda ıslahatlar yapılmasının 9. Osmanlı Devleti'nin mali darboğaz içinde olduğu bir dönemde sadrazamlık makamına getirilen Tarhuncu Ahmet Paşa, devlet giderlerini azaltarak, gelir - gider dengesini sağlamaya çalışmıştır. Fakat bazı çevrelerin saraya şikayet etmesi üzerine görevden alınmıştır. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Padişahın mali alanda ıslahat yapılmasını istemediğinin B) Askeri yapıya önem verildiğinin C) Devlet kademelerinde verimin arttığının D) Sarayın devlet işlerinin dışında tutulduğunun E) Çıkar gruplarının yönetim üzerinde etkili olduğunun 12. I. Ahmet Osmanlı Devleti'nde tahta geçiş uygulaması ile ilgili bir düzenlemeye gitmiştir. Yeni uygulamada sancak sistemi terk edilmiş, şehzadelerin sarayda gözetim altında bulundurulması ve burada eğitim almaları sağlanmıştır. Bu düzenlemenin, I. taht kavgalarının sona erdirilmesi, I merkezi otoritenin güçlendirilmesi, şehzadelerin yönetim tecrübesi kazanamamaları gelişmelerinden hangilerine yol açtığı söylenebilir? D) I ve III E) I, II ve III B-E -CI B-D-AI B - D - E I E -A-E

90 ARAYIfi YILLARI 2. B Ö L Ü M 1. Osmanlı devlet yöneticileri tarafından XV yüzyılda ortaya koyulan ıslahatlar çoğunlukla askeri yapıyla ilgili olmuş, bu durum yüzleşilen sorunlar için gerekli çözümü sağlamakta yetersiz kalmıştır. Bu durumun aşağıdaki gelişmelerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir? A) Islahat girişimlerinin sona ermesine B) Islahat düşüncesinin farklı alanlara yayılmasına C) Merkezi otoritenin güçlenmesine D) Askeri yeniliklerin başarı ile uygulanmasına E) Sınırların genişlemesine 4. XVI. yüzyılın sonlarında yüksek miktardaki yabancı kaynaklı gümüş madeninin ülkeye girmesi, Osmanlı topraklarında hızlı fiyat artışlarına ortam hazırlamıştır. Halkın kazancı sabit kalırken yaşanan fiyat yükselişleri toplumsal yapıda sarsıntılara neden olmuştur. Bu bilgilere göre, toplumsal alandaki sıkıntıların aşağıdakilerden öncelikle hangisine bağlı olarak meydana geldiği savunulabilir? A) Askeri disiplinsizliklere B) Devletler arasındaki ekonomik gelişmelere C) Devlet adamlarının yetersizliklerine D) Ülke sınırlarının genişlemesine E) Veraset uygulamasına 2. Osmanlı Devleti'nin Lehistan, Macaristan, Podolya bölgesi üzerindeki egemenliği kısa süreli olurken, Bulgaristan ve Yunanistan gibi Balkan topraklarındaki egemenliği dört yüz seneye yakın bir süre devam etmiştir. Osmanlı Devleti'nin, I. ticari faaliyetlerin desteklenmesi, I bölgeye Müslüman Türk nüfus iskan edilmesi, hoşgörülü bir yönetim sergilenmesi esaslarından hangileri, Bulgarlar ve Yunanlılar üzerindeki egemenliğin uzun yıllar devam etmesinin temel nedeni olarak gösterilebilir? 5. XV yüzyılda yaşanan nüfus artışı Osmanlı Devleti'nde bazı sorunlara yol açmış, toprağı olmayan ve bir ekonomik geliri bulunmayan çok sayıda insan, şehirlere yığılarak iş bulmaya çalışmıştır. Nüfus artışına bağlı olarak ortaya çıkan bu durum, I. Genç nüfus ekonomik gücü artırmıştır. Toplumsal alanda sorunlarla karşılaşılmıştır. I İşsizlik olgusu güçlenmiştir. yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? D) II ve III E) I, II ve III 3. XV yüzyılda Osmanlı Devleti'nde görülen gelişmelerden bazıları şunlardır: I. Avrupa'da etkinlik sürdürülmeye çalışılmıştır. Şehzadeler devlet tecrübesi kazanmaksızın tahta çıkmaya başlamışlardır. I Topraklar hak etmeyen kişilerin eline geçmeye başlamıştır. Bu gelişmelerden hangileri Osmanlı Devleti'nin duraklamasında rol oynamıştır? D) I ve III E) II ve III 6. Osmanlı Devleti'nde XV yüzyılda görülen, I. padişahların sık değişmesi, toprak sisteminin bozulması, I Yeniçeri askerlerinin sayıca çoğalması durumlarından hangilerinin Osmanlı maliyesine zarar verdiği savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

91 91 7. Duraklama Dönemi ifadesi, çoğu zaman XV yüzyılda olumlu bir gelişmenin olmadığı çağrışımı yapsa da, değişik alanlarda sıkıntılarla karşılaşılmasına rağmen, Osmanlı Devleti bu dönemde toprak kazanmayı ve sınırlarını genişletmeyi sürdürmüştür. Bu bilgilere bakılarak, I. Devletin mali yükü azaltılmıştır. I Siyasi etkinlik korunmuştur. Yabancı devletlerle olan mücadeleler sona ermiştir. yargılarından hangilerinin Osmanlı Devleti için geçerli olduğu söylenebilir? 10. XV yüzyılda çeşitli tarihlerde kapıkulu askerleri tarafından İstanbul'da isyanlar çıkarılmıştır. Yaşanan bu isyanların aşağıdakilerden hangisine yol açtığı savunulabilir? A) İstanbul'daki azınlıkların nüfusunun azalmasına B) Yabancı devletlerin baskılarının artmasına C) Taşra yönetiminin zayıflamasına D) İstanbul'da halktan alınan vergilerin artırılmasına E) İstanbul'da asayişin bozulmasına D) I ve II E) I, II ve III 8. Osmanlı Devleti'nde XV yüzyılda dirlik toprakların hak etmeyen kişilerin eline geçmeye başlaması, I. askeri, ekonomik, 11. Askeri girişimlerini sürdüren Osmanlı Devleti XV yüzyılda da topraklarına toprak katmaya devam etmiştir. Aşağıdakilerden hangisi bu bilgiyi tamamlayan doğru bir yargıdır? A) Ekonomik gelirler azalmıştır. B) Avrupalı devletlerle ittifaklar yapılmıştır. I sosyal C) Askeri alanda Avrupa'nın gerisinde kalınmıştır. alanların hangilerinde olumsuz sonuçlar doğurmuştur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) Egemenlik alanı genişletilmiştir. E) Toprakların savunulması düşüncesi öne çıkmıştır. D) I ve III E) I, II ve III 9. Osmanlı Devleti'nde görülen, I. Avrupa'da askeri alanda yaşanan gelişmelere ayak uydurulamaması, Avrupa'da düzenli ve disiplinli orduların kurulması, I devletin ticaret yolları üzerindeki denetiminin azalması gelişmelerinden hangilerinin Osmanlı ordusunun ve donanmasının gerilemesinde etkili olduğu söylenemez? D) I ve II E) I, II ve III 12. Osmanlı Devleti'nde XV yüzyıl başlarında iç karışıklıklar yaşanmıştır. IV. Murat'ın düzeni kurması ve Avrupa'da yaşanan mezhep çatışmaları Osmanlı yönetimine biraz nefes aldırmıştır. Bu durum dikkate alındığında, I. Merkezi otorite güçlendirilmiştir. I Halkın yönetime katılımı gündeme gelmiştir. Avrupa'da yaşanan karışıklıklardan yararlanılmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III B - E - E I B-D-E I B - E - C I E - D - D

92 ARAYIfi YILLARI 1. XV yüzyılda, 4. Köprülü Mehmet Paşa devrinde görülen, 2. B Ö L Ü M I. Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Viyana yı ele geçirmek istemiştir. Sınırlarda sorun yokken bazı yöneticiler Avusturya nın haksızlıklarına dair şikayetler geldiğini ileri sürmüştür. I Avusturya elçilerinin barışı yenileme girişimlerini Merzifonlu kabul etmemiştir. Bu gelişmelerden hangileri Osmanlıların Avusturya ile olan ilişkilerinin iyi durumda olmadığının kanıtıdır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III I. Yeniçerilere çeki düzen verilmeye çalışılması gelir - gider dengesini kurmak için toprak kayıtlarının yenilenmesi, I ulema arasındaki tartışmalara son verilmesi girişimleri sırasıyla hangi alanlar ile ilgilidir? I II III A) Sosyal Kültürel Siyasi B) Askeri Ekonomik Sosyal C) Askeri Ekonomik Siyasi D) Dini Hukuki Sosyal E) Ekonomik Dini Kültürel 2. Osmanlı Devleti'nde XV yüzyılda Yeniçeriler, çıkarlarına ters hareketlerde bulunan padişah, sadrazam ve devlet adamlarını saf dışı bırakma siyaseti izlemiş ve çoğunlukla da başarılı olmuşlardır. Bu durum Yeniçerilerin hangi alanlardaki etkinliğinin göstergesi sayılabilir? A) Kültürel - Hukuki B) Dini - Askeri C) Dini - Ticari D) Siyasi - Askeri E) Diplomatik - Ekonomik 5. XV yüzyılda bazı Osmanlı şehzadelerinin küçük yaşta tahta geçmesi, I. saray halkının yönetime karışması, I merkezi otoritenin zayıflaması, fetihçi anlayışın güçlenmesi gelişmelerinden hangilerine neden olmuştur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 3. Avusturya nın Kanuni zamanından beri Osmanlı Devleti'ne ödediği 30 bin altınlık vergi 1606 da kaldırılmıştır. Bu durumun Osmanlı Devleti ni, I. sosyal, 6. Genç Osman, IV. Murat, Sultan İbrahim, Osmanlı Devleti'nde XV yüzyılda ıslahat düşünceleri ile öne çıkan padişahlardan birkaçıdır. Fakat bu padişahların hiçbirisi, kendisinden önceki padişah tarafından ıslahat adına yapılan düzenlemelere sahip çıkmamıştır. Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir? I mali, askeri A) Islahatların hız kazanmasına B) Askeri başarıların artmasına alanlardan hangilerinde olumsuz etkilediği söylenebilir? C) Islahatların padişahların saltanat süreleri ile sınırlı kalmasına D) Avrupalı devletlere askeri alanda örnek olunmasına E) Yeniçeri Ocağı'nın disipline edilmesine

93 93 7. XV yüzyılda Osmanlı Devleti'nde görülen, I. köylünün şehirlere göç etmesi, tecrübesiz şehzadelerin padişah olması, I saray kadınlarının yönetimde etkin olması gelişmelerinden hangilerinin olumlu sonuçlarının olduğu savunulamaz? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 10. I. İçki ve tütünün yasaklanması Yeniçeri ve sipahi isyancılarının ortadan kaldırılması I Anadolu daki isyanların bastırılması IV. Murat devrinde görülen bu gelişmelerden hangilerinin devlet otoritesini güçlendirme amacına yönelik olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 11. Osmanlı Devleti nin duraklama nedenlerinden bazıları şunlardır: 8. Osmanlı Devleti'nde XV yüzyılda görülen, I. Eflak - Boğdan beylerini isyana teşvik eden Rum patriğinin idam edilmesi, Yeniçeri ve sipahi zorbalarının ortadan kaldırılması, I Kuyucu Murat Paşa nın çok sayıda isyancıyı cezalandırması faaliyetlerinden hangileri ülkede düzeni sağlama amacına yöneliktir? I. askeri yapının bozulması, toprak yönetiminin bozulması, I padişahların yetersiz olması, IV. doğal sınırlara ulaşılmış olması, V. Avrupalıların Osmanlı aleyhtarı tutumları Bunlardan hangileri iç ve dış neden olarak değerlendirilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II İç nedenler Dış nedenler D) II ve III E) I, II ve III A) I - II - III IV - V B) II - V I - III - IV C) II - III - IV I - V D) I - III - IV II - V E) IV - V I - II - III 9. Osmanlı Devleti'nde XV yüzyılda görülen, müftülük, müderrislik ve kadılık gibi görevlere hak etmeyen kimselerin tayin edilmesi, tımar sisteminin bozulması gelişmelerinin, I. ilmiye teşkilatının güvenilirliğinin sarsılması, vergi gelirlerinin azalması, I Avrupa tarzında yeniliklerin başlaması sonuçlarından hangilerine yol açtığı söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III 12. I. Şehzadelerin sancağa çıkması usulünün kaldırılması I Padişahlığın hanedan üyelerinden yaşça büyük olana verilmesi Avrupa tarzında ıslahatlar yapılması uygulamalarından hangilerinin Osmanlı Devleti nin yönetim alanında sorunlar yaşamasına yol açtığı savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III E-D-BI B-C-C I E - E - C I E -A-A

94 AVRUPA VE OSMANLI DEVLET 2. B Ö L Ü M 1. Osmanlı Devleti'nin 1715'te Venedik'le giriştiği askeri mücadelede Venedikli korsanların Akdeniz sularında Osmanlı gemilerine zarar vermesinin rolü vardır. Buna göre Osmanlı yönetiminin, I. Boğazlar üzerindeki egemenliğin güçlendirilmesi, I Haçlı birliğinin engellenmesi, ekonomik çıkarların korunması konularından hangilerine önem verdiği savunulabilir? D) I ve II E) I ve III 4. XVI yüzyılda Osmanlı Devleti'ne karşı Rusya ile ittifak kuran Avusturya, Belgrat Kuzey Sırbistan, Bosna Hersek ve Dalmaçya kıyılarını egemenliği altına almayı hedeflemiştir. Avusturya'nın bu hedefinin Osmanlı Devleti'nde, I. Balkan egemenliği, I vergi gelirleri, toprak bütünlüğü unsurlarından hangilerine olumsuz bir etkisinden söz edilebilir? D) I ve II E) I, II ve III 2. Pasarofça Antlaşması'nda yer alan, I. Belgrat ve Temeşvar bölgeleri Avusturya'ya bırakılacaktır. 5. Osmanlı Devleti'nde XVI yüzyılda ticari alanda yapılan yenilik girişimleri eski sistem içinde birtakım düzenlemelerden öteye geçmemiştir. I Dalmaçya kıyılarında ve Arnavutluk'ta yer alan bazı yerler Venedik'e bırakılacaktır. Mora bölgesi Osmanlı yönetiminde olacaktır. Bu gelişme aşağıdaki yargılardan hangisini doğrular niteliktedir? A) Askeri harcamalar kısıtlanmaya çalışılmıştır. hükümlerinden hangilerinin Osmanlı Devleti'nin Balkanlardaki egemenliğini sarstığı savunulabilir? D) I ve II E) I ve III 3. Osmanlı Devleti'nde Sultan I Mustafa'nın tahttan çekilmesiyle sonuçlanan Edirne Vakası sırasında isyancılar arasında devletin Osmanlı hanedanı tarafından idaresi meselesi tartışıldı. Onların yerine Kırım hanları ve İbrahimzadeler gibi ileri gelen aileler öne sürüldü. Bu tartışmalara bakılarak, I. Osmanlı hanedanına alternatif arayışı, I yönetim şeklinin değiştirilmesi, ıslahatların sonra erdirilmesi konularından hangilerinin gündeme geldiği savunulabilir? B) Ekonomik alanda köklü değişiklikler yapılamamıştır. C) Demokrasi düşüncesinin güçlenmesine ortam hazırlanmıştır. D) Avrupa devletleri ile birlikte sömürgeci politikalar izlenmiştir. E) Halkın ekonomik refahına yönelik düzenlemelere öncelik verilmiştir. 6. XVI yüzyıl padişahlarından I Mustafa vaktinin büyük bölümünü Edirne'de geçirerek yönetim işlerini ihmal etmiş ve dönemin Şeyhülislamının bazı uygulamaları halkı rahatsız etmiştir. Bu gelişmenin, I. siyasi istikrarın bozulması, I ıslahat sürecinin sona ermesi, Yeniçeri Ocağı'nın etkinliğinin azalması sonuçlarından hangilerine yol açtığı söylenebilir?

95 95 7. Osmanlı Devleti'nde XVI yüzyıl başında Gürcistan üzerine açılan sefere gönderilecek bir grup cebeci askerinin birikmiş maaşlarını almadan sefere çıkmayı reddetmesi ile isyan patlak vermiştir. Yaşanan bu gelişmeler, I. Osmanlı Devleti'nde mali sıkıntılar yaşanmaktadır. I Osmanlı ordusunda disiplin sarsılmıştır. Osmanlı Devleti'nde askeri alanda düzenlemeler yapılmıştır. yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III 8. Osmanlı Devleti'nde Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa zamanında yeni kütüphaneler açılmış, Doğu ve Batı klasikleri Türkçe'ye tercüme edilmiştir. Bu gelişmenin, I. kültürel hayatın canlılık kazanması, 10. XVI yüzyılda Osmanlı Devleti, Avrupa kültürünün etkisi altındaki Balkan eyaletlerinin hareketliliğiyle, yüzyılların yaşam biçimini barındıran bir görünümdeydi. Osmanlı Devleti'nin bu özelliğinin, I. çok ulusluluk, I merkeziyetçi yönetim, kültürel farklılık unsurlarından hangilerine bağlı olarak şekillendiği söylenebilir? D) I ve II E) I ve III 11. Bazı araştırmacılar, Osmanlıların matbaayı XVI yüzyıla kadar kullanmamalarında, geçimlerini kitapları el yazması şeklinde çoğaltarak sağlayan çok sayıda hattatın bulunmasının etkili olduğunu ileri sürmektedirler. Buna göre, matbaanın kullanımının geciktirilmesinde, I. sosyoekonomik düzen, yabancı kültürlerin eserlerinden yararlanılması, devlet gelirleri, I Türk kültürünün yaygınlaşması I askeri etkinlik sonuçlarından hangilerine yol açması beklenemez? unsurlarından hangilerinin rolünden söz edilebilir? yılında Karlofça Antlaşması'nda Venedik'in egemenliği altına giren Mora halkı XVI yüzyıl başlarında İstanbul'a bir heyet göndererek Osmanlı Devleti'nin Mora'yı geri alma girişimlerine destek olacaklarını bildirmişlerdir. Yaşanan bu gelişme aşağıdakilerden hangisinin kanıtı olarak gösterilebilir? A) Osmanlı Devleti'nde çok uluslu yapının oluşturulmak istendiğinin B) Mora halkının Osmanlı yönetiminden memnun olduğunun C) Siyasi alanda yenilikler yapıldığının D) Avrupalı devletlerin siyasi desteğinin alındığının E) Venedik'in Osmanlı topraklarına yönelik yeni hedefler belirlediğinin Osmanlı - Rus Savaşı sonunda imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması'nın, I. Ruslar gerekli gördükleri bölgelerde ve özellikle İstanbul'da elçilik açabilecek. Ruslar, Türk kara sularında ticaret yapabilecek. hükümlerinin sırasıyla, Osmanlı Devleti'nin hangi alanlardaki etkinliğini olumsuz etkileyen bir karaktere sahip olduğu söylenebilir? I II A) Siyasi Ekonomik B) Dini Kültürel C) Kültürel Ekonomik D) Diplomatik Sosyal E) Sosyal Siyasi C - D - A I E - B - A I C - C - B I E -A-A

96 AVRUPA VE OSMANLI DEVLET 2. B Ö L Ü M Osmanlı-Rus ve Avusturya savaşları sırasında arabuluculuk yapan Fransa, Belgrat Antlaşması'nın imzalanmasında etkili olmuş, bu yardımdan ötürü Fransa'ya verilen kapitülasyonlar devamlı hale getirilmiştir. Bu gelişme dikkate alındığında aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Fransa ile ilişkiler olumsuz yönde gelişmiştir. B) Avrupa siyasetinde destek bulunamamıştır. C) Avrupalı devletlere ekonomik tavizler verilmiştir. D) Mali yapı düzeltilmiştir. E) Askeri başarısızlıklar sona ermiştir. 4. Osmanlı kavramı, Avrupa toplumları için askeri mücadelelere bağlı olarak savaşçı bir toplum ve devleti çağrıştırmaktaydı. Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı Devleti'nin Avrupa toplumları arasındaki saygınlığının artmasında rol oynamıştır? A) Rus baskısından kaçan mültecilere sığınma hakkı tanınması B) Askeri mücadelelerde başarı kazanılması C) Ekonomik ıslahatlar gerçekleştirilmesi D) Çok uluslu bir toplum yapısına sahip olunması E) Devletin sınırlarının zamanla genişlemesi 2. XVI yüzyılda Küçük Kaynarca Antlaşması ile Kırım'ın bağımsız olmasını sağlayan Rusya, 1779 da Rus yanlısı birisini Kırım'ın başına getirmiş, 1792 Yaş Antlaşması ile de bu bölgeyi kendi topraklarına katmıştır. Rusya'nın bu girişimlerine bakılarak aşağıdaki yargılardan hangilerine ulaşılabilir? A) Osmanlı ülkesinde toplumsal çatışmalar çıkarılmıştır. B) Balkanlarda siyasi rekabet azalmıştır. C) Osmanlı hukuk anlayışı köklü değişikliklere uğramıştır. D) Rusya'nın Kırım üzerindeki egemenliği belirli aşamalar sonucunda gerçekleşmiştir. E) Osmanlı Devleti'ne yönelik toprak talebi sona ermiştir. Avrupal toplumlar Osmanl toplumunun kültürel özelliklerinden daha çok Osmanl askeri gücü ile karfl karfl ya kalm flt r. 5. I. Abdülhamit Yeniçeri Ocağı'nda sayım yapılmasını istemiş ve bu ocağın mevcudunu azaltmaya çalışmıştır. Bu girişimin, I. devlet hazinesinin maaş yükünü azaltma, I devlet otoritesini güçlendirme, askeri yapıyı disipline etme amaçlarından hangileriyle ilgili olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 3. Osmanlı Devleti'nde XVI yüzyılda: I. Yeniçeri Ocağı düzenlenmeye çalışılmıştır. Sürat Topçuları Ocağı ıslah edilmiştir. I Nizam-ı Cedit birlikleri oluşturulmuştur. Bu gelişmelerden hangileri, Osmanlı Devleti'nde yaşanan toprak kayıplarının bir sonucu olarak nitelendirilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 6. Osmanlılarda XVI yüzyılda sanayi alanında bizzat devlet tarafından bazı girişimlerde bulunulduğu görülür. Buna göre, I. çini imalathanesi kurulması, I matbaa açılması, Kara Mühendishanesi'nin açılması gelişmelerinden hangilerinin sanayileşme çabaları ile bağlantılı olduğu söylenebilir? D) I ve III E) II ve III

97 97 7. XVI yüzyılda Osmanlı Devleti'nde: I. Balkan uluslarının yönetimle olan bağları korunmaya çalışılmıştır. Bazı çevreler ülkede gerçekleştirilen ıslahatlara karşı çıkmıştır. I Islahat girişimlerinden beklenen verim alınamamıştır. Bu gelişmelerden hangileri, Osmanlı devlet adamlarının ıslahat girişimlerinin kalıcı olmasını zorlaştırmıştır? D) II ve III E) I, II ve III 10. Fransa, XVI yüzyılın sonlarına doğru bozulan ekonomisini düzeltmek, Hindistan'a giden ticaret yollarını denetim altına almak amacıyla Napolyon'un komutasında Osmanlı Devleti'ne ait Mısır'ı 1798 yılında işgal etmiştir. Bu gelişmeler aşağıdaki yargılardan hangisini doğrular niteliktedir? A) Sömürgecilik rekabeti Osmanlı toprak bütünlüğünü tehlikeye düşürmüştür. B) İngiltere, Fransa karşısında geri adım atmıştır. C) Avrupa'da dinin siyasi alandaki etkisi azalmıştır. D) Fransa, Avrupa'da topraklarını genişletmeyi amaçlamıştır. E) Avrupa'da mezhep çatışmaları sona ermiştir. 8. Yeniçeri Ocağı'nın askeri disiplinini yitirmesinde askerlikle bir ilgisi olmayan kişilerin bu ocağa alınmaya başlaması etkili olmuştur. Yeniçeri Ocağı'na yönelik bu ilgide, I. Yeniçerilerin siyasi alanda etkinlik sahibi olması, I askeri yapının Avrupa tarzında yeniden düzenlenmeye çalışılması, düzenli bir gelire sahip olması durumlarından hangilerinin etkisinden söz edilebilir? 11. XVI yüzyılda Osmanlıların Akdeniz ticaretinden elde ettikleri gelir daha da azalmış ve toprak kayıpları yaşanmıştır. Bu durumun Osmanlı Devleti'nde, I. ekonomik, I dini, siyasi alanlardan hangilerinde sorunlara ortam hazırladığı söylenebilir? D) I ve II E) I ve III D) I ve III E) II ve III 9. I. Ayastefanos Tenkihnamesi Küçük Kaynarca Antlaşması I Yaş Antlaşması IV. Edirne Segedin Antlaşması Yukarıda verilen antlaşmaların hangilerinin Kırım'ın Osmanlı egemenliğinden çıkarak Rus toprağı haline gelmesinde herhangi bir rolü yoktur? A) Yalnız II B) Yalnız IV C) I ve III D) I ve IV E) III ve IV 12. Osmanlı Devleti XVI yüzyılda geçici görevlerle Avrupa'ya elçiler gönderdi. Paris'e elçi olarak gönderilen Mehmet Çelebi Fransa'da gördüğü matbaanın 1727'de İstanbul'da açılmasını sağlamıştır. Bu gelişme aşağıdaki yargılardan hangisini destekler niteliktedir? A) Avrupalı devletlerle askeri ittifak kurulmaya çalışılmıştır. B) Avrupa'nın ekonomik desteği alınmaya çalışılmıştır. C) Kültürel alanda Avrupa'dan etkilenilmiştir. D) Osmanlı ülkesinde iç politikada çekişmeler artmıştır. E) Avrupalı devletlerin mali yapısı taklit edilmiştir. C - D - E I A-E-AI D - D - D I A-E -C

98 AVRUPA VE OSMANLI DEVLET 1. Sanayi Devrimi sonrası görülen, 4. Avrupa da görülen, 2. B Ö L Ü M I. ham madde ihtiyacının artması, I üretimin büyük oranda hız kazanması, işsizliğin artması durumlarından hangilerinin sömürgecilik anlayışına ortam hazırladığı savunulabilir? D) I ve II E) I ve III Sömürgecilik, kaynaklar k s tl olan büyük devletlerin kaynak aç s ndan zengin fakat güçsüz olan devletleri egemenlik alt na almas d r. I. akılcılık ve bilimin önem kazanması ve halkın bilinçlenmesi, Amerikan kolonilerinin İngiltere den bağımsızlıklarını elde etmeleri, I Avrupa'da ekonomik ilişkilerin gelişmesi durumlarından hangilerinin Fransa da ihtilal çıkmasında rolünden söz edilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 2. Fransız İhtilali sonrası dönemde güçlenen, I. ulusçuluk, I insan hakları, adalet fikirlerinden hangilerinin imparatorlukların dağılmasına etki ettiği savunulabilir? D) I ve III E) I, II ve III 3. Fransız İhtilali nin yaşanmasına etki eden faktörlerden bazıları şunlardır: I. Amerika kolonilerinin İngiltere ye karşı açtıkları bağımsızlık savaşını kazanması, 5. Amerika XIX. yüzyılda Avrupa devletleri arasındaki sorunların sebep olduğu savaşlara karışmamayı ilke edinmiştir. Bu politikaya dayanarak, I. Amerika nın Avrupa'daki karışıklıklardan uzak kalmaya çalıştığı, I Amerika da sömürgecilik fikri ile mücadele edildiği, Amerika nın askeri yönden güçlü olduğu yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III I IV. Fransa da halkın eşitsizlik içinde yaşaması, İngiltere de asiller tarafından kralın yetkilerinin kısıtlanması, Fransız halkının mali sıkıntılar içinde olması 6. Fransa da XVI yüzyıl sonlarına kadar siyasi, hukuki, askeri, mali ve sosyal alanlardaki tüm yetki kralda toplanmış bulunuyordu. Bunları iç ve dış neden olarak sınıflandırmak gerekirse aşağıdakilerden hangisi doğru olur? İç neden Dış neden A) I ve II III ve IV B) I ve III II ve IV C) I ve IV II ve III D) II ve IV I ve III E) II ve III I ve IV Bu durum Fransa da, I. demokrasi, teokrasi, I mutlak monarşi yönetimlerinden hangilerinin varlığına kanıt oluşturur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

99 yılında düzenlenen Viyana Kongresi kararları uyarınca, Belçika ve Hollanda birleştirilmiştir ihtilalleri sonrası Belçika, Hollanda dan ayrılarak bağımsız bir devlet haline gelmiştir. Bu iki gelişme dikkate alınırsa, 1830 ihtilalleri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Sosyalist anlayışın ortaya çıkışını sağlamıştır. B) Viyana Kongresi kararlarına bağlılığı artmıştır. C) Avrupa nın güç dengesinin Fransa ya kaymasına etki etmiştir. 10. Fransız İhtilali sonucunda yaşanan, I. milliyetçilik düşüncesinin yaygınlaşması, ulus egemenliği düşüncesinin güç kazanması, I toplumların özgürlük arayışlarının hızlanması gelişmelerinden hangileri evrensel nitelik taşımıştır? D) I ve II E) I, II ve III D) Viyana Kongresi nin belirlediği statüyü değiştirmiştir. E) Merkeziyetçi anlayışın güç kazanmasına yol açmıştır te İngiltere ile Amerikan kolonileri arasında yapılan Versay Antlaşması ndaki "İngilizler on üç Amerikan kolonisinin bağımsızlığını tanıyacaktır." maddesi göz önünde bulundurulursa, I. İngiltere nin sömürge kaybı yaşadığı, I İngiltere nin ekonomik kaynaklarının azaldığı, Fransa'nın askeri yönden güç kazandığı yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 11. Kuzey Amerika'daki, on üç İngiliz kolonisi 1783 de İngiliz egemenliğinden kurtularak bağımsız bir devlet haline gelmiş ve dış politikada barışçı bir anlayış benimsemiştir. Bu gelişmenin, I. Amerika kıtasında güç dengelerinin değişmesi, I İngiliz ekonomisinin güçlenmesi, Avrupa'da özgürlük arayışlarının gerilemesi durumlarından hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir? D) I ve II E) I, II ve III 9. İngiltere, yılları arasında yaşanan Yedi Yıl Savaşları sonunda Amerika daki kolonilerine yeni vergiler koyma kararı almıştır. Bu duruma göre İngiltere'nin, I. demokratik, I teokratik, sömürgeci özelliklerden hangilerine sahip olduğu söylenebilir? D) I ve III E) II ve III 12. Fransız ihtilaline neden olan, I. Fransız toplumunun eşitsizlik içinde yaşaması, kralların lüks içinde yaşarken halkın sefalet içinde olması, I halkın siyasi yapı üzerinde herhangi bir etkisinin bulunmaması sorunlarından hangilerinin doğrudan sosyal nitelikli olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III D - A - D I C - A - B I D - C - C I E -A-A

100 AVRUPA VE OSMANLI DEVLET 2. B Ö L Ü M Savaşları sonunda Rusya ya bırakılan Azak kalesi nin Prut Seferi ile yeniden alınmasının aşağıdakilerden hangisine etki ettiği söylenebilir? A) Osmanlı Devleti nin bir Avrupa devleti kabul edilmesine B) Avrupa devletlerinin örnek alınmasına C) Kaybedilen yerlerin geri alınabileceği fikrinin güçlenmesine D) Askeri alanda yenilik yapılmasına E) Karadeniz de Rus etkinliğinin artmasına Belgrat Antlaşması nın, Azak kalesi yıkılmak şartıyla Rusya ya verilecektir. Rusya, Karadeniz de savaş ve ticaret gemisi bulunduramayacaktır. hükümlerinin aşağıdakilerden hangisine zemin hazırladığı söylenebilir? A) Rusların Balkan topraklarından çekilmesine B) Karadeniz de Osmanlı etkinliğinin sürmesine C) Osmanlı ülkesinde Batılılaşma çalışmasının başlamasına D) Osmanlı Devleti'nin vergi gelirlerinin artmasına E) Osmanlı - Avusturya dostluğunun başlamasına 2. Osmanlı devlet yönetimi 1718 yılında imzalanan Pasarofça Antlaşması ile başlayan süreçte Avrupa nın gerisinde kalındığını kabullenmiştir. Aşağıdakilerden hangisi bu durumun bir sonucu olarak nitelendirilebilir? A) Yapılan reformlarda Avrupa nın örnek alınması B) Fetihçi anlayışın devam ettirilmeye çalışılması C) Kapitülasyonların varlığını sürdürmesi D) Rusya ile savaşlara devam edilmesi E) Karadeniz ticaretine önem verilmesi 5. XVI ve XIX. yüzyıllarda askeri alanda yapılan ıslahatlarla Osmanlı Devleti'nin toprak kayıpları önlenmeye çalışılmıştır. Aşağıdakilerden hangisi bu ıslahatlardan biri olarak nitelendirilemez? A) Nizam-ı Cedit Ocağı'nın kurulması B) Sekban-ı Cedit ordusunun kurulması C) Humbaracı Ocağı'nın geliştirilmesi D) Kapitülasyonların genişletilmesi E) Kara ve deniz mühendishanesinin açılması 3. I Selim zamanında Fransız İhtilali yaşanmış ve Fransız halkı monarşiden sonra başlayan bu döneme "Yeni Düzen" adını vermiştir. Viyana daki elçi Ebu Bekir Ratıp Efendi ise bu tabiri I Selim in yaptığı reformlara genel bir ad olarak vermiştir. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Osmanlı Devleti nin Avrupa dan etkilendiğinin B) Avrupalı devletlerin Osmanlı Devleti'nden güçlü olduğunun C) Fransa ile ekonomik ilişkilerin gelişmiş olduğunun D) Osmanlı Devleti nde ıslahatların I Selim ile başladığının E) Osmanlı Devleti nin Avrupalı devletlerin siyasi desteğini aldığının 6. Küçük Kaynarca Antlaşması nda, "Rusya savaş esnasında işgal ettiği Eflak - Boğdan ve Baserabya yı Osmanlı Devleti ne geri verecektir. Ancak bu bölgelerde Osmanlı Devleti genel af ilan edecek, halka din ve vicdan özgürlüğü tanıyacak, ayrıca isteyenler göç edebilecektir." hükmü bulunmaktadır. Bu bilgilere bakıldığında aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Rusya Osmanlı Devleti'nde iç sorunlar çıkarmaya çalışmıştır. B) Rusya, Balkanlarda toprak kazanmıştır. C) Osmanlı Devleti egemenlik alanını genişletmiştir. D) Osmanlı topraklarında söz sahibi olan Rusya, Avrupalı devletlerle birlikte hareket etmiştir. E) Rusya, Akdeniz de daha fazla söz sahibi olmuştur.

101 XVI yüzyıl başlarında görülen, Rusların açık denizlere inmek için çaba harcanması, Rusların Osmanlı hakimiyetindeki Ortodoksları kışkırtması gelişmeleri aşağıdakilerden hangisine yol açmıştır? A) Osmanlıların siyasi etkinliğinin artmasına B) Osmanlı ekonomisinin güçlenmesine C) Osmanlı - Rus ilişkilerinin bozulmasına D) Rusya nın Osmanlı Devleti'ni örnek almasına E) Rusya ile Osmanlı Devleti arasındaki ticari ilişkilerin gelişmesine 10. Prut Antlaşması nda bulunan, Ruslar İstanbul da elçi bulundurmayacaktır. Rusya, Lehistan'ın iç işlerine karışmayacaktır. hükümlerine bakılarak aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılamaz? A) Osmanlı Devleti olumlu bir antlaşma imzalamıştır. B) Rusların Karadeniz de güçlenme düşüncelerine darbe vurulmuştur. C) Osmanlı Rusya ilişkileri olumsuz etkilenmiştir. D) Rusya yenildiğini kabul etmiştir. E) Osmanlı Devleti Lehistan'ı Rusya karşısında desteklemiştir te yapılan Osmanlı - Fransız Antlaşması ndaki hangi hükmün 1740 yılında kaldırılması, kapitülasyonların sürekli hale gelmesine yol açmıştır? A) Fransız ticaret gemileri Türk sularında serbestçe dolaşacaktır. B) Türkiye de ölen bir Fransız tüccarın malı Fransa ya yollanacaktır. C) Antlaşma, imzaları bulunan hükümdarların hayatları boyunca geçerli olacaktır. D) Fransız ve Türk tüccarlar arasındaki davalara Türk mahkemeleri bakacaktır. E) Osmanlı ülkesindeki Fransızlara din ve vicdan özgürlüğü tanınacaktır. 11. Osmanlı Devleti ne karşı Avusturya ve Rusya nın, XVI yüzyılda birlikte hareket etmelerinin temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Balkanlarda etkinliklerini artırmak istemeleri B) Osmanlı Devleti nin askeri gücünden çekinmeleri C) Osmanlı nın parçalanmasına karşı oluşacak tepkileri önlemek istemeleri D) Rusya nın Ortodoksları korumak istemesi E) Anadolu da toprak elde etmek istemeleri 9. I Selim zamanında ülkenin durumunu inceleyip, yapılması gerekenleri tesbit eden devlet adamlarının çalışmalarıyla daha çok askeri alanda modernleşmeye ihtiyaç olduğu ifade edilmiştir. Bu durum daha çok aşağıdakilerden hangisi ile ilgilidir? A) Savaşlarda yenilgiler yaşanması B) Ticari faaliyetlerin yoğunlaşması C) Kapitülasyonların sürekli hale getirilmesi D) Yeniçerilerin sayısının artırılması E) Ulufe alım satımın yasaklanması 12. "Osmanlı Devleti'nin siyasi egemenliği altında kalıp, asimile edilen herhangi bir topluluktan söz edilemez." iddiasını ileri süren bir araştırmacı, I. halka din ve ibadet özgürlüğünün tanınması, I yerel kültürlerin yaşamasına izin verilmesi, azınlıkların aralarındaki bazı anlaşmazlıklarda kendi dinlerine göre yargılanabilmeleri olgularından hangilerini bu düşüncesine kanıt olarak sunabilir? D) I ve II E) I, II ve III C - A - A I B-D-AI C - C - A I B -A-E

102 AVRUPA VE OSMANLI DEVLET 2. B Ö L Ü M 1. Fransız İhtilali ile Fransa'da ulusal egemenlik ilkesine dayanan bir anayasa hazırlanarak kralın yetkileri sınırlandı. Siyasal iktidar halkın seçeceği bir parlamento ile kral arasında paylaştırıldı. İhtilalin yol açtığı bu gelişmeler, I. Halk yönetime ortak olmuştur. I Krallık yönetimine son verilmiştir. Kanun üstünlüğü ilkesi öne çıkmıştır. yargılarından hangilerini doğrular niteliktedir? 4. Fransa, yüzyıllardan beri, katı bir mutlakiyetle yönetiliyordu. Kral, tanrıdan başka kimseye hesap vermek zorunda değildi. Bu durumun Fransa da, I. özgür düşünce, I dine bağlılık, ekonomik yapı unsurlarından hangilerinin gelişmesini geciktirdiği söylenebilir? D) I ve III E) I, II ve III 2. Fransa Kralı, Viyana Kongresi'nden sonra basına sınırlamalar getirdi. Anayasanın tanıdığı bazı hakları vermedi. Bu nedenle muhafazakârlarla liberaller arasında tartışmalar başladı. Bu durumun, I. özgürlük arayışında engellemelerle karşılaşılması, I Fransa'da demokrasi arayışlarının sona ermesi, Fransa'da toplumsal huzursuzluğun artması sonuçlarından hangilerine yol açtığı söylenebilir? D) I ve III E) II ve III Kral n çabas mutlak otorite sahibi olmaya yöneliktir ve halk n tepkisiyle karfl laflm flt r İhtilalleri'nin ardından Avusturya'da toprak köleliği kaldırılmıştır. Bu gelişme, I. Avrupa da ekonomik ilişkiler yoğunlaşmıştır. I Avrupa'da monarşik yönetim anlayışı sona ermiştir. Toplumsal eşitlik olgusu güçlendirilmiştir. yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? D) I ve III E) II ve III 5. XVI yüzyıldan başlayarak güçlenen milliyetçilik ilkesi, siyasi bir karakter kazanarak, imparatorlukların parçalanmasında etkili oldu. Buna göre milliyetçilik ilkesinin, I. çok uluslu devletlerin zarar görmesi, I sınırların değişmesi, devletler arası ekonomik rekabetin gerilemesi sonuçlarından hangilerine yol açtığı söylenebilir? D) I ve II E) I ve III 6. Avrupa'da Kutsal Roma - Germen Devleti ve müttefikleri ile Alman Prenslikleri ve müttefikleri arasında yapılan Otuz Yıl Savaşları sonunda imzalanan Westfalya Antlaşması'nda bulunan, I. Roma - Germen İmparatoru, Alman prensliklerinin dini hürriyetini tanıyacaktır. I Roma - Germen İmparatorluğu, Alsas bölgesini Fransa'ya bırakacaktır. Roma - Germen İmparatoru, prensliklerin siyasi özgürlüklerini kabul edecektir. hükümlerinden hangilerinin Alman toplumu açısından olumsuz olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

103 Fransa tarihi üzerine çalışan bir araştırmacı, 1789 yılında halk tarafından başlatılan ihtilalin baskıcı yönetim anlayışına bir tepki olduğu sonucuna varmıştır. Buna göre, ihtilalin ortaya çıkmasında, I. siyasi düzen, I ekonomik sorunlar, dini anlaşmazlıklar unsurlarından hangilerinin rolü vurgulanmıştır? 10. Prusya Kralı Friedrich, Rusya Çariçesi Katerina ve Avusturya İmparatoru Joseph, çağın ilkelerine göre bazı reformlara giriştiler. Hemen hepsi "din adamları ile soyluların toprak ayrıcalıklarının kaldırılması" fikrini desteklediler. Ancak Avrupa'da etkili asıl reformlar kralların değil, halkın hareketleriyle gerçekleştirildi. Bu bilgi aşağıdaki yargılardan hangisini doğrulamaktadır? A) Özgürlük arayışında temel rol halka ait durumdadır. B) Krallık yönetimleri ulusal egemenlik ilkesini geriletmişlerdir. C) Halk Avrupa'da krallık rejimlerini tamamen sona erdirmiştir. D) Halkın dini kaygıları öne çıkmıştır. 8. Amerika Birleşik Devletleri'nin bağımsızlık sürecinde İnsan Hakları Bildirisi ilân edilmiş, insanların doğuştan birtakım hakları olduğu, iş başına gelen hükümetler bu hakları çiğnediği takdirde onu değiştirmenin milletin hakkı olduğu vurgulanmıştır. Bu hükümler aşağıdaki yargılardan hangilerini doğrulamaktadır? A) Papa'nın gücü artmıştır. B) Suçlara verilen cezalar azaltılmıştır. C) Mutlak yönetim sürdürülmüştür. D) Ulusal egemenlik ilkesi esas alınmıştır. E) Katolik inancı terk edilmiştir. E) Din adamları reform sürecinde öncü rolü üstlenmişlerdir. 11. İngiltere'de XI yüzyılda başlayan parlamenter sistem kesintilerle XV yüzyıla kadar devam etti yılında Kral I. Charles parlamentoyu dağıttı. Bunun üzerine halk ayaklandı. Kral esir alınarak öldürüldü. Ayaklanmayı yöneten Cromwel iktidarı ele geçirdi. Bu gelişme, I. Halk yönetim haklarına sahip çıkmıştır. I Mutlak yönetim anlayışı güç kazanmıştır. Baskıcı anlayış halk ihtilaline yol açmıştır. yargılarından hangilerinin kanıtıdır? 9. Aydınlanma dönemi düşünürleri, anayasal hükümetler, toprak köleliğine son verilmesi, dinde hoşgörü, toplumsal ayrıcalıklara son verilmesi, insan onuruna yakışır cezalar, serbest ekonomi, devletin ekonomik hayata daha az karışması gibi fikirleri ileri sürmüş ve halktan destek almışlardır. Bu gelişmelerin, aşağıdakilerden hangisini güçlendirdiği söylenebilir? D) I ve III E) II ve III 12. Avrupa'da XVI ve XIX. yüzyıllarda yaşanan hızlı ekonomik ilerlemede, I. seri ve ucuz maliyetli üretimin başlaması, uluslararası ticari faaliyetlerin yoğunlaşması, A) Feodal rejimleri I dinin toplumsal etkinliğinin azalması B) Soyluların ekonomik etkinliğini C) Krallık yönetimlerini D) Demokrasi düşüncesini E) Devletler arası siyasi rekabeti gelişmelerinden hangilerinin herhangi bir etkisinden söz edilebilir? D - D - C I A-D-B I A-D -DI A-D -D

104 EN UZUN YÜZYIL 1. Mora İsyanı sırasında Osmanlı yönetiminin karşısında yer alan İngiliz, Fransız ve Rusların ortak donanması Navarin bölgesinde Osmanlı donanmasını yakmıştır. 4. Mahmut döneminde Osmanlı ülkesinin çeşitli bölgelerinde bulunan başına buyruk idarecilerin ve etkinliğini artırmış olan ayanların varlığına son verilmesi sağlandı. 2. B Ö L Ü M Avrupalı devletlerin bu girişiminin, I. Yunan İsyanı'nın başarılı olmasını sağlama, Osmanlı Devleti'nin denizlerdeki gücünü sarsma, I Yunan bağımsızlık girişimini kontrol altına alma amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir? Bu girişimlerin temel amacının aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir? A) Devlet otoritesini güçlendirmek B) Ordudaki asker mevcudunu azaltmak C) Devlet gelirlerini artırmak D) Eyalet sayısını azaltmak E) Yerel yöneticilerin yetkilerini sona erdirmek D) I ve II E) I ve III 2. Osmanlı devlet adamları Tanzimat Fermanı ile gayrimüslim halka bazı haklar tanımış, bu şekilde bağımsızlık isyanlarının önlenebileceğini düşünmüşlerdir. Buna göre Osmanlı Devleti'nde, I. toprak bütünlüğü, I toplumsal birlik, mutlak yönetim unsurlarından hangilerinin korunmaya çalışıldığı söylenebilir? D) I ve II E) I, II ve III 5. Mahmut döneminde yapılan askeri harcamalar, tüm devlet giderlerinin yaklaşık olarak %70'ini oluşturuyordu. Bu durum dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Ordu ile ilgili düzenlemelere ağırlık verilmiştir. B) Ordu harcamaları hazine üzerinde ağır bir yük oluşturmuştur. C) Askeri alan dışında ıslahat girişimi gerçekleştirilememiştir. D) Toprakların güvenliği sağlanmaya çalışılmıştır. E) Ekonomik ve sosyal yatırımlara yeterince kaynak sağlanamamıştır. 3. Avrupalı devletler Osmanlı Devleti'nden alacaklarına karşılık 1881 yılında Dûyun-ı Umumiye İdaresi'ni kurmuş ve devletin bazı vergi gelirlerine el koymuşlardır. Bu gelişmenin Osmanlı Devleti'nde, I. ekonomik bağımsızlık, I toplumsal birlik, egemenlik hakları unsurlarından hangileri ile çeliştiği savunulabilir? D) I ve II E) I ve III 6. Rumlarla yakından ilgilenen Avrupalılar onlara Avrupa'da Rönesans'ın başlamasında etkili olan Yunan kültürünün mirasçıları olarak bakıyor ve XIX. yüzyıl başında çıkardıkları isyanı destekliyordu. Buna göre, I. siyasi çıkar, I kültürel yakınlık, ekonomik rekabet unsurlarından hangilerinin Avrupalıları Yunan İsyanı'nı desteklemeye yönlendirdiği savunulabilir?

105 Osmanlı Devleti'nin XVI yüzyıllarda askeri mücadeleye giriştiği önemli devletlerden biri Avusturya idi. Avusturya XIX. yüzyılda Osmanlı karşıtı politikalarına son vermiş ve bu devletle askeri mücadeleye girişmemiştir. Bu bilgilere bakıldığında aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Osmanlı Devleti merkezi otoritesini koruyamamıştır. B) Osmanlı toprak bütünlüğü garanti altına alınmıştır. C) Devletler arası politik dengeler değişmiştir. D) Osmanlı ıslahat girişimleri başarılı olmuştur. 9. Rusya, Osmanlı topraklarında yaşayan azınlıkların bağımsızlık kazanmak amacıyla XIX. yüzyılda çıkardıkları isyanları her fırsatta desteklemişlerdir. Rusya'nın bu desteğinin, I. Osmanlı topraklarını parçalama, I ulusal çıkarlarını koruma, siyasi dengeleri kendi lehine değiştirme düşüncelerinden hangileri ile ilgili olduğu savunulabilir? D) I ve II E) I, II ve III E) Osmanlı yönetimi üzerindeki Avrupa baskısı sona ermiştir. Avusturya, sahip oldu u çok uluslu yap s nedeniyle Osmanl Devleti'ne yönelik politikalar n XVI yüzy l sonunda gözden geçirmek durumunda kalm flt r. 10. Osmanlı Devleti XIX. yüzyılda Rusya'ya da kapitülasyonlar vermek zorunda kalmıştır. Bu gelişmeye bakılarak, I. Osmanlı Devleti'nin vermiş olduğu ekonomik ayrıcalıklar yaygınlaşmıştır. I Rusya ekonomik yönden avantajlı konuma gelmiştir. Osmanlı yönetimi vergi gelirlerini artırmaya çalışmıştır. 8. Kırım Savaşı'nda Avusturya'nın Osmanlı Devleti'ni desteklemesinin sebepleri şunlardır: Rusya'nın Balkanlarda kontrolü ele geçirmesine engel olmak istemesi, Balkanlarda nüfuzunu artırmak istemesi Bu bilgilere dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Osmanlı Devleti'nin Rusya ile ilişkilerini güçlendirmesi Avusturya'yı endişelendirmiştir. B) Rusya ile Avusturya arasında Osmanlı Devleti'ni paylaşma rekabeti yaşanmıştır. C) Balkanlarda Osmanlı askeri etkinliği artmıştır. D) Avusturya'nın İngiliz yanlısı politikası Rusya'yı rahatsız etmiştir. E) Avusturya Balkan topraklarındaki çıkarlarını korumak istemiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve II E) I, II ve III 11. Osmanlı devlet adamlarının XIX. yüzyıl boyunca izledikleri politikalar incelendiğinde azınlıkların devlete olan bağlılıklarının sağlanmaya çalışıldığı görülür. İzlenen bu politikaya bakılarak, I. Toplumsal bütünlük tehlikeye girmiştir. I Din temeline dayalı çatışmalar yaşanmıştır. Çok uluslu yapı sona ermiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D - D - E I A-C-B I C - E I E - D - A

106 EN UZUN YÜZYIL 2. B Ö L Ü M 1. Mısır Valisi'nin 1832'de isyanı ile birlikte Anadolu'ya giren Mısır ordusu, Osmanlı ordusunu ilki İskenderun, diğeri ise Kütahya'da olmak üzere iki kez bozguna uğratmıştır. Bu yenilgilerin aşağıdakilerden hangisine yol açtığı söylenebilir? A) Avrupalıların Osmanlı yönetimine desteğinin sona ermesine B) İstanbul'un tehdit altına girmesine C) Halkın padişaha bağlılığının artmasına D) Rusya'nın Karadeniz'e inmesinin kolaylaşmasına 4. Avrupalı tüccarlar Sanayi Devrimi sayesinde zaten ucuza ürettiği malı, bir de kapitülasyonlar sayesinde Osmanlı pazarına ucuz fiyatla sürebiliyordu. Bu durumun aşağıdakilerden hangisini güçleştirdiği savunulabilir? A) Avrupa ile olan ekonomik ilişkilerin gelişmesini B) Yerli üretimin gelişmesini C) Askeri mücadelelerin sürdürülmesini D) Osmanlı ülkesindeki toplumsal yapının korunmasını E) Mutlak yönetim anlayışının sürdürülmesini E) Balkanlarda bağımsızlık isyanlarının başlamasına 'da Osmanlı Devleti, İngiltere, Fransa, Avusturya, Prusya ve Rusya arasında imzalanan Paris Antlaşması'nda yer alan, I. Ticaret gemileri Tuna nehrinde serbestçe dolaşabilecektir. I Eflak ve Boğdan'a özerklik tanınacaktır. Rusya ve Osmanlı Devleti Karadeniz'de donanma bulundurmayacaklardır. hükümlerinden hangileri Rusya'nın sıcak denizlere inmesine engel olma amacına yöneliktir? D) I ve III E) II ve III 5. Abdülhamit, 1877'de Osmanlı Mebusan Meclisi'nin çalışmalarına son vermiş, Kanun-ı Esasi'yi askıya almıştır. Buna karşın padişahın anayasayı çiğnemediği, aksine anayasal haklarını kullandığı bir gerçektir. Abdülhamit'in söz konusu girişimiyle ilgili bu yargı, I. padişahın Meclis'i kapatma yetkisinin olması, I demokrasiye geçiş çabalarının güçlenmesi, padişahın kişisel otoritesinin sürmesi durumlarından hangilerine dayanak oluşturmaktadır? D) I ve II E) I ve III 3. Mahmut Devri'nde görülen, I. Divan-ı Hümayunun kaldırılıp nâzırlıkların kurulması, Reisülküttaplık makamının düzenlenip Hariciye Nezareti'nin oluşturulması, I Müsadere sisteminin kaldırılması gelişmelerinden hangileri, diplomatik ilişkilere verilen önemin göstergesidir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 6. Osmanlı Devleti'nde, Mahmut döneminde yapılan yeniliklerden bazıları şunlardır: Avrupa tarzı eğitim veren okullar açılmıştır. Takvim-i Vekayi gazetesi yayınlanmıştır. Bu düzenlemelere bakılarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Anayasal yönetim başlamıştır. B) Kültür ve eğitim alanında düzenlemeler yapılmıştır. C) Batı kültürüne yönelik halk tepkisi artmıştır. D) Azınlıkların konumu güçlendirilmiştir. E) Askeri yapıya dokunulamamıştır.

107 Osmanlı Devleti'nce XIX. yüzyılda Avrupa'dan alınan dış borç, ya savaş giderlerini karşılamak ya bütçe açıklarını kapatmak ya da bir önceki borcu ödemek amacıyla kullanılmıştır. Yalnızca bu bilgiye bakılarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Osmanlı yönetimi mali kaynakları verimli kullanamamıştır. B) Yerli üretici devlet tarafından desteklenmeye çalışılmıştır. C) Azınlıkların ülkedeki ekonomik gücü artmıştır. D) Bütçe dengeleri sağlanmıştır. E) Kapitülasyonların olumsuz etkileri azaltılmaya çalışılmıştır. 10. Osmanlı Devleti'ni çöküntüden kurtarmak için, I. Osmanlı sınırları dışındaki müslümanlar ile ilişkilerin geliştirilmesi, Osmanlı ülkesinde yaşayan Türkler arasında dayanışmanın artırılması, I Osmanlı toplumunu tamamen kaynaştırıp Osmanlı toprak bütünlüğünün korunması anlayışlarını savunan fikir akımları, sırasıyla hangi seçenekte doğru verilmiştir? I II III A) Osmanlıcılık Batıcılık Türkçülük B) İslamcılık Türkçülük Osmanlıcılık C) Batıcılık Osmanlıcılık İslamcılık D) Türkçülük İslamcılık Batıcılık E) İslamcılık Türkçülük Batıcılık 8. Osmanlılar farklı alanlarda olduğu gibi denizcilik alanında da Avrupa'ya ayak uyduramamıştır. XIX. yüzyılda Avrupa'da buharlı gemiler kullanılırken, Osmanlılar hala yelkenli gemiler kullanmaktaydı. Bu durumun, aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı savunulabilir? A) Sanayileşme çabalarının hızlanmasına B) Ekonomik gelirlerin artmasına C) Osmanlıların denizlerde rekabet edemez hale gelmesine D) Kara ordusuna daha fazla önem verilmesine E) Halkın denizciliğe yönelmesine 9. Osmanlı Devleti XIX. yüzyılın ortalarına kadar giderlerini iç borçlanma ile karşılayabiliyordu. Ancak bu yüzyılın ortasında hazine büyük bir yokluk içine düştü. Askeri giderlerin karşılanması zorlaştı. Bu durumun, aşağıdakilerden hangisini zorunluluk haline getirdiği söylenebilir? A) Askeri mücadelelerin hızlandırılmasını B) Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılmasını C) Avrupa tarzı düzenlemeler yapılmasını D) Avrupalı devletlerden borçlanma yoluna gidilmesini E) Azınlıklara yeni bazı haklar verilmesini 11. Avrupalı devletler ve Rusya, Osmanlı topraklarını paylaşabilmek için XIX. yüzyılda zaman zaman ittifak yapmış, ancak birçok kez de aralarında anlaşmazlık yaşamışlardır. Bu bilgiler aşağıdaki yargılardan hangisine kanıt olarak gösterilebilir? A) Osmanlı toprak bütünlüğünün Avrupalı devletler tarafından korunduğuna B) Osmanlı ülkesinde yenilik düşüncesinin sona erdiğine C) Osmanlı topraklarının siyasi çekişmelerin ortasında kaldığına D) Osmanlı Devleti'nin siyasi etkinliğinin arttığına E) Osmanlı Devleti'nin Almanya ile birlikte hareket ettiğine B-C-BI B - E - A I A-C -DI B - C

108 EN UZUN YÜZYIL 2. B Ö L Ü M 1. Osmanlı Devleti, 3 Kasım 1839 tarihinde yayınladığı Tanzimat Fermanı ile sınırları dahilinde yaşayan gayrimüslim kitleleri memnun etmeyi ve Osmanlı idaresine bağlılığını artırmayı amaçlamıştır. Bu bilgiyi dayanarak Tanzimat Fermanı nın yayınlanmasındaki temel amacın hangisi olduğu savunulabilir? A) Mısır sorununda İngiliz desteğini sağlamak B) Avrupa da Osmanlı sempatisi oluşturmak C) Osmanlı Devleti nin parçalanmasını ve çöküşünü engellemek 4. Osmanlı Devleti'nin, Fransız İhtilali'nden olumsuz etkilenmesinde, I. çok ulusluluk, I geniş topraklara sahip olma, toprakların önemli bir bölümünün dirlik olarak kullanılması özelliklerinden hangilerinin etkisinin söz konusu olduğu söylenebilir? D) I ve II E) I ve III D) Yeni yerler fethederek sınırlarını genişletmek E) Osmanlı Devleti ne ulusçu özellikler kazandırmak Tanzimat Ferman Osmanl c l k düflüncesinin bir ürünü olarak nitelendirilir. Neden özellikle gayr müslimlerle ilgili düzenlemeler yap ld na dikkat et yılında ilan edilen Meşrutiyet, Osmanlı - Rus Savaşı'nın patlak vermesi üzerine kısa bir süre sonra sona erdirilmiştir. Buna göre, Osmanlı Devleti ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Mutlak yönetim halk tarafından desteklenmiştir. B) Askeri mücadeleler demokratikleşme sürecini aksatmıştır. C) Askeri mücadelelerde başarı sağlanmıştır. D) Toplumsal çatışmalar yaşanmıştır. E) Ekonomik yetersizlikler Meşrutiyet'in kısa ömürlü olmasına yol açmıştır yılında isyan eden Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa, Osmanlı yönetimini zor durumda bırakmış, ordusu ile Kütahya'ya kadar ilerlemiştir. Bu gelişme üzerine harekete geçen Osmanlı Devleti Avrupalı devletlerden yardım talep etmiştir. Buna göre, I. İç sorunları karşısında Avrupa'nın desteğine gereksinim duymuştur. I Mısır bağımsızlığını ilan etmiştir. Islahat hareketleri hız kazanmıştır. yargılarından hangilerinin Osmanlı Devleti için geçerli olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III 3. Osmanlı Devleti'nde yılları arasında % 5 olan ithalat gümrük vergisi oranı, 1862'de % 8'e 1907'de % 11'e çıkarılmıştır. Bu düzenlemelerin, temel hedefinin aşağıdakilerden hangisi olduğu savunulabilir? 6. XIX. yüzyılda görülen, I. Kanun-ı Esasi'nin ilan edilmesi, Tanzimat Fermanı'nın yayınlanması, A) Avrupalı devletlerin siyasi desteğini elde etmek I Islahat Fermanı'nın yayınlanması B) İthalatı kolaylaştırmak C) Yerli sanayiyi korumak D) Avrupa'ya yönelik ihracatı artırmak E) Askeri harcamaların hazineye yükünü azaltmak gelişmelerinden hangileri, Osmanlı Devleti'nde anayasal dönemin başladığının göstergesidir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III

109 Osmanlı Devleti'nde 1876 yılında Meşrutiyet yönetimine geçilmiş ve halkın seçtiği bir meclis açılmıştır. Ancak bu meclisin yanında üyelerini padişahın seçtiği Ayan Meclisi'de bulunuyordu. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Avrupa'nın siyasi desteğinin sağlandığının B) Halk iradesinin etkinliğinin sınırlı tutulduğunun C) Halkın yenilik girişimlerini benimsemediğinin D) Çıkar çevrelerinin etkinliğinin arttığının E) Güçlü merkeziyetçi anlayışın sürdüğünün Kanun-ı Esasi'nin, I. Bakanlar Kurulu meclise karşı değil, padişaha karşı sorumludur. Padişah devletin güvenliğini tehdit eden kişileri sürgün edebilir. I Padişah gerekli gördüğü durumlarda meclisi kapatabilir. hükümlerinden hangileri, meşrutiyet ilan edilmesine karşın padişahın otoritesinin korunduğuna kanıt olarak gösterilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III yılında Osmanlı Devleti'ne toplam 55 milyon sterlin tutarında ihracat yapan İngilizlerin, bu rakamı 1835 yılında 90 milyon sterline, 1838 ise 100 milyon sterlinin üzerine çıkardıkları görülür. Bu bilgiler dikkate alındında, I. Osmanlı ülkesinin İngiliz mallarına olan bağımlılığı artmıştır. I İngiltere, Osmanlı Devleti üzerindeki ekonomik etkinliğini artırmıştır. Osmanlı ülkesinde sanayileşme girişimleri İngiltere tarafından desteklenmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 11. XVI. yüzyıldan itibaren çeşitli ülkelere ekonomik ayrıcalıklar veren Osmanlıların bu tercihinin ekonomik zararları XIX. yüzyılda zirveye ulaşmıştır. Bu durumun, aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı savunulabilir? A) Devletin gelirlerinin artmasına B) Azınlık sorunlarının azalmasına C) Azınlıkların yönetimde etkin olmalarına D) Dış borcun azalmasına E) Ekonominin yabancıların denetimine girmesine A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 9. Islahat Fermanı'nda yer alan, I. Dayak ve angarya yasaklanmıştır. Yabancılar da mal ve mülk edinme hakkına sahiptir. I Bütün Osmanlı vatandaşları devlet memuru olma hakkına sahiptir. hükümlerinden hangileri, Avrupalı devletlerin Osmanlı ekonomisi üzerindeki etkinliklerini artırmalarında doğrudan rol oynamıştır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 12. Osmanlı Devleti, XIX. yüzyıl boyunca, Avrupa'ya yalnızca hammadde satabilen, buna karşılık ucuza satılan bu hammaddeyi Avrupalı devletlerden mamul halde oldukça pahalı şekilde satın alan bir ülke durumundaydı. Bu durum, I. Osmanlı sanayisinin geliştirilememesi, I sömürgecilik arayışının hızını kaybetmesi, Avrupa'daki ekonomik gelişmelere ayak uydurulamaması durumlarından hangilerinin sonucu olarak gösterilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III C - B - C I A-A-AI B - C - B I E - E - D

110 EN UZUN YÜZYIL 1. Fransızlar XIX. yüzyılda isyan eden Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa'yı Osmanlı yönetimine karşı desteklemişlerdir. Bu destek, 4. Osmanlı yönetimi XIX. yüzyılda Avrupa'nın önemli merkezlerinde elçilikler açmıştır. Bu uygulama Osmanlılarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? 2. B Ö L Ü M I. Osmanlı Devleti'nin topraklarını genişletmesi engellenmek istenmiştir. Osmanlı içişlerine karışılmıştır. I Osmanlı Devleti'nin Akdeniz'deki etkinliği azaltılmak istenmiştir. A) Avrupa ile olan diplomatik ilişkilere önem verildiğinin B) Askeri mücadelelerin sona erdiğinin C) Avrupalı devletlerle ekonomik işbirliğinin güçlendiğinin D) Toprak bütünlüğünün korunduğunun yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? 2. Tanzimat Fermanı Osmanlı Devleti'nde kişilerin özel mülkiyet hakkını garanti altına almayı amaçlayan bir düzenleme olarak nitelendirilir. Bu çabanın aşağıdakilerden hangisine ortam hazırlaması beklenebilir? A) Sermaye birikiminin sağlanmasına B) Askeri gücün toparlanmasına C) Dinin devlet yönetimi üzerindeki etkisinin sona ermesine D) Kültürel farklılıkların sona erdirilmesine E) Azınlıkların ticari üstünlüklerinin sona erdirilmesine E) Avrupalı devletlerle kültürel ilişkilerin başladığının Londra Antlaşması'nın, I. Mısır, Osmanlı Devleti ne vergi ödemeye devam edecektir. Mısır, hukuki yönden Osmanlı Devleti ne bağlı kalmak şartı ile yönetimi Mehmet Ali Paşa ve oğullarına bırakılacaktır. I Suriye ve Adana valilikleri Osmanlı Devleti nde kalacaktır. maddelerinden hangileri Mısır ın özerk bir bölge haline geldiğini göstermektedir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 3. Osmanlı Devleti'nde 1860'lı yıllarda kurulan Islah-ı Sanayi Komisyonu, çökmek üzere olan sanayi kuruluşlarını yeniden canlandırmayı planlıyordu. Bu amaçla özellikle esnafa şirketleşme tavsiye edilmiş ve bunun sonucunda çok ortaklı sanayi şirketleri kurulmaya başlamıştır. Bu girişimlerin, I. Güçlü ticari gruplar oluşturulmaya çalışılmıştır. 6. Osmanlı topraklarını parçalamak için XVI ve XIX. yüzyıl boyunca çaba harcayan Rusya, Mısır İsyanı sırasında zor durumda kalan Osmanlı yönetimine yardım amacıyla İstanbul'a donanma göndermiştir. Rusya'nın Osmanlı Devleti'ne yönelik bu politikalarına bakılarak, I. Rusya sıcak denizlere inme politikasını terk etmiştir. Avrupa devletleri ile ekonomik alanda rekabet edilmesi hedeflenmiştir. Osmanlı yönetimi yabancı yardımına muhtaç hale gelmiştir. I Azınlıkların ticari etkinliği desteklenmiştir. yargılarından hangileri ile ilgili olduğu söylenebilir? I Rus politikaları gelişmeler doğrultusunda yeniden belirlenmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

111 yılında Mısır'da bulunan Süveyş Kanalı'nın açılması, Akdeniz ticaret yolunun yeniden önemli hale gelmesini sağlamıştır. Bu gelişmenin, I. Osmanlı toprak bütünlüğünün güçlenmesi, I Mısır'ın stratejik öneminin artması, Hint sömürge yolu ile ilgili siyasi rekabetin artması sonuçlarından hangilerine neden olduğu savunulabilir? 10. Osmanlı Devleti'nde XV ve XVI yüzyıllarda askeri alanda görülen iyileştirme çabalarının XIX. yüzyılda hız kazanarak sürdüğü gözlenmektedir. Bu durumun aşağıdakilerden öncelikle hangisiyle ilgili olduğu söylenebilir? A) Devlet gelirlerinin azalması B) Toprak kayıpları yaşanması C) Diplomatik ilişkilerin ağırlık kazanması D) Vergi sisteminin yeniden düzenlenmeye çalışılması E) Çok uluslu toplum yapısının sürmesi Süveyfl Kanal 'n n aç lmas Akdeniz'le K z ldeniz'i birlefltirmifl, bu flekilde Hint Okyanusu'na ulaflmak kolaylaflm flt r. Bu bilgiyi göz önünde bulundur. 11. Mahmut Dönemi'nde, Tımar sistemine son verilmiştir. Memurlara rütbe ve nişan verilmeye başlanmıştır. 8. Osmanlı Devleti'nin egemenliği altında yaşayan gayrimüslim azınlıkların XIX. yüzyılda devlet memuru olma hakkı elde ettikleri görülür. Bu gelişme Osmanlı azınlıkları ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır? A) Devlete olan bağlılıklarının arttığının B) Dini inançlarında serbestlik kazandıklarının C) Siyasi alanda Müslümanlarla denk duruma geldiklerinin Müsadere uygulaması kaldırılmıştır. Bu düzenlemelerin, I. ekonomi, toprak yönetimi, I devlet yönetimi alanlarından hangileri ile ilgili olduğu söylenebilir? D) I ve II E) I, II ve III D) Ekonomik faaliyetleri ikinci planda tutmaya başladıklarının E) Avrupalı devletlerin kontrolünden çıktıklarının 9. Osmanlı padişahlarından Mahmut'un önemli girişimlerinden birisi yıllardır sorun olan Yeniçeri Ocağı'nı kaldırmasıdır. Bu düzenleme dikkate alındığında, I. Askeri etkinlik artırılmaya çalışılmıştır. I Ticari faaliyetler denetim altına alınmıştır. Avrupalı devletlerle askeri ittifak arayışı başlamıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 12. Osmanlı padişahı Sultan Abdülaziz gezi amacıyla Avrupa'ya gitmiş, Fransa ve İngiltere'de incelemelerde bulunmuştur. Bu gezinin, I. Osmanlı padişahları Avrupa'daki gelişmeleri merak etmişlerdir. I Avrupalı devletlerin Osmanlı yönetimi üzerindeki baskıları sona ermiştir. Padişah mutlak yönetim anlayışını değiştirmeyi tasarlamıştır. yargılarından hangilerini destekler nitelikte olduğu söylenebilir? E-A-DI A-B -E I E - C - A I B - E - A

112 EN UZUN YÜZYIL 2. B Ö L Ü M 1. Rusya, 1850 li yıllarda Osmanlı Devleti ile askeri mücadeleye girme konusunda aceleci davranmış ve savaşı bir an önce başlatacak bazı çıkışlarda bulunmuştur. Rusya nın bu tutumu, I. Osmanlı Devleti nin yapılan ıslahatlar ile yeniden askeri güç kazanacağından endişe etmesi, I Kırım'ın Osmanlı Devleti ne yardımlarını önleme düşüncesi, Osmanlı ülkesinde demokrasi anlayışının yaygınlaşması 4. Osmanlı Devleti nde XIX. yüzyılda görülen, I. Avrupa ya öğrencilerin gönderilmesi, Batılı tarzda eğitim kurumlarının açılması, I medreselerin eğitim alanındaki etkinliklerinin sürmesi gelişmelerinden hangilerinin kültürel değişime ortam hazırladığı savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III durumlarından hangilerine bağlanabilir? D) I ve III E) II ve III 5. XIX. yüzyılda görülen, I. Takvim i Vekayi adıyla bir gazetenin çıkarılması, özel teşebbüslerin devlet tarafından desteklenmesi, 2. Avrupa malları XIX. yüzyılda Osmanlı pazarlarında rakipsiz kalmıştır. Devlet bu durumu engellemek amacıyla fabrikalar açmaya başlamıştır. Bunlara örnek olarak Beykoz'da deri, Bakırköy'de bez ve Hereke'de dokuma fabrikalarının açılması gösterilebilir. Devletin bu çabalarının aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir? A) Köyden kente göçün sona erdirilmesine B) Yerli sanayinin güçlendirilmesine C) Ülke nüfusunun kontrol altında tutulmasına I polis teşkilatının kurulması gelişmeleri sırasıyla hangi alandaki gelişmelere yöneliktir? I II III A) Sosyal Kültürel Askeri B) Kültürel Ekonomik Diplomatik C) Dini Hukuki Kültürel D) Dini Ekonomik Hukuki E) Kültürel Ekonomik İdari D) Askeri yapının güçlendirilmesine E) Osmanlı topraklarına yönelik göçlerin önlenmesine ten sonra Kavalalı Mehmet Ali Paşa nın Mısır da yaptığı bazı çalışmalar şunlardır: Bükreş Antlaşması nın aşağıdaki hükümlerinden hangisi, milliyetçilik hareketlerinin ve Osmanlı Devleti nden ayrılmaların hız kazanmasında etkili olmuştur? A) Sırbistan a bazı ayrıcalıklar tanınacaktır. B) Rus ticaret gemileri Boğazlardan serbest geçebilecektir. C) Baserabya bölgesi tamamen Ruslara bırakılacaktır. D) Rusların savaş döneminde işgal ettiği Eflak - Boğdan Osmanlı Devleti ne geri verilecektir. E) Prut Irmağı Osmanlı - Rus sınırı olacaktır. Bölgede sürekli huzursuzluk yaratan Memlük beylerinin sindirilmesi, Mısır a saldıran İngilizlerin imha edilmesi Bu bilgilere dayanarak, I. Mısır da devlet otoritesinin sağlandığı, emperyalist tutumlara karşı çıkıldığı, I Mısır ın modernleştirilmeye çalışıldığı yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

113 Azınlıklar arasında bağımsızlık düşüncesinin güçlendiği bir dönemde ilan edilen Islahat Fermanı ndaki, azınlıklara din ve mezhep hürriyeti tanınacak, azınlıklara il meclisine üye olma hakkı verilecek, gayrimüslimler devlet memuru olabilecek hükümlerine bakılarak, I. Osmanlı Devleti nin dağılmasının önlenmek istendiği, I gayrimüslimlere yönetim alanında hak tanındığı, Osmanlıcılık anlayışının benimsendiği yargılarından hangilerine ulaşılabilir? da imzalanan Edirne Antlaşması ile bağımsız Yunanistan Devleti kurulmuştur. Bu durum, I. azınlıkların Osmanlı dan kopma sürecinin hızlanması, I Osmanlı Devleti nin dağılması, milliyetçilik fikrinin güç kazanması gelişmelerinden hangilerini hızlandırmıştır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III D) I ve II E) I, II ve III Osmanlı Rus Savaşı nın başlarında Osmanlı yanlısı tavır sergileyen Fransa, 1807 de Rus Çarı ile görüşerek Osmanlı Devleti aleyhine ittifak kurmuştur. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir? A) Osmanlı Devleti nin ekonomik yönden zayıf olduğunun 11. Tanzimat Fermanı ile azınlıklara bazı haklar verilmiş ve toplumsal kaynaşmanın gerçekleşmesine yönelik kararlar alınmıştır. Bu durum Tanzimat ın hangi fikir akımıyla ilişkisini ortaya koymaktadır? A) Osmanlıcılık B) Ümmetçilik C) Batıcılık D) Türkçülük E) Adem-i Merkeziyetçilik B) Fransa nın İngilizler ile iyi ilişkiler içinde olduğunun C) Rusların Fransa ya toprak verme taraftarı olduğunun D) Fransızların ulusal çıkarları doğrultusunda hareket ettiğinin E) Rusya nın denge siyaseti izlediğinin 9. Osmanlı Devleti nde XIX. yüzyılda görülen, I. toprak kayıplarının artması, 12. Daha önceki dönemlerde de sorun olmalarına rağmen XIX. yüzyıla kadar Yeniçerilerle ilgili sadece ıslah edici bazı düzenlemeler yapılmıştır. Mahmut ise Yeniçeri Ocağı'nı 1826 yılında büyük bir mücadele vererek ortadan kaldırmıştır. Bu gelişme dikkate alındığında, sanayileşme çabalarının başarısız olması, I. Köklü düzenlemeler öngörülmüştür. I milliyetçi isyanların başarıya ulaşması Sorunlu yapıların üzerine cesaretle gidilmiştir. durumlarından hangilerinin, Osmanlı Devleti nin askeri yönden güçsüzlüğü ile doğrudan ilgili olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III I Avrupa'dan askeri destek alınmaya çalışılmıştır. yargılarından hangilerinin Mahmut dönemi için geçerli olduğu söylenebilir? D) I ve II E) I ve III A-B -AI C - E - D I E - D - D I E -A-D

114 114 Birlikte Çözelim Çözüm 72 / 6 Çözüm 77 / B Ö L Ü M Yıldırım Bayezid'in 1402 yılında Ankara Savaşı nda Timur ordusu karşısında uğradığı büyük yenilginin, I. Bizans üzerindeki Osmanlı baskısının azalması, Osmanlı toplumunun çok ulusluluk özelliğini yitirmesi, I Anadolu da Osmanlı etkinliğinin azalması sonuçlarından hangilerine yol açtığı söylenemez? Ankara Savaşı nda Osmanlıların Timur ordusu karşısında aldığı yenilgi, Bizans üzerindeki Osmanlı baskısını azaltmış, Anadolu daki Osmanlı etkinliğini kaybedilen topraklar nedeniyle geriletmiştir. Osmanlı Devleti bu savaş sonunda büyük miktarda toprak kaybetse de çok uluslu toplumsal özelliğini yitirmemiştir. Osmanlı Devleti'nde bozuk, değersiz, standartlara uygun olmayan malların satışı yasaktı. Bu malları imal eden esnaf loncalar tarafından meslekten uzaklaştırılırdı. Bu uygulama aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? Osmanlı Devleti nde standartlara uygun olmayan mal üreten ve bunu satan esnaflar loncalar tarafından cezalandırılırdı. Bu uygulama Osmanlı ülkesinde ekonomik yaşamın denetim altında tutulduğuna kanıt olarak gösterilebilir. Çözüm 74 / 5 Osmanlı Devleti'nde kendisine devlet tarafından toprak tahsis edilen çiftçi aileleri toprağı parçalayamaz, büyütemez ve başkasına devredemezdi. Şehirde başka bir işle meşgul olamazdı. Bu uygulamanın, I. toprak üzerindeki devlet mülkiyetini koruma, Çözüm 90 / 6 Osmanlı Devleti'nde XV yüzyılda görülen, tarım üretiminin azalmasını engelleme, I. padişahların sık değişmesi, I köylünün yönetime isyanını önleme toprak sisteminin bozulması, amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? Osmanlı Devleti nde devletin mülkiyeti altında bulunan topraklar yetiştirilecek ürünün vergisinin ödenmesi karşılığında köylülere tahsis edilirdi. Köylünün toprak üzerindeki tasarruf hakkı toprağın işlenmesi ile sınırlı idi. Ayrıca bu toprakların köylüler tarafından boş bırakılmasına izin verilmezdi. Bu uygulamalar devletin mülkiyet haklarını koruma ve tarım üretiminin azalmasını önleme amacına yöneliktir. I Yeniçeri askerlerinin sayıca çoğalması durumlarından hangilerinin Osmanlı maliyesine zarar verdiği savunulabilir? Osmanlı Devleti nde Duraklama Dönemi nde padişahların sık değişmesi, cülus bahşişlerinin daha sık ödenmesine yol açtığı için, toprak sisteminin bozulması vergi gelirlerini düşürdüğü için, Yeniçeri askerlerinin çoğalması askeri harcamaların artmasına neden olduğu için Osmanlı maliyesine zarar vermiştir.

115 115 Çözüm 98 / 3 Fransız İhtilali nin yaşanmasına etki eden faktörlerden bazıları şunlardır: I. Amerika kolonilerinin İngiltere ye karşı açtıkları bağımsızlık savaşını kazanması, Fransa da halkın eşitsizlik içinde yaşaması, I İngiltere de asiller tarafından kralın yetkilerinin kısıtlanması, IV. Fransız halkının mali sıkıntılar içinde olması Bunları iç ve dış neden olarak sınıflandırmak gerekirse aşağıdakilerden hangisi doğru olur? Amerikan kolonilerinin İngiltere'ye karşı açtıkları bağımsızlık savaşını kazanması ve İngiltere'de asiller tarafından kralın yetkilerinin kısıtlanması dış nedendir. Fransa'da halkın eşitsizlik içinde yaşaması ve mali sıkıntılar içinde olması ise iç nedendir. Çözüm 110 / 6 Osmanlı topraklarını parçalamak için XVI ve XIX. yüzyıl boyunca çaba harcayan Rusya, Mısır İsyanı sırasında zor durumda kalan Osmanlı yönetimine yardım amacıyla İstanbul'a donanma göndermiştir. Rusya'nın Osmanlı Devleti'ne yönelik bu politikalarına bakılarak, I. Rusya sıcak denizlere inme politikasını terk etmiştir. Osmanlı yönetimi yabancı yardımına muhtaç hale gelmiştir. I Rus politikaları gelişmeler doğrultusunda yeniden belirlenmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? Rusya nın Mısır İsyanı sonrasında Osmanlı yönetimine yardım etmesi, Osmanlı yönetiminin kendi sorunlarını tek başına çözemediğinin ve Rusya nın politikalarını gelişmeler doğrultusunda yeniden belirlediğinin göstergesidir. Çözüm 100 / 2 Osmanlı devlet yönetimi 1718 yılında imzalanan Pasarofça Antlaşması ile başlayan süreçte Avrupa nın gerisinde kalındığını kabullenmiştir. Aşağıdakilerden hangisi bu durumun bir sonucu olarak nitelendirilebilir? 1718 yılında imzalanan Pasarofça Antlaşması ile başlayan süreçte Osmanlı devlet adamları Avrupa nın gerisinde kalındığını kabullenmişlerdir. Bu durum gelişmeleri yerinde görmek üzere Avrupa'nın önemli merkezlerine geçici görevle bazı elçiler gönderilmesine, diğer bir deyişle ıslahat çabalarında Avrupa nın örnek alınmasına yol açmıştır. Çözüm 112 / 4 Osmanlı Devleti nde XIX. yüzyılda görülen, I. Avrupa ya öğrencilerin gönderilmesi, Batılı tarzda eğitim kurumlarının açılması, I medreselerin eğitim alanındaki etkinliğinin sürmesi gelişmelerinden hangilerinin kültürel değişime ortam hazırladığı savunulabilir? Avrupa ya öğrenci gönderilmesi ve ülkede Batılı tarzda eğitim kurumlarının açılması, Avrupa da yaşanan gelişme ve ilerlemelerin öğrenilmesi ve Osmanlı ülkesine aktarılması amacına yöneliktir. Dolayısıyla Osmanlı Devleti nde kültürel değişime ortam hazırlayan gelişmelerdir. Medreseler ise ıslah edilmeye çalışılmasına karşın geleneksel eğitim veren kurumlar idi.

116 116 Dört Köfle 1. Osmanlı Devleti nin kurulduğu sıralarda Konya da Karamanoğulları, Sinop ta Candaroğulları, Kütahya da Germiyanoğulları, Aydın da Aydınoğulları ve Göller yöresinde ise Hamitoğulları hüküm sürüyordu. 3. Avrupa'da yaşanan, I. Burjuva sınıfının zenginleşmesi, Coğrafi Keşifler'in gerçekleşmesi, 2. B Ö L Ü M Yukarıdaki bilgi Anadolu ile ilgili, I. siyasi birliğin olmadığı, denge siyasetinin izlendiği, I sosyal düzenin sağlanamadığı durumlarından hangilerini göstermektedir? I yeni ticaret yollarının bulunması gelişmeleri aşağıda verilenlerden hangisindeki sıraya göre gerçekleşmiştir? A) I - II - III B) II - III - I C) I - III - II D) II - I - III E) III - II - I A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III 2. Osmanlı Devleti'nde XV yüzyıl ıslahatlarının başarısız olmasında, I. ıslahatların kişisel çabalar olarak kalması, yenilik karşıtlarının etkili olması, I sorunların gerçek nedenlerinin anlaşılamaması, IV. ıslahatlarda Avrupa'nın örnek alınmaması durumlarından hangileri etkili olmamıştır? A) Yalnız I B) Yalnız IV C) I ve II D) I, II ve III E) II, III ve IV 4. Ayanlar başkentten aldıkları buyruklara kesinlikle uyacaklardır. İstanbul da herhangi bir isyan çıkarsa, ayanlar kuvvet gönderecek ve isyanın bastırılmasına çalışacaklardır Sened-i İttifak'ta bulunan bu hükümler dikkate alınırsa aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Osmanlı Devleti ayanlara bazı haklar vermiştir. B) Türk tarihinde ayanlar yönetime ortak edilmiştir. C) Osmanlı Devleti nde merkezi otoriteyi sağlayıcı bazı önlemler alınmıştır. D) Ayanlar askeri yönden güç kazanmıştır. E) Osmanlı Devleti nin devamı ayanların ortadan kaldırılmasına bağlı sayılmıştır. A - B -B-C

117 117 Boflluklar doldurmaya bay l r m: Kontrol Noktas a) Osmanl Beyli i nin yay lmas ndan endiflelenen Bizans mparatoru nun gönderdi i birlikler, 1302 y l nda yaflanan. Savafl sonucunda yenilgiye u rat lm flt r. b) znik i kuflatan Osmanl Beyli i üzerine yürüyen Bizans ordusu ile 1329 da. Savafl yap lm flt r. M s r Seferi ile ilgili afla da verilen bilgiler ya do rudur ya da yanl fl? D Y a) Safevi Devleti nin y k lmas n sa lam flt r. b) M s r, Suriye topraklar n n Osmanl lara geçmesine yol açm flt r. c) pek Yolu bütünüyle Osmanl egemenli ine girmifltir. Afla daki bilgiler do ru da olabilir, yanl fl da: D Y a) Feodalite etkinli ini art r rken merkezi krall klar zay flam flt r. b) Bireyin özgürlü ünü öne ç karan yeni bir anlay fl etkinlik kazanm flt r. c) Ticari faaliyetler yo unlaflm fl ve burjuvalar n zenginli i artm flt r. d) Rönesans sonucunda Protestanl k ortaya ç km flt r. Frans z htilali tam bana göre; hemen dolduruyorum: a)., eflitlik ve gibi kavramlar dünyaya yay lmaya bafllam flt r. b) Milliyetçili in güçlenmesi ile. y k lma sürecine girmifltir. c) Evrensel Beyannamesi yay nlanm flt r. d). devlet anlay fl etkinli ini art rm flt r. Karlofça Antlaflmas yla ilgili olarak hangisi do ru, hangisi yanl fl? D Y a) Macaristan topraklar Avusturya ya b rak lm flt r. b) Podolya ve Ukrayna topraklar Venedik e b rak lm flt r. c) Mora ve Dalmaçya k y lar Lehistan a b rak lm flt r. Osmanl Devleti nde XIX. yüzy lda yaflanan geliflmelerle ilgili olarak afla da verilen bilgileri do ru yanl fl fleklinde iflaretleyelim: a) S rplar Osmanl Devleti nden ayr larak ba ms zl n ilan eden ilk az nl kt r. b) Hünkar skelesi Antlaflmas, Osmanl Devleti'nin Bo azlar üzerindeki mutlak egemenlik haklar n tek bafl na kullanabildi i son antlaflmad r. c) Osmanl yönetimindeki bir az nl a ilk defa ayr cal klar verilmesine yol açan antlaflma Bükrefl Antlaflmas d r. d) Osmanl Devleti Bo azlar üzerindeki mutlak egemenlik hakk n Ayastefanos Antlaflmas ile kaybetmifltir. D Y

118 derken Günefl: Devletin büyüklü ünü Solda: Hilafet sanca Bayraklar n ortas ndaki eliptik flekil ve kavuk: Osmanl hanedan n n bütün Müslümanlar n lideri oldu unu Solda bulunan çiçekler: Hoflgörüyü Solda bulunan terazi: Adaleti Kuran- Kerim: Yönetimin temel referans n ve slam devleti oldu unu Madalyonlar: Devletin bir milletler mozayi i oldu unu OSMANLI ARMASI NE; NEY FADE EDER? Güneflin ortas ndaki yeflil yuvarlak ve içindeki tu ra: Hanedan n Müslüman - Türk oldu unu Tu ran n alt ndaki ay: Osmanl Devleti nin dünyadaki Müslümanlar n koruyucusu oldu unu Sa da: Türk bayra Silahlar: Osmanl - Türk ordusunu Madalyonlar n as l oldu u aksam: Osmanl devlet kültürünü Madalyonlar: Devletin bir milletler mozayi i oldu unu

119 BÖLÜM 1881 den 1919 a Mustafa Kemal, Milli Mücadele'nin Haz rl k Dönemi, Kurtulufl Savafl 'nda Cepheler atatürk ün kiflisel özellikleri milli mücadele paris bar fl konferans amiral bristol raporu Kuvay milliye genelgeler bölgesel kongre manda ve himaye ulusal egemenlik ulusal ba ms zl k müdafaa-i hukuk cemiyetleri temsil heyeti misak milli meclis hükümeti sistemi istiklal mahkemeleri h yanet-i vataniye kanunu baflkomutanl k yasas tekalifimilliye emirleri

120 B Ö L Ü M atatürk ün e itim hayat n ve kiflisel özelliklerini, trablusgarp ve balkan savafllar n,. dünya savafl na yol açan genel ve özel nedenleri, osmanl devleti nin savaflt cepheleri,. dünya savafl n bitiren bar fl antlaflmalar n,. dünya savafl n n sonuçlar n, mondros ateflkes antlaflmas n, kuvay milliyenin kuruluflunu ve özelliklerini erzurum ve sivas kongrelerini, son osmanl mebusan meclisi nin aç lmas ve misak millinin kabul edilmesini, tbmm nin aç lmas n, sevr antlaflmas n, do u cephesi ve ermeni meselesini,. inönü ve. inönü savafl lar n, londra konferans ve moskova antlaflmas n, eskiflehir kütahya savafllar n ve baflkomutanl k yasas n, tekalifimilliye emirleri nin yay nlanmas n, sakarya savafl ve büyük taarruz u kavram fl olaca z.

121 121 KISA KISA Fikir ak mlar Türkçülük ve Batıcılık akımları Osmanlı Devleti nin yıkılışını engelleyememiş ancak Kurtuluş Savaşı mücadelesinde, Yeni Türk Devleti nin kurulmasında ve yapılan inkılaplarda etkili olmuştur. Osmanl n n cihad ilan ve yans malar Osmanlı padişahı tarafından I. Dünya Savaşı başında ilan edilen Kutsal Cihad amacına ulaşamamış, Müslüman toplumlardan önemli bir yardım sağlanamamıştır. Bu sonucun ortaya çıkmasında, herhangi bir ön hazırlık yapılamaması ve Müslüman toplumların çoğunun sömürge durumunda bulunması etkili olmuştur. Amiral ve meflhur raporu Amiral Bristol Raporu, Yunanlıların İzmir ve çevresini işgalinin haksız olduğunu ve Türk tarafının tezlerinin doğruluğunu dünya kamuoyuna duyuran ilk uluslararası belge olma niteliği taşır. Amasya Genelgesi'nin anlam Amasya Genelgesi milli bağımsızlık mücadelesinin gerekçesini, amacını ve yöntemini ortaya koymuştur. Genelge ile İstanbul hükümetine ilk kez açıkça tepki gösterilmiştir. Amasya Genelgesi nde millet iradesine dayanan yeni bir yönetimin ilk işaretleri verilmiş ve tek güven kaynağının millet olduğu belirtilmiştir. Bölgesel mi ulusal m Erzurum Kongresi, amacı ve toplanış şekli yönüyle bölgesel, alınan kararlar yönüyle ise ulusal bir kongre özelliği taşır. Balıkesir ve Alaşehir kongreleri ise bölgesel kongrelerdir. Sivas Kongresi gerek toplanışı yönüyle gerekse de alınan kararlar yönüyle ulusal bir kongre niteliğine sahiptir. Kavra(yal )m Güçler Birliği : Bir ülkenin yönetiminde kullanılan Yasama, Yürütme ve Yargı yetkilerinin bir kurumun ya da bir kişinin elinde toplanmasıdır. Güçler Ayrılığı : Yönetiminde kullanılan yetkilerin farklı kurumlar ya da kişiler tarafından paylaşılması ilkesidir. Demokratik yönetimlerde Yasama gücü parlamentolara, Yürütme gücü hükümetlere, Yargı gücü bağımsız mahkemelere verilmiştir. Az nl klar isyanda Azınlıklar, Mondros u izleyen dönemde Anadolu da çıkardıkları ayaklanmalarla Türk halkını sindirmeye ve Wilson İlkeleri nden yararlanarak bağımsız devletler kurmaya çalışmıştır. syanlar ne ifle yarad İlk TBMM ye karşı çıkarılan ayaklanmalar işgallerin yayılmasına yol açmaları nedeniyle Milli Mücadele nin başarıya ulaşmasını geciktirmiştir. Ayaklanmaların bastırılması TBMM nin Anadolu daki otoritesinin güçlenmesini sağlamıştır. Ka t üstünde kalan antlaflma Sevr Barış Antlaşması Türk topraklarını parçalamayı, Türk milletini imha ederek yaşama hakkı tanımamayı amaçlayan bir belgedir. Ancak uygulanma imkanı bulamamış yani kağıt üzerinde kalmıştır. TBMM'nin ilk göz a r s Ermenilere karşı kazanılan zafer TBMM güçlerinin kazandığı ilk askeri başarı, Gümrü Antlaşması da TBMM nin imzaladığı ilk antlaşmadır. Doğu sınırının güvence altına alınması sağlanmıştır. Baflkomutanl k ne demek TBMM tarafından 5 Ağustos 1921 tarihinde kabul edilen Başkomutanlık Yasası na göre; Başkomutan, ordunun maddi ve manevi gücünü büyük ölçüde artırmak ve yönetimi bir kat daha sağlamlaştırmak için TBMM nin bununla ilgili yetkisini meclis adına fiili olarak kullanabilir. Mustafa Kemal bu yetkiyle devlet işlerinde tek başına hareket edebilmiştir. Lozan ne getirdi Milli Mücadele nin askeri aşamasından sonra siyasi mücadele de zaferle sonuçlanmıştır. Yeni Türk Devleti nin bağımsızlığı ve diğer devletlerle eşit haklara sahip olduğu bütün dünyaca kabul edilmiştir. Osmanlı Devleti nin sona erdiği ve Sevr Antlaşması nın geçersiz olduğu kanıtlanmıştır. Lozan ne getiremedi Boğazlarda Türk egemenliği sağlanamadı. Hatay Türk topraklarına katılamadı. Musul Türk topraklarına katılamadı.

122 DEN 1919 A MUSTAFA KEMAL 1. Mustafa Kemal, 1906 yılının Ekim ayında birkaç fikir arkadaşı ile beraber ''Vatan ve Hürriyet'' adı altında bir cemiyet kurmuş, Makedonya, Suriye, Lübnan ve Filistin'deki bazı merkezlerde bizzat bu cemiyetin şubelerini açmaya çalışmıştır. 3. Mustafa Kemal Paşa, IX. Ordu Müfettişliği görevi kendisine verileceği zaman, görev ve yetkilerinin sınırlarını geniş tutmaya çalışmıştır. Kendisi bu konuyla ilgili olarak, Görevlendirmeye ait talimatı ben kendim yazdırdım. demiştir. 3. B Ö L Ü M Bu bilgi, aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? A) Mustafa Kemal in siyasi faaliyetlerde bulunduğunun B) Mustafa Kemal in Osmanlı ordusunun modernize edilmesine çalıştığının Bu bilgiye göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) İtilaf Devletleri ile siyasi görüşmeler yapmayı planlamıştır. B) Anadolu daki faaliyetlerini kolaylaştırmak istemiştir. C) Mustafa Kemal in milliyetçilik düşüncesini yaygınlaştırmaya çalıştığının D) Mustafa Kemal in Osmanlıcılık düşüncesini benimsediğinin E) Mustafa Kemal in Osmanlı yönetiminin otoritesini güçlendirmeye çalıştığının C) Azınlıkların desteğini almaya çalışmıştır. D) Ulus iradesine dayalı yeni bir devlet kurmaya çalışmıştır. E) İnkılaplar için uygun ortam hazırlamayı hedeflemiştir. 4. Mustafa Kemal'in, İttihat ve Terakki Cemiyeti'nden ayrılmasında, I. Çanakkale Savaşı, I Trablusgarp Savaşı, 31 Mart İsyanı gelişmelerinden hangilerinin rol oynadığı söylenebilir? 2. Osmanlı Devleti tarafından IX. Ordu Müfettişi olarak görevlendirilen Mustafa Kemal Paşa, görevli olduğu bölgedeki askeri ve sivil tüm erkana emretme yetkisine sahip kılınmıştı. Mustafa Kemal Nutuk ta, bu yetkilerin kendisine nasıl verildiğini açıklarken, ''Bana bu yetkileri onlar bilerek ve anlayarak vermediler.'' demektedir. İstanbul Hükümetinin Mustafa Kemal Paşa yı bu kadar geniş yetkilerle Samsun a göndermesinde, I. Mustafa Kemal Paşa nın İstanbul daki faaliyetlerinden rahatsızlık duyulması, I Mustafa Kemal Paşa nın İstanbul dan uzaklaştırılmak istenmesi, Osmanlı Devleti nin Mondros u geçersiz hale getirmek istemesi durumlarından hangilerinin rolünden söz edilebilir? D) I ve II E) I, II ve III 5. Meşrutiyet'in ikinci kez ilanından sonra Trablusgarp'ta yaşanan sorunları denetlemeye memur edilen Mustafa Kemal, dönüşte de Bingazi ve Girit'e uğramıştır. Bingazi'deki Osmanlı idaresini yürüten devlet adamlarının durumunu ve yerli halkın isyan nedenlerini inceleyen Mustafa Kemal, bazı tedbirlerin alınmasını öngörmüştür. Bu görevin aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir? A) Mustafa Kemal in ülkenin genel durumu ile bilgilerini artırması B) Trablusgarp Savaşı nın yaşanması C) Trablusgarp ın devlet merkezi ile irtibatının güçlenmesi D) Ülkede siyasi partilerin kurulması E) İttihat ve Terakki Partisi nin yönetimdeki etkinliğinin azalması

123 Mustafa Kemal Paşa, Yıldırım Orduları Kumandanlığı sırasında İskenderun Limanı'na bir bahaneyle kuvvet çıkarmak isteyen İngiliz donanmasına ateşle karşı koyacağını hükümete bildirmiştir. Buna göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) İstanbul Hükümetinin İtilaf Devletleri karşısında otoritesi artırılmıştır. B) Mondros Ateşkes Antlaşması geçersiz kabul edilmiştir. C) İngilizlerin Akdeniz deki etkinliği sona erdirilmiştir. D) Orta Doğu da manda yönetimleri engellenmeye çalışılmıştır. 9. "Türkiye halkı bir diğerine karşı karşılıklı hürmet ve fedakarlık hisleri ile dolu ve kaderi, geleceği ve menfeatleri ortak olan bir toplumdur." Atatürk'ün yukarıdaki sözleri onun hangi özelliğini ortaya koymaktadır? A) Vatanseverliği B) İleri görüşlülüğü C) Birleştirme ve bütünleştirme gücü D) İdealistliği E) Mantıklı ve gerçekçi oluşu E) İşgal girişimlerine karşı koyulacağı gösterilmek istenmiştir. 7. Mustafa Kemal'in Milli Mücadele'de önder olarak tanınmasında, aşağıdakilerden hangisinin daha çok etkili olduğu savunulabilir? A) Trablusgarp Savaşı'nda mücadele etmesi B) Çanakkale Savaşı'nda başarılar kazanması C) Vatan ve Hürrriyet Cemiyeti'ni kurması D) Önemli inkılapların uygulanmasında öncü olması E) İşgallere karşı direniş düşüncesine ulusal bir nitelik kazandırması 8. Mustafa Kemal Paşa, Mondros Mütarekesi'nin askeri birliklere tebliğ edilmesi üzerine, Sadrazam İzzet Paşa'ya çektiği telgraflarda, mütareke şartlarını ağır bir üslup ile protesto etmiştir. Mustafa Kemal Paşa nın bu tutumunda, aşağıdakilerden hangisinin etkisinden söz edilebilir? A) Mustafa Kemal Paşa nın Suriye cephesinde komutan olarak görev yapması B) Ateşkes koşullarının olumsuz uygulamalara sebep olabilecek nitelikler taşıması C) Osmanlı Devleti nin Almanya ile askeri işbirliği imkanlarının sona ermesi D) İstanbul Hükümeti nde siyasi görevler üstlenmek istemesi E) İtilaf Devletlerine karşı azınlıkların desteğinin elde edilmek istenmesi 10. Atatürk, en zor anlarda dahi, sorunlara çözümler bulan ve bunları başarıyla uygulayabilen bir karaktere sahipti. Olayların akışına uyan ve buna göre davranan bir kişi değil, aksine olayları kendi görüşüne ve düşüncesine göre biçimlendiren bir önderdi. Bu durum Atatürk'ün hangi yönüne örnek gösterilebilir? A) İleri görüşlülüğü B) Yöneticiliği C) Çok yönlülüğü D) İnkılapçılığı E) Yaratıcı düşüncesi 11. Mustafa Kemal, ulusal bağımsızlığın sağlanmasının ardından hayata geçirilen inkılapların aşama aşama gerçekleştirmesini sağlamıştır. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Mantıklı hareket ettiğinin B) Vatansever olduğunun C) Çok yönlü oluşunun D) İdealist olduğunun E) Önder olduğunun A-DI B-C-AI E -E -BI C -E -A

124 M LL MÜCADELE N N HAZIRLIK DÖNEM 3. B Ö L Ü M 1. Osmanlı Devleti, İtalya ile 1912 yılında imzaladığı Uşi Antlaşması ile Trablusgarp ı bu devlete vermiş, ancak Trablusgarp ın Duyun-ı Umumiye ile ilgili olan borçlarının İtalya tarafından ödenmesi kararı alınmıştır. Osmanlı Devleti nin anlaşma metnine koydurduğu bu hüküm ile aşağıdakilerden hangisini sağlamaya çalıştığı söylenebilir? A) Askeri gücün artırılmasını B) Avrupa ile olan ekonomik ilişkileri geliştirmeyi C) Dış borç yükünü hafifletmeyi D) Avrupalı devletlerin desteğinin alınmasını E) Ekonomik bağımsızlığın sağlanmasını 4. Osmanlı Devleti XIV. yüzyılda fethederek Türk yurdu haline getirdiği Rumeli topraklarından XX. yüzyıl başlarında çekilmek zorunda kalmıştır. Bu topraklarda yaşayan Türk nüfusun bir kısmı Anadolu ya göç ederken, diğer bir kısmı yurtlarında kalmayı tercih etmişlerdir. Bu bilgiye göre aşağıdakilerden hangisinin Osmanlıların Balkanlardan çekilmelerine bağlı olarak ortaya çıkan sorunlardan biri olduğu savunulabilir? A) Türk azınlığı sorunu B) Ekonomik çöküşün hızlanması C) Ege adalarının hukuki durumu D) Doğu sınırlarının belirlenmesi E) Osmanlı ülkesinde yaşayan azınlıkların durumu 2. Avrupalı büyük devletler, takip ettikleri sömürgeci politikalar uyarınca Osmanlı topraklarına yönelik parçalama planları yapmışlardır. Bu planların ve devletler arası rekabetin özellikle XX. yüzyıl başlarında iyice yoğunluk kazandığı görülür. Osmanlı topraklarının Avrupalı devletlerin çıkar çatışmalarının merkezinde yer almasında aşağıdakilerden hangisinin etkisi daha büyüktür? A) Ticaret yolları üzerinde bulunması B) Hristiyan azınlıkları barındırması C) Oldukça geniş bir yüzölçümüne sahip bulunması D) Osmanlı askeri yapısının yeterince güçlü olmaması E) Önemli hammadde kaynaklarına sahip bulunması 3. Osmanlı Devleti'nde XX. yüzyılda, I. Batıcılık, I Türkçülük, Osmanlıcılık düşüncelerinden hangilerinin devlet yönetimindeki etkinliğinin daha belirgin olduğu söylenebilir? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III 5. Osmanlı Devleti nin egemenliği altında yaşayan gayrımüslim ve Müslüman unsurların birbiri ardına Osmanlı yönetiminden ayrılmasının, XIX. yüzyıl boyunca savunulan, I. Ümmetçilik, I Türkçülük, Osmanlıcılık akımlarından hangilerinin geçerliliğini yitirmesine yol açtığı savunulabilir? D) I ve II E) I ve III 6. Selanik ten gelen Hareket Ordusu, 1909 yılında yaşanan 31 Mart Ayaklanması'nı bastırarak Meşrutiyet rejiminin tehlikeye düşmesini engellemiştir. Meşrutiyet e karşı olan Abdülhamit tahttan indirilmiş, yerine V. Mehmet Reşat geçirilmiştir. Bu arada padişahın yetkileri de kısıtlanmıştır. Bu bilgi göz önüne alındığında, Osmanlı Devleti ile ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Cumhuriyet yönetimine geçilmesi hedeflenmiştir. B) Mutlak yönetim anlayışı güç kazanmıştır. C) Padişahın halk üzerindeki etkinliği artmıştır. D) Halkın yönetim üzerinde etkinliği korunmaya çalışılmıştır. E) Baskıcı bir yönetim anlayışı benimsenmiştir.

125 Osmanlı Devleti, I. Balkan Savaşı nın ardından imzalamak zorunda kaldığı Londra Antlaşması nda alınan karar uyarınca; Midye-Enez hattının doğusuna çekilmek zorunda kalmıştır. Bu bilgiler ışığında, I. Askeri başarısızlık ekonomik nedenlere bağlı olarak ortaya çıkmıştır. I Osmanlı Devleti, Rumeli'de önemli toprak kayıpları ile karşılaşmıştır. Balkanlardaki Türk varlığı sona ermiştir. yargılarından hangilerine ulaşılamaz? D) I ve II E) I ve III 10. Trablusgarp Savaşı nda Osmanlı yönetiminin etkisiz kalması Balkan devletlerinin harekete geçmesine yol açmış, bir araya gelen Balkan devletlerinin her biri kendi cephesinden Osmanlı Devleti ne saldırmıştır. Balkan devletlerinin Osmanlı Devleti ne savaş ilanında aşağıdakilerden hangisinin etkisinden bahsedildiği söylenebilir? A) Osmanlı topraklarının genişliğinin B) Rusya nın Balkan devletlerine olan desteğinin C) Osmanlı Devleti nin Ege hakimiyetinin zayıflamasının D) Osmanlı Devleti nin askeri yetersizliğinin ortaya çıkmasının E) Osmanlı Devleti nin ekonomik durumunun giderek kötüleşmesinin 8. Osmanlı Devleti, XIX. yüzyıl biterken yabancı tüccarların geniş ayrıcalıklara sahip olduğu, yıpratıcı ve bitmek bilmeyen savaşlarla uğraşan bir ülke görünümdeydi. Bu durumun, Osmanlı Devleti'nde aşağıdakilerden öncelikle hangisine yol açtığı söylenebilir? A) Yerli üretimin gelişmesine B) Kültürel alanda gerileme yaşanmasına C) Ekonomik alanda çöküntü yaşanmasına D) Askeri yapının güçlenmesine E) Yönetim şeklinin değişmesine 11. Meşrutiyet Dönemi nde Osmanlı Devleti nin idaresini fiilen ele geçiren İttihat ve Terakki Partisi, karşılaştıkları siyasi gelişmelerin de etkisiyle aynı dili konuşan, aynı ideallere ve ülküye sahip bir toplum yapısı oluşturmayı hedef edinmişlerdir. İttihat ve Terakki Partisi nin politikalarının aşağıdakilerden hangisine bağlı olarak şekillendiği savunulabilir? A) Türk milliyetçiliği B) Ümmetçilik anlayışı C) Batıcılık akımı D) Devletçilik akımı E) Osmanlıcılık düşüncesi 9. Avrupa da yaşanan, I. işçi sınıfının önem kazanması, I hammadde ihtiyacının artması, sömürgecilik düşüncesinin hızlanması gelişmelerinden hangilerinin XX. yüzyılda Osmanlı Devleti'ne zarar verdiği söylenebilir? Osmanl topraklar n n önemi XIX. yüzy lda neden artm flt r? sorusu önemlidir. 12. Osmanlı Devleti nin dağılmasını engellemek amacıyla XIX. ve XX. yüzyılda bazı projeler üretilmiş, devrin aydınları ve devlet adamları farklı fikir akımları etrafında yer almışlardır. Bu bilgi, I. Devletin dış ilişkileri yoğunlaşmıştır. I Toprak bütünlüğü korunmaya çalışılmıştır. Sorunlar ekonomik alanda yoğunlaşmıştır. yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III C - E - C I A-E-D I E - C - E I D - A - B

126 M LL MÜCADELE N N HAZIRLIK DÖNEM 1. İngiltere XIX. yüzyıl boyunca izlediği geleneksel Osmanlı politikalarını, XX. yüzyıl başında terk etmiş ve Rusya'yı Osmanlı karşıtı politikalarında serbest bırakmıştır. 4. İtalya'nın Trablusgarp'ı işgal etmesi üzerine İstanbul'dan yola çıkarak bölgeye ulaşan Osmanlı subayları burada ancak 2800 civarında Türk askeri ve kadar yerli milis toplayabilmiştir. 3. B Ö L Ü M Bu durumun Osmanlı Devleti'nde, I. mutlak yönetim anlayışının kurulması, sanayileşme çabalarının öne çıkarılması, I toprak bütünlüğünün korunmasının zorlaşması gelişmelerinden hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir? Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir? A) Kuzey Afrika'daki Osmanlı egemenliğinin sürmesine B) Afrika'daki ekonomik çıkarların korunmasına C) İtalyanların barışa zorlanmasına D) İşgalin başarısızlıkla sonuçlanmasına E) İşgale karşı direnişte güçlüklerle karşılaşılmasına yılında İstanbul'da çıkan ve Meşrutiyet rejimini hedef alan 31 Mart İsyanı kısa bir süre içinde ordu birliklerince bastırılmıştır. Buna göre Osmanlı Devleti'yle ilgili olarak, I. Orduda mutlak yönetim yanlıları bulunmaktadır. I Daha fazla demokratik hak arayışı halk arasında yayılmıştır. Halkın yönetimdeki varlığı korunmuştur. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve II E) I ve III 5. Osmanlı Devleti, Kuzey Afrika'daki Trablusgarp topraklarının İtalya tarafından işgal edilmesi karşısında bu devleti protesto etmekle yetinmiş ve askeri açıdan hareketsiz kalmıştır. Aşağıdakilerden hangisi bu durumun temel nedeni olarak gösterilebilir? A) Trablusgarp'ın yeterince önemli görülmemesi B) Almanya'nın desteğinin alınmaya çalışılması C) Ekonomik kaygıların öne çıkarılması D) Osmanlı ordusunun yetersiz durumda olması E) Anadolu'da toplumsal bütünlüğün korunmaya çalışılması 3. Osmanlı azınlıklarının, kendilerine tanınan bütün ayrıcalıklara karşın bağımsızlık isteklerinden vazgeçmemeleri Osmanlı aydınları arasında ve kamuoyunda büyük tepki yaratmıştır. Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir? A) İslamcı düşüncenin güçlenmesine B) Islahat düşüncesinin zayıflamasına C) Teokratik yönetim anlayışının güçlenmesine D) Türkler arasında milliyetçilik düşüncesinin güçlenmesine E) Ulus egemenliği kavramının gündeme gelmesine 6. Osmanlı Devleti'nin yönetimini elinde bulunduran İttihat ve Terakki, Balkan Savaşı patlak vermeden kısa bir süre önce orduda görev yapan çok sayıda tecrübeli subayı terhis etme yoluna gitmiştir. İttihat ve Terakki'nin bu girişiminin aşağıdakilerden hangisine yol açtığı savunulabilir? A) Halkın yönetime olan bağlılığının sona ermesine B) Deneyimsiz subayların ordu içindeki etkisinin artmasına C) Orduda çok başlılığın sona erdirilmesine D) Siyasal istikrarı koruma çabalarının öne çıkarılmasına E) Ordunun sevk ve idaresinin kolaylaşmasına

127 Osmanlı Devleti'nin ilk Kanun-ı Esasi'sinde hükümet padişaha karşı sorumlu idi. 1908'de yürürlüğe giren yeni Kanun-ı Esasi'de ise, hükümet sadece Meclis'e karşı sorumlu olmuştur. Bu gelişmelere bakılarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Saltanat makamının varlığı sorgulanmaya başlanmıştır. B) Padişahlık makamının yetki alanı daraltılmıştır. C) Azınlıkların Osmanlı yönetimindeki etkinliği artmıştır. D) Osmanlı halkı mutlak yönetim anlayışına olan bağlılığını sürdürmüştür. E) Halkın yönetimdeki etkinliği sınırlandırılmıştır. 9. Osmanlı topraklarında bulunan azınlık unsurlar tarafından XIX. yüzyılda başlatılan ve bazıları kısa sürede başarıya ulaşan bağımsızlık amaçlı isyanlar XX. yüzyıl başlarında da sürmüştür. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır? A) Osmanlı toprak bütünlüğünün korunduğunun B) Milliyetçilik düşüncesinin Osmanlı topraklarındaki etkinliğinin sürdüğünün C) Osmanlı devlet adamlarının ekonomik gerilemeye çare bulamadıklarının D) Avrupa tarzı yeniliklerin hız kazandığının E) Osmanlı devlet adamlarının ıslahat düşüncesini geri plana ittiklerinin 10. Osmanlı Devleti'nde 1908 yılında ilan edilen meşrutiyetin ardından siyasi partilerin kurulmasına izin verilmiştir. Bu bilgiye dayanarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Yeni rejim halk tarafından benimsenmemiştir. 8. XX. yüzyılın başlarında; İttihat - Terakki yönetimi Balkan Devletleri arasındaki anlaşmazlığı "Kiliseler ve Okullar Kanunu" çıkararak halletmişti. Ruslar, Balkanlarda etkinliğini artırmak düşüncesiyle kışkırtma eylemlerine ağırlık vermişti. B) Halk saltanat yönetimini istememiştir. C) Sömürgeci devletlerin politikaları halk tarafından tepki ile karşılanmıştır. D) Demokratikleşme yolunda adımlar atılmıştır. E) Ordunun siyasetten uzak tutulması için çaba harcanmıştır. Bu bilgilere dayanarak, I. Balkanlarda Osmanlı aleyhine girişimleri Rusların desteklediği, I Balkan uluslarının birlik kurması yolundaki engellerin kaldırıldığı, Osmanlı Devleti nin sınırlarının daraldığı yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III Balkan devletlerinin bir araya gelerek siyasi ve askeri ittifak kurmalar aralar ndaki dini ve kültürel fark - l lklar nedeniyle uzun süre mümkün olmam flt r. Ayr ca Balkan devletleri üzerinde d fl güçlerin k flk rt c etkisi de belirgindir. 11. Trablusgarp'ı işgal için 1911 yılında harekete geçen İtalyanlar, işgalin ilk dönemlerinde bölgeye binlerce piyade ve süvari, yüzden fazla sayıda top ve çok sayıda kamyon göndermiştir. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin kanıtı olabilir? A) İtalyanların Trablusgarp'ı sömürgeleştirme konusunda kararlı olduğunun B) İtalyan Hükümeti'nin Avrupalı devletlerden çekindiğinin C) İtalyanların askeri açıdan yetersiz olduklarının D) İtalya'nın Avrupa'dan askeri destek elde ettiklerinin E) Osmanlı Devleti'nin İtalya'ya karşı askeri mücadele başlattığının C - C - D I E-D-B I B - C I B - D - A

128 M LL MÜCADELE N N HAZIRLIK DÖNEM 1. Osmanlı Donanma Bakanı Cemal Paşa'nın Temmuz 1914'te Fransa'ya yaptığı ittifak önerisi, Osmanlı dostluğunun birşey kazandırmayacağı ve Rusya'nın gücendirileceği düşüncesiyle Fransa tarafından reddedilmiştir. Fransa'nın bu tavrı, 4. Arapların bir kısmı I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı birliklerine karşı İngiliz güçleriyle birlikte hareket etmişlerdir. Bu gelişme, Osmanlı Devleti'nde aşağıdakilerden hangisinin etkinliğini yitirdiğinin göstergesidir? 3. B Ö L Ü M I. Rusya'nın daha güçlü bir müttefik olarak görülmesi, Osmanlı Devleti'nin askeri gücünün zayıf olması, I Osmanlı topraklarının stratejik öneme sahip olması durumlarından hangilerine bağlı olarak şekillenmiştir? A) Batıcılık B) Osmancılık C) Ümmetçilik D) Ulusçuluk E) Adem-i Merkeziyetçilik yılında Almanya ile bir antlaşma imzalayan Osmanlı Devleti seferberlik ilan etti. Osmanlı yönetimi, savaşa girmesi durumunda, ordusunun önemli bir bölümünün yönetimini Alman komutanlara vermeyi de kabul etti. Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisini zedelediği savunulabilir? A) Bağımsız devlet anlayışını B) Ekonomik girişimleri C) Islahat çabalarını D) Meşrutiyet yöntemini E) İslam dünyası ile ilişkileri 3. I. Dünya Savaşı'nın ardından ortaya çıkan ulus devletlerin aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladıkları savunulamaz? A) Sınırların yeniden belirlenmesine B) Devletler arası siyasi dengelerin değişmesine C) Devletler arası siyasi istikrarın sağlanmasına D) Milliyetçilik düşüncesinin etkinliğinin sürmesine E) Avrupa'da mevcut olan devlet sayısının artmasına 5. Aşağıdaki gelişmelerden hangisi I. Dünya Savaşı döneminde ekonomik çıkarların siyasi ittifakların önüne geçtiğine kanıt olabilir? A) İngiltere ve Fransa'nın Osmanlı Devleti'nin tarafsız kalmasını istemeleri B) İngiltere'nin Fransa ile birlikte hareket etmesi C) Osmanlı topraklarının hammadde kaynakları açısından zengin olması D) Osmanlı Devleti'nin Kafkasya'da Rusya'ya karşı cephe açması E) Osmanlı yönetiminin kapitülasyonları kaldırmasına Almanya'nın itiraz etmesi 6. Fransa, Pasifik bölgesindeki Alman sömürgelerini elde etmek isteyen Japonya'ya Avrupa'ya asker göndermesi çağrısında bulunmuş, ancak Japonlar bu çağrıya olumlu yanıt vermemişlerdir. Japonların I. Dünya Savaşı'ndaki bu tutumu, I. Uzakdoğu egemenliğinin güçlendirilmesini öncelikli görmeleri, I savaşın Uzakdoğu'ya sıçramasını istememeleri, Alman siyasi baskısından çekinmeleri durumlarından hangilerine dayandırılabilir? D) I ve III E) II ve III

129 yılında Bolşevik bir kadronun yönetimi altına giren Sovyet Rusya, I. Dünya Savaşı'ndan çekilmiş ve Çarlık Rusyası'nın da içinde bulunduğu İtilâf Devletleri arasında imzalanan ve Osmanlı topraklarının paylaşıldığı gizli antlaşmaları dünya kamuoyuna duyurmuştur. Bu gelişme, I. Osmanlı toprakları ile ilgili paylaşma tasarılarının değişmesi, I İtilaf Devletlerinin uluslararası kamuoyu karşısında zor durumda kalması, İtilaf Devletlerinin askeri etkinliğinin sona ermesi durumlarından hangilerine ortam hazırlamıştır? 10. I. Dünya Savaşı sonunda imzalanan barış antlaşmaları ile yenik devletlerin ordularına büyük çaplı sınırlamalar getirilmiştir. Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olabilir? A) Milliyetçilik düşüncesinin Avrupa'daki etkinliğinin azaldığına B) Krallık yönetimlerinin sona erdiğine C) Devletler arasındaki silahlanma yarışına son verildiğine D) Devletler arası siyasi istikrarın sağlandığına E) Yenik devletlerin tehdit oluşturmasının engellenmek istendiğine A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 11. I. Dünya Savaşı ile birlikte bazı önemli imparatorluklar yıkılmıştır. 8. ABD Başkanı Wilson, I. Dünya Savaşı sonunda yayınladığı bildiride; "Diplomatik ilişkiler açık biçimde gerçekleştirilmelidir." ifadesine yer vermiştir. Bu ifadenin aşağıdakilerden hangisi nedeniyle ortaya koyulduğu söylenebilir? A) Ekonomik rekabetin şiddetlenmesi B) Savaş sırasında gizli antlaşmalar imzalanması C) Milliyetçilik akımının güçlenmesi Böyle bir gelişme, I. yeni ulus devletlerin kurulması, devletler arası ekonomik çekişmelerin sona ermesi, I siyasi dengelerin değişmesi durumlarından hangilerine ortam hazırlamıştır? D) I ve II E) I ve III D) Boğazların uluslararası öneminin artması E) Osmanlı toprak bütünlüğünün parçalanması 9. Sömürgecilik düşüncesinin I. Dünya Savaşı öncesinde, I. ekonomik rekabet, 12. I. Dünya Savaşı sırasında aynı grupta mücadele eden İngiltere'nin İtalya karşıtı politikaları savaş sonunda oldukça belirginleşmiştir. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) İtilaf Devletleri arasında görüş ayrılıklarının büyüdüğünün devletler arası gerginlik, B) İtalya'nın İtilaf bloğundan ayrıldığının I demokrasi düşüncesi olgularından hangilerini güçlendirdiği savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III C) İtalya'nın etkinliğini Avrupa dışına yaymaya çalıştığının D) İngiltere'nin Boğazlara egemen olmak istediğinin E) İngiltere'nin askeri etkinliğini sürdürmekte zorlandığının D - A - C I C - E - A I C - B - C I E - E - A

130 M LL MÜCADELE N N HAZIRLIK DÖNEM 3. B Ö L Ü M 1. Arap topraklarının geleceğinin nasıl şekilleneceği sorunu, I. Dünya Savaşı sonunda düzenlenen Paris Konferansı'nda gündeme getirilen konular arasında yer almaktaydı. Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olabilir? A) Osmanlı topraklarının paylaşımı tartışma konusu yapılmıştır. B) Demokrasi düşüncesi yaygınlaştırılmak istenmiştir. C) Arapların Osmanlı yönetimine olan bağlılığı engellenememiştir. D) Milliyetçilik düşüncesi kontrol altına alınmaya çalışılmıştır. 4. İngiltere ve Fransa'nın I. Dünya Savaşı sonrasında manda ve himaye politikasını ortaya atmasında, I. sömürgeci politikaları devam ettirme, I Wilson İlkeleri'nin "Yenenler yenilenlerden toprak almayacaktır." maddesini etkisiz hale getirme, ekonomik ve siyasi çıkarlarını koruma düşüncelerinden hangilerinin etkisinden söz edilebilir? D) I ve III E) I, II ve III E) ABD'nin desteği sürekli hale getirilmeye çalışılmıştır. 2. Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı'nda İngilizlerin Hint sömürgelerine giden yolların denetimini elde etmeyi hedeflemiştir. Aşağıdaki cephelerden hangisinin bu amaca yönelik olarak açıldığı söylenebilir? A) Çanakkale Cephesi B) Suriye Cephesi C) Irak Cephesi D) Hicaz Cephesi E) Kanal Cephesi 3. I. Dünya Savaşı'nın ilk dönemlerinde Almanya ile Avusturya-Macaristan'ın Avrupa'daki toplam nüfusları 120 milyon civarındaydı. Hammadde kaynakları da oldukça sınırlıydı. İngiltere, Fransa ve Rusya'nın Avrupa'daki nüfusu ise toplam 230 milyon civarında idi. Ayrıca dünya genelinde yer alan sömürgelerinde sınırsız hammadde ve insan kaynağına sahip durumdaydılar. Bu duruma bakılarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Güç dengesi İtilâf Devletleri'nden yana ağır basmıştır. B) Almanya silahlanma yarışında geri kalmıştır. C) Osmanlı toprakları pazarlık konusu yapılmıştır. D) Askeri ittifaklar zayıflamıştır. E) Barışın korunması çabaları öne çıkmıştır. 5. Osmanlı Maliye Bakanı Cavit Bey, I. Dünya Savaşı sırasında Almanya'ya güvenmediğini, Fransa ile birlikte hareket edilirse, Rusya'nın Osmanlı topraklarına yönelik tehditlerinin azalacağını belirtmiştir. Cavit Bey'in bu düşüncesi, I. Osmanlı Devleti'nin dış politikada tek başına hareket edemediği, I Osmanlı Devleti'nin topraklarını korumakta zorlandığı, Fransa'nın Osmanlı üzerindeki nüfuzunun arttığı yargılarından hangilerine dayanak oluşturmaktadır? D) I ve II E) I ve III 6. Alman basını, 1907'den sonra Almanya'nın karşılaştığı İngiliz-Fransız-Rus baskısından kurtulmak için diplomatik girişimlerin yeterli olmadığını ileri sürüyorlardı. Alman basınının XX. yüzyıl başlarındaki bu tutumu, I. askeri çatışma yaşanması, I baskıcı rejimlerin güçlenmesi, ekonomik rekabetin sona erdirilmesi olasılıklarından hangilerinin arttığının kanıtıdır? D) I ve II E) I ve III

131 I. Dünya Savaşı başladığı sırada Osmanlı yönetimini elinde bulunduran İttihat ve Terakki içinde bazı kişiler Fransa ve İngiltere ile, diğer bazı kişiler ise Almanya ile birlikte hareket edilmesi gerektiğini ileri sürüyorlardı. Bu bilgilere bakılarak, I. Osmanlı devlet kademelerinde savaşa girme düşüncesi ağır basmıştır. I İzlenecek devlet politikasıyla ilgili fikir birliği oluşmamıştır. Tarafsız kalınması düşüncesi öne çıkarılmaya çalışılmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve II E) I ve III 8. Almanya tarafından hazırlanan plana göre, Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'na girmesinin ardından padişah, İngiltere ve Fransa'ya karşı cihad ilan edecekti yılında yaşanan gelişmeler sonucunda Çanakkale Boğazı'nı sadece denizi kullanarak aşamayacaklarını fark eden İtilaf Devletleri, Gelibolu Yarımadası'nda yer alan top bataryalarını imha etmek ve Osmanlı direnişini kırmak için karaya asker çıkarma kararı aldılar. Yaşanan bu gelişmelerin aşağıdakilerden hangisini sağladığı söylenebilir? A) İngiltere'nin Rusya ile ilişkilerini güçlendirmesini B) Karadeniz'in ticari öneminin artmasını C) İtilaf Devletleri'nin Boğazı kolayca geçemeyeceklerini anlamalarını D) Osmanlı Devleti'nin politik çözüm arayışlarını öne çıkarmasını E) Boğazların İtilaf Devletleri'nin denetimine girmesini tilaf Devletleri karaya asker ç karmaks z n, denizden yapacaklar bombard man ile bo az koruyan istihkamlar etkisiz hale getirebileceklerini düflünmüfl ve bu yönde giriflimde bulunmufltur. Bu plan dikkate alındığında, I. İslam dünyasından destek alınmaya çalışılmıştır. I Halifeliğin nüfuzundan yararlanılmak istenmiştir. İtilaf Devletleri ile ilişkiler korunmaya çalışılmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III yılına gelindiğinde Avrupa, bir yandan dış pazarlar ve dünya egemenliğine yönelik İngiliz-Alman çekişmesi, bir yandan da Avusturya-Macaristan ile Rusya gerginliği nedeniyle ikiye bölünmüş durumdaydı. Bu bilgiler, I. Avrupa'da devletler arası bloklaşmalar yaşanmıştır. I Almanya, Rusya ile birlikte hareket etmiştir. Sömürgecilik yarışı sorunlara yol açmıştır. yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? D) I ve II E) I ve III 11. Bağdat ın I. Dünya Savaşı nda İngilizlerin eline geçmesi Irak Cephesi nin kapanmasına yol açmıştır. İngiltere nin Irak ve İran petrollerine ulaşmasını engellemeye çalışan Osmanlı Devleti, bu amacına ulaşamamıştır. İngilizler, zengin petrol yataklarına sahip olan Irak ı 1918 de tamamen ele geçirmişlerdir. Irak Cephesi nde görülen bu durum, I. Osmanlı Devleti askeri açıdan yetersiz kalmıştır. I İngilizler Orta Doğu da sömürgeci politikalar izlemiştir. Osmanlı Devleti kaybettiği toprakları geri alma politikası izlemiştir. yargılarından hangilerinin göstergesidir? D) I ve II E) I, II ve III A-E-AI E-D-AI D - C - E I C - D

132 M LL MÜCADELE N N HAZIRLIK DÖNEM 1. İngiliz Manchester Guardian gazetesinde Mayıs 1919'da "Türk esirleri, İzmir'de Yunanlı askerler tarafından öldürüldü." manşetiyle haberler yapılmıştır. Bu haberler aşağıdakilerden hangisine kanıt oluşturmaktadır? 4. İzmir'in işgali, bütün Türkiye'de büyük bir heyecan meydana getirdi. Birkaç gün önce İngiliz askeri yetkililerden, İzmir'in işgal edilmeyeceğine dair söz alan Osmanlı Hükümeti tam bir şaşkınlık ve hayal kırıklığı içindeydi. Bu bilgiler dikkate alındığında, 3. B Ö L Ü M A) Yunanlı birliklerin Türk ordusu karşısında zor duruma düştüğüne B) Yunanlıların Anadolu'da tek başlarına hareket ettiklerine C) Yunanlıların savaş hukukun aykırı davrandığına D) Anadolu'da Türk-Yunan çatışmalarının sona erdiğine E) İşgallere karşı siyasi çözüm bulunmaya çalışıldığına I. Osmanlı toprakları korunamamıştır. Osmanlı yönetim şekli sorgulanmaya başlanmıştır. I İngiltere'nin sözlü güvenceleri dikkate alınmıştır. yargılarından hangilerinin Osmanlı Hükümeti için geçerli olduğu söylenebilir? D) I ve II E) I ve III Ocak 1919'da İstanbul'da bir toplantı düzenleyen Trakya Paşaeli Cemiyeti, Trakya'nın parçalanamaz bir bütün olduğunu, bölgenin gerçek sahibinin halkın %75'inden fazlasını oluşturan Türkler olduğunu ilan etmiştir. Bu karar, I. Anadolu'da Ermeni devleti kurulmaya çalışılması, I Azınlıkların Trakya'da nüfus çoğunluğuna sahip olduklarının ileri sürülmesi, bölgesel direniş çabalarının görülmesi durumlarından hangilerine karşı bir tepki niteliği taşımıştır? D) I ve II E) I ve III 5. Mustafa Kemal Paşa, I. Dünya Savaşı nın sona ermesi ve Suriye cephesinin kapanmasının ardından İstanbul a dönmüş, işgallere karşı çare için hükümet temsilcileri ve padişahla yaptığı görüşmelerden sonuç alamamıştır. Bu temasların Mustafa Kemal i, I. Anadolu da halka dayalı bir kurtuluş hareketi teşkilatlama, I Anadolu da bölgesel direniş cemiyetleri kurma, İtilaf Devletlerinin desteğini arama girişimlerinden hangilerine yönlendirdiği savunulabilir? D) I ve III E) II ve III 3. Türk yurdunun 1918 yılı sonlarında işgale uğraması karşısında Trabzon Muhafaza-i Hukuk, Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk ve Kilikyalılar gibi çok sayıda cemiyet oluşturulmuştur. Türk halkının bu girişimi dikkate alındığında, I. Ulusal direniş düşüncesi benimsenmiştir. I Bölgesel kurtuluş çabaları öne çıkarılmıştır. Osmanlı yönetiminin desteği alınmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 6. Mondros Ateşkes Antlaşması'nda Osmanlı ordusunun terhis edilmesi, elinde bulunan silahların ve donanmanın İtilaf Devletlerinin denetimine bırakılması hükümleri yer almıştır. Ateşkes'te yer alan bu hükümler aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Himaye düşüncesinin tartışıldığının B) Ulusal kurtuluş çabalarının öne çıkarıldığının C) Milli mücadelenin başladığının D) Osmanlı Devleti'nin savunma gücünden yoksun bırakılmak istendiğinin E) Azınlıkların desteğinin sağlanmaya çalışıldığının

133 I. Dünya Savaşı sonunda İtalya ve Yunanistan arasında sorun olan tek konu İzmir'in durumu değildi. On İki Ada'nın mülkiyet sorunu da başka bir çatışma sebebi idi. İngiltere, Fransa ve ABD, On İki Ada anlaşmazlığında Yunan tarafının yanında yer aldı. Bu gelişmeler, I. İtalya'nın Doğu Akdeniz'de güçlenmesi engellenmeye çalışılmıştır. I Ege'de Yunan etkinliği artırılmak istenmiştir. Osmanlıların Ege etkinliği korunmuştur. yargılarından hangilerini doğrulamaktadır? D) I ve II E) I, II ve III 8. ABD, Paris Barış Konferansı boyunca devletler arası anlaşmazlıkların çözümünde aktif rol alabilecek bir Milletler Cemiyeti'nin kurulması noktasında ısrarcı oldu. Fransa ve İngiltere için barıştan çok, ulusal çıkarların en ileri düzeyde takibi öncelikli meseleydi. Bu gelişme dikkate alındığında aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Devletler arası siyasi rekabet sürmüştür. B) Uluslararası barış kalıcı hale getirilmiştir. C) Osmanlı Devleti'nin toprak bütünlüğü ABD için öncelikli olmuştur. D) Sömürge politikaları hız kesmiştir. E) Sınırların değişmesi ABD tarafından engellenmiştir. 9. Mondros Ateşkes Antlaşması'nın imzalandığı 30 Ekim günü Bağdat'ta bulunan İngiliz kuvvetleri, 3 Kasım 1918'de Musul'u işgal ettiler. Bu olaydan on beş gün sonra İtilâf devletlerinin donanması İstanbul Boğazı'na girdi ve Dolmabahçe Sarayı önünde demirledi. Bu gelişmelere bakılarak, I. işgallerin zaman kaybetmeksizin başladığı, Osmanlı yönetiminin baskı altına alındığı, 10. Mondros sonrası dönemde kurulan Teali-i İslam Cemiyeti, halifelik makamının öne çıkarılması ve onun buyruklarına uygun hareket edilmesi gerektiğini savunmuştur. Buna göre, Teali-i İslam Cemiyeti'nin, I. ekonomik, I dini, askeri unsurlardan hangilerini çözümün parçası olarak gördüğü söylenebilir? D) I ve II E) I ve III 11. Osmanlı Devleti'nde sadrazamlık yapmış olan Damat Ferit Paşa, 30 Mart 1919'da İşgalci İngiltere'nin Yüksek Komiserliği'ne bir proje sunarak İngiliz himayesini istemiş, fakat İngilizler bu isteğe önem vermemiştir. Osmanlı Devleti'nde yaşanan bu gelişmelere bakılarak, I. Bazı devletler adamları bağımsızlık düşüncesinden uzaktır. İngilizler işgalleri geçici olarak planlamışlardır. I İngilizler, Osmanlı yönetimiyle olan ilişkilerini iyi tutmaya çalışmışlardır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 12. İngiliz desteğiyle hareket eden Yunanlıların Batı Anadolu'da Türkleri katlettiklerine dair şikayetler artınca, bölgedeki bütün Yunan askeri birliklerinin İngiliz General Milne'in komutası altına girmesi kararlaştırılmıştır. İngilizlerin bu girişimi, I. İngilizler, işgalci Yunan güçlerini kontrolde zorlanmışlardır. Anadolu'da bulunan Yunan birliklerinin girişimleri tepki toplamıştır. I işgallerin Ege kıyılarından başladığı I Yunan ordusunun etkinliği İngilizlerce azaltılmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve II E) I, II ve III yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? D) I ve II E) I ve III C - B - B I E-A-D I D - A - D I B -A-D

134 M LL MÜCADELE N N HAZIRLIK DÖNEM 3. B Ö L Ü M 1. Edirne'de Trakya adlı bir gazete çıkaran Trakya Paşaeli Cemiyeti, bölgelerinin ırk, kültür, ekonomi, tarih bakımlarından Türklere ait olduğunu bilimsel ve tarihi belgelerle kanıtlamaya çalışmıştır. Trakya Paşaeli Cemiyeti'nin bu girişimi göz önüne alındığında, I. silahlı direnişi başlatma, I bağımsız devlet kurma, basın yoluyla mücadele etme çabalarından hangilerinin öne çıkarıldığı savunulabilir? D) I ve II E) I ve III 4. Mondros'un ardından İtilaf Devletleri İstanbul'daki liman, tramvay ulaşımı, jandarma ve polis örgetlerini denetim altına aldılar. İtilaf Devletleri'nin bu tutumunun, I. Osmanlı yönetimini baskı altına alma, I kentin işgaline karşı direnilmesini önleme, azınlıkların toplumsal düzeni bozmalarını engelleme amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? D) I ve II E) I ve III 2. Türk Boğazlarının denetim ve yönetimin Mondros Ateşkesi ile birlikte İtilaf Devletleri'ne bırakılmasının, I. Osmanlı yönetiminin hareket imkanının azalması, I boğazlarda ulaşımın İtilaf Devletlerinin kontrolüne geçmesi, direniş derneklerinin gücünün artması durumlarından hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir? D) I ve II E) I ve III 3. I. Dünya Savaşı sonunda Osmanlı yönetiminden ayrılan Araplar, Paris Konferansı görüşmelerinde yaşadıkları bölgelerde çoğunlukta olduklarını ifade ederek bağımsızlık iştemiş, ancak Arap toprakları İtilaf Devletleri'nin himayesi altına girmiştir. Bu bilgiye dayanarak, I. Araplar bağımsızlık düşüncesinden vazgeçmişlerdir. I Arapların bağımsızlık çabaları engellenmiştir. İtilaf Devletleri sömürgeci politikalarını sürdürmüşlerdir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III 5. Doğu Karadeniz de Samsun, Ordu ve Trabzon civarında Pontus Rumlarının çıkardığı isyan bölgedeki Türkleri oldukça zor durumda bırakmış, oluşturulan Rum çeteleriyle Türk nüfus üzerinde baskı kurulmaya çalışılmıştır. Buna göre Pontus Rum Cemiyeti nin amacıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Dünya kamuoyunu etkilemeyi amaçlamışlardır. B) Bölgede ticari etkinliklerini artırmak istemişlerdir. C) Bölgenin İtilaf Devletleri tarafından işgalini önlemek istemişlerdir. D) Pontus Rum Devleti ni yeniden kurmaya çalışmışlardır. E) Azınlıkların Anadolu dan göç etmelerini sağlamayı amaçlamışlardır. 6. Mustafa Kemal Paşa, Mondros Ateşkes Antlaşması'nın imzalanmasını izleyen günlerde, "İngilizlerin her dediğine boyun eğecek olursak, aşırı isteklerinin önüne geçmek mümkün olmayacaktır." demiştir. Bu söz dikkate alındığında aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Mondros'un uygulanmasında zorluklar yaşanmıştır. B) Uluslararası barış arayışları hız kazanmıştır. C) İngilizlerin baskılarına karşı konulması istenmiştir. D) Osmanlı ordusu askeri etkinliğini korumuştur. E) İtalya, İngiltere ile anlaşmazlık yaşamıştır.

135 Yunanlıların İzmir'i işgallerinin ardından şehirde giriştikleri katliama İtilaf Devletleri tarafından sessiz kalınmış, yaşanan olayların Avrupa gazetelerine yansıması üzerine, bölgede inceleme yapmak üzere Amerikalı Amiral Bristol başkanlığında bir heyet gönderilmiştir. Buna göre, Amiral Bristol Heyeti'nin görevlendirilmesinde, I. uluslararası tepkiden çekinilmesi, I uluslararası hukuka önem verilmesi, kalıcı barışın sağlanmaya çalışılması durumlarından hangilerinin rolünden söz edilebilir? D) I ve III E) II ve III 8. Wilson İlkeleri'nin "Osmanlı topraklarında yaşayan azınlıklara çoğunlukta oldukları bölgelerde egemenlik hakkı tanınmalıdır." maddesini öne çıkaran Yunanlılar, Batı Anadolu'da Rumların çoğunluk olduğunu iddia etmiştir. Yunanlıların bu tutumunun, I. Batı Anadolu'yu işgale başlamaları, I Türk nüfusun Batı Anadolu'dan göç ettirilmesi, İtilaf Devletleri arasında anlaşmazlıklar yaşanması durumlarından hangilerine ortam hazırladığı söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III 10. Yunanlılar, I. Dünya Savaşı'nın ardından düzenlenen Paris Barış Konferansı'nda, Batı Anadolu'daki Rumların Türkler tarafından katliama uğratıldıklarını idda etmişlerdir. Yunanlıların bu tutumunun, I. İtilaf Devletleri'nin desteğini alma, I Rumların Yunanistan'a göçünü kolaylaştırma, Rum azınlığa Osmanlı yönetimince yeni haklar verilmesini sağlama düşüncelerinden hangileriyle ilgili olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III Yunanl lar n uluslararas bir platformda soydafllar - n n Türkler taraf ndan katledildi ini ileri sürmeleri baz planlar n gerçeklefltirilmesini kolaylaflt rma düflüncesi ile iliflkilidir. 11. Milli Mücadele döneminde faaliyet gösteren bölgesel direniş cemiyetlerinin, I. silahlı direnişe başvurma, I saltanat yönetimine son verme, bölgelerinde nüfus çoğunluğunun Türklere ait olduğunu kanıtlama çabalarından hangilerini öne çıkardıkları söylenebilir? D) I ve II E) I ve III 9. Mondros Ateşkesi'nden sonra yaşanan, I. Mebusan Meclisi'nin Misakımilli'yi onaylaması, 12. Türk halkı tarafından kurulan milli dernekler Anadolu topraklarının işgali karşısında basın yoluyla mücadele etmeye çalışmışlardır. İstanbul Hükümeti'nin silahlı direniş çabalarını önlemeye çalışması, Milli derneklerin bu tutumu, I. işgallerin haksızlığını duyurabilme, I Milli Mücadele'nin isyan olarak nitelendirilmesi toplumsal direniş bilinci oluşturma, durumlarından hangileri Osmanlı yönetiminin İtilaf Devletleri'nin baskısı altında hareket ettiğinin kanıtı olabilir? I işgallerin sona ermesini sağlama hedeflerinden hangileriyle ilişkilendirilebilir? D) I ve III E) I, II ve III C - D - E I D - D - C I A-A-EI A-E -E

136 M LL MÜCADELE N N HAZIRLIK DÖNEM 3. B Ö L Ü M 1. İtilaf Devletleri Mondros Ateşkesi imzalandığında Osmanlı toprakları dışında bulunan Osmanlı birliklerinin İtilaf birliklerine teslim olmalarını sağlamıştır. Bu girişimin aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu savunulabilir? A) Osmanlı askeri gücünü bir tehdit olmaktan çıkarmaya B) Anadolu'da herhangi bir isyanın çıkmasını engellemeye C) İşgallerin uluslararası tepki görmesini önlemeye 4. Kurtuluş Savaşı öncesinde kurulan milli direniş derneklerinin özelliklerinden bazıları şunlardır: I. Türkçülük düşüncesinden etkilenmişlerdir. I Bölgesel kurtuluş için çaba harcamışlardır. Basın yayın yoluyla işgale karşı çıkmışlardır. Bu özelliklerden hangilerinin ulusal kurtuluş düşüncesine ters düştüğü söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III D) Azınlık haklarını korumaya E) Türk topraklarında düzeni korumaya Ulusal kurtulufl yurdun tamam n n, bütününün iflgallere karfl korunmas ya da iflgallerden ar nd r lmas için çaba gösterilmesini öngörür. 2. Mondros Ateşkesi'nde bulunan, I. Osmanlı sınırları dışındaki Türk birlikleri İtilaf güçlerine teslim olacaklardır. İtilaf Devletleri güvenliklerini tehlikede gördükleri bölgeleri işgal etme hakkına sahiptir. I Tüm ulaşım ve haberleşme araçları İtilaf Devletleri'nin denetimine bırakılacaktır. hükümlerinden hangilerinin, Kurtuluş Savaşı'nın ortaya çıkmasında doğrudan rol oynadığı savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III 5. Aşağıdakilerden hangisi, I. Dünya Savaşı'nı izleyen dönemde uluslararası kamuoyunun Yunanlılar tarafından yanıltıldığının kanıtı olarak gösterilebilir? A) İtilaf Devletleri arasında anlaşmazlıklar yaşanması B) Ermenilerin Anadolu'da bağımsız devlet kurmaya çalışmaları C) Batı Anadolu'da Rumların çoğunlukta olduğu iddialarının Avrupa'da destek bulması D) Devletler arası ekonomik rekabetin sürmesi E) Manda ve himaye düşüncesinin ortaya çıkması 3. Mondros sonrası dönemde Doğu Karadeniz'e asker çıkaran İngilizler, Rum ve Ermeni çetecilerle dostça görüşüyor, bunları yakalamakla görevli Türk kuvvetlerine engel oluyorlardı. İngilizlerin bu tutumu, I. Türk toprak bütünlüğünün korunması, I bölgede huzurun sağlanması, Rum çetelerin kontrol dışı hareket etmesinin önlenmesi çabalarından hangilerini zorlaştırmıştır? D) I ve II E) I, II ve III 6. Mondros'u izleyen dönemde Anadolu'da yaşanan işgaller ve azınlıkların bölücü çalışmaları Türk halkının direniş dernekleri oluşturmasına ortam hazırlamıştır. Türk halkının bu tepkisinde, I. Batıcılık, I Ulusçuluk, Osmanlıcılık düşüncelerinden hangilerinin rol oynadığı söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III

137 Osmanlı Devleti'nin Mondros Ateşkesi'ni kabul ederek I. Dünya Savaşı'ndan çekilmesinde aşağıdakilerden hangisinin herhangi bir rolü yoktur? A) Bulgaristan'ın savaştan çekilmesi B) ABD Başkanı tarafından yayınlanan Wilson İlkeleri'ne güvenilmesi C) Anadolu'da Ermeni ve Rum azınlığın bağımsızlık çabaları içine girmesi D) Osmanlı ordusunun değişik cephelerde yenilgiye uğraması E) Almanya'nın askeri desteğinin sona ermesi 10. I. Dünya Savaşı'nın hemen ardından Türk topraklarının işgale uğraması ve Osmanlı Hükümeti'nin bu gelişmeler karşısında etkisiz kalması aşağıdakilerden hangisine kanıt olabilir? A) Halkın padişaha bağlılığının sona erdiğine B) Osmanlı yönetiminin silahlı direniş düşüncesine yöneldiğine C) Osmanlı Devleti'nin otoritesini yitirdiğine D) Osmanlı yönetiminin ekonomik kayıpları en aza indirmeye çalıştığına E) Osmanlı Devleti'nin devletler arası dengelere göre hareket ettiğine 8. Milli Mücadele döneminde Kuvayımilliye hareketinin ortaya çıkmasında, I. ulusal egemenlik ilkesinin öne çıkarılması, I Osmanlı yönetiminin işgallere karşı etkisiz kalması, Osmanlı toprak bütünlüğüne yönelik tehditlerin artması durumlarından hangileri rol oynamıştır? D) II ve III E) I, II ve III 11. Aşağıda verilenlerden hangisi, Anadolu da yaşanan işgaller esnasında faaliyetlerini artıran azınlık cemiyetlerinin özelliklerinden biri olarak gösterilemez? A) Bağımsız devletler kurmayı amaçlamışlardır. B) İşgallerin yayılmasını sağlamayı amaçlamışlardır. C) İtilaf Devletleri tarafından desteklenmişlerdir. D) Osmanlı yönetiminin siyasi desteğini elde etmişlerdir. E) Siyasi karışıklık ortamından yararlanmaya çalışmışlardır. Bir iflgal giriflimi s ras nda halk n mücadeleye bizzat giriflmesi sence ne anlama gelir? 9. Aşağıdakilerden hangisi Türk halkının Mondros Ateşkesi'ni takip eden dönemde sadece dış güçlerle değil iç düşmanlarla da mücadele ettiğinin göstergesidir? A) Yunan işgaline karşı Kuvayımilliye birliklerinin oluşturulması B) Halkın ulusal direniş için destek vermeye çağrılması C) Osmanlı ordusunun terhis edilmesi D) Azınlık faaliyetlerine karşı koyulmaya çalışılması E) Mondros hükümlerinin uygulanmasına Türk halkı tarafından engel olunmaya çalışılması 12. I. Dünya Savaşı nda ve sonrasında Ermeniler tarafından kurulan ve bağımsız bir devlet kurmayı amaçlayan örgütlerin, Doğu Anadolu da yaşayan Türk halka baskı ve terör uyguladığı görülür. Ermenilerin bu baskı politikalarının, I. Türk nüfusun bölgedeki yoğunluğunu azaltma, I bölgede siyasi ve sosyal istikrarı sağlama, Türk nüfusun bölgeden göç etmesini sağlama amaçlarından hangilerini gerçekleştirmeye yönelik olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III A-E-EI B-C-B I C - D - D I C - D - D

138 M LL MÜCADELE N N HAZIRLIK DÖNEM 1. Erzurum Kongresi nde kurulduğunda sadece Doğu Anadolu'da yetkili olan Temsil Heyeti, Sivas Kongresi'nde alınan kararla bütün yurtta yetkili hale getirilmiştir. 4. Amasya Genelgesi'nde, "Sivas Kongresi'ne katılacak delegeler belediyeler ve müdafaa-i hukuk cemiyetleri tarafından seçilecektir." kararına yer verilmiştir. 3. B Ö L Ü M Bu gelişme dikkate alındığında, I. Milli Mücadele'nin tek merkezden yönetimi sağlanmaya çalışılmıştır. İşgallere karşı direniş ulusal bir niteliğe büründürülmek istenmiştir. I İstanbul Hükümeti siyasi çözüme zorlanmak istenmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? Bu kararın aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu savunulabilir? A) Saltanat makamının desteğini almak B) İstanbul Hükümeti'nin tepkisini önlemek C) Wilson İlkeleri ni uygulanmasını sağlamak D) Kuvayımilliye birliklerini disiplin altına almak E) Kongre çalışmalarına güvenilir kişilerin katılımı sağlamak 2. Mustafa Kemal Paşa nın Ulusal güçleri birleştirmek, Halkı işgallere karşı bilinçlendirmek, İşgale karşı mücadeleyi daha etkin hale getirmek 5. Milli Mücadele Dönemi nde vatanın durumunu ve geleceğini ilgilendiren önemli kararlar alınmıştır. Bu dönemde alınan, I. İstanbul Hükümeti üzerine düşen görevi yerine getirememektedir. Vatanın bütünlüğü ve milletin bağımsızlığı tehlikededir. hedeflerine ulaşabilmek amacıyla aşağıdakilerden hangisine öncelik verdiği söylenebilir? I Milletin geleceğini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır. A) TBMM'nin açılmasına B) Saltanatın kaldırılmasına C) Düzenli ordu birliklerinin kurulmasına D) İstanbul Hükümeti'nin etkisiz hale getirilmesine E) Yurdun farklı yörelerinde bölgesel kongrelerin düzenlenmesine 3. Milli Mücadele de ülkenin farklı yörelerinde bölgesel kongreler düzenlenmiş, ancak bu kongreler Erzurum ve Sivas Kongreleri kadar ses getirmemiştir. Bu durumda, I. kongrelerin halkın desteği ile toplanması, I kongrelerde sadece bölgesel nitelikli kararlar alınması, kongrelere farklı yörelerden temsilcilerin katılması durumlarından hangilerinin rol oynadığı söylenebilir? kararlarından hangileri, kurtuluş mücadelesinin başlamasına gerekçe olarak gösterilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III 6. İstanbul Hükümeti, Erzurum Kongresi nin toplanması karşısında, Anadolu'da kargaşa çıkarıldığını, kanunsuz toplantılar yapıldığını ve bu girişimlerin engellenmesi gerektiği belirtmiştir. Bu bilgiler, I. Erzurum Kongresi padişahın otoritesine zarar vermiştir. I Milli Mücadele hareketi isyan olarak değerlendirilmiştir. Mülki memurların Milli Mücadele yi desteklemesi istenmiştir. yargılarından hangilerini doğruladığı savunulabilir?

139 Mustafa Kemal, İstanbul'da toplanan Osmanlı Mebusan Meclisi'ne başkan olmak istemiş ve kendisine yakın milletvekillerinden başkan seçilmesi için çaba harcamalarını istemiştir. Mustafa Kemal in bu çabasının aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir? A) Saltanat kurumunu kaldırmaya B) İnkılap hareketlerine ortam hazırlamaya 10. IX. Ordu Müfettişliği göreviyle Samsun'a gönderilen Mustafa Kemal Paşa, Amasya Genelgesi'ni yayınladıktan bir süre sonra İstanbul Hükümeti tarafından görevinden alındı. Bu süreçte yaşanan, I. Anadolu da azınlık ayaklanmalarının çıkması, Mustafa Kemal Paşa'nın Sivas Kongresi'nde Temsilciler Kurulu başkanlığına seçilmesi, C) Cumhuriyet yönetiminin hayata geçirilmesine D) İtilaf Devletleriyle görüşmeler yapmaya I Erzurum Kongresi'nde manda ve himaye tartışmalarının gündeme getirilmesi E) Meclis in İstanbul Hükümeti nden bağımsız hareket etmesini sağlamaya gelişmelerinden hangileri, halkın Mustafa Kemal Paşa'ya olan desteğinin bir göstergesidir? D) I ve III E) II ve III 8. I. Vatanın bütünlüğü ve milletin bağımsızlığı tehlikededir. I İstanbul Hükümeti üzerine düşen sorumluluğu yerine getirememektedir. Milletin geleceğini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır. hükümlerinden hangilerinin, Milli Mücadele'nin yöntemini belirleyici bir nitelik taşıdığı söylenebilir? Amasya Genelgesi Milli Mücadele'nin yöntemini ya da di er bir deyiflle hangi yollarla, nas l gerçeklefltirilece ini ortaya koymufltur. 11. Mustafa Kemal, Kurtuluş Savaşı sırasında yayınladığı bir bildiride, Damat Ferit Paşa Hükümeti'ni tanımadığını, ancak Milli Mücadele nin saltanat kurumuna karşı başkaldırı olmadığını ifade etmiştir. Mustafa Kemal in bu tutumu aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Padişaha bağlılığın devam ettiğinin B) Azınlıkların Milli Mücadele ye destek olmalarının sağlanmaya çalışıldığının C) İstanbul Hükümeti ile uyum içinde olunduğunun D) Halkın TBMM ye bağlılığının sağlanamadığının E) İşgalleri siyasi yollarla engellenmek istendiğinin 9. Amasya Görüşmeleri nde alınan aşağıdaki kararlardan hangisi, Temsilciler Kurulu'nun İstanbul Hükümeti'ne tam olarak güven duymadığına kanıt olarak gösterilebilir? A) Manda ve himaye kabul edilmemelidir. B) Azınlıklara siyasi ve sosyal egemenliğimizi bozacak ayrıcalıklar verilemez. C) Türk vatanının bütünlüğü ve bağımsızlığı korunacaktır. D) İstanbul Hükümeti Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'ni hukuki olarak tanıyacaktır. E) İstanbul Hükümeti Temsilciler Kurulu'nun onayı olmadan barış görüşmesi yapmayacaktır. 12. Amasya Genelgesi'nde, "Askeri birlikler hiçbir şekilde dağıtılmayacak, birliklerin komutası başkalarına verilmeyecektir." kararı alınmıştır. Bu karar aşağıdakilerden hangisine karşı çıkıldığının kanıtıdır? A) Boğazların yönetiminin uluslararası bir komisyona bırakılmasına B) Osmanlı ordusunun terhis edilmesine C) Bölgesel direniş düşüncesinin güçlendirilmesine D) Haberleşme araçlarının İtilaf Devletlerine verilmesine E) Yeraltı kaynaklarının İtilaf Devletlerinin denetimine bırakılmasına D - C - B I E-C-B I E - C - E I B -A-B

140 M LL MÜCADELE N N HAZIRLIK DÖNEM 1. Osmanlı topraklarının parçalanmasına, devletin siyasal ve ekonomik açıdan çökertilmesine yönelik olan Sevr Antlaşması hiçbir zaman uygulanamamıştır. Aşağıdakilerden hangisinin bu gelişmenin nedenleri arasında yer aldığı söylenemez? 4. İstanbul Hükümeti, Amasya Genelgesi'nden sonra Mustafa Kemal Paşa'nın çalışmalarını engellemeye çalışmıştır. Bu girişimin temel amacının aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir? 3. B Ö L Ü M A) Milli Mücadelenin başarılı olması B) TBMM Hükümeti'nin antlaşmayı kabul etmemesi C) İtilaf Devletleri arasında fikir ayrılığının ortaya çıkması D) Osmanlı yönetiminin antlaşma koşullarına tepki göstermesi E) İtilaf Devletlerinin TBMM ile yeni bir savaşı göze alamaması A) Mustafa Kemal Paşa'nın İtilaf Devletleri ile görüşme yapmasını önlemek B) Anadolu'da işgalleri protesto mitinglerinin yapılmasını sağlamak C) Temsil Kurulu'nun kurulmasını önlemek D) İşgallere karşı İstanbul dan bağımsız bir direniş örgütlenmesini önlemek E) Anadolu'da TBMM'nin açılmasını engellemek Sevr Antlaflmas 'n n kimin taraf ndan imzaland na dikkat etmelisin. 2. Kurtuluş Savaşı'na hazırlık döneminde düzenlenen kongrelerde, Manda ve himaye kabul edilemez. kararı alınmıştır. Bu kararın aşağıdakilerden hangisini sağlamaya dönük olduğu söylenebilir? A) Düzenli ordu birliklerinin kurulmasını B) Azınlık isyanlarının sona erdirilmesini C) Bağımsızlığın koşulsuz olarak sağlanmasını D) Yeni bir anayasanın hazırlanmasını E) Toplumsal çağdaşlaşmanın gerçekleştirilmesini 5. Mustafa Kemal milli cemiyetlerin tek çatı altında birleştirilmesi konusuna özel bir önem vermiş, bu hedefe Sivas Kongresi'nde Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kurularak ulaşılmıştır. Bu girişimin aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir? A) Ulusal güçlerin etkinliğini artırmak B) Halkın padişaha bağlılığını zayıflatmak C) İstanbul yönetiminin Anadolu daki otoritesini güçlendirmek D) Düzenli ordu birliklerinin kurulmasını sağlamak E) Bölgesel direniş derneklerinin sayısını artırmak 3. Amasya Genelgesi'nde, "Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır." maddesi yer almıştır. Erzurum Kongresi'nde "Kuvayımilliye'yi etkin, İrade-yi Milliye yi egemen kılmak esastır." kararı alınmıştır. Bu bilgilere dayanarak aşağıdakilerden hangisinin amaçlandığı söylenebilir? A) Kuvayımilliye nin kaldırılması B) Kapitülasyonların kaldırılması C) Halifelik makamının kaldırılması D) Osmanlı Mebusan Meclisi'nin açılması E) Milli bağımsızlık ve egemenliğin birlikte sağlanması 6. Milli Mücadele sırasında, Siyasi, adli ve mali gelişmemize engel olan ayrıcalıklar kaldırılmalıdır. kararı alınmıştır. Bu girişimin aşağıdakilerden hangisini hedeflediği savunulabilir? A) Kapitülasyonların kaldırılmasını B) Avrupalı devletlerle ekonomik ilişkilerin geliştirilmesini C) Azınlıkların ekonomik etkinliklerinin korunmasını D) TBMM nin açılmasını E) Temsilciler Kurulu nun faaliyet alanının genişletilmesini

141 Misakımilli de, "Türkiye de bulunan azınlıkların hakları, Avrupa devletlerinin egemenliği altında yaşayan Müslüman azınlıkların hakları ölçüsünde olacaktır." hükmü yer almıştır. Bu hükmün, I. Yabancıların müdahalesi önlenmek istenmiştir. I İstanbul Hükümeti'nin hakları korunmaya çalışılmıştır. Azınlıkların sorun haline getirilmesi engellenmek istenmiştir. amaçlarından hangilerine yönelik oldu söylenebilir? D) I ve III E) II ve III 8. Sivas Kongresi'nin hemen arkasından işgalci İngiliz komutanı tarafından 1919'da Londra ya gönderilen raporda; "Milli hareket, Anadolu'da bağımsız bir cumhuriyete doğru gelişmektedir. Bu oluşum Damat Ferit Hükümeti'nden daha çok halkı temsil etmektedir. demiştir. Bu bilgi dikkate alındığında, I. İstanbul Hükümeti'nin otoritesi kalmadığı ifade edilmiştir. I Anadolu da yeni bir devletin kurulmakta olduğu vurgulanmıştır. İstanbul Hükümeti'nin Milli Mücadele yi tanımak zorunda kaldığı belirtilmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III 10. İtilaf Devletleri İstanbul'u işgal ettikten sonra, işgalin geçici olduğunu, saltanat makamı tarafından verilecek emirlere uyulması gerektiğini, işgalin saltanatın otoritesini güçlendirmek için yapıldığını ilan etmiştir. İtilaf Devletlerinin bu girişiminin aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir? A) İşgale karşı herhangi bir direnişin oluşmasını önlemeye B) Saltanatın devamını sağlamaya C) İtilaf Devletlerinin Anadolu daki işgal alanını genişletmeye D) İstanbul Hükümeti ni ortadan kaldırmaya E) Anadolu da azınlık isyanlarını önlemeye 11. Mustafa Kemal, işgallere karşı verilen bölgesel kurtuluş çabalarını yetersiz görmüş, işgallere karşı ulusal bir direnişin örgütlenmesi gerektiğini ifade etmiştir. Aşağıdakilerden hangisinin bu amaca uygun bir girişim olduğu söylenemez? A) Anadolu da TBMM'nin açılması B) Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti nin kurulması C) Sivas Kongresi'nin düzenlenmesi D) Kongrelere katılan temsilcilerin seçimle belirlenmesi E) Anadolu nun farklı bölgelerinde yerel direniş derneklerinin kurulması 9. Amasya Genelgesi'nde, "İstanbul Hükümeti üzerine düşen görevi yerine getirememektedir." maddesi yer almıştır. Bu durumun Mustafa Kemal i, I. Anadolu da milli bilincin uyandırılması, I İtilaf Devletleri ile Sevr in koşullarının görüşülmesi, Temsil Kurulu'nun oluşturulması girişimlerinden hangilerine yönelttiği söylenebilir? D) I ve III E) II ve III 12. İtilaf Devletleri, Misakımilli'nin kabulü üzerine Mebusan Meclisi'ni dağıtmış, tutuklanan milletvekillerini Malta'ya sürgüne göndermiştir. Bu girişim dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) İtilaf Devletleri arasında anlaşmazlık yaşanmıştır. B) Bazı İtilaf Devletleri ulusal iradeye saygılı davranmıştır. C) Mebuslar Meclisi İstanbul Hükümeti nin etkisinde kalmıştır. D) Milli Mücadele sona erdirilmiştir. E) İtilaf Devletleri ulusal iradeyi yok etmek istemiştir. D - C - E I D - A - A I D - C - D I A-E -E

142 M LL MÜCADELE N N HAZIRLIK DÖNEM 3. B Ö L Ü M 1. Misakımilli belgesinin en önemli hükümlerinden biri, ülkenin mali açıdan gelişmesini engelleyecek her türlü durumun ortadan kaldırılması amacını ifade etmektedir. Aşağıdakilerden hangisi, bu amacın gerçekleştirilmesine yöneliktir? A) Kapitülasyonların kaldırılmasının kararlaştırılması B) TBMM nin açılması C) Kongrelerin düzenlenmesi D) Amasya Görüşmesi nin gerçekleştirilmesi E) İstanbul Hükümeti ile resmi haberleşmenin kesilmesi Osmanl Devleti'nde ekonomik geliflmeyi engelleyen en önemli olguyu hat rla. 4. Mustafa Kemal Paşa, Samsun a çıktıktan kısa bir süre sonra yayınladığı Havza Genelgesi'nde halktan işgallere tepki göstermesini istemiş, bu tepki tüm resmi makamlara iletilmiştir. Aşağıdakilerden hangisi, bu isteğin gerçekleştirildiğine kanıt olarak gösterilebilir? A) Londra Konferansı nın toplanması B) Yurdun farklı yörelerinde halkın katılımıyla mitingler düzenlenmesi C) İstanbul Hükümeti'nin istifa etmesi D) Temsilciler Kurulu nun oluşturulması E) Anadolu da Milli Mücadele karşıtı isyanların çıkması 2. Sivas Kongresi'nde, Ali Fuat Paşa Batı Cephesi Kuvayımilliye Komutanlığına tayin edilmiştir. Amerikan mandası teklifleri reddedilmiştir. Bu bilgilere dayanarak, I. Yürütme yetkisi kullanılmıştır. I Koşulsuz bağımsızlığın sağlanması konusunda ödün verilmemiştir. Saltanat makamının Milli Mücadele ye bağımlı olduğu ilan edilmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 3. İtilaf Devletleri 1920 yılı başında İstanbul da Osmanlı Mebusan Meclisi'nin açılmasına karşı çıkmamıştır. İtilaf Devletlerinin bu tutumunda aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu savunulabilir? A) Demokratik yönetim anlayışını desteklemeleri B) Anadolu da kalıcı barışın sağlanmasını istemeleri C) Çıkarlarına aykırı kararlar alınamayacağını düşünmeleri D) Milli Mücadele yanlısı milletvekillerini tutuklamak istemeleri E) İngiltere ile İtalya arasında anlaşmazlık yaşanması 5. Mondros sonrasında yaşanan gelişmeler, İngilizlerin isteklerine uygun davranarak, kabul edilebilir bir barış antlaşmasının imzalanamayacağını ortaya koymuştur. Bu durumun aşağıdakilerden hangisine etki ettiği savunulabilir? A) Osmanlı Mebuslar Meclisi'nin kapatılmasına B) İşgal girişimlerinin hızını kaybetmesine C) İtalyan güçlerinin Anadolu'yu terk etmesine D) Anadolu'da azınlık isyanlarının çıkmasına E) Milli Mücadele de silahlı mücadele düşüncesinin ön plana çıkarılmasına 6. Mustafa Kemal, Erzurum Kongresi'nde bazı delegeler tarafından başkan seçtirilmek istenmemiştir. TBMM'deki bazı milletvekilleri Mustafa Kemal in başkomutanlık süresinin uzatılmasına karşı çıkmıştır. Bu gelişmeler dikkate alındığında aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Milli Mücadele saltanat yanlıları tarafından oluşturulmuştur. B) İnkılapları gerçekleştirecek yönetim kadroları oluşturulmuştur. C) Milli Mücadele sırasında görüş ayrılıkları yaşanmıştır. D) Halkın Milli Mücadele ye olan bağlılığı korunamamıştır. E) Milli Mücadele öncelikle saltanat makamını hedef almıştır.

143 Amasya Genelgesi'nde, "Milletimizin haklarını dile getirip bütün dünyaya duyurmak için her türlü etki ve denetimden uzak bir kurulun varlığı gereklidir." maddesi yer almıştır. Amasya Genelgesi'nde bu maddeye yer verilmesine aşağıdakilerden hangisinin neden olduğu savunulabilir? A) Kuvayımilliye birliklerinin kurulması B) Manda düşüncesinin ortaya atılması C) İtilaf Devletleri arasında anlaşmazlık çıkması D) Avrupa devletlerinin yardımına ihtiyaç duyulması E) İstanbul Hükümetinin İtilaf Devletleri'nin baskısı altına girmesi 10. Mustafa Kemal Paşa, Havza Genelgesi'nde Hıristiyan halka karşı bir gösteri ya da silahlı bir saldırıya girişilmemesi isteğinde bulunmuştur. Bu girişimin temel amacının aşağıdakilerden hangisi olduğu savunulabilir? A) Direniş derneklerini bir çatı altında toplamak B) Azınlıklar üzerinde baskı kurmak C) Sovyet Rusya'nın desteğini sağlamak D) Sevr Antlaşması nın Osmanlı yönetimi tarafından imzalanmasını önlenmek E) Azınlık haklarının itilaf Devletleri tarafından bahane edilmesini önlemek 8. Temsil Kurulu, İzmir'in Yunanlılar tarafından boşaltılması için İstanbul Hükümeti'nden girişimlerde bulunmasını istemiştir. Bu isteğin, I. İstanbul Hükümeti'nin işgallere karşı harekete geçirilmesi, I TBMM'yi kurma çalışmalarının başlatılması, İşgal girişimlerinin güçleştirilmesi hedeflerinden hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? D) I ve III E) II ve III 9. Kurtuluş Savaşı sırasında yaşanan, I. İstanbul Hükümeti nin İtilaf Devletlerinin baskısı altında kalması, I Anadolu nun farklı yörelerinde çıkarılan iç isyanların bastırılması, İtilaf Devletlerinin TBMM ile doğrudan irtibat kurma kararı almaları gelişmelerinden hangileri ilk TBMM nin otoritesinin güçlendiğinin bir kanıtı olarak gösterilebilir? TBMM'nin otoritesinin güçlenmesi, TBMM'nin hedeflerine ulaflma yolunda kazan mlar sa lamas ve kendine yönelen tehditleri bertaraf etmesi ile mümkün olmufltur. 11. İstanbul Hükümeti'nin Sivas Kongresi'ni engellemeye çalışması, Temsil Kurulu nun Damat Ferit Hükümeti istifa edinceye kadar İstanbul Hükümeti ile olan her türlü ilişkiyi kesmesine yol açmıştır. Sivas Kongresi ni izleyen dönemde Damat Ferit istifa etmiş, yeni hükümet Ali Rıza Paşa tarafından kurulmuştur. Bu bilgilere dayanarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Temsil Kurulu nun otoritesi güçlendirilmiştir. B) İstanbul Hükümeti halkın desteğini sağlamıştır. C) İstanbul Hükümetinin değişmesinde İtilaf Devletleri etkili olmuştur. D) Ali Rıza Paşa Temsil Kurulu'nun denetimine girmiştir. E) İstanbul Hükümeti Milli Mücadele ye destek olmuştur. 12. Osmanlı Mebusan Meclisi tarafından kabul edilen Misakımilli de, Batı Trakya, Kars, Ardahan ve Batum'un geleceğinin halk oylamasıyla belirlenmesi gerektiği vurgulanmıştır. Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? A) Misakımilli den taviz verildiğine B) Türk vatanının parçalanmasının engellenmek istendiğine C) İstanbul Hükümeti nin barış yanlısı olduğuna D) Avrupalı devletlere isteklerin kabul ettirildiğine E) Manda ve himaye düşüncesinin güç kazandığına A-D-CI B - E - C I E - D - E I E -A-B

144 M LL MÜCADELE N N HAZIRLIK DÖNEM 3. B Ö L Ü M 1. Temsil Kurulu İstanbul Hükümeti'nin Sivas Kongresi'ni engellemeye çalışması üzerine, Damat Ferit Hükümeti'nin istifasına dek İstanbul'la her türlü haberleşmeyi kesmiştir. Temsil Kurulu'nun bu tutumunun aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu savunulabilir? A) Saltanat kurumunun otoritesinin zayıflatılmasına B) Düzenli ordu birliklerinin kurulmasına C) İstanbul Hükümeti'nin Milli Mücadele'ye zarar vermesinin önüne geçilmesine D) Azınlıklarla Türk halkı arasında çatışmalar yaşanmasının engellenmesine 4. İstanbul Hükümeti tarafından IX. Ordu Müfettişi sıfatıyla Samsun'a gönderilen Mustafa Kemal Paşa'nın Amasya Genelgesi'ni yayınlaması, İtilaf Devletleri'nin İstanbul Hükümeti'ne baskı yapmalarına ve Mustafa Kemal Paşa'nın geri çağırılmasına yol açmıştır. Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir? A) İstanbul Hükümeti'nin siyasi etkinliğinin artmasına B) Padişahın Anadolu'daki otoritesinin artmasına C) İtilaf Devletleri'nin Anadolu'daki askeri etkinliğinin sona ermesine D) İşgalci güçlerin azınlıkları kullanmaya çalışmalarına E) İstanbul'un İtilaf Devletleri'nin kontrolünden kurtarılmasına E) Mustafa Kemal Paşa'nın askerlik görevinden ayrılmasına 2. Balıkesir Kongresi'nde, Yunan işgali sürdükçe seferberliğin devam etmesi, herkesin askerlikle yükümlü olması, askerlikten kaçanların cezalandırılması kararlarının alınması, aşağıdakilerden hangisini önlemeye yöneliktir? A) Batı Anadolu nun işgalini B) Milli cemiyetlerin birleşmesi C) Doğu da Ermenistan ın kurulmasını D) TBMM nin açılmasını E) İstanbul un İngilizlerce işgalini 5. İngiltere 30 Ekim 1918 sonrası Antep, Maraş, Urfa ve Musul u işgal etmiş, Batı Anadolu nun Yunanistan tarafından işgaline izin vermiştir. Bu bilgi dikkate alındığında, I. İngiltere Osmanlı toprak bütünlüğünü hedef almıştır. I Mondros Ateşkesi Osmanlı topraklarının işgaline ortam hazırlamıştır. Türk halkının egemenlik hakları çiğnenmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve III E) I, II ve III 3. Mustafa Kemal Paşa, Samsun'dan İstanbul Hükümeti'ne gönderdiği raporda, Türklüğün yabancı mandasına ve kontrolüne tahammülünün olmadığını belirtmiştir. Bu bilgiler aşağıdakilerden hangisine kanıt olabilir? A) Toplumsal bütünlüğün korunduğuna B) Osmanlı toprak bütünlüğünün bozulamadığına C) Bağımsızlık düşüncesine sahip çıkıldığına D) İstanbul Hükümeti'nin Anadolu'daki etkinliğinin arttığına E) Azınlıkların devletle olan ilişkilerinin düzelmeye başladığına 6. Erzurum Kongresi, kongreyi düzenleyen cemiyetler ve katılan temsilciler yönüyle yalnızca Doğu Anadolu ve Doğu Karadeniz'i kapsamakla birlikte, tüm yurdu ilgilendiren bazı kararların altına imza atmıştır. Buna göre Erzurum Kongresi ile ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisinin doğru olduğu söylenebilir? A) Toplanış şekli açısından bölgesel, kararları bakımından genel bir kongredir. B) Aldığı kararlar Anadolu'da etkin olmamıştır. C) Osmanlı yönetiminin etkisinde kalmıştır. D) İşgalleri sona erdirmede başarılı olamamıştır. E) Bölgesel direnişin ulusal direnişe dönüşmesini sağlamıştır.

145 Anadolu'nun farklı bölgelerinde yaşanan ve TBMM'nin otoritesini hedef alan ayaklanmalar İstanbul Hükümeti ve İngilizler tarafından desteklenmiştir. Bu duruma bakılarak, I. İngilizler azınlıkları ayaklandırmayı başaramamıştır. I İtilaf Devletleri Sevr'in uygulanamayacağını anlamışlardır. İstanbul Hükümeti Milli Mücadele'ye karşı İtilaf güçleriyle birlikte hareket etmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 8. Amasya Görüşmeleri'nde, "İşgallere karşı konulacak, Türk toprakları düşmana terk edilmeyecektir." kararı alınmıştır. Bu karar aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Padişahın Milli Mücadele'yi desteklediğinin 10. Damat Ferit'in ardından Osmanlı yönetimini üstlenen Sadrazam Ali Rıza Paşa Milli Mücadele ile ilişki kurmaya çalışmış, bu anlamda Amasya görüşmeleri yapılmıştır. Bu bilgilere dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Padişah, Anadolu'daki halk hareketine açıktan destek vermiştir. B) Temsil Kurulu, Milli Mücadele'yi Osmanlı yönetimine doğrudan anlatma olanağı bulmuştur. C) Yeni hükümet yönetim şeklini değiştirmeyi planlamıştır. D) Milli Mücadele İtilaf Devletleri tarafından hukuken tanınmıştır. E) Temsil Kurulu, Anadolu'nun bütünü üzerinde yetkili hale gelmiştir. Damat Ferit Pafla'n n sadrazaml döneminde Milli Mücadeleciler stanbul Hükümeti'nin düflmanl klar yla da u raflmak zorunda kalm flt r. Bu nedenle onun istifas ve yeni bir hükümetin kurulmas Temsil Kurulu için yeni imkanlar do urmufltur. B) Direniş mücadelesinde kararlı olunduğunun C) Anadolu'daki işgallerin gerilediğinin D) Siyasi çözüm yollarına öncelik verileceğinin E) İstanbul Hükümeti'nin Temsil Kurulu ile her konuda aynı fikirde olduğunun 9. "İstanbul dan ayrılmak üzere iken Rauf Bey yanıma geldi. Bineceğim vapurun Karadeniz de batırılacağını işitmiş, onu haber verdi. Ben de İstanbul da tutuklanmaktansa batıp boğulmayı tercih ettim ve hareket ettim." Mustafa Kemal in Nutuk ta 16 Mayıs 1919 ile ilgili verdiği bu bilgi, onun aşağıdaki hangi konuda kararlı olduğunu göstermektedir? A) Mandacı anlayışı yaygınlaştırma B) Ekonomik bağımsızlığı sağlama C) Demokratik olduğunu kanıtlama D) Bağımsızlığı amaçlayan mücadeleyi başlatma E) Osmanlı Devleti'ni sona erdirme 11. Türk milletinin temsilcileri tarafından Mebusan Meclisi'nde Misakımilli'nin kabul edilmesi karşısında endişeye düşen İtilâf Devletleri, Türk parlamentosu tarafından alınan bu kararların etkisiz bırakılması yönünde harekete geçmişlerdir. Buna göre, I. İstanbul Hükümeti üzerindeki baskıların artırılması, I İstanbul'un işgal edilmesi, milletvekillerinin tutuklanarak sürgüne gönderilmesi girişimlerinden hangilerinin İtilaf Devletleri'nin başvurduğu yollar arasında olduğu söylenebilir? D) I ve II E) I, II ve III C - A - C I E - E - A I C - B - D I B - E

146 M LL MÜCADELE N N HAZIRLIK DÖNEM 3. B Ö L Ü M 1. İstanbul Hükümeti temsilcisi Salih Paşa ile Mustafa Kemal arasında Amasya'da gerçekleşen görüşmede alınan Mebusan Meclisi'nin açılması kararı İstanbul Hükümeti tarafından da kabul edilmiştir. Bu bilgiler ışığında, I. Milli Mücadele İstanbul Hükümeti'nin denetimine girmiştir. I Padişah, İstanbul Hükümeti ile ters düşmüştür. İstanbul Hükümeti ile Milli Mücadele arasında önemli bir konuda uzlaşma sağlanmıştır. 4. Temsil Kurulu, Erzurum Kongresi nde alınan kararları uygulamak amacıyla oluşturulmuştur. Bu durum Temsil Kurulu nun; I. yasama, I yürütme, yargı fonksiyonlarından hangilerine sahip bulunduğunu gösterir? yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve III E) II ve III 2. Erzurum Kongresi nin toplandığı günlerde bazı aydın ve devlet adamları, Erzurum da bulunan Mustafa Kemal Paşa ve Rauf Bey e mektuplar yazarak belli bir devletin mandası altına girmeyi uygun bulduklarını açıklamışlardır. Buna göre manda yanlısı olanların aşağıdakilerden hangisini göz ardı ettikleri söylenebilir? A) İstanbul Hükümeti nin tutumunu B) Milletin bağımsızlığa düşkünlüğünü C) Padişahın tutumunu D) Türk ordusunun gücünü E) Azınlıkların hakları 3. Mustafa Kemal Samsun da iken Kazım (Karabekir) Paşa ya, "ülkenin tehlike içinde bulunduğunu, bu durumdan üzüntü duyduğunu, millet ve memlekete olan vicdani görevi ortak çalışma ile yerine getirebileceklerini" açıklayan bir telgraf çekmişti. Bu telgraf aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir? A) Ekonomik kalkınma yolunda çalışmalar yapıldığının B) Barışçılık fikrinin yaygınlaştırılmaya çalışıldığının C) Bağımsızlık düşüncesine sahip çıkılmadığının D) Milli Mücadele düşüncesinin oluşturulmaya çalışıldığının E) Anadolu da yeni bir devlet kurma girişimlerinde bulunulduğunun 5. Osmanlı Devleti ve yabancı devletler tarafından tanınmamakta ısrar edilen TBMM, bir süre sonra birçok devletle uluslararası antlaşmalara imza koymuş ve devletler arası konferanslara katılmıştır. Yaşanan bu gelişme aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır? A) Milli Mücadele taraftarlarının Misakımilli den tavizler verdiğinin B) TBMM nin devletler arası etkinliğe sahip hale geldiğinin C) TBMM nin ekonomik alandaki ayrıcalıklara son verdiğinin D) İşgalci güçler arasında birçok görüş ayrılığına yol açıldığının E) Osmanlı Devleti ile TBMM'nin işbirliği içinde olduğunun TBMM'nin normal zamanda elinde bulundurdu u yetkilerle Milli Mücadele döneminde sahip oldu u yetkilerin neler oldu una dikkat et. 6. Erzurum Kongresi kararlarında bulunan "Osmanlı Hükümeti nin yabancı bir kuvvet karşısında doğu illerini bırakmak, ilgilenmemek zorunda kaldığı anlaşılarsa çok yönlü tedbire başvurulacaktır." hükmündeki "doğu illeri" ifadesi, Sivas Kongresi nde "Vatanın herhangi bir parçası" şeklinde değiştirilmiştir. Bu durum Sivas Kongresi kararlarının hangi yönünü ortaya koymaktadır? A) Ulusal B) Evrensel C) Bölgesel D) Dinsel E) Bilimsel

147 Mayıs'ında İngilizlerin, Osmanlı Hükümeti ne Samsun ve civarındaki Türk çetelerinin Rumlara baskı yaptıklarını ve bir an önce bu bölgedeki durumun iyileştirilmemesi halinde işgale başlayacaklarını bildirmeleri aşağıdakilerden hangisine ortam hazırlamıştır? A) Son Osmanlı Mebusan Meclisi nin açılmasına B) Misakımilli kararlarının alınmasına C) Mustafa Kemal ile İstanbul Hükümeti nin fikir ayrılığı içine düşmesine 10. Milli Mücadele'nin oluşum sürecinde görülen, I. direniş derneklerinin kurulması, Sivas Kongresi'nin düzenlenmesi, I Amasya Genelgesi'nin yayınlanması gelişmelerinden hangilerinde Mustafa Kemal Paşa'nın doğrudan bir rolü olduğu söylenemez? D) I ve II E) I, II ve III D) Anadolu nun Türk yurdu özelliğinin kaybolmasına E) Mustafa Kemal in müfettişlik göreviyle bölgeye gönderilmesine 11. Milli Mücadele'de alınan, I. Milletin geleceğini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır. 8. Mustafa Kemal Paşa nın Mondros Mütarakesi sonrası İstanbul a gelerek önemli komutanlar ile yaptığı görüşmelerde "ordunun dağıtılmamasını, silah ve cephanelerin düşmana teslim edilmemesini" istemesi, aşağıdakilerden hangisine yönelik bir amacın varlığını kanıtlar? A) Osmanlı Devleti nin siyasi varlığını sona erdirmeye B) Türk topraklarını savunmaya C) TBMM yi açmaya D) Ulusal egemenlik kavramını yaygınlaştırmaya E) Manda ve himaye yanlısı çevreleri sindirmeye I Milletin haklı sesini dünyaya duyuracak bir kurul oluşturulacaktır. Sivas'ta ulusal bir kongre toplanmalıdır. kararlarından hangileri halk iradesine dayalı bir kurtuluş mücadelesi yapılacağının kanıtıdır? D) I ve III E) I, II ve III Halk iradesi ülkenin gelece iyle ilgili kararlar n millet taraf ndan verilmesidir. Halk iradesinin nas l ortaya ç kt na dikkat et. 9. "Padişah ve Hükümet İtilaf Devletleri nin elinde esir vaziyettedir. Memleket elden gitmek üzeredir. Bu kötü vaziyete çare bulmak için sizlerle işbirliği yapmaya geldim. Hep birlikte bu vatanı kurtarabiliriz." Mustafa Kemal Paşa'nın Amasya da halka yaptığı bu konuşma ile aşağıdakilerden hangisini amaçladığı savunulabilir? A) Devletçilik ilkesini ekonomide uygulamayı B) Ülkeyi yapılacak reformlar ile kalkındırmayı C) Osmanlı Devleti ne son vermeyi D) Milli Mücadele'yi halka maletmeyi E) Azınlıkların desteğini almayı 12. Sivas Kongresi'nin yapıldığı günlerde manda ve himaye konusunun yeniden göndeme gelmesi üzerine Mustafa Kemal Paşa, "Ya istiklal, ya ölüm!" demiştir. Bu durum Mustafa Kemal Paşa nın, I. bağımsızlığa düşkünlük, I insanseverlik, ümitsizliğe düşmeme özelliklerinden hangilerine sahip olduğunu göstermektedir? D) I ve II E) I ve III C - B - D I B-B -AI E - B - D I A-E -E

148 M LL MÜCADELE N N HAZIRLIK DÖNEM 3. B Ö L Ü M 1. Ankara'da açılan TBMM, vilayetlerde yapılan seçimlerle belirlenenlerle birlikte Osmanlı Mebusan Meclisi'nden gelen milletvekillerini de içeriyordu. Bu durum dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Güçler birliği ilkesi benimsenmiştir. B) Ulus iradesine önem verilmiştir. C) Meclis hükümeti sistemi kabul edilmiştir. D) Demokratik bir yönetim oluşturulmuştur. E) Azınlık hakları korunmaya çalışılmıştır. 4. İlk TBMM de Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkarılmış, Tekalifimilliye Emirleri yayınlanmıştır. Bu girişimlerin, I. TBMM nin otoritesinin güçlendirilmesi, I TBMM nin askeri etkinliğinin artırılması, padişahlık makamına olan bağlılığın sona erdirilmesi amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? 2. TBMM nin 23 Nisan 1920 de açılmasının ardından alınan kararlardan bazıları şunlardır: TBMM nin üstünde herhangi bir güç bulunmamaktadır. Geçici kaydıyla da olsa bir hükümet reisi veya padişah vekili atanması kabul edilemez. Bu kararlara göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Saltanat makamına olan bağlılık güçlendirilmiştir. B) Yabancı devletlerle olan ilişkiler düzenlenmeye çalışılmıştır. C) Laik devlet anlayışı benimsenmiştir. D) Çok partili siyasi ortam oluşturulmaya çalışılmıştır. E) TBMM nin milletin tek temsilcisi olduğu vurgulanmıştır. 5. Milli Mücadele sırasında Anadolu da ulusal bir meclis açılması çalışmalarına İstanbul un işgalinin ardından hız verilmiştir. Bu çabada aşağıdakilerden hangisinin rol oynadığı savunulabilir? A) Osmanlı Mebusan Meclisi nin açılmak istenmesi B) İtilaf Devletleri arasında anlaşmazlıklar çıkarılmaya çalışılması C) Osmanlı Devleti nin Sevr i imzalamasının önlenmek istenmesi D) Mondros Ateşkesi hükümlerinin denetlenmek istenmesi E) Türk halkının iradesinin ortadan kaldırılmaya çalışılması stanbul'un iflgali sonras nda Osmanl Mebusan Meclisi kapat lm fl, pek çok milletvekili tilaf Devletleri taraf ndan tutuklanm flt r. 3. Sevr Antlaşması nın aşağıdaki maddelerinden öncelikle hangisinin, Osmanlı ekonomisinin bağımsızlığına gölge düşürücü nitelikte olduğu savunulabilir? A) Fransa ya Anadolu da nüfuz bölgeleri verilecektir. B) Osmanlı ordu ve donanması sınırlandırılacaktır. C) Doğu Trakya ve Ege adaları Yunanistan a verilecektir. D) Boğazlar uluslararası bir komisyon tarafından yönetilecektir. E) Kapitülasyonlar en geniş haliyle varlığını sürdürecektir. 6. TBMM nin Ankara da 23 Nisan 1920'de açılmasının, I. Temsil Kurulu, İstanbul Hükümeti, I saltanat, unsurlarından hangilerinin varlığını sona erdirdiği söylenebilir?

149 İlk TBMM nin aşağıdaki hedeflerden hangisine dönük şekilde faaliyet gösterdiği savunulamaz? A) Ülkede ulusal egemenlik ilkesinin hayata geçirilmesi B) Türk topraklarındaki işgallerin bütünüyle sona erdirilmesi C) Vatanın tam ve koşulsuz şekilde bağımsızlığının sağlanması D) Avrupa örnek alınarak inkılapların gerçekleştirilmesi E) Türk topraklarında toplumsal düzenin sağlanması 10. TBMM nin açılmasını izleyen dönemde Anadolu nun bazı yörelerinde, padişahın kanunlarına aykırı olarak Ankara'da bir hükümetin oluşturulmasının kabul edilmeyeceği ve TBMM nin tanınmayacağına dair açıklamalar yapılmaya başlanmıştır. Bu gelişme aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? A) İtilaf Devletlerinin azınlıkları kullandığına B) Anadolu da saltanat kurumuna bağlılığın sürdüğüne C) Kuvayımilliye birliklerinin güçlendirilmek istendiğine D) TBMM nin padişah üzerinde etkinlik kurduğuna 8. Kurtuluş Savaşı sırasında Anadolu nun farklı yörelerinde TBMM nin otoritesini hedef alan ayaklanmalar yaşanmıştır. E) Azınlıkların İstanbul Hükümeti ile birlikte hareket ettiğine Bu ayaklanmalarda, I. Kuvayımilliye liderleri arasında bazı kişisel çekişmeler yaşanması, İstanbul Hükümeti nin halkı Milli Mücadele ye karşı kışkırtması, I azınlıkların bağımsız devlet kurmak istemesi durumlarından hangilerinin etkisinden söz edilebilir? D) I ve II E) I, II ve III 11. Anadolu da Milli Mücadele yi ortadan kaldırmaya yönelik olarak ortaya çıkan ayaklanmalar karşısında TBMM nin, I. İstiklal Mahkemelerinin kurulması, I Hıyanet-i Vataniye Kanunu nun çıkarılması, Tekalifimilliye Emirleri nin yayınlanması girişimlerinden hangilerini gerçekleştirdiği söylenebilir? 9. Karadeniz yöresinde yaşayan Rumlar, Mondros un ardından bağımsız bir Pontus devleti kurmak için isyan çıkarmış, İngilizlerden ve Patrikhane den yardım almıştır. Bu gelişmelere bakılarak, I. Rumlar, Ermenilerin bağımsızlık çabalarını desteklemiştir. İtilaf Devletleri Anadolu daki azınlıkları kışkırtmıştır. I Rumlar bağımsızlık için dini kurumlardan destek almıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 12. Kurtuluş Savaşı sırasında karşılaşılan iç ayaklanmalara karşı kurulan İstiklal Mahkemelerinin üyeleri milletvekillerinden oluşuyordu. Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir? A) İşgallerin durdurulmasının güçleşmesine B) Padişahın otoritesinin korunmasına C) TBMM nin yargı yetkisini kullanmasına D) Azınlıkların taşkınlıklarının artmasına E) İtilaf Devletlerinin Anadolu dan çekilme kararı almasına B - E - E I D - E - A I D - E - E I B - D - C

150 M LL MÜCADELE N N HAZIRLIK DÖNEM 3. B Ö L Ü M 1. TBMM nin açılışıyla birlikte pek çok konuda değişiklik yapılmasına rağmen hilafet ve saltanata karşı olumsuz girişimlerden çekinilmiştir. Bu durumun temel nedeni olarak, I. halkın halife ve padişaha bağlılığının söz konusu olması, I İtilaf Devletleri nin halife ve padişaha karşı yapılacak olumsuz girişimleri Milli Mücadele hareketine karşı kullanma eğiliminde olması, Cumhuriyetin ilan edilmek istenmesi 4. İlk TBMM Dönemi'nde bakanların doğrudan meclis üyeleri arasından seçilmeleri, I. hükümet kurma, I halkı yönetime katma, ulusal direnişi yönetme konularından hangilerinde zorluk yaşanmasına yol açmıştır? D) I ve II E) I ve III durumlarından hangileri gösterilebilir? 2. TBMM ye karşı yapılan ayaklanmaların Kuvayımilliye liderleri tarafından bastırılması, I. TBMM nin otoritesinin artması, I Osmanlı Devleti nin varlığının sona ermesi, Anadolu daki işgalcilerin çekilmeleri gelişmelerinden hangilerine neden olmuştur? D) I ve II E) I ve III 5. İstanbul Hükümeti'nin, İngiltere nin desteğini sağlama, İstanbul ve Boğazların emniyetini sağlama, Padişah ve halife kurumlarının devamlılığını sağlama, amacıyla aşağıdakilerden hangisine destek verdiği savunulabilir? A) TBMM ye karşı çıkan ayaklanmalara B) Paris Konferansı nın toplanmasına C) İşgallere karşı mitingler düzenlenmesine D) Sivas Kongresi nin toplanmasına E) Bağımsızlık anlayışının yaygınlaşmasına 3. TBMM Hükümeti nin ayaklanmalar karşısında aldığı önlemlerden bazıları şunlardır: I. İstiklal Mahkemeleri kurulmuştur. I Hıyanet- i Vataniye Kanunu çıkarılmıştır. Ankara müftüsünden fetva alınmıştır. Bu girişimlerden hangileri ayaklanmaların TBMM'nin yasama yetkisini kullandığının kanıtıdır? D) I ve III E) I, II ve III Yasama, yürütme ve yarg yetkilerinin neleri içerdi ini gözden geçirmelisin arasındaki dönemde görülen, Hıyanet - i Vataniye Kanunu nun çıkarılması, İstiklâl mahkemelerinin kurulması gelişmelerinin ortak yönü hangi seçenekte verilmiştir? A) Osmanlı Hükümeti nin yıkılması amacıyla oluşturulmuş olmaları B) İtilaf Devletleri nin işgallerini kolaylaştırmaları C) TBMM nin varlığı ve otoritesini korumaya yönelik olmaları D) Türk toplumunun çağdaşlaşması yönünde tedbirler içermeleri E) Mustafa Kemal i Anadolu da tek otorite yapmayı amaçlamaları

151 Kurtuluş Savaşı nı yürüten I. Türkiye Büyük Millet Meclisi, rejim tartışmalarına girmemiş, yurdun kurtarılmasını her şeyin üstünde tutmuştur. Buna göre aşağıdakilerden hangisi I. TBMM'nin aldığı kararlardan biri olamaz? A) TBMM'nin üstünde güç yoktur. B) Yasama, yürütme ve yargı TBMM'ye aittir. C) Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir. D) Türkiye'nin yönetim şekli cumhuriyettir. 11. Mustafa Kemal in TBMM ye 24 Nisan 1920 de sunduğu önergedeki "TBMM nin üstünde başka bir güç yoktur." ifadesi, aşağıdakilerden hangisinin yok sayıldığının göstergesidir? A) Halk iradesinin B) Çerkez Ethem ve yandaşlarının C) İstanbul Hükümeti'nin D) İtilaf Devletleri'nin E) Din-devlet birlikteliğinin E) Yeni bir hükümetin oluşturulması gereklidir Ağustos 1920 tarihli Sevr Antlaşması nın "Osmanlı Devleti nin kara ve deniz gücü sınırlı sayıda olacaktır." hükmü aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir? A) Osmanlı toprak bütünlüğünün korunduğunun B) Misakımilli fikrinden taviz verildiğinin C) Osmanlı sosyal bünyesinin sarsıldığının D) Osmanlı Devleti nin savunmasız bırakılmak istendiğinin E) Osmanlı sınırlarının daraldığının 9. "Meclis'in seçtiği ve vekil olarak görevlendirdiği bir heyet, hükümet işlerine bakar, Meclis Başkanı da bu heyetin başkanıdır." Bu durum ilk TBMM döneminde aşağıdakilerden hangisinin benimsendiğini göstermektedir? A) Kabine sistemi B) Manda sistemi C) Tek dereceli seçim sistemi D) Çok partili sistemi E) Meclis hükümeti sistemi 10. I. İç güvenliğin sağlanması I TBMM'nin otoritesinin güçlenmesi Asker kaçaklarının azaltılması İstiklal Mahkemeleri yukarıda verilenlerden hangilerinin gerçekleştirilmesi için çalışmalarda bulunmuştur? D) I ve II E) I, II ve III 12. I. Milli Mücadele'nin zayıflatılmak istenmesi I TBMM nin farklı görüşte olan milletvekillerinden oluşması İstanbul Hükümeti nin kışkırtıcı faaliyetleri içine girmesi durumlarından hangileri, TBMM ye karşı isyan girişimlerinde bulunulmasında etkili olmuştur? D) I ve II E) I ve III Nisan 1920 de Ankara da Türkiye Büyük Millet Meclisi açılmıştır. Bu gelişme ile, I. saltanat, I şeyhülislamlık, Heyet-i Temsiliye kurumlarından hangilerinin işlevi sona ermiştir? 14. İlk TBMM nin, D) I ve III E) II ve III I. millet egemenliğine dayalı olarak oluşması, I yasama ve yürütme yetkilerini kullanabilmesi, farklı görüşteki insanlardan oluşması özelliklerinden hangilerinin, TBMM nin otoritesini artırdığı savunulabilir? D - A - B I A-A-C I D - D - E - E I C - E - C - D

152 KURTULUfi SAVAfiI NDA CEPHELER 3. B Ö L Ü M 1. Kurtuluş Savaşı'nda Anadolu'nun güneyinde işgalci durumda bulunan Fransızlar, bölgede asayişi sağlamak için Ermenilerden oluşan bir jandarma gücü kurmuşlardır. Bu bilgiye dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Azınlıkların Osmanlı yönetimine olan bağlılığı korunmaya çalışılmıştır. B) Ermeniler bağımsız bir devlet kurmayı başarmıştır. C) Fransızlar işgallerini genişletememişlerdir. D) Ermeniler ve Rumlar birlikte hareket etmişlerdir. E) İşgalci güçler azınlıkları kullanmışlardır. 4. İngilizlerin işgallerini sürdürmelerine karşın Büyük Taarruz öncesinde Anadolu'da İtalyan ve Fransız varlığı kalmamıştı. Yalnız bu bilgilere bakılarak, I. İngilizler askeri kayıplarını azaltmaya çalışmışlardır. I TBMM birlikleri Anadolu'da işgalleri sona erdirmiştir. İtilaf Devletleri görüş ayrılıklarına düşmüşlerdir. yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III flgal ederken hep birlikte hareket eden tilaf Devletleri, geri çekilirken hep birlikte de ildi. 2. Konya, Antalya, Muğla ve civarını işgal eden İtalyanlar halkla çatışmaya girmekten kaçınmış ve halka iyi davranma yoluna gitmiştir. İtalyanların bu tutumunun, I. Anadolu'daki varlığını kalıcı hale getirme, I Türkler ile Ermeniler arasında çatışmalar yaşanmasını önleme, Güneydoğu Anadolu'da Fransız varlığının kalıcı hale gelmesini önleme amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir? 5. Lozan Antlaşması ile İtilaf Devletleri'nin işgallerinin haksız olduğu bizzat bu devletler tarafından kabul edilmiştir. Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı savunulabilir? A) Yunan Türk ilişkilerinin bozulmasına B) İngiltere'nin Yunan yanlısı politika izlemesine C) Türk topraklarının işgallerden arındırılmasına D) Musul sorunun Türkiye'nin isteklerine uygun biçimde çözülmesine E) TBMM'nin İtilaf Devletleri tarafından tanınmasına 3. Yunanlıların Büyük Taarruz'la başlatılan saldırılarda yenileceği anlaşılınca, İngilizler iki taraf arasında bir ateşkes yapılması için çaba içine girmişlerdir. İngiltere'nin bu çabasının aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu savunulabilir? A) Batı Anadolu'daki Yunan varlığının sona ermesini engellemek B) TBMM'nin otoritesini zayıflatmak C) Halifelik makamını TBMM'ye karşı kullanmak D) Kalıcı barışı sağlamak E) Yunan güçlerini kendi denetimi altına almak 6. TBMM tarafından 1921 yılında kabul edilen Başkomutanlık Kanunu, Mustafa Kemal'in askeri birlikleri ve yönetimi daha da güçlendirmek için TBMM'nin yetkilerini devralması esasını öngörmekteydi. Bu gelişmenin, I. kararların daha çabuk şekilde uygulanabilmesi, I halkın yönetimdeki etkinliğinin artırılması, hızlı karar alınabilmesi durumlarından hangilerine olanak sağladığı savunulabilir? D) I ve III E) II ve III

153 Kurtuluş Savaşı sırasında Doğu Anadolu'da incelemelerde bulunan General Harbord ve beraberindeki heyet tarafından hazırlanan raporda, bölgede Türklerin Ermenilere göre çoğunlukta olduğu belirtilmiştir. Bu durumun aşağıdakilerden hangisini ortaya koyduğu savunulabilir? A) Ermeni tarafının tezlerinin temelsiz olduğunu 10. Mustafa Kemal, Sakarya Savaşı sonrasında, "Ordumuzun kararı taarruzdur. Hazırlığımızı tamamen bitirmeye biraz daha zaman lazımdır. Yarım hazırlıkla, yarım tedbirlerle yapılacak taarruz, hiç taarruz etmemekten daha kötüdür." demiştir. Bu sözler dikkate alındığında, I. TBMM ordusu saldırı gücüne henüz ulaşamamıştır. B) Raporun İtilaf Devletleri'nin etkisinde kaldığını Taarruz bilinçli olarak ertelenmiştir. C) Türk tezlerinin haklılığının İtilaf Devletleri'nce kabullenildiğini D) Azınlıkların Anadolu'da çıkardıkları sorunların sona erdiğini E) Ermenilerle İtilaf Devletleri'nin anlaşmazlık yaşadığını 8. Mustafa Kemal, Büyük Taarruz'un ardından, "İtilaf Devletleri politikalarında Türkiye'den yana meydana gelen son gelişmeler, milletin azim ve fedakarlığının ürünüdür. demiştir." Mustafa Kemal'in bu sözünün aşağıdakilerden hangisini vurguladığı söylenebilir? A) Saltanat kurumuna bağlılığın sürdüğünü B) Kurtuluş Savaşı'nın Türk halkına dayalı olarak gerçekleştiğini C) Boğazların TBMM'ye devredildiğini D) Saltanat kurumunun kaldırılacağını E) İstanbul Hükümeti'nin Milli Mücadele'nin uzağında tutulmaya çalışıldığını I İngilizlerin Yunanlılara olan desteği sona erdirilmek istenmiştir. yargılarından hangilerinin doğru olduğu savunulabilir? 11. TBMM tarafından Batı Cephesi Komutanlığı'na atanan Albay İsmet Bey, ordunun ihtiyaçları için halktan hiçbir şekilde para ya da malzeme toplanmamasına dair bir genelge yayınlamıştır. Bu genelge ile aşağıdakilerden hangisinin amaçlandığı savunabilir? A) Halkın devlete olan güveninin artırılması B) Yabancı devletlerden destek bulunması arayışlarına öncelik verilmesi C) Ulusal egemenlik ilkesinin pekiştirilmesi D) Padişahın otoritesinin korunması E) Kuvayımilliye mensuplarının sayısının artırılması 9. Mustafa Kemal, Büyük Taarruz öncesinde TBMM ile görüşmeler yapmak üzere görevlendirilen Fransız temsilcisinden Misakımilli'yi tanımalarını istemiştir. Ancak Yunanlıların büyük bir saldırıya hazırlanmaları Fransızları bir süre daha beklemeye yöneltmiştir. Fransa'nın bu tutumu ile ilgili olarak, 12. Kurtuluş Savaşı sırasında TBMM'de alınan kararla Ankara'da bir subay yetiştirme okulu açılmıştır. Bu bilgiye dayanarak, I. Ordudaki uzman asker açığı ortadan kaldırılmaya çalışılmıştır. I. Fransızlar, TBMM'nin başarısından emin olmak istemişlerdir. Türk ordusunun işgaller karşısındaki etkinliği zamanla azalmıştır. Yunanlılara olan İtilaf Devletleri desteği azalmıştır. I Ordunun komuta kademesinin güçlendirilmesi he- I Fransızlar Yunan tezlerini desteklemişlerdir. deflenmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? yorumlarından hangileri yapılabilir? D) I ve II E) I ve III E - A - A I B-C-D I A-B -DI D - A - E

154 KURTULUfi SAVAfiI NDA CEPHELER 3. B Ö L Ü M 1. Anadolu da işgalci güçlere karşı verilen ulusal direniş mücadelesi, halkın temsilcilerinden oluşan TBMM tarafından yönlendirilmiştir. Bu gelişmeler İstanbul Hükümeti nin TBMM yi engellemek için bazı çabalar içine girmesine yol açmıştır. Bu bilgilere göre, I. Anadolu da Milli Mücadele karşıtı isyanlar çıkarılması, I Kuva-yı İnzibatiye adıyla askeri birliklerin oluşturulması, Mustafa Kemal ve bazı arkadaşları hakkında idam cezası verilmesi gelişmelerinden hangileri İstanbul Hükümeti nin TBMM nin etkinliğini kırmak için başvurduğu yollar arasında gösterilebilir? 3. İtilaf Devletleri, Yunanlıların TBMM ordusunu hedef alan ilk saldırılarının başarısız olması üzerine Londra'da bir konferans düzenleneceğini ilan etmiştir. İtilaf Devletlerinin bu tutumunun, I. İstanbul Hükümeti'nin otoritesine sona erdirme, I Yunanlılara toparlanmaları için zaman kazandırma, İstanbul Hükümetinin TBMM ile birlikte hareket etmesini sağlama amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir? D) I ve III E) I, II ve III D) I ve II E) I, II ve III TBMM'nin etkinli inin k r lmas, onun yok edilmesi için çaba harcanmas anlam na gelir. Sence bu hangi yollara baflvurularak gerçekleflir? 4. İtilaf Devletleri Yunan saldırılarının bir türlü başarılı olamamasının ardından, TBMM Hükümeti ile Mudanya Ateşkes Antlaşması nı imzalamak durumunda kalmıştır. Bu ateşkeste yer alan, I. Yunan güçleri ile TBMM birlikleri arasında silahlı çatışmalara son verilecektir. I İstanbul'un yönetimi TBMM'ye bırakılacaktır. Doğu Trakya toprakları Yunan birlikleri tarafından boşaltılacaktır. kararlarından hangileri, Osmanlı Devleti'nin varlığının sona erdiğinin İtilaf Devletleri tarafından kabullenildiğini göstermektedir? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 2. TBMM orduları ile Yunan birlikleri arasında 1921'de yapılan Sakarya Meydan Savaşı Yunanlıların Anadolu da ilerleme girişimlerini başarısızlığa uğratmıştır. Bu bilgi dikkate alındığında, I. Anadolu'daki Rum varlığı sona ermiştir. 5. TBMM Hükümeti Mudanya'da düzenlenen ateşkes görüşmelerinde Doğu Trakya'nın boşaltılmasını ön koşul olarak ileri sürmüştür. Yunanlıların işgal alanlarını genişletmesine engel olunmuştur. TBMM'nin bu girişimle aşağıdakilerden hangisini gerçekleştirmek istediği savunulabilir? I Yunanlıların Anadolu daki askeri varlıkları sona erdirilmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve III E) I, II ve III A) Ulusal egemenliğinin hayata geçirilmesini B) TBMM nin hukuken tanınmasını C) Ekonomik kalkınma önündeki engellerin D) Yunan işgalinin sona erdirilmesini E) Boğazların güvenliğinin sağlanmasını

155 TBMM'nin işgalci Yunan güçlerine karşı I. ve İnönü Savaşlarını kazanması üzerine İtalya nın Anadolu'da işgal ettiği yerleri boşaltmaya yöneldiği görülür. Bu bilgi dikkate alındığında aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) İtalya, İngiltere ile olan ilişkilerini bozmak istememiştir. B) İtalya TBMM'den ekonomik imtiyazlar elde etmeye çalışmıştır. C) İtalya, TBMM'nin Kurtuluş Savaşı'nda yenilgiye uğratılamayacağını kavramıştır. D) İtalya'nın Osmanlı Devleti ne olan siyasi desteği sürmüştür. E) İtalyanlar Yunanlıların Anadolu daki çıkarlarına zarar vermiştir Mart 1921 tarihinde TBMM ile Sovyet Rusya arasında yapılan Moskova Antlaşması'nda, "Osmanlı Devleti ile Çarlık Rusya arasındaki antlaşmalar geçersiz olacaktır. maddesi yer almıştır. Bu madde, I. Sovyet Rusya nın Avrupalı devletlerle olan ilişkilerini güçlendirmek istediği, I her iki tarafta da yeni devletlerin kurulduğu, TBMM Hükümeti nin dış destek olmadan başarılı olamayacağını düşündüğü yargılarından hangilerine kanıt olarak gösterilebilir? D) I ve III E) I, II ve III 7. TBMM Hükümeti, Büyük Taarruz dan sonra İtilaf Devletleri ile yapılacak barış görüşmelerinin İzmir'de yapılmasını önermiştir. Ancak İtilaf Devletleri görüşmelerin tarafsız bir ülke olan İsviçre de yapılmasını istemiştir. TBMM yönetiminin bu girişiminin aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu savunulabilir? A) İzmir de Yunan işgalinin sona erdirilmesine B) Ege adaları üzerinde denetim sağlanmasına C) İzmir in ticari konumunun güçlendirilmesine D) TBMM Hükümeti'nin Anadolu da halk üzerindeki otoritesinin güçlendirilmesine E) Yunanlıların İzmir de yol açtıkları yıkımın ortaya koyulmasına 8. Eylül 1922'de Anadolu nun Yunan işgalci güçlerinden temizlenmesi, güçlü Avrupa devletlerine karşı zor koşullar altında gerçekleştirilen Kurtuluş Savaşı başarıya ulaşmasını sağlamıştır. Buna göre, 10. Kurtuluş Savaşı sırasında yaşanan, I. Sovyet Rusya ile Moskova Antlaşması nın imzalanması, I Tekalifimilliye Emirleri'nin yayınlanması, Hıyanet-i Vataniye Kanunu nun çıkarılması gelişmelerinden hangilerinin TBMM Hükümeti'nin otoritesini olumlu biçimde etkilediği savunulabilir? D) I ve III E) I, II ve III 11. Son Osmanlı Mebusan Meclisi tarafından kabul edilen Misakımilli'de Mondros Ateşkesi imzalandığında işgal altında olmayan bölgelerin parçalanamaz bir bütün olduğu vurgulanmıştır. Buna göre, I. Boğazların yönetiminin uluslararası bir komisyona bırakılması, I. TBMM askeri etkinliğini İtilaf Devletlerine kabul ettirmiştir. Hatay'ın Fransa nın mandasında bulunan Suriye ye verilmesi, Türk vatanın parçalanmasına engel olunmuştur. I Batum un Gürcistan'ın yönetimine bırakılması I TBMM nin padişaha bağlılığı sona ermiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve II E) I, II ve III kararlarından hangilerinin Misakımilli kararları ile çeliştiği ileri sürülebilir? D) I ve III E) I, II ve III E - B I B - A - D I C - E - B I B - E - E

156 KURTULUfi SAVAfiI NDA CEPHELER 3. B Ö L Ü M 1. Kurtuluş Savaşı sırasında halktan fedakarlıklarda bulunulması istenmiş ve yeni vergiler konulmuştur. Halkın gönüllü olarak bağışta bulunması sağlanmış, zaman zaman bankaların elinde bulunan paralara el konulmuş, hatta posta havaleleri bile geciktirilerek gönderilmiştir. Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? A) Milli Mücadele sırasında yabancı ülkelerden ekonomik yardım alındığının B) İşgallere karşı verilen mücadelede kaynak sıkıntısı çekildiğinin 3. Sakarya Savaşı nın kazanılması, I. Mustafa Kemal e Gazilik sıfatının ve "Mareşallik" rütbesinin verilmesi, Kafkas cumhuriyetleri ile "Kars Antlaşması"nın imzalanması, I İngiltere nin Anadolu yu boşaltma kararı alması gelişmelerinden hangilerine ortam hazırlamıştır? D) I ve II E) I, II ve III C) Halkın TBMM kuvvetlerini yeterince desteklemediğinin D) İstanbul Hükümetinden maddi destek alınmak zorunda kalındığının E) TBMM nin ekonomik alanda denetim sağlamaya çalıştığının 4. İtilaf Devletleri Kurtuluş Savaşı nda düzenlenen Londra Konferansı'na TBMM nin ayrıca çağrılmasına taraftar olmamış ve TBMM temsilcisinin Osmanlı heyeti içinde yer almasını istemiştir. İtilaf Devletlerinin bu tutumunun, I. TBMM nin etkinliğinin artırmasını önleme, I TBMM nin Sovyet Rusya ile ittifak yapmasını önleme, Boğazların kendi denetimleri altında kalmasını sağlama amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir? 2. I. İnönü Savaşı ile Yunan saldırısının İnönü'de durdurulması TBMM Hükümetinin otoritesini ve saygınlığını artırmada çok önemli bir etken oldu. Özellikle Fransızlarla İtalyanlar, Yeni Türk Devleti'ni artık görüşülmesi gerekli bir siyasal varlık olarak kabul etmeye başlamışlardır. Bu bilgiler aşağıdaki yargılardan hangisini destekler niteliktedir? A) İtilaf Devletleri arasındaki çekişmeler su üstüne çıkmıştır. B) İtilaf Devletlerinin Yunanistan a olan askeri desteği artmıştır. C) Fransızlar Anadolu da bulunan işgal kuvvetlerini geri çekmiştir. D) TBMM devletinin bağımsızlığı İtilaf Devletleri tarafından kabul edilmiştir. E) İstanbul Hükümeti Milli Mücadele yi desteklemek durumunda kalmıştır. D) I ve III E) I, II ve III 5. TBMM birlikleri, Sakarya Savaşı ndan sonra hemen hemen bir yıllık bir hazırlık dönemi geçirmiştir. Bu süreçte orduya taarruz gücü kazandırılmaya çalışılmıştır. Buna göre aşağıdakilerden hangisinin hedeflendiği savunulabilir? A) Yunan birliklerinin Anadolu yu terk etmesine fırsat verilmesi B) İşgallerin barış yoluyla sona erdirilmesi C) Kuvayımilliye birliklerinin kaldırılması D) İngilizlerin askeri etkinliğinin zayıflatılması E) Askeri birliklerin etkinliğinin artırılması

157 Kurtuluş Savaşı'nda Doğu Cephesi'nde Kazım Paşa komutasında Ermenilere karşı verilen mücadele başarıyla sonuçlanmış, Ermenilerin isteği üzerine Gümrü Antlaşması imzalanmıştır. Bu gelişmenin, I. doğu sınırlarında güvenliğin artırılması, I TBMM nin etkinliğinin artırılması, azınlıkların ülkede gerçekleştirdikleri taşkınlıkların sona erdirilmesi sonuçlarından hangilerine ortam hazırladığı söylenebilir? 9. TBMM birliklerinin Sakarya Savaşı nda elde ettikleri başarı sonrasında harekete geçen İtilaf Devletleri, 22 Mart 1922'de Türk ve Yunan Hükümetlerine ateşkes önerdiler. Bu öneriye göre, barış sağlanıncaya kadar iki taraf da ordusunu güçlendirmeyecek, bunun denetimi de İtilaf Devletlerinin iki orduda bulunduracağı temsilciler aracılığı ile sağlanacaktı. İtilaf Devletlerinin bu tekliflerinin temel amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) TBMM nin askeri etkinliğini denetim altında bulundurmak B) Savaşın yol açacağı sivil kayıplarının artmasını engellemek C) TBMM nin Sovyet Rusya ile askeri ve siyasi ittifak kurmasını engellemek D) TBMM ile İstanbul Hükümeti arasındaki görüş ayrılıklarından yararlanmak 7. Kurtuluş Savaşı nda yaşanan gelişmelerden bazıları şunlardır: E) TBMM nin halk üzerinde otorite kurmasını engellemek I. Düzenli ordu birliklerine asker kaydı zamanla yoğunlaşmıştır. Yunanlıların I. İnönü Savaşı'ndaki saldırısı püskürtülmüştür. I TBMM birlikleri Kütahya-Eskişehir Savaşları nda Sakarya Nehri nin doğusuna çekilmiştir. Bu gelişmelerden hangileri, TBMM nin işgalci güçlere karşı etkinliğini artırdığına kanıt oluşturmaktadır? D) I ve II E) I, II ve III 10. İtilaf Devletleri, I. İnönü Savaşı sonrası Londra da bir konferans toplamış, konferansa İstanbul ve Ankara Hükümetlerini davet etmişlerdi. Türk tarafını iki başlı bir duruma getirip Sevr Antlaşması nı onaylatmayı amaçlamışlardı. Konferans sırasında görülen, I. Türk heyetlerinin uyum içinde olmaları, 8. TBMM nin, I. ülkenin farklı yörelerindeki ayaklanmaları önleme, I TBMM Hükümeti nin barış şartlarını kabul etmemesi, İtilaf Devletleri arasındaki anlaşmazlığın belirginleşmesi düzenli ordunun gelişmesini sağlama, I ulusal davaya karşı gelenleri cezalandırma hedeflerinden hangileri, 1920 yılı sonlarında İstiklal Mahkemelerinin kurulmasına neden olmuştur? D) I ve II E) I, II ve III gelişmelerinden hangileri İtilaf Devletleri nin amacına aykırı durum oluşturmuştur? D) I ve II E) I, II ve III tilaf Devletlerinin neyi amaçlad ancak ne ile karfl - laflt konusu önemli. B - A I D - A - E I D - D - E I A-D

158 KURTULUfi SAVAfiI NDA CEPHELER 3. B Ö L Ü M 1. Türk halkının işgal girişimlerine karşı verdiği Kurtuluş Savaşı'nda başarıya ulaşmasında etkili olan en önemli unsur hiç kuşkusuz ortak bir amaç etrafında bir araya gelinmesi olmuştur. Buna göre, I. ulusal bağımsızlığın sağlanması, I ulusal egemenlik düşüncesinin hayata geçirilmesi, ümmetçilik düşüncesinin güçlendirilmesi olgularından hangileri, Türk halkının Kurtuluş Savaşı sırasında etrafında bir araya geldiği ortak amaçlar arasında gösterilebilir? 4. Batı Anadolu'da halk tarafından Yunan işgaline karşı kurulan silahlı milis örgütleri işgallerin yayılmasını öneleme konusunda yetersiz kalmıştır. Bu durumun TBMM'yi, I. ekonomik, I hukuki, askeri alanların hangilerinde düzenlemeler yapmak durumunda bıraktığı savunulabilir? 2. İstanbul ve Boğazlar, Mondros Ateşkesi nin izleyen dönemde İtilaf Devletleri tarafından işgal altına alınmıştı. Bu durumun aşağıdakilerden hangisini güçleştirdiği savunulabilir? A) Kuvayımilliye birlikleri yerine düzenli ordu birliklerinin kurulmasını B) Trakya'da işgallere karşı silahlı direnişin güçlendirilmesini C) TBMM'nin devletler arası alanda hukuken tanınmasını D) İtilaf Devletlerinin Milli Mücadele ye karşı uyum içinde hareket etmesini E) Doğu Cephesi nde Ermeniler karşısında başarı elde edilmesini 3. TBMM Hükümeti'nin Kurtuluş Savaşı'ndaki en önemli önceliklerinden birisi, Batı Cephesi'nde halkın düzenli ordu birliklerine katılımını artırmak olmuştur. Bu şekilde aşağıdakilerden hangisinin amaçlandığı savunulabilir? A) TBMM nin yapmak durumunda kaldığı askeri harcamaları azaltmaya B) Milli cemiyetleri tek çatı altında bir araya getirmeye C) İstanbul Hükümeti'nin hukuki varlığını sona erdirmeye D) Milli Mücadele nin silahlı direniş gücünü artırmaya E) Bölgesel direniş düşüncesini ülke geneline yaymaya 5. Sovyet Rusya, Moskova Antlaşması görüşmeleri sırasında TBMM'den Ermenilere toprak verilmesi talebinde bulunmuş, ancak bu talep TBMM tarafından kabul edilmemiştir. TBMM'nin bu tutumu, I. toprak bütünlüğünün korunması, I devletler arası destek elde edilmesi, ulusal egemenlik ilkesinin güçlendirilmesi ilkelerinin hangilerinden ödün verilmeyeceğine kanıt olarak gösterilebilir? 6. İngilizler, Kurtuluş Savaşı'nda Batı Anadolu'da işgal bölgelerini genişletmeye çalışan işgalci Yunan güçlerine her türlü desteği veriyordu. İngilizlerin bu desteğinin aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir? A) İtilaf Devletleri arasındaki görüş ayrılıklarına son verilmesine B) Sevr Antlaşması'nın TBMM tarafından kabulünün sağlanmasına C) Fransızların siyasi ve ekonomik gücünün sınırlandırılmasına D) Yunanlıların Anadolu'daki etkinliğinin sınırlandırılmasına E) Anadolu'daki azınlık unsurların haklarının korunmasına

159 Anadolu'daki Fransız işgal varlığını sona erdiren Ankara Antlaşması, güney bölgelerinde Fransız işgalcilerle birlikte hareket eden Ermenileri endişeye sevk etmiştir. Ermenilerin bu endişesine yol açan temel nedenin aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir? A) Yunan güçlerinin Batı Anadolu'da başarılı olamamaları B) Fransızlardan elde ettikleri desteği yitirmeleri C) Yunanlılar ile TBMM arasındaki çatışmaların sürmesi D) İstanbul ve Boğazların İtilaf Devletlerinin denetimi altında olması E) Ermenilerin Rusya dan destek almaya çalışması 8. Sovyet Rusya, TBMM Hükümetinin Yunanlılar karşısında kazandığı Sakarya Savaşı'nın ardından 20 Ekim 1921'de Fransa ile yaptığı barış antlaşmasını protesto etmiştir. Sovyet Rusya'nın bu tutumuna bakılarak aşağıdakîlerden hangisine ulaşılabilir? A) TBMM nin Sovyet Rusya ile siyasi ilişkileri sona ermiştir. B) Sovyet Rusya TBMM'yi düşman devlet olarak görmüştür. C) Sovyet Rusya TBMM'nin İtilaf Devletleriyle yakınlaşmasını istememiştir. D) Sovyet Rusya Avrupa daki ekonomik gücünü artırmayı hedeflemiştir. E) TBMM, Sovyet Rusya nın desteğini kaybetmek istememiştir. 9. TBMM ile Fransa arasında Sakarya Savaşı'nın ardından Ankara Antlaşması'nın imzalanması, İngilizleri endişelendirmiştir. Bu bilgiye bakılarak, I. İngilizler TBMM'nin etkinliğini artırmasını engelleyememiştir. I Ankara Antlaşması TBMM'nin otoritesini güçlendirmiştir. İngilizler Anadolu da kalıcı olamayacağını kabul etmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 10. Kurtuluş Savaşı sırasında yaşanan, I. Tekalifimilliye Emirleri'nin yayınlanması, I düzenli ordu birliklerinin güçlendirilmesi, işgalci Yunan güçlerinin işgallerinin sona erdirilmesi gelişmeleri aşağıdakilerden hangisinde verilen sırayla gerçekleşmiştir? A) I - II - III B) II - III - I C) II - I - III D) III - I - II E) I - III - II 11. TBMM ordusunun I. İnönü Savaşı'nı kazanması TBMM ile Sovyet Rusya arasındaki diplomatik görüşmelerin hızlanmasına ve Moskova'da iki taraf arasında bir antlaşma imzalanmasına ortam sağlamıştır. Bu bilgilere bakılarak, I. TBMM'nin ekonomik alandaki etkinliği güçlenmiştir. I TBMM'nin diplomatik etkinliği artmıştır. Askeri başarılar TBMM'yi güçlendirmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? Moskova Antlaflmas 'n n imzalanmas na yol açan geliflme ve antlaflman n imzalanmas n n yol açt sonucu göz önünde bulundur. 12. TBMM ve Türk halkının Doğu'da Ermenilere, güneyde Fransız işgalcilerine karşı verdiği mücadeleler, Ermeni unsurların taşkınlıklarının ve Fransız işgalinin sona ermesini sağlamıştır. Aşağıdakilerden hangisi bu gelişmelerin bir sonucu olarak nitelendirilebilir? A) İngiliz güçlerinin Anadolu'daki askeri etkinliğini artırması B) TBMM'nin İtilaf Devletleri tarafından hukuken tanınması C) İşgallere karşı mücadele edilen cephe sayısının azalması D) Avrupalı devletlerle olan siyasi ve ekonomik ilişkilerin gelişmesi E) İstanbul Hükümeti'nin TBMM Hükümetine destek vermesi A-B -DI C - A - B I B - C - D I A-E -C

160 KURTULUfi SAVAfiI NDA CEPHELER 3. B Ö L Ü M 1. İtilaf Devletleri I. İnönü Savaşı nın ardından düzenledikleri Londra Konferansı nda Sevr Antlaşması nda bazı değişiklikler yapılabileceğini belirtmişlerdir. Bu bilgiye dayanarak, I. İtilaf Devletleri işgallerini sürdüremeyeceklerini anlamışlardır. II Sevr in mevcut şekliyle Türk tarafına kabul ettirilemeyeceği kabul edilmiştir. III İtilaf Devletleri, Yunanlıların Türk birlikleri karşısında başarılı olamayacağını düşünmüşlerdir. yorumlarından hangileri yapılabilir? 4. Mondros Ateşkes Anlaşması imza edildiği sırada Doğu Trakya topraklarında bulunan bazı TBMM'ye bağlı milli kuvvetler Kurtuluş Savaşı sırasında her açıdan desteksiz kalmışlardır. Bu durumda, I. yörenin, Anadolu'daki milli direniş hareketi ile ilişki kurmakta zorlanması, I Boğazların İtilaf denetimi altında olmasından dolayı Trakya'ya yardım ulaştırılamaması, Milli Mücadeleciler arasında saltanat makamına bağlılık içinde bulunanların olması durumlarından hangilerinin rolünden söz edilebilir? D) I ve II E) I, II ve III 2. I. İnönü Savaşı'nın ardından düzenlenen Londra Konferansı öncesinde İtilaf Devletleri tarafından, Türk tarafının barış yanlısı olmadığı propagandası yapılmıştır. İtilaf Devletleri nin bu tutumunun, I TBMM yi Sevr i kabule zorlama, II Uluslararası kamuoyunun desteğini elde etme, III TBMM yi devletler arası alanda haksız duruma düşürme amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? D) I ve II E) I, II ve III 3. Mebusan Meclisi nde görüşülerek halkın temsilcileri tarafından onaylanması gereken Sevr Antlaşması, Meclis daha önce kapatılmış olduğu için padişahın başkanlık ettiği Şura-yı Saltanat ta görüşülmüştür. Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olabilir? A) Halkın yönetimdeki etkinliğinin korunmaya çalışıldığına B) Askeri birliklerin terhisinin engellenmesinin amaçlandığına C) İşgalci güçlere karşı direniş düşüncesinin güçlendiğine D) Ulusun iradesinin engellenmiş durumda olduğuna E) İstanbul Hükümeti nin diplomatik alanda etkinlik kazandığına Ekim 1921 de imzalanan Ankara Antlaşması ile, Fransa Yeni Türk Devleti ni siyasi olarak tanımıştır. Fransa, işgal altında tuttuğu bölgeleri boşaltma kararı almış ve her iki devlet karşılıklı olarak tutuklu ve savaş esirlerinin serbest bırakılmasını kararlaştırmışlardır. Ankara Antlaşması nın imzalanması aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) İtilaf Devletleri nin Anadolu daki işgallerini sona erdirme kararı aldığının B) TBMM ile Fransa arasındaki savaş durumuna son verildiğinin C) Yunanlıların Batı Anadolu daki işgallerinin gerilediğinin D) TBMM ye karşı Anadolu da çıkan isyanların sonra erdiğinin E) Azınlıkların bağımsızlık hedeflerine yaklaştıklarının

161 I. İnönü Savaşı nın TBMM birlikleri tarafından kazanılması, düzenli orduyu güçlendirme yolunda olumlu etkide bulunmuş, askere yazılma oranı artarken, asker kaçakları azalmaya başlamıştır. Bu bilgilere dayanarak, I. TBMM nin Yunan güçleri karşısındaki askeri etkinliği güçlenmiştir. I TBMM nin otoritesi güç kazanmıştır. İtilaf Devletleri Sevr i kabul ettiremeyeceklerini anlamışlardır. yargılarından hangilerine ulaşılamaz? D) I ve II E) I ve III 9. Mustafa Kemal Paşa, 1921 yılında yaptığı bir konuşmasında, "Ordu saflarına telsiz telgraflarla diğer modern haberleşme gereçleri eklenmiştir. Elbise ve kunduranın ülke içinde yapılması ile ilgili çalışmalarımız sürdürülmektedir. Bu yıl içinde Anadolu da bazı önemli kuruluşların kurulmasına karar verilmiştir." ifadelerini kullanmıştır. Mustafa Kemal in bu sözleri aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Yabancı ülkelere askeri malzeme ihraç edildiğinin B) Düzenli ordunun taarruz gücüne ulaştığının C) Yerli askeri sanayinin oluşturulmaya çalışıldığının D) Özel sektöre kredi imkanlarının sağlandığının E) Yabancı devletlerle ekonomik ilişkilerin geliştirildiğinin 10. İtilaf Devletleri'nin Anadolu yu hedef alan işgallerine önce Kuvayımilliye daha sonra da düzenli birliklerle karşı konulmuştur. 7. Kuva-yı Milliye birliklerinin kaldırılmasında, I. kuruluşunda milliyetçilik duygusunun hakim olması, askeri düzen ve disiplinden yoksun olmaları, I belli bir merkeze ve otoriteye bağlı olmamaları durumlarından hangilerinin rolünden söz edilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III Aşağıdakilerden hangisi TBMM Hükümeti nin işgallere karşı askeri gücünü kanıtladığı bir gelişme değildir? A) Fransa nın TBMM ile anlaşarak Güney cephesini kapatması B) Tekalifimilliye Emirleri nin yayınlanması C) Yunan birliklerinin İnönü bölgesinde durdurulması D) İtilaf Devletleri'nin TBMM ye ateşkes teklifinde bulunması E) Batı Anadolu daki Yunan varlığının sona erdirilmesi 8. Mustafa Kemal, İnönü Savaşı nın TBMM birlikleri tarafından kazanılması üzerine Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa ya gönderdiği telgrafta, "Siz orada yalnızca düşmanı değil, milletin kötü talihini de yendiniz." demiştir. Mustafa Kemal in bu telgrafla aşağıdakilerden hangisine olan güvenini vurguladığı savunulabilir? A) Siyasi çözüm arayışlarının öne çıkarılacağına B) Ulusun egemenliği düşüncesine C) İşgallere karşı mücadelenin başarıya ulaşacağına D) Dış destek elde edileceğine E) TBMM nin halk üzerindeki otoritesinin güçleneceğine 11. Atatürk, Kurtuluş Savaşı nda "Türkiye nin bugünkü mücadelesinin sadece Türkiye ye ait olmadığını vurgulamak isterim." demiştir. Atatürk, bu sözüyle aşağıdakilerden hangisi üzerinde durmuştur? A) Kurtuluş Savaşı nın siyasi yönünün ağır bastığı B) Türk unsurlar arasında bütünlük sağlanamadığı C) İtilaf Devletleri'nin dünya genelindeki konumlarının zayıfladığı D) Askeri mücadelenin İstanbul Hükümeti nce desteklendiği E) Kurtuluş Savaşı nın sömürge ulusları yakından ilgilendirdiği B - E - D I D - B I C - E - C I C - B - E

162 KURTULUfi SAVAfiI NDA CEPHELER 3. B Ö L Ü M 1. Büyük Taarruz'un kazanılmasını izleyen dönemde işgalci İngiliz kuvvetlerinin İstanbul'u terk etme yönünde bir girişimde bulunmaması üzerine askeri birliklere savaş hazırlıklarına başlama emri verilmiştir. TBMM'nin bu tutumuyla aşağıdakilerden hangisini amaçladığı söylenebilir? A) Balkan sınırını belirlemeyi B) Osmanlı yönetimini sona erdirmeyi C) İtilaf Devletleri arasında anlaşmazlık çıkarmayı D) İngilizleri barış yapmak zorunda bırakmayı E) Halkın TBMM'ye olan güvenini artırmayı 4. Yunanlıların, I. Ankara'yı işgal etme, TBMM güçlerini savunma işlevini yerine getiremez bir duruma sokma, I Anadolu'nun batısında tartışmasız bir egemenlik kurma amaçlarından hangilerinin, Kütahya-Eskişehir Savaşları nın yaşanmasında etkili olduğu söylenebilir? D) I ve II E) I, II ve III 2. Bir Türk toprağı olan Hatay 1921 yılında imzalanan Ankara Antlaşması ile Fransa'nın denetimine bırakılmış, bu arada resmi dilinin Türkçe olması ve özerk bir yönetime sahip bulunması sağlanmıştır. Bu bilgilere dayanarak, I. Misakımilli'den ödün verilmek durumunda kalınmıştır. I Hatay'daki Türk unsurların ulusal varlıklarını korumaları istenmiştir. İngilizlerin desteği alınmaya çalışılmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılamaz? 5. Sovyet Rusya Kurtuluş Savaşı sırasında TBMM Hükümeti ile ikili diplomatik ilişkilerini güçlendirmek istemiş, bu amaçla iki taraf arasında görüşmeler yapılmıştır. Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı savunulabilir? A) TBMM'nın Türk halkının tek temsilcisi haline gelmesine B) Padişahın otoritesinin sona ermesine C) TBMM'nin dış destek elde etmesine D) TBMM karşıtı isyanların sona ermesine E) İtilaf Devletleri arasında görüş ayrılıkları başlamasına 3. İngiltere I. İnönü Savaşı sonrasında düzenlenecek olan Londra Konferansı'na katılacak Osmanlı heyeti içinde bir TBMM temsilcisinin de yer alabileceğini bildirmiş ve TBMM için ayrıca bir çağrıda bulunmamıştır. Bu tutuma bakılarak İtilaf Devletleri ile ilgili, I. TBMM'yi hukuken tanımaya yanaşmamışlardır. I Sevr'in Osmanlı yönetimine kabul ettirilemeyeceğini düşünmüşlerdir. TBMM'yi askeri güçten yoksun bırakmaya çalışmışlardır. yorumlarından hangileri yapılabilir? D) I ve II E) I ve III 6. İnönü Savaşı ndan sonra İtalya, Sakarya Savaşı ndan sonra ise Fransa nın Türk topraklarındaki işgaline son vermesi, I. İngiltere ile Yunanistan'ın işgal çabalarında yalnız kalmaları, I Anadolu da işgallerin tümüyle sona ermesi, İstanbul Hükümetinin Anadolu daki otoritesinin güçlenmesi gelişmelerinden hangilerine neden olmuştur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III

163 Kütahya - Eskişehir Savaşları'nda alınan yenilginin ardından TBMM birliklerinin Sakarya Nehri'nin doğusuna çekilmesi, TBMM de Mustafa Kemal'i hedef alan eleştirilerin yaşanmasına yol açmıştır. Bu gelişmenin, I. Milli Mücadele de görüş ayrılığı tehlikesinin belirmesi, I İstanbul Hükümetinin TBMM üzerinde denetim sağlaması, Halifelik makamının Milli Mücadele'yi hedef alan çabalarına son vermesi durumlarından hangilerine neden olduğu söylenebilir? 10. TBMM birlikleri, İnönü Savaşı nda Yunan saldırısının başarılı şekilde geri püskürtülmesinin ardından Yunanlıları dağıtabilmek için harekete geçmiş, ancak 15 Nisana kadar özellikle Aslıhanlar da sürdürülen bu izleme hareketi sonuç vermemiştir. Bu girişimin başarılı olamamasında aşağıdakilerden hangisinin rol oynadığı söylenebilir? A) Bazı Kuva-yı Milliye liderlerinin TBMM ye karşı isyan etmesi B) TBMM birliklerinin taarruz gücünün olmaması C) İstanbul Hükümeti ile anlaşmazlık içinde olunması D) Rusya dan destek alınmaya çalışılması E) Hıyanet-i Vataniye Kanunu nun yaynlanması 8. Kurtuluş Savaşı nda mücadele edilen cepheler ve işgalci güçlerle ilgili olarak aşağıda verilen, I. Güney Cephesi - Fransızlar Batı Cephesi - Yunanlılar I Doğu Cephesi - Ruslar eşleştirmelerinden hangileri yanlıştır? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 11. Kurtuluş Savaşı nda Gediz Muharebesi nde uğranılan yenilgi, sonrasında Batı Cephesi, Kuzey ve Güney olmak üzere ikiye ayrıldı. Kuzey Cephesi komutanlığına Albay İsmet (İnönü), Güney Cephesi komutanlığına da Albay Refet (Bele) atandı. Bu girişim aşağıdakilerden hangisini göstermektedir? A) TBMM birliklerinin işgallerin sona erdirilmesi konusunda yetersiz kaldığının B) Kuva-yı Milliye birliklerinin güçlendirilmeye çalışıldığının C) Osmanlı ordusunun terhisinin önlenmeye çalışıldığının D) Tekalif-i Milliye Emirleri nin yayınlandığının E) Başkomutanlık Yasası nın çıkarıldığının 9. Kuva-yı Milliye birliklerinin Milli Mücadele de, I. Osmanlı ordularının terhis edilmesi nedeniyle oluşan güvenlik boşluğunu doldurma, İtilaf Devletlerinin Anadolu daki işgallerini engelleme, I işgaller karşısında Osmanlı Devleti nin desteğini elde etme işlevlerinden hangilerini üstlendiği söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 12. TBMM, İtilaf Devletleri tarafından düzenlenecek olan Londra Konferansı'ndan olumlu herhangi bir sonuç çıkmayacağı tahmin edilmesine karşın konferansa bir heyet gönderilmesine karar vermiştir. TBMM'nın bu tutumunun, I. uluslararası siyasi ittifaklar kurma, I Türk tezlerini dünyaya duyurma, İtilaf Devletleri'ni baskı altına alma amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir? D) I ve II E) I ve III D - C - A I E - C - A I A-B-CI B -A-B

164 164 Birlikte Çözelim Çözüm 126 / 4 Çözüm 130 / 3 3. B Ö L Ü M İtalya'nın Trablusgarp'ı işgal etmesi üzerine İstanbul'dan yola çıkarak bölgeye ulaşan Osmanlı subayları burada ancak 2800 civarında Türk askeri ve kadar yerli milis toplayabilmiştir. Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir? Osmanlı Devleti İtalya nın Trablusgarp ı işgaline ordusunu kullanarak karşılık verememiştir. Bölgeye gizlice gönderilen Osmanlı subaylarının çabaları ile oluşturulan milis direnişi işgale istendiği ölçüde karşı koyulmasını güçleştiren bir olgudur. I. Dünya Savaşı'nın ilk dönemlerinde Almanya ile Avusturya-Macaristan'ın Avrupa'daki toplam nüfusları 120 milyon civarındaydı. Hammadde kaynakları da oldukça sınırlıydı. İngiltere, Fransa ve Rusya'nın Avrupa'daki nüfusu ise toplam 230 milyon civarında idi. Ayrıca dünya genelinde yer alan sömürgelerinde sınırsız hammadde ve insan kaynağına sahip durumdaydılar. Bu duruma bakılarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? Sorunun paragraf bölümünde verilen bilgilere bakılarak ilk bakışta güç dengesinin İtilaf Devletleri nden yana ağır bastığı söylenebilir. Çünkü savaşta kullanacakları kaynakları İttifak grubuna göre daha fazla idi. Çözüm 127 / 7 Osmanlı Devleti'nin ilk Kanun-ı Esasi'sinde hükümet padişaha karşı sorumlu idi. 1908'de yürürlüğe giren yeni Kanun-ı Esasi'de ise hükümet sadece Meclis'e karşı sorumlu olmuştur. Bu gelişmelere bakılarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? İlk Kanun-ı Esasi de 1908 yılında yapılan değişiklikle hükümetin Meclis e karşı sorumlu hale getirilmesi, padişahın ilk anayasada büyük ölçüde korunan yetkilerinin daraltıldığı anlamına gelmektedir. Çözüm 128 / 4 Arapların bir kısmı I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı birliklerine karşı İngiliz güçleriyle birlikte hareket etmişlerdir. Bu gelişme, Osmanlı Devleti'nde aşağıdakilerden hangisinin etkinliğini yitirdiğinin göstergesidir? Arapların I. Dünya Savaşı nda İngilizlerle işbirliği yaparak Osmanlı yönetimine karşı isyan etmeleri ve Osmanlı birlikleri ile savaşmaları İslam dayanışması ve kardeşliği (Ümmetçilik) düşüncesinin geçerliliğini yitirdiğine kanıt olarak gösterilebilir. Çözüm 136 / 3 Mondros sonrası dönemde Doğu Karadeniz'e asker çıkaran İngilizler, Rum ve Ermeni çetecilerle dostça görüşüyor, bunları yakalamakla görevli Türk kuvvetlerine engel oluyorlardı. İngilizlerin bu tutumu, I. Türk toprak bütünlüğünün korunması, bölgede huzurun sağlanması, I Rum çetelerin kontrol dışı hareket etmesinin önlenmesi çabalarından hangilerini zorlaştırmıştır? İngiliz işgalci güçlerinin Doğu Karadeniz de azınlık unsurları ile işbirliği yapması, Türk toprak bütünlüğünün korunmasını, bölgede huzurun sağlanmasını, aynı zamanda Rumların taşkınlıklarının önlenmesini zorlaştırmıştır.

165 165 Çözüm 146 / 2 Erzurum Kongresi nin toplandığı günlerde bazı aydın ve devlet adamları, Erzurum da bulunan Mustafa Kemal Paşa ve Rauf Bey e mektuplar yazarak belli bir devletin mandası altına girmeyi uygun bulduklarını açıklamışlardır. Buna göre manda yanlısı olanların aşağıdakilerden hangisini göz ardı ettikleri söylenebilir? Milli Mücadele de yurtsever bazı aydınlar tarafından güçlü bir devletin himayesi altına girilmesi teklifleri ortaya atılmış, ancak bu teklif milletin temsilcileri tarafından kongrelerde reddedilmiştir. Aydınların bu girişimi Türk milletinin bağımsızlığına olan düşkünlüğünü kavrayamadıklarını göstermektedir. Çözüm 151 / 7 Kurtuluş Savaşı nı yürüten I. Türkiye Büyük Millet Meclisi, rejim tartışmalarına girmemiş, yurdun kurtarılmasını her şeyin üstünde tutmuştur. Buna göre aşağıdakilerden hangisi I. TBMM'nin aldığı kararlardan biri olamaz? İlk TBMM de rejimle ilgili tartışmalara girilmemiştir. Dolayısıyla ilk Meclis in cumhuriyet yönetimini ilan etmesi söz konusu değildir. Çözüm 160 / 1 Çözüm 148 / 4 İlk TBMM de Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkarılmış, Tekalifimilliye Emirleri yayınlanmıştır. Bu girişimlerin, I. TBMM nin otoritesinin güçlendirilmesi, TBMM nin askeri etkinliğinin artırılması, I padişahlık makamına olan bağlılığın sona erdirilmesi amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? TBMM tarafından Hıyanet-i Vataniye Kanunu'nun çıkarılması TBMM'nin otoritesini güçlendirmeye, Tekalifimilliye Emirleri yayınlanması ise TBMM'nin askeri etkinliğini artırmaya yöneliktir. İtilaf Devletleri I. İnönü Savaşı nın ardından düzenledikleri Londra Konferansı nda Sevr Antlaşması nda bazı değişiklikler yapılabileceğini belirtmişlerdir. Bu bilgiye dayanarak, I. İtilaf Devletleri işgallerini sürdüremeyeceklerini anlamışlardır. II Sevr in mevcut şekliyle Türk tarafına kabul ettirilemeyeceği kabul edilmiştir. III İtilaf Devletleri, Yunanlıların Türk birlikleri karşısında başarılı olamayacağını düşünmüşlerdir. yorumlarından hangileri yapılabilir? İtilaf Devletleri nin I. İnönü Savaşı sonrasında Sevr de değişiklikler öngören bazı tekliflerde bulunmaları, Sevr in mevcut şekliyle Türk tarafına kabul ettirilemeyeceğinin anlaşılması anlamına gelmektedir.

166 166 Dört Köfle 3. B Ö L Ü M 1. Osmanlı Devleti'nde 1876 Kanun-ı Esasisi ile oluşturulan ve üyeleri padişah tarafından seçilen Ayan Meclisi'nin görüşmeleri, 1908 yılında kabul edilen yeni Kanun-ı Esasi ile gizli oturumlarla değil, halka açık şekilde yapılmaya başlanmıştır. Bu uygulama değişikliğinin, I. padişahlık makamının etkinliğinin artması, Ayan Meclisi'nin yönetimindeki rolünün güçlenmesi, I yönetimi demokratikleştirme çabalarının güç kazanması gelişmelerinden hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir? 3. TBMM birlikleri I. ve İnönü Savaşlarında Yunan birliklerinin saldırılarını durdurmayı başarmış, Kütahya Eskişehir Savaşları'nda ise yenilgiye uğrayarak Sakarya Nehri'nin doğusuna kadar geri çekilmek zorunda kalmıştır. Bu bilgiye dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Düzenli ordu birliklerine olan güven sona ermiştir. B) Askeri yenilgilerde ekonomik etkenler rol oynamıştır. C) Anadolu'da toplumsal bütünlüğün korunmasında zorluklar yaşanmıştır. D) İstanbul Hükümeti'nin Anadolu'daki etkinliği artmıştır. E) TBMM'nin askeri varlığı yeterince güçlü değildir. D) I ve II E) I ve III 2. Osmanlı Devleti'nde I. Dünya Savaşı öncesinde Almanya ile birlikte hareket edilmesi düşüncesi ağır basıyordu. Ancak savaşın ilk iki ayında Almanya'nın birçok cephede üst üste başarısızlıklar yaşaması Osmanlı yönetim çevrelerinde tarafsız kalma düşüncesini gündeme getirmiştir. Bu durum, I. Osmanlı dış politikası savaşın seyrine göre şekillenmiştir. İngiltere'nin etkinliğinin artması beklenmiştir. I Savaşın Osmanlı topraklarında iç karışıklıklara yol açmasından çekinilmiştir. yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? D) I ve II E) I ve III 4. Kurtuluş Savaşı nda başarılı olunmasının ardından düzenlenmesi kararı alınan barış görüşmelerinde hayati kararlar alınacağını düşünen TBMM Hükümeti, bu nedenle Türk ulusunun tek meşru temsilcisi olma durumunu güçlendirmek istemiştir. Aşağıdakilerden hangisi TBMM nin bu amaçla ilgili olarak attığı adımlardan birisidir? A) Barış görüşmelerine delege göndermek B) Görüşmelerin İzmir de yapılmasını teklif etmek C) Saltanat kurumunu kaldırmak D) Halifelik ile saltanatı birbirinden ayırmak E) İstanbul Hükümeti nin desteğini almaya çalışmak C - A -E-C

167 167 Kontrol Noktas Do rular iflaretleyelim, yanl fllar sonra düzeltiriz. D Y a) slamc l k düflüncesi V. Mehmet Reflat n tahta geçmesiyle etkinlik kazanm fl ve bir devlet politikas olarak d fl iliflkilerde kullan lm flt r. b) Trablusgarp Savafl n n yaflanmas n n temel nedeni milli birli ini geç tamamlayan Almanya n n sömürgecilik yar fl nda geç kalmas d r. c) Trablusgarp n iflgalinde ham madde ve pazar aray fl n n rolü söz konusudur. I. Dünya Savafl n n sonuçlar ile ilgili boflluklar birlikte doldural m: a) I. Dünya Savafl, Osmanl Devleti ve gibi çok uluslu imparatorluklar n parçalanmas na yol açm flt r. b)., Macaristan,... ve Polonya gibi milli devletler kurulmufltur. c) Dünya bar fl n korumak için kurulmufltur. Do rular da yanl fllar da iflaretleyelim. D Y a) Havza Genelgesi Kurtulufl Savafl n n gerekçesini ve yöntemini ortaya koymufltur. b) Türk nk lab n n ihtilal safhas Amasya Genelgesi ile bafllam flt r. c) Erzurum Kongresi Ermenilerin Do u Anadolu daki faaliyetlerini engelleme amac na dönük olarak toplanm flt r. d) Sivas Kongresi Milli Mücadele nin tek ulusal kongresidir. e) Erzurum ve Sivas kongrelerinde gündeme getirilen manda teklifleri halk n temsilcileri taraf ndan kabul edilmemifltir. f) Temsil Heyeti ilk olarak Sivas Kongresi nde kurulmufltur. lk TBMM ile ilgili afla daki cümlelerin boflluklar n doldural m. a) Yeni Türk Devleti nin kuruluflunu ve ba ms zl n sa layarak dayan lacak temel esaslar belirledi i için,.. Meclis olarak adland r lm flt r. b).. ilkesini benimseyerek ola anüstü yetkilere sahip olmufltur. c) Bünyesinde.. mensup milletvekili bulunmam flt r. Dönemin flartlar n n bir sonucu olan bu durum, ayn zamanda milliyetçi bir tepki olarak da nitelendirilebilir. Kurtulufl Savafl ile ilgili do rular ve yanl fllar netlefltirelim. D Y a) Yeni kurulan düzenli ordunun ilk askeri baflar s I. nönü Savafl d r. b) Sovyet Rusya yla Moskova Antlaflmas nönü Savafl n n ard ndan imzalanm flt r. c) tilaf Devletleri Mudanya Ateflkesi ile TBMM Hükümeti ni hukuken tan m flt r. d) Frans zlar Büyük Taarruz un ard ndan Anadolu yu boflaltm flt r. e) Yunan ordusunun sald r gücü Sakarya Savafl ile ortadan kald r lm flt r. f) Fransa ile imzalanan Ankara Antlaflmas ile Hatay Suriye ye b rak lm flt r. g) Kurtulufl Savafl n n askeri aflamas Büyük Taarruz ile sona ermifltir.

168 derken DÜN Ankara n n Ulus semtinde bulunan ilk TBMM binas 22 x 43 metre boyutlar nda idi. Bina bodrum üzerine tek katl bir yap yd ve bir toplant salonunun haricinde sadece 9 odas bulunmaktayd. BUGÜN 1939'da temeli at lan bugünkü TBMM binas 1961'de tamamland. 5 katl olan TBMM ana binas n n ön cephe uzunlu u 248 metredir. Binada, Genel Kurul Salonu d fl nda 176, 415 ve 700 kiflilik üç büyük toplant salonu ile ayr ca 44 salon ve 352 küçüklü büyüklü oda bulunmaktad r. Halkla liflkiler Binas ise 4 katl iki ayr bloktan oluflmaktad r. Bir bloktaki toplam oda say s 432'dir. Ayr ca 20 ve 40 kiflilik toplant salonlar vard r.

169 BÖLÜM Türk nk lab, Atatürkçülük ve Atatürk lkeleri, Atatürk Dönemi Türk D fl Politikas, Atatürk ün Ölümü, Milli Güvenlik Bilgisi mudanya ateflkesi lozan antlaflmas saltanat ve halifelik çok partili siyasal yaflam cumhuriyetçilik milliyetçilik laiklik halkç l k devletçilik ink lapç l k ulusal birlik ve beraberlik ak lc l k ve bilimsellik ça dafllaflma ve bat l laflma yurtta bar fl, cihanda bar fl sadabad pakt balkan antant montrö bo azlar sözleflmesi nüfus mübadelesi

170 B Ö L Ü M mudanya ateflkesi ve lozan antlaflmas n n imzalanma sürecini, saltanat n ve halifeli in kald r lmas n, çok partili siyasal yaflama geçifl çabalar n, hukuk alan nda gerçeklefltirilen ink laplar, e itim ve kültür alan nda yap lan ink laplar, toplumsal alandaki ink laplar, ekonomik alanda gerçeklefltirilen ink laplar, atatürk ilkelerinin hedeflerini, atatürk ilkeleri uyar nca yap lan düzenlemeleri, ink laplar n amaç ve hedeflerini, milletler cemiyeti ne üye olunmas n, balkan antant n ve sadabad pakt n, montrö bo azlar sözleflmesi ni, yunanistan la türkiye aras nda yaflanan nüfus mübadelesini, musul sorunu ve rak s n r meselesini, hatay n türkiye ye kat lmas n, atatürk ün hastal k süreci ve ölümünü, milli güvenlik ile ilgili temel baz bilgileri kavram fl olaca z.

171 171 KISA KISA Neden sürgün Osmanlı hanedanının bütün üyeleri ile birlikte vatandaşlıktan çıkarılarak yurtdışına gönderilmesi, saltanat yönetiminin tekrar kurulması çabalarını ortadan kaldırabilme amacına yöneliktir. Türkiye'de çok partili yaflam 1925 ve 1930 da kurulan siyasi partiler rejimi hedef alan isyanlar nedeniyle kapatılmış, siyasi ortamın partilerin kurulması için henüz elverişli olmadığı düşünülmüştür yılına kadar da Türkiye de yeni bir siyasi parti kurulmasına izin verilmemiştir. TTK ve TDK Yeni Türk Devleti nde Türk Tarih Kurumu nun ve Türk Dil Kurumu nun açılması milliyetçilik ilkesi gereğince ortaya çıkan gelişmelerdir. De iflimin nedeni Cumhuriyetin ilk yıllarında takvim, saat, ölçü ve tartı birimleri ve hafta sonu tatili ile ilgili olarak yapılan yeni düzenlemelerin amacı, uygulama farklılıklarından doğan aksaklıkları ortadan kaldırmak ve Türkiye nin yabancı ülkelerle olan ticari ve ekonomik ilişkilerini kolaylaştırarak artırmaktır. Bütüncül yaklafl m Atatürk döneminde Türkiye de tarım, ticaret, endüstri ve bayındırlık işleri bir bütün olarak ele alınmıştır. Bu şekilde bir politika izlenmesinin nedeni bu alanlardaki gelişmelerin birbirine bağlı olmasıdır. Köylüyü destekleme giriflimleri Türk toplumu bir tarım toplumu olmasına rağmen cumhuriyetin ilk yıllarında tarım üretimi son derece düşük seviyelerde seyretmekteydi. Köylüyü zor durumda bırakan Aşar vergisi 1925 te kaldırılmış, tarım üretimini artırmak ve teşvik etmek için bazı girişimlerde bulunulmuştur. Harfler de iflirken 1 Kasım 1928 yılında kabul edilen bir kanunla Arap harfleri yerine, Avrupa da kullanılan Latin harflerinin benimsenmesi kararı alınmıştır. Montrö ve Türkiye 1936 Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Türkiye nin uluslararası saygınlığını artırmıştır. nk laplar Türk inkılaplarının temel hedefleri şunlardır: Türkiye yi çağdaş uygarlık düzeyine ulaştırmak Çağın ihtiyaçlarına uygun kurumlar oluşturmak Türk demokrasisinin gelişmesini sağlamak Türk toplumunun Batı ile ilişkilerini artırmak Eşitliği ve toplumsal birliği güçlendirmek Eve dönüfl 1936 da Fransa nın Suriye ye bağımsızlık vermesi Hatay konusunu gündeme getirmiş, sorun Milletler Cemiyeti ne götürülmüştür. Halk oylaması sonucunda Hatay ın 2 Eylül 1938 de bağımsızlığını ilan etmesi soruna farklı bir boyut kazandırmıştır. Bu halk oylamasından kısa bir süre sonra 29 Haziran 1939 da Bağımsız Hatay Cumhuriyeti Meclisi Türkiye ye katılma kararı vermiştir. Borç ödenmek içindir TBMM Hükümeti, Osmanlı Devleti nden kalan borçların kendisine düşen kısmını belli bir takvim dahilinde ödemeyi Lozan Antlaşması yla kabul etmiştir. Ancak, dünyada yaşanan 1929 ekonomik bunalımı Türkiye yi olumsuz etkilemiş ve borç ödemeleri aksamıştır. Fransa nın itirazlarına yol açan bu gelişmeler üzerine, yeni bir ödeme planı hazırlanmış ve dış borç sorunu çözümlenmiştir. Nüfus (az nl k) de iflimi Lozan da TBMM ile Yunanistan arasında varılan anlaşma uyarınca, Yunanistan daki Türklerle, Anadolu da yaşayan Rumların karşılıklı olarak yer değiştirmeleri kararı alınmıştır. İstanbul daki Rumlar ile Batı Trakya da yaşayan Türkler bu kararın kapsamı dışında tutulmuştur. Türk d fl politikas Türk Devleti nin dış politika esaslarından bazıları şunlardır: Bağımsızlığa ve toprak bütünlüğüne karşılıklı saygı göstermek, Uluslararası barışa ve işbirliğine katkı yapmak, Hayalcilikten arındırılmış, akılcı ve gerçekçi bir dış politika takip etmek

172 TÜRK NKILABI 1. Lozan barış görüşmelerine TBMM adına katılan Türk delegasyonuna İsmet Paşa başkanlık etmiş, görüşmeler sırasında yaşanan gelişmeler İsmet Paşa tarafından düzenli olarak Ankara ya bildirmiştir. 4. Lozan barış görüşmelerinde savaş tazminatı konusu gündeme gelmiş ve Yunanistan ın savaş tazminatı olarak Karaağaç'ı TBMM Devleti ne vermesi kararlaştırılmıştır. 4. B Ö L Ü M Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? A) Mustafa Kemal in TBMM adına karar verme yetkisine sahip olduğuna B) İtilaf Devletlerinin Türk tarafına dönük baskılarının sona erdirildiğine C) TBMM nin Türk milletinin tek meşru temsilcisi olduğuna D) İsmet Paşa nın yetkilerini kullanmaktan çekindiğine E) TBMM nin İtilaf Devletlerine hukuken tanıtılmak istendiğine Bu gelişme dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) TBMM nin ekonomik sorunlarını aşmaya çalıştığına B) Misakımilli kararlarının TBMM tarafından hayata geçirildiğine C) Yunanistan'ın Batı Trakya da egemenliğini yitirdiğine D) Yunanistan'ın savaşın yol açtığı yıkımdan sorumlu tutulduğuna E) Yunanistan'daki Türk azınlığı konusunun gündeme geldiğine 2. İtilaf Devletleri Lozan da düzenlenecek barış konferansına hem TBMM temsilcilerini hem de İstanbul Hükümeti temsilcilerini çağırmayı planlamış ve iki taraf arasındaki anlaşmazlıklardan yararlanmayı düşünmüştür. Bu gelişmenin TBMM yi, I. İstiklal Mahkemeleri kurma, I halifelik makamını kaldırma, saltanat kurumunu kaldırma girişimlerinden hangilerine yönelttiği söylenebilir? D) I ve III E) I, II ve III 5. Mustafa Kemal, Lozan'da Türk tarafını temsil edecek olan heyete, Kapitülasyonlar, Ermeni meselesi konularında ödünsüz davranılması emrini vermiştir. 3. TBMM heyeti, Lozan barış görüşmelerinde Osmanlı Devleti nden kalan birçok sorunun çözümü için çaba harcamıştır. Konferans ta görüşülen, I. dış borçlar, kapitülasyonlar, I Patrikhane konulardan hangilerinin, Osmanlı Devleti nden kalan sorunlar arasında yer aldığı söylenebilir? D) I ve III E) I, II ve III Buna göre Mustafa Kemal'in, I. Orta Doğu da sömürgeci yönetimlerin varlığını sona erdirme, I toprak bütünlüğünü koruma, ekonomik ilerlemenin önündeki kısıtlamaları kaldırma amaçlarından hangilerine ulaşmak istediği söylenebilir? D) I ve III E) II ve III

173 Mondros Ateşkes Antlaşması ile fiilen sona eren Osmanlı Devleti, Mudanya Ateşkes Anlaşması nın imzalanması ile hukuken de sona ermiştir. Mudanya Ateşkesi nin aşağıdaki maddelerinden hangisi bu gelişmeye kanıt olarak gösterilebilir? A) İstanbul ve boğazların yönetimi TBMM'ye bırakılacaktır B) Türk ve Yunan orduları arasındaki çatışmalar sona erdirilecektir. C) Barış antlaşması yapılıncaya kadar TBMM Doğu Trakya'da 8000 asker bulundurabilecektir. D) Yunan ordusu Doğu Trakya'yı on beş gün içinde boşaltacaktır. E) Meriç Nehri Yunanistan-Türkiye sınırı olarak kabule dilecektir. 8. Lozan Barış Antlaşması İtilaf Devletleri nin Anadolu daki işgallerini sona erdirdikleri ve Türk vatanının bütünlüğünü hukuken tanımak durumunda kaldıkları bir antlaşma olma özelliğine sahiptir. İtilaf Devletleri'nin bu politika değişikliğiyle ilgili olarak, aşağıdaki yargılardan hangisinin söylenmesi doğru olur? A) Yunanistan, İtilaf Devletleri ile ters düşmüştür. B) Ulusal Kurtuluş Savaşı başarıya ulaşmıştır. C) Osmanlı toprak bütünlüğü korunmuştur. D) İtilaf Devletleri çıkarlarını korumayı başarmışlardır. E) TBMM ile İstanbul Hükümeti arasındaki görüş ayrılığı çözümlenmiştir. 9. Lozan Antlaşması TBMM tarafından Misakımilli'den bazı ödünlerin verilmek zorunda kalındığı bir antlaşma olma özelliği taşımaktadır. Aşağıdakilerden hangisi bu duruma kanıt olarak gösterilebilir? A) Boğazların uluslararası bir komisyonun yönetimine bırakılması B) Patrikhanenin siyasi yetkilerinin sona erdirilmesi C) Kapitülasyonların kaldırılması D) Azınlıkların Türk vatandaşı olarak kabul edilmesi 7. Lozan da barış görüşmeleri, İtilaf Devletleri nin TBMM temsilcileri karşısında hiçbir konuda ödün vermeye yanaşmayan tutumu nedeniyle kesintiye uğramıştır. E) TBMM'nin bağımsızlığının İtilaf Devletleri'nce kabul edilmesi Yalnızca bu bilgiye bakılarak, I. TBMM temsilcileri İtilaf Devletleri nin baskılarına boyun eğmemişlerdir. Türk tarafı diplomatik kazanım sağlamaya çabalamıştır. 10. İtilaf Devletleri Büyük Taarruz'un kazanılmasının ardından düzenlenen Mudanya Ateşkesi görüşmelerinde TBMM'nın Doğu Trakya'daki Yunan birliklerinin derhal çekilmesi isteğini kabul etmek istememişlerdir. I TBMM, Türk halkının haklı taleplerinden geri adım atmamıştır. Buna göre, TBMM'nin öncelikli olarak aşağıdakilerden hangisini amaçladığı savunulabilir? yorumlarından hangileri yapılabilir? D) I ve II E) I, II ve III Lozan bar fl görüflmelerinin kesintiye u ramas Türk taraf aç s ndan ve tilaf Devletleri aç s ndan ne anlam ifade eder? Buna dikkat et. A) Ulusal egemenlik düşüncesinin güçlendirilmesini B) Toprak bütünlüğünün sağlanmasını C) Askeri gücün artırılmasını D) Mutlak yönetim şeklinin sona erdirilmesini E) Halifelik makamının nüfuzundan yararlanılmasını C - C - E I D - E I A-EI B -A-B

174 TÜRK NKILABI 4. B Ö L Ü M 1. Kurtuluş Savaşı sonunda Lozan'da düzenlenmesine karar verilen barış konferansına İstanbul Hükümeti'nin de çağrılmasının gündeme gelmiştir. Bu bilgiye dayanarak, I. TBMM halk üzerindeki otoritesini korumakta zorlanmıştır. I Lozan'da Türk tarafı arasında ikilik yaşanması tehlikesi belirmiştir. TBMM siyasal partilerin kurulması konusunu gündemine almıştır. yargılarından hangilerine ulaşılamaz? D) I ve II E) I ve III 3. Ali Fethi Bey tarafından 1930 yılında kurulan muhalefet partisi Serbest Cumhuriyet Fırka, parti programında laik düşünceye bağlı olunduğunu ve inkılap girişimlerinin desteklendiğini belirtmişti. Buna göre, Serbest Cumhuriyet Fırkası'yla ilgili olarak, I. Yeni rejimin güçlendirilmesine yönelik bir programa sahip olmuştur. I Türkiye'de yeniden saltanat arayışlarını sona erdirmiştir. Halk arasında inkılap karşıtı düşüncelerin güçlenmesine ortam hazırlamıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 2. Lozan Barış Antlaşması'nda yer alan, Yunanistan, TBMM'ye savaş tazminatı olarak Karaağaç kasabasını verecektir. Meriç Nehri, Türk-Yunan sınırı olacaktır. Türk topraklarında yaşayan bütün azınlık unsurlar Türk vatandaşı olacaktır. hükümlerine dayanarak, I. Yeni Türk Devleti'nin iç işlerine karışılması engellenmek istenmiştir. I Türkiye'nin güney sınırı belirlenmiştir. Yunanistan savaşın sorumluluğunu kabullenmek durumunda kalmıştır. yorumlarından hangileri yapılabilir? D) I ve II E) I ve III Bir bar fl antlaflmas nda tazminat ödemeyi hangi taraf kabul eder? Az nl klar eflit vatandafl haline getirmek hangi aray fl n sonucudur? 4. Yeni Türk Devleti nin kurucularının en önemli hedeflerinden birisi, hiç şüphesiz demokratik bir yönetim oluşturabilmekti. Ancak, kısa süreli denemeler dikkate alınmazsa, 1945 yılına kadar Türkiye de tek parti yönetiminin sürdüğü görülür. Demokratikleşme sürecinde yaşanan bu gecikmenin aşağıdakilerden hangisine bağlı olarak gerçekleştiği savunulabilir? A) Halkın inkılapları benimsememesine B) Demokrasinin uygun bir yönetim biçimi olarak görülmemesine C) Hükümetin denetlenmesi ihtiyacına D) Yeni rejimin güçlendirilmesi konusuna öncelik verilmesine E) Milli iradenin yeterince dikkate alınmamasına Türkiye'de 1924 ve 1930 y llar nda çok partili siyasal yaflam n bafllat lmas için giriflimlerde bulunulmufl, ancak siyasal ortam n bu düzenleme için henüz olgunlaflmad düflünülerek geri ad m at lm flt r.

175 Türkiye'de cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren farklı siyasi düşüncelerin ülke yönetiminde temsilinin kolaylaştırılmasına yönelik çabalar sergilenmiştir. Aşağıdakilerden hangisi bu yönde atılmış adımlar arasında gösterilebilir? A) Kabine sisteminin benimsenmesi B) Siyasi partilerin kurulmasına izin verilmesi C) Halifeliğin kaldırılması D) Eğitim sistemi üzerinde devlet denetimi sağlanmaya çalışılması E) Güçler birliği ilkesinin benimsenmesi 8. Serbest Cumhuriyet Fırkası kurucusu Fethi Bey, parti içerisinde din odaklı siyaset izleyen kişilerin artması ve bu kişilerin yapılan devrimleri sert bir şekilde eleştirmesinden dolayı, olayların büyüyeceği endişesiyle partisini kapatmıştır. Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın bu şekilde kendisini feshetmesinin temel amacı aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) Cumhuriyet rejiminin ve devrimlerinin zarar görmesini engelleme B) Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın kurulmasını sağlama C) Takrir-i Sükun Kanunu'nun çıkarılmasını sağlama D) Ulusal egemenliği hakim kılma E) Devletçilik ilkesini etkin kılma 6. 3 Mart 1924'te halifeliğin kaldırılmasının, I. laik yönetime geçişin hızlandırılmak istenmesi, devlet yönetiminde dinin etkisinin azaltılmak istenmesi I eski rejime dönüş yolunun tamamen kapatılmak istenmesi amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir? D) II ve III E) I, II ve III 9. Mustafa Kemal, 1930'da kurulmasını teşvik ettiği Serbest Cumhuriyet Fırkası'na CHP üyesi bazı milletvekillerinin yönetici olmasını sağlamıştır. Ayrıca kız kardeşinin de bu partiye üye olmasını teşvik etmiştir. Buna göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın halktan yeterince destek bulamadığına B) Laik yönetim anlayışının güçlendirilmeye çalışıldığına C) Ülkede siyasi ve toplumsal düzenin korunmasının güçleştiğine D) Yeni rejime karşı olan çevrelerin etkinliğinin arttığına 7. Aşağıdakilerden hangisi Yeni Türk Devleti'nde çok partili hayata geçilememesinin olumlu bir sonucu olarak değerlendirilebilir? A) Hükümetin denetlenmesinin engellenmiş olması B) Alternatif politikaların üretilememesi C) Yapılacak inkılapların daha rahat bir ortamda yapılması D) Demokrasinin yerleşmesinin önlenmesi E) Halkın istek ve görüşlerinin yönetime daha iyi yansıtılabilmesi E) Mustafa Kemal'in ülkede demokratikleşme çabalarını desteklediğine 10. I. Menemen Olayı Şeyh Said İsyanı I İzmir Suikastı Yukarıdakilerden hangileri Türkiye'de inkılap sürecini sona erdirme amacı taşımıştır? D) II ve III E) I, II ve III E - E I A-D I B - E - C I A-E -E

176 TÜRK NKILABI 1. Türk İnkılabı, Türk vatanının sömürgeleştirilmesi çabalarına karşı verilmiş topyekün bir bağımsızlık savaşıdır. Bu anlamda bazı tutsak milletlere örnek olmuştur yılında TBMM tarafından kabul edilen bir kanunla Türkiye de yabancı ülkelerin siyasi ve askeri kıyafetlerinin giyilmesine yasak getirilmiştir. 4. B Ö L Ü M Bu bilgi dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Devletler arası ilişkilerin güçlendirilmesine öncelik verilmiştir. B) Sorunların çözümü için askeri tedbirlerin göz önüne alınmaması ilkesi kabul edilmiştir. C) Devletler arası alanda rejim değişiklikleri desteklenmiştir. D) Türk İnkılabı evrensel boyutta sonuçlar doğurmuştur. Bu düzenlemenin, I. egemenlik haklarının korunması, laik yönetim anlayışının güçlendirilmesi, I halkın yönetime katılımının güçlendirilmesi düşüncelerinden hangileriyle ilişkili olduğu savunulabilir? D) I ve II E) I ve III E) Avrupa da sınırların değişmezliği ilkesi ön plana çıkarılmıştır. 2. Milli Mücadele de alınan kararlardan bazıları şunlardır: Milli kuvvetleri etkin, milli iradeyi egemen kılmak esastır. Milletin bağımsızlığını, milletin azim ve kararı kurtaracaktır. 5. Türkiye de inkılapların gerçekleştirilmesi sürecinde planlanan girişimlerin, öncelikle halk iradesini temsil eden TBMM de kanunlaştırılması yoluna gidildiği görülür. Bu uygulamanın, I. inkılap girişimlerinin halka daha kolay benimsetilmesi, TBMM'nin üzerinde herhangi bir güç yoktur. inkılap sürecinde demokratik bir yol benimsenmesi, Bu kararların aşağıdaki girişimlerden hangisine ortam hazırladığı savunulabilir? A) Tekke ve zaviyelerin kapatılması B) Kabine sisteminin benimsenmesi C) Miladi Takvimin kabul edilmesi D) Saltanat makamının kaldırılması I güçler birliği ilkesinin hayata geçirilmesi amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir? D) I ve II E) I ve III E) Medeni Kanun'un hazırlanması 3. Atatürk, "Kılıç kullanan kol bir gün yorulabilir, fakat saban kullanan kol, her gün kuvvetlenir." demiştir. Atatürk ün bu sözüyle aşağıdakilerden hangisini ön plana çıkarmaya çalıştığı savunulabilir? A) Askeri etkinliğin artırılması çabalarını B) Toprak bütünlüğünün korunması düşüncesini C) Ulusal kültürün geliştirilmesini D) Ekonomik alandaki devlet denetimini E) Tarımsal üretimin artırılmasını 6. Ziraat Bankası, cumhuriyetin ilk yıllarında çiftçiye düşük faizli kredi kolaylıkları sağlanması adına düzenlemeler gerçekleştirmiştir. Bu girişimlerin, I. küçük çiftçilerin faaliyetlerinin desteklenmesi, I şehirlerdeki işsizlik oranının düşürülmesi, tarım üretiminin artırılması amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir? D) I ve II E) I ve III

177 Yeni Türk Devleti nde, Traktör kullanımı teşvik edilmiştir. Yüksek Ziraat Enstitüsü ve tohum ıslah istasyonları açılmıştır. Ucuz araç gereç ve makina dağıtımı yapılmıştır. Bu bilgiler dikkate alındığında aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Aşar vergisinin kaldırılması sağlanmıştır. B) Köylerdeki nüfus yoğunluğu azaltılmaya çalışılmıştır. C) Modern tarım teknikleri yaygınlaştırılmak istenmiştir. D) Avrupalı devletlerle ekonomik bağlar güçlendirilmiştir. E) Sanayi yatırımları geri planda kalmıştır. 8. Osmanlı Devleti nde toplumsal alanda önemli bir yere sahip olan tekke ve zaviyeler zamanla bozulmalara uğramış ve sosyal alanda gruplaşmalara sebep olmuştur. Bu durumun aşağıdakilerden hangisine zarar verdiği savunulabilir? 10. Türkiye de 1935 de, Yeraltı kaynaklarının araştırılması için Maden Tetkik Arama Enstitüsü kurulmuştur. Enerji kaynaklarının değerlendirilmesi için Elektrik İşleri Etüd İdaresi kurulmuştur. Maden ve elektrik işletmelerini kurmak ve işletmek amacıyla Etibank kurulmuştur. Bu düzenlemelerde, I. ekonomik yapının geliştirilmesi, I ülkede doğal kaynakların değerlendirilmesi, hammadde kaynaklarının ekonomiye kazandırılması hedeflerinden hangilerinin belirleyici olduğu savunulabilir? D) I ve II E) I, ll ve III Cumhuriyetin ilk y llar nda kurulan iflletmelerin hangi alanlarda faaliyet gösterdi ine dikkat etmelisin. A) Ekonomik kalkınma çabalarına B) Devletler arası alandaki askeri etkinliğe C) Toprak bütünlüğünün korunması çabalarına D) Toplumsal birlik ve beraberliğin korunması çabalarına E) Avrupalı devletlerle olan ilişkilerin güçlendirilmesine tarihinde çıkarılan bir kanunla bütün tarikatlar kapatılmış, bununla birlikte şeyhlik, dervişlik, müritlik, dedelik, seyitlik, çelebilik, babalık, falcılık, büyücülük ve üfürükçülük yasaklanmıştır. Bu düzenlemede, I. Türkiye de laik düşünce anlayışının güçlendirilmesini sağlama, I halkın din duygularının kötüye kullanılmasını engelleme, azınlıkların dini haklarının devlet garantisi altına alınmasını sağlama düşüncelerinden hangilerinin belirleyici olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III 11. Osmanlı Devleti nde kişi adları, sülale adları ya da lakaplarla birlikte anılmakta idi. Bu durum zamanla toplum hayatında karışıklara neden olmuştur. Toplumsal ilişkiler bakımından sorunlara neden olan bu durumun aşağıdakilerden hangisine yol açtığı savunulabilir? A) Şapka Kanunun hazırlanmasına B) Soyadı Kanunu nun kabul edilmesine C) Yeni Türk harflerinin kabul edilmesine D) Miladi takvimin kullanılmaya başlanması kararının alınmasına E) Yeni ölçü ve tartı birimlerinin kullanılmaya başlanmasına D - D - E I A-D-E I C - D - C I E - B

178 TÜRK NKILABI 1. Türkiye de görülen, 4. I. Türk Tarih Kurumu nun kurulması I. Zonguldak maden kömürlerinin işletmeye açılması, Türk Dil Kurumu nun kurulması medreselerin kapatılması, I Soyadı Kanunu nun çıkarılması 4. B Ö L Ü M I saltanatın kaldırılması gelişmeleri sırasıyla hangi alanda düzenlemeler yapıldığına kanıttır? I II III A) Sosyal Yönetim Diplomasi gelişmelerinden hangilerinin, Türkiye'de ulusal kültürün gelişimini sağlama amacına yönelik olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III B) Ekonomi Eğitim Yönetim C) Sosyal Kültürel İdari D) Yönetim Ekonomi Hukuk E) Ekonomi Kültür Din 2. Cumhuriyetin ilk yıllarında görülen, I. şapka giyme zorunluluğunun getirilmesi, I miladi takvimin kabul edilmesi, kilogram ve metre sistemine geçilmesi düzenlemelerinden hangilerinin Türk toplumunu çağdaşlaştırmaya yönelik olduğu savunulabilir? D) II ve III E) I, II ve III 3. Mustafa Kemal Türk Ocağı'nda yaptığı konuşmada, Yeni Türk Devleti'nin kurucusu olan Türk halkının medeni olduğunu, halkın baştan aşağı dış görünüşüyle de medeni olduğunu göstermesi gerektiğini söyleyerek aşağıdaki düşüncelerden hangisine ortam hazırlamaya çalışmıştır? A) Türk Tarih Kurumu'nun kurulmasına B) Yeni Türk harflerinin kabul edilmesine C) Medeni Kanun'un kabul edilmesine D) Şapka Kanunu'nun kabulüne E) Medreselerin kapatılmasına 5. I. Medreselerin kapatılması I "Devletin dini İslam'dır." maddesinin anayasadan çıkarılması Şer iye ve Evkaf Vekaleti'nin kaldırılması gelişmelerinden hangilerinin, Türkiye'de laikliğe geçişi kolaylaştırdığı savunulabilir? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 6. M. Kemal Paşa, Kastamonu seyahati sırasında kadınlarla ilgili olarak "Bazı yerlerde kadınlar görüyorum ki, başına bir bez ya da peştamal veya bunlar gibi şeyler atarak yüzünü gözünü gizler. Bu davranışın anlamı nedir? Uygar bir millet anası, millet kızı bu garip şekle girer mi?" diyerek aşağıdakilerden hangisinin gerekliliğini vurgulamıştır? A) Kadınlara siyasi haklar verilmesinin B) Yeni Türk harflerinin kabul edilmesinin C) Kılık kıyafetin yeniden düzenlenmesinin D) Soyadı Kanunu'nun çıkarılmasının E) Medeni Kanun'un kabulünün 7. Cumhuriyet döneminde görülen, I. Latin alfabesinin kabul edilmesi, I her aileye birer soyadı verilmesi, Tarım Kredi Kooperatifleri'nin kurulması gelişmelerinden hangilerinin kültür değişimini kolaylaştırdığı savunulabilir? D) I ve II E) I, II ve III

179 Türkiye de görülen aşağıdaki çalışmalardan hangisinin tarım üretiminde kaliteyi ve verimi artırma amacını taşıdığı savunulabilir? A) Köylüye düşük faizli kredi verilmesi B) Ziraat mekteplerinin kurulması C) Yatırımcılara devlet desteğinin sağlanması D) Millet mekteplerinin açılması E) Sanayi bankalarının kurulması Tar m üretiminde kaliteyi ve verimi art rman n en temel yolu çiftçiyi daha bilgili hale getirmektir yılında kurulan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası Doğu Anadolu da çıkan Şeyh Said Ayaklanması'ndan sonra, 1930 yılında kurulan Serbest Cumhuriyet Fırkası ise Menemen olayından kısa bir süre önce kapatılmıştır. Bu bilgilere göre, I. demokratikleşme çabalarının zarar gördüğü, I çok partili hayata geçiş denemelerinin başarısız olduğu, toplumda fikir birliğinin bulunmadığı yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 9. I. Sosyal hayatta kadın erkek eşitliğinin olmaması D) II ve III E) I, II ve III I Mirasta erkek kadın eşitliğinin bulunmaması Yabancı okullarda Batı devletlerinin etkinliğinin bulunması 13. I. Saltanatın kaldırılması durumlarından hangilerinin Türkiye de Medeni Kanun'un kabulüne etki ettiği savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III Halifeliğin kaldırılması I Türk Medeni Kanunu nun kabul edilmesi Yukarıdaki inkılaplardan hangileri toplumda kadınerkek eşitliğini sağlama amacına yöneliktir? 10. İzmir İktisat Kongresi'nde alınan, bankaların kurulması, yerli malların taşıma işlerinin ucuzlatılması kararlarının hangi alanda gelişmeyi amaçladığı söylenebilir? A) Kültürel B) Diplomatik C) Siyasi D) Sosyal E) Ekonomik 14. Aşağıdaki inkılaplardan hangisi Laiklik ilkesinin güçlenmesinde etkili değildir? A) Saltanatın kaldırılması B) Halifeliğin kaldırılması C) Tekke ve zaviyelerin kapatılması D) Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun kabul edilmesi E) Devletçilik ilkesinin kabul edilmesi 11. I. Medreselerin kapatılması Tüm okulların Milli Eğitim Bakanlığı na bağlanması I Millet Mektepleri'nin açılması girişimlerinden hangileri Türkiye'de eğitim alanındaki çok başlılığı ortadan kaldırmaya yöneliktir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 15. "Türkiye de yönetimin millete ait olması yönünde bazı inkılaplar gerçekleştirilmiştir." yargısını, I. saltanatın kaldırılması, I Medeni Kanun'un kabulü, cumhuriyetin ilanı girişimlerinden hangileri doğrular niteliktedir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III B-A-DI C - E - C - A I B - C - E - C I E - C - E - D

180 TÜRK NKILABI 1. Türkiye de Latin harflerinin kabulünden sonra ilkokul seviyesini geçmiş kimselere bu harflerle okuma yazma öğretmek amacıyla aşağıdaki çalışmalardan hangisinin yapıldığı söylenebilir? 4. I. Saltanatın kaldırılması Cumhuriyetin ilanı I Miladi takvimin kullanılmaya başlanması 4. B Ö L Ü M A) Teşkilat-ı Esasiye nin hazırlanması B) Millet mekteplerinin açılması C) Tarım Kredi Kooperatifleri'nin kurulması D) Kabotaj Kanunu'nun hazırlanması E) Türk Dil Kurumu'nun kurulması inkılaplarından hangilerinin Türkiye'de demokratikleşme çabalarını güçlendirdiği savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 2. Cumhuriyet'in ilk yıllarında, I. Türklerin dünya kültürüne olan katkılarının bilimsel yöntemlerle ortaya koyulması, Türkçenin yabancı dillerin etkisinden kurtarılması hedeflerinin benimsenmesi sırasıyla aşağıdakilerden hangilerinin oluşumuna ortam hazırlamıştır? I II A) Millet Mektepleri TBMM B) Türk Tarih Kurumu Türk Dil Kurumu C) Devlet Konservatuarı İstanbul Üniversitesi D) Hukuk Mektebi Ziraat Enstitüsü E) Türk Tarih Kurumu Millet Mektepleri 5. "Ben şimdiye kadar millet ve memleket hayrına ne gibi hamleler ve yenilikler yapmış isem hep halkımızla temas ederek onların ilgi ve muhabbetlerinden, gösterdikleri samimiyetten kuvvet ve ilham alarak yaptım." Mustafa Kemal bu sözüyle, I. inkılapların halk desteği alınarak gerçekleştirildiği, I Türk milletinin yenilikleri desteklediği, Devletçilik ilkesinin benimsendiği durumlarından hangilerini vurgulamak istemiştir? D) I ve II E) I, II ve III 6. I. Okuma yazma oranını artırma Avrupalı devletler ile ekonomik ilişkilerde kolaylık sağlama I Kadınları toplumda daha güçlü konuma getirme 3. Mustafa Kemal Atatürk ün "Türk dili, dillerin en zenginlerindendir; yeter ki bu dil, şuurla işlensin. Ülkesini ve bağımsızlığını korumasını bilen Türk milleti, dilini de yabancı dillerin boyunduruğu altından kurtarmalıdır." sözü paralelinde oluşturulan kuruluş aşağıdakilerden hangisidir? A) Türk Dil Kurumu B) Millet Mektepleri C) Türk Tarih Kurumu D) Tarım Kredi Kooperatifi E) Devlet Konservatuarı düşünceleri sırasıyla hangi inkılapları gündeme getirmiştir? I II III A) Şapka Kanunu Medeni Kanun Tevhid-i Tedrisat Kanunu B) Ceza Kanunu Borçlar Kanunu Medeni Kanun C) Latin harflerinin Miladi Takvimin Medeni Kanun kabulü kabulü D) Medeni Kanun Ölçü birimlerinin Şapka Kanunu değiştirilmesi E) Şapka Kanunu Ceza Kanunu Soyadı Kanunu

181 te çıkarılan Takrir-i Sükun Kanunu ile; Cumhuriyet yönetiminin eleştirilmesi yasaklanmıştır. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kapatılmıştır. Bu düzenlemeler aşağıdakilerden öncelikle hangisine yöneliktir? A) Yeni rejimi güvenceye almak B) Demokrasiye geçişi hızlandırmak C) Seçimleri yenilemek D) Laikliğe geçmek E) Halifeliğin etkisini kaldırmak 11. "Bugünün ihtiyaçlarına uygun kanun yapmak ve onu iyi tatbik etmek refah ve ilerleme vasıtalarının en mühimlerindendir." Atatürk bu sözüyle Türk devleti ve hükümetinin idare alanında aşağıdakilerden hangisini rehber alacağını vurgulamıştır? A) Osmanlı sistemini B) Batı teknolojisini C) Ekonomik doktrinleri D) Sömürgecilik ilkelerini E) Hukuk kurallarını 8. Türk kadınına, belediye seçimlerine katılma, milletvekili seçme ve seçilme haklarının verilmesi kadınların öncelikli hangi alanda etkinliğini artırmıştır? A) Sosyal B) Kültürel C) Ticari D) Siyasi E) Hukuki 12. Cumhuriyet döneminde görülen, Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun çıkarılması, Maarif Teşkilatı Kanunu'nun çıkarılması gelişmeleri daha çok hangi alanda ilerleme amacına yöneliktir? A) Eğitim B) Hukuk C) Ticaret D) Din E) Maliye 9. Türkiye de, I. Toprak Mahsulleri Ofisi nin kurulması, Tarım Kredi Kooperatifleri'nin kurulması, I köylüye düşük faizli kredi sağlanması girişimlerinden hangilerinin köylünün ekonomik alanda kalkınmasını sağlamaya yönelik olduğu savunulabilir? 13. Türkiye nin Avrupa devletleri ile olan ilişkilerinin daha iyi bir biçimde işleyebilmesi için yapılan yenilikler arasında aşağıdakilerden hangisi gösterilemez? A) Yeni ölçü ve tartı birimlerinin kabul edilmesi B) Tekke ve türbelerin kapatılması C) Miladi takvimin kabul edilmesi D) Modern saat sisteminin kabul edilmesi E) Hafta sonu tatilinin pazara alınması D) II ve III E) I, II ve III 10. I. Medreselerin kapatılması Kapitülasyonların kaldırılması 14. Atatürk ün dil, tarih, alfabe, eğitim, resim, müzik, heykel, şapka gibi pek çok alanla ilgili olarak ortaya koyduğu düzenlemelerin temel amacı aşağıdakilerden hangisidir? I Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun kabul edilmesi A) Türkiye de çağdaş bir toplum yapısı oluşturmak düzenlemelerinden hangilerinin, eğitimde birlik sağlama amacıyla yapıldığı savunulabilir? D) I ve III E) I, II ve III B) Milli Mücadele'yi başarıya ulaştırmak C) Türk ulusunun güçlülüğünü kanıtlamak D) Milli bilincin canlanmasını sağlamak E) Bağımsızlık fikrini güçlendirmek B-B -AI C - D - C I A-D -E -DI E -A-B -A

182 TÜRK NKILABI 4. B Ö L Ü M 1. I. TBMM nin açılması Cumhuriyetin ilan edilmesi I Erkan-ı Harbiye Vekaleti nin kaldırılması IV. Kadınlara milletvekili seçme ve seçilme hakkının verilmesi Yukarıda verilen düzenlemelerden hangileri ulusal egemenlik düşüncesi ile ilişkilendirilebilir? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve IV E) II, III ve IV 4. Türkiye de cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren sosyal yaşamın düzenlenmesine yönelik pek çok düzenleme gerçekleştirilmiştir. Aşağıdakilerden hangisi bu düzenlemeler arasında gösterilemez? A) Yeni Türk harflerinin kabul edilmesi B) Türk Medeni Kanunu nun kabul edilmesi C) Türbe ziyaretlerinin yasaklanması D) Miladi takvimin yürürlüğe girmesi E) Soyadı Kanunu'nun kabul edilmesi 2. Atatürk inkılaplarının amacına ulaşarak başarı kazanmasında aşağıdakilerden hangisinin doğrudan bir rolünden söz edilemez? A) Akılcılık düşüncesinin ve bilimin rehberliğine dayanmaları B) Birbirini tamamlayan nitelikte olmaları C) Halk tarafından benimsenmeleri D) Çağın gereklerine cevap verebilecek nitelikler taşımaları E) Avrupa kültürü örnek alınarak gerçekleştirilmeye çalışılmaları 5. I. Osmanlı döneminden kalması I IV. Saltanat yanlılarına destek olma durumuna gelmesi Ulus egemenliğiyle bağdaşmaması Siyasi yetkilerini yitirmiş olması Yukarıdakilerden hangileri halifelik makamının TBMM tarafından kaldırılmasında etkili olmamıştır? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve IV D) III ve IV E) I, III ve IV Halifelik makam n n kald r lmas n n yönetim anlay fl ile do rudan ilgisi var. 3. Yeni Türk Devleti'nde Cumhuriyet Dönemi'nde gerçekleştirilen aşağıdaki düzenlemelerden hangisi, ulusal sanayiyi güçlendirme düşüncesi ile ilgili değildir? A) İş Bankası'nın kurulması B) Aşar vergisinin kaldırılması C) Yerli girişimciye ucuz kredi bulabilme imkanı sağlanması D) Teşvik-i Sanayi Kanunu'nun kabul edilmesi E) I. Beş Yıllık Kalkınma Planı nın yapılması 6. Yasama, yürütme ve yargı yetkilerinin farklı kurumların denetimi altında olmasına "güçler ayrılığı" adı verilir. Türkiye de güçler ayrılığı ilkesinin hayata geçirilmesinde aşağıdakilerden hangisinin dönüm noktası olduğu söylenebilir? A) TBMM nin açılması B) Saltanatın kaldırılması C) Şeriye ve Evkaf Vekaleti nin kaldırılması D) Halifeliğin kaldırılması E) Cumhuriyetin ilan edilmesi

183 de açılan ilk TBMM'de meclis hükümeti sistemi uyarınca bakanlar meclis içinden tek tek belirlenmekte ve bu da hükümet bunalımlarına yol açmaktaydı. Bu sorunun ortadan kaldırılmasında aşağıdakilerden hangisi rol oynamıştır? A) Kabine sistemine geçilmesi B) Siyasal partilerin kurulması C) Halifeliğin kaldırılması D) Erkan-ı Harbiye Vekaleti nin kaldırılması E) Saltanat yönetimine son verilmesi 11. TBMM tarafından alınan bir kararla ağa, paşa, hanım, bey, şeyh, hoca gibi unvan ve lakapların kullanımı yasaklanmıştır. Bu düzenleme, I. toplumsal bütünlüğün güçlendirilmesi, I toplumsal ayrıcalıkların sonlandırılması, eşitlik olgusunun sağlanması hedeflerinden hangilerine yöneliktir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 8. Aşağıda verilen düzenlemelerden hangisi Türkiye'de hukuk alanında birliği sağlama düşüncesinin bir ürünüdür? A) Kabotaj Kanunu nun hazırlanması B) Kapitülasyonların kaldırılması C) Soyadı Kanunu'nun çıkarılması D) Erkan-ı Harbiye Vekaleti nin kaldırılması E) Türk Medeni Kanunu'nun kabul edilmesi 9. Aşağıdakilerden hangisi Yeni Türk Devleti nde din ve ibadet özgürlüğünün devlet tarafından teminat altına alınmasını sağlamıştır? A) Tekke ve zaviyelerin kapatılması B) Halifelik makamının kaldırılması C) Laiklik ilkesinin yönetime egemen hale getirilmesi 12. Yeni Türk Devleti nin ilk yıllarında TBMM tarafından alınan kararla, daha önce Osmanlı Devleti tarafından verilmiş nişan ve rütbelerin taşınması yasaklanmıştır. Bu düzenlemenin temel amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Azınlıkların haklarını korumak B) Toplumsal ayrıcalık sağlayan unsurları ortadan kaldırmak C) Ulusal egemenlik düşüncesinin yönetimdeki etkisini artırmak D) Ordunun siyasi çekişme ortamından uzak tutulmasını sağlamak E) Halkın devlete bağlılığını artırmak D) Şer iye ve Evkaf Vekaleti nin kaldırılması E) Güçler ayrılığı ilkesinin benimsenmesi 10. Cumhuriyetin ilk yıllarında gerçekleştirilen, I. Şapka Kanunu nun çıkarılması, uluslararası saat ve ölçülerin kullanılmaya başlanması, I Miladi takvimin kullanılmaya başlanması inkılaplarından hangileri toplumsal alanla ilişkilendirilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 13. Yeni Türk Devleti nde çağdaş bir yönetim anlayışına sahip olabilme amacı öne çıkarılmıştır. Aşağıdakilerden hangisi bu hedefe ulaşma amacıyla doğrudan ilgili değildir? A) TBMM'nin açılması B) 1924 Anayasası'nın hazırlanması C) Cumhuriyetin ilan edilmesi D) İstiklal Mahkemeleri'nin kurulması E) Çok partili hayata geçiş denemelerinin yapılması D - E - B I D - C - E I A-E -C -EI E - B - D

184 TÜRK NKILABI 1. Mustafa Kemal Paşa TBMM de milletvekillerine hitaben yaptığı bir konuşmada; "Efendiler siz hayatınızda mebus olabilirsiniz, bakan olabilirsiniz, hatta cumhurbaşkanı olabilirsiniz. Fakat hiç bir zaman sanatkar olamazsınız." ifadelerini kullanmıştır. 4. Cumhuriyet in ilk yıllarında gerçekleştirilen girişimlerden bazıları şunlardır: I. Bankalar kurulmuştur. İzmir İktisat Kongresi düzenlenmiştir. 4. B Ö L Ü M Bu ifadeler aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Sanatsal faaliyetlere önem verildiğinin B) Sanatın yeterince gelişmediğinin C) Ekonomik yatırımların sanata destek amaçlı olduğunun I Teşvik-i Sanayi Kanunu çıkarılmıştır. Bu girişimlerden hangilerinin ekonomik alanla ilgili olduğu söylenebilir? D) I ve II E) I, II ve III D) Toplumsal huzurun sağlandığının E) Azınlıkların sanata önem verdiğinin 2. Atatürk; "Milletimi şimdiye kadar söylediğim sözlerle ve hareketlerimle aldatmamış olmakla gurur duyuyorum." demiştir. Bu sözler dikkate alındığında, I. gerçekçi olma, ekonomiyi öne çıkarma, 5. Atatürk; "Dünyanın hiçbir yerinde, hiçbir milletinde, Anadolu köylü kadınının üstünde kadın çabasını zikretmek imkânı yoktur ve dünyada hiçbir milletin kadını 'Ben, Anadolu kadınından daha fazla çalıştım. Milletimi kurtuluşa ve zafere götürmekte Anadolu kadını kadar emek verdim.' diyemez". ifadelerini kullanmıştır. Bu sözler aşağıdakilerden hangisini vurgulamaktadır? A) Askeri mücadelelerin sona erdiğini B) Milli Mücadele içerisinde Türk kadınının rolünü I siyasi bağımsızlığı koruma C) Ekonomik bağımsızlığın sağlandığını olgularından hangilerinin vurgulanmaya çalışıldığı söylenebilir? D) Türk kadınının siyasi haklara kavuştuğunu E) Toplumsal eşitliğin sağlandığını 3. Eğitim ve kültür alanında bulunulan girişimler, cumhuriyetin ilk yıllarında gerçekleştirilen inkılap hareketleri içinde önemli bir yer tutar. Aşağıdaki inkılap hareketlerinden hangisinin eğitim ve kültür alanı ile ilgili olduğu söylenebilir? 6. Atatürk, bir konuşmasında; "Yorulmadan beni takip edeceğinizi söylüyorsunuz. Benim sizden istediğim şey, yorulmamak değil, yorulduğunuz zaman da durmadan yürümek, yorulduğunuz dakikada da dinlenmeden beni takip etmektir." demiştir. Atatürk ün bu sözlerinin, I. inkılapları sürekli hale getirme, yenilik girişimlerini sürdürme, A) Cumhuriyetin ilan edilmesi I siyasi özgürlük alanını genişletme B) TBMM nin açılması C) Laik yönetim anlayışının benimsenmesi D) Teşvik-i Sanayi Kanunu nun kabul edilmesi E) Maarif Teşkilatı Hakkında Kanun'un çıkarılması düşüncelerinden hangileri ile ilgili olduğu söylenebilir?

185 Mustafa Kemal, dini, bir vicdan meselesi olarak görmüştür. Ona göre; herkes vicdanının emrine uymakta serbesttir yılında yaptığı bir konuşmasında; "Biz sadece din işlerini, millet ve devlet işleriyle karıştırmamaya çalışıyor, tutucu hareketlerden sakınıyoruz." demiştir. Bu görüşler dikkate alındığında, I. İnanç özgürlüğü savunulmuştur. I Laik yönetim anlayışı savunulmuştur. Bağnazlığa karşı mücadele edilmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve II E) I, II ve III 10. "Milli his ile dil arasındaki bağ çok kuvvetlidir. Dilin milli ve zengin olması, milli hissin gelişmesinde başlıca etkendir. Türk dili, dillerin en zenginlerindendir. Yeter ki, bu dil şuurla işlensin. Ülkesini, yüksek bağımsızlığını korumasını bilen Türk milleti, dilini de yabancı dillerin boyunduruğundan kurtarmalıdır." Aşağıdaki düzenlemelerden hangileri Atatürk e ait bu sözlerin ışığında yapılmış girişimlerdendir? A) Şapka Kanunu nun çıkarılması B) Kıyafet düzenlemesinin yapılması C) Türk Dil Kurumu nun kurulması D) Yeni ölçü birimlerinin kullanılması E) Miladi takvimin kabul edilmesi 8. Atatürk, "Bilim ve fen nerede ise orada bulup alacağız ve her millet ferdinin kafasına koyacağız." sözleri aşağıdakilerden hangisini ortaya koymaktadır? A) Askeri gücün önemini B) Uluslararası işbirliğini C) Demokrasi düşüncesinin önemini D) Özgür düşünce anlayışının önemini E) Devletler arası ittifakların gerekliliğini 9. Kadınlara oy verme hakkı Fransa'da 1944, Japonya'da 1950, İsviçre'nin bazı bölgelerinde ise 1971 yılında verilmiştir. İtalya'da ise kadınlar parlamentoya ancak 1948'de girebilmiştir, ülkemizde 1935 yılında yapılan seçimlerde parlamentoya 18 kadın milletvekili girmiştir. Bu bilgilere bakılarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Hukuki düzenlemeler Avrupa nın baskıları sonucu yapılmıştır. B) Ekonomik alanda düzenlemeler yapılmıştır. C) Kadın hakları alanında öncü rolü üstlenilmiştir. D) Kültürel ilişkiler yoğunlaşmıştır. E) Eğitim alanında inkılaplar yapılmıştır. 11. Atatürk ün isteğiyle kurulan dil komisyonu, yeni harflerin uygulanabilmesi için birisi on beş yıllık uzun, diğeri de beş yıllık kısa dönemi içeren iki teklif hazırlamış ve belirli dönem iki yazının birlikte kullanılmasını uygun görmüştür. Komisyon bu tekliflerini Atatürk'e iletmiş, ancak Atatürk "Bu ya üç ayda olur, ya hiç olmaz." diyerek bu teklifleri reddetmiştir. Buna göre, I. Atatürk zaman kaybedilmesini istememiştir. I Yeni harfler halk tarafından benimsenmemiştir. Bazı çevreler alfabe devriminin zamana yayılmasını savunmuşlardır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve II E) I ve III A-A-EI E-B -D I E - D - C I C - E

186 ATATÜRKÇÜLÜK VE ATATÜRK LKELER 4. B Ö L Ü M 1. Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre, hiç kimse inançlarından dolayı kınanamaz, aşağılanamaz. Bu düzenlemeye, I. laik düşünce anlayışı, I milliyetçilik düşüncesi, teokratik yönetim anlayışı esaslarından hangilerinin kaynaklık ettiği savunulabilir? 4. "Atatürk ilkeleri ayrılmaz bir bütünün parçalarıdır." tezini ileri süren bir araştırmacının aşağıdakilerden hangisini vurgulamaya çalıştığı söylenebilir? A) Ekonomik düzenlemelere öncelik verilmesini B) Demokrasi düşüncesinin esas alınması gerektiğini C) İlkelerin tek başına işlevsiz olacağını D) İlkelerin birbirlerinden soyutlanamayacağını E) İlkelerin daha çok devletin işleyişi ile ilgili olduğunu D) I ve II E) I ve III 2. Din bir vicdan meselesidir. Herkes vicdanının emrine uymakta serbesttir. Biz dine saygı gösteririz. Düşünüşe ve düşünceye karşı değiliz. Atatürk ün bu sözlerinin, I. inanç özgürlüğünün sağlanması, I mezhep birliğinin sağlanması, din dayanışması düşüncesinin öne çıkarılması olgularından hangileri ile ilgili olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III 5. Atatürk, Türk toplumunun çağdaşlaştırılması çabalarının süreklilik kazanabilmesi için uğraş verilmesi gerektiğini vurgulamıştır. Bu düşüncenin, I. Devletçilik, I Halkçılık, İnkılapçılık ilkelerinden hangilerini daha önemli hale getirdiği söylenebilir? D) I ve II E) I ve III Soruda yenilik düflüncesini sürekli hale getirmekten söz ediliyor. 3. Atatürk, Dostlara sahip bulunmak, tam bağımsızlığımızı korumak, her şeyi milletimiz yönünden düşünmek, bu gerçekçi görüştür. demiştir. 6. I. Ulusal egemenlik düşüncesinin güçlendirilmesi Eşitlik olgusunun hayata geçirilmesi Atatürk ün bu sözleri ile, I İnanç özgürlüğünün teminat altına alınması I. Ulusçuluk, Devletçilik, I Halkçılık ilkelerinden hangileri arasında doğrudan bağlantı kurulabilir? D) I ve II E) I ve III olguları aşağıdaki ilkelerden hangileriyle ilişkilidir? I II III A) Cumhuriyetçilik Laiklik Devletçilik B) Cumhuriyetçilik Halkçılık Laiklik C) Laiklik İnkılapçılık Milliyetçilik D) Devletçilik Halkçılık Milliyetçilik E) Milliyetçilik İnkılapçılık Halkçılık

187 Atatürk ün milliyetçilik anlayışı akılcı ve insancıldır. Atatürk e göre bir milleti başka milletlerden ayıran nitelikler vardır. Her millet kendi yetenekleri, kültürü ve imkânları çerçevesinde kendini diğerlerine kabul ettirmek, dayanışma içinde olmak ve mutlu yaşamak zorundadır. Bu bilgiler dikkate alındığında, I. Kültürel farklılıklar sona erdirilmelidir. 10. Devlet çalışmalarını belli bir kesimin isteklerine göre değil tüm fertlerin çıkarlarını gözeterek düzenlemelidir. diyen bir tarihçinin, Atatürk ün hangi ilkesinin gerekliliğini vurguladığı söylenebilir? A) Laiklik B) Halkçılık C) Ulusçuluk D) İnkılapçılık E) Cumhuriyetçilik I Ekonomik kalkınma esastır. Milletler arası ilişkilerde işbirliği öne çıkarılmalıdır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 8. Mustafa Kemal, 1923 yılındaki bir konuşmasında, Diyarbakırlı, Vanlı, Erzurumlu, Trakyalı hep bir soyun evlatları ve aynı cevherin damarlarıdır. demiştir. 11. Türkiye de cumhuriyetin ilanından sonra çok partili yaşama geçişin iki başarısız denemenin ardından 1945 yılına kadar geciktirildiği görülür. Bu durum, I. Laiklik, Mustafa Kemal in bu sözü, I. kültürel değişim, I Cumhuriyetçilik, Devletçilik toplumsal birlik, I mezhep farklılıkları kavramlarından hangileri ile ilişkilendirilebilir? ilkelerinden hangilerinin ortaya koyduğu anlayışla çelişmektedir? D) I ve II E) I ve III Siyasal partilerin kurulmas ya da kapat lmas hangi alanda iliflkilendirilebilir. 9. I. Türk Tarih Kurumu'nun kurulması Hafta tatilinin Pazara alınması I Saltanatın kaldırılması IV. Şer iye ve Evkaf Vekaleti'nin kaldırılması V. Halifeliğin kaldırılması Yukarıdaki gelişmelerden hangileri Atatürk ün laiklik ilkesi ile ilgilidir? A) Yalnız IV B) I ve II C) III ve IV D) I, II ve III E) III, IV ve V 12. I. Saltanat kurumunun kaldırılması Halifelik kurumunun kaldırılması I Medreselerin kapatılması IV. Tekke ve türbelerin kapatılması V. Cumhuriyetin ilanı inkılaplarından hangilerinin milli egemenlik anlayışını geliştirmeye ve yerleştirmeye yönelik olduğu söylenemez? A) I ve IV B) I ve V C) II ve III D) III ve IV E) II, III ve IV A-A-AI D - C - B I C - B - E I B - B - D

188 ATATÜRKÇÜLÜK VE ATATÜRK LKELER 1. Atatürkçülük, millet kavramını ve milliyetçilik düşüncesini reddeden düşünce akımlarıyla bağdaşmaz. 4. Atatürk'e göre, bir milletin mutluluğu diğer milletlerin de mutluluğuna ve dünya barışının korunmasına bağlıdır. 4. B Ö L Ü M Buna göre Atatürkçü düşüncenin, I. Ümmetçilik, Batılılaşma, I İnkılapçılık kavramlarından hangileriyle ters düştüğü söylenebilir? Buna göre, Atatürk'ün aşağıdakilerden hangisinin öne çıkarılmasını istediği savunulabilir? A) Kültürel farklılıkların B) Ekonomik rekabetin C) Din dayanışması olgusunun D) Askeri ittifakların E) "Yurtta sulh cihanda sulh" ilkesinin D) I ve II E) I ve III 2. "Toplumun içindeki farklı düşünceler, farklı inanışlar ne olursa olsun, milli birlik ve beraberlik içerisinde hareket etmesini bilen bir milletin başaramayacağı iş, aşamayacağı engel yoktur." Atatürk'ün bu sözü, aşağıdakilerden hangisinin önemini vurgulamaya yöneliktir? A) Toplumsal dayanışma B) Siyasi istikrar C) Ekonomik kalkınma D) Sosyal eşitlik E) Çok partili siyasal sistem 5. Atatürk, "Bir toplumun varlığı ve mutluluğu ancak emelde ve isteklerini elde etmede tam birlik halinde bulunmasına bağlıdır." demiştir. Bu sözün, I. Devletçilik, I Milliyetçilik, Laiklik ilkelerinden hangileriyle ilgili olduğu söylenebilir? D) I ve II E) I ve III 3. İnkılapçılık ilkesi, kalıplaşmayı durağanlığı, köhneleşmeyi, işlevini kaybetmeyi, çağın gerisinde kalmayı engellemek için vardır. Bu bilgilere göre İnkılapçılık ilkesinin temel işlevinin aşağıdakilerden hangisi olduğu savunulabilir? A) Devlet otoritesini güçlendirmek B) Ekonomik düzenlemeleri öne çıkarmak C) Yenilik düşüncesini sürekli kılmak D) Devletler arası işbirliğini özendirmek E) Toplumsal eşitliği sağlamak 6. Mustafa Kemal Atatürk ün, I. Medeni olmayan insanlar medeni olanların ayakları altında kalmaya mahkumdur. Türkiye Cumhuriyeti şeyhler ve dervişler ülkesi olamaz. I Türk, öğün, çalış, güven. sözleri sırasıyla, hangi ilkeler kapsamında değerlendirmelidir? I II III A) İnkılapçılık Laiklik Milliyetçilik B) Devletçilik Halkçılık Cumhuriyetçilik C) İnkılapçılık Laiklik Devletçilik D) Halkçılık Milliyetçilik İnkılapçılık E) Cumhuriyetçilik Laiklik Milliyetçilik

189 Atatürk'e göre Türk toplumu çıkarları birbirleriyle çatışan, aralarında zorunlu olarak bir mücadele olması gereken sınıflardan değil, birbirine muhtaç olan ve aralarında uyum bulunan çeşitli çalışma gruplarından oluşmuştur. Bu sözü, Atatürk'ün aşağıdakilerden hangisini önemli gördüğünün kanıtıdır? 10. Atatürk'e göre, insanlara milliyet duygularını unutturup onları bir dünya devleti içinde birleştirme düşüncesi gerçekçi değildir. Atatürk'ün bu düşüncesi, I. Ulusal kültürler ortadan kaldırılamaz. Din olgusu, kültürel yapının en önemli unsurudur. A) Ekonomik rekabeti I Toplumlar arası kültürel farklılıklar sürecektir. B) Toplumsal dayanışmayı C) Cumhuriyet yönetimini D) Devlet otoritesini E) Uluslararası işbirliğini yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? D) I ve II E) I ve III 11. I. Türk Dil Kurumu'nun kurulması 8. Cumhuriyet devrinde görülen, aşar vergisinin kaldırılması, I Tekke ve zaviyelerin kapatılması Halifelik kurumunun kaldırılması kadınlara mirasta erkeklerle eşitlik hakkı tanınması düzenlemeleri daha çok hangi ilkenin bir gereğidir? A) Cumhuriyetçilik B) Ulusçuluk C) Halkçılık D) Laiklik E) İnkılapçılık Aflar vergisi sadece çiftçiden al nan bir vergi durumunda idi. Kad nlar Medeni Hukuk ile mirasta eflit olma imkan elde etmifltir. IV. Türk Tarih Kurumu'nun kurulması gelişmelerinden hangileri Milliyetçilik ve Laiklik ilkeleri kapsamında değerlendirilebilir? Milliyetçilik Laiklik A) I ve II III ve IV B) I ve III II ve IV C) I ve IV II ve III D) II ve III I ve IV E) II ve IV I ve III 9. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulduğu yıllarda başta mezhep ayrımcılığı olmak üzere birçok konuda farklılaşmış ve beraberliği zedelenmiş bir toplum ile karşı karşıya kalınmıştı. Bu durumun, aşağıdakilerden hangisine olan ihtiyacı ortaya koyduğu söylenebilir? A) Siyasal partilerin kurulmasına B) Din dayanışmasına C) Laik düşünce anlayışına D) Farklı dini görüşlerin ortadan kaldırılmasına E) Dinin toplumsal alandaki etkinliğinin azaltılmasına 12. Atatürkçü düşüncede, devletin ekonomik hayata yatırımcı, üretici, dağıtımcı, yönlendirici, denetleyici, teşvik edici olarak müdahale etmesi, güçlü ve çağdaş bir ekonomiye ulaşmak için zorunlu görülmüştür. Bu düşünce, I. Cumhuriyetçilik, I Devletçilik, Halkçılık ilkelerinden hangileriyle ilişkilendirilebilir? D) I ve II E) I ve III A-A-CI E - B - A I B - C - C I E - C - B

190 ATATÜRKÇÜLÜK VE ATATÜRK LKELER 4. B Ö L Ü M 1. I. Aşar vergisinin kaldırılması Teşvik-i Sanayi Kanunu'nun çıkarılması I Eğitim - öğretim kurumlarının birleştirilmesi IV. Türk Dil Kurumu'nun kurulması V. Saltanatın kaldırılması Yukarıda verilen gelişmelerden hangisi Atatürk ün Halkçılık ilkesi ile ilgilidir? A) I B) II C) III D) IV E) V 5. Erzurum Kongresinde alınan, "Kuvayımilliye'yi etkin, milli iradeyi hakim kılmak esastır." kararı ile, I. Milliyetçilik, I Cumhuriyetçilik, Laiklik düşüncelerinden hangileri arasında sıkı bir ilişki vardır? 2. Atatürk'ün "Yetişecek çocuklarımız ile gençlerimize görecekleri eğitimin sınırı ne olursa olsun her şeyden evvel Türkiye nin istiklaline, kendi benliğine ve milli ananelerine düşman unsurlar ile mücadele etme lüzumu öğretilmelidir." sözü ile eğitimde hangi iki ilkenin önemine vurguda bulunduğu savunulabilir? A) Halkçılık İnkılapçılık B) Cumhuriyetçilik Laiklik C) Bağımsızlık Milliyetçilik D) İnkılapçılık Laiklik E) Bilimsellik Milliyetçilik 6. Cumhuriyet döneminde; Hakimiyetin kaynağının ulusa ait olduğu vurgulanmıştır. Ulusun, kendisini yönetecek siyasi otoriteyi seçmesi yolunda çalışmalar yapılmıştır. Bu girişimlerle, I. ulusal egemenlik, Devletçilik, I ekonomik kalkınma 3. I. Türk Dil Kurumu'nun açılması Kapitülasyonların kaldırılması gelişmeleri aşağıdaki hangi Atatürk ilkesiyle ilgilidir? olgularından hangilerinin güçlendirilmeye çalışıldığı savunulabilir? D) I ve III E) II ve III A) Milliyetçilik B) İnkılapçılık C) Cumhuriyetçilik D) Devletçilik E) Laiklik 7. I. Türk Dil Kurumu'nun kurulması Kılık kıyafet düzenlemesi yapılması I Kapitülasyonların kaldırılması 4. "Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür, bölünemez." düşüncesi aşağıdaki Atatürk ilkelerinden hangisinin kapsamında değerlendirilebilir? A) Laiklik B) Devletçilik C) Halkçılık D) İnkılapçılık E) Ulusçuluk gelişmelerinden hangileri Türkiye'nin egemenlik haklarını koruma düşüncesi ile doğrudan ilgilidir? D) I ve III E) I, II ve III

191 Mustafa Kemal Paşa 31 Ağustos 1925 tarihinde Çankırı da vatandaşlarla yaptığı sohbetlerde, tekkelerin kesinlikle kapatılması gerektiğini, hiç kimsenin tekkelerin yol göstermesine muhtaç olmadığını ve güç kaynağının bilim olduğunu söylemiştir. Bu gelişmeler Mustafa Kemal Paşa'nın hangi ilke üzerinde titizlik gösterdiğine kanıt sayılabilir? 12. Yeni Türk Devleti'nde yapılan düzenlemelerle Türkiye'de yaşayan azınlık unsurlar da Türk vatandaşı kabul edilmiştir. Bu durum, I. Milliyetçilik, Laiklik, A) Devletçilik B) Laiklik I Halkçılık C) Milliyetçilik D) Halkçılık E) Cumhuriyetçilik ilkelerinden hangileri ile ilgilidir? D) I ve II E) I ve III sonrası Türkiye de, I. Halifelik kaldırıldı. I Türk dili ve tarihi hakkında çalışmalar yapıldı. Kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanındı. Bu gelişmeler ve ilişkili olduğu ilkeler aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? Cumhuriyetçilik Milliyetçilik Laiklik A) I II III B) III II I C) II I III D) I III II E) III I II 10. Cumhuriyetin ilk yıllarında kız ve erkek çocuklarına eğitim sisteminden istedikleri biçimde faydalanma yolunun açılması Atatürk ilkelerinden hangisinin uygulandığını kanıtlar? 13. Çok partili hayata geçiş denemelerinden ilki 1924'te Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın kurulması, ikincisi ise 1930 yılında Serbest Cumhuriyet Fırka'nın kurulması idi. Bu gelişmeler, I. Devletçilik, I Milliyetçilik, Demokrasi düşüncelerinden hangileri doğrultusunda atılan bir adım olarak değerlendirilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III Siyasal yaflam n çok partili hale getirilmesi, farkl siyasi tercihlerin temsil edilebilmesi düflüncesinin bir gere- idir. Bu flekilde insanlar siyasi alanda özgürce yer alabilir. A) Milliyetçilik B) Devletçilik C) Laiklik D) Cumhuriyetçilik E) Halkçılık 11. Cumhuriyet dönemine ait aşağıdaki gelişmelerden hangisi laiklik ilkesi ile ilgili değildir? A) Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması B) Hilafet kurumuna son verilmesi C) Medreselerin kapatılması D) Latin alfabesinin kabul edilmesi E) Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun çıkarılması 14. Cumhuriyet döneminde görülen, I. Halifelik kurumunun kaldırılması, Yeni Türk harflerinin kabulü, I Takrir-i Sükun Kanunu'nun çıkarılması gelişmelerinden hangileri Türkiye de dinin devlet işlerinin uzağında tutulması düşüncesini koruma ve geliştirme amacına yöneliktir? D) I ve III E) I, II ve III A-C-A-EI D - A - C I B - B - E - D I C - B - A

192 ATATÜRKÇÜLÜK VE ATATÜRK LKELER 1. Atatürk bir konuşmasında; "Medeniyetin coşkun seli karşısında mukavemet boşunadır. O, gafil ve itaatsizler hakkında çok amansız davranır." ifadelerini kullanmıştır. Bu sözler, 5. Türk kadını, cumhuriyet yönetimi ile birlikte boşanma, mirasta eşitlik, seçme ve seçilme gibi birçok hakka kavuşmuştur. Bu düzenlemelerin, 4. B Ö L Ü M I. İnkılapçılık, Devletçilik, I Cumhuriyetçilik ilkelerinden hangilerinin önemini vurgulamaktadır? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III I. Kadınlar toplumsal alanda ayrıcalıklı bir konum kazanmıştır. Okuma yazma oranı artırılmıştır. I Halkçılık düşüncesinin gerekleri yerine getirilmiştir. yargılarından hangilerini destekler nitelikte olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 2. Atatürk yerli girişimcilerin mutlaka desteklenmesi gerektiğini, yerli sanayinin kurulmasının bir zorunluluk olduğunu savunmuştur. Bu düşünce, aşağıdaki ilkelerden öncelikle hangisi ile ilgilidir? A) Cumhuriyetçilik B) Devletçilik C) Milliyetçilik D) Laiklik E) Halkçılık 3. "Türkiye Devleti şeyhler, dervişler ve müritler devleti değildir." Atatürk e ait bu söz aşağıdaki ilkelerden hangisini vurgulamaktadır? A) İnkılapçılık B) Laiklik C) Cumhuriyetçilik D) Devletçilik E) Milliyetçilik 4. Kabotaj Kanunu ile Türk karasularında ve limanlarında taşımacılık hakkı devlet tarafından yabancı şirketlerin elinden alınmıştır. Bu düzenleme aşağıdaki ilkelerden hangisiyle ilgilidir? A) İnkılapçılık B) Laiklik C) Halkçılık D) Milliyetçilik E) Cumhuriyetçilik 6. Halifeliğin kaldırılması Şeyh, hoca unvanlarının yasaklanması Türk Medeni Kanunu'nun kabul edilmesi düzenlemeleri aşağıdakilerden hangisini destekler nitelikte gelişmelerdir? A) Laik düşünce sistemi güçlendirilmiştir. B) Ulusal egemenlik benimsenmiştir. C) Ulusal bağımsızlık amaçlanmıştır. D) Ekonomik yapı güçlendirilmiştir. E) Mezhep kavgaları artmıştır. 7. TBMM, 1920 li yıllarda yasama, yürütme yetkilerini bünyesinde toplamış, zaman zaman yargı yetkisini de üstlenmiştir. Bu durum, I. yargının bağımsızlığı, I toplumsal huzurun sağlanması, demokrasinin bütün kurumlarıyla oluşturulması olgularından hangileri ile uyuşmamaktadır? D) I ve II E) I ve III

193 Yeni Türk Devleti nin ilk yıllarında gerçekleştirilen aşağıdaki düzenlemelerden hangileri, ülkemizde toplumsal ayrımcılığı sona erdirme düşüncesinin bir sonucudur? A) Medeni Kanun un hazırlanması B) Özel sektörün devlet tarafından desteklenmesi C) Eğitim siteminin çağdaşlaştırılması 11. Aşağıdaki Atatürk İlkeleri'nden hangisi inançların siyasi tartışmaların uzağında tutulması çabası ile daha yakından ilgilidir? A) Milliyetçilik B) Laiklik C) Cumhuriyetçilik D) İnkılapçılık E) Devletçilik D) Cumhuriyet in ilan edilmesi E) Milli ekonominin kurulmaya çalışılması 9. Atatürk, 1937 yılında yaptığı bir konuşmada; "Kesin zaruret olmadıkça, piyasalara karışılmaz, bununla beraber, hiç bir piyasa da başıboş değildir." demiştir. Bu görüşün, I. devletçi ekonomik anlayış, yılında çıkarılan kıyafet düzenlemesi ile ilgili kanuna bağlı olarak halka şapka giyilmesi zorunluluğu getirilmiştir. Bu düzenlemenin aşağıdaki amaçlardan hangisi ile ilgili olduğu söylenebilir? A) Siyasi fırsat eşitliğini sağlamak B) Türk kadınına miras hakkı sağlamak ekonomik girişim özgürlüğü, C) Ekonomik bağımsızlığı sağlamak I ekonomide devlet denetimi olgularından hangilerinin bir sonucu olduğu söylenebilir? D) I ve II E) I, II ve III D) Çağdaşlaşma girişimlerini güçlendirmek E) Yabancı yatırımcıyı sınırlandırmak Türk ink lab n n temel hedefi Türk halk n sosyal, siyasi, kültürel alanlarda ileri bir düzeye ulaflt rmakt. fi apka düzenlemesi de görünüflte Bat l laflmak istenildi ini gösterir. 10. Aşağıda verilenlerden hangisi, Atatürk dönemi Türkiyesi nde görülen bir uygulama olarak nitelendirilemez? A) Planlı bir ekonomik program uygulanmıştır. B) Akılcılık ve bilimsel düşünce öne çıkarılmıştır. C) Yönetim anlayışı ümmetçilik esasına dayalıdır. D) Ekonomik kalkınma için yabancı sermaye özendirilmiştir. E) Dış politikada tam bağımsız şekilde hareket edilmek istenmiştir. 13. Cumhuriyetin ilk yıllarında gerçekleştirilen, I. Devlet opera ve balesinin kurulması, devlet tarafından çimento fabrikalarının açılması, I devletin özel yatırımcıya uygun şartlarda kredi sağlaması girişimlerinden hangileri devletçi bir anlayışın ürünüdür? D) I ve II E) I, II ve III A-B -B-DI B - A - E I A-E -DI B - D - E

194 ATATÜRK DÖNEM TÜRK DIfi POL T KASI 4. B Ö L Ü M 1. Türkiye Devleti, 1936 yılında Montrö Boğazlar Sözleşmesi nin imzalanması ile Boğazlar üzerinde yönetim hakkını elde etmiş, Boğazların yönetiminden sorumlu uluslar arası komisyon kaldırılmıştır. Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? A) Balkan sınırının güvence altına alınmak istediğine B) Milletler Cemiyeti ne üye olunmaya çalışıldığına C) Lozan Barış Antlaşması nın geçersiz hale geldiğine D) Egemenlik haklarına bağdaşmayan bir durumun sona erdirildiğine E) Avrupalı devletler ile ekonomik ilişkilerin güçlendirilmek istendiğine 4. Cumhuriyetin ilk yıllarında yaşanan gelişmelerden bazıları şunlardır: I. Bazı bölge devletleriyle Balkan Antantı imzalanmıştır. I Yunanistan ile imzalanan Nüfus Mübadelesi Antlaşması hayata geçirilmiştir. Hatay Meclisi Türkiye topraklarına katılma kararı almıştır. Bu gelişmelerden hangilerinin, Türkiye'nin devletler arası alandaki siyasi ve diplomatik etkinliğini olumlu etkilediği savunulabilir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 2. Aşağıdaki girişimlerden hangisi, Yeni Türk Devleti nin daha bağımsız dış politika izlemesi düşüncesinin bir ürünü olarak nitelendirilebilir? 5. Ulaşılamayacak emeller peşinde ulusu uğraştırmamak ve zarara sokmamak gereklidir." Atatürk'ün yukarıdaki sözü dikkate alındığında, I. ulusal çıkarları koruma, gerçekleştirilebilir hedefler belirleme, A) Cumhuriyetin ilan edilmesi I askeri ittifaklara üye olmaktan kaçınma B) Sadabad Paktı nın kurulması C) Halifelik makamının kaldırılması D) Saltanat kurumunun kaldırılması E) Milletler Cemiyeti ne üye olunması esaslarından hangilerinin, Yeni Türk Devleti'nin dış politika anlayışının temelini oluşturduğu savunulabilir? D) I ve II E) I, II ve III 3. Yeni Türk Devleti'nde, Atatürk Dönemi'nde dış politikada, I. Sadabad Paktı'nın imzalanması, 6. Misakımilli'ye göre Türk toprağı olarak kabul edilen, Hatay, Batum ve Batı Trakya gibi bölgeler Yeni Türk Devleti'nin sınırları dışında kalmıştır. Bu durumun aşağıdakilerden hangisine yol açtığı söylenebilir? I Hatay'ın Türkiye'ye katılma kararı alması, Yunanistan ile Kıbrıs sorununun ortaya çıkması A) Türk azınlığı sorununun ortaya çıkmasına B) Orta Doğu'da yeni bağımsız devletler kurulmasına gelişmelerinden hangilerinin yaşandığı söylenemez? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III C) Türkiye ile İran arasında siyasi anlaşmazlıkların yaşanmasına D) Türkiye'de azınlıkların nüfus içindeki oranının artmasına E) Türkiye'de halkın yönetimdeki etkinliğinin artırılamamasına

195 Aşağıdakilerden hangisinin, Atatürk Dönemi Türk dış politikasında rol oynadığı söylenemez? A) Komşu ülkelerle iyi geçinmek B) Toprak bütünlüğünü korumak C) Dostluk ve yerine göre bağlaşma anlaşmaları imzalamak D) Dış politika sorunlarını uluslararası kuruluşlar aracılığıyla ve barışçı yollarla çözümlemek E) Askeri ittifaklara üye olmaktan kaçınmak 10. Musul sorunu Türkiye ile İngiltere arasında Lozan Antlaşması'ndan sonra bir müddet daha çözümlenememiştir. Bu durumun aşağıdakilerden hangisine yol açtığı söylenebilir? A) Lozan Barış Antlaşması'nın uygulanamaz hale gelmesine, B) Türk - Irak sınırının belirlenememesine C) Türkiye'nin Sovyet Rusya ile olan siyasi ilişkilerinin gelişmesine D) Türkiye'nin Arap dünyasındaki etkinliğinin sona ermesine E) İngiltere'nin Orta Doğu bölgesindeki etkinliğinin zayıflamasına 8. Atatürk, "Komşularıyla ve bütün devletlerle iyi geçinmek Türkiye'nin politikasının temelidir." demiştir. Bu anlayışın, I. devletler arasında ekonomik rekabetin sona erdirilmesi, devletler arası barışa katkıda bulunulması, I bölgesel işbirliği imkanlarının artırılması düşüncelerinden hangilerine bağlı olarak ortaya atıldığı savunulabilir? D) I ve III E) II ve III 11. Atatürk Dönemi nde Türk dış politikasında karşılaşılan sorunlarla ilgili olarak aşağıda verilen eşleştirmelerden hangisi yanlıştır? A) Yunanistan Nüfus Mübadelesi B) Fransa Yabancı Okullar Sorunu C) İngiltere Musul Sorunu D) Fransa Hatay Sorunu E) Sovyet Rusya Yabancı Okullar Sorunu 9. Türkiye 1923 yılında Arnavutluk, 1925 yılında da Bulgaristan ile dostluk antlaşmaları imzalamıştır. Bu girişimlerin, I. Balkanlarda kalıcı siyasi istikrarın sağlanması, I Türkiye'nin doğu sınırlarının güvenliğinin artırılması, Türkiye'nin diplomatik alandaki etkinliğinin artırılması amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? D) I ve III E) I, II ve III 12. Türkiye'nin, Hatay'ın Anavatan'a katılımını sağlaması, Montrö Sözleşmesi'nin yapılmasında ısrarcı olması girişimleri aşağıdakilerden hangisinin göstergesi değildir? A) Yayılmacı politikalar izlendiğinin B) Misakımilli'nin gerçekleştirilmeye çalışıldığının C) Güvenliğin artırılmasının istendiğinin D) Milli çıkarların korunduğunun E) Boğazlara egemen olunmaya çalışıldığının D - C - D I E-B -AI E - E - D I B - E - A

196 ATATÜRK DÖNEM TÜRK DIfi POL T KASI 4. B Ö L Ü M 1. I. Sovyet Rusya nın Misakımilli yi tanıdığını açıklaması I Tek partili siyasal yaşamın benimsenmesi Ermenilerin Gümrü Antlaşması ile Sevr'i tanımadıklarını kabul etmesi gelişmelerinden hangileri Yeni Türk Devleti nin devletlerarası ilişkilerde etkinliğini artırdığının kanıtıdır? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 4. Lozan barış görüşmelerinde Yunanistan ile Türkiye arasında Nüfus Mübadelesi kararı alınmıştır. Ancak Yunanistan bu karara aykırı olarak Anadolu'da yaşayan Rum unsurları İstanbul'a yerleşmeye özendirmiştir. Bu girişimin aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir? A) Türk topraklarında daha fazla sayıda Rum azınlık kalmasını sağlamak B) Anadolu'da bağımsız bir Pontus devleti kurulması çabalarını desteklemek C) Türkiye'nin askeri gücünü sınırlandırmak D) Türkiye'de Rum unsurların bir sorun haline gelmesini önlemek E) Türkiye ile olan siyasi ilişkilerin normalleşmesini sağlamak 2. I. Yurtta ve dünyada barışın sağlanması I Yeni Türk Devleti nin bağımsızlığının korunması Devletler arası ekonomik işbirliğinin güçlendirilmesi Yukarıda verilenlerden hangilerinin Türkiye nin dış politikasının dayandığı esasları yansıttığı söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 3. Türkiye Cumhuriyeti nin Milletler Cemiyeti ne üye olması aşağıdakilerden hangisini önemsediğinin bir göstergesidir? A) Milli egemenlik ilkesini B) Ekonomik kalkınma girişimlerini C) Milliyetçilik anlayışını D) Uluslararası barış çabalarını E) Batı kültürünü Milletler Cemiyeti I. Dünya Savafl 'n n ard ndan dünya bar fl n n korunmas ve devletler aras anlaflmaz lklara politik çözümler bulunmas amac yla kurulmufltur. 5. Cumhuriyet döneminde yapılan bazı düzenlemeler ile yabancı okulların ayrıcalıkları kaldırılmış ve Türkçe kültür derslerinin Türk öğretmenlerce okutulması kararlaştırılmıştır. Bu kanunlara aykırı tavır sergileyen okullar kapatılmış ve Avrupalı devletlerin bu konuya ilişkin görüşme teklifleri dikkate alınmamıştır. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesi sayılabilir? A) Yeni Türk Devleti nin çok uluslu bir toplum yapısına sahip olduğunun B) Azınlıkların Türkiye den çıkarılmaya çalışıldığının C) Yabancı okullar konusunun bir iç mesele olarak değerlendirildiğinin D) Avrupalı devletler ile ilişkilere önem verildiğinin E) Yabancı okullara eğitim hakkı tanınmadığının

197 Atatürk, hastalığı süresince, I. Hatay ın anavatana katılması, Türkiye-Irak sınırının belirlenmesi, I Milletler Cemiyeti ne üye olunması konularından hangileriyle uğraşmak durumunda kalmıştır? D) I ve II E) I, II ve III 9. Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile, Boğazlar komisyonu kaldırılmış ve komisyonun yetkileri Türkiye ye devredilmiştir. Türkiye nin savaş zamanında Boğazları açıp kapatma yetkisi kabul edilmiştir. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir? A) Türkiye nin savaşa dayalı bir siyaset izlediğinin B) Boğazların büyük bir sorun haline geldiğinin C) Türkiye nin yenilikçi tutum içinde olduğunun D) Avrupa da güç dengesinin korunduğunun E) Türkiye nin Boğazlar üzerinde egemenliğinin sağlandığının 7. "Yunanistan Başbakanı'nın ve Dışışleri Bakanı nın Ankara yı resmen ziyaretlerini özel bir memnuniyetle zikrederim. Türkiye ile Yunanistan ın yüksek menfaatleri birbirine zıt olmaktan tamamen çıkmıştır. Bu iki memleketin samimi dostluktan kendileri için emniyet ve kuvvet görmelerinde isabet vardır." Mustafa Kemal in 1931 de söylediği bu söz dış politikada hangi ilkenin önemini ortaya koymaktadır? A) Milliyetçilik B) Sömürgecilik C) Akılcılık D) Barışçılık E) İnkılapçılık 10. Atatürk döneminde devletler arası ilişkilerde, macera ve duygusallık hiçbir zaman temel belirleyici özellik kazanmamıştır. Bu durum dış politikada hangi ilkenin dikkate alındığını göstermektedir? A) Sömürgecilik B) Devletçilik C) Akılcılık D) Milliyetçilik E) İnkılapçılık 11. Türkiye de görülen, 8. Türkiye'nin 1936 yılında Boğazları yeniden denetim altına alabilmesinde, I. devletler arasındaki siyasi gerginliklerin artması, I Boğazlar Komisyonu nun etkin bir askeri gücünün olmaması, Fransa nın Suriye deki manda yönetimine son vermesi durumlarından hangileri uygun bir ortam oluşturmuştur? I. Şeyh Said İsyanı'nın çıkması, I Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun çıkarılması, tekke ve zaviyelerin kapatılması gelişmelerinden hangilerinin İngilizlerin Musul da avantaj elde etmesine ortam hazırladığı savunulabilir? D) I ve III E) I, II ve III Türkiye'de yaflanan iç sorunlar devletin d fl politikada zor duruma düflmesinde etkili faktörler aras nda yer alm flt r. D - E - D I A-C I E - D - D I E - C - A

198 ATATÜRK DÖNEM TÜRK DIfi POL T KASI - ATATÜRK ÜN ÖLÜMÜ 4. B Ö L Ü M 1. Atatürk, Ölümü öncesinde malvarlığının bir kısmını Türk Tarih Kurumu ve Türk Dil Kurumu na bağışlamıştır. Atatürk ün bu girişimi aşağıdakilerden hangisini göstermektedir? A) Ekonomik alanda Devletçilik ilkesinin öne çıkarmak istediğini B) Türk kültürünün araştırılması çabalarını önemli gördüğünü C) Barışçı bir dış politika izlediğini 4. Osmanlı Devleti'nin Avrupalı devletlerle yaşadığı sorunlardan biri, Osmanlı topraklarında yaşayan azınlıkların haklarına yapılan dış müdahalelerdi. Türkiye Cumhuriyeti bu konuda uluslararası antlaşmalarla belirtilen hakların dışında yapılacak bir dış müdahaleye kesinlikle izin vermemiştir. İzlenen bu politikanın, I. ulusal ekonomi, ulusal bağımsızlık, D) Türkiye de demokratik bir yönetim kurulmasını istediğini E) Yabancı devletlerle olan ilişkilerin geliştirilmesini istediğini I Avrupalı devletlerle diplomatik ilişkiler unsurlarından hangilerinin zedelenmesini önleme amacına yönelik olduğu savunulabilir? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III 2. Hastalığı döneminde Türk ve yabancı doktorlar ısrarla dinlenmesi gerektiğini belirtmelerine karşın Atatürk, bu önerileri dikkate almamış ve yoğun bir şekilde çalışmayı sürdürmüştür. Bu durum Atatürk le ilgili olarak aşağıdakilerden hangisiyle doğrudan ilişkilendirilebilir? A) Milletine olan sevgisini B) İleri görüşlü bir lider olduğunu C) Barışa önem verdiğini D) Bilimsel ve akılcı düşünceye önem verdiğini E) Millet egemenliğini önemli gördüğünü 5. Atatürk ün önderliğindeki Yeni Türk Devleti nin dış politikası uluslararası barış ve hukuk çerçevesinde şekillenmiştir. Bu bilgiye göre, I. ulusal çıkarların savunulması, I imzalanan uluslararası antlaşmalara uygun davranılması, silahlanma çabalarına önem verilmesi amaçlarından hangilerinin Yeni Türk Devleti nin dış politika hedefleri arasında yer aldığı savunulamaz? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III 3. Yeni Türk Devleti nin en önemli dış politika hedeflerinden birisi, ulusal bağımsızlığın uluslararası platformda kabul ettirilmesi idi. Buna göre, I. Montrö Boğazlar Sözleşmesi nin imzalanması, 6. Musul ve çevresi Türk nüfusun çoğunlukta olması nedeniyle Misakımilli sınırları içerisinde yer almıştır. İngiltere, bölgeyi sahip olduğu zengin petrol yatakları nedeniyle elinde tutmaya çalışmış, bölgenin kendi himayesindeki Irak a ait olması gerektiğini ileri sürmüştür. I Musul un Ankara Antlaşması ile İngiltere ye bırakılması, Lozan Antlaşması nın imzalanması Buna göre, İngiltere nin Musul la ilgili çabalarının temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Ekonomik çıkar sağlamak gelişmelerinden hangilerinin yukarıdaki amaca ulaşılmasına yardımcı olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III B) Devletler arası dengeleri korumak C) Silahlanma yarışına son vermek D) Avrupa nın ekonomik açıdan gelişmesini sağlamak E) Ortadoğu da siyasi istikrar oluşturmak

199 I. Musul Sorunu Nüfus Mübadelesi I Hatay Sorunu 10. Yeni Türk Devleti, topraklarını ele geçirmek isteyenlerle sonuna kadar savaşmayı, yabancı devletlerle siyasi ilişkiler kurarak ulusal çıkarlara dayalı karşılıklı antlaşmalar yapmayı ilke edinmiştir. IV. Dış Borçlar Sorunu Yeni Türk Devleti nin dış politika alanında, konularından hangilerinin Lozan Barış Antlaşması ndan sonraki dönemde de gündeme geldiği söylenebilir? A) I ve II B) II ve III C) III ve IV D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV I. devletler arası rekabetin sürdürülmesi, karşılıklı olarak bağımsızlığa saygı duyulması, I askeri ittifaklara öncelik verilmesi esaslarından hangilerini benimsediği savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III 8. Musul Sorunu, Lozan da alınan karara uygun olarak düzenlenen ikili görüşmelerle çözülemeyince, anlaşmazlık Milletler Cemiyeti ne götürülmüştür. Milletler Cemiyeti kararını haksız şekilde İngiltere nin lehinde vermiş, bu gelişme Türkiye nin bu taraflı karara tepki göstermesine neden olmuştur. Milletler Cemiyeti nin verdiği bu kararın, I. uluslararası hukuka uygun hareket edilmesi, I devletler arası eşitlik prensibinin korunması, ekonomik çıkarların korunması ilkelerinden hangisiyle çeliştiği savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 11. Atatürk bir konuşmasında, "Türk ulusu varlığını korumak ve ulusal hedeflerini gerçekleştirmek için gerçek dayanağı dışta değil, içte aramalıdır." demiştir. Atatürk ün bu sözüyle aşağıdaki yargılardan hangisini vurgulamaya çalıştığı savunulabilir? A) Dış ittifaklar yapılmasını B) Ekonomik kalkınmaya hız verilmesi gerektiğini C) Dünyadaki yenilik hareketlerinin izlenmesini D) Devletin gücünü milletten alması gerektiğini E) Uluslararası barışa katkıda bulunulmasını D) I ve III E) II ve III 9. "Atatürk ün dış politika anlayışının hayalcilikten, toprak taleplerinden, yayılmacı ve sömürgeci arayışlardan uzak olduğu" tezini ortaya atan bir araştırmacının, cumhuriyet dönemi dış politikasıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisini vurgulamaya çalıştığı savunulabilir? A) Uluslararası işbirliğinin arandığını B) Ulusal çıkarların korunmaya çalışıldığını C) Avrupalı devletlerle kültürel bağların güçlendirilmeye çalışıldığını D) Ekonomik ilişkilerin ön plana çıkarıldığını E) Akılcı ve gerçekçi bir dış politikanın benimsendiğini 12. Atatürk, yaptığı bir konuşmasında "Uzaktan bütün doğu uluslarının uyanışını görüyorum. Bağımsızlık ve hürriyetine kavuşacak daha çok kardeş ulus vardır. Bu uluslar, bütün güçlüklere ve bütün engellere rağmen kendilerini bekleyen geleceğe ulaşacaklardır." demiştir. Atatürk'ün bu düşüncelerinin, I. sömürgeci politikaların sürmesi, I hammadde ve pazar arayışlarının hız kazanması, yeni ulus devletlerin kurulması gelişmelerinden hangileri tarafından doğrulandığı savunulabilir? D) I ve III E) II ve III B - A - B I E - B - A I E - C - E I B - D - C

200 M LL GÜVENL K B LG S 4. B Ö L Ü M 1. Eski dönemlerden itibaren savaşlarda kara birlikleri ve donanmalar kullanılırken ve XX. yüzyıldan hava kuvvetlerinin de askeri mücadelelerde kullanılmaya başlandığı görülür. TBMM birliklerinin Sakarya Savaşı'nda Yunan ordusuna karşı üstünlük elde etmesinde, I. kara, I hava, deniz kuvvetlerinden hangilerinin rolünden söz edilebilir? D) I ve III E) II ve III 4. Memleketin güç ve kaynaklarının savaşın gereksinimlerini karşılayacak biçimde barış halinden sefer haline geçilmesi işlemine seferberlik adı verilir. Bu tanıma dayanarak, I. Milli Mücadele yıllarında ordunun ihtiyaçlarını gidermeye yönelik Tekalif-i Milliye Emirleri'nin yayınlanması, I Ankara'nın Yeni Türk Devleti'nin başkenti yapılması, Mondros Mütarekesi sonrası Osmanlı ordusunun terhis edilmesi gelişmelerinden hangileri, seferberlik durumunda olunduğuna kanıt olarak gösterilebilir? D) I ve III E) II ve III 2. Her birey doğuştan bazı hak ve özgürlüklere sahiptir. Ancak kişi belirli bir toplumun içinde yaşayan sosyal bir varlıktır. Bu nedenle toplumsal yaşamın gerektirdiği bazı görev ve sorumlulukları da yerine getirmek durumundadır. İnsan hak ve özgürlüklerini sınırlanmasında, I. ülkenin toprak bütünlüğünü tehlikeye düşürülmesi, I kamu düzenini bozulması, düşüncelerin serbestçe açıklanması durumlarından hangilerinin rolü olduğu söylenebilir? 5. Polis, Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin yapısına, asayişine ve düzenine karşı saldırıda bulunanları yakalama yetkisine sahiptir. Bu bilgi, polisin, I. ekonomik, I adli, trafik alanlarından hangilerinde yetkilerinin bulunduğunu kanıtlar niteliktedir? D) I ve III E) I, II ve III 3. Bir ülkede seçmen yaşının düşürülmesinin aşağıdakilerden hangisine yol açacağı söylenebilir? 6. Kara, deniz, hava kuvvetlerinin mensupları, muharip sınıflar ve yardımcı sınıflar şeklinde sınıflandırılır. Bu sınıflandırmada, I. görev alanı, A) Siyasal partilerin artmasına B) İnanç özgürlüğünün sağlanmasına I personel sayısı, kültürel düzey C) Ekonomik kalkınmanın hızlanmasına D) Ülkede eğitim düzeyinin yükselmesine E) Halk iradesinin devlet yönetimine daha iyi şekilde yansımasına özelliklerinden hangilerinin ölçüt alındığı savunulabilir? D) I ve III E) I, II ve III

201 Türkiye de polisin, I. tören ve gösterilerde gerekli emniyet tedbirlerini alma, araç akışını düzenleme, I araçlarda bulunması gereken belge ve gereçleri kontrol etme görevlerinden hangilerinin trafikle ilgili olduğu savunulabilir? 10. I. Devlet düzenini değiştirmek amacıyla teşkilatlar kurulması I Ülke bütünlüğünü hedef alan düşünce ve akımların yayılması Ülkede silah üretimine dönük tesislerinin kurulması Yukarıdakilerden hangilerinin, milli amaca yönelebilecek tehditler arasında bulunduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) l ve ll D) I ve III E) II ve III D) I ve III E) II ve III 8. Jandarmanın, tutuklu kimseleri duruşmalara getirme, yoklama kaçağı konumunda olanları arama, kanunların ülkede uygulamasına yardım etme görevleri, sırasıyla aşağıdaki alanlardan hangileriyle ilişkilendirilebilir? A) İdari Siyasi Askeri B) Mali Diplomatik Hukuki C) Siyasi İdari Hukuki D) Adli Askeri idari 11. Dünya Savaşı'nda yaşanan insan kayıpları, I. Dünya Savaşı'nda yaşanan insan kayıplarından çok daha fazladır. Bu durumda, I. askeri teknolojilerin gelişmesi, I kitle imha silahlarının yaygın biçimde kullanılması, devletlerin ekonomik çıkarlarını korumaya çalışması olgularından hangilerinin etkili olduğu söylenebilir? E) Diplomatik Hukuki Siyasi 9. Geçmişte olduğu gibi günümüzde askeri mücadelelere çok sayıda devlet taraf olabilmektedir. Bir askeri çatışmaya katılan devlet sayısının artmasının aşağıdakilerden hangisine yol açması beklenemez? A) Savaşlarda yaşanan sivil kaybının artmasına B) Devletler arasındaki silahlanma yarışının azalmasına C) Savaşın etki alanının genişlemesine D) Ekonomik faaliyetlerin zarar görmesine E) Devletler arası siyası istikrarın bozulmasına 12. Bir ülkenin asker sayısının nüfusuna oranının, komşu ülkelerdeki asker-nüfus oranından belirgin bir şekilde fazla olması ve askeri harcamalar için önemli çapta kaynaklar ayrılması, I. ülkenin sahip olduğu toprakların jeopolitik öneminin yüksek olması, I bölgesel gerginliklerin yaşanması, teknolojik çalışmaların devlet tarafından desteklenmesi durumlarından hangilerinin varlığına kanıt olarak gösterilebilir? A-D-EI A-B-AI E - D - B I C - D - D

202 M LL GÜVENL K B LG S 4. B Ö L Ü M 1. Polis yasalara saygılı vatandaşlar yararına suçluları suç kanıtlarıyla birlikte yakalayıp, adli makamlara teslim etmekle görevlidir. Bu görevin aşağıdakileren hangisine yönelik olduğu söylenebilir? A) Kişi özgürlüklerinin genişletilmesi B) Kamu düzeninin korunması C) Halkın devlet kurumlarına karşı güvence altına alınması D) Demokrasi düşüncesinin yaygınlaşması E) Toprak bütünlüğünün korunması 4. I. Dünya Savaşı na kadar olan dönemlerde savaşlar, devletlerin silahlı kuvvetlerinin cephede karşılıklı çarpışmaları şeklinde geçiyordu. Siviller bu savaştan etkilenmiyordu. Ancak bilim ve teknik alanındaki büyük gelişmeler, sadece silahlı kuvvetlerin seferber olmasıyla savaşların kazanılamayacağını ortaya koydu. Bu durum aşağıdakilerden hangisini zorunluluk haline getirmiştir? A) Devletler arası gerginliklerin sona erdirilmesini B) Topyekün seferberliğin önem kazanmasını C) Sanayi yatırımlarının hızlandırılmasını D) Askeri harcamaların azaltılmasını E) Kültürel etkileşimin öne çıkarılmasını 2. Avrupa ve Asya kıtaları arasında geçiş bölgesi olma özelliğine sahiptir. Önemli su geçiş noktalarından biri olan İstanbul Boğazı na sahiptir. Önemli yer altı zenginlik kaynaklarına sahip durumdadır. Bu özellikler nedeniyle Türkiye'nin, I. askeri güç, Askeri mücadelelerde baflar l olmak mecut tüm kaynaklar n kullan lmas n gerekli hale getirmifl durumdad r. jeopolitik güç, I ekonomik güç unsurlarından hangisiyle ilgili öneme sahip olduğu söylenebilir? D) I ve II E) I, II ve III 5. Devletin bağımsızlığını, ülke ve milletin bütünlüğünü, demokratik hukuk devletini her türlü iç ve dış tehlikelere karşı korumak, ülkeyi öz kaynaklardan yararlanarak çağın gerektirdiği düzeye ulaştırmak ve dünya barışına katkıda bulunmak, Türkiye nin milli amaçları arasında yer almaktadır. Bu bilgiye göre, aşağıda verilenlerden hangisi milli amaç olarak değerlendirilemez? 3. I. Ülkenin toprak bütünlüğünün korunması, Ülkenin iç ve dış tehlikelerden korunması, I Türk toplumunun her alanda çağdaşlaştırılması Yukarıdakilerden hangilerinin, Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin amaçları arasında olduğu savunulabilir? D) I ve III E) I, II ve lll A) Devletler arası işbirliğine katkıda bulunmak B) Çağdaş uygarlık düzeyine ulaşılmasını sağlamak C) Ülkenin toprak bütünlüğüne yönelik tehlikeleri etkisiz hale getirmek D) Ekonomik alanda gelişmiş devletlerin düzeyine ulaşabilmek E) Tüm vatandaşları aynı siyasi düşünce etrafında bir araya getirmek

203 Sivil savunma, düşman saldırıları, doğal afetler ve büyük yangınlar karşısında halkın korunması için alınan her türlü koruyucu ve kurtarıcı önlemleri içermektedir. Buna göre, I. afetlerde yaşanabilecek can ve mal kaybını en aza indirme, 9. Türkiye Cumhuriyeti Devleti, Dünya Savaşı sonrasında kurulan Birleşmiş Milletler Örgütü ne üye olan ilk devletler arasında yer almıştır. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Asker sayısının zamanla arttığının I askeri çatışmalarda can ve mal güvenliği için tedbir alma, savaş öncesinde halka silahlı eğitim verme B) Demokrasi düşüncesinin gelişmediğinin C) Uluslararası barışa katkıda bulunulmaya çalışıldığının olgularından hangilerinin sivil savunma örgütlerinin görevleri arasında yer aldığı savunulamaz? A) Yalnız I B) Yalnız IIl C) l ve ll D) Ekonomik rekabetin artırılmaya çalışıldığının E) Yabancı devletlerin baskısı altında kalındığının D) I ve III E) I, II ve III 7. Türkiye Cumhuriyeti'ni düşmanlara karşı korumak, vatanın ve milletin bütünlüğüne, yönelen tehditlere karşı tedbir almak, TSK nın görevleri arasında yer almaktadır. Buna göre, I. genel seçimlerin dört yılda bir gerçekleştirilmesi, I askerlik görevinin her Türk genci için yükümlülük olarak uygulanması, askeri alandaki caydırıcılığın güçlendirilmesi durumlarından hangilerinin TSK nın yukarıda ifade edilen görevi ile ilişkili olduğu söylenebilir? D) li ve III E) I, II ve III 8. Dünya barışının ve güvenliğin korunması ve ulusların bağımsızlığı ilkeleri temel alınarak ülkeler arasında dostluk ilişkilerini geliştirmek ve anlaşmazlık konularını çözmek amacıyla Birleşmiş Milletler kurulmuştur. Buna göre Birleşmiş Milletler in, I. devletler arası ekonomik rekabeti sona erdirme, 10. Birleşmiş Milletler tarafından onaylanan İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi'nde Meşru bir yönetimin tek kaynağı yönetilenlerin özgür iradeleridir." ifadesi yer almıştır. Bu ilkenin, I. demokrasi, I mutlak monarşi, teokratik yönetim unsurlarından hangilerini ön plana çıkardığı savunulabilir? D) I ve III E) I, II ve III 11. Milli güç, bir ülkenin milli strateji unsurlarından birisidir. Ulusal hedeflere ulaşabilmek amacıyla kullanılabilecek maddi ve manevi kaynakların toplamını ifade eder. Buna göre, yeni ulus devletlerin kurulmasını sağlama, I. askeri güç, I devletler arası sorunların çatışmaya dönüşmesini önleme amaçlarından hangilerine yönelik olarak faaliyet gösterdiği savunulabilir? D) I ve III E) I, II ve III ekonomik güç, I bilimsel ve teknolojik güç unsurlarından hangilerinin milli gücün artırılmasında rolü olduğu savunulabilir? D) I ve III E) I, II ve III B - E - E I B - E I B - D - C I C - A - E

204 204 Birlikte Çözelim Çözüm 178 / 1 Çözüm 184 / 3 4. B Ö L Ü M Türkiye de görülen, I. Zonguldak maden kömürlerinin işletmeye açılması medreselerin kapatılması I saltanatın kaldırılması gelişmeleri sırasıyla hangi alanda düzenlemeler yapıldığına kanıttır? Zonguldak ta maden kömürlerinin işletmeye açılması ekonomi ile, medreselerin kapatılması eğitim ile, saltanatın kaldırılması ise yönetim ile ilişkilidir. Eğitim ve kültür alanında bulunulan girişimler, cumhuriyetin ilk yıllarında gerçekleştirilen inkılap hareketleri içinde önemli bir yer tutar. Aşağıdaki inkılap hareketlerinden hangisinin eğitim ve kültür alanı ile ilgili olduğu söylenebilir? Cumhuriyetin ilanı, TBMM nin açılması, laik yönetim anlayışı siyasi alandaki inkılaplardır. Teşvik-i Sanayi Kanunu ekonomi ile ilgilidir. Yeni Türk harflerinin kabulü ise eğitim ve kültür alanındaki inkılaplar arasında yer alır. Çözüm 181 / 9 Türkiye de, I. Toprak Mahsulleri Ofisi nin kurulması Tarım Kredi Kooperatifleri'nin kurulması I köylüye düşük faizli kredi sağlanması girişimlerinden hangilerinin köylünün ekonomik alanda kalkınmasını sağlamaya yönelik olduğu savunulabilir? Toprak Mahsulleri Ofisi köylünün ürününün değerlendirilmesi amacıyla kurulmuştur. Bunun yanında Tarım Kredi Kooperatiflerinin kurulması ve köylüye düşük faizli kredi sağlanması da köylünün ekonomik kalkınmasını sağlamaya yöneliktir. Çözüm 183 / 12 Yeni Türk Devleti nin ilk yıllarında TBMM tarafından alınan kararla, daha önce Osmanlı Devleti tarafından verilmiş nişan ve rütbelerin taşınması yasaklanmıştır. Bu düzenlemenin temel amacı aşağıdakilerden hangisidir? Yeni Türk Devleti nde eşitlik olgusunun güçlendirilmesi adına toplumsal ayrıcalık sağlayan unsurların ortadan kaldırılmasına çalışılmıştır. Osmanlı Devleti tarafından verilmiş nişan ve rütbelerin yasaklanması bu yönde atılmış bir adımdır. Çözüm 190 / 5 Erzurum Kongresinde alınan, "Kuvayımilliye'yi etkin, milli iradeyi hakim kılmak esastır." kararı ile, I. Milliyetçilik, Cumhuriyetçilik, I Laiklik düşüncelerinden hangileri arasında sıkı bir ilişki vardır? Kuvayımilliye yi (milli kuvvetler) etkin, milli iradeyi hakim kılmak esastır. kararı ile Milliyetçilik ve Cumhuriyetçilik ilkeleri arasında ilişki kurulabilir. Çözüm 190 / 6 Cumhuriyet döneminde; Hakimiyetin kaynağının ulusa ait olduğu vurgulanmıştır. Ulusun, kendisini yönetecek siyasi otoriteyi seçmesi yolunda çalışmalar yapılmıştır. Bu girişimlerle, I. ulusal egemenlik, devletçilik, I ekonomik kalkınma olgularından hangilerinin güçlendirilmeye çalışıldığı savunulabilir? Cumhuriyet döneminde gerçekleştirilen söz konusu girişimler ulusal egemenlik ilkesini güçlendirme adına atılmış bir adımlardır.

205 205 Çözüm 192 / 6 Halifeliğin kaldırılması Şeyh, hoca unvanlarının yasaklanması Türk Medeni Kanunu'nun kabul edilmesi düzenlemeleri aşağıdakilerden hangisini destekler nitelikte gelişmelerdir? Halifeliğin kaldırılması, şeyh, hoca gibi ünvanların yasaklanması ve Türk Medeni Kanunu nu kabulü, Türkiye de laik düşünce sistemini güçlendirme amacına yönelik olarak atılmış adımlardır. Çözüm 199 / 8 Musul Sorunu, Lozan da alınan karara uygun olarak düzenlenen ikili görüşmelerle çözülemeyince, anlaşmazlık Milletler Cemiyeti ne götürülmüştür. Milletler Cemiyeti kararını haksız şekilde İngiltere nin lehinde vermiş, bu gelişme Türkiye nin bu taraflı karara tepki göstermesine neden olmuştur. Milletler Cemiyeti nin verdiği bu kararın, I. uluslararası hukuka uygun hareket edilmesi, devletler arası eşitlik prensibinin korunması, I ekonomik çıkarların korunması ilkelerinden hangisiyle çeliştiği savunulabilir? Milletler Cemiyeti nin Musul meselesi ile ilgili olarak taraflı davranması, uluslararası hukuka uygun hareket edilmediğinin ve devletler arası eşitlik ilkesinin çiğnendiğinin bir kanıtıdır. Çözüm 202 / 1 Polis yasalara saygılı vatandaşlar yararına suçluları suç kanıtlarıyla birlikte yakalayıp, adli makamlara teslim etmekle görevlidir. Bu görevin aşağıdakileren hangisine yönelik olduğu söylenebilir? Çözüm 196 / 5 Cumhuriyet döneminde yapılan bazı düzenlemeler ile yabancı okulların ayrıcalıkları kaldırılmış ve Türkçe kültür derslerinin Türk öğretmenlerce okutulması kararlaştırılmıştır. Bu kanunlara aykırı tavır sergileyen okullar kapatılmış ve Avrupalı devletlerin bu konuya ilişkin görüşme teklifleri dikkate alınmamıştır. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesi sayılabilir? Türkiye deki yabancı okulların devletin denetimi altına alınması adına bazı düzenlemeler yapılması ve buna karşı bazı devletlerin görüşme tekliflerinin dikkate alınmaması konunun bir iç mesele olarak görüldüğünün kanıtıdır. Polisin suçluları suç kanıtlarıyla birlikte yakalayıp adli makamlar teslim etmesi, kamu düzeninin korunmasına yönelik bir çabadır. Çözüm 203 / 9 Türkiye Cumhuriyeti Devleti, Dünya Savaşı sonrasında kurulan Birleşmiş Milletler Örgütü ne üye olan ilk devletler arasında yer almıştır. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? Türkiye nin BM ye üye olan ilk devletler arasında yer alması, uluslararası barışa katkı sağlanmaya çalışılması düşüncesinin bir yansımasıdır.

206 206 Dört Köfle 4. B Ö L Ü M 1. İnkılap, mevcut siyasi, sosyal ve ekonomik düzeni kamuoyu desteği ile yıkarak yerine daha iyisini getirmek için yapılan çalışmalardır. Bu tanıma dayanarak aşağıdakilerden hangisinin inkılap özelliği taşımadığı savunulabilir? A) Fesin kaldırılıp şapkanın getirilmesi B) Arap harflerinin kaldırılarak Latin harflerinin kullanılması C) Meclis hükümeti sisteminden kabine sistemine geçilmesi D) Saltanatın kaldırılıp cumhuriyet rejimine geçilmesi E) Medreselerin kapatılarak modern okulların açılması 3. "Topraklarımızda işgalci durumunda bulunan düşman unsurları silah zoruyla söküp atmadıkça, ulusal varlığımızı ve gücümüzü göstermedikçe, diplomasi alanında ümide kapılmanın doğru olmadığı hakkındaki inancımız tamdır." Atatürk'ün bu sözüyle, dış politikada yaşanabilecek olası başarıları aşağıdakilerden öncelikle hangisine bağlı gördüğü söylenebilir? A) Toprak bütünlüğünün korunmasına B) Ulusal egemenliğin gerçekleştirilmesine C) Uluslararası ittifakların gerçekleştirilmesine D) Uluslararası hukuka uygun davranılmasına E) Ekonomik atılımlara 2. Yeni Türk Devleti'nde gerçekleşen, tek kişinin egemenliğinin sona ermesi, ulus egemenliği ilkesinin güçlenmesi gelişmeleri aşağıdaki hangi düzenlemenin sonucu sayılabilir? 4. Düşman taarruzunun önlenmesi için yapılan karşı koyma hareketine savunma denir. Bu bilgiye dayanarak, I. İnönü Muharebesi, Başkomutanlık Meydan Savaşı, A) Çok partili hayata geçilmesi I Kütahya - Eskişehir Muharebeleri B) Teşkilat-ı Esasiye nin hazırlanması C) Saltanatın kaldırılması D) Medeni Kanun'un kabulü E) Latin harflerinin kabulü gelişmelerinden hangilerinin savunma amaçlı oluduğu söylenebilir? D) I ve III E) II ve III C - C -A-D

207 207 Afla daki tan mlamalar n Atatürk'ün hangi ilkesine ait oldu unu yazal m: a) Halk n ülkeyi yönetecek kiflileri belirli bir süre için seçimle belirlemesini esas n öngören ilkedir. ( ) b) Türk ba ms zl n n korunmas, Türk milletinin yüceltilmesi ve ça dafl uygarl k düzeyine ç kar lmas temel hedefidir. ( ) c) Herhangi bir gruba ya da toplulu a ayr cal k tan nmas n reddeder. Kanun önünde eflitlik ilkesine dayal d r. ( ) d) Dinin devlet yönetiminden uzak tutulmas n, hukuk kurallar n n ak lc ve bilimsel düflünce rehberli inde haz rlanmas n öngören ilkedir. ( ) e) htiyaçlara cevap veremeyen geri kalm fl kurumlar n yerine ça dafl kurumlar n oluflturulmas n hedefler. ( ) Afla daki düzenlemelerin hangi alanla iliflkili oldu unu yazal m: a) Tevhid-i Tedrisat Kanunu nun ç kar lmas ( ) b) Tekke, Zaviye ve Türbelerin kapat lmas ( ) c) Takvim, Saat ve Ölçülerde de ifltirilmesi ( ) d) Soyad Kanunu nun kabul edilmesi ( ) e) zmir ktisat Kongresi nin düzenlenmesi ( ) f) Kabotaj Kanunu nun kabul edilmesi ( ) g) Halifeli in kald r lmas ( ) h) Yeni Türk harflerinin kabulü ( ) ) Kad nlara seçme ve seçilme hakk n n verilmesi ( ) Yeni Türk Devleti nin d fl politikas ile ilgili olarak baz yarg lar do ru, baz lar da yanl flt r; iflaretleyelim: D Y a) Devletleraras eflitlik ilkesini göz önünde bulundurmufltur. b) Ba ms zl a ve toprak bütünlü üne karfl l kl sayg esas na dayan r. c) Uluslararas bar fla ve iflbirli ine katk da bulunmay amaçlar. d) Osmanl topraklar n yeniden geri alma amac n tafl m flt r. e) Milletler Cemiyeti'ne üye olmufltur. Kontrol Noktas f) Balkan Antant 'n oluflturmas n n temel amac Almanya'n n deste ini almak istemesidir. g) Sadabad Pakt 'n n kurulma amac Orta Do u'da s n r güvenli ini art rmakt r.

208 derken NÜFUS MÜBADELES y llar aras ndaki savafllar nedeniyle Balkanlarda, Ege adalar nda ve Anadolu da büyük ac lar yafland. Balkan Savafl sonras nda yüz binlerce Müslüman savaflta yenik düflen Osmanl ordusunun pefli s ra korku ve panik içinde do duklar topraklar terk ederek Anadolu ya s nd. Benzer bir durum, 1922 y l nda Kurtulufl Savafl nda yenik düflen Yunan ordusuyla beraber Anadolu yu terk eden Rumlar n bafl na geldi. Bir ay gibi k sa bir süre içinde yüz binlerce Ortodoks Rum Yunanistan a s - nd. Bu durum Yunanistan da büyük s k nt lara ve kaosa yol açt. Yunanistan n nüfusu bir anda dörtte bir oran nda artt. Lozan Bar fl Konferans topland nda öncelikle s nmac lar ve esirler konusu ele al nd. ngiltere temsilcisi Lord Curzon un teklifi ve Milletler Cemiyeti görevlisi Nansen in raporu do rultusunda; Yunanistan da yerleflik Müslümanlarla Türkiye de yerleflik Ortodoks Rumlar n zorunlu göçünü öngören Mübadele Sözleflmesi imzaland. Bu sözleflme uyar nca; stanbul daki Ortodoks Rumlar ile Bat Trakya daki Müslümanlar hariç Yunanistan da yerleflik Müslümanlar Türkiye ye, Türkiye de yerleflik Ortodoks Rumlar Yunanistan a gönderildi. Bu sözleflme ile iki milyon civar nda insan yurtlar ndan ayr larak yeni yerleflim bölgelerinde yaflamaya mecbur edildi. Tarihimizdeki bu kitlesel ve zorunlu göçe k saca mübadele, bu insanlara da mübadil deniyor.