Entübasyon ve ekstübasyon s ras nda görülebilen solunumsal problemler ve preoperatif hava yolu de erlendirmesi ile iliflkileri (*)

Transkript

1 Göztepe T p Dergisi ():985, 00 ISSN 005X KL N K ARAfiTIRMA Aesteziyoloji ve Reaimasyo Etübasyo ve ekstübasyo s ras da görülebile soluumsal ve preoperatif hava yolu de erledirmesi ile iliflkileri (*) A. Esra SA IRO LU (**), Serdar YÜZER (**), Nurse KOLTKA (**), Tuba CAN (***), Naime TURAN (***), Hayriye BABA (***), Dilek ÖMÜR (***), Tayyibe KAfiIKÇI (***), Melek ÇEL K (****) ÖZET Çal flma amac, geel aestezi uygulaa olgular preoperatif de erledirme ile hava yolu ii saptamak ve bu saptaa i idüksiyo, ekstübasyo ve derleme döemide karfl lafl la soluumsal ile karfl laflt rmakt r. Geel aestezi ile cerrahi operasyo geçire toplam elektif olgu çal flmaya dahil edildi. Preoperatif. olguda hava yolu problemi saptad. Olgular. ide Mallampati s flamas,.8 ide tirometal mesafe / cm de k sa,. ide larigoskopik görütü derecesi,. ide zor etübasyo saptad, bular.5 ide etübasyoa yard mc tekikler kulla ld. Olgular. side idüksiyo s ras da,. ide ekstübasyo s ras da ve.8 ide uyama odas da soluumsal görüldü. Olgular larigoskopik görütü dereceleri ile Mallampati s flamalar ve tirometal mesafe uzuluklar aras da; etübasyoda yard mc tekikleri kulla lmas ve etübasyoda zorluk ile Mallampati s flamalar, tirometal mesafe uzuluklar ve larigoskopik görütü dereceleri aras da istatistiksel olarak ileri düzeyde alaml iliflki bulumaktad r (p< 0.0). Hava yolu problemi ola olgularda idüksiyo ve ekstübasyoda soluumsal problem görülme oralar, hava yolu problemi olmaya olgularda istatistiksel olarak ileri düzeyde alaml yüksektir (p<0.0). Souç olarak, ekstübasyo s ras da daha s k soluumsal e rastla lmaktad r. Preoperatif hava yolu de erledirmesi, idüksiyo ve ekstübasyo s ras da görülebilecek soluumsal e ve zor etübasyoa karfl haz rl kl olmam z sa l yabilir. Aahtar kelimeler: Etübasyo, ekstübasyo, soluumsal SUMMARY The relatioship betwee the respiratory complicatios durig itubatio ad extubatio with the preoperative airway evaluatio The aim of this study was to evaluate the respiratory problems of the patiets who uderwet elective geeral aaesthesia ad compare them with the respiratory complicatios durig iductio, extubatio ad recovery periods of aaesthesia. patiets who uderwet elective geeral aaesthesia for surgery were icluded ito this study. Preoperatively, respiratory problems were preset i. of the patiets.. of them were Mallampaty class. Thyrometal distace was shorter tha / cm i.8. The larygoscopic state was i., difficult itubatio i. ad we used other teciques to itubate.5 of them. Respiratory complicatios occured i. of the patiets durig iductio;. durig extubatio ad.8 i the recovery room. The relatioships betwee larygoscopic state with Mallompaty class ad thyrometal distace; ad also betwee usig some helpful techics for the itubatio ad difficult tracheal itubatio with Mallompaty state, thyrometal distace ad larygoscopic state were sigificatly higher (p<0.0). Statistically the ratio of respiratory complicatios durig iductio ad extubatio for the patiets with respiratory problems was sigificatly higher tha the patiets with o respiratory problems (p<0.0). I coclusio, the respiratory complicatios were see more frequetly durig extubatio. Preoperative airway evaluatio make us ready for the respiratory complicatios durig iductio, extubatio ad difficult itubatio. Key words: Itubatio, extubatio, respiratory complicatios Hava yolu kotrolü güümüz aestezi prati ide oldukça öemli bir problem olmaya devam etmektedir (). Hava yoluu preoperatif de erledirilmesi aestezi idüksiyouda, ekstübasyoda ve derleme odas da oluflabilecek i öcede belirleyip, uygu haz rl klar yap lmas sa layabilir. TARK 005 te poster olarak suulmufltur*; S.B. stabul Göztepe e itim ve Araflt rma Hastaesi, Aesteziyoloji ve Reaimasyo Klii i, Uz. Dr.**; Asist. Dr.***; fief Doç. Dr.**** 9

2 Göztepe T p Dergisi ():985, 00 Hava yoluu kotrolü ve tekikleri, zor trakeal etübasyou belirlemesi ve alteratif etübasyo tekikleri, trakeal ekstübasyo soras da ve derleme döemide meydaa gele soluumsal komplikasyolar pek çok çal flmada araflt r lm flt r (5). Buula beraber, preoperatif soluumsal i idüksiyo ve ekstübasyo s ras da, derleme döemide meydaa gele soluumsal komplikasyolarla iliflkisi ile ilgili çok az veri vard r. Bu çal flma amac, klii imizde geel aestezi ala olgular preoperatif de erledirme ile hava yolu ii saptamak ve bu saptaa i idüksiyo, ekstübasyo ve derleme döemide karfl lafl la soluumsal ile ba lat s ortaya koymakt r. MATERYAL ve METOD Hastaemiz Etik Kurul oay al d kta sora, 5 ay süresice 8 yafl da büyük, geel aestezi ile cerrahi operasyo geçire toplam elektif olgu çal flmaya dahil edildi. Çal flma ameliyat odas da, 8 uzma aestezist ve 0 aestezi asista taraf da ortopedi, üroloji, kulakburubo az, obstetrik ve geel cerrahi olgular da gerçeklefltirildi. 8 yafl da küçük, trakeal etübe edilemeye, di er etübasyo yötemlerii kulla ld olgular, operasyo süresi saati afla ve de erledirme formlar da eksik bulua olgular çal flmaya dahil edilmedi. Daha öce yap la ö çal flmalar örek al arak bir olgu de erledirme formu oluflturuldu (fiekil ) ve her olgu içi bu form dolduruldu. Çal flmada elde edile bulgular de erledirilmeside SPSS for Widows 0.0 program kulla ld. Veriler de erledirilirke ta mlay c istatistiksel metodlar (ortalama, stadart sapma, frekas) ya s ra, iteliksel verileri karfl laflt r lmas da KiKare testi kulla ld. Souçlar I. DEMOGRAF K ÖZELL KLER Adsoyad: Yafl: A rl k: ASA:,,,, Cisiyet: Kad, Erkek, Operasyo tipi: Abdomial, Real ve majör vasküler, Boyu ve gö üs, Göz, kulak, buru ve bo az, traabdomial jiekolojik, Majör ekstremite cerrahisi, Geitoürier, perieal, Miör, Di er Operasyo süresi: II. PREOPERAT F DE ERLEND RME Hasta herhagi bir havayolu problemi var m?,, E er cevap evet ise, problemi ta mlay : Orofariksi görülme zorlu u, Limitli boyu ekstasiyou, Ast m, Frajil, ç k k ve eksik difller, K sa boyu, Limitli çee aç lmas, Geri çekik çee, Trakea deviyasyou, Daha öce zor etübasyo hikayesi, Kroik broflit, Di er Mallampati:,,,, 5, Tirometal mesafe: cm >, cm <, III. NDÜKS YON VE ENTÜBASYON düksiyo s ras da herhagi bir problem oldu mu?,, E er cevap evet ise, problemi ta mlay : Yüz maskesi ile vetilasyo zorlu u, Larigospazm, Brokospazm, Desatürasyo (< 95), Öksürme, Ö ürme, Kusma, Aspirasyo, Di er: Larigoskopik görütü (Cormack ve Lehae a göre):,,,, Etübasyoa yard mc tekikler kulla ld m?,, E er evet ise kulla la tekik; BURP, Madre, Portex guide, Di er: Etübasyodaki zorluk: Kolay, Orta zorluk, Zor, Etübasyo deeme say s : IV. EKSTÜBASYON Ekstübasyo ameliyat odas da m yap ld?,, Ekstübasyoda herhagi bir problem oldu mu?,, E er cevap evet ise, problemi ta mlay : Öksürme, Soluk tutma, Havayolu obstrüksiyou, Larigospazm?, Desatürasyo (< 95), Titreme, Brokospazm, Yetersiz reversal, Ape, Kusma, Aspirasyo, Di er: V. DERLENME DÖNEM Derleme odas da herhagi bir problem oldu mu?,, E er cevap evet ise, problemi ta mlay : Öksürme, Soluk tutma, Havayolu obstrüksiyou, Larigospazm, Desatürasyo (< 95), Titreme, Brokospazm, Yetersiz reversal, Ape, Kusma, Aspirasyo, Di er: Yo u bak m ihtiyac oldu mu?, se; Etübe, Spota Derleme odas da kal fl süresi: fiekil. Olgu de erledirme formu. 80

3 A.E. Sa ro lu ve ark., Etübasyo ve ekstübasyo s ras da görülebile soluumsal ve preoperatif hava yolu de erledirmesi ile iliflkileri 95 lik güve aral da, alaml l k p<0.05 düzeyide de erledirildi. BULGULAR Çal flmaya kat la olgular demografik verileri, ASA de erledirmeleri, operasyo tipi ve süreleri Tablo dedir. Preoperatif de erledirmede 9 olguda hava yolu problemi saptad. Bu de e s k rastla lalar. ile ast m ve 8. ile orofariksi görülme zorlu u idi (Tablo ). Olgular. sii Mallampati s flamas ve,.8 ii tirometal mesafe uzulu u veya cm de k sayd (Tablo ). Olgular hepsie itraveöz aestezik aja ve kas gevfletici uygulad. düksiyo s ras da. olguda soluumsal görüldü, karfl lafl la e s k problem. ile yüz maskesiyle vetilasyo zorlu uydu (Tablo ). Olgular. ii larigoskopik görütü derecesi ve olarak saptad ve.5 ide etübasyoa yard mc tekikler kulla ld ; e s k kulla la ile BURP teki i idi. Zor etübasyo. olguda görüldü, bu olgularda etübasyo deeme say s e fazla olarak saptad (Tablo ). Olgular tümü ameliyat odas da ekstübe edildi. Olgular. ide ekstübasyo s ras da soluumsal görüldü (Tablo ). Olgular.8 ide de derleme odas da soluumsal görüldü (Tablo ). Yal zca olguda yo u bak m ihtiyac oldu, bular i derleme odas da etübe edilerek, 5 i spota soluumda yo u bak m üitesie al d. Yo Tablo. Hastalara iliflki demografik ve kliik özellikleri da l m. Tablo. Preoperatif havayolu problemi ola olgular ve havayolu ii oralar. Havayolu problemi Havayolu problemi ola olgular Ast m Orofariksi görülme zorlu u Frajil ve ç k k eksik difller Kroik broflit K sa boyu Geri çekik çee Limitli çee aç lmas Limitli boyu ekstasiyou Orofariksi görülme zorlu u+k sa boyu Frajil ve ç k k eksik difller+ Geri çekik çee Orofariksi görülme zorlu u+limitli boyu ekstasiyou Orofariksi görülme zorlu u+limitli çee aç lmas Kroik broflit+frajil ve ç k k eksik difller Orofariksi görülme zorlu u+frajil ve ç k k eksik difller Kroik broflit+ Geri çekik çee Limitli boyu ekstasiyou+frajil ve ç k k eksik difller Ast m+k sa boyu Orofariksi görülme zorlu u+limitli boyu ekstasiyou+ Limitli çee aç lmas Orofariksi görülme zorlu u+limitli boyu ekstasiyou+k sa boyu Orofariksi görülme zorlu u+k sa boyu+daha öceki zor etübasyo Limitli boyu ekstasiyou+frajil ve ç k k eksik difller+k sa boyu Orofariksi görülme zorlu u+trakea deviasyou+daha öceki zor etübasyo Orofariksi görülme zorlu u+limitli çee aç lmas +Daha öceki zor etübasyo Tablo. Olgular Mallampati s flamalar ve tirometal mesafe uzuluklar, etübasyo s ras daki larigoskopik görütü dereceleri ve kulla la yard mc tekikler, etübasyodaki zorluk oralar. Yafl A rl k (kg) Cisiyet ASA Op. süresi (dk) Operasyo tipi Kad Erkek Abdomial Real ve majör vasküler Boyu ve gö üs Göz, kulak, buru ve bo az traabdomial jiekolojik Majör ekstremite cerrahisi Geitoürier, perieal Miör Di er Ort.±SD.9±5..± ± Mallampati Tirometal mesafe Larigoskopik görütü Yard mc tekikleri kulla lmas Kulla la yard mc tekikler Etübasyodaki zorluk < cm > cm BURP Madre Portex guide BURP+Madre BURP+ Portex guide Kolay Orta zorluk Zor

4 Göztepe T p Dergisi ():985, 00 Tablo. Olgularda idüksiyo, ekstübasyo s ras da ve uyama odas da görüle i oralar. düksiyo s ras da Yüz maskesi ile vet. zorlu u Larigospazm Öksürme Brokospazm Ö ürme Desatürasyo Vet. zorlu u+desatürasyo Larigospazm+desatürasyo Vet. zorlu u+ö ürme Vet. zorlu u+ brokospazm Ekstübasyo s ras da Öksürme Soluk tutma Desatürasyo Kusma Larigospazm Titreme Soluk tutma+desatürasyo Öksürme+ soluk tutma Öksürme+kusma Öksürme+desatürasyo Desatürasyo+kusma Öksürme+lariospazm Soluk tutma+yetersiz reversal Soluk tutma+ape Soluk tutma+kusma Soluk tutma+larigospazm Öksürme+soluk tutma+desatürasyo Öksürme+soluk tutma+larigospazm Öksürme+lariospazm+desatürasyo Soluk tutma+havayolu obst.+desatürasyo Soluk tutma+desatürasyo+ape Soluk tutma+desatürasyo+kusma Soluk tutma+larigospazm+desatürasyo Larigosp+desatürasyo+brokospazm Öks.+soluk tutma+hy. obst+desatürasyo Öks.+soluk tutma+larigosp.+desatürasyo Soluk tut.+desatürasyo+ape+brokospzm Di er Derleme odas da Kusma Desatürasyo Titreme Öksürme Soluk tutma Larigospazm Kusma+titreme Soluk tutma+desatürasyo Öksürme+kusma Soluk tutma+desatürasyo+ape Öksürme+desatüasyor+brokospazm Öksürme+kusma+titreme Öksürme+kusma+titreme+ajitasyo Soluk tut.+desat.+ape+titreme+ajitasyo Soluk tu.t+hy obst.+desatürasyo+ ape+ajitasyo Tablo 5. Olgularda larigoskopik görütü derecelerii, Mallampati s flamalar ve tirometal mesafe uzuluklar ile iliflkisi. Mallampati Tirometal mesafe cm > cm p Larigoskopik görütü ** **p<0.0 ileri düzeyde alaml. u bak m ihtiyac ola olgular tümüde desatürasyo mevcuttu. Olgular larigoskopik görütü dereceleri ile Mallampati s flamalar ve tirometal mesafe uzuluklar aras da istatistiksel olarak ileri düzeyde alaml iliflki buludu (p<0.0) (Tablo 5). Mallampati s flamas ola olgularda larigoskopik görütü derecesi olma ora 8. ike; mallampati s flamas ola olgularda bu ora 59. ve ola olgularda. olarak saptad. Tirometal mesafe uzulu u cm de uzu ola olgularda larigoskopik görütü derecesi olarak görülme ora, tirometal mesafe uzulu u cm de k sa ola olgulara göre alaml flekilde yüksekti. Olgularda etübasyoda yard mc tekikleri kulla lmas ile Mallampati s flamalar, tirometal mesafe uzuluklar ve larigoskopik görütü dereceleri aras da istatistiksel olarak ileri düzeyde alaml iliflki buludu (p<0.0) (Tablo ). Etübasyoda yard mc tekikleri kulla ld olgularda Mallampati s flamas olma ora, yard mc tekikleri kulla lmad olgularda Mallampati s flamas olma ora da istatistiksel olarak ileri düzeyde alaml düflüktü. Etübasyoda 8

5 A.E. Sa ro lu ve ark., Etübasyo ve ekstübasyo s ras da görülebile soluumsal ve preoperatif hava yolu de erledirmesi ile iliflkileri Tablo. Olgularda etübasyoda yard mc tekikleri kulla lmas ve etübasyo zorlu u ile mallompati s falamalar, tirometal mesafe uzuluklar ve larigoskopik görütü dereceleri iliflkileri. Yard mc tekik kulla m Etübasyoda zorluk Kolay Orta zorluk Zor p Mallampati Tirometal mesafe Larigoskopik görütü > cm < cm ** 0.00** 0.00** **p<0.0 ileri düzeyde alaml. Tablo. Olgularda hava yolu ii etübasyoda zorluk dereceleri, etübasyoda, ekstübasyoda ve uyama odas da ile iliflkisi. düksiyoda Etübasyoda zorluk Ekstübasyoda Derleme odas da Kolay Orta zorluk Zor *p<0.05 düzeyide alaml **p<0.0 ileri düzeyde alaml Hava Yolu Problemi yard mc tekikleri kulla ld olgularda Mallampati s flamas olma ora, yard mc tekikleri kulla lmad olgularda Mallampati s flamas olma ora da istatistiksel olarak ileri düzeyde alaml yüksekti. Etübasyoda yard mc tekikleri kulla ld olgularda tirometal mesafe uzulu u veya cm de k sa olma ora, yard mc tekikleri kulla lmad olgularda tirometal mesafe uzulu u veya cm de k sa olma ora da istatistiksel olarak ileri düzeyde alaml yüksekti. Etübasyoda yard mc tekikleri kulla ld olgularda larigoskopik görütü derecesi olma ora, p 0.00** 0.00** 0.00* yard mc tekikleri kulla lmad olgularda larigoskopik görütü derecesi olma ora da istatistiksel olarak ileri düzeyde alaml düflüktü. Etübasyoda yard mc tekikleri kulla ld olgularda larigoskopik görütü derecesi olma ora, yard mc tekikleri kulla lmad olgularda larigoskopik görütü derecesi olma ora da istatistiksel olarak ileri düzeyde alaml yüksekti. Olgularda etübasyoda zorluk ile Mallampati s flamalar, tirometal mesafe uzuluklar ve larigoskopik görütü dereceleri aras da istatistiksel olarak ileri düzeyde alaml iliflki buludu (p<0.0) (Tablo ). Etübasyou kolay olgularda Mallampati s flamas olma ora, etübasyou orta zorlukta ve zor ola olgularda Mallampati s flamas olma ora da istatistiksel olarak ileri düzeyde alaml yüksekti. Etübasyou zor ola olgularda tirometal mesafe uzulu u veya cm de k sa olma ora, etübasyou kolay ve orta zorlukta ola olgularda tirometal mesafe uzulu u veya cm de k sa olma oralar da istatistiksel olarak ileri düzeyde alaml yüksekti. Etübasyou kolay olgularda e çok larigoskopik görütü derecesi olurke, etübasyou orta zorlukta ola olgularda e çok larigoskopik görütü derecesi ve etübasyou zor ola olgularda e çok larigoskopik görütü derecesi idi. Hava yolu problemi ola olgularda idüksiyo s ras da problem görülme ora, hava yolu problemi olmaya olgularda idüksiyo s ras da problem görülme ora 8

6 Göztepe T p Dergisi ():985, 00 da istatistiksel olarak ileri düzeyde alaml yüksekti (p<0.0). Hava yolu problemi ola olgularda etübasyou orta zorlukta ve zor olma oralar, hava yolu problemi olmaya olgularda etübasyou orta zorlukta ve zor olma oralar da istatistiksel olarak ileri düzeyde alaml yüksekti (p<0.0). Hava yolu problemi ola olgularda ekstübasyo s ras da problem görülme ora, hava yolu problemi olmaya olgularda ekstübasyo s ras da problem görülme ora da istatistiksel olarak alaml yüksekti (p<0.05). Hava yolu problemi olmas ile uyama odas da problem yaflamas aras da istatistiksel olarak alaml bir iliflki bulumad (p>0.05) (Tablo ). Etübasyo s ras da problem varl ile ekstübasyo s ras da problem varl aras da da istatistiksel olarak alaml bir iliflki bulumad (p>0.05). Etübasyo s ras da problem görüle olgularda uyama odas da da problem görülme ora ; etübasyo s ras da problem görülmeye olgularda uyama odas da da problem görülme ora da istatistiksel olarak alaml düzeyde yüksekti (p<0.05). Eksübasyo s ras da problem görüle olgularda uyama odas da da problem görülme ora ; eksübasyo s ras da problem görülmeye olgularda uyama odas da da problem görülme ora da istatistiksel olarak alaml düzeyde yüksekti (p<0.05). TARTIfiMA Hava yolu kotrolü güümüz aestezi prati ide ilk s ralarda yer almaktad r. Gaz de iflimii birkaç dakika bile kesilmesi beyi hasar ve ölüm gibi katastrofik souçlarla souçlaabilir (). Capla ve ark. yapt çal flmada, beyi hasar ve ölüm gibi komplikasyolar hava yolu olaylar yla ilgili oldu u ve bu ölümleri / üü sadece hava yoluu yeterli sürdürülememesi ile ilgili oldu uu bulmufltur (). Hava yoluu preoperatif de erledirilmesi aestezi idüksiyouda meydaa gelebilecek zor vetilasyo ve etübasyou öcede belirleip, uygu haz rl klar yap lmas sa lar. Ay zamada, ekstübasyo ve uyama odas da oluflabilecek e karfl haz rl kl olumas ve tedbir al mas sa lar. Asai ve ark. yapt klar çal flmada,. olguda preoperatif hava yolu i ve 5.9 olguda idüksiyo s ras da saptam fllard r ( olguda gördükleri zor etübasyou da idüksiyo s ras da görüle e dahil etmifllerdir.), acak i s kl klar farkl bulmufllard r; e s k rastla la preoperatif hava yolu i.9 ile orofariksi görülme zorlu u ve. ile limitli boyu ekstasiyou ike, idüksiyo s ras da e s k görüle.5 ile öksürme ve. ile yüz maskesi ile vetilasyo zorlu u olmufltur (). Ay çal flmada, yüz maskesi ile vetilasyo zorlu u yaflaa 50 de fazla olguda, idüksiyo öcesi hava yolu problemi bulumad ve zor etübasyo görüle 8 olguda 5 ide idüksiyo öcesi hava yolu problemi saptad bildirilmifltir. Yap la çal flmalarda, preoperatif orofariksi aç kça görülemedi i olgularda, zor larigoskopi veya zor trakeal etübasyou belirgi yüksek oldu u bildirilmifltir (,8). Savva ve ark. yapt klar çal flmada, olgular 5. üde Mallampati s flamas ve, ide tirometal mesafesiyi veya cm de k sa,.0 üde larigoskopik görütü derecesii ve olarak saptam fllard r (9). Zor etübasyo.9 olguda görülmüfltür. Ay çal flmada, Mallampati s flamas ve ola olgular 8.9 uda, tirometal mesafe uzulu u veya cm de k sa ola olgular 5 ide zor etübasyo saptam fllar ve zor etübasyou saptamada Mallampati s flamas ve tirometal mesafe uzulu uu yeterli derecede duyarl ve özgül olmad belirtmifllerdir. Çal flmam zda olgular. üde Mallampati s flamas ve,.8 ide tirometal mesafesiyi veya cm de k sa,. ide larigoskopik görütü derecesii ve olarak saptad. Zor etübasyo. olguda görüldü, Mallampati s flamas ve ola olgular 50 side, tirometal mesafe uzulu u veya cm de k sa ola olgular 5 ide, larigoskopik görütü derecesi ve ola olgular 80. side zor etübasyo saptad. Frerk ve ark., tirometal mesafe uzulu u ile birlikte Mallampati s flamas zor etübasyou saptamada etkili oldu uu belirtmifllerdir (0). Bizim bulgular m z da buu desteklemektedir. Buldu umuz souçlara göre larigoskopik görütü derecesi ve ola olgular.5 ide Mallampati s flamas ve, 8. ide tirometal mesafe veya cm de k sayd. Etübasyoda yard mc tekikleri kulla ld çal flmalar mevcuttur (9,,) ; Kill ve ark. ile Takahata ve ark. yapt klar çal flmalarda, BURP teki ii larigoskopik görütüyü düzeltti ii, glotissi daha kolay görüür hale getirdi ii ve larigoskopik görütü derecesi ve 5 ola olgu yüzde ora azaltt belirtmifllerdir. Çal flmam zda Mallampati s flamas ve ola olgular 8. üde, tirometal mesafe uzulu u veya 8

7 A.E. Sa ro lu ve ark., Etübasyo ve ekstübasyo s ras da görülebile soluumsal ve preoperatif hava yolu de erledirmesi ile iliflkileri cm de k sa ola olgular 9. s da, larigoskopik görütü derecesi ve ola olgular 5. ide etübasyoa yard mc tekikler kulla ld. Ekstübasyo s ras da ve soras da soluumsal i daha s k oldu u bildirilmektedir (,). Asai ve ark. yapt klar çal flmada,. olguda ekstübasyo s ras da,. olguda derleme odas da soluumsal saptam fllard r, ekstübasyo s ras da e s k saptaalar. ile öksürme ve. ile desatürasyo ike, uyama odas da e s k rastla lalar.8 ile hava yolu obstrüksiyou ve. ile öksürük olmufltur. Öksürü ü, geellikle sadece bir problem olmay p, ay zamada hava yoluu aspirasyoda koruya fizyolojik bir cevap olmakla beraber, yetersiz veya sürekli öksürme larigospazm, desatürasyo ve hava yolu obstrüksiyou gibi e yol açabilece i bildirilmifltir (). Hies ve ark., bulat kusma ve üst hava yolu obstrüksiyouu uyama odas da s k görüle olmaya devam etti ii bildirmektedirler (). Çal flmam zda ekstübasyo s ras da tek bafl a öksürük. ile e s k rastlaa problem, derleme odas da tek bafl a kusma ile e s k rastlaa problem olmakla beraber, iki ve daha fazla problem bir arada ola olgularda hem ekstübasyo s ras da, hem de derleme odas da öksürük ve kusma s kl kla saptad. Olgular operasyo odas da derleme odas a trasferi s ras da oksije verilse bile arteriel hemoglobi oksije satürasyouu geellikle düfltü ü, bu yüzde trasfer s ras da ve uyama odas da sürekli oksije verilmesi ve pulse oksimeterle izlemesi öerilmektedir (5). Buldu umuz souçlar, idüksiyo s ras da görüle soluumsal göre, ekstübasyo s ras da görüle soluumsal i daha fazla oldu uu göstermektedir. düksiyo s ras dakie göre ekstübasyo s ras da ve derleme odas da daha fazla soluumsal problem görülmesi, Warer ve ark. belirtti i gibi peroperatif soluumsal e yol aça soluum kaslar ormal koordiasyouu boza aestezi ve cerrahi travma olabilece i gibi, aestezi süresi ve teki i, olgular fiziksel durumu, yafl, cisiyeti, a rl, operasyou acil veya elektif olmas, perioperatif hava yolu problemi olupolmamas ve ekstübasyodaki aestezi seviyesi gibi faktörleri de etkili olabilece i uutulmamal d r (,,,). Souç olarak, ekstübasyo s ras da, idüksiyo s ras a ve derleme odas a göre daha s k soluumsal e rastla lmaktad r. Preoperatif hava yolu de erledirmesi, idüksiyo ve ekstübasyo s ras da görülebilecek soluumsal e ve zor etübasyoa karfl uyar c olup, öcede haz rl kl olmam z sa l yabilir. KAYNAKLAR. ElGazouri AR, McCarthy RJ, Tuma KJ, et al: Preoperatif airway assessmet: predictive value of a multivariate risk idex. Aesth Aalg 8:90, 99.. Borg PAJ, Stuart C, Derckse B, et al: Aaesthetic maagemet of the airway i the Netherlads:a postal survey. Eur J Aesth 8:0 8, 00.. Tse JC, Rimm EB, Hussai A: Predictig difficult edotracheal itubatio i surgical patiets scheduled for geeral aesthesia:a prospective blid study. Aesth Aalg 8:558, Roseblatt WH, Wager PJ, Ovassapia A, et al: Practice patters i maagig the difficult airway by aesthesiologists i the Uited States. Aesth Aalg 8:5, Rose DK, Cohe MM, Wigglesworth DF, et al: Critical respiratory evets i the postaesthesia care uit: patiet, surgical ad aesthetic factors. Aesthesiology 8:08, 99.. Capla RA, Poser KL, Ward RJ, et al: Adverse respiratory evets i aesthesia: a closed claims aalysis. Aesthesiology :88, Asai T, Koga K, Vaugha RS: Respiratory complicatios associated with tracheal itubatio ad extubatio. Br J Aaesth 80:5, Lewis M, Keramati S, Beumof JL, et al: What is the best way to determie oropharygeal classificatio ad madibular space legth to predict difficult larygoscopy? Aesthesiology 8:95, Savva D: Predictio of difficult tracheal itubatio. Br J Aaesth :95, Frerk CM: Predictig difficult itubatio. Aaesthesia :005 8, 99.. Kill RL: Difficult larygoscopy made easy with a BURP. Ca J Aaesth 0:98, 99.. Takahata O, Kubota M, Mamiya K, et al: The efficacy of the BURP maeuver durig a difficult larygoscopy. Aesth Aalg 8:9, 99.. Hartley M, Vaugha RS: Problems associated with tracheal extubatio. Br J Aaesth :58, 99.. Hies R, Barash PG, Watrous G, et al: Complicatios occurig i the postaesthesia care uit: a survey. Aesth Aalg :509, Moller JT, Wittrup M, Johase SH: Hypoxemia i the postaesthesia care uit: a observer study. Aesthesiology :89095, Warer DO: Prevetig postoperative pulmoary complicatios: the role of the aesthesiologist. Aesthesiology 9:, Parr SM, Robiso BJ, Glover PW, et al: Level of cosciousess o arrival i the recovery room ad the developmet of early respiratory morbiditity (Abstract). Aaesth It Care 9:9,