TEKNİK TEKSTİLLER. Hazırlayan Alpaslan EMEK, Oğuz KUYUMCU T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi

Transkript

1 TEKNİK TEKSTİLLER Hazırlayan Alpaslan EMEK, Oğuz KUYUMCU 2008 T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi

2 TEKNİK TEKSTİLLER ÜRÜNÜN TANIMI Teknik tekstillerin tanımı konusunda en fazla kabul gören tanımlama The Textile Institute tarafından yapılan tanımlamadır. The Textile Institute tarafından yayınlanan Textile Terms and Definitions adlı yayında teknik tekstiller, estetik veya dekoratif özelliklerinden ziyade, esasen sahip oldukları teknik ve performans özellikleri için imal edilen tekstil malzemeleri ve ürünleri olarak tanımlanmaktadır. Teknik tekstillerin son kullanım alanlarına göre sınıflandırılması konusunda en kapsamlı ve kabul görmüş çalışma Alman fuar organizatörü Messe Frankfurt tarafından yapılmıştır. Bu firma tarafından son kullanıma yönelik olarak yapılan sınıflandırmada teknik tekstiller 12 ana gruba ayrılmıştır. Bu gruplar: Tanım 1. Tarım teknik tekstilleri (Agrotech) 2. Bina ve inşaat sektörü teknik tekstilleri (Buildtech) 3. Giyim teknik tekstilleri (Clottech) 4. Jeotekstiller (Geotech) 5. Ev teknik tekstilleri (Hometech) 6. Endüstriyel tekstiller (Indutech) 7. Hijyen ve tıbbi tekstiller (Medtech) 8. Taşımacılık tekstilleri (Mobiltech) Pazarlar/Tanımlar Tarım, su ürünleri, bahçecilik ve ormancılık Yapı ve İnşaat sektörleri Ayakkabı ve hazır giyimde kullanılan teknik parçalar (tela, ayakkabı bağı gibi) İnşaat mühendisliği ve çevre düzenlemesinde kullanılan jeotekstiller Mobilya, ev tekstili ve yer kaplamalarının teknik parçaları Filitrasyon, taşıma bandı, temizlik ve diğer endüstriyel kullanımlar Hijyen ve tıp Otomobiller, deniz taşıtları, raylı taşıtlar ve uzay araçları 9. Ambalaj tekstilleri (Packtech) Paketleme 10. Koruyucu elbiseler (Protech) Personel ve malzeme koruması 11. Spor ve boş zaman tekstilleri (Sportech) Spor ve boş zaman 12. Ekolojik ve çevre teknik tekstilleri (Oekotech) Çevre Teknik tekstillerin 12 grupta toplanan bu kullanım alanlarının ayrıntıları son derece geniştir. Ayrıca her geçen gün yeni kullanım alanları keşfedilmekte ve yeni teknik tekstil ürünleri geliştirilmektedir. Tekstil ve hazır giyim ürünleri başlangıçta sadece örtünme, barınma ve dekorasyon amacıyla kullanılmıştır. Günümüzde giysiler, havadaki ısı değişikliklerine göre vücuda sıcaklık veya serinlik hissi verebilmekte, bazı giysiler 24 saat boyunca nabız, tansiyon, kalp atışı gibi yaklaşık 30 hayati göstergeyi doktora veya bir sağlık merkezine gitmeye gerek kalmadan ölçebilmekte ve bunları ilgili yerlere aktarabilmektedir. Ayrıca, ter İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

3 tutmayan, nefes alabilen ve yanmaz kumaşlar; mobil telefon ya da mp3 çalarla birleştirilerek müzik dinlemeye ve iletişim kurmaya olanak sağlayan ve stresi azaltan giysiler; uyumak üzere olan sürücüleri uyandıran araba koltukları, kalp atışlarını dinleyen yatak çarşafları, oda sıcaklığına göre renk değiştiren dokumalar, çelikten 15 kat daha dayanıklı elyaflar gibi çok sayıda yenilikçi ürün geliştirilmiştir. Bu ürünlerin bir kısmının ticareti yapılırken, bir kısmı henüz deneme üretimi aşamasındadır. Teknik tekstil sektörü, son yıllarda kaydettiği büyüme oranıyla, tekstil ve konfeksiyon sanayiinin önemli bir bölümünü oluşturmaya başlamıştır. Sektör, tekstil endüstrisinin en dinamik ve en ümit verici alanı olarak görülmektedir. Gün geçtikçe bu alanda yeni ürünler, yeni süreçler, yeni malzemeler üretilerek pazara sunulmaktadır ve ürünlerin kullanım alanı itibariyle çok geniş olan bir sektördür. Teknik tekstiller yeni ürünlerin keşfi, yeni ihtiyaçları karşılaması ve geleneksel ürün ve malzemelerin yerine ikame edilmesi nedeniyle, büyük potansiyel arz etmektedir. Bu pazarın gerek toplamda gerekse de kullanım alanlarına göre alt gruplar itibariyle geleneksel tekstil ürünlerinden daha fazla büyümesi beklenmektedir. Teknik tekstil sektörü daha çok bir ara sektör konumundadır. Sektörün gelişimi inşaat, taşıt araçları, diğer imalat sanayi, tarım ve sağlık alanındaki gelişmelere ve bu sektörlerin ihtiyaçlarına bağlıdır. Teknik tekstiller alanında faaliyet gösteren veya gösterecek firmaların başarısında tedarikçileri oldukları veya ürünlerini kullanan diğer sektörlerdeki gelişmeler önemli bir faktördür. Teknik tekstillerin önemindeki artış, genelde yapay elyaftaki gelişmelerle yakından bağlantılıdır. Dolayısıyla pazar, özellikle dayanıklılığı ve performansı yüksek sentetik elyafların kullanıma elverişliliği ile büyümektedir. Tüm elyaf tüketimi göz önüne alındığında teknik tekstillerin dokumanın egemenliğinde olduğu gözlenmektedir. TÜRKİYE DE TEKNİK TEKSTİLLER Üretim Sektörün ülkemizdeki üretim verileri konusunda yeterli bilgi bulunmamaktadır. Ülkemizde teknik tekstil ürünleri üretimi yapan 150 den fazla firma bulunmaktadır. Sektörde faaliyet gösteren firma sayısının gün geçtikçe artığı gözlenmektedir. Sektörde faaliyet gösteren firmalardan 10 tanesi ISO 500 sıralamasında yer almaktadır. İstanbul Sanayi Odası tarafından yayınlanan 2006 yılı birinci 500 firma arasında yer alan teknik tekstil firmaları aşağıda yer almaktadır: Advansa Sasa Polyester Sanayi A.Ş. Kordsa Global Endüstriyel İplik ve Kord Bezi San. Ve Tic. A.Ş. Gülsan Sentetik Dokuma Sanayi ve Tic. A.Ş. Bilkont Dış Ticaret ve Tekstil San. A.Ş. Yakupoğlu Tekstil ve Deri San. Tic. A.Ş. Flokser Tekstil Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi. İşbir Sentetik Dokuma Sanayi A.Ş. Ünsa Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. Karsu Tekstil Sanayii ve Tic. A.Ş. Coats Türkiye İplik Sanayii A.Ş. Ülkemizdeki dokunmamış tekstil üretiminin 110 bin ton civarında olduğu tahmin edilmektedir yılı dokunmamış tekstiller dış ticaret verilerine bakıldığında 61 bin ton ithalat, 31 bin ton ihracat yapıldığı görülmektedir. Bu alandaki 30 bin tonluk net ithalat göz İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

4 önüne alındığında, Türkiye nin toplam dokunmamış tekstil tüketiminin 2007 yılında yaklaşık olarak 143 bin ton olduğu tahmin edilmektedir. Dokunmamış tekstil üreten altı Türk firması EDANA (European Disposables and Nonwovens Association Avrupa Tek Kullanımlık Ürünler ve Nonwoven Birliği) üyesidir. EDANA nın 26 ülkeden 180 üyesi bulunmaktadır. Ülkemizden Akınal Sentetik Tekstil A.Ş., Gülsan Group, Hassan Group, Hayat Temizlik Ve Sağlık Ürünleri, Kurt Kumaş San.ve Tic. A.Ş., Moğul Tekstil San. Tic. Ltd. Şti. bu derneğe üye firmalardır. Dokunmamış tekstillerde önemli ilerlemeler kaydedilmiş bir çok firma bu alanda mevcut yatırımlarını artırırken yeni firmalar da bu alana girmeye başlamışlardır. Bu alanda bazı firmalar ABD ve AB ülkelerindeki firmalarla başlangıçta ortaklığa giderek bu ürünlerin üretimlerini yapmışlardır. Teknik tekstil üretiminde en güçlü olduğumuz ürün grubu big bag olarak adlandırılan dayanıklı çuvallardır. Bu ürün grubunun üretiminde ve ihracatında Dünya da ve Avrupa da birinci sırada yer almaktayız. Ülkemizdeki otomotiv sektöründeki gelişmelere paralel olarak taşıt araçlarına yönelik tekstil ürünlerinin üretiminde önemli gelişmeler kaydedilmektedir. Ülkemizde sektöre yönelik Nonwoven Technical Textiles Technology isimli dergi 2003 yılından itibaren Türkçe ve İngilizce olarak üç ayda bir yayınlanmaktadır. Bahse konu dergi ile ilgili daha ayrıntılı bilgiler internet adresinden temin edilebilmektedir. Öte yandan, ülkemizde 2005 yılından itibaren 2 yılda bir HIGHTEX 2007 İstanbul Teknik Tekstiller ve Nonwoven Fuarı düzenlenmektedir yılından itibaren 2. HIGHTEX fuarı eş zamanlı olarak SAFETECH 2007 Koruyucu Tekstiller ve Teknolojileri Fuarı düzenlenmeye başlanmıştır. Bahse konu fuarlarla ilgili bilgiler ve internet adreslerinden temin edilebilmektedir. Ayrıca, fuarla birlikte Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Tekstil Mühendisliği Bölümü tarafından Uluslararası Teknik Tekstiller Kongresi organize edilmektedir. DIŞ TİCARET Sektördeki ürünlerin tamamının tarife cetvelinde tespit edilememesi nedeniyle sektörün kesin dış ticaret verileri tespit edilememektedir. Bununla birlikte, Türkiye nin 2007 teknik tekstil ihracatı yaklaşık 1.5 milyar Dolar olduğu tahmin edilmektedir. Üretimde olduğu gibi, ihracatta da big bag olarak adlandırılan dayanıklı çuvallar ilk sırayı almaktadır. Bu ürünü, kord bezi, dokunmamış mensucat, cam lifleri yünü mensucatı, plastik emdirilmiş sıvanmışkaplanmış kumaş, kara taşıtları için emniyet kemerleri ve yüksek mukavemetli iplikler takip etmektedir. Türkiye nin Başlıca Teknik Tekstil Ürünleri İhracatı ($ 000) Madde Tanımı Ambalaj için torba ve çuval (big bag) 128, , , , Naylon, poliamid, poliester vb.esaslı iç dış lastiği mensucatı 74, , , , Dokunmamış mensucat (nonwoven) 9,434 51,812 71,532 95,823 İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

5 7019 Cam lifleri, cam yünü ve mamulleri iplik, dokuma vb 37,161 81,396 80,765 83, Plastik emdirilmiş, sıvanmış, kaplanmış mensucat 53,131 58,782 66,081 83, Kara taşıtları için emniyet kemerleri 15,156 71,552 65,998 73, Naylon/diğer poliamidden iplik (dikiş hariç) yüksek mukavemetli 33,810 76,618 62,807 72, Diğer halı ve yer kaplamaları 2,772 23,911 41,521 44, Emdirilmiş, sıvanmış, kaplanmış diğer mensucat; dekorlar, fonlar 3,239 25,312 28,778 32, Kara taşıtlarının hava ile şişmeli hava yastıkları (airbag); aksam, parçaları ,244 14,859 30, Naylon, poliamid, poliester dayanıklı ipliklerinde dokumalar 3,051 6,985 11,824 29, Diğer hazır eşya 3,437 13,056 17,415 26, Sentetik şerit benzerlerinden dokumalar 10,081 15,934 16,198 26, Dokumaya elverişli suni ve sentetik lifden dikiş ipliği 9,573 14,319 22,161 24, Etiketler, markalar vb.eşya parça, şerit, şekilli kesilmiş 5,536 15,658 20,100 23, Keçe (emdirilmiş, sıvanmış) 2,925 12,448 13,536 19, Dokunmuş kordelalar, boldükler 10,817 11,512 15,510 19, Kauçuklu mensucat 4,849 13,073 14,752 16, Vagon ve mavna örtüleri, yelkenler, dış storlar, tente, çadır vb 1,572 15,888 11,513 12, Vatkalar, vatka mamulleri, kırpıntı, toz, tanazlar 1,733 6,221 6,606 10, Yer, bulaşık, toz bezi vb. Temizlik bezleri 4,717 5,263 7,890 10, Plastik, kauçuk sıvanmış, emdirilmiş elyaftan hazır giyim eşyası 8,609 1,558 5,151 10,583 Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı Türkiye nin teknik tekstil ithalatı 1.5 milyar Dolar civarındadır yılı verilerine göre, dokunmamış mensucat (nonwoven) 2007 yılı verilerine göre, 243 milyon Dolar ile ülkemizin en büyük teknik tekstil ithalat kalemini oluşturmaktadır. Kara taşıtları için hava yastıkları, plastik emdirilmiş sıvanmış kaplanmış kumaşlar, cam lifleri yünü mensucatı, kara taşıtları için emniyet kemerleri, vatkalar ve teknik işlerde kullanılan tekstil ürünleri sektördeki diğer önemli ithalat kalemlerimizdir. Türkiye nin Başlıca Teknik Tekstil Ürünleri İthalatı ($ 000) Madde Tanımı Dokunmamış mensucat (emdirilmiş) 55, , , , Kara taşıtlarının hava ile şişmeli hava yastıkları (airbag); aksam, parçaları 1,515 45,513 49, , Plastik emdirilmiş, sıvanmış, kaplanmış mensucat 58, , , , Cam lifleri, cam yünü ve mamulleriiplik, dokuma vb 25,469 66,041 72, ,316 İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

6 Kara taşıtları için emniyet kemerleri 7,107 34,369 39,086 63, Vatkalar, vatka mamullerı, kırpıntı, toz, tanazlar 15,510 54,934 59,003 63, Teknik işler için dokumaya elverişli maddeden diğer eşya 15,166 38,512 40,083 49, Fermuarların aksamı 14,695 31,609 36,791 48, Steril katgütler, benzeri steril dikiş malzemesi, hemostatlar 13,433 25,496 29,048 41, Dokunmuş kordelalar, boldükler 16,791 34,391 36,349 41, Sentetik monofilamentler (67 desıteks/daha fazla) 13,074 22,530 28,760 34, Diger hazır eşya 2,489 11,135 16,647 32, Poliesterden iplikler (dikiş hariç) dtex>660, yük. mukavemetli (toptan) 25,271 28,934 28,840 29, Naylon, poliamid, poliester vb.esaslı iç dış lastiği mensucatı 11,473 15,272 17,284 29, Kapitoneli mensucat (parçalı) 48,799 21,186 19,668 28, Suni sentetik devamsız lifden dikiş ipliği 9,937 16,058 22,092 27,827 Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı DÜNYA PAZARI Dünya tekstil piyasasında; hazır giyim ürünlerinin % 38, ev tekstillerinin %37 ve teknik tekstillerin payının ise % 25 olduğu tahmin edilmektedir. Dünya teknik tekstil üretimi ve tüketiminin büyük çoğunluğu Kuzey Amerika, Batı Avrupa ve Japonya da gerçekleştirilmektedir. Bu ülkelerde teknik tekstillerin üretimi tekstil ve hazır giyim endüstrisinin içinde önemli bir paya sahiptir. Teknik tekstillerin bu ülkelerde geleneksel tekstil ve hazır giyim sanayiindeki payı sürekli artmaktadır. Teknik tekstillerin üretiminde emek maliyetlerinin toplam maliyet işinde düşük olması, üretimin büyük oranda ar ge gerektirmesi, sektörün sermaye yoğun bir sektör olması nedeniyle gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelerin bu sektörde dünya ticaretinden aldıkları pay tekstil ve hazır giyim sanayiine göre oldukça düşüktür. Teknik tekstillerin çeşitli alanlarda daha kullanışlı olması, bir çok yeni ihtiyacı karşılaması ve yüksek performans özellikleri gibi nedenlerden dolayı, bu ürünlerin gelişmekte olan ülkelerde de tüketiminin aratacağı beklenmektedir. Gelişmiş bir çok ülkede teknik tekstiller, toplam tekstil üretimi içerisinde önemli bir paya ulaşmıştır. Japonya teknik tekstillerin toplam tekstil üretimi içindeki payı bakımından dünya lideri pozisyonunu korumaktadır. AB toplam tekstil ve hazır giyim üretiminin % 22 sini teknik tekstiller oluşturmaktadır. Almanya da geleneksel tekstil ve hazır giyimin üretimi toplam tekstil ve hazır giyim üretimi içindeki payı %30 un altına, ev tekstili üretimi yaklaşık % 30 a düşerken teknik tekstillerin üretiminin toplam tekstil ve hazır giyim sektörü içindeki payı % 40 ı geçmiştir. Teknik tekstil ürünleri kendi içerisinde katma değeri yüksek ve gelecek vaat eden ürün gruplarının yanında çadır ve yelken bezi gibi katma değeri düşük, pazar payı belli bir doygunluğa ulaşmış ve pazar değeri sınırlı oranda artması beklenen alt sektörleri de içermektedir. Jeotekstiller, taşımacılık tekstilleri, hijyen ve tıbbi teknik tekstilleri, tekstil takviyeli kompozitler, yüksek performanslı elyaflar, akıllı tekstiller, koruyucu giysiler, bina İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

7 ve inşaat teknik tekstilleri ve tarım teknik tekstilleri yüksek büyüme beklenen ürün gruplarıdır. Sektörün pazar değerinin artmasıyla birlikte, çok sayıda dergi sektöre yönelik yayın yapmaya başlamıştır. Sektöre yönelik yayın yapan başlıca dergiler; Technical Textiles International, textiles.net/ Technical Textile Markets, Technische Textilien / Technical Textiles, dfv.com/ Teknik tekstiller alanındaki en önemli fuar Techtextil (Techtextil Frankfurt, Avantex, Cinte Techtextil China, Techtextil India, Techtextil North America, Techtextil Russia) fuarlarıdır. Söz konusu fuarlarla ilgili bilgilere internet adresinden ulaşılabilmektedir. INDEX 08 ( dokunmamış tekstillerle (nonwoven) ilgili en önemli fuarlardan birisidir. Dış Ticaret Teknik tekstil ürünlerinin toplam dünya pazarının 90 ile 120 milyar Dolar arasında olduğu tahmin edilmektedir. En fazla ithalatı yapılan teknik tekstil ürünleri sırasıyla; cam lifleriyünü mensucatı, dokunmamiş mensucat (nonwoven), plastik emdirilmiş sıvanmışkaplanmış kumaşlar, plastik kauçuk sivanmiş emdirilmiş elyaftan hazir giyim eşyası, teknik işler için dokumaya elverişli maddeden eşyalardır. Başlıca Dünya Teknik Tekstil Ürünleri İthalatı ($ ) Made Tanımı % Paylar Cam lifleri, cam yünü ve mamulleri iplik, dokuma vb 5,350 7,149 7,773 8,854 İtalya 7, ABD 6, Meksika 5 Dokunmamiş mensucat (emdirilmiş) 5,046 6,905 7,701 8,443 Almanya10, ABD 9, Çin 7 Plastik emdirilmiş, sivanmiş, kaplanmiş mensucat 5,478 6,371 6,542 6,877 Çin 16, Hong Kong 8, ABD 8 Diğer hazir eşya 3,704 4,996 5,435 6,369 İngiltere 36, Japonya 10, Almanya 8 Plastik, kauçuk sivanmiş, emdirilmiş elyaftan hazir giyim 3,168 3,877 4,292 4,993 ABD 22, Almanya 10, Fransa 9 eşyasi Teknik işler için dokumaya elverişli maddeden diğer eşya 2,254 2,933 3,176 3,571 ABD 15, Almanya 11, Çin 8 Dokunmuş kordelalar, boldükler 2,038 2,517 2,672 2,696 Meksika 11, ABD 10, Çin 8 Tipta, cerrahide, dişçilikte/veterinerlikte kullanilan diğer pamuk, sargilar vs. Naylon, poliamid, poliester vb.esasli iç diş lastiği mensucati Vagon ve mavna örtüleri, yelkenler, diş storlar, tente, çadir 1,300 1,775 2,049 2,377 Almanya 16, ABD 11, Fransa 8 1,376 1,897 2,255 2,254 Almanya 18, Fransa 8, Hindistan 8 1,170 1,783 2,013 2,228 ABD 29, Almanya 11, İngiltere 7 İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

8 vb Grafit/diğer karbondan elektrikli olmayan eşya 971 1,435 1,756 2,082 ABD 16, Almanya 12, İngiltere 9 Kara taşitlari için emniyet kemerleri 1,787 1,964 1,979 2,077 ABD 16, Almanya 16, Kanada 10 Vatkalar, vatka mamulleri, kirpinti, toz, tanazlar 1,263 1,693 1,859 2,008 Almanya 11, ABD 6, Fransa 6 Steril katgütler, benzeri steril dikiş malzemesi, hemostatlar 1,052 1,550 1,835 1,944 Almanya 18, İtalya 10, Fransa 9 Erkek/erkek çocuk için diğer giyim eşyasi; sentetik/suni lifden 1,058 1,542 1,678 1,683 Japonya 14, ABD 11, İngiltere 9 Sicim, kordon, ip, halat 856 1,101 1,244 1,438 ABD 21, Almanya 5, Fransa 5 Naylon, poliamid, poliester dayanikli ipliklerinde dokumalar 819 1,068 1,250 1,355 BAE 13, Almanya 11, Polonya 8 Poliesterden ipl (dikiş hariç) dtex>660, yük. Mukavemetli 800 1,067 1,274 1,324 ABD 15, Almanya 7, Çek Cumh 7 (toptan) Kauçuklu mensucat 865 1,099 1,117 1,133 ABD 12, Almanya 10, Meksika 7 Sentetik monofilamentler (67 desiteks/daha fazla) 814 1,024 1,067 1,130 Hollanda 10, Almanya 8, ABD 7 Yer, bulaşik, toz bezi vb. Temizlik bezleri ,068 ABD 30, Almanya 8, İngiltere 8 Dokumaya elverişli suni ve sentetik lifden dikiş ipliği ,030 Meksika 9, Almanya 9, Çin 9 Ambalaj için torba ve çuval [(sentetik suni) dökme maddeler için esnek mahfaza.] Etiketler, markalar vb.eşya parça, şerit, şekilli kesilmiş Eldiven; kauçuk ve plastik emdirilmiş, sivanmiş/kaplanmiş (örme) Tabii/suni aşindirici toz/küçük taneler (mesnedi sadece dokunmuş mensucat olan) Sicim, kordon, ipten düğümlü ağ, balik ağlari, diğer hazir ağlar ,029 Japonya 16, ABD 14, Almanya ,021 Hong Kong 11, Çin 9, Vietnam ABD 22, Japonya 12, Fransa ABD 12, Almanya 11, Çin Japonya 11, ABD 4, Fransa 4 Keçe (emdirilmiş, sivanmiş) Fransa 10, Almanya 6, İngiltere 6 Sentetik şerit benzerlerinden dokumalar ABD 16, Belçika 8, Hollanda 7 Diğer hali ve yer kaplamalari ABD 13, Japonya 8, Fransa 7 Erkek/erkek çocuk için diğer giyim eşyasi; pamuktan ABD 15, Fransa 12, Japonya 11 Suni sentetik devamsiz lifden dikiş ipliği Hong Kong 11, Çin 8, Bangladeş 6 İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

9 Emdirilmiş, sivanmiş, kaplanmiş diğer mensucat; dekorlar, fonlar Almanya 12, Polonya 6, Çin 6 Fermuarlarin aksami Çin 13, Hong Kong 8, Meksika 7 Emdirilmiş, sivanmiş mensucattan örülmüş giyim eşyasi (örme) ABD 35, Almanya 8, Hong Kong 7 Tarifenin başka yerinde yeralmayan/belirtilmeyen sicim, iplik, halatlar Dokumaya elverişli maddelerden taşiyici/transmisyon kolonlari Dokumaya elverişli maddelerle kaplanmiş kauçuk ip ve halatlar; Cilt kapaği için sivanmiş mensucat, mühendis muşambasi vb ABD 41, Japon 5, Meksika ABD 17, Kanada 5, Çin Çin 11, ABD 11, İngiltere Almanya 10, ABD 9, Fas 9 Kapitoneli mensucat (parçali) Meksika 42, Çin 15, İngiltere 3 Cankurtaran yelekleri ve kemerleri ABD 27, Fransa 6, İspanya 5 Viskoz ipeği ipliği (dikiş hariç) mukavemetli (toptan) Lüksemburg 43, İtalya 14, Fransa 11 Kayak kiyafetleri Almanya 14, İtalya 13, Japonya 12 Dokumaya elverişli maddeden hortumlar ABD 13, Meksika 6, Japonya 5 Kaynak: Trademap, International Trade Center Yararlanılan Kaynaklar EMEK Alpaslan, Teknik Tekstiller Dünya Pazarı, Türkiye nin Üretim ve İhraç İmkanları, Uzmanlık Tezi, İGEME HORROCKS A R & ANANDS C, Teknik Tekstiller El Kitabı (Technical Textiles Handbook), The Textile Institute, Türk Tekstil Vakfı, 2003 The Textile Institute, İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,