TARIMIN DURUMU OCAK-2009

Transkript

1 İktidarın tam çiftçinin hasat yaptığı, ürününü pazara çıkardığı dönemde ithalata izin vererek, ucuz ithal ürünleri pazara sokarak, adeta çiftçimizin idam fermanını imzalamaktadır. Diğer bir yanlışın da, ihtiyacımız olan miktardan fazlasına ithalat izni vermesi, fazla miktarda ithal edilen ürünlerin de stoklarda bekletilerek, yeni sezonda sanki yerli üretimmiş gibi piyasaya sürmesi nedeniyle Türk çiftçisinin ürettiği ürünün de elinde kalmaktadır. Dünyanın en kaliteli sarımsağının yetiştiği ve maliyeti 1.5 TL olan Taşköprü sarımsağın kilosunun bugün kuruşa düştü, iktidar ise Çin den sarımsak ithaline izin verdi. Bir önceki yılın aynı ayına göre 2008 yılı Ocak-Eylül dönemi tarım ve ormancılık ihracatı % 11,5 artarken, ithalatı % 46,3 artmıştır. Bu artışlar sonucu Ocak-Eylül dönemi tarım ve Ormancılık ihracatı 2 milyar 580 milyon dolar olurken, ithalat 5 milyar 079 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Balıkcılık ihracat rakamları (% 35,4) 160 milyon dolar olurken, ithalatı (% 17,7) 30 milyon dolar olmuştur. Bu verilere göre 2008 yılında tarımda dış ticaret açığı giderek artacak gibi görünüyor. Son rakamlara bakıldığında ithalatın değer olarak da ihracatı geçtiği gözlenmektedir. Üretemeyen ve toplumun diğer kesimlerinde olduğu gibi borç içinde yüzen milletin efendisi çiftçilerimiz, bu gidişle Hükümetin erzak yardımlarına muhtaç hale gelecektir. ARAŞTIRMA GELİŞTİRME VE DEĞERLENDİRME MERKEZİ TARIMIN DURUMU OCAK

2 2001 yılında 3 milyar dolar olan tarımsal ithalat, 2007 yılında neredeyse 10 milyar dolara ulaşmıştır ithal ürünler yoluyla çiftçimiz tüketilmiştir yılı on aylık döneminde; - Tarım ürünleri ithalatı % 11 artarak yaklaşık 6 Milyar dolar olmuştur. - Tarım ürünleri ihracatı aynı dönemde % 1,5 artarak 6.7 Milyar dolar olmuştur yılı 11 aylık dış ticaret rakamları ise şöyle gerçekleşmiştir. İthalat, yaklaşık 7,4 Milyar dolar bu rakam 2006 yılı aynı dönemine göre % 42 daha fazladır. İhracat ise 9,7 Milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu rakam 2006 yılı aynı dönemine göre % 15 fazladır. Fasıllara göre yapılan incelemede tarım ürünleri ithalatındaki artış oranı ihracat artışının 2,5 katıdır yılının tamamında işlenmiş olanlar hariç 3,9 Milyar dolar tutarında tarım ürünü ihracatına karşılık, 4,7 Milyar dolar tarım ürünü ithal edilmiştir. İşlenmiş ürünler de dahil edildiğinde 2007 yılında toplam tarım ihracatı 9,76 Milyar dolar iken, ithalat 9,8 Milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. AKP Hükümeti, senede 10 milyar doları Türk çiftçisine vermek yerine, yabancı çiftçiye vermeyi tercih etmektedir. AKP ithalatı kısarak, bu paranın yarısını ürün desteği olarak Türk çiftçisine verse, inanın tarımsal üretim ve ihracat rakamlarımız kat be kat artar. Çiftçimizin refah düzeyi yükselir, Köylerden şehirlere göç azalır, hatta tersine dönerdi. 13

3 Ekmeği büyüttüğünü iddia eden Başbakan Erdoğan, görünen odur ki yakında sofralardaki ekmeği tamamen küçültecek, hatta vatandaşımızı ekmeğe muhtaç bir hale getirecektir. Gözünü toprak doyursun, diyerek azarlanan ve yanlış tarım politikaları sonucunda çok zor şartlar altına giren Türk çiftçisinin artık dayanılacak durumu kalmamıştır yılında 19 milyon ton olan buğday üretiminin 2007 de 17 milyon 234 bin tona düştüğüne dikkat e alındığında, bir süre sonra ekmeği bile ithal etmeye başlanılacağını söylemek yanlış olmayacaktır yılındaki kuraklık ürün miktarını büyük ölçüde düşürmüş çiftçi emeğinin karşılığını alamamıştır. Ekonomik bozulmadan ikinci sırada etkilenen küçük işletmeler tarım sektöründe faaliyet gösterenler oldu. Daha çok hane şeklindeki işletmelerden oluşan Türkiye tarımı son yıllarda uygulanan destekleme politikaları nedeniyle sürekli kan kaybederken, 2008 yılının firma haline gelebilmiş olan tarım işletmeleri de kötü etkilendi birçoğu kapanmak zorunda kaldı. AKP iktidarı ile birlikte, tarımsal ithalat adeta patlamıştır AKP İktidarında Türkiye de tarım ürünleri ithalatı giderek artmaktadır. Buna karşılık İhracat göreceli olarak azalmaktadır. Böylece Ülkemiz en önemli özeliklerinden biri olan kendi kendine yetebilme özelliğini kaybetmektedir. Bu mazot, gübre ve tohum fiyatlarıyla, yerli çiftçinin ithal ürünlerle rekabet şansı yoktur TARIM IN DURUMU (OCAK 2009) AKP İktidarları döneminde tarım kesimi yok edilmeye çalışılmış, tarım sektörünün milli gelir içerisindeki payı azaltıldıkça gelişmiş batılı ülkelerin standartlarına daha çabuk ulaşılacağı zannedilmiştir. Köyünde yaşarken kendi aile ekonomisi içerisinde ürettiği et, süt, yoğurt, tahıl gibi temel gıda maddelerini yeterli seviyede tüketen insanlar, AKP politikalarıyla açlığa ve yardıma muhtaç bir hale getirilmiştir. Bu dönemde yetişen nesillerin zihinsel ve fiziksel gelişimi adeta engellenmiştir. AKP iktidarında 2003 yılında 2.8, 2004 yılında 2.6 ve 2005 yılında 4.3 katrilyon, 2006 yılında 4.9 Milyar YTL, 2007 yılında 5.3 Milyar YTL, 2008 yılında 5.4 Milyar YTL destek verilmiştir yılına ait tarımsal destek bütçesi geçen yıla göre %1,9 artırılarak 5.5 milyar YTL olarak açıklanmıştır. Genel Bütçede %13-14 artışlar olduğu halde, tarım için ayrılan kaynağın % 1,9 artırılmasının sebebi anlaşılamamıştır. Ayrılan bu bütçenin tarımın ihtiyacını karşılaması, çiftçilerimizi diğer ülkelerin çiftçileri düzeyinde desteklemesi mümkün değildir dahil sekiz yıllık süreç incelendiğinde tarım destek bütçesinin Milli Gelire oranı zamanla giderek düşmektedir yılında tarımı desteklemek için milli gelirin %0,65 i ayrılırken 2009 da bu oran %0,49 a düşmüştür. Halbuki Tarım Kanunu na göre bu oran asgari %1 olması gerekmektedir. 12 1

4 Yasa hükmüne uygun bir bütçe hazırlansaydı, tarımsal destek bütçesinin asgari 11 milyar YTL olması gerekirdi. Milyar YTL Tarım Destek Bütçesi Bütçe İndex TÜFE İndex TÜFE'ye Göre Deflate Edilmiş Destek Bütçesi Destek Bütçesinin GSYH ya Oranı % , ,28 0, , ,55 0, , ,38 0, , ,66 0, , ,11 0, , ,19 0, * 5, ,93 0, ** 5, ,78 0,49 *TCMB Yıl Sonu Tahminine(%9,3) göre hesaplanmıştır. **2009 Hedef Enflasyona göre hesaplanmıştır yılında 300 Milyon YTL kuraklık yardımı yapılmıştır yılında ise 584 Milyon YTL kuraklık yardımının 300 Milyon YTL'si ödenmiştir. Rakamlar artmış gibi gözükse de Genel Bütçe içinde tarıma ayrılan Desteğin yüzde payı sürekli azalmıştır. Tarım kesiminin tamamen çökmesine yol açmıştır yılında tarım kesiminde % 7,2 küçülme yaşanmış, tarımda çalışan nüfus hızla azalmış şehirlere göç yaşanmıştır. Çiftçimizin her türlü girdi fiyatları artmış, ürününün ise değeri azalmıştır yılında 100 kg patates ile 167 kg gübre alabilen bir çitçimiz bugün(2008) 100kg patates ile 20kg gübre alabilmektedir. Bütün ürün fiyatları ile girdi fiyatları karşılaştırıldığında benzer tablolar ortaya çıkmaktadır. Mazot, - Yaşanılan fiyat artışlarından dolayı elini ovuşturan ve spekülasyon yaparak anormal kazanç elde etmenin peşinde olan fırsatçılarla ve böylesi zamanların değişmez simaları olan vurguncularla ilgili bir tedbir alınmış mıdır? - Piyasayı düzenlemekle görevli kuruluşların etkisi şimdiye kadar neden hissedilmemiştir? - Böylesine bir durumun ortaya çıkma haline karşılık daha önceden herhangi bir önlem alınmış mıdır? Alındıysa, bunlar hangileridir? Ve daha da önemlisi, bu karaborsa ortamından yararlanarak servetine servet katmayı planlayan AKP li yandaşlar ve aile fertleri var mıdır? Altı yılı aşkın süredir, simit-çay hesabıyla milletimizle alay eden Başbakan Erdoğan ın sürekli tekrarlayıp durduğu istikrar ve gelişme masalının sonu gelmiştir. Bu sanal maceranın sonunda açlık vardır, yoksulluk vardır, yolsuzluk vardır. Bu bunalımın en ağır yaşandığı yer olan mutfaklar ne hazindir ki tam anlamıyla yangın yerine dönmüş, bulgurdan kuru fasulyeye kadar ortaya çıkan fiyat artışları, orta halli vatandaşımızı gerçek anlamda krize sokmuştur. Sabahın erken saatlerinde, sadece ucuz ekmek alabilmek için saatlerce kuyrukta bekleyen aziz vatandaşlarımızın manzarası iflas eden ekonomik politikaların, ucuz siyasi polemiklerin, belagat yüklü hamasi sözlerin artık bir anlamının kalmadığını çok net bir şekilde resmetmektedir. 2 11

5 Ülkemizde de başta buğday olmak üzere bulgur, pirinç fiyatlarında son dönemlerdeki önlenemeyen artış; vatandaşımızın sofradan aç kalkmasını ortaya çıkarabilecek bir tehlikeli noktaya ulaşmıştır. Ancak nedense böyle bir konjüktürde bile üretici çiftçimiz perişan haldedir. Son günlerde gıda fiyatlarındaki artışların ortaya çıkaracağı infial haliyle ilgili içten ve dıştan yapılan uyarılarda bir yoğunlaşma olduğu anlaşılmaktadır. Fiyatlar bu şekilde artmaya devam ettiği takdirde, dünyada yüz binlerce insanın açlık çekeceği, açlıktan ölümlerin olabileceği dillendirilirken, siyasi iktidarın meseleyi basit sözlerle geçiştirmesi, temelsiz gerekçelerle sorunun ciddiyetini görmezden gelmesi yeni bir aymazlığın işareti olarak yorumlanmalıdır. Özellikle buğday ve pirinç fiyatındaki artışa mazeret bulmaya çalıştığı görülen AKP Hükümeti; daha şimdiden fiyat artışının müsebbibi olarak enerji tarımını göstermiştir. Ayrıca buğday ve pirinç stokundaki alarm zillerini hafife alan hükümetin ilgili bakanı; bu konuda bir sorunun olmadığını yeterli stok olduğunu belirtmiştir. Buradan başta Başbakan Erdoğan ve ilgili Bakan a sormak lazımdır: - Madem buğday ve pirinçte yeterince stok vardır; bu fiyat artışlarının ve piyasadaki telaşın asıl sebebi nedir? Eğer stoktan kast edilen açık denizlerde, ülkemizdeki durumu kollayan, içeri mal sokmak için uygun zamanı bekleyen vurguncuların ve sinsi fırsatçıların sahip olduğu hububat yüklü gemiler ise elbette söylenecek bir şey yoktur. gübre, ilaç, tohum, işçilik fiyatlarındaki büyük artışlar çitçimizi ve köylümüzü üretimden uzaklaştırmıştır. Gübre Fiyatlarındaki İndirimden Çiftçiler Yararlanamamıştır. İndirimler Çiftçi Gübresinin Önemli Bir Kısmını Aldıktan Sonra Yapılmıştır. Ülkemizde 2006 yılına göre 2007 yılında gübre fiyatlarındaki artışlar yüzde 54,5 e ulaşmıştır. Bu sebeple de 2007 yılında gübre tüketimi 2006 yılına göre %4 oranında azalmıştır Ekim ayı itibarıyla son bir yılda gübre fiyatlarında; Kompoze ( ) de %154, ürede % 123, amonyum nitratta (%26N) % 122, amonyum sülfatta ( %21 N) %112, DAP ta %120, amonyum nitratta (%33N) ise %98 oranında artışlar olmuştur. Bu artışlar sonucu 2008 Ocak Ağustos Dönemi gübre tüketiminde bir önceki yılın aynı dönemine göre meydana gelen azalma %12 ye yükselmiştir. GÜBRE FİYATLARI Yılı Gübre Fiyatları Değişimi (YTL/Kg) % 2005 % 2006 % 2007 % Amonyum Sülfat(%21N) 0,27 0,28 3,7 0,28 0,0 0,33 17,9 0,51 54,5 Amonyum Nitrat(%26N) 0,27 0,3 11,1 0,31 3,3 0,35 12,9 0,51 45,7 Amonyum Nitrat(%33N) 0,31 0,35 12,9 0,34-2,9 0,44 29,4 0,61 38,6 Üre 0,37 0,46 24,3 0,49 6,5 0,58 18,4 0,76 31,0 DAP 0,45 0,52 15,6 0,53 1,9 0,62 17,0 0,85 37,1 Kompoze ,32 0,42 31,3 0,39-7,1 0,48 23,1 0,65 35,4 10 3

6 Ülkemizde 2008 yılı Ekim ayı sonuna kadar gübre fiyatlarındaki artış devam etmiş, Kasım ayında ise fiyatlar düşmeye başlamıştır. Kimyevi gübrelerde meydana gelen fiyat düşüşleri sonbahar gübre kullanımından sonra ortaya çıkmıştır. Çiftçi alacağı gübreyi Eylül Ekim ayında alıp tarlasına attıktan sonra, gübrenin ucuzlamasının çiftçimize herhangi bir yararı olmamıştır yılı tarım destek bütçesinde mazot destekleri için ayrılan kaynak 583 Milyon YTL dir. Fiyatının değişmeyeceği varsayılsa bile çiftçilerimiz kullanacağı mazota yaklaşık 9,5 Milyar YTL ödeyecektir. Bunun 1,72 milyar YTL si KDV, yaklaşık 3,4 Milyar YTL si de ÖTV dir. Destekleme amacıyla verilen 583 milyon YTL, çiftçinin mazot giderinin yaklaşık %6 sını, kullandığı mazot için ödediği toplam verginin %11 ini karşılayacaktır. Gübre ve mazot için verilen desteklerin artırılması çiftçilerimizin toplamda desteğinin arttığını göstermeyecektir. Çünkü toplam bütçe miktarı sadece %1.9 artırılmıştır. Gübre ve mazot desteğindeki artışlar DGD için verilen kaynağın bu girdilere aktarılmasından ibarettir. AKP Hükümetlerinin iktidarda olduğu son 6 yılda sürekli tartışma konusu olan fındık hasadı, bu yılda üreticiyi ürettiğine pişman etmiştir yılında kurulan ve devlet adına destekleme görevi verilen FİSKOBİRLİK devre dışı bırakılarak, kamu zararının artmasına neden olunmuştur. FİSKOBİRLİK işlemez hale getirilerek Sakarya dan Trabzon a kadar olan bölgede kurulu tesisleri ve fabrikaları çürümeye bırakılmıştır. Ürünün üreticiden tüketiciye ulaşıncaya kadar geçtiği hal, pazar ve market zinciri halkalarının fiyat artışlarında önemli oranlarda etkili olduğu anlaşılmaktadır Eylül ayında kırmızı mercimekte % 21,5, yumurtada % 7, sivri biberde % 6,3, kuru kayısıda % 5,9, elmada % 5,4, yeşil fasulyede % 4,5, kuru fasulyede % 3,2, nohutta % 2,3 fiyat artışları görülmektedir. Gıda fiyatlarındaki artışlara tepki olarak Mısır, Haiti, Filipinler, Bolivya gibi ülkelerde açlık ve yoklukla boğuşan halk yönetimlerine karşı ayaklanma halindedir. Çiftçilerimiz kuraklıktan dertli, tarımda büyük yangın var. Hükümet hiçbir tedbir almadı. Buğday fiyatları hızla düşüyor, girdi fiyatlarındaki büyük artışa rağmen hükümetin açıkladığı 2008 Buğday taban fiyatı olarak tonu 425 YTL olarak açıklandı. Ayrıca Adana ve Ceyhan da karpuz üretimi de çiftçiyi zor duruma düşürdü. Karpuz fiyatının 5 kuruşa kadar düşmesi üreticiyi icralık duruma düşürmüştür. Birçok bölgede Karpuz tarlada kalmıştır. Çiftçi borçlarına yeni yapılandırma yok diyen Tarım Bakanı Tarım Kredi Kooperatifleri tarafından çiftçilere kullandırılan kredilerin vadelerinde ödenmemesi halinde 2 aylık idari takip süresi tanındığını, bu sürede de borçların ödenmemesi halinde yasal yollarla alacakların tahsil edildiğini kaydetti. Ürününü satamayan çiftçiler, borçlarını ödeyebilmek için traktör, tarla ve römorkunu satışa çıkarmıştır. 4 9

7 ederken, ürün azlığı nedeniyle birlikte bir miktar artan fiyatlar ise üreticinin yeterli gelir elde etmesini sağlayacak düzeyde değildir. Çiftçilerimizin gelirlerin artırılması, üretim ve verim artışı yanında ürünlerini daha iyi değerlendirmeleriyle de çok yakından ilgilidir. Yaş sebze ve meyvede duruma baktığımızda AB de tüm meyve ve sebze üretiminin yaklaşık % 40 ı 1400 civarında üretici örgütü kanalıyla pazarlanmaktadır. Belçika ve Hollanda da tüm meyve sebze üretiminin yaklaşık % 70 i üretici örgütleri kanalıyla pazarlanırken bu oran İtalya da % 30, ispanya da % 50, Fransa da % 55 dir. Mevcut sistemde tüketicinin ödediği fiyat üreticiye yansımadığı gibi bu durumdan ne üretici ne de tüketici karlı çıkmaktadır. Özellikle meyve ve sebzede üretici ile tüketici arasındaki bu fiyat farkları sürdürülebilir değildir. Çok büyük oranlara ulaşan bu fiyat farkları, bir taraftan enflasyon artışını körüklerken, diğer taraftan dar gelirli insanlarımızın bu ürünlere ulaşmasını zorlaştırmaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu her ayın ilk haftasında açıkladığı üretici fiyatları ve tüketici fiyatları arasında büyük fark var. Üretici ve tüketici fiyatları arasındaki farkların yaş sebze ve meyvede % 413, kurutulmuş ürünlerde % 185, baklagillerde % 235, pirinçte % 326 lara ve hayvansal ürünlerde % 212 lere kadar çıktığı görülmektedir. Mevcut durumda, üretici ve market fiyatları arasındaki makas çok yüksektir. Üretici ve perakende fiyatları arasındaki bu fark tüketicilerimiz açısından da sürdürülebilir bir durum değildir. AKP hükümeti fındık üretiminde, üretim az da olsa çok da olsa üreticiyi üzmeyi, ürettiğine pişman etmeyi başarmıştır. TMO nun müdahale alımı için bir kaynağının olup olmadığı belirsizdir. Yetersiz alım merkezleri ve teknik personel yetersizliği ve alım prosedürleri, üreticiyi çileden çıkarmıştır. TMO tarafından adeta fındık almamak için alım merkezleri kurulmuştur. Eylül ayının başında geç kalınarak açıklanan müdahale fiyatı serbest piyasada fındık fiyatlarının 3 liradan 2,5 liraya düşmesine sebep olmuştur. Müdahale fiyatı açıklanmadan önce 3-3,5 lira arasında serbest piyasada işlem gören fındık, bugün 2,5 lira altında işlem görmektedir. FİSKOBİRLİK i devre dışı bırakan ve birkaç ihracatçıyı piyasanın aktörü haline getirmeye çalışan oyun, tüm hızıyla devam etmektedir. Mart ve Nisan aylarında ihracatçıların 3,5 liradan fındığı sattığını bu fiyatın pazarda en fazla 2,80 YTL ye geleceğini Milliyetçi Hareket Partisi olarak Meclis Genel Kurulunda dile getirdik ve bu tahminimizde yanılmayı çok istedik. Ancak bugün görüyoruz ki fiyat 2,80 YTL nin bile ne yazık ki altına düşmüştür. Üretici fiyata isyan ederken, İstanbul Fındık İhracatçılar Birliğinin Açıklanan fındık fiyatını memnuniyetle karşılıyoruz. Bu fındık tarihinde bir reformdur. ifadesi hükümetin kimin yanında olduğunun açık göstergesidir. Dünyada gıda fiyatlarının arttığı bir dönemde, fındık fiyatının düşmesi AKP nin tarım politikalarının iflasının en açık göstergesidir. 8 5

8 TMO fındıkta olduğu gibi mısırda da piyasayı düzenleyememiştir yılı ilk 8 ayda 1 milyon tonun üzerinde mısır ithalatı yapıldıktan sonra Gümrük Vergi Oranları artırıldı. Zamanında artırılmayan vergi oranları üreticiyi koruyamamıştır. Mısır Üreticisi 2008 yılında %29 zararla ürün pazarlamıştır. Seneye mısırdan kaçış olacaktır. Yıllar itibariyle Mısır Prim Miktarları Yıllar Mısır Prim Miktarı % Artış (YKR/Kg) , , , , ,0 100 Yapılan hatalar sonucunda 2007 yılında yeniden 1,1 milyon ton mısır ithal edilmiştir. Hata devam etmekte olan 2008 yılı ilk 8 aylık ithalat tutarı 1 Milyon tonun üzerindedir yılı Mısır Üreticisi Kar Zarar Bilançosu (YKR/Kg) Mısır maliyeti 45,0 Çiftçi Eline geçmesi gereken Fiyat 50,0 Ortalama mısır fiyatı 30,0 Toplam prim desteği 5,5 Üretici eline geçen tutar 35,5 Mısır üreticisi Maliyetine göre % kar/zararı -21 Çiftçi Eline Geç. Ger. Fiyata Göre % Kar/Zararı arasında gübrede %180, motorinde %40 oranında artış gerçekleşmiştir. Mısırda bu yıl uygulanan fiyat ve destekleme politikaları 2009 yılında Türkiye nin yeniden mısır ithalatçısı olabileceğini göstermektedir. Beyaz altın Sarımsak, beyaz pul oldu... Çin den ithal edilen sarımsak aslında genleriyle oynanmış, HİBRİT sarımsaktır. Bu hibrit genleriyle oynanıp büyükbaş haline getirilen, diş sayısı çoğaltılmış sarımsak sağlığa faydalı değildir. Sarımsağın kendisine has bir kokusu ve kendine has bir tadı vardır. Çin sarımsağının kokusu dahi farklı ve mide bulandırıcıdır. Yerli üretimimiz sarımsak içinde çok sayıda mineral ve vitamin içeren gerçekten kaliteli bir üründür yılında 1 kilogram sarımsakla 4.5 litre mazot alınırken, bugün 4.5 kilogram sarımsakla ancak 1 litre mazot alınabilmektedir. İktidar vekillerinin beyaz altın dediği sarımsağımız, AKP iktidarının uygulağı yanlış politikalar sonucu beyaz pul olmuştur. Ülkemizde etkin bir pazarlama organizasyonun kurulamamış olması, mevcut sistemin ise aracılar tarafından kontrol edilmesi, hem ürün kayıplarına neden olmakta, hem de üretici-tüketici fiyatları arasındaki makasın açılmasına neden olmaktadır. Bunun yanında, hasadın yoğun olduğu dönemde pazara talebin üzerinde ürün sunulduğu durumlarda üretici fiyatları düşerken, arzın yetersiz olduğu durumlarda üretici fiyatlarında bir miktar iyileşme görülebilmektedir. Düşen fiyatlar üreticiyi mağdur 6 7