İnsanoğlu, sürekli olarak artan enerji ihtiyacını

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "İnsanoğlu, sürekli olarak artan enerji ihtiyacını"

Transkript

1 YAKIT PİLİ TEKNOLOJİSİNDEKİ GELİŞMELER VE TAŞITLARA UYGULANABİLİRLİĞİNİN İNCELENMESİ Ramazan ŞENOL, İbrahim ÜÇGÜL SDÜ YEKARUM Mustafa ACAR SDÜ Makina Mühendisliği Bölümü ÖZET Bu çalışmada yakıt pilleri ve taşıtlara uygulanması incelenmiştir. Ayrıca yakıt pilleri ailesinden lan plimer elektrlit plakalı yakıt pilleri ve bu pillerin bileşenleri tartışılmıştır. Çalışmanın sn kısmında nrmal bir taşıt için bir yakıt pili güç hesabı örnek larak yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Hidrjen enerjisi, yakıt pilleri, yakıt pilli taşıtlar ABSTRACT In this study, fuel cells and their applicatin n vehicles are examined. Als, The Plymer Electrlyte Membrane Fuel Cell which is a member f fuel cell family and cmpnents f these cells are discussed. At the end f this study, pwer f fuel cell which is needed fr a nrmal vehicle, is calculated as an example. Keywrds: Hydrgen energy, fuel cells, fuel cell vehicles Giriş İnsanğlu, sürekli larak artan enerji ihtiyacını karşılamak için en verimli ve en eknmik çözüm yllarını ararken, çağın ve geleceğin enerji kaynağının hidrjen lacağına dair inanç, her geçen gün artmaktadır. Araştırmalar, mevcut kşullarda hidrjenin diğer yakıtlardan yaklaşık üç kat pahalı lduğunu ve yaygın bir enerji kaynağı larak kullanımının hidrjen üretiminde maliyet düşürücü teknljik gelişmelere bağlı lacağını göstermektedir. Bununla birlikte, günlük veya mevsimlik dönemlerde luşan ihtiyaç fazlası elektrik enerjisinin hidrjen larak deplanması günümüz için de geçerli bir alternatif larak değerlendirilebilir. Bu tarzda deplanan enerjinin yaygın larak kullanılabilmesi -örneğin tplu taşıma amaçları için yakıt piline dayalı tmtiv teknljilerinin geliştirilmesine bağlıdır [1]. Enerji ve çevresel plitikadaki çabalar sayesinde yakıt pilleri ulaşım alanında söz sahibi bir knuma gelmektedir. Araçlarda, spr amaçlı taşıtlarda, kamynlarda, minibüslerde ve uçaklarda tüketilen enerjinin yaklaşık larak %97'si halen petrl kökenli kaynaklardan karşılanmaktadır []. Çevresel şartlar ve çevrimin durumu gibi parametreler taşıtın yakıt perfrmansını etkilemektedir[3]. 1. yüzyılda hidrjen enerjili taşıtların ticarileştirilmesindeki yarış, Çin, Almanya, Japnya ve Amerika Birleşik Devletleri gibi çeşitli uluslararasındaki çk güçlü bir rekabet rtamını rtaya çıkarmıştır [4]. Otmbil imalatçıları, ylcu taşıtları için çekiş gücü sağlayacak direkt hidrjen, plimer elektrlit yakıt pili sistemlerini geliştirmektedirler [5]. Yakıt pili sistemleri tasarlanırken, farklı tiplerdeki sistemlerin atalet ihtiyaçları da göz önünde bulundurulmalıdır. Mekanik bileşenler, hızlanma, yavaşlama ve bileşenlerin mekanik ataletleri sisteme uygun cevap vermelidir. Tipik bir ylcu taşıtının (1850 kg) 0 37

2 km'den 85 km hıza çıkabilmesi için yaklaşık 500 kj veya 500 kw'lık bir enerjiye ihtiyacı vardır [6].Yakıt pillerinin kntrlü, dizaynı ve ptimum çalışma durumu için süreksiz hareket durumlarında akım, gerilim ve güç değişikliklerini tam larak anlayabilmek gerekir. Bu dinamikler knut ve tmtiv uygulamaları için önemlidir. Süreksiz çalışma durumu; ani güç gereksiniminin lduğu durumların ya da taşıtın hızlanması veya yavaşlaması şartlarının bir snucu larak rtaya çıkabilir [7]. Plimer elektrlit yakıt pilleri, çeşitli endüstriyel uygulamalara, taşımacılık sektörüne ve knut teknljilerine uygulanmasında büyük bir ptansiyele sahiptir. Bu uygulamaların çğalmasıyla çevreye verilen zararın azalması ve eknminin gelişmesi umut edilmektedir [8]. Tipik bir yakıt pilinin güç yğunluğu 00Wh/lt'dir. Bu, akülerin güç yğunluğunun yaklaşık 10 katıdır. Bu yüzden örnek larak elektrikli araçlarda veya acil durumlar için güç kaynağı larak ya da 500 kw'lık bir güç kaynağı larak kullanılabilmektedirler. Bu dğa dstu, yüksek verimli enerji kaynağı gelecek vaat etmekle birlikte yakıt pili güç sistemi kurulumunun yüksek maliyeti, yaygın kullanımını sınırlayan temel sebeplerden biridir [9]. Yakıt pillerinin taşıtlara uygulanması hususunda firmaların geldiği nktaları şöyle özetleyebiliriz. General Mtrs, Precept isimli mdelinde 100 Hidrjen Yakıt Pilli Araç Yakıt pilleri için hidrjen sağlanması Hidrjen ve havadaki ksijen kmbinasynunundan üretilen elektriğin inverter çekiş mdülüne gönderilmesi Turbkmpresör tarafından yakıt piline hava sağlanması Elektrik enerjisinin mekanik enerjiye dönüşümü Kimyasal Enerji (Gaz akışı) Elektrik Enerjisi Mekanik Enerji Şekil 1. Direkt hidrjen Plimer Elektrlit Yakıt Pili ile Sıfır Emisynlu Taşıt, P000, Frd Mtr Şirketi [1]. 38

3 KW'lık PEM yakıt hücresini kullanmıştır. Araç 100 km/h hızına 9 saniyede ulaşırken 800 km'lik bir menzile sahiptir. Frd firması ise FORD FOCUS FCV ve P000 mdellerini geliştirmiştir (Şekil 1). Nissan ise Xterra FCV mdelini üretmiştir. Daimler-Chrysler ise 00 yılında yakıt pilli tbüsü geliştirmiştir ve tbüs 300 km menzile sahip lup saatte 80 km hızla gidebilmektedir. Gelecek için Pazar beklentileri knusunda; aralarında Frd, Daimler-Chrysler, Hyundai, PSA/Renault/Nissan, Hnda, BMW, FIAT, Tyata, GM/Mitsubishi gibi pek çk firma ve knsrsiyum çeşitli çalışmalar yürütmektedir. Yakıt Pilleri Bir yakıt hücresi elektr-kimyasal larak kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine çevirir. Bununla birlikte dışarıdan sürekli yakıt beslendiğinde elektrik üretimini sürdürebilen böyle bir sistem knvansiynel güç üretim sistem larak değerlendirilebilmektedir. Yakıt hücresi, yakıt (hidrjen) ve ksitleyicinin (hava) kimyasal enerjisini dğrudan elektrik ve ısı frmunda kullanabilen enerjiye çeviren güç üretim elemanıdır. Yakıt hücreli araçlar, yakıt larak büyük çğunlukla hidrjen kullanıldığından, yakıt araca ya direkt hidrjen larak veya araçta hidrjene dönüştürülen bir hidrjen taşıyıcısıyla verilmektedir. Eğer araca hidrjen direkt verilmek istenirse, metal hidrid (ısıtıldığında içerdiği hidrjeni salan karma bir metaldir) gibi birçk yllarla saklanıp deplanmaktadır. Alternatif larak, metanl de hidrjen taşıyıcısı larak kullanılabilmektedir. Hidrjen metanlün araç üzerinde işlenmesi ile (refrming) elde edilir (metanl bir katalüzör yardımıyla, hidrjen ve karbndiksit gaz karışımı üretmek üzere buhar ile reaksiyna girer). Yakıt işlemcisi (refrmer) sistemi karmaşık hale getirilmesine rağmen, metanl hidrjenin taşınması ve deplanması klay lan bir sıvı yakıttır. Fiyat yanında, tüketicilerin büyük ilgisini çeken yakıt hücreli arabaların en önemli nitelikleri, yakıt eknmisi, perfrmans, yeniden yakıt alma zamanı ve yakıt alma işlemi arasındaki gidilen mesafedir (menzil) [10]. Batarya beslemeli elektrikli taşıtlarda gerekli lan üç dört saatlik batarya şarj süresi yerine, yakıt hücreli arabalar knvansiynel taşıtlara benzer biçimde bir yakıt istasynunda birkaç dakika içinde yeniden yakıt deplanabilmektedir. Yakıt hücreli arabanın iki yakıt alma arası gidebileceği mesafe kullandığı yakıt tipine bağlıdır. Hidrjen taşıyıcı larak metanl kullanıldığında bu mesafe benzinli araçta hemen hemen aynıdır. Eğer deplu hidrjen yakıt larak kullanılırsa, iki yakıt alma arası mesafe daha düşük lur, çünkü hidrjenin enerji yğunluğu daha düşüktür. Günümüzdeki yakıt hücreli taşıtlar ile bu mesafenin kabul edilebilir sınırlar içinde kalması, hidrjenin yüksek dirençli hafif malzemeli bir dep içinde yüksek basınçla deplanması ile sağlanabilmektedir. 400 km'lik bir mesafe için gerekli hidrjen, 500 atmsferde karbn fiber kaplı 13-15lt ve 8 kg ağırlığındaki alüminyum bir dep ile sağlanabilmektedir [10]. Hidrjenin araçlarda deplanması hususunda üç 39

4 ayrı yöntemden bahsetmek mümkündür. Bunlar; hidrjenin basınçlı gaz larak deplanması, hidrjenin sıvı larak deplanması ve hidrjenin metal hidrid şeklinde deplanması larak sıralanabilir. Bu üç mett içerisinde en eknmik lanı hidrjenin basınçlı gaz larak deplanmasıdır ancak hidrjenin enerji yğunluğunun düşük lması ve taşıt byutlarına bağlı larak basınçlı kapların belirli byutlarda yapılma zrunluluğu sebebi ile deplanan hidrjen miktarı ağırlık larak yetersiz kalmaktadır. Basınçlı kapların emniyetli lması gerektiğinden kap içerisindeki hidrjen miktarının az lmasına karşın kabın bş ağırlığı fazla lmakta bu durum küçük byutlardaki taşıtlar için önemli srunlar rtaya çıkarmakta ve bir dep yakıt ile gidilebilecek mesafe kısalmaktadır. Hidrjenin sıvı larak deplanması hususunda ise sıvı hidrjenin bilinen yakıtlar içerisinde kaynama nktasındaki yğunluğu en küçük ve özgül itme kuvvetinin en yüksek lması sebebi ile daha çk rketlerde, süpersnik ve hipersnik uzay araçlarında kullanılmaktadır. Hidrjenin metal hidrid şeklinde deplanması, küçük miktarlardaki hidrjenin deplanmasında önerilen bir yöntemdir. Hidrjen hidrid metallerle veya bu metallerin alaşımlarıyla kimyasal birleşim luşturarak deplanır. Hafif kütleli lan metal hidridler tercih edilmektedir. Hidridlere ısı verildiğinde hidrjen serbest kalmaktadır. Hidrid luşturan metaller ve alaşımlar, bir süngerin suyu absrblaması gibi hidrjeni absrbe ederler. Gaz hidrjen katı metallerin kafes şeklindeki iç yapılarına nüfuz edecek kristal yapının çeşitli yerlerine bağlanır [11]. İdeal şartlar altında, Carnt çevriminin terik termdinamik türevi, bir ısı makinesine verilen tplam ısının tamamının mekanik enerjiye dönüşemediğini, ısının bir kısmının atıldığını göstermektedir. İçten yanmalı bir mtrda, yüksek sıcaklıktaki (T ) bir kaynaktan ısı alınır ve belirli bir 1 bölümü mekanik enerjiye dönüşürken ısının geri kalanı düşük sıcaklıkta (T ) bir ısı alıcı üzerinden atılır. Kaynak ve ısı alıcı arasındaki daha büyük değerlerdeki sıcaklık farkı, daha fazla verim demektir. Burada T ve T sıcaklıkları Kelvin derece larak 1 verilir. Çünkü yakıt pilleri kimyasal enerjiyi direkt larak elektrik enerjisine çevirirler. Dlayısıyla bu prses ısının mekanik enerjiye dönüşümünü içermez. Yakıt pili verimliliği nispeten düşük sıcaklıklarda çalışıldığı zaman (ör. 80 C) Carnt limitlerini aşabilir. Yakıt pili sistemi elektrkimyasal bir çevrim düzeneğidir. Bu düzenekler, yakıtı güce çeviren içten yanmalı mtrlara göre -3 kat daha fazla bir verime sahiptir. Bir yakıt pilinin nihai ürünleri; elektrik enerjisi, su ve ısıdır. Yakıt larak hidrjen kullanılmış ise emisyn larak sadece su rtaya çıkar. Yakıt pilinin ant bölümünden yakıt larak giren hidrjen, platin katalizörde elektrn ve prtnlarına (iynlarına) ayrışır. Hidrjen iynları membrandan 40

5 geçerek katt bölmesinde ksijen ve elektrnlarla birleşerek nihai ürün larak suyu luşturur. Membrandan geçemeyen elektrnlar bir dış devre yardımıyla (bir elektrik mtru ya da diğer elektriksel yükler) anttan katta dğru geçer (Şekil ). Böylece bir hücre yardımıyla elektrik üretimi sağlanmış lur. Tek bir yakıt hücresinin gerilimi yaklaşık larak 0,7 Vlt'tur. Bu değer bir lamba ya da araba için ldukça düşük bir değerdir. Hücrelerin seri larak birleştirilip yığınların luşturulduğu durumlarda bu 0,7 V değeri, yığındaki seri bağlı hücre sayısıyla dğru rantılı larak artacaktır. Yakıt pilleri, içten yanmalı mtrlar ve aküler aynı genel amaca yönelik çalışırlar yani hepsi de enerjiyi bir frmdan başka bir frma dönüştürürler. İçten yanmalı mtrlar, yakıtın havadaki ksijenle yakılarak kimyasal enerjinin tahliyesi snucunda yüksek sıcaklıktaki patlamalar yüzünden gürültülü çalışırlar. Klasik larak içten yanmalı mtrlar, bir güç üretim tesisinde yakıtın kimyasal enerjisinin ısı Hidrjen Ant (+) Oksijen Katalizör Şekil. Basit Bir Yakıt Pilinin Bileşenleri [1]. Katt (+) Su Membran Elektrlit Elektrnlar Prtnlar enerjisine dönüştürülerek mekanik bir enerji üretimi ve elektriksel bir gücün eldesinde kullanılırlar. Yakıt pilleri ve aküler elektrkimyasal aygıtlar lup kimyasal enerjiyi direkt larak elektrik enerjisine dönüştürürler. Bu yüzden verimleri daha yüksektir. İçten yanmalı mtrlarda ise ısıl enerjinin mekanik enerjiye dönüşümü söz knusudur ve bu dönüşüm Carnt çevrimiyle sınırlı lduğundan verimleri daha düşüktür. Dünya üzerinde pek çk kişi tüm elektrikli taşıtların akülerle çalıştığı gibi yanlış bir varsayıma sahiptir. Oysaki gerçekte elektrikli bir taşıt ya akülerle ya da yakıt pilleri ile çalışmaktadır. Aküler ve yakıt pillerinin rtak yönleri ise; her ikisi de kimyasal enerjiyi yüksek bir verimde elektrik enerjisine dönüştürürler ve hareketli parçalarının lmayışı sebebi ile minimum bakım masrafı gerektirmeleridir. Elektrikli taşıtlarda deplama elemanı larak şarj edilebilir aküler kullanılmaktadır. Yakıt pili ile çalışan elektrikli taşıtlarda ise yakıt, araç yakıt tankında harici larak deplanırken gerekli lan hava ise atmsferden temin edilir. Bu tür uygulamalarda elektrkimyasal aygıtın akü mü yksa yakıt pili mi lacağının seçimi uygulamanın özelliklerine bağlı larak seçilmelidir. Geniş ölçekli uygulamalarda yakıt pilleri akülere göre daha avantajlıdır. Örneğin; küçük hacimli byutları sayesinde daha az yer kaplamaları, daha hafif lmaları, hızlı bir biçimde yakıt beslemesi yapabilmeleri ve uzun ömürlü lmaları bu tür uygulamalarda yakıt pillerini akülere göre daha avantajlı kılmaktadır. Yakıt pili ve elektrik mtru arasında bulunan güç elektrniği devresi, gerilim değerinin 41

6 yükseltilmesi için dğru akım mtrlarında DC/DC çeviriciye, Alternatif akım mtrlarında ise DC/AC eviriciye ihtiyaç duyulur. Ayrıca kntrl için mikrişlemci/dijital sinyal işlemcisine, aşırı yükleme şartları ve rejeneratif frenleme için batarya deplama sistemine ihtiyaç duyulmaktadır [13]. Plimer elektrlit plakalı yakıt pilleri (PEM), yakıt pili ailesinin beş farklı üyesinden bir tanesidir. Yakıt pillerini üç ana grup altında sınıflandırmak mümkündür. Bunlar; çalışma sıcaklığı, kullanılan elektrlit çeşidi ve kullanılan hidrjenin elde edilme şeklidir (Tabl 1). Çalışma sıcaklığına göre yakıt pilleri; a) Düşük çalışma sıcaklığında çalışan yakıt pilleri (5-100 C) Tabl 1. Yakıt Pili Çeşitleri ve Özellikleri [1] b) Orta çalışma sıcaklığında çalışan yakıt pilleri ( C) c) Yüksek çalışma sıcaklığında çalışan yakıt pilleri ( C) d) Çk yüksek çalışma sıcaklığında çalışan yakıt pilleri (1000 C üzeri) Kullanılan elektrlit çeşidine göre yakıt pilleri; a) Sıvı elektrlitler b) Erimiş elektrlitler c) Katı elektrlitler Kullanılan hidrjenin elde edilme şekline göre yakıt pilleri; a) Direkt sağlanan hidrjeni kullanan yakıt pilleri b) Dlaylı larak hidrjen sağlanan yakıt pilleri b-i Biykimyasal gazlardan elde edilen hidrjeni kullanan yakıt pilleri 4

7 b-ii Refrmer yluyla elde edilen hidrjeni kullanan yakıt pilleri larak sınıflandırılabilirler [14]. Plimer Elektrlit Plakalı (PEM) Yakıt Pilleri Bundan n yıl öncesine kadar yakıt pili ile çalışan taşıtlar bir bilim kurgu gibi görünmekteydi. Yakıt pillerindeki sn gelişmeler ile taşımacılık işlerinde plimer elektrlit plakalı yakıt pillerinin kullanımı mümkün labilmektedir. Bu tip yakıt pilleri prtn değişim plakalı yakıt pilleri larak bilindiği gibi katı plimer elektrlit yakıt pilleri (SPE) veya basitçe plimer elektrlit yakıt pili larak da bilinmektedir. Yakıt pilinin rtasında bir plimer elektrlit plaka bulunur. Plimer Elektrlit Plaka Klasik bir elektrlit, suda bulunan pzitif ve negatif iynlarına çözüşmüş bir materyaldir. Bu su eriyiği elektriksel larak iletkendir. Elektrlitlerde üretici firmalara bağlı larak çeşitlilikler görülmekteyse de en yaygın larak kullanılan TM DuPnt tarafından üretilen Nafin dur (Şekil 3). Bu Nafin TM gıdaları krumak için kullanılan plastik sargıya benzetilebilir. Tipik membran materyali plastik sargılara göre daha dayanıklı lup kalınlıkları mikrn arsında değişmektedir. CF =CFOCF CFOCF Cf SO - H 3 CF 3 Şekil 3. Nafin Zarın Basit Kimyasal Yapısı [15]. Bugün üzerine yazı yazmak için kullandığımız kâğıdın kalınlığı yaklaşık 5 mikrndur. Yani plimer elektrlit membranlar, ila 7 adet kâğıdın kalınlığı kadar bir kalınlığa sahiptir. Plaka içinde sadece pzitif iynlar bulunur ve bu iynlar membran byunca serbest larak hareket edebilirler. Plimer elektrlit plakalı yakıt pillerinde, bu pzitif iynlar hidrjen iynları ya da prtnlardır. Hidrjen iynları plaka içerisinde sadece bir yönde, anttan katda dğru, hareket edebilirler. Bu durum yakıt pilinin temel çalışma prensiplerinden biridir. Bu iynik hareketin lmadığı bir yakıt pilinde devre, açık devre yani akımın akmadığı devre larak nitelendirilebilir. Plimer elektrlit plaka çk ince bir yapıya sahip lmasına rağmen etkili bir gaz ayrıştırıcıdır. Plakalar hidrjen yakıtı, ksidant havadan ayrı tutabilme kabiliyetine sahip lup bu özellik yakıt pilinin çalışma verimine esas luşturmaktadır. Plimer elektrlit plaka iynik iletken lmasına rağmen elektrnları geçirmez. Plimer elektrlit plaka rganik dğası gereği elektrnik yalıtkandır. Bu durum ise yakıt pilinin çalışmasının diğer bir esasıdır. Plakadan geçemeyen elektrnlar harici bir devre yardımıyla hücrenin diğer tarafına (katt) alınır ve devrelerini tamamlarlar. Elektrtlar Tüm kimyasal reaksiynlar iki ayrı tepkimeden luşur; yükseltgenme reaksiynun vuku bulduğu ant ve indirgeme reaksiynunun vuku bulduğu katt. Ant ve katt birbirlerinden elektrlit plaka ile ayrılır. Yükseltgeme reaksiynunda, gaz haldeki hidrjenin ürünü hidrjen iynlarıdır. Bu iynlar 43

8 membrandan geçerek katda ulaşır. Elektrnlar ise harici bir devre ile katda ulaşır. İndirgeme reaksiynunda, katda atmsferden sağlanan ksijen, hidrjen iynları ve elektrnlar su frmuna dönüşür ve atık ısı meydana çıkar. Bu iki yarım reaksiyn, Plimer elektrlit plakalı yakıt pilinde düşük çalışma sıcaklığında (80 C) ldukça yavaş vuku bulur. Böylece her yarım reaksiynun ranını artırmak için hem ant hem de kattda katalizör kullanılır. Platin, katalizör larak her elektrtta da iyi bir şekilde çalışabilecek pahalı bir materyaldir. Tüm bu reaksiynun en sn ürünleri, elektriksel güç, su ve atık ısıdır. Yaklaşık 80 C'deki bir yakıt pili yığını, sıcaklığından dlayı sğutma ihtiyacı duyar. Bu sıcaklıkta kattta rtaya çıkan su ürünü hem sıvı hem buhar durumundadır. Bu su ürünü hava akımı yardımıyla yakıt pilinin dışına taşınır. Yakıt Pilleri ve Platinyum Her elektrtta vuku bulan yarım reaksiynlar sadece platinyum katalizör yüzeyinde yüksek bir randa gerçekleşebilmektedir. Bu tür uygulamalar için Platinyum eşsizdir. Çünkü, elektrt prseslerinde klaylık gerektiren H ve O arasındaki bağlanma reaktifliği için yeterlidir. Örneğin; ant prsesinde, H mlekülleri tepki verdiğinde hidrjen atmlarının bağlanmasında platinyum yüzeye ihtiyaç duyulur. Anddaki prsesde bu H atmlarına ptimize (ne çk zayıf ne de çk güçlü) bir bağlantı gerekir ve bu iyi bir katalizörün en önemli özelliği lmalıdır. Plimer elektrlit plakalı yakıt pili için en iyi katalizörü yapmak pahalı lup platin katalizör için maliyet azaltma çabaları sürmektedir. Bunu başarmanın en iyi yllarından biri, mümkün lan en yüksek yüzey alanı ile katalizör plakası yapmaktır. Her elektrt çk küçük platin parçacıkları ile bağlanmış lan gözenekli geçirgen karbn içerir (Şekil 4). Elektrt, ldukça gözenekli bir yapıda lup gazlar her elektrttan difüzyn ile katalizöre ulaşır. Platin ve karbnun her ikisi elektrnları iyi iletir, böylece elektrnlar elektrt byunca serbestçe hareket edebilir. Platin parçacıklarının byutlarının küçük luşu (yaklaşık nanmetre çapında) snucu platinin tplam yüzey alanı ldukça geniştir. Platinin tplam kütlesinin küçük lduğu durumda bile, küçük parçacık sayısının ldukça fazla lması nedeni ile tplam yüzey alanı çk geniştir. Bu geniş platin yüzey alanı elektrt reaksiynlarına müsaade eder. Katalizördeki bu yüksek dağılım bir yakıt pilinde elektrn akışının (akım) sağlanmasında önemlidir. Şekil 4. Gözenekli Elektrtlu Plimer Elektrlit Plaka [1]. Su ve Yakıt Pili Perfrmansı Bir Plimer elektrlit plakalı yakıt pilinin verimli çalışmasında, suyun idaresi önemlidir. Gazların nemliliği dikkatli bir şekilde kntrl edilmelidir. Suyun az lması, membrandan H iynlarının iyi iletilmesini önler ve pilde damlacıklar luşur [1]. Elektrlitin iynik iletkenliği membranın tam dygun + 44

9 lduğu durumda daha yüksektir ve bu durumda akım geçişine gösterilen direnç düşük iken tüm sistemin verimi yüksektir [16]. Eğer katda hava akımı geçişi yavaş ise, kattta rtaya çıkan suyun tamamı yakıt pilinin dışına hava tarafından taşınamaz ve kattta taşkın luşur. Pil perfrmansı zarar görür. Çünkü yeterli miktarda ksijen katttaki katalizör bölgesine ulaşamamıştır. takımlarının gelişimi çeşitli jenerasynlardan geçmiştir. Orijinal membran/elektrt takımı 1960'lı yıllarda Gemini uzay prgramı için yapılmış ve membran alanı için cm başına 4 mg platinyum (4 mg/cm ) kullanılmıştır. Günümüz teknljisi ile platinyum değeri 4mg/cm den yaklaşık 0,5 mg/cm 'ye kadar indirilmiştir (Şekil 5). Bir Membran / Elektrt Takımı Yapımı Membran/elektrt takım yapısı ldukça çeşitlidir. Katalizör malzemesi için, uygun miktarda katalizör (karbn üzerine dağılmış platin tzu) ile alkl içinde çözünmüş membran malzemesi eriyiğinin birlikte dikkatlice karıştırılması snucunda sıvı frmda mürekkep hazırlanır. Hazırlanan mürekkep katı membranın yüzeyine farklı yllarla uygulanabilir. En basit mett membranın kuru katı parçası üzerine katalizör mürekkebin direkt larak byanmasıdır. Islak katalizör katmanı ve membran katalizör katmanı kuruyuncaya kadar ısıtılır. Daha snra membran ters çevrilerek aynı işlem tekrarlanır. Membranın iki yüzeyi de artık katalizör katmanıdır. Kuru membran / elektrt takımı hafifçe kaynamakta lan seyreltik asit çözeltisi içine daldırılarak hafif nemli lması sağlanır. Sn aşama damıtılmış su içinde dikkatli bir çalkalama işidir. Membran / elektrt takımı, yakıt pili sisteminin içine eklenmek için artık hazırdır. Membran Elektrt Takımı Ant/membran/katt kmbinasynu membran/elektrt takımı larak da bilinir. Plimer elektrlit plakalı yakıt pillerinde membran/elektrt Katt Ant Şekil 5. Membran / Elektrt Takımı[1]. Membran/elektrt takımındaki membranın kalınlığı membranın tipine göre değişiklik gösterir. Katalizör katmanının kalınlığı, her elektrtta ne kadar platinyum kullanıldığına bağlıdır. Katalizör katmanı yaklaşık 0,15 mgpt/cm içermekte ve katalizör katmanının kalınlığı 10 mikrn civarı lup bu değer bir yaprak kağıdın kalınlığının yarısından daha azdır. Bu durum, membran/elektrt takımı için yaklaşık 00 mikrn ya da 0, mm kalınlık değeri ile ldukça şaşırtıcıdır. Bu durumda membran/elektrt takımının her santimetre karesi için yaklaşık 0,5 amperden daha fazla akım ve and katt arası 0,7 vlt'luk bir gerilim eldesi söz knusudur. 45

10 Destek Katmanları Yakıt pilinin dnanımları lan; destek katmanları, akış alanları ve akım kllektörleri, bir membran/elektrt takımından elde edilebilecek maksimum akıma göre tasarlanmalıdır. Destek katmanları diye bilinen katmanlardan birisi andda diğeri ise kattta bulunur ve genellikle gözenekli karbndan ya da karbn örtüden yapılır. Kalınlıkları tipik larak mikrn (4 ila 1 yaprak kağıt) arasıdır. Destek katmanları, anttan çıkışta ve katda girişte elektrnları geçirebilen, karbn gibi bir malzemeden yapılmalıdır. Destek materyalinin gözenekli yapısı membran/elektrt takımındaki katalizöre her reaktan gazın etkili difüzynu sağlamalıdır. Destek katmanları yakıt pilinin çalışması süresince suyun idaresini de desteklemektedir. Suyun miktarının ldukça düşük veya ldukça yüksek lması pilin çalışmasını durdurabilir. Dğru seçilmiş destek materyali membran/elektrt takımı için gerekli miktarda su buharına izin vermelidir ve böylece membranın nemliliğini kruması sağlanmalıdır. Destek materyali kattta luşan sıvı haldeki suyun pil dışına atılmasını ve kattta taşkın luşmamasını sağlar (Şekil 6). AkışAlanları/Akım Kllektörleri Plakanın, akış alanı ve akım kllektörü gibi iki ayrı görevi vardır (Şekil7). Tekli bir yakıt pilinde, bu iki plaka pil yapımının sn elemanıdır (Şekil 8). Hafif ağırlıkta, güçlü, gaz sızdırmaz kmpzit plakalar geliştirilmiş lmasına rağmen genellikle Ant Desteği Katt Desteği Şekil 6. Bir Membran/Elektrt Takımının Genişletilmiş Kesit Görüntüsünde Yapısal Detaylarının Görünümü[1]. Şekil 7. Akış Alanları ve Akım Kllektörleri [1]Detaylarının Görünümü[1]. 46

11 Ant akım kllektörü Hidrjen akış alanı Ant desteği MEA Hidrjen çıkışı Hava (ksijen) akış alanı Katt desteği Şekil 8. Tekli Bir Plimer Elektrlit Plakalı Yakıt Pili [1] Su ve Hava Katt akım kllektörü devre durumu), 80 C ve 1 atm gaz basıncında 1,16 V sağlamalıdır. Bir yakıt pilinin 0,7 vlt'ta çalışması yakıttan elektrik gücüne dönüştürülebilecek mevcut maksimum faydalı enerjinin yaklaşık %60'ının üretilmesi demektir. Eğer aynı pil 0,9 vlt'ta çalıştırılırsa maksimum faydalı enerjinin yaklaşık %77,5'i elektriğe dönüşür. Geriye kalan enerji ise (%40 veya %,5) ısı larak rtaya çıkar. Bir yakıt pilinin karakteristik perfrmans eğrisi, pil uçlarındaki dğru akım gerilimi ile tplam akım yğunluğunun membran alanına bölümü ile verilir (Şekil 9). kullanılmakta lan grafit ya da metaller gibi elektrn iletken malzemelerdir. Her plakanın ilk görevi gaz akış alanını sağlamaktır. Plakanın destek katmanına bakan yüzüne kanallar açılmıştır. Kanallar yakıt pilinin girişinden çıkışına reaktan gazın taşınmasında kullanılır. Örneğin plakadaki akış alanı, kanalların genişliğine ve derinliğine bağlı larak membran/elektrt takımının aktif alanı byunca reaktan gazların dağılımında ldukça etkilidir. Akış alanı tasarımı, membrana su sağlanmasında ve suyun katttan uzaklaştırılmasında etkilidir. Her plakanın ikinci görevi ise akım kllektörü lmasıdır. Akış alanlarının ve akım kllektörlerinin eklenmesi ile Plimer elektrlit plakalı yakıt pili tamamlanmış lur. Artık gerekli lan tek eleman yükün bağlı lduğu dış devre elemanıdır. Plimer Elektrlit Yakıt Pilinde Verim, Güç ve Enerji Bir yakıt pilinde enerji çevrimi aşağıdaki gibi ifade edilebilir. Yakıtın Kimyasal Enerjisi = Elektrik Enerjisi + Isı Enerjisi Tekli bir ideal H /hava yakıt pili sıfır akımda (açık Şekil 9. Hidrjen/hava Plimer Elektrlit Plakalı Yakıt Pilinde Gerilim ve Akım Yğunluğu Grafiği [1]. Bir pilin gücü (P,Watt) pilin uçlarındaki gerilim ile (V,Vlt) ürünün akımının (I,Amper) çarpımıdır (P=V*I). Ayrıca enerji cinsinden güç (P=E/t) lup birimi Watt-saat'tir. Bir t periydu snunda mevcut güç E = P*t lur. Yüksek spesifik güç ve güç yğunluğu ulaşım uygulamalarında önemlidir. Ağırlığı minimize etmek ve yakıt pilinin hacmini minimize etmek önemli lduğu kadar maliyetin minimize edilmesi önemlidir. Bir yakıt pili prsesinde mevcut-maksimum gerilimin tahmin edilmesi, prsesteki reaktanların başlangıç durumu (H +1/O ) ile sn durumu (H O) arasındaki enerji farklılığının değerlendirmesini içerir. Spesifik 47

12 sıcaklıkta ve basınçta bir hidrjen/hava yakıt pili reaksiynu(h 1/O HO) için maksimum pil G gerilimi ( E), E şeklinde hesaplanır. n *F Burada G; reaksiyn için Gibbs serbest enerjisi değişimi, n; reaksiyndaki her ml H için elektrn ml sayısı ve F; faraday sabiti (96,487 Culmbs ve Jules/Vlt) dir. 1 atm sabit basınçta yakıt pili prsesinde (her ml H için) gibbs serbest enerji değişimi; reaksiyn sıcaklığı (T), reaksiyndaki entalpi ( H) ve entrpi ( S) değişikliklerinden hesaplanabilir. G = H-T* S = - 85,800 J-(98 K)*(- 163, J/K) = - 37,00 J 1 atm basınç ve 5 C'deki (98 K) bir hidrjen/hava yakıt pili için hücre gerilimi 1,3 Vlttur. E = - G/n*F = -(- 77,00 J / *96,487 J/V) = 1,3 V Bir yakıt pilinin çalışma sıcaklığı da sıcaklığından daha yukarı çıkacak lursa (80 C veya 353 K) H ve S değerleri çk az değişirken sıcaklık 55 C değişir. Böylece mutlak G değeri artar. İyi bir tahmin için H ve S değerlerinin değişmediği varsayılır. G = [- 85,800 J/ml (353 K) * (-163, J/ml K)] = - 8,00 J/ml Böylece maksimum pil gerilimi standart 1 atm şartı için 5 C'de 1,3 vlttan 80 C'de 1,18 vlta azalmış lur. E = [-(-8,00 J ) / (*96,487 J/V )] = 1,18 V Hesaplamada saf ksijen yerine hava, kuru gaz yerine nemli hava ve hidrjen kullanılırsa hidrjen/hava yakıt pilinden elde edilebilecek maksimum gerilim değeri 1 atm basınç ve 80 C'de 1,16 vlta düşer. Tipik şartlar altında; 1 atm basınç ve 80 C'de 0,7 V ve 0,6 A/cm akım üreten ve tplam akımı 60 A lan 100 cm 'lik bir yakıt pilinin çalışması ele alındığında, bu pilde üretilen atık ısı aşağıdaki gibi hesaplanır. Isıl Güç = Tplam Güç Elektriksel Güç P =P P ısı tplam elektriksel = (V *I )-(V *I ) =(V ideal Pil Pil Pil -V )*I ideal Pil Pil = (1,16 V 0,7 V) * 60A = 0,46 V * 60 Culmbs/sn * 60 sn/dk = 1650 J/dk Dakikada,5 J elektrik üreten bir pilde her dakikada yaklaşık 1,7 kj atık ısı üretilmektedir. Plimer Elektrlit Plakalı Yakıt Pili Yığını Yakıt pilleri %100'den daha düşük bir verimde çalıştıkları için bir pilin çıkış gerilimi 1,16 V'tan daha azdır. Pek çk uygulamada bu değerden daha yüksek değerlere ihtiyaç duyulur (örneğin ticari bir elektrik mtru V'a ihtiyaç duyar). Gerekli lan bu gerilim değeri yakıt pillerinin birbirine seri larak bağlanması (Şekil 10) ile elde edilebilir ve rtaya çıkan bu sisteme yığın adı verilir (Şekil 11). Yığının tüm hacmini ve ağırlığını azaltmak için iki adet akım kllektörü yerine sadece bir adet plaka kullanılır. Bu tip plakalara Biplar plaka denilir. 48

13 hacim bakımından araba mtrları için standart larak uygun lan bşluğa sığabilmelidir. Mtrun çalışmasında emisynun sıfır ve yakıt pilinin yüksek verimli lması önemlidir. Snuç larak, tüm bu gereksinimler yüksek hacimdeki imalatlarda, düşük dizayn maliyeti ve pahalı lmayan parametreler larak karşılanabilmelidir (Şekil 1). Şekil 10. İki Biplar Plakalı ve İki Sn Plakalı Üç Hücreli Bir Yakıt Pili Yığını. [1] Şekil 11. Plimer Elektrlit Plakalı Yakıt Pili Yığını. [1] Biplar plakanın gaz geçirmez malzemeden yapılması önemlidir. Gaz ayrışımı lmazsa, elektrnlar direkt larak hidrjenden ksijene geçer ve bunlara atık denilir. Bu atık elektrnlar faydalı elektrik işi için harici devreye alınamaz. Biplar plaka da elektriksel larak iletken lmalıdır. Çünkü biplar plakanın ant kısmındaki elektrnlar, biplar plakanın katd kısmına iletilmelidir. İki sn plaka, bir dış devre yardımıyla birbirine bağlanır. Bir yığın birkaç pilden yüzlerce ya da daha fazla seri bağlanmış biplar plakadan luşabilir. Büyük güç gerektiren uygulamalar için çk sayıda yığın seri ya da paralel bağlanabilir. Yakıt Pilli Mtr Yakıt pili yığınları, bir yakıt pili mtrunun içine entegre edilmelidir. Bu yakıt pili mtru, ağırlık ve Şekil 1. Sıvı Metanlün Yakıt Olarak Kullanıldığı Bir Yakıt Pili Mtr Diyagramı [1]. Teknljik gelişmeler, çevreye zarar vermemesi, hareketli parçasının lmamasından dlayı sessiz çalışması ve diğer elektrikli araçlara göre daha avantajlı lmasından dlayı yakıt pilleri ve taşıtlara uygulanabilirliğindeki rekabet artık açık bir şekilde rtaya çıkmıştır. Çağımızın ve geleceğin enerjisi lan hidrjene ülkemizde de gereken önemin verilmeye başlandığı görülmektedir. Bu alandaki gelişmelerin sürmekte lduğu şu günlerde, nrmal taşıtlara uygulanabilirliğinin yaygınlaşması ve kullanmakta lduğumuz taşıtların çevreye verdiği zararların bu sistemler vasıtasıyla sıfıra indirilmesi umut edilmektedir. Snuç 49

14 Kaynakça 1. Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü Rmm, J., The Car and Fuel f The Future, Energy Plicy, Article In Pres, 3. Haraldssn, K., Alvfrs, P., Effects f Ambient Cnditins n Fuel Cell Vehicle Perfrmance, Jurnal f Pwer Surces 145 (005) 98306, 4. Slmn, B.D., Banerjee, A., A Glbal Survey f Hydrgen Energy Research, Develpment and Plicy, Energy Plicy 34 (006) Ahluwalia, R.K., Wang, X., Direct Hydrgen Fuel Cell Systems Fr Hybrid Vehicles, Jurnal f Pwer Surces 139 (005) 15164, 6. Pischinger, S., Schönfelder, C., Ogrzewalla, J., Analysis f Dynamic Requirements Fr Fuel Cell Systems Fr Vehicle Applicatins, Jurnal f Pwer Surces Xxx (005) XxxXxx, Article In Pres, 7. Kim, S., Shimpalee, S., Van Zee, J.W., The Effect f Stichimetry n Dynamic Behavir f A Prtn Exchange Membrane Fuel Cell (PEMFC) During Lad Change, Jurnal f Pwer Surces 135 (004) 11011, 8. Hayashi, A., Ksugi, T., Yshida, H., Evaluatin f Plymer Electrlyte Fuel Cell Applicatin Technlgy R&Ds Bygert Analysis, Internatinal Jurnal f Hydrgen Energy 30 (005) Kulaksız, A.A., Akaya, R., Yakıt Pili Sistemlerinde Güç Elektrniği Uygulamaları, II.Ulusal Ege Enerji Sempzyumu ve Sergisi Bildiri Kitabı, Mayıs 004 Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya. 10. Sylu, Ş., Karabektaş, M., Ermiş, K., Otmbiller İçin Alternatif Enerji Kaynaklarının İncelenmesi, II.Ulusal Ege Enerji Sempzyumu Ve Sergisi Bildiri Kitabı, Mayıs 004 Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya Thmas, S., Zalbwitz, M., Fuel Cells Green Pwer, Acarğlu, M., 15. Kellegöz, M., Özkan, İ., Pem (Prtn Değişim Zarlı) 16. Ls Alams Natinal Labratry in Ls Alams, New Mexic. Elektrikli Araçlar, TÜBİTAK MAM Enerji Sistemleri ve ÇevreAraştırma Enstitüsü, Gebze, 003 Alternatif Enerji Kaynakları, Atlas Yayın Dağıtım, Temmuz 003, İstanbul. Yakıt Hücresinin Çalışma İlkesi ve Uygulama Alanları, II.Ulusal Ege Enerji Sempzyumu Ve Sergisi Bildiri Kitabı, Mayıs 004, Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya. Fuel Cell Handbk (Fifth Editin), U.S. Department f Energy Office f Fssil Energy, Natinal Energy Technlgy Labratry, Octber 000. Daha Etkin Bir ODA için Üyelik Aidatlarımızı ÖDEYELİM 50

Sığa ve Dielektrik. Bölüm 25

Sığa ve Dielektrik. Bölüm 25 Bölüm 25 Sığa ve Dielektrik Sığa nın Tanımı Sığa nın Hesaplanması Kndansatörlerin Bağlanması Yüklü Kndansatörlerde Deplanan Enerji Dielektrikli Kndansatörler Öğr. Gör. Dr. Mehmet Tarakçı http://kisi.deu.edu.tr/mehmet.tarakci/

Detaylı

FOTOELEKTRİK OLAY. n.h.c FOTOELEKTRİK OLAY. Işık Şiddeti. Işık Yayan Kaynağın Gücü. Foton Enerjisi

FOTOELEKTRİK OLAY. n.h.c FOTOELEKTRİK OLAY. Işık Şiddeti. Işık Yayan Kaynağın Gücü. Foton Enerjisi FOTOELEKTRİK OLAY FOTOELEKTRİK OLAY Işığın yapısı için öne sürülen mdellerden birisi de tanecik mdelidir. Işığın tanecikli yapıda lduğunu ispatlayan bazı laylar vardır. Ftelektrik layı da bu laylardan

Detaylı

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ LABORATUARI

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ LABORATUARI ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ LABORATUARI DENEY FÖYÜ DENEY ADI FOTOVOLTAİK PANELLERİN ÇEŞİTLERİ VE ÖLÇÜMLERİ DERSİN ÖĞRETİM

Detaylı

9-2. betonun bakımı (kür) buhar kürü. Paki Turgut

9-2. betonun bakımı (kür) buhar kürü. Paki Turgut betnun bakımı (kür) buhar kürü 9-2 Paki Turgut Kaynaklar 1) Turhan Y. Erdğan, Betn 2) İlker Bekir Tpçu, Betn Teknljisi, 2006. 3) Hewlett PC, Cement Admixture: uses and applicatins, Cement Admixture Assciatin

Detaylı

T.C Ondokuz Mayıs Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Kimya Mühendisliği KMB 405 Kimya Mühendisliği Laboratuvarı III

T.C Ondokuz Mayıs Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Kimya Mühendisliği KMB 405 Kimya Mühendisliği Laboratuvarı III 1 T.C Ondokuz Mayıs Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Kimya Mühendisliği KMB 405 Kimya Mühendisliği Laboratuvarı III Deney 1: Yenilenebilir Enerji Sistemleri Yrd.Doç.Dr. Berker FIÇICILAR Ekim 2015 2 Deneyin

Detaylı

Malzeme Bilimi. Fiziksel Özellikler. Fiziksel Özellikler. Kompasite-Porozite Birim Ağırlık Özgül Ağırlık Su Emme Kılcal Su Emme

Malzeme Bilimi. Fiziksel Özellikler. Fiziksel Özellikler. Kompasite-Porozite Birim Ağırlık Özgül Ağırlık Su Emme Kılcal Su Emme Malzeme Bilimi Fiziksel Özellikler Kmpasite-Przite Birim Ağırlık Özül Ağırlık Su Emme Kılcal Su Emme Fiziksel Özellikler 1 Bşluklar Seramik türü, taş yapılı malzemeler, betn, kmpzit malzemeler ve hafif

Detaylı

BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM FİNAL PROJE ÖDEVİ

BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM FİNAL PROJE ÖDEVİ BİLGİSAYA DESTEKLİ TASAIM FİNAL POJE ÖDEVİ Teslim Tarihi 22 Ocak 2014 (Saat 17:00) Ödev rapru elden teslim edilecektir. İlgili MATLAB dsyaları ise sduehmcad@gmail.cm adresine gönderilecektir. Elden teslimler

Detaylı

Turbo ile Kompresör (Supercharger) arasındaki 3 fark

Turbo ile Kompresör (Supercharger) arasındaki 3 fark Turb ile Kmpresör (Supercharger) arasındaki 3 fark Turb (Turbcharger) ve kmpresör (supercharger) sistemlerinin rtak amacı daha fazla havayı silindirler içerisine göndermektir. Bu sayede daha fazla yakıtla

Detaylı

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ATTERBERG LİMİTLERİ DENEYİ Bşluklardaki suyun varlığı zeminlerin mühendislik davranışını, özellikle de ince taneli zeminlerinkini etkilemektedir. Bir zeminde ne kadar su bulunduğunu (ω) bilmek tek başına

Detaylı

Deney 2: FET in DC ve AC Analizi

Deney 2: FET in DC ve AC Analizi Deneyin Amacı: Deney 2: FET in DC ve AC Analizi FET in iç yapısının öğrenilmesi ve uygulamalarla çalışma yapısının anlaşılması. A.ÖNBİLGİ FET (Field Effect Transistr) (Alan Etkili Transistör) FET yarıiletken

Detaylı

MOTOR KONSTRÜKSİYONU-2.HAFTA

MOTOR KONSTRÜKSİYONU-2.HAFTA OTOR KONSTRÜKSİYONU-.HAFTA Yrd.Dç.Dr. Alp Tekin ERGENÇ OTORLARDA VERĠLER v : Gerçekteki taze dlgu miktarı ile silindire alınan taze dlgu ranıdır. V H H D 4 : Strk. 3. H ( m D : Silindir. Çapı ) VH. v(

Detaylı

BLM 426 YAZILIM MÜHENDİSLİĞİ BAHAR Yrd. Doç. Dr. Nesrin AYDIN ATASOY

BLM 426 YAZILIM MÜHENDİSLİĞİ BAHAR Yrd. Doç. Dr. Nesrin AYDIN ATASOY BLM 426 YAZILIM MÜHENDİSLİĞİ BAHAR 2016 Yrd. Dç. Dr. Nesrin AYDIN ATASOY 3. HAFTA: PLANLAMA Yazılım geliştirme sürecinin ilk aşaması, planlama aşamasıdır. Başarılı bir prje geliştirebilmek için prjenin

Detaylı

Kentsel Planlama ve Kentsel Altyapı İlişkisinde Yeni bir Dönem; Kentsel Dönüşüm

Kentsel Planlama ve Kentsel Altyapı İlişkisinde Yeni bir Dönem; Kentsel Dönüşüm Kentsel Planlama ve Kentsel ltyapı İlişkisinde Yeni bir Dönem; Kentsel Dönüşüm.Faruk GÖKSU Kentsel Strateji td.şti. nahtar Kelimeler: Kentsel Planlama, Kentsel ltyapı, kıllı Büyüme (smart grwth), Kentsel

Detaylı

İçerik. Giriş. Yakıt pili bileşenlerinin üretimi. Yakıt pili modülü tasarımı ve özellikleri. Nerelerde kullanılabilir?

İçerik. Giriş. Yakıt pili bileşenlerinin üretimi. Yakıt pili modülü tasarımı ve özellikleri. Nerelerde kullanılabilir? Prof. Dr. İnci EROĞLU ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİVERSİTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ Savunma Sanayiinde Borun Kullanımı Çalıştayı (SSM) 14 Haziran 2011 1 İçerik Giriş Yakıt pili bileşenlerinin üretimi Yakıt pili

Detaylı

Işığın Modülasyonu. 2008 HSarı 1

Işığın Modülasyonu. 2008 HSarı 1 şığın Mdülasynu 008 HSarı 1 Ders İçeriği Temel Mdülasyn Kavramları LED şık Mdülatörler Elektr-Optik Mdülatörler Akust-Optik Mdülatörler Raman-Nath Tipi Mdülatörler Bragg Tipi Mdülatörler Magnet-Optik Mdülatörler

Detaylı

ELEKTROLİZ YÖNTEMİYLE ÇİNKO KAPLAMA PARAMETRELERİNİN İNCELENMESİ

ELEKTROLİZ YÖNTEMİYLE ÇİNKO KAPLAMA PARAMETRELERİNİN İNCELENMESİ TEKNOLOJİ, Yıl 5, (2), Sayı 1-2, 1-7 TEKNOLOJİ ELEKTROLİZ YÖNTEMİYLE ÇİNKO KAPLAMA PARAMETRELERİNİN İNCELENMESİ ÖZET Ahmet HASÇALIK, Cebeli ÖZEK Fırat Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğitimi

Detaylı

KARABÜK ÜNİVERSİTESİ Öğretim Üyesi: Doç.Dr. Tamila ANUTGAN 1

KARABÜK ÜNİVERSİTESİ Öğretim Üyesi: Doç.Dr. Tamila ANUTGAN 1 KARABÜK ÜNİVERSİTESİ Öğretim Üyesi: Doç.Dr. Tamila ANUTGAN 1 Elektriksel olaylarla ilgili buraya kadar yaptığımız, tartışmalarımız, durgun yüklerle veya elektrostatikle sınırlı kalmıştır. Şimdi, elektrik

Detaylı

HİDROJENLİ ENERJİ ÜRETEÇLERİ MESUT EROĞLU

HİDROJENLİ ENERJİ ÜRETEÇLERİ MESUT EROĞLU HİDROJENLİ ENERJİ ÜRETEÇLERİ MESUT EROĞLU 15360027 HİDROJEN Hidrojen bilinen tüm yaķıtlar içerisinde birim kütle başına en yüksek enerji içeriğine sahiptir. Üst ısıl değeri 140.9 Mj / kg, alt ısıl değeri

Detaylı

FOTOELEKTRİK OLAY. n.h.c FOTOELEKTRİK OLAY. Işık Şiddeti. Işık Yayan Kaynağın Gücü. Foton Enerjisi

FOTOELEKTRİK OLAY. n.h.c FOTOELEKTRİK OLAY. Işık Şiddeti. Işık Yayan Kaynağın Gücü. Foton Enerjisi FOTOELEKTRİK OLAY FOTOELEKTRİK OLAY Işığın yapısı için öne sürülen mdellerden birisi de tanecik mdelidir. Işığın tanecikli yapıda lduğunu ispatlayan bazı laylar vardır. Ftelektrik layı da bu laylardan

Detaylı

Uzaktan Eğitim. Web Tabanlı Kurumsal Eğitim

Uzaktan Eğitim. Web Tabanlı Kurumsal Eğitim Uzaktan Eğitim Uzaktan eğitim alternatif bir eğitim tarzıdır. Iletişim terisinde ki süreci incelediğimizde kaynak ve alıcı arasındaki süreç farklı fiziksel rtamlarda gerçekleşiyrsa buna uzaktan eğitim

Detaylı

Birleşik Isı -Güç Sistemlerinde Proses Sıcaklığı Değişiminin Elektrik ve Isı Üretimi Üzerine Etkileri

Birleşik Isı -Güç Sistemlerinde Proses Sıcaklığı Değişiminin Elektrik ve Isı Üretimi Üzerine Etkileri KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi 6( 00 9 KSU J. Science and Engineering 6( 00 Birleşik Isı -Güç Sistemlerinde Prses Sıcaklığı Değişiminin Elektrik ve Isı Üretimi Üzerine Etkileri Ayhan ONAT KSÜ, K.ahramanmaraş

Detaylı

ICCI 2018 TÜRKOTED Özel Oturumu. Yenilenebilir Yakıtlarla Kojenerasyon 3 Mayıs 10:00-12:00

ICCI 2018 TÜRKOTED Özel Oturumu. Yenilenebilir Yakıtlarla Kojenerasyon 3 Mayıs 10:00-12:00 ICCI 2018 TÜRKOTED Özel Oturumu Yenilenebilir Yakıtlarla Kjenerasyn 3 Mayıs 10:00-12:00 ve Atıklardan Kjenerasyn Uygulamaları 3 Mayıs 2018 Sedat AKAR GM Tpkapı Endüstri Tanımlar Kjenerasyn Nedir? Birincil

Detaylı

10. Enerji Verimliliği Forum ve Fuarı

10. Enerji Verimliliği Forum ve Fuarı 10. Enerji Verimliliği Frum ve Fuarı Türkiye Kjenerasyn Derneği Özel Oturumu Yenilenebilir Kaynaklarla Kjenerasynun Entegrasynu 12.04.2019 ve Atıklardan Kjenerasyn Uygulamaları 12.04.2019 Sedat Akar Gn.Md.

Detaylı

Şekilde görüldüğü gibi Gerilim/akım yoğunluğu karakteristik eğrisi dört nedenden dolayi meydana gelir.

Şekilde görüldüğü gibi Gerilim/akım yoğunluğu karakteristik eğrisi dört nedenden dolayi meydana gelir. Bir fuel cell in teorik açık devre gerilimi: Formülüne göre 100 oc altinda yaklaşık 1.2 V dur. Fakat gerçekte bu değere hiçbir zaman ulaşılamaz. Şekil 3.1 de normal hava basıncında ve yaklaşık 70 oc da

Detaylı

Çizelge 1. Yeraltısuyu beslenim sıcaklığı ve yükseltisi tahmininde kullanılan yöntemlerin karşılaştırılması

Çizelge 1. Yeraltısuyu beslenim sıcaklığı ve yükseltisi tahmininde kullanılan yöntemlerin karşılaştırılması YERALTISUYU BESLENİM SICAKLIK VE YÜKSELTİSİNİN BELİRLENMESİ Yeraltısuyu sistemlerinde beslenim kşulları, arazi gözlemleri ile tpgrafik, jeljik, hidrjeljik, meterljik bilgilerin birleştirilmesi ile belirlenebilir.

Detaylı

YAKIT PİLİ ve GÜÇ KOŞULLANDIRMA

YAKIT PİLİ ve GÜÇ KOŞULLANDIRMA TÜBİTAK MARMARA ARAŞTIRMA MERKEZİ YAKIT PİLİ ve GÜÇ KOŞULLANDIRMA Betül ERDÖR Betul.Erdor@mam.gov.tr 20 Ocak 2007 ANKARA TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ SUNUM PLANI Giriş Yakıt pili nedir? Yakıt pili modülü

Detaylı

Kayma Doğrultusu. Kayma Sistemi Sayısı YMK Cu, Al, Ni, Ag, Au (1 1 1) 12 Fe, W, Mo (1 1 0) HMK Fe, W (2 1 1) Fe, K (3 2 1)

Kayma Doğrultusu. Kayma Sistemi Sayısı YMK Cu, Al, Ni, Ag, Au (1 1 1) 12 Fe, W, Mo (1 1 0) HMK Fe, W (2 1 1) Fe, K (3 2 1) PLASTİK DEFORMASYON Mikr ölçekte plastik defrmasyn, uygulanan gerilme etkisiyle çk sayıdaki atmun kimyasal bağlarını kpararak hareket etmesi ve yeni bağlar kurmasıyla luşur. Kristal yapılı katı malzemelerde

Detaylı

Prekast betonun (Ön dökümlü beton) yerinde dökme betona göre avantajları şu şekildedir:

Prekast betonun (Ön dökümlü beton) yerinde dökme betona göre avantajları şu şekildedir: PREKAST (Ön dökümlü Betn): Prekast betnu, tekrar kullanılabilen kalıplar içerisinde kntrllu rtamda kürlenerek üretilip, şantiye alanına taşınıp, rda mnte edilebilen yapı ürünüdür. Prekast betnun (Ön dökümlü

Detaylı

ENERJİ YÖNETİMİ VE POLİTİKALARI

ENERJİ YÖNETİMİ VE POLİTİKALARI ENERJİ YÖNETİMİ VE POLİTİKALARI KAZANLARDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ ÖĞRENCİNİN ADI:KUBİLAY SOY ADI:KOÇ NUMARASI:15360038 KAZANLAR Yakıtın kimyasal enerjisini yanma yoluyla ısı enerjisine dönüştüren ve bu ısı

Detaylı

MM548 Yakıt Pillerinin Prensibi ve Uygulaması

MM548 Yakıt Pillerinin Prensibi ve Uygulaması MM548 Yakıt Pillerinin Prensibi ve Uygulaması 2015 Güz Dönemi Yrd.Doç.Dr. Muhittin Bilgili Ders içeriği 1) Yakıt pillerine giriş 2) Yakıt pillerinin çalışma prensibi: - Elektro-Kimyasal Prosesler ve Elektrik

Detaylı

Hidrojen Depolama Yöntemleri

Hidrojen Depolama Yöntemleri Gazi Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümü Maltepe-Ankara Hidrojen Depolama Yöntemleri Y.Doç.Dr.Muhittin BİLGİLİ İçerik Enerji taşıyıcısı olarak H 2 ve uygulamaları, Hidrojen depolama metodları, Sıkıştırılmış

Detaylı

MM548 Yakıt Pillerinin Prensibi ve Uygulaması. Yrd.Doç.Dr. Muhittin Bilgili

MM548 Yakıt Pillerinin Prensibi ve Uygulaması. Yrd.Doç.Dr. Muhittin Bilgili MM548 Yakıt Pillerinin Prensibi ve Uygulaması Yrd.Doç.Dr. Muhittin Bilgili MM548 Ders içeriği 1) Yakıt pillerine giriş 2) Yakıt pillerinin çalışma prensibi: - Elektro-Kimyasal Prosesler ve Elektrik Üretimi

Detaylı

KONU: KURUMSAL YÖNETİM İLKELER (KURUMSAL YÖNETİM TEBLİĞİ SERİ II NO:17.1)

KONU: KURUMSAL YÖNETİM İLKELER (KURUMSAL YÖNETİM TEBLİĞİ SERİ II NO:17.1) KONU: KURUMSAL YÖNETİM İLKELER (KURUMSAL YÖNETİM TEBLİĞİ SERİ II NO:17.1) Sermaye Piyasası Kurulu tarafından 30.12.2011 tarih Seri IV, N: 56 Kurumsal Yönetim İlkelerinin Belirlenmesine ve Uygulanmasına

Detaylı

YAKIT HÜCRESİ 4. KUŞAK ELEKTRİK ÜRETİM TEKNOLOJİSİ

YAKIT HÜCRESİ 4. KUŞAK ELEKTRİK ÜRETİM TEKNOLOJİSİ YAKIT HÜCRESİ 4. KUŞAK ELEKTRİK ÜRETİM TEKNOLOJİSİ Engin ÖZDEMİR*. Ercüment KARAKAŞ*, TartfV Sıtkı UYAR** Özet Bu çalışmada, kullanılan elektrot tipine göre çeşitli isimler alan yakıt hücre çeşitleri açıklanmakta,

Detaylı

4.2 Çevre Mühendisleri Elektrik Mühendisleri Öğrenim Yolları Öğrenme yolunun yapısı Kazanılan Yeterlikler 8

4.2 Çevre Mühendisleri Elektrik Mühendisleri Öğrenim Yolları Öğrenme yolunun yapısı Kazanılan Yeterlikler 8 İçindekiler 1 Giriş 2 2 Enerji sektöründe MEÖ uzmanları 3 3 Enerji sektöründe MEÖ uzmanları için eğitim-öğretim ihtiyaçları 4 4 Mesleki yeterlilikler öğrenme ylu ve edinilmiş yetkinlikler 7 4.1 Endüstri

Detaylı

ENDÜSTRİYEL TESİSLERDE KULLANILAN BİRLEŞİK KOJENERASYON SİSTEMLERİNİN EKONOMİK ANALİZİ ÖZET

ENDÜSTRİYEL TESİSLERDE KULLANILAN BİRLEŞİK KOJENERASYON SİSTEMLERİNİN EKONOMİK ANALİZİ ÖZET Pliteknik Dergisi Jurnal Plytechnic Cilt: 6 Sayı: 3 s. 53-539, 3 Vl: 6 N: 3 pp. 53-539, 3 ENDÜSTRİYEL TESİSLERDE ULLANILAN BİRLEŞİ OJENERASYON SİSTEMLERİNİN EONOMİ ANALİZİ Muharrem İMAL, Ayhan ONAT.S.Ü.,

Detaylı

Olağanüstü adhezyon özelliklerine sahip elastik akrilik enjeksiyon reçinesi

Olağanüstü adhezyon özelliklerine sahip elastik akrilik enjeksiyon reçinesi EN 1501-5 Olağanüstü adhezyn özelliklerine sahip elastik akrilik enjeksiyn reçinesi 1. TANIMI BUMERANG 2304 Acryl çatlak ve bşlukların suya karşı yalıtımında kullanılan 4 kmpnentli bir akrilik enjeksiyn

Detaylı

Buna göre, bir devrede yük akışı olabilmesi için, üreteç ve pil gibi aygıtlara ihtiyaç vardır.

Buna göre, bir devrede yük akışı olabilmesi için, üreteç ve pil gibi aygıtlara ihtiyaç vardır. ELEKTRİK AKIMI Potansiyelleri farklı olan iki iletken cisim birbirlerine dokundurulduğunda potansiyelleri eşit oluncaya kadar birinden diğerine elektrik yükü akışı olur. Potansiyeller eşitlendiğinde yani

Detaylı

Buna göre, bir devrede yük akışı olabilmesi için, üreteç ve pil gibi aygıtlara ihtiyaç vardır.

Buna göre, bir devrede yük akışı olabilmesi için, üreteç ve pil gibi aygıtlara ihtiyaç vardır. ELEKTRİK AKIMI ve LAMBALAR ELEKTRİK AKIMI Potansiyelleri farklı olan iki iletken cisim birbirlerine dokundurulduğunda potansiyelleri eşit oluncaya kadar birinden diğerine elektrik yükü akışı olur. Potansiyeller

Detaylı

10. Ders Akusto- ve Magneto-Optik Etkiler

10. Ders Akusto- ve Magneto-Optik Etkiler 10. Ders Akust- ve Magnet-Optik Etkiler l ışık Ses Dalgası 1 Bu bölümü bitirdiğinizde, Akust-ptik etki, Akust-ptik mdülatörler, Magnete-ptik etki, Faraday dönmesi, Optik yalıtıcılar knularında bilgi sahibi

Detaylı

MÜHENDİSLİK-MİMARLIK FAKÜLTESİ SİPER PERLİTLİ YALITIM SIVASI ANALİZ RAPORU

MÜHENDİSLİK-MİMARLIK FAKÜLTESİ SİPER PERLİTLİ YALITIM SIVASI ANALİZ RAPORU RAPOR BAŞLIĞI SİPER PERLİTLİ YALITIM SIVASI ANALİZ RAPORU SUNULAN SİPER YAPI KİMYASALLARI İTH. İHR. PAZ. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Çamlaraltı Mahallesi, 2636 Skak, N:33/1 Pamukkale - DENİZLİ Rapr N İKC.CE-009/15

Detaylı

DC/DC gerilim çeviriciler güç kaynakları başta olmak üzere çok yoğun bir şekilde kullanılan devrelerdir.

DC/DC gerilim çeviriciler güç kaynakları başta olmak üzere çok yoğun bir şekilde kullanılan devrelerdir. DC/DC gerilim çeviriciler güç kaynakları başta lmak üzere çk yğun bir şekilde kullanılan devrelerdir. 1. Düşüren DC/DC Gerilim Çevirici (Buck (Step Dwn) DC/DC Cnverter). Yükselten DC/DC Gerilim Çevirici

Detaylı

İnsan Kaynakları Yönetimine İş Süreçleri Yaklaşımı

İnsan Kaynakları Yönetimine İş Süreçleri Yaklaşımı İnsan Kaynakları Yönetimine İş Süreçleri Yaklaşımı Giriş Hatırlanacağı gibi 1980 ler tmasyn dönemiydi. Üretimde rbt kullanımı özellikle Batı ülkelerinde çk yaygındı. 1990 larda ise Tplam Kalite Yönetimi

Detaylı

Hareket halindeki elektrik yüklerinin oluşturduğu bir sistem düşünelim. Belirli bir bölgede net bir yük akışı olduğunda, akımın mevcut olduğu

Hareket halindeki elektrik yüklerinin oluşturduğu bir sistem düşünelim. Belirli bir bölgede net bir yük akışı olduğunda, akımın mevcut olduğu Akım ve Direnç Elektriksel olaylarla ilgili buraya kadar yaptığımız tartışmalar durgun yüklerle veya elektrostatikle sınırlı kalmıştır. Şimdi, elektrik yüklerinin hareket halinde olduğu durumları inceleyeceğiz.

Detaylı

DENEY-3. Devre Çözüm Teknikleri

DENEY-3. Devre Çözüm Teknikleri DENEY-3 Devre Çözüm Teknikleri A) Hazırlık Sruları Deneye gelmeden önce aşağıda belirtilen aşamaları eksiksiz yapınız. İstenilen tüm verileri rapr halinde deneye gelirken ilgili araştırma görevlisine teslim

Detaylı

O )molekül ağırlığı 18 g/mol ve 1g suyun kapladığı hacimde

O )molekül ağırlığı 18 g/mol ve 1g suyun kapladığı hacimde 1) Suyun ( H 2 O )molekül ağırlığı 18 g/mol ve 1g suyun kapladığı hacimde 10 6 m 3 olduğuna göre, birbirine komşu su moleküllerinin arasındaki uzaklığı Avagadro sayısını kullanarak hesap ediniz. Moleküllerin

Detaylı

Algoritma, Akış Şeması ve Örnek Program Kodu Uygulamaları Ünite-9

Algoritma, Akış Şeması ve Örnek Program Kodu Uygulamaları Ünite-9 Örnek 1 Algritma, Akış Şeması ve Örnek Prgram Kdu Uygulamaları Ünite-9 Klavyeden girilen A, B, C sayılarına göre; A 50'den büyük ve 70'den küçük ise; A ile B sayılarını tplayıp C inci kuvvetini alan ve

Detaylı

Esnek Su İzolasyonu için 2 Komponentli Poliüretan Enjeksiyon Reçinesi

Esnek Su İzolasyonu için 2 Komponentli Poliüretan Enjeksiyon Reçinesi EN 1504-5 Esnek Su İzlasynu için 2 Kmpnentli Pliüretan Enjeksiyn Reçinesi 1. TANIMI Çk düşük vizkziteye sahip MDI esaslı, iki kmpnentli pliüretan enjeksiyn reçinesi. BUMERANG STV 2K 110 ıslak veya kuru

Detaylı

SICAKLIK ALGILAYICILAR

SICAKLIK ALGILAYICILAR SICAKLIK ALGILAYICILAR AVANTAJLARI Kendisi güç üretir Oldukça kararlı çıkış Yüksek çıkış Doğrusal çıkış verir Basit yapıda Doğru çıkış verir Hızlı Yüksek çıkış Sağlam Termokupldan (ısıl İki hatlı direnç

Detaylı

YAKIT PİLLERİ. Cihat DEMİREL

YAKIT PİLLERİ. Cihat DEMİREL YAKIT PİLLERİ Cihat DEMİREL 16360030 İçindekiler Yakıt pilleri nasıl çalışır? Yakıt Pili Çalışma Prensibi Yakıt pilleri avantaj ve dezavantajları nelerdir? 2 Yakıt Pilleri Nasıl Çalışır? Tükenmez ve hiç

Detaylı

ÖRNEK SET 4 - MBM 211 Malzeme Termodinamiği - I

ÖRNEK SET 4 - MBM 211 Malzeme Termodinamiği - I ÖRNE E - MBM Malzeme ermdinamiği - I ) Aşağıda verilen şartlar altında, CH gazının standart haldeki ( ºC ve atm) elementlerinden meydana gelmesi kendiliğinden gerçekleşen bir işlem midir? a) abit entrpi

Detaylı

TEMEL TANIMLAR. Bir gemiyi tanımlamak için aşağıdaki bilgiler gereklidir: a) Geminin büyüklüğü b) Ana boyutlar c) Tekne form katsayıları

TEMEL TANIMLAR. Bir gemiyi tanımlamak için aşağıdaki bilgiler gereklidir: a) Geminin büyüklüğü b) Ana boyutlar c) Tekne form katsayıları EME ANIMAR ir gemiyi tanımlamak için aşağıdaki bilgiler gereklidir: a) Geminin büyüklüğü b) Ana byutlar c) ekne frm katsayıları Geminin üyüklüğü: Geminin ağırlığı (Deplasman,Dead Weight naj) Geminin hacimsel

Detaylı

GRA 21.07 GRA 21.10 GRA 21.13 GRA 21.16. Elektrik Motorlu Aktüatörler

GRA 21.07 GRA 21.10 GRA 21.13 GRA 21.16. Elektrik Motorlu Aktüatörler Elektrik Mtrlu Aktüatörler GRA 21.07 GRA 21.10 GRA 21.13 GRA 21.16 - GRA 21.07 - GRA 21.10 - GRA 21.13 - GRA 21.16 prating vltage AC 230 V - 3 knumlu kntrl sinyali D 40... D 40 mm - 90 nminal döndürme

Detaylı

Akım ve Direnç. Bölüm 27. Elektrik Akımı Direnç ve Ohm Kanunu Direnç ve Sıcaklık Elektrik Enerjisi ve Güç

Akım ve Direnç. Bölüm 27. Elektrik Akımı Direnç ve Ohm Kanunu Direnç ve Sıcaklık Elektrik Enerjisi ve Güç Bölüm 27 Akım ve Direnç Elektrik Akımı Direnç ve Ohm Kanunu Direnç ve Sıcaklık Elektrik Enerjisi ve Güç Öğr. Gör. Dr. Mehmet Tarakçı http://kisi.deu.edu.tr/mehmet.tarakci/ Elektrik Akımı Elektrik yüklerinin

Detaylı

GAZ TÜRBiNLi MOTORLARDA PERFORMANS ANALiz VE DEGERLENDiRME PROGRAMI* T. Hikmet KARAKOÇ1, Önder TURAN2

GAZ TÜRBiNLi MOTORLARDA PERFORMANS ANALiz VE DEGERLENDiRME PROGRAMI* T. Hikmet KARAKOÇ1, Önder TURAN2 ANADLU ÜNivERSiTESi BiLiM VE TEKNLJi DERGiSi ANADLU UNIVERSITY JURNAL F SCIENCE AND TECHNLGY Cilt/Vl.:3 - Sayı/N: : 35-360 (00) TEKNiK NüTITECHNICAL NTE GAZ TÜRBiNLi MTRLARDA PERFRMANS ANALiz VE DEGERLENDiRME

Detaylı

MODERN ENERJİ DEPOLAMA SİSTEMLERİ VE KULLANİM ALANLARİ

MODERN ENERJİ DEPOLAMA SİSTEMLERİ VE KULLANİM ALANLARİ MODERN ENERJİ DEPOLAMA SİSTEMLERİ VE KULLANİM ALANLARİ Muhammed Aydın ARSLAN 16360007 İÇERİK Hidrojen Depolama Sistemleri Batarya Volan Süper Kapasitörler Süper İletken Manyetik Enerji Depolama HİDROJEN

Detaylı

HİD 478 İZOTOP HİDROLOJİSİ ÖRNEK SINAV SORULARI

HİD 478 İZOTOP HİDROLOJİSİ ÖRNEK SINAV SORULARI HİD 478 İZOTOP HİDROLOJİSİ ÖRNEK SINAV SORULARI Aşağıdaki srular farklı yıllardaki sınav srularıdır. Tekrarlanmış ve/veya kısmen değiştirilerek srulmuş srular özellikle üzerinde durulan knulara aittir.

Detaylı

HHO HÜCRESİNİN PERFORMANSININ DENEYSEL OLARAK İNCELENMESİ. Konya, Türkiye,

HHO HÜCRESİNİN PERFORMANSININ DENEYSEL OLARAK İNCELENMESİ. Konya, Türkiye, HHO HÜCRESİNİN PERFORMANSININ DENEYSEL OLARAK İNCELENMESİ Kevser DİNCER 1, Rıdvan ONGUN 1, Oktay DEDE 1 1 Selçuk Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makine Mühendisliği Bölümü, Selçuklu, Konya, Türkiye,

Detaylı

HİDROJEN ÜRETİMİ BUĞRA DOĞUKAN CANPOLAT

HİDROJEN ÜRETİMİ BUĞRA DOĞUKAN CANPOLAT 1 HİDROJEN ÜRETİMİ BUĞRA DOĞUKAN CANPOLAT 16360018 2 HİDROJEN ÜRETİMİ HİDROJEN KAYNAĞI HİDROKARBONLARIN BUHARLA İYİLEŞTİRİMESİ KISMİ OKSİDASYON DOĞAL GAZ İÇİN TERMAL KRAKİNG KÖMÜR GAZLAŞTIRMA BİYOKÜTLE

Detaylı

ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİNDE KULLANILAN KAYNAKLAR

ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİNDE KULLANILAN KAYNAKLAR ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİNDE KULLANILAN KAYNAKLAR Alternatör Elektrik elde etmek için bir mıknatısı iletken sargı içinde kendi çevresinde döndürmemiz yeterlidir. Manyetik alanın hareketi ile de elektrik

Detaylı

GÜNEŞ ENERJİ SİSTEMLERİ

GÜNEŞ ENERJİ SİSTEMLERİ DENEY 1 GÜNEŞ ENERJİ SİSTEMLERİ YENİLEBİLİR ENERJİ SİSTEMLERİ LABORATUAR YRD. DOÇ. DR. BEDRİ KEKEZOĞLU DENEY 1 GÜNEŞ ENERJİSİ SİSTEMLERİ 1. GÜNEŞ ENERJİ SİSTEMLERİ Dünyamızın en büyük enerji kaynağı olan

Detaylı

A Recommended maximum of two lines

A Recommended maximum of two lines Headline WAVIN in APOLLO Helvetica Neue Light A Recmmended maximum f tw lines Secnd Level Secnd level 02.11.2015 UGETAM SEMİNERİ İÇERİK Headline in Helvetica Neue Light A Recmmended maximum f tw lines

Detaylı

ARAÇ SİSTEMİNE GENEL BAKIŞ

ARAÇ SİSTEMİNE GENEL BAKIŞ Vlv FE HİBRİD ARAÇ SİSTEMİNE GENEL BAKIŞ D7F Mtr Eur 5 Paralel hibrid dizel mtr Trk 3 2 1 Dev/Dak 1. Elektrik mtru 2. Dizel mtr 3. Hibrid mdu Karşılaştırma D7F TEKNİK ÖZELLİKLERİ 300 hp 340 hp DAĞITIM

Detaylı

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ATTERBERG LİMİTLERİ DENEYİ Bşluklardaki suyun varlığı zeminlerin mühendislik davranışını, özellikle de ince taneli zeminlerinkini etkilemektedir. Bir zeminde ne kadar su bulunduğunu (ω) bilmek tek başına

Detaylı

Sensörler. Yrd.Doç.Dr. İlker ÜNAL

Sensörler. Yrd.Doç.Dr. İlker ÜNAL Sensörler Yrd.Doç.Dr. İlker ÜNAL Basınç Sensörleri Üzerlerine düşen basınçla orantılı olarak fiziki yapılarında meydana gelen değişimden dolayı basınç seviyesini ya da basınç değişimi seviyesini elektriksel

Detaylı

11. BÖLÜM: TOPRAK SUYU

11. BÖLÜM: TOPRAK SUYU 11. BÖLÜM: TOPRAK SUYU Bitki gelişimi için gerekli olan besin maddelerinin açığa çıkmasını sağlar Besin maddelerini bitki köküne taşır Bitki hücrelerinin temel yapı maddesidir Fotosentez için gereklidir

Detaylı

BÖLÜM 2. FOTOVOLTAİK GÜNEŞ ENERJİ SİSTEMLERİ (PV)

BÖLÜM 2. FOTOVOLTAİK GÜNEŞ ENERJİ SİSTEMLERİ (PV) BÖLÜM 2. FOTOOLTAİK GÜNEŞ ENERJİ SİSTEMLERİ (P) Fotovoltaik Etki: Fotovoltaik etki birbirinden farklı iki malzemenin ortak temas bölgesinin (common junction) foton radyasyonu ile aydınlatılması durumunda

Detaylı

ISI ÜRETEÇLERİNDE KÜKÜRT ve BİLEŞENLERİNİN DAVRANIŞI, ETKİLERİ ve ÖNLEMLERİ

ISI ÜRETEÇLERİNDE KÜKÜRT ve BİLEŞENLERİNİN DAVRANIŞI, ETKİLERİ ve ÖNLEMLERİ ISI ÜRETEÇLERİNDE KÜKÜRT ve BİLEŞENLERİNİN DAVRANIŞI, ETKİLERİ ve ÖNLEMLERİ Yrd. Dç. Dr. Atafcan AVCI - Dç. Dr. Recep YAMANKARADENİZ Uludağ Üniversitesi. Miihendislik-Mimarhk Fakültesi, BURSA ÖZET Bu çalışmada,

Detaylı

BAROSKOP KONTROLÜ ve JET REVİZYON MÜDÜRLÜĞÜNDEKİ UYGULAMALARI

BAROSKOP KONTROLÜ ve JET REVİZYON MÜDÜRLÜĞÜNDEKİ UYGULAMALARI Jet Revizyn Müdürlüğü Barskp BÖLÜM 1 BAROSKOP KONTROLÜ ve JET REVİZYON MÜDÜRLÜĞÜNDEKİ UYGULAMALARI Svl.Müh. Emine KOÇAK 1nci HİBM K.lığı Jet Revizyn Müdürlüğü Şubat 2004, ESKİŞEHİR ÖZET Barskp çıplak gözle

Detaylı

9-3. betonun bakımı (kür) sıcak havalarda beton yapımı. Paki Turgut

9-3. betonun bakımı (kür) sıcak havalarda beton yapımı. Paki Turgut betnun bakımı (kür) sıcak havalarda betn yapımı 9-3 Paki Turgut Kaynaklar 1) Turhan Y. Erdğan, Betn 2) İlker Bekir Tpçu, Betn Teknljisi, 2006. 3) Hewlett PC, Cement Admixture: uses and applicatins, Cement

Detaylı

4. Adveksiyon ve Difüzyon Süreçleri

4. Adveksiyon ve Difüzyon Süreçleri 4. Adveksiyon ve Difüzyon Süreçleri ÇEV 3523 Çevresel Taşınım Süreçleri Prof.Dr. Alper ELÇİ Çevrede Taşınım Süreçleri Kirletici/madde taşınım süreçleri: 1. Adveksiyon 2. Difüzyon 3. Dispersiyon Adveksiyon

Detaylı

ÖN ÇÖKTÜRME HAVUZU DİZAYN KRİTERLERİ

ÖN ÇÖKTÜRME HAVUZU DİZAYN KRİTERLERİ ÖN ÇÖKTÜRME HAVUZU DİZAYN KRİTERLERİ Ön çöktürme havuzlarında normal şartlarda BOİ 5 in % 30 40 ı, askıda katıların ise % 50 70 i giderilmektedir. Ön çöktürme havuzunun dizaynındaki amaç, stabil (havuzda

Detaylı

1. HAFTA Giriş ve Temel Kavramlar

1. HAFTA Giriş ve Temel Kavramlar 1. HAFTA Giriş ve Temel Kavramlar TERMODİNAMİK VE ISI TRANSFERİ Isı: Sıcaklık farkının bir sonucu olarak bir sistemden diğerine transfer edilebilen bir enerji türüdür. Termodinamik: Bir sistem bir denge

Detaylı

9-4. betonun bakımı (kür) soğuk havalarda beton yapımı. Paki Turgut

9-4. betonun bakımı (kür) soğuk havalarda beton yapımı. Paki Turgut betnun bakımı (kür) sğuk havalarda betn yapımı Paki Turgut 9-4 1 Kaynaklar 1) Turhan Y. Erdğan, Betn 2) İlker Bekir Tpçu, Betn Teknljisi, 26. 3) Hewlett PC, Cement Admixture: uses and applicatins, Cement

Detaylı

Suyun aşağıdaki özellikleri de çok önemli ve benzersizdir.

Suyun aşağıdaki özellikleri de çok önemli ve benzersizdir. SU VE HAYAT Su yaşamın ana kaynağıdır. Yaşadığımız gezegenin yüzde 70 i suyla kaplıdır. Su fiziksel larak üç halde bulunur, katı, sıvı ve gaz hali. Mlekül yapısı aşağıdaki gibidir, iki hidrjen ve bir ksijen

Detaylı

YTÜ Makine Mühendisliği Bölümü Termodinamik ve Isı Tekniği Anabilim Dalı Özel Laboratuvar Dersi Evaporatif Soğutma Deney Raporu

YTÜ Makine Mühendisliği Bölümü Termodinamik ve Isı Tekniği Anabilim Dalı Özel Laboratuvar Dersi Evaporatif Soğutma Deney Raporu YTÜ Makine Mühendisliği Bölümü Termodinamik ve Isı Tekniği Anabilim Dalı Özel Laboratuvar Dersi Evaporatif Soğutma Deney Raporu Laboratuar Tarihi: Laboratuarı Yöneten: Numara: Adı Soyadı: Grup/Alt grup:..

Detaylı

Çimento Sektöründe Sürdürülebilir Üretim ve Sektörel Uygulamalar

Çimento Sektöründe Sürdürülebilir Üretim ve Sektörel Uygulamalar Çiment Sektöründe Sürdürülebilir Üretim ve Sektörel Uygulamalar Sürdürülebilir Üretim Sempzyumu 203 Canan DERİNÖZ GENCEL Türkiye Çiment Müstahsilleri Birliği Çevre Danışmanı 0.04.203 İçerik Türkiye Çiment

Detaylı

Dayanýklý, hafif, esnek hareket kabiliyeti. HIZLI VE ETKÝLÝ ÝLK MÜDAHALE Yüksek atýþ hýzý. YANGIN MERKEZÝNE ANÝ ETKÝ Az ve etkili su kullanýmý.

Dayanýklý, hafif, esnek hareket kabiliyeti. HIZLI VE ETKÝLÝ ÝLK MÜDAHALE Yüksek atýþ hýzý. YANGIN MERKEZÝNE ANÝ ETKÝ Az ve etkili su kullanýmý. Dayanýklý, hafif, esnek hareket kabiliyeti. HIZLI VE ETKÝLÝ ÝLK MÜDAHALE Yüksek atýþ hýzý. YANGIN MERKEZÝNE ANÝ ETKÝ Az ve etkili su kullanýmý. YANGIN SONRASI SU HASARININ ÖNLENMESÝ Sadece su ve hava kullanýmý.

Detaylı

Elektromekanik Kumanda Sistemleri / Ders Notları

Elektromekanik Kumanda Sistemleri / Ders Notları İkincisinde ise; stator düşük devir kutup sayısına göre sarılır ve her faz bobinleri 2 gruba bölünerek düşük devirde seri- üçgen olarak bağlanır. Yüksek devirde ise paralel- yıldız olarak bağlanır. Bu

Detaylı

TEMEL KAVRAMLAR BİRİM SİSTEMİ TEMEL NİCELİKLER DEVRE ELEMANLARI ÖZET

TEMEL KAVRAMLAR BİRİM SİSTEMİ TEMEL NİCELİKLER DEVRE ELEMANLARI ÖZET TEMEL KAVRAMLAR BİRİM SİSTEMİ TEMEL NİCELİKLER DEVRE ELEMANLARI ÖZET EBE-211, Ö.F.BAY 1 Temel Elektriksel Nicelikler Temel Nicelikler: Akım,Gerilim ve Güç Akım (I): Eletrik yükünün zamanla değişim oranıdır.

Detaylı

MERSİN İLİ, MUT İLÇESİ ve KARAMAN İLİ, MERKEZ İLÇESİ MUT RÜZGÂR ENERJİ SANTRALİ UYGULAMA İMAR PLANI PLAN AÇIKLAMA RAPORU

MERSİN İLİ, MUT İLÇESİ ve KARAMAN İLİ, MERKEZ İLÇESİ MUT RÜZGÂR ENERJİ SANTRALİ UYGULAMA İMAR PLANI PLAN AÇIKLAMA RAPORU MERSİN İLİ, MUT İLÇESİ ve KARAMAN İLİ, MERKEZ İLÇESİ MUT RÜZGÂR ENERJİ SANTRALİ UYGULAMA İMAR PLANI PLAN AÇIKLAMA RAPORU ANKARA 2013 1. PLANLAMA ve ENERJİ PLANLAMASI 1.1. Planlama Gelişimi ve Planlamanın

Detaylı

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ UZMANLIK SERTİFİKA PROGRAMI EĞİTİMİ

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ UZMANLIK SERTİFİKA PROGRAMI EĞİTİMİ İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ UZMANLIK SERTİFİKA PROGRAMI EĞİTİMİ EĞİTİM ADI İnsan Kaynakları Yönetimi Uzmanlık Sertifika Prgramı Eğitimi EĞİTİMİN AMACI İşletmelerin sahip ldukları en önemli kaynaklardan birisi,

Detaylı

FİZİK 109 ÖRNEK SORULAR 1. BÖLÜM ENERJİ

FİZİK 109 ÖRNEK SORULAR 1. BÖLÜM ENERJİ FİZİK 109 ÖRNEK SORULAR 1. BÖLÜM ENERJİ 1) M=5 kg kütleli bir cisim A nktasından serbest bırakılıyr. Cismin B ve C nktalarındaki süratini 2) Şekildeki kayakçının kütlesi M=60 kg, A nktasındaki sürati ise

Detaylı

Zibro'yu dünyaya sunan Avrupa devi; PVG Grup...

Zibro'yu dünyaya sunan Avrupa devi; PVG Grup... ON OFF Zibr'yu dünyaya sunan vrupa devi; PVG Grup... Hllanda merkezli PVG Grup, 1980'den günümüze uzanan deneyimiyle, iklimlendirme ve enerji sektörlerinde uluslararası alanda faaliyet gösteren bir ticaret

Detaylı

ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ

ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Giresun Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü Bölüm Başkanı Bölümün tanıtılması Elektrik Elektronik Mühendisliğinin tanıtılması Mühendislik Etiği Birim Sistemleri Direnç,

Detaylı

EVİRİCİ İLE SÜRÜLEN ASENKRON MOTORLARDA ROTOR ÇUBUĞU KIRIK ARIZASININ TESPİTİ

EVİRİCİ İLE SÜRÜLEN ASENKRON MOTORLARDA ROTOR ÇUBUĞU KIRIK ARIZASININ TESPİTİ 5. Uluslararası İleri Teknljiler Sempzyumu (IATS 9), 13 15 Mayıs 29, Karabük, Türkiye EVİRİCİ İLE SÜRÜLEN ASENKRON MOTORLARDA ROTOR ÇUBUĞU KIRIK ARIZASININ TESPİTİ THE DIAGNOSIS OF ROTOR BAR BROKEN FAULT

Detaylı

ASİSTAN ARŞ. GÖR. GÜL DAYAN

ASİSTAN ARŞ. GÖR. GÜL DAYAN ASİSTAN ARŞ. GÖR. GÜL DAYAN 4. SICAKLIK ÖLÇÜMÜ Sıcaklık Ölçümünde kullanılan araçların çalışma prensipleri fiziğin ve termodinamiğin temel yasalarına dayandırılmış olup, genellikle aşağıdaki gibidir: i.

Detaylı

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY - 5 PSİKROMETRİK İŞLEMLERDE ENERJİ VE KÜTLE DENGESİ

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY - 5 PSİKROMETRİK İŞLEMLERDE ENERJİ VE KÜTLE DENGESİ BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY - 5 PSİKROMETRİK İŞLEMLERDE ENERJİ VE KÜTLE DENGESİ BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402

Detaylı

Özgül ısı : Q C p = m (Δ T)

Özgül ısı : Q C p = m (Δ T) Özgül ısı : Bir maddenin faz değişimine uğramaksızın belli bir sıcaklığa ulaşması için, bu maddenin birim kütlesi tarafından kazanılan veya kaybedilen ısı miktarıdır. Q C p = m (Δ T) 1 Gıdaların Özgül

Detaylı

SEMİH AKBAŞ

SEMİH AKBAŞ SEMİH AKBAŞ 16360002 1 KONU BAŞLIKLARI GÜVENİLİR YAKIT HİDROJEN HİDROJEN SİSTEM SEÇİMİ 2 Dünyadaki petrol rezervlerinin aşırı kullanımı sonucu azalması ve buna bağlı olarak fiyatının artması, ayrıca çevreye

Detaylı

ÖDEMELER DENGESİ TABLOSUNDAKİ DİĞER MAL VE HİZMET GELİRLERİ KALEMİNİN İÇERİĞİ VE HESAPLAMA YÖNTEMİNE İLİŞKİN AÇIKLAMA

ÖDEMELER DENGESİ TABLOSUNDAKİ DİĞER MAL VE HİZMET GELİRLERİ KALEMİNİN İÇERİĞİ VE HESAPLAMA YÖNTEMİNE İLİŞKİN AÇIKLAMA ÖDEMELER DENGESİ TABLOSUNDAKİ DİĞER MAL VE HİZMET GELİRLERİ KALEMİNİN İÇERİĞİ VE HESAPLAMA YÖNTEMİNE İLİŞKİN AÇIKLAMA İÇİNDEKİLER 1. Giriş 2. Diğer Mal ve Hizmet Gelirlerinin Kapsamı 3. Diğer Gelirlerin

Detaylı

SBS MATEMATİK DENEME SINAVI

SBS MATEMATİK DENEME SINAVI SS MTEMTİK DENEME SINVI 8. SINIF SS MTEMTİK DENEME SINVI. 4.. Güneş ile yut gezegeni arasındaki uzaklık 80000000 km dir. una göre bu uzaklığın bilimsel gösterimi aşağıdakilerden hangisidir? ),8.0 9 km

Detaylı

T.C. ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELN3304 ELEKTRONİK DEVRELER LABORATUVARI II

T.C. ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELN3304 ELEKTRONİK DEVRELER LABORATUVARI II T.C. LDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELN3304 ELEKTRONİK DEVRELER LABORATVARI II DENEY 5: KOMPARATÖRLER DENEY GRB :... DENEYİ YAPANLAR :......... RAPOR HAZIRLAYAN

Detaylı

MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 4

MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 4 Akışkanlar ile ilgili temel kavramlar MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 4 Yrd. Doç. Dr. Yüksel HACIOĞLU Su,, gaz, buhar gibi kolayca şekillerini değiştirebilen ve dış etkilerin etkisi altında kolayca hareket

Detaylı

Alaşımların Ergitilmesinde Kullanılan Gereçler Eritme ocakları Potalar ve maşalar Tel ve plaka şideleri

Alaşımların Ergitilmesinde Kullanılan Gereçler Eritme ocakları Potalar ve maşalar Tel ve plaka şideleri ERİTME Tanımı ve Önemi Cisimlerin herhangi bir ısı yardımıyla katı hâlini kaybedip akışkan hâle gelmesi işlemine eritme denir. Kuyumculukta en çok yapılan işlemlerden birisi de eritme işlemidir. Altına

Detaylı

3. ÜNİTE BASINÇ ÇIKMIŞ SORULAR

3. ÜNİTE BASINÇ ÇIKMIŞ SORULAR 3. ÜNİTE BASINÇ ÇIKMIŞ SORULAR 1-) 2002 OKS 3-) 4-) 2004 OKS 2-) 2003 OKS 5-) 2005 OKS 6-) 2006 OKS 10-) 2010 SBS 7-) 2008 OKS 11-) 2011 SBS 8-) 2009 SBS 2012 SBS 14-) 12-) 15-) 2015 TEOG 2014 TEOG 13-)

Detaylı

GÜNEŞ PİLLERİ (FOTOVOLTAİK PİLLER) I. BÖLÜM

GÜNEŞ PİLLERİ (FOTOVOLTAİK PİLLER) I. BÖLÜM GÜNEŞ PİLLERİ (FOTOVOLTAİK PİLLER) I. BÖLÜM Prof. Dr. Olcay KINCAY Y. Doç. Dr. Nur BEKİROĞLU Y. Doç. Dr. Zehra YUMURTACI İ ç e r i k Genel bilgi ve çalışma ilkesi Güneş pili tipleri Güneş pilinin elektriksel

Detaylı

3) Oksijenin pek çok bileşiğindeki yükseltgenme sayısı -2 dir. Ancak, H 2. gibi peroksit bileşiklerinde oksijenin yükseltgenme sayısı -1 dir.

3) Oksijenin pek çok bileşiğindeki yükseltgenme sayısı -2 dir. Ancak, H 2. gibi peroksit bileşiklerinde oksijenin yükseltgenme sayısı -1 dir. 5.111 Ders Özeti #25 Yükseltgenme/İndirgenme Ders 2 Konular: Elektrokimyasal Piller, Faraday Yasaları, Gibbs Serbest Enerjisi ile Pil-Potansiyelleri Arasındaki İlişkiler Bölüm 12 YÜKSELTGENME/İNDİRGENME

Detaylı