Elektrik Resistanslı Sobalarla IsınmaVe Alınabilecek Tedbirler Ata Atun

Transkript

1 Elektrik Resistanslı Sobalarla IsınmaVe Alınabilecek Tedbirler Ata Atun Yd. Doç. Dr. Ata ATUN Yakın Doğu Üniversitesi Mart 1995 ÖZET Kullanım baģlığı altında Kuzey Kıbrıs'ın elektrik sorunu ve bu sorun içinde elektrik resistanslı sobalarla ısınmanın payı ve Elektrik resistanslı sobaların ısınmada kullanımı ve tüketimi kavramı. Isınmada doğru kullanım yöntemlerinden bazıları. GĠRĠġ Elektrik kesintileri, nedenleri ve nasıl önleneceği konuları bütün devlet büyüklerini, konu ile ilgili teknik elemanları ve halkımızı meģgul etmeye baģlamıģ ve bu kesintiler nedeni ile Elektrik üretimi, kullanımı ve verimli kullanımı önemli güncel bir sorun haline gelmiģtir. Daha az enerji ile ayni verim kavramının yaygınlaģtırılması gerekmektedir. Elektrik üretimi ve verimli kullanım konusu, devlet ve bilim adamlan ile birlikte bütün bireyleri ilgilendirdiği için her derecedeki okul ve üniversite programlarına alınmalıdır. Tüketiciler için, her tarafta konferanslar, seminerler, ve TV programları düzenlenmeli, her türlü basım ve yayım araçları ile toplumumuz bilinçlendirilmeye çalıģılmalıdır. KKTC'de KTMMOB'nin düzenlediği enerji kongresi dolayısı ile verimli elektrik kullanımı kavramı ve verimli elektrik kullanımı için alınacak önlemler, bu önlemlerin KKTC çapında ele alınması, standartlaģtırılması ve yasallaģtırılması konuları, genel bir felsefede ele alınmıģtır. ENERJĠ ÜRETĠMĠ Elektrik en pahalı enerjidir. Evimize kadar gelen elektrik için harcanan petrol enerjisinin %32'si Santraldaki üretim safhasında, sürtünme, aģınma ve hareketlerin yön değiģtirmesi gibi etkenlerle harcanmakta ve %34 'de tellerle nakledilirken ve trafolarda kullanılır düzeye indirgenirken kaybolmaktadır. Elektrik üretilirken girdi olarak konan %100 oranındaki organik kökenli enerjinin sadece %34'ü elektrik enerjisi olarak evimize ulaģmakta, geri kalan %66 ise gerek üretim safhasında, gereksede nakil safhasında fiziksel nedenlerle kaybolmaktadır. Bu günkü koģullarda Elektrik üretimi için gerekli olan santralın yapım maliyeti her 1 Kilovvatt için $1500 veya 60,000,000 TL'dir. Elektrik üretimi yerine öncelikle var olan enerjiyi en yüksek verimle kullanmayı öğrenmeli, öğretmeli ve yasal tedbirler almalıyız. Ekonomideki artıģ hızı ve nüfusdaki artıģ hızı göz önüne alınırsa (Yıllık %7), mevcut kullanım düzeyimiz (120 MW) 6 sene sonra, 2000 yılında 180 MVV'a çıkacaktır. 2 ci ünite devreye girer girmez, 3cü ünitenin yapımına baģlanmalıdır. 1

2 KULLANIM Kuzey Kıbrıs'da büyük bir enerji krizi yaģanmakta ve üretilen enerji tüketime yetmemektedir. Üretilen 120 Mega vvatlık elektrik enerjisi; 1. Aydınlanma 2. Isınma 3. Su ısıtma 4. Soğutma 5. Mekanik dönüģ, Motor gereksinimlerini karģılamak için kullanılmaktadır ISINMA KKTC sıcak iklim kuģağında bulunduğundan, evler ve ikamet edilen tüm yapılar doğal havalandırma sağlamağa göre yapılmıģtır. KKTC vatandaģları halen yapıların ısı izolasyonu kavramına yabancıdırlar. Duvarları ve çatısı izole edilmiģ, ısı kaybını önleyen pencere ve kapıların olduğu konutların sayısı son derece azdır. YaĢam mahallini veya konutunu merkezi ısıtma sistemi veya klima ile ısıtan ailelerin sayısı çok azdır ve ısınmada, KKTC'de yoğun olarak elektrik resistanslı sobalar kullanılmaktadır. Bunlar genelde radyatör tipinde içinde 1 adet 2000 VVatlık resistans bulunan, kalorifer tipi diye tanımlanan ve iç bükey parlak bir levha önüne yerleģtirilmiģ 1 ile 3 adet elektrik resistanslı çubuktan oluģmuģ çubuklu soba diye tanımlanan elektrikli resistanslı sobalardır. Genelde kalorifer tipi sobalarda ısı ayarları ve ısıya duyarlı sensorlar olmasına rağmen çubuklu sobalarda ısı ayarları ve ısıya duyarlı sensorlar bulunmamaktadır. Bu nedenlede çubuklu sobalar açıldıktan sonra kapatılana kadar hiç durmadan enerji tüketmedirler ve tasarımlarından dolayıda sadece kendi etraflarını ısıtmaktadırlar. ISINMADA ÖNCELĠKLĠ DOĞRU KULLANIM YÖNTEMLERĠ : Doğru ısınma'nın basit yöntemleri vardır. Tasarrufta en etkili yol, eğer ihtiyaç yoksa sobaları bilinçli olarak söndürmektir. Isınmada enerji tasarrufu sağlayan sobalar kullanılmalıdır. Isı elde etmek için elekrik resistansı kullanan sobalardan kaçınılmalı, sıvı gaz veya fosil kökenli yakıt kullanan sobalar kullanılmalıdır. Evlerde daha küçük pencere kullanılmalı ve ısı yalıtımına önem verilmelidir.

3 TAKAS PROGRAMI K.Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu veya Enerji ile ilgili Bakanlık evlerdeki mevcut ve kullanılmıģ çubuklu sobaları alıp yerine likit gazla çalıģan yeni bir soba verilmesini içeren bir TAKAS PROGRAMI hazırlamalıdır. Bu programda ana tema, tüketiciyi elektrikle ısınma yerine gazlı soba ile ısınmaya teģvik etmek olmalıdır. Kurum veya ilgili Bakanlık perakende ve gümrüklü fiyatı 6,000,000 TL olan likit gazla çalıģan sobayı gümrüksüz ve toptan olarak 4,500,000 TL'ye maledebilir. Tüketiciden ayriyeten alınacak 1,000,000 TL nakit para ile bu maliyet 3,500,000 TL'ye düģecektir. Elektrik resistanslı soba 90 günlük kıģ döneminde, 3,240,000 TL'lik mazot ve yan girdiler tüketeceği hesaplaması ile, Kurum veya ilgili Bakanlık bu takas programı için ayırdığı sermayesini yaklaģık 13 ayda geri alacak ve müteakip her 13 aylık dönemlerde de ayni miktarda tasarrufu bu sefer tüketiciye para ödemeden yapmıģ olacaktır. ELEKTRĠK RESĠSTANSLI SOBANIN LĠKĠT GAZLI SOBA ĠLE TAKASI SONUÇ ANALĠZĠ. Mevcut elektrik resistanslı soba Likit gazla çalıģan soba Tasarruf edilen enerji Yıllık kullanım miktarı Yıllık tasarruf edilen enerji, kwh Elektrik maliyet/kwh 1, gerçek Elektrik maliyet/kwh 2, tüketici Elektrik maliyet/kwh 2.sübvansiyon 1 yıllık ulusal tasarruf 1 yıllık Tüketici tasarrufu 1 yıllık Sübvansiye tasarrufu Gaz sobası kullanım masrafları Yıllık 720 saat, tüketici: Gaz sobası kullanım masrafı Elektrik resistanslı soba kullanımı Yıllık gaz sobası kullanım farkı 1000 W, 1 çubuklu 0 W 1000 W 720 saat (90 gün, günde 8 saat) 1000 w x 720 saat = 720 kwh 4,500 TL 1,500 TL 3,000 TL 4,500 TL x 720 kwh = 3,240,000 TL 1,500 TL x 720 kwh = 1,080,000 TL 3,000 TL x 720 kwh = 2,160,000 TL 100,000 TL/75 saat = 1,334 TL/saat 1,335x720 = 960,480 TL 1,500 TL x 720 kwh = 1,080,000 TL 1,080, ,480 = 119,520 1 yıllık Tüketici kullanım tasarrufu: 119,520 TL 3

4 Gaz sobası maliyeti Gaz sobası maliyeti Elektrik resistanslı soba maliyeti Takas üzeri alınacak para Takasın Kuruma maliyeti Yatırımın geri alınıģ zamanı, Ulusal Yatırımın geri alınıģ zamanı, Tüketici 6,000,000 TL (Perakende) 4,500,000 TL (Toptan, gümrüksüz) 750,000 TL 1,000,000 TL 4,500,000-1,000,000 = 3,500,000 TL 3,500,000 / 3,240,000 = 1.08 yıl veya 13 ay 1,000,000 /119,520 = 8.36 yıl veya 100 ay

5 Tüketici 1 adet kullanılmıģ ve sadece kendi etrafını ısıtabilen elektrik resistanslı sobayı, yeni ve 1 odayı ısıtabilen likit gazlı soba ile takas ederek, üste verdiği 1,000,000 TL'yi 8.36 yılda geri alacaktır. ANALĠZ SONUCU Gerek Devlet istatistiklerinde, gereksede K.T. Elektrik Kurumunda kesin ev adedi belirlenmediğinden, seçmen listelerine göre Kuzey Kıbrıs'da 58,000 ev bulunduğu varsayılarak yapılan hesaplamada, her birinde kiģisel ısınmak için 1 tane elektrik resistanslı soba kullanıldığı takdirde, 90 günlük kıģ döneminde ortalama : 1000 w x 720 saat = 720 kw-90 gün /1 ev 'lik Elektrik Enerjisi ve ulusal olarak kiģisel ısınma için toplam olarak 720 kwh x 58,000 = 41,760 Mega Watt / 90 gün veya 41,760 / (90 x 24) = Mega Watt / saat kullanılmaktadır. Toplam olarak 58,000 evden %50'inin bu kampanyaya katıldığını varsayarsak (Kurum veya ilgili Bakanlık, yapılacak yasal düzenleme ile tümünü katılmaya mecbur edebilir) 90 günlük kıģ döneminde yıllık Ulusal enerji tasarrufumuz 20,880 Mega Watt, günlük enerji tasarrufumuz 20,880 / (90 x 24) = 9.67 Mega VVatt / saat ve yıllık Ulusal tasarrufumuz ise 93,960,000,000 TL ($2,291,707) olacaktır. Gayri Safi Milli Hasılamızın 15,375,000,000,000 olduğu göz önüne alınırsa; KKTC'deki evlerin %50'sinde 1 adet elektrik resistanslı soba'nın 1 adet Likit gazla çalışan soba ile değişiminden % 0.61 'lik Ulusal tasarruf sağlanacaktır. Bu program sonucunda, Ulusal elektrik tüketimimiz 90 günlük kıģ döneminde 9.67/120 = %8 düģecek ve yaklaģık 93,960,000,000 bir tasarruf sağlanacaktır. ALINMASI GEREKEN KISA VADELĠ. YASA GÜCÜNE DAYALI TEDBĠRLER. Standart, elektrik resistanslı, çubuk soba tabir edilen sobaların ithalatı ve imalatı yasaklanmalıdır. Elektrik resistanslı sobalardan hangilerinin kullanılabileceği derhal tespit edilmeli ve uygulamaya konmalıdır. Likit gazla çalıģan sobaların ithalatında, gümrük alınmamalı, ve halkımız likit gazla çalıģan soba kullanımına teģvik edilmelidir. Böylesi bir tedbir ve uygulama elektrik tüketimimizi, ulusal düzeyde en az %2 civarında azaltacaktır. Evinde sadece Likit gazla çalıģan soba veya elektrik dıģında bir enerji ile ısınma sistemi olan kullanıcılarına Elektrik Dairesi özel düģük tarife uygulamalıdır. Yoğun bir aydınlatma kampayası baģlatılarak, elektriğin ne pahasına üretildiği ve ekonomik olarak en verimli bir Ģekilde nasıl kullanılacağı halkımıza öğretilmelidir. SONUÇ 5

6 Elektrik Mühendisleri Odası, Makine Mühendisleri Odası, ĠnĢaat Mühendisleri odası ve Mimarlar Odasına bağlı teknik elemanlarında yer alacağı bir ULUSAL ELEKTRĠK KOMĠTESĠ oluģturularak, bu teknik elemanların tavsiyeleri ile Enerji ile ilgili Bakanlığımızın elemanlarının ve Elektrik Kurumunun tecrübeleri birleģtirilerek elektrik enerjimizin en verimli bir Ģekilde kullanılması sağlanabilir. Verimli elektrik enerjisi kullanımı için gerekli tedbirleri saptamak ve uygulamak, yeni santral yapımı ve elektrik tellerinin yenilenmesi için harcanacak olan paradan daha az olacaktır. Eğitim düzeyi yüksek olan halkımız aydınlatıldıktan sonra ve saptanacak tedbirler uygulandıktan sonra ulusal ihtiyacımız olan 120 MW elektrik yerine, 85 MVV'lık bir üretimle aynı sonuçlar alınabir. KAYNAKLAR: 1. Energy Efficiency Training Program 2. Jay Hail Design Tools Energy Efficiency Training Program 3. Sayed A. Azimi Performing Financial Analyses Energy Efficiency Training Program 4. John Milhone Introduction to Energy Consumption in Buildings Energy Efficiency Training Program 5. Mark Bernstein Role of Energy Efficiency in Developing Nations Energy Efficiency Training Program 6. Prof. Dr. Arnold J. Rothstein Energy Operations Energy Efficiency Training Program 7. Ata Atun, Elektrik Enerjisi Kullanımı ve Üretimi KKTC Meclisi araģtırma komitesine verilen rapor 3 Aralık yıllık Ulusal elektrik tasarrufu : 3,240,000 TL/1 adet elektrik resistanslı soba