2013 YILI PERFORMANS PROGRAMI ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRESİ BAŞKANLIĞI OCAK/2013 ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Transkript

1

2 ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 2013 YILI PERFORMANS PROGRAMI STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRESİ BAŞKANLIĞI OCAK/2013 Kapak Fotoğrafı: Rasim ÇETİNER Orman Mühendisi Denizli Orman Bölge Müdürlüğü

3 PERFORMANS PROGRAMI 2013

4 ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ BAKAN SUNUġU Dünyadaki hızlı nüfus artıģı ve sanayileģme, doğal kaynaklar üzerinde yoğun baskılar oluģturmakta ve bu olumsuzluktan ormanlar ciddi Ģekilde etkilenmektedir. Yenilenebilen bir doğal kaynak olmakla birlikte ormanlara yapılan usulsüz müdahaleler, tekniğe uygun olmayan uygulamalar veya ormanların sosyal ve ekolojik iģlevleri göz önüne alınmadan yapılan faydalanmalar sonucu meydana gelen ormansızlaģma; yeni ağaçlandırmalar ile geri kazanılamayacak çok sayıda ekonomik, ekolojik ve sosyal değer kaybına neden olmaktadır. OrmansızlaĢma ile ortaya çıkan havanın, toprak ve su kaynaklarının kirlenmesi, çölleģme, iklim değiģikliği, biyolojik çeģitliliğin yok olma tehlikesi, açlık vb. sorunlar ormancılığı, 20. yüzyılın sonlarında sürdürülebilir kalkınma sürecinin odak noktasına yerleģtirmiģtir. Ülkemiz orman varlığını artırabilen nadir ülkelerden biri olma özelliğine sahiptir. Uluslararası geliģmelere uygun olarak orman kaynaklarının daha iyi yönetilebilmesi, önemli oranda biyolojik çeģitlilik kaynağı olan ormanların daha etkin korunması, orman halk iliģkilerinin iyileģtirilebilmesi, iklim değiģikliği ile mücadele ve temiz hava, temiz su kaynaklarının korunmasında etkinliğin artırılması amacıyla orman yönetim anlayıģında köklü değiģimler baģlatılmıģ ve uygulamaya konulmuģtur. Özel ormancılığın teģviki ile orman varlığımızın daha da artırılması, alım garantili fidan üretimi çalıģmaları ile fidan üretiminde mevcut özel sektörün kapasite geliģtirme çalıģmalarına destek olunması, orman köylülerine sağlanan kredi desteklerinin artırılarak sürdürülmesi, orman yangınlarıyla mücadelede gösterilen baģarı, orman suçlarındaki azalma, zararlılarla olan mücadeledeki olumlu geliģmeler, havza bazlı entegre projelerin geliģtirilmesi ve uygulanması, fonksiyonel planlamaya geçilmesi, bozuk orman alanlarının hızla rehabilite edilerek verimli orman alanlarına dönüģtürülmesi ve ormancılık uygulamalarında bilgi teknolojilerinden faydalanma gibi baģarılı faaliyetler sadece ülkemizde değil diğer ülkeler nezdinde de yakinen takip edilmekte ve düzenlenen çeģitli etkinliklerde dile getirilmektedir. Orman Genel Müdürlüğü, ülkemiz orman kaynaklarının korunması ve geliģtirilmesi noktasındaki etkinliğinin farkında olarak sadece bugün için değil gelecekte de orman kaynaklarının öneminin ve değerinin giderek artacağı bilinci içerisinde, toplumun çeģitlenen ve değiģen taleplerini ormanları koruyarak karģılayabilme yol ve yöntemlerini ortaya koymuģtur. Mali saydamlık ve hesap verebilirlik ilkeleri çerçevesinde dönemi Stratejik Plana uygun Ģekilde hazırlanan Orman Genel Müdürlüğü 2013 Yılı Performans Programının ülkemiz ormancılığına hayırlı olmasını ve baģarı ile uygulanmasını temenni ederim. Prof. Dr. Veysel EROĞLU Bakan

5 PERFORMANS PROGRAMI 2013

6 ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ GENEL MÜDÜR SUNUġU Dünyada giderek azalan orman kaynakları; son yıllarda yaģanmakta olan küresel ısınma, iklim değiģikliği, sağlıklı su kaynaklarının yetersizliği gibi insanlık açısından son derece önem arz eden hususlar ve toplumsal beklentiler dikkate alındığında daha da önemli hale gelmektedir. Genel Müdürlüğümüz; ormanların korunması, geliģtirilmesi ve geniģletilmesi, topluma çok yönlü faydalar sağlayacak Ģekilde iģletilmesi görevlerini doğayla uyumlu sürdürülebilir orman yönetimi anlayıģı çerçevesinde yürütmektedir. Ülkemizin çevreyle ilgili koģulları, siyasal, sosyal ve ekonomik yapısı, orman kaynaklarının yönetimini etkilemekte, küresel ormancılık müzakerelerinde ormanların sürdürülebilir yönetimine iliģkin alınan kararlar ve taahhütleri gerçekleģtirmek üzere oluģturulan süreçlere aktif katılım da giderek önem kazanmaktadır. Ormanların su rejimini düzenleme, toprak koruma ve çevre kirliliğini (hava, su ve toprak) önleme gibi yaģamsal iģlevlerinin yanında, biyolojik çeģitliliğin korunmasındaki yeri ve rolü son derece önemlidir. Toplum talepleri ve ülke ormanlarının yapısı dikkate alınarak, orman yönetiminin; biyolojik ve teknik özellikleri ile ekolojik, ekonomik, sosyal, kültürel ve yönetsel boyutlarının bir ekosistem bütünlüğü içerisinde ele alınması günümüz ormancılık anlayıģının temel yaklaģımıdır. Doğal orman ekosisteminin; baģta yangınlar ve zararlılar olmak üzere çeģitli faktörlere karģı etkin Ģekilde korunması, çok amaçlı ve verimli Ģekilde yönetilmesi, öncelikle çölleģme ve toplum sağlığı dikkate alınarak, havza bazında endüstriyel ve toprak muhafaza ağaçlandırmalarının yapılması, rehabilitasyon çalıģmaları, özel ağaçlandırmanın geliģtirilmesi ve toplumun bu konularda bilinçlendirilmesi, orman-halk iliģkilerinin iyileģtirilmesi ve kurumsal kapasitenin geliģtirilmesi öncelikli hedeflerimiz arasında yer almaktadır dönemi Stratejik Plana uygun Ģekilde hazırlanan 2013 Yılı Performans Programında; 26 performans hedefi, 46 gösterge ve 26 faaliyet yer almaktadır. Program döneminde faaliyetlerin ve performans hedeflerinin gerçekleģtirilmesi için toplam TL kaynak kullanılması öngörülmüģtür. Genel Müdürlüğümüzün alacağı önemli kararlara ve atacağı adımlara ıģık tutacak olan 2013 Yılı Performans Programını kamuoyunun bilgisine sunar, çalıģmalarda katkısı olan kurum personeline teģekkür ederim. Ġbrahim ÇĠFTÇĠ Genel Müdür V.

7 PERFORMANS PROGRAMI 2013

8 ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ĠÇĠNDEKĠLER GENEL BĠLGĠLER... 1 A. Yetki, Görev ve Sorumluklar... 2 B. TeĢkilat Yapısı... 3 C. Fiziksel Yapı... 5 D. Bilgi ve Teknolojik Kaynaklar... 6 E. Ġnsan Kaynakları... 6 F. Faaliyet Alanları, Sunulan Ürün ve Hizmetler... 7 PERFORMANS BĠLGĠLERĠ A. Temel Politika ve Öncelikler B. Amaç ve Hedefler C. Performans Hedef ve Göstergeleri Ġle Faaliyetler D. Toplam Kaynak Ġhtiyacı EKLER... 97

9 PERFORMANS PROGRAMI 2013 TABLO LĠSTESĠ Tablo 1: Sosyal Tesislere ĠliĢkin Bilgiler, Aralık Tablo 2: Lojman Sayıları, Aralık Tablo 3: Mevcut TaĢıtlar, Aralık Tablo 4: Kadro ve Pozisyon Sayıları, Aralık Tablo 5: Ülkemiz Orman Varlığı, Tablo 6: Yıllık Cari Artım, Tablo 7: Ağaç Serveti (Dikili Kabuklu Gövde Hacmi), Tablo 8: Orman Formları ve Ağaç Türü Gruplarına Dağılımı, Tablo 9: Orman Yangınlarının ÇıkıĢ Sebeplerine Sayısal Dağılımı, Tablo 10: Orman Yangınlarının ÇıkıĢ Sebeplerine Alansal Dağılımı, Tablo 11: Yöntemlerine Göre Orman Zararlılarıyla Mücadele, Tablo 12: Zararlı Böcek ve Hastalıklarla Mücadele ÇalıĢmaları, Tablo 13: Suç Zaptı Tanzim Edilen Orman Suç Sayıları, Tablo 14: Orman Köylüsüne Verilen Ferdi Krediler, Tablo 15: Kooperatiflere Verilen Krediler, Tablo 16: Silvikültür Faaliyetleri, Tablo 17: Rehabilitasyon ÇalıĢmalarındaki GerçekleĢmeler, Tablo 18: Ağaçlandırma ÇalıĢmaları, Tablo 19: Özel Ağaçlandırma ÇalıĢmaları, Tablo 20: Etüt-Proje Faaliyetleri, Tablo 21: Fidan ve Tohum Üretimi, Tablo 22: Ormanların Ana Fonksiyonlarına Dağılımı, Tablo 23: Odun Üretim Rakamları, Tablo 24: Odun DıĢı Orman Ürünleri Üretim Rakamları, Tablo 25: Koruyucu ve Çevresel Fonksiyonlar Ġçin Ayrılan Orman Alan Miktarları, Tablo 26: Sosyal ve Kültürel Hizmetler Ġçin Öngörülen Orman Alan Miktarları, Tablo 27: Orman Amenajman Planlaması Yapılan Orman Alanı, Tablo 28: Orman Kanununun 16 ve 18'inci Maddesine Göre Verilen Ġzinler, Tablo 29: Orman Kanununun 17'inci Maddesine Göre Verilen Ġzinler, Tablo 30: Yol Yapım ve Bakım Faaliyetleri, Tablo 31: Erozyon Kontrolü ve Mera Islah ÇalıĢmaları,

10 ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ GĠRĠġ Dünyada ve ülkemizde yaģanan geliģmeler kamu idari yapısında ve yönetim anlayıģında yeniden yapılanma ihtiyacını ortaya çıkarmıģtır. Bu süreçte toplumun artan taleplerine karģı daha duyarlı, katılımcılığa önem veren, hedef ve önceliklerini belirlemiģ, hesap veren ve Ģeffaf bir kamu yapılanmasının gereği olarak stratejik yönetim yaklaģımı benimsenmiģtir yılında yürürlüğe giren 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu nun 9 uncu Maddesinde; Kamu idareleri; kalkınma planları, programlar, ilgili mevzuat ve benimsedikleri temel ilkeler çerçevesinde geleceğe iliģkin misyon ve vizyonlarını oluģturmak, stratejik amaçlar ve ölçülebilir hedefler saptamak, performanslarını önceden belirlenmiģ olan göstergeler doğrultusunda ölçmek ve bu sürecin izleme ve değerlendirmesini yapmak amacıyla katılımcı yöntemlerle stratejik plan hazırlarlar hükmüne yer verilerek, kamu idarelerinin politika üretme kapasitelerinin güçlendirilmesi hedeflenmiģtir. Orman Genel Müdürlüğü dönemini kapsayan ilk stratejik planını Kamu Ġdarelerinde Stratejik Planlamaya ĠliĢkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ekinde yer alan geçiģ takvimine uygun olarak hazırlamıģ ve tarihinde uygulamaya koymuģtur. Öte yandan 645 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe girdiği tarihte Çevre ve Orman Bakanlığı ana hizmet birimlerince yürütülmekte olan; orman alanlarının geniģletilmesi, ülkemiz orman ağacı fidan ve tohum ihtiyacının karģılanması, erozyon, sel, taģkın ve çığ tehlikelerini önleyici tedbirlerin alınması, orman köylerinde sosyo-ekonomik kalkınmanın desteklenmesi ve ormancılık konularında yaģanan sorunların çözümüne yönelik araģtırma ve geliģtirme faaliyetleri ilgili Kanun Hükmünde Kararname ile Orman Genel Müdürlüğü görev ve fonksiyonları kapsamına alınmıģtır. 645 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile teģkilat ve görevleri yeniden Ģekillendirilen Genel Müdürlüğün Stratejik Planı, dönemlerini kapsayacak Ģekilde yenilenmiģtir. Program dönemine iliģkin öncelikli stratejik amaç ve hedeflerin, performans hedeflerinin, bu hedeflere ulaģmak için yürütülecek faaliyetler ile bunların kaynak ihtiyacının ve performans göstergelerinin yer aldığı 2013 Yılı Performans Programının hazırlık sürecinde; Kalkınma Planı, Hükümet Programı, Orta Vadeli Program, Orta Vadeli Mali Plan, Yıllık Program ve dönemi Stratejik Plan esas alınmıģtır.

11 PERFORMANS PROGRAMI

12 ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ GENEL BĠLGĠLER A. Yetki, Görev ve Sorumluklar 3234 sayılı Orman Genel Müdürlüğü TeĢkilat ve Görevleri Hakkında Kanuna göre Orman Genel Müdürlüğünün görevleri; Orman kaynaklarını; ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel faydalarını dikkate alarak, bitki ve hayvan varlığı ile birlikte, ekosistem bütünlüğü içinde idare etmek, katılımcı ve çok amaçlı Ģekilde planlamak, usulsüz müdahalelere, tabii afetlere, yangınlara karģı korumak, muhtelif zararlıları ile mücadele etmek ve ettirmek, ormancılık karantina hizmetlerini yürütmek, geliģtirmek, orman alanlarını ve ormanlara iliģkin hizmetleri artırmak, ormanları imar ve ıslah etmek, silvikültürel bakımını ve gençleģtirilmesini sağlamak, Ormanların mülkiyeti ile ilgili iģ ve iģlemlerini, kadastrosunu, izin ve irtifak iģlerini yürütmek, Orman ürün ve hizmetlerinin sürekliliğini güvence altına alarak ormanları teknik, sosyo-kültürel, ekolojik ve ekonomik icaplara göre iģletmek, orman ürünlerinin üretim, taģıma, depolama iģ ve iģlemlerini yapmak ve yaptırmak, bu ürünleri yurt içinde ve yurt dıģında pazarlamak, Mesire yerleri, kent ormanları, araģtırma ormanları, ağaç parkı (arboretum) sahaları, orman içi biyoçeģitlilik koruma alanları, model orman, muhafaza ormanı alanlarının ayrılması, korunması, iģletilmesini ve iģlettirilmesini sağlamak, Orman sınırları içinde veya orman sınırları dıģında her türlü arazide; ağaçlandırma, erozyon kontrolü, ormanla ilgili mera ıslahı, çölleģme ile mücadele, sel ve çığ kontrolü çalıģmalarını yürütmek, entegre havza projeleri yapmak ve uygulamak, Orman ağaç, ağaççık ve florasına ait bitki türlerinin tohum ve fidanlarını üretmek, ürettirmek, aģılama faaliyetlerini yapmak, devamlı veya geçici fidanlıklar kurmak, iģletmek, gerektiğinde kapatmak, Gerçek ve tüzel kiģilerin özel ağaçlandırma, imar-ihya, erozyon kontrolü çalıģmaları ile fidanlık tesis etmesi, iģletmesi ve pazarlamasını desteklemek, Orman ekosistemlerinin sunduğu ürün ve hizmetlerden azami seviyede istifade edilmesini sağlamak üzere döner sermaye iģletmeleri ve gerekli diğer birimleri kurmak ve iģletmek, gerektiğinde kapatmak, her türlü malzeme, arsa, arazi, bina, tesis, tesisat satın almak veya kiralamak, gerektiğinde takas yapmak; bunların bakım ve onarımlarını yapmak, yaptırmak, hizmetlerin gerektirdiği makineler ile hizmet vasıtalarını sağlamak, bakım ve revizyonlarını yapmak, yaptırmak, ormanlarda gerekli her türlü altyapı çalıģmasını yapmak, ormancılık faaliyetleri için gerekli yolların etüt projelerini yapmak, bakım ve onarım iģlerini yapmak veya yaptırmak, Hizmetin gerektirdiği her türlü hizmet öncesi ve hizmet içi eğitim yapmak ve yaptırmak, Genel Müdürlüğün çalıģma alanına giren hizmetlere iliģkin olarak, yerel, ulusal ve küresel seviyede görev yapacak enstitüler, müdürlükler, araģtırma birimleri, eğitim merkezleri ve sosyal tesisler kurmak ve iģletmek, Hizmetleri ile ilgili her türlü araģtırma ve geliģtirme, envanter, basım, yayım ve tanıtma iģleri ile projeleri yapmak veya yaptırmak ve bunların sonuçlarını yurt içinde ve yurt dıģında pazarlamak, Orman ürün ve hizmetlerinin kullanımını yaygınlaģtırmaya yönelik çalıģmalar yapmak, her türlü orman ürünü üreten, iģleyen, pazarlayan, ithalat ve ihracatını yapan özel sektör, sivil toplum kuruluģları ve üniversiteler ile yakın iģbirliği içinde çalıģmak, yurt içinde ve yurt dıģında danıģmanlık yapmak, projeler uygulamak, ormanlar ve ormancılıkla ilgili olarak kamuoyunu bilinçlendirici her türlü faaliyette bulunmak, Orman bütünlüğünü sağlamak amacıyla gerçek ve tüzel kiģilerin mülkiyetinde bulunan taģınmazların orman rejimine alınması için kamulaģtırma, kamu kurum ve kuruluģlarının 2

13 PERFORMANS PROGRAMI 2013 mülkiyetinde bulunan taģınmazların devir ve gerektiğinde takas iģlemlerini yapmak, Devlet ormanları içinde ve bitiģiğinde oturan köylüleri ayni ve nakdi yardım kaynaklarıyla desteklemek, orman-halk iliģkilerini geliģtirmek ve bu konuda her türlü tedbiri almak, Görev alanına giren konularda teknik ve idari esasları belirlemek, çalıģma konularına iliģkin laboratuarlar kurmak ve kurdurmak, iģ tarifleri ve birim zaman analizlerini yapmak, yaptırmak ve birim fiyatlarını tespit etmek, Genel Müdürlüğün görev, hizmet ve faaliyetleri ile ilgili olarak, diğer kamu kurum ve kuruluģlarınca uyulacak esasları belirlemek, koordinasyonu sağlamak, Mevzuatla verilen diğer görev ve hizmetleri yapmak. B. TeĢkilat Yapısı Orman Genel Müdürlüğü nün merkez teģkilatı; DanıĢma ve Denetim Birimleri, Ana Hizmet Birimleri ve Yardımcı Hizmet Birimlerinden oluģmaktadır. Merkezde; TeftiĢ Kurulu BaĢkanlığı, Hukuk MüĢavirliği, Ġç Denetim BaĢkanlığı ile 18 daire baģkanlığı ve bu daire baģkanlıklarına bağlı toplam 118 Ģube müdürlüğü bulunmaktadır. TaĢra teģkilatı ise 27 Orman Bölge Müdürlüğü ile doğrudan merkeze bağlı 12 AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğünden oluģmaktadır. Bölge müdürlüklerine bağlı toplam 243 orman iģletme müdürlüğü, 28 fidanlık müdürlüğü, 4 müdürlük, 292 baģmühendislik, Orman ĠĢletme Müdürlüklerine bağlı orman iģletme Ģefliği, 9 fidanlık Ģefliği, 188 ağaçlandırma ve toprak muhafaza Ģefliği ve 132 diğer Ģeflik ile Fidanlık Müdürlüklerine bağlı 84 fidanlık Ģefliği mevcuttur. Orman Bölge Müdürlükleri; kendi içerisindeki birimler ile kendine bağlı orman iģletme müdürlükleri, fidanlık müdürlükleri, amenajman baģmühendislikleri ve kadastro komisyonları (baģmühendislikler) ile diğer müdürlükler arasında koordinasyon, kontrol ve denetim sağlamaktadır. Ormanların korunması, geliģtirilmesi ve iģletilmesine yönelik bütün arazi uygulamaları orman iģletme müdürlükleri ve onlara bağlı orman iģletme Ģefliklerince yürütülmektedir. Bu nedenle ormancılığımızda orman iģletme müdürlükleri ve Ģeflikleri kritik bir öneme sahiptir. Diğer Ģeflikler, ilgili orman iģletme müdürlüğünün özelliklerine bağlı olarak kurulabilen arboretum, depo, eğitim merkezi, iģçi eğitim merkezi, elektronik haberleģme ve atölye Ģeflikleri gibi Ģefliklerdir. Ormancılık AraĢtırma Enstitüsü Müdürlükleri ise; ormancılık uygulamalarında karģılaģılan sorunların çözümüne yönelik projelerin geliģtirilmesi, pilot uygulamaların yapılarak projelerin uygulanabilirliğinin ortaya konulması yanı sıra Orman Genel Müdürlüğü veya diğer kamu kurum ve kuruluģları ile gerçek ve tüzel kiģilikler tarafından talep edilen konularda analiz, teģhis, araģtırma, etüt teknik destek, danıģmanlık hizmetleri ile eğitim çalıģmaları gerçekleģtirilmekte olup,12 ormancılık araģtırma enstitüsünden 9 u genel ormancılık konularında ve bölgesel düzeyde, 3 ü de konu bazında ülke genelinde faaliyetlerini sürdürmektedir. Enstitü Müdürlüklerine bağlı 86 baģmühendislik ve 10 araģtırma ormanı mühendisliği bulunmaktadır. Orman Genel Müdürlüğü teģkilat yapısı ġekil 1 de verilmiģtir. 3

14 ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ġekil 1: TeĢkilat Yapısı GENEL MÜDÜR GENEL MÜDÜR YARDIMCISI (5) MERKEZ BĠRĠMLERĠ TAġRA BĠRĠMLERĠ ANA HĠZMET BĠRĠMLERĠ DANIġMA VE DENETĠM BĠRĠMLERĠ YARDIMCI HĠZMET BĠRĠMLERĠ Orman Bölge Müdürlükleri (27) Orman Zararlılarıyla Mücadele Dairesi BaĢkanlığı TeftiĢ Kurulu BaĢkanlığı Personel Dairesi BaĢkanlığı Orman ĠĢletme Müdürlükleri (243) Fidanlık Müdürlükleri (28) Orman Yangınlarıyla Mücadele Dairesi BaĢkanlığı Ġç Denetim BaĢkanlığı Ġdari ve Mali ĠĢler Dairesi BaĢkanlığı Orman ĠĢletme ġeflikleri (1376) Fidanlık ġeflikleri (84) Kadastro ve Mülkiyet Dairesi BaĢkanlığı Hukuk MüĢavirliği DıĢ ĠliĢkiler, Eğitim ve AraĢtırma Dairesi BaĢkanlığı Fidanlık ġeflikleri (9) BaĢmühendislikler (292) Orman Ġdaresi ve Planlama Dairesi BaĢkanlığı ĠĢletme ve Pazarlama Dairesi BaĢkanlığı Silvikültür Dairesi BaĢkanlığı Strateji GeliĢtirme Dairesi BaĢkanlığı Bilgi Sistemleri Dairesi BaĢkanlığı Ağaçlandırma ve Toprak Muhafaza ġefliği (188) Diğer ġeflikler (132) Müdürlükler (4) Ağaçlandırma Dairesi BaĢkanlığı Toprak Muhafaza ve Havza Islahı Dairesi BaĢkanlığı Fidanlık ve Tohum ĠĢleri Dairesi BaĢkanlığı Odun DıĢı Ürün ve Hizmetler Dairesi BaĢkanlığı Orman ve Köy ĠliĢkileri Dairesi BaĢkanlığı ĠnĢaat ve Ġkmal Dairesi BaĢkanlığı Ġzin ve Ġrtifak Dairesi BaĢkanlığı AraĢtırma Enstitüsü Müdürlükleri (12) BaĢmühendislikler (86) AraĢtırma Ormanı Mühendislikleri (10) 4

15 PERFORMANS PROGRAMI 2013 ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜKLERĠ 01 ADANA 07 BALIKESĠR 13 ESKĠġEHĠR 19 KASTAMONU 25 KONYA 02 ADAPAZARI 08 BOLU 14 GĠRESUN 20 MERSĠN 26 KAYSERĠ 03 AMASYA 09 BURSA 15 ISPARTA 21 MUĞLA 27 ġanliurfa 04 ANKARA 10 DENĠZLĠ 16 ĠSTANBUL 22 TRABZON 05 ANTALYA 11 ELAZIĞ 17 ĠZMĠR 23 ZONGULDAK 06 ARTVĠN 12 ERZURUM 18 KAHRAMANMARAġ 24 KÜTAHYA ORMANCILIK ARAġTIRMA ENSTĠTÜSÜ MÜDÜRLÜKLERĠ Konu Bazında ve Ülke Genelinde Faaliyet Gösteren AraĢtırma Enstitüsü Müdürlükleri 01 Kavak Ve Hızlı GeliĢen Orman Ağaçları AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü ĠZMĠT/KOCAELĠ 02 Orman Ağaçları ve Tohumları Islah AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü ANKARA 03 Orman Toprak ve Ekoloji AraĢtırmaları Enstitüsü Müdürlüğü ESKĠġEHĠR Genel Ormancılık Konularında ve Bölgesel Düzeyde Faaliyet Gösteren AraĢtırma Enstitüsü Müdürlükleri 01 Batı Akdeniz Ormancılık AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü ANTALTA 02 Batı Karadeniz Ormancılık AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü BOLU 03 Doğu Akdeniz Ormancılık AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü TARSUS/MERSĠN 04 Doğu Anadolu Ormancılık AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü ERZURUM 05 Doğu Karadeniz Ormancılık AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü TRABZON 06 Ege Ormancılık AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü URLA/ĠZMĠR 07 Güneydoğu Anadolu Ormancılık AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü ELAZIĞ 08 Ġç Anadolu Ormancılık AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü ANKARA 09 Marmara Ormancılık AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü ĠSTANBUL C. Fiziksel Yapı Sosyal tesisler, lojman ve taģıtlara iliģkin bilgiler aģağıda verilmiģtir. Tablo 1: Sosyal Tesislere ĠliĢkin Bilgiler, Aralık 2012 Nevi Adet Kapasite (KiĢi/Yıl) Yararlanan (KiĢi/Yıl) Eğitim ve Dinlenme Tesisi (Kamp) Eğitim Tesisi Lokal Memur Evi Misafirhane KreĢ Diğer Tablo 2: Lojman Sayıları, Aralık 2012 Nevi Adet Dolu BoĢ Kullanılmaz 443 5

16 ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Tablo 3: Mevcut TaĢıtlar, Aralık 2012 Mevcut TaĢıtlar Özel Bütçe Döner Sermaye Toplam Adet Adet Adet TaĢıt Sayısı D. Bilgi ve Teknolojik Kaynaklar Orman Genel Müdürlüğünce hizmetlerin sunumu sırasında iģlem ve karar süreçlerinin hızlandırılması, etkinlik ve verimliliğin artırılması amacıyla bilgi ve iletiģim teknolojilerinden azami ölçüde faydalanılmakta, sunucu bilgisayar sistemleri, kiģisel bilgisayarlar ile çevre birimlerinin kullanımında güvenlik, verimlilik ve süreklilik ilkeleri gözetilmektedir. ĠĢlem ve karar süreçlerinin hızlandırılmasına yönelik gerçekleģtirilen çalıģmalara iliģkin bilgilere aģağıda yer verilmiģtir. Orman yangınlarıyla mücadelede verimliliği ve etkinliği artırmak amacıyla Orman Yangın Erken Uyarı Sistemi ve Yangın Yönetim Sistemleri, Orman sayılan alanlarda verilen izinleri takip etmek amacıyla Ġzin Takip Programı, Orman sayılan ve sayılmayan alanlarda verilen izinlere ait sözel ve sayısal verilerin bir arada tutulduğu Orman Kadastro Bilgi Sistemi, Orman sayılan alanlardaki ağaçlandırma projelerine ait bilgilerin yer aldığı, sorgulamaların yapılabildiği Ağaçlandırma Bilgi Sistemi, Fidanlıklarla ilgili tüm bilgilere ulaģmayı sağlayan Fidanlık Bilgi Sistemi, Eğitimlerle ilgili verilerin arģivlenmesi ve analiz edilmesine imkân veren Eğitim Bilgi Sistemi, Mevcut verilerin (hava fotoğrafı, harita, uydu görüntüsü) sayısal ortama aktarılması ve sayısal arģiv sisteminin oluģturulması amacıyla geliģtirilen Hava Fotoğrafı, Harita ve Uydu Görüntüsü ArĢiv Takip Sistemi, Genel muhasebe standartlarına göre tutulması gereken tüm bilgi ve belgelere ulaģımı sağlayan, üretim iģlerine ait hak ediģlerin ve ihale iģlemlerinin gerçekleģtirilmesine imkân veren Döner Sermaye Muhasebe Sistemi, Orman Genel Müdürlüğü personelinin tayin, terfi, sicil ve atama iģlemlerinin gerçekleģtirildiği Personel Otomasyon Sistemi, TaĢıtların ve makinelerin bakımları ile tamirleri için ihtiyaç duyulan yedek parçaların talep, transfer ve yetkilendirme iģlemlerinin yapıldığı Makine Ġkmal Yedek Parça Ġstek ve Transfer Programı, TaĢınır yönetimin gerçekleģtirildiği TaĢınır Kayıt Sistemi, TaĢıtların ve makinelerin aylık akaryakıt ve tamir bakım giderlerinin izlenmesi amacıyla geliģtirilen Makine ĠĢletme GiriĢ Programı, uygulamaya aktarılmıģtır. Silvikültürel faaliyetlerin yılı programlarının izlendiği Geoportal Bilgi Sistemi, E. Ġnsan Kaynakları Orman Genel Müdürlüğü merkez ve taģra birimlerinde 2012 Aralık verilerine göre istihdam edilen toplam personel sayısı dir. 6

17 PERFORMANS PROGRAMI 2013 Tablo 4: Kadro ve Pozisyon Sayıları, Aralık 2012 Memur SözleĢmeli (4/B) Sürekli ĠĢçi Geçici ĠĢçi 4/C Geçici Personel Dolu BoĢ Toplam F. Faaliyet Alanları, Sunulan Ürün ve Hizmetler Ülkemiz orman varlığı hektar, ülke alanına oranı ise % 27,6 dır. Bu alan içerisinde normal orman alanı hektar ile toplam ormanlık alanın % 53,3 ünü, bozuk orman alanları ise, hektar ile toplam ormanlık alanının % 46,7 sini oluģturmaktadır. Toplam ağaç serveti 1,5 milyar m 3, yıllık toplam cari artım ise 42,2 milyon m 3 dür. Ormanların normal (verimli) veya bozuk orman olarak tanımlanması esas olarak meģcere örtüsünün kapalılık durumuna göre yapılmaktadır. Mevcut ağaçların tepe çatılarının toprağı örtme oranı % 10 un üzerinde olan orman alanları normal ya da verimli, bu orandan az olan orman alanları ise bozuk orman olarak tanımlanmaktadır Tablo 5: Ülkemiz Orman Varlığı, Toplam Orman Alanı Birim Hektar Koru Hektar Baltalık Hektar Tablo 6: Yıllık Cari Artım, 2012 Niteliği Koru Ormanı Baltalık Ormanı Toplam m 3 m 3 m 3 Normal Bozuk Toplam Tablo 7: Ağaç Serveti (Dikili Kabuklu Gövde Hacmi), 2012 Niteliği Koru Ormanı Baltalık Ormanı Toplam m 3 m 3 m 3 Normal Bozuk Toplam Orman amenajmanı bakımından ormanlar, aynı yaģlı ve değiģik yaģlı olmak üzere iki forma ayrılmakta olup, % 98 i aynı yaģlı, % 2 si ise değiģik yaģlıdır. 7

18 ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Tablo 8: Orman Formları ve Ağaç Türü Gruplarına Dağılımı, 2012 Orman Formu Ağaç Türü Grubu Birim Normal Bozuk Toplam Hektar Aynı YaĢlı DeğiĢik YaĢlı Ġbreli Hektar Yapraklı Hektar Ġbreli Hektar Yapraklı Hektar Aynı yaģlı ormanların 12,9 milyon hektarı ibreli, 8,2 milyon hektarı ise yapraklı ormanlardan oluģmaktadır. Ormanlık alanın % 39 u meģe, kayın, kızılağaç, kestane, gürgen gibi geniģ yapraklı ya da yapraklı ağaç türlerinden, % 61 i ise kızılçam, karaçam, sarıçam, göknar, ladin, sedir gibi ibreli ya da iğne yapraklı ağaç türlerinden oluģmaktadır. 1. Ormanların Korunması Ormanların korunması temel olarak ormanları; yangınlara, orman zararlılarına ve fiili müdahalelere karģı koruma faaliyetlerini içerir. Gerek Anayasanın ilgili maddesi, gerek 6831 sayılı Orman Kanunu, gerekse 3234 sayılı Kanun incelendiğinde, Orman Genel Müdürlüğünün öncelikli faaliyet alanının ormanların korunması olduğu açıkça görülecektir. Bu temel amaç doğrultusunda ormanların korunması geleneksel olarak üç eksene oturmuģ, koruma teģkilatı ve organizasyonu da buna göre yapılandırılmıģtır. Ancak, değiģen korumacılık anlayıģı ile beraber ormanların içinde barındırdıkları biyolojik çeģitliliğin muhafaza edilmesi son derece önemli hale gelmiģtir. 1.1 Ormanların Yangınlara KarĢı Korunması Ülkemiz orman alanlarının % 60 ına tekabül eden 12 milyon 500 bin hektarlık kısmı yangına çok hassas bölgelerde yer almakta olup, yangına birinci derecede hassas alan miktarı hektar, yangına ikinci derede hassas alan miktarı ise hektardır. Tablo 9: Orman Yangınlarının ÇıkıĢ Sebeplerine Sayısal Dağılımı, Yangın ÇıkıĢ Sebepleri Birim Kasıt Adet Ġhmal/Dikkatsizlik/Kaza Adet Doğal Adet Faili Meçhul Adet Toplam Adet Tablo 10: Orman Yangınlarının ÇıkıĢ Sebeplerine Alansal Dağılımı, Yangın ÇıkıĢ Sebepleri Birim Kasıt Hektar Ġhmal/Dikkatsizlik/Kaza Hektar Doğal Hektar Faili Meçhul Hektar Toplam Hektar

19 PERFORMANS PROGRAMI yıllarını kapsayan 10 yıllık dönemde meydana gelen adet orman yangını sonucu hektar orman alanı zarar görmüģtür. Yangınla mücadelede baģarının göstergesi olan yangın baģına düģen saha miktarı da aynı dönemde ortalama 4,2 hektar/adet seviyesinde sonuçlanmıģtır. 1.2 Zararlı Böcek ve Hastalıklarla Mücadele Böceklerin üreme enerjileri çok yüksek olduğundan uygun iklim Ģartlarında kısa zamanda çoğalarak bütün bir ormanı tehdit edebilirler. Orman zararlılarıyla mücadele çalıģmalarında teknolojik geliģmeler göz önüne alınarak biyolojik, biyoteknik, mekanik ve kimyasal yöntemlerle mücadele edilmektedir. Tablo 11: Yöntemlerine Göre Orman Zararlılarıyla Mücadele, Mücadele Yöntemi Birim Biyolojik Mücadele Hektar Mekanik Mücadele Hektar Biyoteknik Mücadele Hektar Kimyasal Mücadele Hektar Toplam yılından itibaren küresel ısınma ve iklim değiģikliğine bağlı olarak orman zararlıları ile mücadelede doğaya en uygun mücadele yöntemi olarak biyolojik mücadele yöntemine ağırlık verilmiģtir. Bu amaçla kurulan 65 adet laboratuarda ortalama 600 bin adet böcek üretilerek zararlı böceklerin yoğun olarak bulunduğu alanlara bırakılmakta ve doğal dengenin yeniden oluģturulmasına destek verilmekte, her yıl ortalama 50 bin adet kuģ yuvası asılmakta ve 150 adet karınca yuvası nakli gerçekleģtirilmektedir. Tablo 12: Zararlı Böcek ve Hastalıklarla Mücadele ÇalıĢmaları, Faaliyet Türü Birim KuĢ Yuvası Adet Karınca Nakli Adet Faydalı Böcek Üretimi Bin Adet Adacık Tesisi Adet Orman Suçlarıyla Mücadele Ülkemiz orman varlığı çeģitli tehditler altında bulunmakta ve bu tehditlerin kaynağını önemli oranda insanlar oluģturmaktadır. Ġnsanların ormanlara yönelik yasa dıģı müdahalelerinin baģlıcalarını; aģırı ve usulsüz yararlanmalar, kaçak orman emvali nakilleri, tarım ve yerleģim alanı kazanmaya yönelik açma-yerleģme fiilleri ile kontrolsüz ve aģırı hayvan otlatmacılığı teģkil etmektedir. Bu yoğun tehditlerden dolayı ormanların korunması ormancılık politikaları arasında ilk sıralarda yer almaktadır yılları esas alındığında; orman halk iliģkilerindeki iyileģmeler, çevre ve orman konusundaki küresel bilinçlenme, alınan koruma tedbirleri ile birlikte son on yıllık dönemde orman suçları % 60 oranında azalmıģtır. 9

20 ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Tablo 13: Suç Zaptı Tanzim Edilen Orman Suç Sayıları, Yıl Kesme Nakil Bulundurma Suç Adedi m 3 Suç Adedi m 3 Suç Adedi m Açma-YerleĢme ĠĢgal Otlatma Suç Adedi Dekar Suç Adedi Dekar Suç Adedi Hayvan Adedi Sarf Av Suçları Toplam Suç Adedi m 3 Suç Adedi Hayvan Adedi Suç Adedi yılları arasında ülkemizde iģlenen orman suçlarının % 39 unu kesme, % 30 unu nakil, % 19 unu açma-yerleģme, % 8 ini otlatma, % 4 ünü ise diğer suçlar oluģturmaktadır. 1.4 Diğer Biyotik ve Abiyotik Zararlar Hava kirliliği, kuraklık, asit yağmurları, aģırı ısı değiģimleri ve benzeri atmosferik oluģumlar ile özellikle son çeyrek yüzyılda Dünya gündemine oturan küresel ısınmanın ormanlar üzerindeki muhtemel etkileri hususu, ülkemiz ormanları için de önemli bir konu olarak ortaya çıkmaktadır. Küresel ısınma ve hava kirliliğinin ormanlar üzerindeki etkileri konusunda henüz yeterli bilgiye sahip olunmamakla beraber ileriki dönemlerde özellikle küresel ısınmanın olumsuz etkilerinin artacağı beklenmekte ve bu alanda araģtırma çalıģmalarının, uygun strateji ve tedbirlerin geliģtirilmesi gerektiğine inanılmaktadır. 1.5 Orman Alan ve Sınırlarının Korunması Anayasamızın 169 ve 170. maddeleri ve 6831 sayılı Orman Kanunu ile 3234 sayılı Orman Genel Müdürlüğü TeĢkilat Kanunu hükümlerine göre orman sınırları güvenceye alınmıģtır. Anayasa ve yasalardaki orman tanımları ve Orman Genel Müdürlüğünün tüzel kiģiliği ormanların hukuki ve fiziki varlığının korunması ve devamında önemli unsurlardır. Ormanların % 99 unun mülkiyeti Devlete aittir. Özel ġahıslara ve Hükmi ġahsiyeti Haiz Amme Müesseselerine ait orman alanı yaklaģık hektardır. Devlet ormanları dıģındaki özel ormanların 10

21 PERFORMANS PROGRAMI 2013 gözetim ve denetimi de Orman Genel Müdürlüğünce yapılmaktadır. Ormanların sınırlarının belirlenmesi (kadastro) ve mülkiyetinin tespiti için yapılan aplikasyon iģleri ile sınırları kesinleģen yerlerin tapuya tescil iģlemleri orman kadastrosunun konusudur yılı verilerine göre, hektar alanda kadastro çalıģması tamamlanmıģ, hektar alanın tescili yapılmıģtır. 1.6 Biyolojik Kaynakların ve Ekolojinin Korunması Orman ekosistemleri, kendi içinde birbirleri ile iliģkisel ve dengeli bir düzende bulunan ekolojik, ekonomik ve sosyal-kültürel kapsamdaki fonksiyonları ile en önemli biyolojik kaynağı teģkil etmektedir. Bu doğal kaynak biyotik ve abiyotik etmenlerden etkilenmekte ancak yenilenebilir olma özelliğinden dolayı da ıslah edilebilmektedir. Bu nedenle orman ekosistemlerinin sağlık ve hayatiyetinin aktüel durumunun tespiti ve zaman içinde geliģiminin izlenmesi gerekmektedir. Ormanların sağlık ve hayatiyeti konusunda ulusal bazda uzun dönemli büyük ölçekli ve yoğun izlemelere dayalı kaliteli bilimsel verilerin elde edilmesi çalıģmaları 2006 yılında baģlanılan Orman Ekosistemlerinin Sağlık ve Hayatiyetinin Ġzlenmesi Programı çerçevesinde yürütülmektedir. Ormanlarımızdaki biyolojik çeģitliliğin korunmasında genel strateji; özel biyolojik çeģitlilik değeri ve zenginliğine sahip orman alanlarının korunan alanlar statüsüne alınarak, amacına uygun planlama, uygulama ve değerlendirme çalıģmaları çerçevesinde yönetimidir. 1.7 Orman Köylerinin Desteklenmesi Orman köylülerinin sosyo-ekonomik bakımdan kalkınmalarına yönelik Orman Köyleri Kalkınma Planları hazırlanmakta ve bu planlar çerçevesinde önerilen projelerle orman köylüleri desteklenmektedir. Planlama çalıģmalarında gelinen son nokta itibariyle ünite sosyal amaçlı, ünite ekonomik amaçlı kredi önerisi mevcut olup, 2011 yılı verilerine göre toplam uygulama ünite olarak gerçekleģmiģtir. Orman köylerinin desteklenmesi faaliyetlerinin ana unsurunu, orman köylüleri ve bu köylülerin kendi aralarında kurdukları kooperatiflere verilen ferdi ve kooperatif kredileri teģkil etmektedir. Sağlanan kredilerle alternatif iģletme modelleri ve projeler geliģtirilerek, orman köylüsünün ekonomik ve sosyal kalkınmaları desteklenmektedir. Tablo 14: Orman Köylüsüne Verilen Ferdi Krediler, Ferdi Krediler Birim Ünite Adet Tutar * TL Tablo 15: Kooperatiflere Verilen Krediler, Kooperatif Kredileri Birim Proje Adet Tutar * TL *2011 yılı deflatör katsayısına göre hesaplanmıģtır yılından sonra ormancılık faaliyetlerinin yürütülmesinde ortaya çıkan ekonomik ve sosyal problemlerin çözümüne yönelik olarak yatırım maliyetleri büyük projeler yerine daha küçük ölçekli ve 11

22 ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ istihdam yaratan projeler tercih edilmiģ, 2011 yılı verilerine göre toplam adam/yıl istihdam sağlanmıģtır. Ayrıca orman köylüsü ve kooperatiflerine yapılan indirimli satıģlar dolayısıyla yapılan sübvansiyonlar; 2003 yılında 126 milyon TL iken 2011 yılında bu rakam 206 milyon TL ye çıkmıģtır. Önümüzdeki yıllarda bu sübvansiyonlar artarak devam edecektir. 2. Ormanların GeliĢtirilmesi ve GeniĢletilmesi Orman geliģtirme çalıģmaları, ormanı oluģturan ağaçların yetiģtirilmesi, teknik bakım müdahaleleriyle sağlıklı ve stabil bir yapıya kavuģturulması, tür karıģımlarının düzenlenmesi, odun kalitesinin artırılması, olgunluk çağına ulaģmıģ yaģlı meģcerelerin gençleģtirilmesi, bozuk orman alanlarının rehabilitasyonu, baltalık ormanların imarı veya koruya tahvil faaliyetleri ile çok yönlü fonksiyonlar gören ormanların kurulması ve yanan alanların yeniden ormanlaģtırılması gibi normal ve bozuk yapıdaki tüm ormanlarda gerçekleģtirilen silvikültürel faaliyetleri içerirken orman geniģletme çalıģmaları ise içe orman içi açıklıklar ve uygun arazilerde yapılan yeni ağaçlandırma faaliyetleri ile endüstriyel plantasyon kurma faaliyetlerini içermektedir. 2.1 Mevcut Ormanların ĠyileĢtirilmesi ve GeliĢtirilmesi Ormanlarımızın sağlığının korunması ve devamlılığının sağlanması için silvikültürel çalıģmalar yapılmaktadır. Bu çalıģmalarda biyolojik ve ekolojik prensipler dikkate alınarak ormanları, kendisinden beklenen fonksiyonları devamlı ve en iyi Ģekilde yerine getirecek duruma ulaģtırmak ve bunu devam ettirmek orman geliģtirmenin temel prensibini oluģturmaktadır. Bu kapsamda Genç MeĢcereler Bakım Seferberliği Eylem Planı ( ) 2012 yılında hazırlanmıģ ve uygulamaya aktarılmıģtır. Gençlik bakımı, kültür bakımı, sıklık bakımı, aralama, rehabilitasyon, koruya tahvil vb. uygun silvikültürel müdahalelerle ormanların kapalılığının, servet, artım ve kalitesinin artırılması yanı sıra biyotik ve abiyotik faktörlere karģı ormanların direnci artırılırken ormanların sürekliliğinin sağlanması için yaģlanmıģ, idare süresini tamamlamıģ veya herhangi bir Ģekilde (yangın, afet vb.) üzerindeki orman örtüsünü kaybetmiģ alanlar veya orman içi açıklıklarda doğal yolla (tohum) yada dikim yoluyla (suni) gençleģtirme çalıģmaları ile ormanların gençleģtirilmesi sağlanmaktadır. Tablo 16: Silvikültür Faaliyetleri, Faaliyet Türü Birim Bakım Hektar GençleĢtirme Hektar Koruya Tahvil Hektar Orman amenajman planı yenilenen yerlerde, gençleģtirmeye ayrılan orman alanlarının gençleģtirme çalıģmaları, detay silvikültür planlarına göre yapılmaktadır. Bu planlarda gençleģtirmeye ayrılan yerin detaylı olarak toprak durumu ve yapısı, ağaç türlerinin tohum verme sıklığı, tohum ağacı durumu ve sayısı gibi faktörlere göre gençleģtirme metot veya metotlarının belirlenmesi için arazide bir takım inceleme ve gözlemlerin yapılarak silvikültür planları hazırlanmakta ve uygulamalar bu plan çerçevesinde yürütülmektedir. Yürürlükteki orman amenajman planlarına göre; toplam hektar orman alanı gençleģtirilmek üzere ayrılmıģ, yapılan detay silvikültür planları ile de bu alanların hektarlık bölümü gençleģtirilmek üzere planlanmıģtır. Uygulamaya geçilmiģ gençleģtirme alanlarından hektarlık orman alanının hektarında kabul edilebilir baģarı oranı sağlanmıģ ancak, hektar alanda 12

23 PERFORMANS PROGRAMI 2013 yeterli baģarı sağlanamamıģtır. Halen hektar orman alanında gençleģtirme çalıģmaları devam etmektedir yılında uygulanan rehabilitasyon çalıģmaları 2006 yılından itibaren daha da yaygınlaģtırılmıģtır. Orman örtüsü kaybedilmiģ veya tahrip görmüģ alanlarda mümkün olduğunca doğada var olan mevcudu kullanarak ve aynı zamanda biyolojik çeģitliliği koruyarak, mevcut orman alanlarının kazanılması ve iyileģtirilmesi Ģeklinde özetlenebilecek rehabilitasyon çalıģmaları 2011 yılında hektara ulaģmıģtır. Tablo 17: Rehabilitasyon ÇalıĢmalarındaki GerçekleĢmeler, Faaliyet Türü Birim Rehabilitasyon* Hektar Ağaçlandırma *Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Seferberliği Eylem Planı kapsamında sonuçlandırılan çalıģmalar da dâhil edilmiģtir. Ülkemizde odun hammaddesi gereksinimi, artan nüfusa ve geliģen endüstriye paralel olarak çoğalmaktadır. Bu gereksinimin tamamen yurtiçi kaynaklardan karģılanabilmesi yanında; doğal ormanların ve biyolojik çeģitliliğin korunabilmesi için, var olan verimli ormanların sürdürülebilir yönetimi prensipleri çerçevesinde iģletilmesi, ayrıca bozuk orman alanlarında, orman içi açıklıklarda ve orman rejimi dıģındaki arazilerde ağaçlandırmaların yapılması bir zorunluluktur. Tablo 18: Ağaçlandırma ÇalıĢmaları, Faaliyet Türü Birim Ağaçlandırma * Hektar *Diğer kurumlarca ve sivil toplum kuruluģlarınca yapılan ağaçlandırma çalıģmaları da dâhil edilmiģtir. Özel ağaçlandırma çalıģmalarında; çam, sedir, göknar, ladin, meģe, akasya, akçaağaç, karaağaç, sofora, ıhlamur, kayın, gürgen, gladiçya gibi odunundan yararlanılan türler ile odunu yanında daha ziyade meyvesinden yararlanılan ceviz, kestane, antepfıstığı, menengiç sakız ağacı, harnup, kuģburnu, defne, alıç, ahlat, badem, mahlep, zeytin gibi türler kullanılmaktadır. Tablo 19: Özel Ağaçlandırma ÇalıĢmaları, Faaliyet Türü Birim Özel Ağaçlandırma Hektar Yapılan özel ağaçlandırma çalıģmalarının çoğunluğu ceviz, badem, fıstıkçamı, keçiboynuzu, kestane gibi gelir getirici türler ile gerçekleģtirilmiģ, ülkemiz ceviz meyvesi ve odunu ihtiyacının bir kısmını özel ağaçlandırma çalıģmaları ile karģılayabilmek için Ceviz Eylem Planı hazırlanmıģtır. Potansiyel saha tespiti yapılarak ağaçlandırma, erozyon kontrolü, bozuk ormanların iyileģtirilmesi, mera ıslahı ve özel ağaçlandırma çalıģmalarının nerelerde yapılacağı etüt proje çalıģmaları ile belirlenmektedir yılından bu güne kadar toplam hektar etüt-proje çalıģması gerçekleģtirilmiģtir. Tablo 20: Etüt-Proje Faaliyetleri, Faaliyet Türü Birim Etüt-Proje Hektar

24 ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 2.3 Fidan ve Tohum Üretimi Ülke genelinde; 10 adet ağaç türünden, 179 adet hektar tohum bahçesi, 24 adet ağaç türünden, 347 adet hektar tohum meģçeresi bulunmaktadır. Ayrıca, ekolojik durum ve fidanlıkların dağılımı göz önüne alınarak 21 ilde 340 ton tohum soğuk hava depolarında stoklanmaktadır. Tablo 21: Fidan ve Tohum Üretimi, Faaliyet Türü Birim * Fidan Üretimi Bin Adet Tohum Üretimi Ton *Fidan üretiminde 2006 yılı ve öncesi dahil kümülatif. Ġbreli ve yapraklı muhtelif türlerde yılda ortalama ton tohum üretimi gerçekleģtirilmektedir. 8 ilde m 2 kapalı alana sahip 25 milyon adet/yıl kapasiteli toplam 43 adet modern sera fidan üretiminde kullanılmakta, bu seralarda turba ve diğer organik maddelerle üretimler yapılmaktadır. Ayrıca, Alım Garantili SözleĢmeli fidan üretimi kapsamında ortalama yılda dokuz milyon fidan ürettirilmektedir. 3. Ormanlardan Faydalanma Ormanlar bir yandan değiģik sektörlerde kullanılmak üzere yakacak ve endüstriyel odun hammaddesi arz ederken diğer yandan da ağaç, ağaççık, çalı ve otsu bitkilerin dal, sürgün, çiçek, meyve, tohum, kök ve yumru gibi odun dıģı orman ürünleri için kaynak teģkil etmektedir. Hayatın üç temel bileģeni olan su, hava ve toprağın muhafazasında ve kalitesinin yükselmesinde önemli bir rol oynayan ormanlar ayrıca, toplumun ruhsal, sportif ve rekreatif ihtiyaçlarını da karģılama fonksiyonuna sahiptir. Tablo 22: Ormanların Ana Fonksiyonlarına Dağılımı, 2012 Toplam Orman Alanı Ekonomik Fonksiyon Ekolojik Fonksiyon Sosyal Fonksiyon Hektar % Hektar % Hektar % Küresel ve ulusal talepler doğrultusunda, ormanların ekonomik, ekolojik, sosyal ve kültürel fonksiyonlarının bir ekosistem bütünlüğü içerisinde ele alınması ve ormanların sürdürülebilir orman yönetimi ilkelerine göre yönetilmesi günümüz ormancılık anlayıģının temel yaklaģımıdır. 3.1 Asli Orman Ürünleri Orman alanlarımız üzerindeki mevcut ağaç serveti 1,5 milyar m 3, yıllık toplam cari artım ise 42,2 milyon m 3, buna karģılık yıllık odun üretimi yaklaģık 18,5-19 milyon m 3 civarındadır. Tablo 23: Odun Üretim Rakamları, Üretim Birim Tomruk m Tel Direk m Maden Direk m Sanayi Odunu m Kağıtlık Odun m Lif Yonga Odunu m

25 PERFORMANS PROGRAMI 2013 Sırık m Endüstriyel Odun m Yakacak Odun ster Ülkemizde yapılan üretimdeki dikili damga miktarı, orta ve uzun dönemde 10 milyon m³ ile 18 milyon m³ arasında gerçekleģmiģ, endüstriyel odun üretimi içinde lif-yonga odunu baģta olmak üzere ince ve nispeten düģük kalitedeki emval oranı hızla artmıģtır. Yıllık yakacak odun üretiminde; sanayide değerlendirme alternatifinin artması ve kullanıcıların sosyal ve ekonomik yapılarındaki değiģim sonucu tüketim tercihlerinin değiģmesi ile gün geçtikçe azalan bir eğilim sergileyerek 20 milyon sterden ortalama 7 milyon ster seviyelerine inmiģtir. Önümüzdeki dönemde bu eğilimin devam edeceği beklenmektedir yılında m³ olan endüstriyel odun üretiminin % 77 si ibreli, % 23 ü yapraklı olarak gerçekleģmiģtir. 3.2 Odun DıĢı Orman Ürünleri Günümüzde ormanlar, sadece odun hammaddesi sağlayan bir kaynak olarak görülmekten giderek uzaklaģmakta, odun dıģında diğer ürün ve hizmetleri de barındıran bir ekosistem olarak algılanmaktadır. Ülkemiz ormanlarının çok zengin biyolojik çeģitliliğe sahip olması, ormanlar içinde zengin odun dıģı orman ürünlerinin yer almasına imkân sağlamaktadır. Ormandan sağlanan odun dıģı orman ürünleri toplumun çok çeģitli ihtiyaçlarını karģılamakta, ayrıca ihraç yoluyla önemli sayılabilecek gelirler elde edilmektedir. Özellikle dıģ ticarette önemli gelir kaynakları arasında yer alan odun dıģı orman ürünleri, kırsal fakirliğin azaltılması yönünde de önemli katkılar sağlamaktadır. Tablo 24: Odun DıĢı Orman Ürünleri Üretim Rakamları, Üretim Miktarı Birim Ton Dünya nüfusunun % 80 inin sağlık ve gıda konusundaki ihtiyaçlarını odun dıģı orman ürünlerinden karģılıyor olması bu ürünlerin sosyo- ekonomik açıdan taģıdığı önemi göstermektedir. 3.3 Koruyucu ve Çevresel Fonksiyonlar Ormanların koruyucu ve çevresel fonksiyonları (toprağın korunması, su kaynaklarının düzenlenmesi, sel zararlarının önlenmesi, karbon birikimi, hava kirliliğinin önlenmesi, havanın temizlenmesi, vb.) ile ilgili olarak toplumdaki bilinçlenme ve beklentiler son yıllarda önemli bir artıģ göstermektedir. Tablo 25: Koruyucu ve Çevresel Fonksiyonlar Ġçin Ayrılan Orman Alan Miktarları, 2012 Doğayı Koruma Erozyonu Önleme Ġklim Koruma Hektar Hektar Hektar Ormanların, karbon birikimi ve hava kirliliğinin azaltılması fonksiyonlarının sadece ulusal açıdan değil, küresel açıdan da önemli olduğu bilinmektedir. Dünyada tropik ormanların iklim düzenleme bakımından sağladığı ekolojik üretimin parasal değeri yıllık 3.7 trilyon Amerikan Doları olarak tahmin edilmektedir. Tropik ormanların tahribi sonucu atmosfere karıģan karbon miktarındaki artıģ 1,6 milyar ton olarak tahmin edilmektedir. Ülkemiz ormanlarında tutulan yıllık net karbon miktarının 2010 yılında 16 milyon 045 bin ton olduğu bu miktarın ise 58 milyon 833 bin ton karbondioksit miktarına eģdeğer olduğu tahmin edilmektedir. 15

26 ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Ülkemiz karbon stoklarını artırarak iklim değiģikliği üzerinde olumlu katkıda bulunma fırsatına sahiptir. Özellikle ülke ormanlarının yarısına yakın kısmını oluģturan bozuk ormanların rehabilitasyonu, mevcut ormanların silvikültürel faaliyetlerle verimliliğinin artırılması, endüstriyel plantasyonlar kurularak veya orman içi ve orman dıģı alanlarda yeni ormanların kurulması suretiyle mevcut orman alanlarının geniģletilmesi ile mevcut ormanların biyotik ve abiyotik zararlılara karģı korunması, ormanların ekosistem tabanlı çok amaçlı fonksiyonel planlarının yapılması ve sürdürülebilir orman yönetimi anlayıģının orman iģletmeleri düzeyinde uygulamaya konulmasına yönelik çalıģmalar, ormanların iklim değiģikliği üzerine olan olumlu etkilerini artırma çabaları olarak değerlendirilmektedir. Bu çerçevede, son yıllarda hazırlanan orman amenajman planlarında koruyucu fonksiyonlara verilen önemin arttığı ve bu amaçla koruma iģletme sınıfına ayrılan orman sahalarında da önemli bir artıģ sağlandığı görülmektedir. Toprak muhafaza, erozyon önleme, çölleģme ve kuraklık etkisinin azaltılması; su rejimini düzenleme, sel ve taģkınlardan kaynaklanan alt yapı ve yerleģim yerleri zararları ile tarım alanlarında ürün ve verimlilik kayıplarının azaltılarak gıda güvenliğinin sağlanması; sulama, enerji üretimi, içme ve kullanma suyu temini gibi hususlar ormanların koruyucu ve çevresel hizmetlerindendir. Toplumsal refahın artırılmasında yaģamsal değeri olan ormanların koruyucu ve çevresel hizmetlerinin ekonomik değerinin hesaplanması bu bakımdan oldukça güçlükler içermektedir. 3.4 Sosyal ve Kültürel Hizmetler Ormanların sağlık, spor, estetik, kültürel ve sosyal fonksiyonlarını halkın hizmetine sunmak, aynı zamanda teknik ormancılık faaliyetleri ile yöredeki flora ve faunanın da tanıtılması amacıyla metropoller, iller ve büyük ilçeler gibi yerleģim yerleri bitiģiğinde veya civarında hektar orman alanında toplam 110 adet kent ormanı kuruluģu gerçekleģtirilmiģtir. Bununla birlikte halkın günübirlik dinlenme ve piknik ihtiyacını karģılamak amacıyla toplam adet hektarlık orman alanı ise orman içi dinlenme yeri olarak düzenlenmiģtir. Ayrıca, son yıllarda gerek özel sektör firmaları, gerekse çeģitli sivil toplum örgütlerince orman alanlarında rekreasyon ve eğitim amaçlı günlük/birkaç günlük doğa gezisi uygulamaları da hızlı bir geliģme içindedir. Tablo 26: Sosyal ve Kültürel Hizmetler Ġçin Öngörülen Orman Alan Miktarları, 2012 Eko turizm Rekreasyon Toplum Sağlığı Ulusal Savunma Estetik Bilimsel Hidrolojik Hektar Hektar Hektar Hektar Hektar Hektar Ormanlar, av ve yaban hayatı için en güvenli habitat alanlarını sağlamaktadır. Avcılık ülkemizde önemi gittikçe artan bir etkinlik durumundadır. Yaban hayatı geliģtirme alanı ile yaban hayatı üretim istasyonların büyük bir bölümü ormanlık sahalar üzerinde yer almaktadır. Orman içinde mevcut akarsular üzerinde son yıllarda yerel halk ve özel sektör tarafından çok sayıda alabalık üretim çiftliğinin tesis edildiği görülmektedir. Buna karģılık, orman içi akarsular, göl ve göletlerin sahip olduğu önemli olta balıkçılığı potansiyelinden yararlanma halen son derece yetersiz durumdadır. 4. Orman Amenajman Planları Ormanların;ekolojik, ekonomik, sosyal ve kültürel fonksiyonlarına göre entegre bir yaklaģımla planlanması ve faydalanmanın düzenlenmesi, uygulamaların izlenmesi ve değerlendirilmesi faaliyetleri ormanların sürdürülebilir yönetiminin sağlanması bakımından en önemli gösterge olarak değerlendirilmektedir. 16