Mobil Stok Takibi Programı

Transkript

1 Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Mobil Stok Takibi Programı Bitirme Tezi Gürsel ÖZLÜ Trabzon 2007

2 Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Mobil Stok Takibi Programı Bitirme Tezi Gürsel ÖZLÜ Tezin Bölüme Verildiği Tarih : Tezin Savunma Tarihi : Tez Danışmanı : Öğr.Gör. Ömer ÇAKIR Jüri Üyesi Jüri Üyesi Jüri Üyesi : Prof.Dr. Vasıf V. NABİYEV : Yrd.Doç.Dr. Hüseyin PEHLİVAN : Yrd.Doç.Dr. Tuğrul ÇAVDAR Bölüm Başkanı : Prof.Dr. Rıfat YAZICI

3 İÇİNDEKİLER Önsöz...1 BİRİNCİ BÖLÜM 1.MOBİL TEKNOLOJİLER HAKKINDA 1.1.PDA nın tarihçesi Türkiye ve dünyada mobil sektörü GÜNÜMÜZDE YAYGIN OLARAK KULLANILAN MOBİL CİHAZLAR 2.1.Dizüstü bilgisayarlar(notebook) Türkiye ve dünyada mobil sektörü Dizüstü bilgisayarlar(notebook) Tablet bilgisayarlar(tablet PC) Avuçiçi bilgisayarlar(pocket PC) Akıllı telefonlar Taşınabilir Medya Oynatıcılar (Portable Media Center) MOBİL TELEFON NESİLLERİ MOBİL CİHAZLARLA İNTERNETE ERİŞİM OLANAĞI 4.1. GPRS (General Packet Radio Service) İletişim Teknolojisi Wireless (Wi-Fi) İletişim Teknolojisi Bluetooth İletişim Teknolojisi Kızılötesi İletişim Teknolojisi MOBİL İŞLETİM SİSTEMLERİ 5.1.Gömülü işletim sistemleri Windows Mobile Symbian...12 İKİNCİ BÖLÜM 1.VISUAL STUDIO 2005 ORTAMI VE C# HAKKINDA 1.1.Visual Studio.NET NET in prensi C# NET COMPACT FRAMEWORK WINDOWS MOBILE Windows Mobile'in genel özellikleri Windows Mobile sürümleri...20 І

4 4.VISUAL STUDIO 2005 MOBİL CİHAZ EMULATÖRLERİ 4.1.Pocket PC Emülatör Smarthpone Emülatör Windows CE Emulator Emülatör Ayarları VERİ ERİŞİMİ 6.XML WEB SERVİSLERİ 6.1.XML nedir? XML Web Servisleri Tarihçesi XML Web servisleri standartları Basit bir web servis oluşturma WEB SERVİSLERİNDE GÜVENLİK 7.1.Virtual Private Networks(özel sanal ağ) SOAP Header ları kullanarak güvenliği sağlamak Secure Sockets Layer(SSL) Network Authentication(belgeleme) MS SQL SERVER 8.1.Mimarisi Database oluşturma SQL SERVER MANAGEMENT STUDIO...35 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 1.TASARIM GERÇEKLEME 1.1.Proje Hakkında Veri Tablolarının Oluşturulması Web servisin oluşturulması ve yayınlanması XML dosyası içeriği SOAP Header ları kullanarak güvenliğin sağlanması TEST SONUÇ KAYNAKÇA...47 И

5 ÖNSÖZ Mobil cihazlar günümüzün vazgeçilmezleri arasında yerini almayı başardı. Bir kaç yıl öncesine bakıp mobil cihazlardaki gelişimi seyrettiğimizde çok önemli adımların atıldığını görmekteyiz.toplum içerisinde bu cihazların yaygınlaşmasındaki en önemli etkenler olarak, boyutlarının ve fiyatlarının düşmesinin yanında fonksiyonlarının artması gösterilebilir. Mobil cihazlar taşınabilir oldukları için birçok kolaylığı beraberinde getirmiştir.öncelikle dizüstü bilgisayarlar hayatımıza girdi, bunlar hayatımızı bir nebze olsun kolaylaştırmayı başardı ancak yinede boyutları dezavantaj olarak karşımıza çıkmaktaydı. Ardından avuçiçi bilgisayar dediğimiz PDA lar hayatımıza girdi. Boyutlarının ufak olması ve de bir dizüstü bilgisayarının fonksiyonlarına sahip olmasıyla bir anda dikkatleri üzerine çekti. Yakın zaman içerisinde 3G neslinin hayata geçmesi ve buna paralel olarak 3G destekli mobil cihazların üretilmesi sonucu, özellikle genç nüfusun çoğunlukta olduğu ülkemizde, bu tür cihazların kullanımının daha da artmasını bekleyebiliriz. Bu bağlamda önümüzdeki yıllarda mobil alanında söz sahibi olabilmek ve deneyimli eleman ihtiyacını karşılamak için lisans tezimi bu konu üzerine yaptım. Projede, PDA(Kişisel dijital asistan) üzerinden web servisleri aracılığıyla stok ve sipariş takip programı geliştirdim. Çalışmam boyunca desteğini esirgemeyen Öğr.Görevlisi Ömer ÇAKIR a, bilgi ve tecrübelerinden yararlandığım tüm hocalarıma ve arkadaşlarıma teşekkürü bir borç bilirim. Güzel yarınlara ilk adımı atmanın sevinciyle... Trabzon 2007 Gürsel ÖZLÜ 1

6 BİRİNCİ BÖLÜM 1.MOBİL TEKNOLOJİLER HAKKINDA Günümüzde yaygın olarak kullanılan ayrıca önümüzdeki yıllarda önemli bir konuma gelmesi beklenen mobil cihazlar hayatımızın vazgeçilmezlerinden olmuştur.mobil cihazlarla evde,işte,okulda,tatilde... internete girebilmenin keyfini yaşayabilirsiniz.elbette tüm bunları zaten yapabiliyordunuz ama mobil cihazlar bunu bir adım daha öteye taşıyarak hareket halindeyken internete erişimi hayal olmaktan çıkarmışlardır. Bu sayede otobüste,trende,vapurda,uçakta...internete girebilirsiniz.bu cihazlarla neler yapılabileceğine bakalım. Otel,uçak rezervasyonları yaptırıp sinema bileti satın alabilirsiniz. Bankacılık işlemlerinizi yapabilirsiniz. Sahip olduğunuz şirketin stoklarını takip edebilir,gerekli düzenlemeleri yapabilirsiniz. Gerekli altyapının sağlanması sonucu hareket halindeyken evdeki elektronik cihazlarınızı kontrol edebilirsiniz. 1.1.PDA nın tarihçesi PDA kelimesi ile kez Apple şirketi tarafından üretilen Newton MessagePad cihazı için kullanılmıştır, ancak Newton'dan önce de PDA özelliklerine sahip olduğu söylenebilecek cihazlar bulunmaktaydı (Psion ve Sharp Wizard). PDA'ların yaygınlaşması Palm tarafından 1996'da üretilen PalmPilot la birlikte başladı. Palm'in ilk modeli, kısa sürede PDA pazarının en popüler ürünü haline geldi. Cep bilgisayarlarının ilk örneklerinde; renksiz ekran, sınırlı işlem gücü ve düşük enerji tüketimleri sayesinde uzun pil ömrü özellikleri öne çıkar. Bu tür cihaz üretiminin öncülerinden Japon şirketi Casio yu daha sonra birçok üretici takip etmiştir. İşletim sistemi basit ve alete özeldir. Genelde telefon defteri, adres defteri olarak ya da hesap makinesi olarak kullanılır. Casio FX-880P, PB-1000 ve PB-2000C gibi BASIC, Prolog, CASL, Assembler ve C dillerinde programlanabilir örnekleri de üretilmiştir. PB-2000C farklı ROM modülleri takılarak programlama dilinin değiştirilebildiği tek Casio ürünü olmuştur. 2

7 PB-2000C sonrasında üretilen FX-890 modelinde tüm diller ROM'un içinde hazır halde bulunmaktadır. PB-1000 ve PB-2000C modellerinde hafızadaki programlar, diğer ürünlerden farklı olarak bir dosya sistemi içinde saklanırlar. Böylelikle programların içinden dosya üretmek, ekran görüntülerini hafızada saklamak ve hafızadan geri okumak mümkün olmuştur. Bu özellikleri ile Casio zamanının ötesinde ürünler ortaya çıkarmıştır. Palm ve türevleri Monokromik ile başlayan renkli ekranlar, artan işlem gücü, görece uzun pil suresi ile karakterize edilir. Pocket PC'lerin piyasaya girmesi ile rakebet sonucu ekran renklenmiş, işlem gücü artmıştır. Doğal olarakta pil ömru azalmıştır. PalmOS denilen özel bir işletim sistemi kullanmaktadır. Palm'dan sonra birçok firma da bu tarz cep bilgisayarı üretimine yeltenmiş ama başarılı olamamıştır. En son Sony bu tür cihazların üretimini durdurduğunu duyurmuştur Pocket PC Genelde renkli ekran, yüksek işlem gücü ve düşük pil ömrü ile karakterize edilir. Microsoft'un PocketPC işletim sisteminin desteği ile piyasada yer bulmuştur. Renkli ekran ve güclü işlemci, multimedya işlemlerine (video gösterme ve müzik çalma) olanak verdiğinden yoğun ilgiyle karşılanmıştır. Ancak Palm'lara göre kullanımı daha karışıktır ve işletim sistemi sık değiştirilmiştir. Programların gerek işletim iştemleri arası uyumsuzluk ve gerekse işlemci versiyonları yüzünden sayısı çok daha kısıtlıdır. 1.2.Türkiye ve dünyada mobil sektörü:hollanda nın Amsterdam kentinde düzenlenen Nokia World konferansında mobil iletişim dünyasının geleceği tartışılıyor. Konferans ın açılış konuşmasını yapan Nokia CEO su Olli-Pekka Kallasvuo, cep telefonu pazarının beklenenden daha hızlı büyüyerek, 2007 yılında 3 milyar abone eşiğini aşacağını açıkladı. Dünya pazarında yüzde 40 civarında bir pazar payıyla lider konuma sahip Nokia tarafından yapılan araştırmalar, abone sayısının 2010 yılında 1 milyar kişi daha artarak 4 milyara çıkacağını gösteriyor. 1 milyar kullanıcı sınırını 2002, 2 milyar kullanıcı sayısını da 2005 yılında gören cep telefonu pazarı, Hindistan ve Çin pazarlarının hızla büyümesiyle 3 milyar kullanıcı sayısına tahmin edilenden 1 yıl önce ulaşacak. Türkiye de ise mobil telefon kullanıcılarının sayısı 40 milyon rakamına ulaşmış durumda ve penetrasyon yüzde 65 civarında. 3

8 Halen mevcut telefon satışlarının yüzde 65 gibi yüksek bir oranını yenileme satışları oluştururken, 3. nesil ağların yayılması ve multimedya telefonlarının sayısının artmasıyla yenileme satışlarının 2010 yılında yüzde 80 lere çıkması bekleniyor. (kaynak:ntvmsnbc) Dünyanın her yerinde kabul gören GSM mobil telefon teknolojisi sadece 30 ay gibi kısa bir sürede 1 milyar kullanıcıyı daha ekledi. GSM Birliği nin Haziran 2006 da yaptığı açıklamaya göre dünyadaki GSM cep telefonu kullanıcı sayısı 2 milyarı aştı.gsm Birliği Başkanı Craig Ehrlich, GSM teknolojisinin şimdiye kadar görülmüş en hızlı büyümeye sahip olduğunu belirti. Ehrlich, Sadece 12 yılda endüstri 1 milyar kullanıcıya ulaştı. 2,5 yıl içinde ise 2 milyar kullanıcıya ulaştı. Çin, Hindistan, Afrika ve Latin Amerika gibi gelişmekte olan ülkelerde olağanüstü bir şekilde kullanıcı sayısı arttı ve bu 2 milyarın yüzde 82 sini oluşturuyor dedi. GSM teknolojisi tabanlı mobil servisler ilk kez Finlandiya da 1991 yılında tanıtıldı. Bugün 690 dan fazla mobil şebeke 213 ülkede GSM servisi sağlıyor. GSM tüm global mobil iletişimin yüzde 82.4 ünü kapsıyor.çin bugün tüm dünyada 370 milyon kullanıcısı ile GSM pazarının en büyüğü. Çin i 145 milyon kullanıcı ile Rusya, 83 milyon kullanıcı ile Hindistan ve 78 milyon kullanıcı ile Amerika takip ediyor. Türkiye de ise cep telefonu kullanıcı sayısı 42 milyon rakamını aşmış durumda.(kaynak: GSM birliği) Telefon sayısının çok, kullanıcı sayısının az olduğu, dünya standartlarının gerisinde kalan Türkiye'de mobil sektörü 2007 için yüzde 35 büyüme hedefliyor.(kaynak: Mobil İletişim Sistemleri ve Araçları İşadamları Derneği (MOBİSAD)) 2.GÜNÜMÜZDE YAYGIN OLARAK KULLANILAN MOBİL CİHAZLAR 2.1.Dizüstü bilgisayarlar(notebook) Dizüstü bilgisayarlar donanım ve yazılım olarak PC nin sahip olduğu bütün öğelere sahip olabilir.enerji kaynağı olarak şarj edilebilir pil bataryaları kullanırlar. Genel olarak 2 4 saat arası enerji desteği sağlarlar. 4

9 2.2.Tablet bilgisayarlar(tablet PC) Tablet PC ler, dizüstü bilgisayarlarla benzerliği dışında ek olarak el yazısınotlarını dosyalara dönüştürerek istenildiği zaman erişilmesini sağlar. 2.3.Avuçiçi bilgisayarlar(pocket PC) Telefonu kullanabilir, cep bilgisayarları için tasarlanmış Word, Excel vb.birçok programda işlemlerinizi gerçekleştirebilirsiniz. Ayrıca senkronizasyon yazılımı ile telefonlu cep bilgisayarındaki e-posta, takvim, görev ve benzeri dosyalar bilgisayarınızdaki dosyalarla eşleştirilerek, her iki cihazda da güncel olmaları sağlanır. Microsoft Windows Mobile Edition ya da Palm OS işletim sistemini kullanan bu makineler 64 MB bellek, bellek kartlarıyla 8 GB ye kadar ek belleğe sahip olabilirler. 6 7 saate kadar sürekli çalışma olanağı bulunmaktadır. GPRS,wireless, bluetooth ve kızılötesi iletişim teknolojilerine sahiptirler. 2.4.Akıllı telefonlar Genelde Microsoft Windows Mobile Edition/Symbian OS işletim sistemini kullanan akıllı telefonlar en az 16 MB belleğe sahip olmalarına rağmen harici bellek kartlarıyla 8 GB ek belleğe sahip olabilirler. WAP, GPRS gibi çevrimiçi erişim olanağına sahiptir. 5

10 2.5.Taşınabilir Medya Oynatıcılar (Portable Media Center) Microsoft Windows Media Center Edition, Mac ipod işletim sistemi kullanan bu makineler bazı programlar aracılığı ile (Örneğin: Media Jukebox) wav dosyalarını mp3 formatına, mp3 formatındaki dosyaları da wav formatına dönüştürülebilme özelliğine sahiptirler. Bu sayede taşınabilir medya oynatıcıları ile e-televizyon ve e-seslikitap dosyaları aygıta aktarılarak, herhangi bir ortamda seyredilebilir/dinlenebilir. Taşınabilir medya oynatıcılar çevrimiçi erişim imkanı tanımadığı için diğer e-öğrenme hizmetlerinden yararlanılmamaktadır. 3.MOBİL TELEFON NESİLLERİ Mobil telefonlar sahip oldukları teknolojilere göre nesillere ayrılabilir.bu nesiller ve kullandıkları teknolojiler şunlardır. 1.Nesil: Mobil telefon ağlarının ilk sürümüne verilen addır. Bu sistem analog devre anahtarlamalı (circuit-switched) teknolojisini FDMA(Frequency Division Multiple Accsess) ile birlikte kullanır ve en çok Mhz frekans bandında çalışır. 2.Nesil: Bu teknoloji sayısal teknolojiyi kullanan ilk mobil teknolojidir. 1 nesilde çok sayıda telefon görüşmesinde çıkabilecek karışıklar bu 2. nesil teknolojilerine geçmeyi uygun kılmıştır.2. nesil teknolojileri 1g. Nesil teknolojilerine göre metin olarak mesaj yollama ve arayanın bilinebilmesi gibi üstünlükleri vardır Nesil: 2.nesil ile 3. nesil arasında bir geçiş teknolojisi olarak bilinir.2. nesil den farkı internet erişimi, paket-anahtarlamalı(packet-switched) bağlantı(gprs) ve daha gelişmiş veri oranı(hscsd ve EDGE)dır. 2G deki bu gelişmeler kbps lık bir veri hızını destekler ve buda web-tarayıcı, harita tarama, sesli mesaj,faks ve büyük miktarda veri yollama ve almaya olanak sağlar. 3.Nesil: 2.5 nesile göre çok daha fazla veri transfer hızına olanak sağlar. Ses sayısal olarak yollanır. paket-anahtarlama yapısı kullanılır.144kbps dan fazla veri transfer hızına olanak sağlar.bu teknoloji TV seyretmeye, eğlence video konferansa olanak sağlar. 6

11 4.Nesil:3G nin bazı kısıtlamalarından dolayı 4G türü mobil teknolojiler geliştirilmeye çalışılıyor. Bu sistem çok daha güvenli.günümüzde şirketler 4G iletişim sistemini geliştirmeye başladı. Bu teknoloji 200Mbps a kadar veri transferine olanak sağlar. Bu da çok daha rahat bir şekilde TV yayınına olanak sağlayacaktır. 4.MOBİL CİHAZLARLA İNTERNETE ERİŞİM OLANAĞI Mobil aygıtların tek başına ya da diğer aygıtlarla birlikte kullanılarak çevrimiçi iletişim olanağına kavuşmaları amacıyla GPRS, Wireless (Wi-Fi), Bluetooth ve Kızılötesi olmak üzere dört farklı iletişim ya da bağlantı teknolojisi kullanılmaktadır. Bu iletişim özellikleri mobil aygıtların bir bölümünde hazır olarak gelmektedir. Bu iletişim özelliklerine sahip olmayan mobil aygıtlara USB, Compact Flash Card ya da PC Card (PCMCIA) aktarım teknolojilerinden birisi kullanılarak iletişim yeteneği kazandırılmaktadır GPRS (General Packet Radio Service) İletişim Teknolojisi GPRS, GSM şebekesi üzerinden paket veri iletimi sağlayan bir teknolojidir. Bu teknoloji sayesinde aboneler GSM uyumlu telefonları ile e-posta, faks servislerine ulaşacak, rezervasyon, sanal alışveriş, finansal hizmetler, mobil bankacılık, kurumsal çözümler, lojistik hizmetler, filo yönetimi, teknik servis otomasyonu, v.b. işlemleri daha hızlı yapılabilecektir. Normal şartlarda GPRS teknolojisi ile kilobit/saniye hızla internet bağlantısı sağlayabilirsiniz. Fakat bu hız GSM operatörlerinin alt yapısına ve doğa koşullarına bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Şu anda GPRS ile 56 K hızına ulaşabilmeniz mümkündür. GPRS'te kullanılan teknolojinin özelliğinden dolayı sabit bir iletişim hızından bahsedilemez. GPRS için de aynen internette olduğu gibi bir ortalama iletişim hızından bahsetmek daha doğrudur. GPRS iletişim hızı internette veya WAP ta ulaşılmaya çalışılan sitenin hızına bağlı olarak da değişim göstermektedir. GPRS özelliği bulunmayan bir mobil aygıta USB, Compact Flash Card ya da PCMCIA Card biçiminde GPRS modemi takılarak GPRS özelliği kazandırılabilir. 7

12 4.2.Wireless (Wi-Fi) İletişim Teknolojisi Wi-Fi (Wireless Fidelity kelimelerinin ilk iki harfinin kullanılarak ortaya çıkartılmış bir kısaltma) olarak bilinen standardı, IEEE (Institute of Electrical and Electronic Engineers) tarafından kablosuz yerel ağlar için geliştirilmiş bir radyo transmisyon standardıdır. Wi-Fi, Bluetooth teknolojisi gibi 2.4GHz lik spektrumda çalışır. 100 metre yarıçap menzilindeki tüm Wi-Fi uyumlu cihazlarla 11Mbps - 54Mbps gibi yüksek hızlarda veri alışverişi gerçekleştirmektedir. Böylece Wi-Fi kullanılan evlerde, ofislerde ve mekânlarda kablo karmaşasından kurtulup, kullanıcılara özgürce hareket imkânı verilmektedir. Wi-Fi IEEE g, b ya da a diye bilinen telsiz teknolojilerini kullanıyor. Bu frekansları kullanmak için herhangi bir lisans alınması gerekmiyor. Özellikle bazı cihazlar her iki standardı da destekliyor. Aşağıdaki tabloda Wi-fi standartları ile ilgili bilgiler verilmiştir x Teknolojilerini Karşılaştırma Tablosu: 8

13 Wi-Fi (802.11b) aşağıdaki kullanımlar için daha uygundur: Yüksek bant genişliği (>2MB) gerektiren LAN uygulamaları Daha geniş kapsama alanı gerektiren uygulamalar Güvenilirlik gerektiren uygulamalar Mevcut donanımdan faydalanmak Dosya eklemeli alma-gönderme Web Tarama Dosya Paylaşım Kapsama alanı açısından bakıldığında Wi-Fi sınırlı bir standarttır. Bütün üretici firmalar ürünlerinin teorik olarak 150 metreyi desteklediğini söylemektedirler. Ancak bu sadece ortamda herhangi bir engelleme söz konusu olmadığında gerçekleşir. Dahası, maksimum uzaklıkta veri transfer hızı 1 Mbit/s'lere düşer. Aslında Wi-Fi bu tür uzaklıklara ulaşmak ve veri akışında sorunları engellemek için veri transfer hızını otomatik olarak dört ayrı seviyeye dönüştürebilir. Kapsama Alanı (m) Veri Transfer Hızı Mbit/s Mbit/s 80 8 Mbit/s Mbit/s Wireless özelliği olmayan bir mobil aygıta USB, Compact Flash Card ya da PC Card biçiminde wireless adaptör takılarak wireless özelliği kazandırılabilir. 4.3.Bluetooth İletişim Teknolojisi Bluetooth kablo bağlantısını ortada kaldıran, ses ve veri haberleşmesini sağlamak için oluşturulmuş ve standart çalışmaları hala devam eden kısa mesafe Radyo Frekansı(RF) teknolojisinin adıdır. Bluetooth bilgisayar, çevre birimleri ve diğer cihazların birbirleri ile kablo bağlantısı olmadan görüş doğrultusu dışında bile olsalar haberleşmelerine olanak sağlar. Bluetooth teknolojisi 2.4 GHz frekans bandında çalışmakta olup, ses ve veri iletimi yapabilmektedir. 721 Kbps' a kadar veri aktarabilen bluetooth destekli cihazların etkin olduğu mesafe yaklaşık 10 metredir. 9

14 Bluetooth telsiz teknolojisi cihazlar arasında senkronizasyon sağlamak ve veri aktarmak amacı ile kullanılabilir. Bluetooth teknolojisi GSM telefonlarını kullanarak masaüstü ve mobile cihazlarınızı şirket ağlarına veya internete bağlayabilir, dosya alışverişi yapmasına olanak sağlar. Bluetooth küresel bir çözümdür. Dünyadaki tüm ülkelerin %95'i Bluetooth 2.4 GHz geniş spektrum bandını desteklemektedir. Bluetooth ile hemen hemen dünyadaki her yerden cep telefonunuz ve taşınabilir bilgisayarınız ile kuracağınız bir telsiz bağlantı yardımı ile internete ulaşabilirsiniz. Bluetooth özelliği olmayan bir mobil aygıta USB, Compact Flash Card ya da PCMCIA Card biçiminde bluetooth adaptör (bluetooth hub) takılarak bluetooth özelliği kazandırılabilir. 4.4.Kızılötesi İletişim Teknolojisi Kızılötesi, eş düzeyde ağ oluşturmaya yönelik başka bir yöntem olması açısından Bluetooth'a benzer. Bu yöntemde veriler kısa uzaklıklardaki cihazlar arasında radyo dalgalarıyla iletilir. (Verilerin kızılötesi ile gönderilebildiği kapsama alanı Bluetooth'dan kısadır.) Örneğin bir iş arkadaşınızla dizüstü bilgisayarlarınızı yaklaştırıp her ikisinin kızılötesi bağlantı noktasını kullanarak veri alışverişi yapar ve arkadaşınıza bir metin belgesi gönderebilirsiniz. Uyumlu bir telefonu, uyumlu bir PC ye bağlamak için kızılötesi bağlantısını kullanabilirsiniz. Windows 2000 ve Windows XP işletim sistemlerinde kızılötesi bağlantıya Kablosuz Bağlantı adı verilir.bağlantı, kızılötesi bağlantıyla sağlandığında, iki cihazın arasında engel bulunmaması gerekir. İki cihazın kızılötesi bağlantı noktaları karşılıklı olmalıdır. İki cihaz arasındaki tercih edilen uzaklık en çok bir metre olmalıdır. Kızılötesi bağlantıyı Windows 2000 ve Windows XP işletim sistemlerinde kullanabilmek için öncelikle Kablosuz bağlantı yazılımında Görüntülü Aktarım uygulamasını devre dışı bırakmanız gerekir. Kızılötesi özelliğine sahip olmayan bir mobil aygıta USB bağlantılı bir kızılötesi adaptör takılarak kızılötesi özelliği kazandırılabilir 10

15 Özetle mobil cihazdan internete erişmek için aşağıdaki akış şemasını gösterebiliriz. 11

16 5.MOBİL İŞLETİM SİSTEMLERİ 5.1.Gömülü işletim sistemleri Mobil cihaz üreticisinin özel olarak geliştirmiş olduğu işletim sistemidir.üretici firma tarafından geliştirilen araçlarla yazılımlar yüklenebilir. 5.2.Windows Mobile Microsoft tarafından mobil cihazlar için geliştirilmiş işletim sistemidir. 5.3.Symbian Symbian şirketi tarafından mobil cihazlar için geliştirilmiş işletim sistemidir.günümüzde symbianos adıyla bilinmektedir. İKİNCİ BÖLÜM 1.VISUAL STUDIO 2005 ORTAMI VE C# HAKKINDA 1.1.Visual Studio.NET Visual Studio.NET, Visual Basic.NET, C++, C# dilleri ile görsel olarak program geliştirebileceğiniz programlama arabirimidir. Sürümleri: Visual Studio.NET Proffessional. Visual Studio.NET Enterprise Architect. Visual Studio.NET Enterprise Developer. Visual Studio.NET Proffessional sürümü ile profesyonel bir programcının bütün gereksinimlerini karşılayan Visual Studio.NET, Visual Studio.NET Enterprise Developer sürümüyle bir grup programcının birlikte kod yazmasını sağlar. Visual Studio.NET Enterprise Architect(VSEA) sürümü ise Visual Studio.NET Developer ın bütün özelliklerine sahiptir.buna ek olarak tasarım ve uygulama mimarisi geliştirmek için (UML tasarımı gibi) yetenekleri vardır. 12

17 IDE; NET çatısının en önemli bileşenlerinden biridir.ide(integrated Development Environment-Bütünleşik Geliştirme Ortamı),uygulama geliştirme için kullanılan bütünleşik görsel ortamı belirtir.visual Studio.NET IDE içinde etkin uygulama geliştirme çalışmaları yapmak için çok sayıda gelişmiş özellik vardır.kısaca bunlara değinelim. Properties Penceresi:Formun üzerinde herhangi bir kontrolü seçmeniz durumunda aktifleşir.istediğiniz özelliğe istediğiniz değeri atayabilirsiniz. Kontrollere ait event lara ulaşmak:kod yazacağınız Events larada yine properties penceresinden ulaşabilirsiniz.fakat bu pencerede Events yazan Button un tıklanmış olması gerekir. ToolBox Penceresi:Formunuzun üzerine sürükleyip bırakabileceğiniz kontroller bu pencerede bulunur.toolbox penceresinde istediğiniz kontrolü Mouse ile sürükleyerek formunuzun üzerine bırakabilirsiniz. Solution Explorer Penceresi:Projenizin kullandığı tüm dosyalar (sınıflar,resim dosyaları,xml dosyaları vs ) ile kaynak kodların yer aldığı diğer dosyalar bu pencereden kolayca takip edilir. Project->Add New Item veya Project->Add Existing Item menü seçeneklerini kullanarak uygulamanıza bir çok kaynak dosya ekleyebilirsiniz. Server Explorer Penceresi:Uygulamanızdan elde edeceğiniz verileri herhangi bir veritabanına kaydetmek isterseniz (veya daha önceden bir veri tabanına kayıt işlemi gerçekleştirdiyseniz) bu pencereden faydalanabilirisiniz Error List Penceresi:Programınızı çalıştırdığınız anda oluşan hataları gösteren çok yararlı bir penceredir.burada oluşan hatalar program tarafından size izah edilir.sizde ona göre gerekli olan kodları ekleyebilirsiniz. Visual Studio.NET Uygulama Türleri Windows Application(Windows uygulamaları). ASP.NET(Web uygulama) Web servisi Mobil uygulama ve dağıtık uygulamalar. 13

18 Aşağıda Visual Studio 2005 platform arayüzü görülmektedir NET in prensi C# C#, modern, nesne yönelimli, tip güvenliğine büyük önem veren, temel hesaplama ve haberleşme gibi geniş bir yelpazedeki uygulamaları geliştirmek için.net platformu için tasarlanmış yeni bir dildir. Intermediate Language(Ara dil) C# kaynak kodu MSIL(IL) koduna çevirir. IL dili.net uyumlu bütün dillerde yazılmış olan programların ortak olarak derlendiği dildir.il kodu derlenerek makina koduna çevrilir. Interoperability (Diller arası uyumluluk) C# diller arasındaki uyumluluğuda sağlar. Yani dil bağımsızlığı.c# ile yazılan bir kod diğer.net uyumlu diller tarafından tekrar kullanılabiliyor.örneğin ;bir dilde yazılan sınıf, diğer.net uyumlu diller ile rahatlıkla kullanılabilir. 14

19 Bellek Yönetimi JAVA otomatik bellek yönetimi sağlamaktadır.(daha teknik bir deyimle gereksiz bilgi toplama mekanizması denir. ) Bu özellik programcılar tarafından takdirle karşılanmıştır. Fakat eski C/C++ programcıları JAVA diline geçmeye çalışınca bu özellik onları rahatsız ediyordu. Bu tür programcıların problemlerini de göz ardı etmeden, C# otomatik bellek yönetiminin yanında programcının belleği kendisininde yönetmesini sağlayan sistem sunmuştur. C#' ta hala pointer kullanabiliyoruz. Harici Kodlara Referans C# ta using anahtar kelimesi kullanılmaktadır. Veri Tipleri Bir dilin gücü, dilin desteklediği farklı veri türleri tarafından belirlenir. Veri tipleri programcılara güçlülüğü ve esnekliği sağlayan varlıklardır. C#,bütün veri tiplerini sağlamıştır,bunun yanısıra bazı türler de eklenmiştir, örneğin bazı işaretsiz(unsigned). Ayrıca C# ta kayan noktalı(floating point) bir veri türü olan 12 byte'lık decimal türü de mevcuttur. Alan Düzenleyicileri (Field Modifiers) Değiştirilemeyen ya da sabit bir değişken tanımlamak için read only ve const belirleyicileri kullanılır.const olan alan düzenleyiciler, ilgili değerin IL kodunun bir parçası olduğu ve sadece çalışma zamanında hesaplanacağı anlamına gelir. Kontrol Mekanizması Oluşturma if-else, switch, while, do-while, for, break, contine deyimleri bulunmaktadır. Fakat C# ta yeni bir kontrol daha vardır. C# taki bu yeni yapı koleksiyonlar arasında dolaşmak için gerekli olan for each yapısıdır. int slist(arraylist alist). foreach (int j in alist) {. } 15

20 Yukarıdaki yapıda j döngü değişkeni olarak adlandırılır. Bu döngü değişkenine her terasyonda alist dizisinin int türden olan elemanı atanır. Arayüz ve Sınıf Bildirimi Miras tanımlama C# te iki nokta işaretine(:) şeklindedir.. İstisnai Durumları Ele Alma(Exception Handling) C# ta catch bloğundaki argüman isteğe bağlıdır. Eğer catch ile argüman belirtilmemişse,bu catch bloğu try bloğunda fırlatılacak herhangi bir hatayı yakalamak için kullanılır. Bütün catch bloğuda C# ta kullanılmayabilir.ayrıca C# ta throw anahtar sözcüğü yoktur. Arayüzler C# ta bir sınıf isteğe bağlı olarak açıkca bir arayüzü uygulayabilir. Açıkca uygulanan metotlar arayüz ve sınıf arasındaki tür dönüşümü sayesinde çağrılabilir. Kalıtım C# ta sadece tekli türetme mevcuttur. Eğer çoklu türetme yapmak gerekiyorsa arayüzleri kullanmak tek yoldur. Çok Biçimlilik(Polymorphism) Sanal metotlar çok biçimliliği gerçekleştirmek için kullanılır. Bunun anlamı taban sınıfların, türemiş sınıflara ait aşırı yüklenmiş metotları çağırabilmesidir.c# ta türemiş bir sınıftaki metodu taban sınıf ile çağırabilmek için metodun açıkca virtual anahtar kelimesi ile işaretlenmesi gerekir. C# ta override anahtar kelimesi bir metodun türeyen sınıfta yeniden yazılacağını bildirmek için gereklidir. Sanal olmayan bir metodu yeniden uygulamaya çalışmak derleme zamanı hatasına yol açacaktır. Fakat eğer türemiş sınıftaki metot new anahar sözcüğü ile işaretlenirse program hata vermeden derlenecektir. 16

21 2..NET COMPACT FRAMEWORK Visual Studio ortamında geliştirilen uygulamaların, mobil cihazlarda çalışabilmesine olanak sağlayan araçtır.cihaza uygun sürümü kolaylıkla yüklenebileceği gibi günümüzde windows tabanlı çoğu cep bilgisayarında mevcut bulunmaktadır..net Compact Framework un son sürümüyle birlikte XML web servisleri kullanmak mümkün hale gelmiştir.bu sayede XML tipinde veri alışverişi sağlanabilir..net Framework,.NET Platformunda geliştirilen uygulamalar ile işletim sistemi arasında yer alır..net Framework içerisinde yer alan Ortak Dil Çalışma Zamanı (Common Language Runtime),.NET uygulamasını üzerinde bulunduğu işletim sistemi ve CPU nun mimarisine göre yerli koda çevirerek çalıştırır. Bu sayede farklı platformlarda.net Framework ün yüklü olması sayesinde,.net için geliştirilen uygulama çalışabilmektedir. Mobil.NET uygulamalarında da durum benzerdir ve.net Compact Framework adıyla bilinir. Sürümleri:.NET Compact Framework 1.0 Visual Studio 2003 ile birlikte gelmektedir..net Compact Framework 2.0 Visual Studio 2005 ile birlikte gelmektedir. 17

22 .NET Compact Framework kütüphanelerinin uzantıları cabinet dosyaları olarak bilinen cab uzantısıdır.cab dosyaları mobil cihaza kopyalanır ve çalıştırıldıklarında kendisini yükledikten sonra koybolurlar. Şekil:.NET Compact Framework Class Kütüphaneleri. (Kaynak; Professional Microsoft Smarthpone Programming,Wiley publishing den alıntıdır.) Mobil cihazlar, PC lere göre bazı kısıtlamara sahiptir.bu yüzden.net Compact Framework ile uygulama geliştirirken dikkat edilmesi gereken hususları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz. Bellek sınırlaması:geliştiriciyi kısıtlayan en önemli faktörlerden biridir.pc lerde bu miktar gigabyte ları bulurken mobil cihazlarda bir kaç yüz megabyte ile sınırlı kalmaktadır. Bellek sınırlaması nedeniyle uygulamalar mümkün olduğunca az yer kaplamalıdır.performansı da düşündüğümüzde mümkün olduğunca özyinelemeli fonksiyonlardan ve döngülerden kaçınılmalıdır. 18

23 Bant genişliği:önemli faktörlerden biride bant genişliğidir.bant genişliğinin yüksek olması daha hızlı veri transferi yapabileceğimiz anlamına gelir.günümüzde mobil cihazlar en fazla 125 Mbps hızı desteklemektedir.yaygın olarak kullanılan ise 54 Mbps dır. Sistem kaynakları:uygulama geliştirirken dikkat edilmesi gereken bir diğer faktörse yükün ne kadarının istemciye ne kadarının server a yüklenmesi gerektiğidir.eğer uygulama az veri kullanıp çok işlem yapıcaksa yükün büyük bir kısmı server a yüklenmelidir. Güç:Mobil cihazlarda kısıtlı miktarda güç bulunduğu gözönünde bulundurularak, uygulamalar gerçekleştirilmelidir. Ekran boyutu:mobil cihazlarda ekran boyutunun küçüklüğünden dolayı tasarımlar sade yapılmalı gereksiz ayrıntılardan kaçınılmalıdır. ActiveSync Nedir? Mobil cihaz ile kişisel bilgisayarımızı birbirine bağlamak için Microsoft un ActiveSync programı kullanılır.bu program sayesinde karşılıklı veri aktarımı sağlanır. En son sürümü MS ActiveSync 4.5 dir.visual Studio 2005 kullanıcılarının MS ActiveSync 4.0 ve üzeri sürümleriyle çalışmaları gerekmektedir. 3.WINDOWS MOBILE 5.0 Microsoft firması tarafından mobil cihazlar için geliştirilmiş işletim sistemidir.windows CE çekirdeği üzerine temellendirilmiştir.şu günlerde Microsoft, Windows Mobile 6.0 ı çıkardığını duyurdu. 3.1.Windows Mobile'in genel özellikleri: 1. Cihaz başlatıldığında birçok işletim sisteminde bulunan "masaüstü" benzeri bir ortam yerine "bugün ekranı" (Today screen) gelir. Bugün ekranı randevuları, yapılacaklar listesini, e-posta mesajlarını gösterir. Bu ekrana daha fazla şey eklemenizi sağlayan programlar bulunmaktadır. Ayrıca artalan resmi değiştirilebilir. 19