Avrupa da Uyuturucu imdi Her Zamankinden Daha Ucuz

Transkript

1 2006 YILLIK RAPORU: UYUTURUCU FYATLARINDA DÜÜ, YAKALAMALARDA ARTI Avrupa da Uyuturucu imdi Her Zamankinden Daha Ucuz ( , LZBON) Avrupa Uyuturucu ve Uyuturucu Baımlıı zleme Merkezi (EMCDDA), bugün Brüksel de yayımlanan Avrupa da uyuturucu sorunu hakkındaki 2006 yıllık raporunda Avrupa sokaklarında yasadıı uyuturucu fiyatının son be yılda dütüünü, büyük olasılıkla uyuturucunun artık Avrupa da her zamankinden daha ucuz olduunu bildirmektedir. Bu duyuru, Avrupa da uyuturucuların sokak fiyatının be yıllık bir eilim analizinin ( ) fiyat ortalamalarının çou ülkede ve çou madde için, bazı durumlarda neredeyse yarı yarıya olmak üzere, dümekte olduunu ortaya çıkarmasını takiben yapılmıtır ( 1 ). Aratırma, türünün Avrupa düzeyinde gerçekletirilen ilk örneidir. Avrupa genelinde fiyatlar bu dönemde afyon sakızı (%19), Esrar (%12), kokain (%22) ve kahverengi eroinin (%45) yanı sıra amfetamin (%20) ve ecstasy (%47) için de dümütür. Gerçek fiyatları daha hassas olarak deerlendirmek için tüm fiyatlar enflasyona göre düzeltilmitir. Uyuturucu fiyatlarına dair uzun vadeli veriler hala yaygın olarak bulunmamakla beraber, eldeki bilgiler, fiyatların son on yıl içinde dümü olabileceini göstermektedir. Örnein, bazı ülkelerde ecstasy ve kokainin, bugün 1980 lerin sonları ile 1990 ların balarında olması gerekenden daha ucuz olduuna dair iaretler bulunmaktadır. Uyuturucu fiyatları aaıda ifade edilen çeitli faktörlerden etkilenebilmektedir: arzdaki dalgalanmalar, saflık derecesi, ürün tipi ve satın alınan miktar. Fiyat analizleri, yasadıı uyuturucu pazarının gizli niteliinden ve veri kalitesi ile veri toplama yöntemlerindeki ulusal farklılıklardan ötürü daha da karmaık bir hal almaktadır. EMCDDA, mevcut verilerin aynı be yıllık dönem içerisinde düen uyuturucu fiyatlarıyla, uyuturucu yakalama vakalarındaki dalgalanan ya da artan eilim arasında hiçbir dorudan ilikiye iaret etmediini bildirmektedir. Veriler fiyat ile genel uyuturucu kullanımı seviyeleri arasında da basit bir balantıyı ortaya koymamaktadır. Bununla beraber, bugünkü deerlendirme Avrupa yasadıı uyuturucu pazarının dinamiklerini daha iyi anlamaya ve arz ile talebi azaltacak tedbirlerin etkisini deerlendirmeye yönelik olarak Merkezin ve AB Üye Devletleri nin gelecekteki çalımalarına salam bir temel oluturmaktadır. Avrupa çapındaki uyuturucu fiyatlarında genel bir düme eilimine ramen, ülkeler arasında önemli farklılıklar rapor edilmektedir. Genel olarak, çou ülke afyon sakızı için gram baına 5 ile 10 arasında fiyatlar rapor ederken, fiyatlar Portekiz de gram baına 2,3 ya kadar dümekte, Norveç te ise gram baına 12 nun üzerine kadar çıkmaktaydı. Kokain fiyatları arasında da ciddi farklar vardı: bunlar Belçika da gram baına 41 dan Kıbrıs, Romanya ve Norveç te gram baına 100 nun üzerine kadar deimekteydi. Benzer ekilde, rapor edilen hap baına ecstasy fiyatları Litvanya ve Polonya da 3 ya kadar düerken, Yunanistan ve talya da arasında deiiyordu. En yaygın eroin formunun Güneybatı Asya dan gelen kahverengi eroin fiyatları da önemli farklılıklar gösteriyordu: Türkiye de gram baına 12 dan sveç te gram baına 141 ya kadar deiiyordu. Bugün yorumda bulunan EMCDDA Bakanı Marcel Reimen, ifadesinde öyle belirtmitir: Fiyat, insanların uyuturucu alma kararını etkileyen pek çok faktörden sadece biridir ve u anda genel tüketim seviyeleri ile sokaktaki uyuturucu fiyatları arasında basit bir iliki görmemekteyiz. Yine de Avrupa da uyuturucuların gerçek anlamda ucuzlamasından dolayı kaygı duymak arttır. Bu, uyuturucu tüketmeye eilimli olanların bunları daha rtibat kurulacak kisi: Kathryn Robertson, Medya ile likiler Kathryn.Robertson@emcdda.europa.eu Rua da Cruz de Santa Apolónia 23-25, Lizbon, Portekiz Tel. (351) Faks (351) info@emcdda.europa.eu No 4/2006

2 çok kullanacaı anlamına geliyorsa, o halde uyuturucu almanın salık hizmetleri ve toplumlarımıza verecei hasar açısından nihai bedeli muhtemelen aır olacaktır. Eroin kullanımı ve damar içi madde kullanımı yeni veriler kamu salıına yönelik tehdidin sürdüüne dikkat çekiyor Bugünkü rapor, eroinin damar içi kullanımı öngörülebilir gelecekte Avrupa için büyük salık sorunları tekil etmeye devam ederek Avrupa nın salık hizmetleri sistemleri için uzun vadeli bedellere yol açacaının altını çizmektedir. Bu yıl sunulan yeni veriler, bu davranıların 2005 te sunulan göreli olarak olumlu deerlendirmesini kısmen sorguya açmaktadır. Eroin yakalamalar ve üretimde artı Avrupa da tüketilen eroin aırlıklı olarak, yasadıı afyon arzında hala dünya lideri olan Afganistan da imal edilmektedir yılında, bu ülke tüm dünyadaki yasadıı afyon üretiminin tahmini %89 undan sorumluyken (4.100 ton), en son UNODC analizi üretimdeki yeni artıların artık küresel arzın küresel talebi amakta olabileceini göstermektedir ( 2 ). Hala tüm dünyada ele geçirilen en büyük miktarlarda eroin Asya (%50) ve Avrupa da (%40) ele geçirilmektedir. Avrupa da ele geçirilen toplam miktarlar 1999 dan beri sürekli olarak artmakta olup, özellikle Türkiye de ele geçirilen büyük miktardaki uyuturucuya balı olarak, 2004 te rekor bir düzeye erimitir yılında, Avrupa daki tahmini ele geçirme vakasının sonucunda 19 ton eroin yakalanmı olup, bu 2003 te ele geçirilen miktarın %10 dan fazla üzerindedir ( 3 ). Yukarıdakiler hakkında görü bildiren EMCDDA Müdürü Wolfgang Götz: Afganistan küresel eroin üretimindeki kilit oyuncudur ve ülkedeki gelimelerin gelecekte bizim Avrupa da karılaacaımız türdeki uyuturucu sorununu etkileme potansiyeli bulunuyor. Eroin artık moda bir uyuturucu olmaktan çıkmıtır ve genel olarak tedavi ve bakıma balayan sorunlu uyuturucu kullanıcılarının yalanmakta olan bir kesim olduunu görüyoruz. Ancak uyuturucu sorunlarının epidemik nitelii bize yeni bir genç neslin eroin kullanımına meyletmesini görebileceimizi örettiinden, küresel yasadıı pazarda büyüyen bir eroin fazlasının yarattıı tehlikeleri görmezden gelemeyiz, demektedir. Damar içi madde kullanımı yayılmaya devam eden bulaıcı hastalıklar HIV enfeksiyonu yaygınlıı damar içi madde kullanıcıları EUK lar arasında, çou AB Üye Devleti, katılmakta olan ve aday ülkede düüktür. Çek Cumhuriyeti, Yunanistan, Macaristan, Malta, Slovenya, Slovakya, Norveç, Bulgaristan, Romanya ve Türkiye de EUK ların yaklaık %1 veya daha azının enfekte olduu tahmin edilmekte olup, çou Avrupa ülkesinde çalımalar hala %5 in altında HIV yaygınlıı oranları bildirmektedir. Ancak uyuturucu enjekte etmeye atfedilen yeni HIV enfeksiyonları rapor edilmeye devam etmekte olup, bazı bölgelerde ve nüfus gruplarında artmakta olabileceine dair endieler bulunmaktadır. EUK lar arasında tarihsel olarak yüksek HIV yaygınlık oranlarına sahip (%10 civarında veya üzerinde) spanya, Fransa, talya, Polonya ve Portekiz gibi ülkelerde, belirli bölgelerde veya EUK alt gruplarında hastalıın yayılmaya devam ettiine dair iaretler vardır. Baltık Devletleri nde ise, yeni büyük ölçekli HIV salgınları 2001 de dorua çıkmı görünmekle beraber, yeni veriler, bazı bölgelerde durumun hala kontrol altında olmadıını düündürmektedir. Bu arada, düük yaygınlıa sahip bir dizi ülkede Lüksemburg, Avusturya ve Birleik Krallık yaygınlık oranlarında küçük ama kaygılandırıcı yeni artılar rapor edilmitir. Uyuturucuya balı bulaıcı hastalıklara dair endieler HIV le sınırlı deildir. Test edilen deiik gruplar arasında önemli farklılıklar bulunmakla beraber, EUK lar arasında HCV enfeksiyonu yaygınlıı Avrupa da yüksektir. Her ne kadar genel olarak bu ülkelerdeki EUK lar arasında seviyelerin daha düük olması muhtemelse de, Belçika, Danimarka, Almanya, Yunanistan, spanya, rlanda, talya, Polonya, Portekiz, Birleik Krallık, Norveç ve Romanya da yeni test edilen bazı EUK örnekleri içerisinde %60 ı akın yüksek yaygınlık rapor edilmitir Yıllık raporu adresinden 23 dilde indirilebilir 2

3 Maddeyi damar içi yöntemle kullanmaya balayanlar (2 yıldan az bir süredir enjekte edenler) arasında HCV yaygınlıı, bu gruptaki HCV görülme oranı kiilerin enfekte olma oranı için temsili bir gösterge görevi görmektedir. Veriler sınırlı olmakla beraber, Yunanistan, Polonya, Birleik Krallık ve Türkiye deki yeni örneklerde %40 ın üzerinde rapor edilen yüksek yaygınlık oranları, bu ülkelerde pek çok damar içi maddeyi yeni kullananların hala hızla hastalık kaptıını ortaya koymaktadır. HIV önleme tedbirleri genel uygulamaya dönüüyor Avrupa da 1990 ların ortalarından itibaren artan ikame tedavisi hizmeti, HIV in EUK lar arasındaki epidemik salgınının ve eroin kullanımının yol açtıı sorunların azaltılmasına önemli bir katkıda bulunmu gibi görünmektedir. EMCDDA, Avrupa da her yıl ikame tedavisi gören toplam hasta sayısının yarım milyon eiini amı olduunu ve opiat sorunu olanların dörtte biri ila yarısının u an bu gibi bir tedavi görmekte olabileceini tahmin etmektedir. Ancak tedavi HIV önleme çalımalarının yalnızca tek bir unsurunu tekil etmekte olup, Avrupa da, bu alanda kapsamlı bir hizmet salama yaklaımının baarı olasılıının son derece yüksek olduuna dair artan bir fikir birlii bulunmaktadır. Dier unsurlar arasında bir dizi bilgi, eitim ve iletiim teknikleri, danımanlık ve test etme ile bir zamanlar tartımalı bir konu olan ine ve ırınga deiim hizmetleri bulunmaktadır. Bu sonuncusunun nitelii ve kapsamı hala ülkeler arasında farklılıklar göstermekle beraber, bu hizmetler Avrupa nın çounda artık genel uygulama haline gelmitir. Uyuturucuya balı ölümler düen eilim sekteye urayabilir EMCDDA, son iki Yıllık raporunda, akut uyuturucuya balı ölümlerde süregelen bir düü kaydetmitir: Kayıtlar (%6), (%13) ve ten (%7) olup, olasılıkla tedaviye ve hasar azaltma tedbirlerine eriimin artması ile sorunlu uyuturucu kullanımı yaygınlıının azalmasından kaynaklanmaktadır. Bu ölümlerdeki düü dönemindeki %14 lük bir artıı takiben gerçeklemitir. Ancak Merkez bugünkü raporunda, 2000 den beri uyuturucuya balı ölümlerin sayısındaki bu düme eiliminin sekteye uramı olabileceine dair kaygı verici göstergelere karı uyarmaktadır ( 4 ) için eldeki verilerde, rapor edilen ölümlerin sayısı %3 oranında artmıtır. Merkez, bu küçük deiimlerin uzun vadeli bir deiimin habercisi olup olmadıını anlamak için henüz çok erken olduunu belirtmese de rapor eden 19 ülkeden 13 ünün belirli bir derecede artı kaydetmi olması dikkate alınmalıdır. Avrupa da her yıl ortalama olarak ila uyuturucuya balı ölüm rapor edilmektedir. En son veriler, 40 yaın altındaki yetikinler arasında tüm ölümlerin %3 üne karılık geldiklerini göstermekle birlikte, bu rakam Danimarka, Yunanistan, Lüksemburg, Malta, Avusturya, Birleik Krallık ve Norveç te %7 nin üzerine çıkmaktadır. Bu (asgari) tahminler, bata opioid kullanımı olmak üzere, dorudan uyuturucu kullanımına balı olup, kazalara, iddete veya kronik hastalıklara balı ölümleri içermemektedir. Çok gençler arasındaki uyuturucuya balı ölümlere dair genel kaygılara ramen, gerçekte Avrupa da tipik bir aırı doz kurbanı u an otuzlu yalarının ortasındadır. ehirli erkekler bata olmak üzere, 45 in altındaki erkekler için ise, uyuturucuya balı ölüm balıca ölüm sebeplerinden biri olarak yer almaktadır. Avrupa da aırı doz kurbanlarının yaı artarken, yeni AB Üye Devletleri ile katılmakta olan ülkelerin bazılarında Kıbrıs, Estonya, Letonya, Slovakya, Bulgaristan ve Romanya yüksek bir oran 25 yaın altında olup, bu durum olasılıkla bu ülkelerde eroin kullanan kesimin daha genç olduuna iaret etmektedir. Bu yılın raporunda yeni olan bir bilgi de, bazı ülkelerin uyuturucuya balı ölümlerin önemli bir oranında metadon bulunduuna dair raporlarıdır (her ne kadar bu ölümlerdeki rolü her zaman açık olmasa da). Metadon ve buprenorfin, ikame tedavisinde en yaygın olarak kullanılan uyuturucular olmakla beraber, dier reçeteli ilaçlarda da olduu gibi, yanlı kullanımı tehlikeli olabilir. Örnein Danimarka da, uyuturucuya balı 214 ölümden 19 unda rapor edilen zehirlenme sebebi metadon olup, Birleik Krallık ta da 216 aırı doz vakasında adı geçmitir. Almanya da 345 aırı doz vakası ikame maddelerine atfedilmitir. spanya aırı dozların sadece %2 sinin tek baına metadondan kaynaklandıını ama uyuturucunun sıklıkla baka uyuturucularla birarada opioidlere atfedilen ölümlerin %42 sinde ve kokaine atfedilen ölümlerin %20 sinde bulunduunu rapor 2006 Yıllık raporu adresinden 23 dilde indirilebilir 3

4 etmitir. EMCDDA, ikame uyuturucularının yanlı kullanımına balı ölümleri ve bunları çevreleyen koulları izlemenin önemine iaret etmektedir. Kokain artan eilim sürmekte ama dengelenme belirtileri görülüyor Avrupa da kokain kullanımına dair en yeni veriler, uyuturucuyla ilgili deneyimi az olan bazı ülkeler ve yüksek yaygınlık seviyelerine sahip dier ülkelerle, geni bir farklılık ortaya koymaktadır. Ancak en çok etkilenen ülkelerde, artık genel bir artma eilimi çerçevesinde dengelenme belirtileri görülmektedir ( 5 ). Kokain küresel üretim artarken önemli rotalar çeitleniyor UNODC, küresel kokain üretiminin 2004 yılında yaklaık 687 tona çıktıını tahmin etmekte ve en büyük kaynak ülkeleri de Kolombiya (%56), Peru (%28) ve Bolivya (%16) oluturmaktadır. Avrupa da ele geçirilen kokainin çou kıtaya Güney Amerika dan veya Orta Amerika ya da Karayip teki ülkeler yoluyla girmekle beraber, Afrika ülkeleri de alternatif transit rotalar olarak giderek daha çok kullanılmaktadır yılında, ilk veriler Avrupa da, özellikle Batı ülkelerinde, 74 ton civarında kokain ele geçirildiini göstermektedir. ber Yarımadası gelen kokain için önemli bir geçit olmayı sürdürmekte olup, Avrupa da yakalanan kokainin yarısından fazlası ya spanya da ya da Portekiz de ele geçirilmitir yılında, ele geçirme vakalarının toplam sayısının yaklaık yarısından ve ayrıca yakalanan en büyük uyuturucu miktarlarından da ( kg) spanya sorumluydu. Dier yandan, Portekiz de ele geçirilen uyuturucu miktarı 2003 ve 2004 arasında iki kattan fazla (3 017 kg dan kg a) artmıtır ve 2004 arasında, Avrupa da tahmini ele geçirme sayısı %36 artarak a ulamıtır. Bununla beraber, ele geçirilen uyuturucu miktarındaki %20 lik bir düü olasılıkla 2003 te ele geçirilen olaanüstü miktardan kaynaklanmaktadır. Buna ramen, genel uzun vadeli eilim muhtemelen hala yukarı dorudur. Kokain kullanım tarihsel olarak yüksek ama Avrupa da geni çeitlilik gösteriyor EMCDDA, 10 milyon civarında Avrupalının (15 64 ya arası yetikinlerin %3 ünden fazlası) hayatında en az bir kez kokain kullanmı olduunu ve yaklaık 3,5 milyonun (%1) geçmi yılda kokain kullanmı olmasının olası olduunu tahmin etmektedir. Bu rakam Avrupa standartlarına göre tarihsel olarak yüksek olmakla beraber, uyuturucuyu en az bir kez kullanmı olan nüfusun %14 olduu ABD tahminlerinden hala önemli oranda düüktür. 1,5 milyon civarında Avrupalı (yetikinlerin %0,5 i) geçmi ayda kokain kullandıını bildirmektedir. Kullanım, kentsel bölgelerde yaayan genç erkekler bata olmak üzere, genç yetikinler (15 34 ya) arasında daha youndur. Kesin rakamlar anlamında, kokain u anda, amfetamin ve ecstasy nin çok az üzerinde bir oranla, Avrupa nın en çok kullanılan yasadıı uyuturucuları arasında esrardan sonra ikinci sırada gelmektedir. Çou ulusal anket, Avrupalı gençlerin (15 34 ya) %1 ila %10 unun uyuturucuyu en az bir kez kullanmı olduunu ve %0,2 ila %4,8 inin de uyuturucuyu son 12 ay içinde kullanmı olduu tahminini ortaya koymaktadır. Daha yüksek kullanım oranları, geçmi yılda kullanım oranlarının %2 civarında olduu Danimarka, rlanda, talya ve Hollanda da ve %4 ü aan tahminlerin dikkat çektii spanya ve Birleik Krallık ta görülmektedir. Bu iki ülke için, 1990 ların ortası ile sonlarına doru kullanımda görülen büyük artıları 2001 den itibaren daha dengeli bir durum izlemitir. Geçmi yılda kokain kullanımında Danimarka, Almanya, talya ve Macaristan daki genç yetikinler arasında orta düzeyde artılar gözlenmise de, henüz geçerli durumu teyit etmek için yeni aratırmalar beklendiinden bu eilimin temkinli bir ekilde yorumlanması gerekir. Kokaine balı sorunlar belirginleiyor Kokain kullanımındaki artan eilimde bir dengelenmenin kokaine balı sorunlarda da bir dengelenmeye yol açacaı sonucuna varmak yanlı olur. Bir uyuturucunun ilk kullanımıyla düzenli tüketim alıkanlıkları ve sorunlarının ortaya çıkması arasında genellikle bir zaman farkı bulunur. Kokain kullanımının nispeten yerlemi olduu spanya ve Hollanda da, artık uyuturucu tedavisi taleplerinin en az dörtte biri kokainle ilgilidir. Danimarka, Almanya, Fransa, rlanda, talya, Kıbrıs, Malta, Birleik Krallık ve Türkiye nin hepsi birden tedavi taleplerinin %5 ila %10 unun kokainle ilgili olduunu rapor etmektedir. Avrupa da kokaine yönelik yeni tedavi talepleri 1999 ve 2004 arasında kabaca ikiye katlanmı olup, hali hazırda tüm yeni tedavi taleplerinin 2006 Yıllık raporu adresinden 23 dilde indirilebilir 4

5 %12 si bu uyuturucuya balıdır. Ancak henüz kokain ve krak kokain sorunları için neyin doru tedavi tekil ettiine dair fikir birlii çok azdır. Avrupa da kokaine balı ölümler hakkındaki bilgiler yetersiz olsa da, bu yılın raporunda saptanan 400 ü akın kokaine balı ölümün çou kokainin nedensel bir rol oynadıını göstermektedir. Dokuz baka ülke neredeyse hiç kokain ölümü bildirmemi olmakla beraber, Almanya, spanya, Fransa, Hollanda ve Birleik Krallık ta tüm uyuturucuya balı ölümlerin %10 ila %20 si kokainle ilikilidir. EMCDDA, kokaine balı pek çok ölümün eksik rapor edilmesinin yanı sıra uyuturucunun kalp damar sorunlarını aırlatırma potansiyeline dair de kaygı duyulduunu ifade etmektedir. Notes: ( 1 ) Bkz. Yorum, Avrupa da uyuturucu kullanımı her zamankinden daha ucuz. ( 2 ) 2006 Afganistan Opium Aratırması, UNODC ( 3 ) Geç rapor eden bazı ülkeler için oluturulan tahminlerle, geçici rakamlara dayanmaktadır. ( 4 ) Bkz. Bölüm 7, ekil 13. ( 5 ) Bkz. Bölüm 5, ekil 6 ve 7. Bu haber bülteni, EMCDDA Müdürü nden Mesaj ile Avrupa da Uyuturucular olgular ve rakamlar isimli bir özetle tamamlanmaktadır. Bu belgeler ile dier 2006 Yıllık raporu haberleri aaıdaki adreste 23 dilde bulunmaktadır: Rapor için bkz. (Raporda sunulan veriler 2004 yılına veya mevcut son yıla aittir) Yıllık raporu adresinden 23 dilde indirilebilir 5