KONYA İL GIDA TARIM VE HAYVANCILIK MÜDÜRLÜĞÜ

Transkript

1 KONYA İL GIDA TARIM VE HAYVANCILIK MÜDÜRLÜĞÜ

2 Sosyal, kültürel ve ekonomik çıktılar; nakledilen hayvanların refahına ilişkin endişeleri arttırmış olup, hayvanların korunmasına ilişkin politikalar yoğunlaşmıştır. Pek çok hayvan nakliye sırasında yaralandığından ve hatta öldüğünden hayvanların nakliye sürecine dikkat etmek önemlidir. Kesim amacıyla gönderilen çoğu hayvandan elde edilen karkaslarda zedelenmeler görülür ve bu da çiftlik endüstrisinde çok yüksek kayba sebep olmaktadır.

3 NAKLİYE

4 Hayvanların nakliyatı, hayatları boyunca yaşadıkları en travmatik dönemlerdir. Bilinen güvenli bir ortamı terk ederler ve hareket, ısıdaki değişiklikler, havalandırma, gürültü, kokular ve grup sayısındaki değişikliklere maruz kalırlar.

5 NAKLİYE ÖNCESİ HAZIRLIK Canlı hayvan taşımacılığında ilk adım, hayvanları yolculuğa hazırlamaktır. Nakliyeden önce Uygun besleme, Uygun veteriner bakımı ve Uygun muamele, hayvanları sorunsuz ve sağlıklı bir şekilde yerine ulaştırmayı temin eder.

6 UYGUN YEMLEME VE SULAMA Sağlıklı beslenmiş olan hayvanların yüklenmesi, Nakliye stresini azaltır. Nakliye öncesi hayvanların diyetlerindeki su miktarının tespiti: Merada ve nemli yemler ile beslenen hayvanlar, su ihtiyaçlarını yediği yemlerden temin etmişlerdir. Fakat, hayvanlara nakliyeden önce sap saman veya kuru yem verildiğinde, nakliyede su ihtiyaçları artacaktır.

7 1) Nakliye esnasında hayvanların birbirlerini gübreleri ile kirletmesi sonucunda oluşabilecek «soğuk donması» nı önler Nakliyeden önce yetişkin sığırlara yeşil/ sulu, konsantre ve yüksek enerji içeren yemlerin verilmemesi,

8 Nakliyeden önce hayvanların aşırı derecede yem tüketmemesi, Çok beslenmiş hayvan nakliye esnasında rahatsız olur ve hastalanabilir. Bu da hayvanların agresifleşmesine ve birbirlerini itip kakmasına neden olur.

9 UYGUN VETERİNER BAKIMI Nakliyesi yapılacak hayvanların varış yeri sağlık şartlarının uygunluğunun kontrol edilmesi, Nakliyesi yapılacak hayvanların varış yeri ek mevzuatları var ise, varış yerindeki resmi veteriner servisi ile irtibat, Nakliyeden önce hayvanlara potansiyel hastalıklardan korumak için ilaç tedavisinin yapılması

10 Yükleme UYGUN Yerleri MUAMELE - YÜKLEME Yükleme Rampaları Yükleme Esnasında Stresin Minimize Edilmesi Yükleme Yoğunluğu Yükleme Esnasında Hayvanların Ayrımı Bakıcıların Nitelikleri

11 YÜKLEME YERLERİ Güvenlik Tasarımı açısından; Yükleme yerlerinde yaralanmalara neden olabilecek sivri çıkıntılar olmaması, Ekipmanların bakımlarının düzenli yapılması, Hayvan türü ve büyüklüğü dikkate alınarak yükleme yerlerinin dizayn edilmesi, Yükleme yeri zeminin kaygan olmayan bir malzeme ile yapılması,

12 YÜKLEME YERLERİ-2 Hayvan Davranışları açısından; Yükleme koridoruna sap saman dökülmesi, Ses çıkaran kapılara plastik tampon takılması, Yükleme yerlerinde hayvanların birbirlerini görecek şekilde tutulmaları, yükleme koridoru veya rampasında yan duvarların hayvanların insanları görmeyecek şekilde dayanıklı malzemeden yapılması,

13 YÜKLEME YERLERİ-3 Hayvan Davranışları açısından; Yükleme yerlerinde, hayvanları karmaşıklığa düşürecek şekilde keskin dönüşlerin olmaması, Yerlerde bulunan giderlerin, hayvanların üzerinden atlamak zorunda kalmayacağı şekilde dizayn edilmesi, Yükleme yerlerine düz ve yaygın ışık konulması, Gece yüklemenin yapılması durumunda, aracın içine yoğunluk verilecek şekilde rampaların yükleme koridorlarının ışıklandırılması

14 Yükleme ve boşaltma için kullanılacak kavisin çok keskin olmamasına dikkat edilmelidir. Şayet kavisler çok keskinse hayvanlar genellikle inatla yürümez çünkü kanal çıkmaz sokak gibi görünür.

15 YÜKLEME RAMPALARI Yükleme rampalarında yaralanmalara neden olabilecek sivri çıkıntılar olmaması, Hayvan türü ve büyüklüğü dikkate alınarak yükleme rampalarının dizayn edilmesi, Bir hayvanın geçeceği kadar genişlikte olmalı,

16 YÜKLEME RAMPALARI-2 Basamak- 10 cm yükseklik ve 30 cm adım genişliğinde basamakları olmalıdır. Rampalar için önerilen açı 20 derecedir.

17 YÜKLEME RAMPALARI-3 Yükleme rampalarının zemini kaymaz olmalı, Gün ışığında yapılan yüklemelerde, rampalar kuzey ya da güneye çevrilmeli, Araca giriş yeri ile rampa arasında boşluk kalmamalı, Yükleme rampaları mümkün olduğunca kısa olmalı, Yükleme koridoru yan duvarların hayvanların insanları görmeyecek şekilde dayanıklı malzemeden yapılması;

18 Gözlemler (Grandin, 1980) en etkin yükleme için toplama alanlarının sert çitleri ve iç çapının 3,5-5 m olanlar olduğunu göstermiştir. Erişkin sığırlar için sıkıştırma alanının iç genişliği 70 cm olmalıdır, böylelikle sığırlar kanalın içinde dönemezler. Sığırlar için sıkıştırma alanının yan duvarları en az 1,5 m yüksekliğinde olmalıdır ancak şayet Brahmanlar yükleniyorsa veya sığırlar genişse yanlar 1,8 m yüksekliğe yükseltilmelidir.

19 MİNİMİZE EDİLMESİ Nakliyenin önceden planlanması, Yüklemeden önce hayvan gruplarını ayırmak (yaş-ırkağırlık), Hayvanlar arasındaki kavgayı önlemek için birbirlerine alışkın olmayan hayvanların karışık olarak yüklenmemesi, Muamele zamanının minimumda tutulması, Hayvanların dondurucu yağmur ve kardan korunması, Hayvanlara minimum heyecan verecek şekilde hareket ettirilmesi,

20 YÜKLEME ESNASINDA STRESİN MİNİMİZE EDİLMESİ-2 Hayvanların araca binmeleri için acele ettirilmemesi, Hayvanların geçmişi ve ırkı dikkate alınarak davranışsal olarak duyarlı olunması, Hayvanları hareket ettirirken «kaçış alanı» kavramının farkında olunması, Hareket eden hayvana elektrikli üvendire ile müdahale edilmemesi, Uygun ışık sağlanması, Minimum gürültü,

21 GENETİK

22 YÜKLEME YOĞUNLUĞU Aşırı sıkışma, Yaralanmalar, Hayvanların hasta olarak teslim edilmesi, Ölümler

23 YÜKLEME YOĞUNLUĞU-2 Araca yüklenecek hayvan sayısı? Yükleme Uygulamalar ı Aşırı Yükleme Hayvan sayısı az ise nakliye aracını bölümlere ayır Ağırlığı düzgün olarak dağıt

24 YÜKLEME YOĞUNLUĞU-3 Soğuk hava/ Sıkı yükleme Hava Koşulları Sıcak hava/ Yoğunluğun azaltılması Ağırlık / Hayvanın ıslak ya da kuru olmasının dikkate alınması

25 YÜKLEME YOĞUNLUĞU-4 Irk Kondisyon ve Sürünün Büyüklüğü Boynuzlu hayvanlar Gebe Hayvanlar

26 Birkaç çalışmada kara yolu ile nakliyelerde başın eğilmesi yatışma işareti olarak yorumlanmıştır ve bu davranış, seyahatin başlamasından 30 dakika sonra oluşmaktadır. Trenle nakliyelerde, sığırlar tren vagonlarında seyahat başladıktan sonraki 5 saate kadar rahatsızdır. Sığırlar nakliye sırasında kolayca yere yatmazlar, domuzlar ve koyunlarda görülmeyen bu zorlayıcı ayakta duruş nakliye boyunca fiziksel olarak yorulmalarına sebep olur. Yapılan bir çalışmada, bir veya daha fazla hayvan yere yatarsa (31 saatlik seyahatte) diğerlerinin ayakta durmasının zorlaştığı ve birkaç hayvanın yere düştüğü gözlemlenmiştir. Uzun mesafe kara yolu veya tren nakliyatı, etin ph sının yükselmesine sebep olur. Uzayan seyahat süresi ile birlikte canlı ağırlık düşer ( 31 saatten fazla).

27 BAKICILARIN NİTELİKLERİ Uygun yükleme teknikleri Hayvan bakıcılarının eğitimi

28 BAKICILARIN NİTELİKLERİ-2 Hayvanların fiziksel ihtiyaçları ve davranışları ile ilgili temel bilgi Bakıcıların teşviki Üvendirelerin ve diğer aletlerin kullanımı Uygun muameleye yönelik her seviyedeki çalışanın bilinçli olması İhtiyaç duyulduğunda bakıcılara yönelik eğitim

29 BAKICILARIN NİTELİKLERİ-3 Bakıcıların, hayvanların davranış özelliği olan «kaçış alanı» ve «denge noktası» kavramlarını iyi bilmesi ve bu prensiplere göre muamele etmesi gerekmektedir. Bu şekilde muamele edilen hayvanlar daha sakin bir şekilde kolayca hareket ettirilir.

30 KAÇIŞ ALANI Bulunduğu alan içerisine bir kişi veya tehlike kaynağı girdiğinde hayvanın bu etkene karşı, duracağı veya uzaklaşacağı mesafedir. Kısaca «şahsi alanı»dır. Kaçış alanı sığır veya diğer çiftlik hayvanlarının ekstansif veya entansif olarak yetiştirme şekline göre değişiklik gösterir. Ekstansif olarak yetiştirilen sığırların 50 m ye kadar kaçış alanları bulunabilir ancak entansif olarak yetiştirilen sığırların sadece 2 ila 8 m kaçış alanı olabilir.

31 KÖR NOKTA (GRİ BÖLÜM) KAÇIŞ ALANI SINIRI HAREKETİ DURDURMAK İÇİN BAKICI POZİSYONU HAREKETİ BAŞLATMAK İÇİN BAKICI POZİSYONU DENGE NOKTASI

32 DENGE NOKTASI Sığırlar ve diğer geviş getiren hayvanlar, bakıcılar kaçış alanlarında yürürken, bu yürüme tarafının ters tarafına yürüme eğilimi gösterirler. Bu diyagramın prensibi, hayvanların kaçış alanlarının içinde bakıcıların arzu edilen yürüme tarafının aksi yönünde yürümeleri gerektiğidir. Yalnızca bir hayvanı hareket ettirmek için, bakıcının hayvanın denge noktasını geçtiğinde yürümeyi durdurması gerekmektedir.

33 KAÇIŞ ALANI GENİŞLİĞİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Hayvanın insanlar ile etkileşim sıklığı İnsanlar ile etkileşimin kalitesi (Sakin ve sessiz davranma yerine bağırma ve vurma) Hayvanın genetiği

34 Her bir hayvanın kaçış alanı, o hayvanın ne kadar evcil olduğuna bağlı olarak değişebilir. Hayvanlar heyecanlandıkça kaçış alanları da o derecede artmaktadır.

35 Sürü halinde hareket eden bir sığır grubundaki her sığır; diğer grup üyeleri ile devamlı göz temasındadır, bu yolla bütün grup koordineli bir şekilde hareket edebilir. Sürü liderinin hemen arkasındaki hayvan, liderin denge noktasının hemen arkasında yer almaktadır. Bu prensip, bakıcının hayvanları hareket ettirmesi için duracağı pozisyonu belirlemektedir.

36

37 ÜVENDİRELERİN VE DİĞER ALETLERİN KULLANIMI Hareket eden hayvana kesinlikle elektrikli üvendire ile müdahale edilmemelidir. Elektrikli üvendire, OIE de de belirtildiği gibi asla koyun, at ve genç hayvanlara uygulanmamalıdır. Hareket ettirmek için kullanılan her türlü alet, hayvanın hassas yerlerine (göz, kulak, burun, rektum, genital organlar) kullanılmamalıdır. Hayvanlar bir yerde yığıldıysa ve hareket etmiyorsa buna neden olan etkenler ortadan kaldırılmalıdır.

38 Elektrikli üvendire yerine, çubuğun ucuna bağlanmış plastik kurdele parçaları ile hayvanların hareketini sağlamak. Çubuğu ani ve sert hareket ettirmemeli, küçük ve tedbirli hareketler ile hayvanların başının yanında çevrilmelidir.

39 İnce esnek bir çubuğun ucuna bağlanmış küçük naylon bir parça veya poşet ile muamele, hayvanları hareket ettirmede ve gruplara ayırmada iyi sonuç veren bir uygulamadır. Hayvanlar naylon parça ile birlikte kolayca ilerleyebilirler.

40 YIĞILMALARA NEDEN OLAN FAKTÖRLER

41 Sallanan zincirler/metal çınlamaları ve çarpma sesleri Zemin ve yapıdaki değişiklikler Zeminde bulunan boşaltma ızgarası Hayvanın gireceği yerin karanlık olması/ gölgeler

42 Bu resim, yükleme rampasının neden kapalı yan duvarlarının olması gerektiğini gösterir.

43 BAKICILARIN NİTELİKLERİ-4 Hayvanlardan sorumlu kişiler, hayvanların sağlıkları dahil refahlarının uygun teknikler kullanılarak güvence altına alınmasından sorumludur. Hayvanların bakımından sorumlu herhangi bir kişi, bu iş için lisanslı olmalıdır. Bu gibi lisanslar uygun eğitim ve yetkinlik sertifikasını takiben verilmelidir. Çiftlikte yürütülen refah programı; çalışanların aşılama, muayene, boynuzların alınması ve ötenazi konusunda eğitilmelerini; buzağıların günlük olarak hastalık ve yaralanmalara karşı gözlenmesini içerir.

44 NAKLİYE ESNASINDA KORUMA Sürücüler için iyi kullanma teknikleri Uygun olmayan hava koşullarına göre alınacak tedbirler Maksimum yolculuk zamanı Dinlenme yerlerinin kullanımı

45 SÜRÜCÜLER İÇİN İYİ KULLANMA TEKNİKLERİ Düzgün hızlanmanın sağlanması ve ani frenden kaçınma Sıcak havalarda, aracın mümkün olduğunca hareket halinde olması, Refahın kontrolü için periyodik duraklamalarda plan yapılması, Hayvanların korunmasına yönelik olarak karar alma yetisine sahip olma,

46 SÜRÜCÜLER İÇİN İYİ KULLANMA TEKNİKLERİ Canlı hayvan nakil araçlarını kullanan sürücülerin; bilinçli olması ve yol kalitesi, nakliye zamanından daha önemlidir.

47 KÖTÜ HAVA KOŞULLARI- Aşırı Sıcak Gece veya sabah erken saatte yola çıkılması, Eğer mümkün ise, hava şartları iyileşinceye kadar beklenmesi, Hayvanların devamlı suya erişmesi için her türlü tedbirin alınması,

48 KÖTÜ HAVA KOŞULLARI- Aşırı Sıcak HAVA ŞARTLARI GÜVENLİK İNDEKSİ NEM ORANI

49 KÖTÜ HAVA KOŞULLARI- Aşırı Soğuk Hayvanlar soğuk donmasından korunmalı, Araç içine hava akımı, bölmeler ile önlenmeli, Hayvanlar mümkün olduğunca kuru tutulmalı, Hayvanlar dondurucu yağmur veya çiğden korunmalı,

50 MAKSİMUM YOLCULUK ZAMANI Nakliye zamanını minimumda tutmak, Erişkin sığırlar için maksimum nakliye süresi (dinlenme periyodu dahil) 48 saat, Gereğinden fazla durmamak,

51 NAKLİYE ESNASINDA OLUŞABİLECEK SORUNLAR Transit Eritem : idrar ile ıslanma sonucu kırmızı deri; Transit Tetanisi : yem ve su eksikliğine bağlı olarak metabolik bozukluk. Hayvanlar yatar ve koma oluşur. Bu, inekler, dişi koyun ve poni cinsi atlarda yaygındır; Transit humması : genellikle yorgun hayvanlarda bir bakteriyel enfeksiyon olup (pastorella); özellikle sığırları etkilemektedir. Yorgunluk.

52 DİNLENME YERLERİ Yetişkin sığırlara %50-75 iyi kaliteli kaba yem ve %25-50 tane yem verilmeli Yeşil, sulu, konsantre ve yüksek enerjili yemlerden kaçınılmalı Besi buzağıları için tane konsantre yem verilmeli Önce yem sonra su verilmeli Kaliteli temiz içme suyu kullanılmalı Hayvanlara verilecek yemin tuz oranı yüksek olmamalı Normal ph (6,5-8,5) Klor seviyesi (en fazla 0,5 mg/litre)

53 BOŞALTMA İndirme rampasının araç ile uygun seviyeye getirilmesi, hayvanın ilk adımında basamak olmaması, İndirme rampasına altlık dökülmesi, kaygan olmaması, Hasta ya da yaralı hayvanlara derhal veteriner hekim müdahalesi, Boşaltma için geniş rampa (2,4 m.) Boşaltma rampasının uzunluğu 1,5 m. olabilir.

54 NAKLİYE SONRASI BESLEME-SULAMA Kaybedilen vücut doku sıvılarının geri alınmasını sağlamak, Nakliye öncesinde verilen yem ve su ile aynı kalitede yem ve su vermek, Hayvanları varış noktasında sakin bir ortamda tutmak, Varış yerinin hava koşullarına göre önlem almak,

55 NAKLİYE SONRASI BESLEME-SULAMA-2 Nakliye sonrasında hayvanlara (sığır) iyi kalitede saman, Nakliyeden hemen sonra hayvanlara su vermemek, İndirilen hayvanların bulunduğu ahırların aydınlatılması,

56 MUAMELE VE NAKLİYE ESNASINDA STRESİN DEĞERLENDİRMESİ Psikolojik stres yapan etkenler; 1) Sıkıştırma 2) Muamele 3) Ya da yenilik Fiziksel stres yapan etkenler; 1) Açlık 2) Susuzluk 3) Hareketsizlik 4) Yaralanma 5) Ya da ısı

57 UZUN SÜRELİ NAKLİYATTAKİ STRES ETKENLERİ; Yükleme ve boşaltma sırasında uygun olmayan muamele, Yem ve su yoksunluğu, Yetersiz araç tasarımı, Kötü yol koşulları, Aşırı ısı ve nem, Aşırı kalabalık, Farklı türler ve yaş gruplarının karıştırılması, Yüksek hava hızı, gürültü, vibrasyon Seyahatin uzunluğu.

58 Muamele ve yükleme/ boşaltma sırasındaki refah sorunu göstergelerinden birisi de derinin ve kesimden sonra etin kalitesidir. Sığırlarda bu gibi koşullar etin soluk, yumuşak ve eksudatif olmasına veya koyu sert kuru olmasına sebep olur. Bu iki sorun da kayda değer ekonomik kayıplara sebep olmaktadır.

59 Faktör Sığır ve buzağılar Tehlike açıklaması Tehlike özelliği Refah çıktısı Yetersiz yol güzergahı tasarımı < 200 cm genişlik (buzağılar hariç) Zedelenme, yaralar, inatla yürümeme Açılar, >75 Keskin çıkıntılar, keskin açılar, açık yan duvarlar, kısa yan duvarlar Yolların yetersiz zemin yüzeyleri kaygan Zedelenme, yaralar, inatla yürümeme Yolların yetersiz zemin koşulları Boşluklar, çukurlar, basamaklar Zedelenme, yaralar, Zor hareket etme Basamaklar > 10cm yükseklik ve/veya <50cm adım uzunluğu Zedelenme, yaralar, kırıklar Nakliyat Yetersiz rampa tasarımı < 200 cm genişlik (buzağılar hariç) >20 diklik yukarı/aşağı Zedelenme, yaralar, kırıklar, korku Işık Zayıf aydınlatma, gölgeler, ışığın aniden değişmesi, parlayan ışık, parlayan objeler İnatla yürümeme/ yönelim bozukluğu Gürültü Genel gürültü Korku Güverte yüksekliği < 20 cm en az iki kaburga kemiği arası üzerindeki yükseklik Isı stresi, aşırı ısınma Nakliyenin zemin koşulları Altlığın bulunmaması Soğuk stresi, zedelenme, yaralanma, solunum yolu bozuklukları Tavan rengi Açık renkleri yansıtmama Isı stresi, aşırı ısınma Su içme olanaklarının bulunmaması Su tedariki olmaması Dehidrasyon Uygun besleme araçlarının bulunmaması Yem tedarikinin olmaması Beslenme eksikliği, vücut ağırlığının kaybedilmesi Isı stresi Açlık süresi > 12 saat açlık süresi Beslenme eksikliği, vücut ağırlığının kaybedilmesi, asabiyet Hayvan büyüklüğüne göre yetersiz stoklama yoğunluğu >1,6 m 2 stoklama yoğunluğu (500 kg CA) Asabiyet, zedelenme, yaralanma Sürücü Kaba sürüş, kötü sürüş tekniği, aracın sallanması Fiziksel stres, nakliye boyunca yememe

60 Hayvanlar, kendilerinin ve çevrelerinin farkındadır. Kendi refahlarını bilinçli olarak algılarlar.

61 TEŞEKKÜRLER