11. Üretim Bölgeleri Yönünden Karşılaştırma ve Değerlendirme

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "11. Üretim Bölgeleri Yönünden Karşılaştırma ve Değerlendirme"

Ekin Gökçe
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 11. Üreti Bölgeleri Yönünden Karşılaştıra ve Değerlendire Üreti bölgeleri yönünden tuz üreti ve tüketii ile ilgili yapacağıız kısa bir çözülee ile, gelecekteki üreti stratejisine ilişkin birtakı ipuçları yakalaayı aaçladık. Tekel Genel Müdürlüğüne bağlı Baş üdürlükler ufarak görülen Ankara, Erzincan, Erzuru, Kars, Kayseri, Siirt, Sivas, Van, Çaaltı ve aynı zaanda üreti bölgeleridirler. Ekte'ki harita bu bölgeleri gösterdiği gibi, her bölgeye ait tuzlaları (türlerini ayırdederek) gösterektedir. Daha önceki bölülerde belirttiğiiz gibi üreti birilerinin büyük çoğunluğu kaynak tuzlalarıdır. Sayıları kabarık olasına karşın üretileri düşüktür. Ve büyük çoğunluğu Doğu Anadolu bölgesinde toplanıştır. Kaya tuzlalarının ise dördünün Orta Anadolu bölgesinde, ikisinin de yine Doğu Anadolu da toplandığı, Batı ve Güney Anadolu bölgelerinde ise bir tek Çaaltı Deniz tuzla'sının varlığı gözlenektedir. Genel olarak dağılıı bu olan üreti birilerinin şidi de yıllara göre ne iktarda ve oranda tuz ürettiklerini göreli. Bölgeler üretilerinde on yıllık süre içinde öneli bir değişe görüleektedir. Ortalaa olarak üretiin %'ü Ankara, Erzincan, Erzuru, Kars, Kayseri, Siirt, Sivas ve Van'daki kaya ve kaynak tuzlalarından, geriye kalan 86,6-85,7 %'i Çaaltı deniz ve göl tuzlalarından sağlanıştır. Üretiin kaba olarak bölgelere dağılıı 1971 yılı için aşağıdaki gibi değerlendirilebilir. Doğu Anadolu : 7.4 % Orta Anadolu : 31.7 % Batı Anadolu : 60.9 % Bu üretideki dağılaya bir nokta koyarak şidide 1971 yılı bölgelere göre Tekel tuz satış iktarlarını saptayalı: TABLO: YILI BÖLGELERE GÖRE TUZ SATIŞLARI Ankara Erzincan Erzuru Kars Kayseri Siirt Sivas Van Çaaltı Baş Müdürlüğü. Diğer Baş Müdürlükler Topla Satış Kaynak : Tekel Genel Müdürlüğü 1971 Bilançosu Ton > Cilt : XIII Sayı : 5 51

Ekte'ki harita bu bölgeleri gösterdiği gibi, her bölgeye ait tuzlaları (türlerini ayırdederek) gösterektedir.

2 TABLO 12 : YILLARA GÖRE ÜRETİM BÖLGELERİNİN TUZ ÜRETİMLERİ Üreti Bölgeleri T ; ;.,;'?., 1965 * Ankara Baş Md Erzincan : ; ' 4.642; 3.İ91 3: Erzuru f '..' Kars J2.00İ Kayseri ?? Siirt Ş J t Sivis Van 284,:: 489. : a Çaaltı , A '.' : : , Topla 1",. 5j46.45 g u Ti _ Ï Kaynak: Tekel Genel Müdürlüğü «1971 Bilançosu

365 J2.00İ 11.544 13.599 16.384 13.681 15.626 16.141 15.718 Kayseri 11.887 12.48?? 13.061 13.492 15.187 14.977 17.618 19.654 18.339 15.139 Siirt 5.408 3.60Ş J t 5.218.4.394 4.432 4.106 4.432 4.243 5.

3 Not : Diğef Baş Müdürlükler, tuz satışları yapan Tekel Genel Müdürlükleridir ve sayıları yiri iki'dir. 1*971 Tekel tuz satışlarını yine 1971 tur üretileri ile karşılaştırdığıızda; 1) Tüketiin üretii aştığı, (Stoklardan ton tuzun satıldığı) 2) Tuz üreti bölgeleri dışındaki Baş Müdürlükler tuz satışının ton gibi az iktarda olduğu, 3) Tek tek bölgelerin tuz satış iktarları Üş tuz üretileri arasındaki büyük farkların görülediği, 4) Tuz satışlarının büyük oranlarda Çaaltı ve 'dan yapıldığı. Şöyleki; topla tuz satışlarının % 56,2'si Çaaltından % 28.4'ü göl tuzlalarından oluştur. Sonuç olarak bölgelere göre üreti dağılıı île bölgelere göre tekel tuz satışları arasında bir uyu olduğu söylenebilir. Kaba olarak üreti dağılıında olduğu gibi Tekel tuz satışlarının yine aynr oranlarda; Doğu Anadolu'da 7 % Orta 32 % Batı % dağılı gösterdiği sonucunu çıkarırız. Diğer bölgelerdeki Tekel tuz satışlarının, topla tuz satışlarına oranı % 2.4 ve Doğu Anadolu da Tekelce satılan tuz iktarının da yine topla tuz satışına oranı % 7 civarındadır. Ancak gereksiniin çok daha yüksek olacağı gözönünde tutulursa, 1. Doğu Anadolu'daki üretiin - birçok kaynak tuzlaları olasına karşın - yerel gereksinii karşılaadığı, 2. Marara, Kuzey, Güney ve Güney Doğu Anadolu'da tüketilen tuzun tüüne yakın kısının Çaaltı ve tuzlalarında karşılandığı, 3. Tüketiciye varan tuzun büyük kısının aracılar tarafından sağlandığı (Sanayi üniteleri dışında) Sonuçları çıkar. Bu sonuçlar ise tuzun tüketiciye varası için çok yol katettiğini Cilt : XIII Sayı : 5 getirir ki, tuz satış fiatlarının anoral yükselesinin nedenlerinden biri olarak da gösterilebilir. Çünki, biri iktarları düşük fiatli olan alların taşınası halinde fratların büyük oranda arttığı genel doğrusu, tuz için geçerli olan ve öneli olan bir doğrudur. Bütün bunlardan sonra; tuz planlaasının sağlıktı bir tabana oturası için aşağıda sıralanan araştıra ve çalışaların titizlikle yapılası gerekektedir. 1. Şehirlerin, tuz gereksinilerinin, kullanı yerleri yönünden saptanası. 2. Üreti bölgeleri (kaya, kaynak) potensiyelinin çağdaş yöntelerle üretie geçtiği anda ne iktarda üretilebileceğinin saptanası«. 3. Şehirler tuz gereksinileri ve üreti bölgeleri kapasiteleri ve taşına esafeleri gözönünde tutularak hangi tuzlaların hangi bölgeleri besleyeceğinin saptanası. 4. Yeni gereksinilere göre yerel kay? nakların araştırılası, Bunlar saptandığın da ise Türkiye'yi tuz yönünden bölgelere a- yıra olanağı doğacaktır. Ancak bu çalışa 2. şıkta da söylendiği gibi çağdaş yöntelerle tuz üretii söz konusu olduğu koşullarda yapılası gerekir. Yoksa bu günkü koşullarda yapılacak böylesi bir çalışanın yanlış sonuçlar vereceği ortadadır. Şöyleki; iller arası taşıa aliyetleri ve 1971 yılı üreti bölgelerine göre tuz aliyetleri tablosundaki değerler gözönünde tutulursa şu sonuçlara varak ükündür. İller arası taşıa ücretleri için DPT'- nin «ÇİMENTO SANAYİİNDE YATIRIMLARIN YERSEL DAĞILIMI adlı çalışasındaki tablodan yararlandık. Bir an için 'dan (Konya) Erzincan'a tuz taşıdığıızı varsayalı. Ton başına taşıa aliyeti 231 TL. dır. 1 kg tuzun taşıa aliyeti 23,1 kr olur. tuzlasında tuz üretii aliyeti : 4,8763 Kr (1971) dan Erzincan'a tuz taşıa aliyeti : 23,1 Kr. 5î

000 ton tuzun satıldığı) 2) Tuz üreti bölgeleri dışındaki Baş Müdürlükler tuz satışının 14.

4 TABLO 14 : 1971 YILI ÜRETİM BÖLGELERİNE GÖRE ÜRETİM MALİYETLERİ ÜRETİM Bölgeleri İşçilik Kr/kg Malzee Kr/kg Genel Masraf Kr/Kg Topla Kr/Kg. Ankara B.d. Erzincan B.d. Erzuru B.d. Kars B.d. Kayseri B.d. Siirt B.d. Sivas B.d. Van B.d. Çaaltı ,9947 7, , ,9337 2,4236 1, ,1962 1,1484 0, , , , ,7738 5, ,2002 2, , ,7627 4,8763 Kaynak : Tekel Genel Müdürlüğü «1971 Bilançosu Erzincan'a taşınan topla tuzun aliyeti: kr olurki bu değer Erzincan'da üretilen tuz aliyetinden yaklaşık olarak 11 Kr daha düşüktür. Bu çözülee sonucunda Erzincan tuz üretii yerine 'dan tuz taşınasının daha ekonoik olduğu sonucu çıkar. Ancak yukarıda da dediğiiz gibi, bugün için yapılacak değerlendireler çözü getirez, öneli olan nokta tü tuzlaların ileri üreti teknolojilerinin uygulanası sonucu üreti kapasitelerinin artası halinde yapılacak araştıralardır. 54 MADENCİLİK

1596 2,0242 1.9716 10,7738 5,7968 14.8007 2,2002 2,5204 14.7025 39.6963 15.5905 10.6428 17.7654 24.8652 22,8312 25.

Benzer belgeler

Türkiye'de Tuz. Üretim ve kullanım yerleri yönünden tuz tüketimlerini inceliyerek, Plânlama ile ilgili gelişmeleri inceliyerek.

Türkiye'de Tuz. Üretim ve kullanım yerleri yönünden tuz tüketimlerini inceliyerek, Plânlama ile ilgili gelişmeleri inceliyerek. 8. Türkiye'de Tuz Tuzun dünya ülkeleri için ne önem taşıdığını gördükten sonra sorunu ülkemiz açısından değerlendirmek, geri bıraktırılmış olan ülkemizin tuz alanında ne konumda olduğunu ortaya koymak,