ÜRETİMDE SONLU KAPASİTE ÇİZELGELEME VE YAZILIMIN ÖNEMİ! Üretim ve Planlama Direktörü

Transkript

1 ÜRETİMDE SONLU KAPASİTE ÇİZELGELEME BİLAL AKAY Üretim ve Planlama Direktörü 1

2 Üretim planlama yazılımı denince birçoğumuzun aklına ilk gelen, MRP/ERP grubundaki yazılımlardır. Genellikle Üretim Planlama isimli modüllere sahip olan bu yazılımlar gerçekten orta ve büyük ölçekli bütün üretim sistemlerinin operasyonel bazda tüm planlama ihtiyaçlarını karşılayabilir mi sorusunu sormadan geçemiyoruz? Üretim Planlama konusunda bir yazılım kullanarak, sistemini daha verimli kullanmak ve kontrol altında tutmak isteyenlerin başvuracağı tek adres acaba MRP/ERP yazılımı geliştiren şirketler midir? Bu soruya bir cevap verebilmek için öncelikle iki konuyu net bir şekilde anlamak gerekir; 1. KONU Üretim Planlama nedir? MRP/ERP yazılımları üretim planını neye göre ve nasıl oluştururlar? 2. KONU ERP/MRP yazılımlarının fiyatları, eğitim ve donanım maliyetlerini, uygulamaya geçiş süresini değerlendirecek olursak, bu iki konunun önemi ortaya daha net çıkacaktır. Üretim planlamayı, detaya girmeden, sipariş ve/veya satış tahminlerine göre hangi ürünün ne zaman ne kadar üretilmesi gerektiğinin belirlenmesi olarak tanımlamak mümkündür. Eğer, sisteminize ait çözmek istediğiniz sorunlar ya da zorluklar arasında, herhangi bir ürüne ve/veya şiparişe ait her bir 2

3 Operasyonun ne zaman hangi kaynak tarafından yapılacağını, operasyonun ne zaman başlayıp ne zaman biteceğini, işler ve/veya operasyonlar hangi sırada yapılırsa setup sayısının minimum olacağını belirleyebilmek, yeni verilen bir siparişin ne zaman tamamlanabileceğini müşterinize net ve gerçekçi bir şekilde söyleyebilmek varsa konuyu biraz daha irdelemek gerekir. Tipik bir Gantt şeması (şekil...) hangi operasyonun ne zaman hangi kaynak, kaynak tarafından yapılacağını, operasyonun başlangıç ve bitiş zamanlarını gösterir. ERP/MRP yazılımlarının üretim planlama modülleri de, sistem tanımlarınıza, sipariş ve/veya satış tahminlerinize göre, üretimi operasyonel bazda takip etmenizi sağlayan Gantt şemalarını oluştururlar. Fakat bu yazılımların ürettiği Gantt şemasına, dolayısıyla iş emirlerine, bire bir olmasa bile yüksek oranda uyabilmek çok mümkün değildir. Bunun sebebi, ERP/MRP yazılımlarının Gantt şeması oluşturma mantığında yatmaktadır. 3

4 ERP/MRP yazılımlarının, Gantt şemasını oluştururken kullandıkları, iş olması durumunda kaynaklar mevcuttur şeklinde özetlenebilecek bir ön kabul, sistemin gerçek durumunu yansıtmaktan uzak olduğu için ERP/MRP kullanan işletmelerin bu plana uyabilmeleri fazlasıyla zordur. Tek sorun sadece bu da değildir; yeni bir sipariş girilmesi, iş önceliklerinin ve önemlerinin değişmesi, makina arızaları ve MİP (Malzeme İhtiyaç Planlamadaki) gibi her zaman karşılaşılan durumlar söz konusu olduğunda önceden oluşturulan Gantt şemasının çok kısa bir sürede güncellenmesi gerekir ki, piyasadaki mevcut ERP/MRP yazılımlarının şu anki haliyle bu çokta kolay bir işlem değildir. Her ne kadar birçok ERP/MRP üreticisi firmanın son yıllarda bu konuda çözüm arayışları olsa da bu problem aslında bir çizelgeleme problemidir. Planlama daha çok, hangi ürünün ne zaman ne kadar üretilmesi gerektiği ile ilgilenir. Operasyonların veya işlerin kaynaklara atanması ve bunların sıralanması, hedeflenen bir kritere göre değişik sıralama algoritmalarının analizi daha çok çizelgelemeyi ilgilendirir. Çizelgeleme, operasyonların, belli bir hedef kritere göre (geç kalan iş sayısını minimumda tutmak, setup sayısını minimumda tutmak gibi), kısıtlar göz önünde bulundurularak kaynaklar üzerinde sıralanması ve atanan operasyonların başlangıç ve bitiş zamanlarının belirlenmesi olarak tanımlanabilir. Kısıtların göz önüne alınması (kaynak kısıtları, malzeme teminindeki aksamalar, düzenli bakımlar, arızalar vs.) oluşturulan Gantt şemasını daha uyulabilir hale getirir. Sistem kısıtlarını göz önüne alarak yapılan bu işlem Sonlu Kapasite Çizelgeleme olarak adlandırılır. Herhangi bir sonlu kapasite yazılımı, ERP/MRP ye göre daha gerçekçi çizelgeler üretse de, planlanan ile gerçekleşen üretim arasındaki farkları görüp, gerekiyorsa kısa bir sürede değişiklik 4

5 Yapabilmek, sistemi kontrol altında tutabilmek için operasyonlara ait bilgilerin yeterli aralıklarla sisteme girilmesi gerekir. Yeni bir sipariş ve/veya ürün girilmesi, makina arızaları, vardiya değişiklikleri, malzeme teminindeki aksaklıklar, değişen iş öncelikleri gibi durumlara ait veriler çizelgeleme yazılımına yeter sıklıkta girildiği taktirde kısa bir sürede güncellenecek olan Gantt şeması sistemi bire bir takip edebilmeyi kolaylaştıracaktır. Günümüzdeki birçok sonlu kapasite çizelgeleme yazılımı tek başına çalışabileceği gibi, diğer birçok uygulama ile de entegre olarak çalışabilmektedir. ActiveX veya diğer standartlara uyumluluk, ASCII veri transferi ve kabulu, açık veritabanı yapısı, otomatik veri toplama sistemlerine entere edilebilme yeteneği bir çizelgeleme yazılımda olması gereken en önemli özelliklerden biridir. Çizelgeleme yazılımları, üretim sisteminin yapısına göre mevcut ERP/MRP sistemine farklı metodlarla entegre edilebilir. Genel olarak kullanılan yöntem, sipariş veya satış tahminlerinin, ürün ağacı yapısının, stok bilgilerinin ERP/MRP sisteminden okunması, bu bilgilere göre kısıtları gözönüne alarak bir çizelge çıkartılması ve oluşan sonuçların tekrar ERP/MRP sistemine aktarılmasıdır. Buradaki temel hedef, ERP/MRP sisteminin oluşturacağı çizelge yerine, sonlu kapasite çizelgeleme yazılımının üreteceği daha gerçekçi çizelgeyi kullanmak ve oluşan bilgileri ERP/MRP yazılımına aktarmaktır. 5

6 GÜNÜMÜZDE KULLANILAN BİRÇOK ERP/MRP ÜRETİCİSİ, ÇİZELGELEME ALANINDAKİ TALEPLERE CEVAP VEREBİLMEKTE ZORLANMAKTADIR. Bunun en büyük sebebi, bu yazılımların yapı itibariyle konfigüre (Kimlik Doğrulama) edilebilmesinin zor olması ve bu değişikliklerin kısa sürede düşük maliyetle yapılamıyor olmasıdır. Üretim sisteminde günlük hatta saatlik bazda gerçekleşen değişiklikleri sisteme tanıtıp gerekli güncellemeleri hızlı bir şekilde yapabilme yeteneğine sahip olan çizelgeleme yazılımları, bu özellikleriyle ERP/MRP yazılımlarının planlama konusundaki eksikliklerini kapatabilirler. Müşteri taleplerine daha çabuk cevap verebilmek ve esnek olabilmek isteyen üreticilerin talepleri doğrultusunda çizelgeleme yazılımları da değişiklikler göstermektedir. İlk çıkan çizelgeleme yazılımlarının birçoğu sadece iş tabanlı algoritmik kuralları destekliyordu. Son yıllardaki eğilim bu yazılımların sadece sonlu kapasite çizelgeleme aracı olmaktan çıkıp ileri planlama ve çizelgeleme yazılımı haline geldiklerini göstermektedir. 6