Bitki Bilimi. Dikim Tekniği

Transkript

1 Bitki Bilimi Dikim Tekniği Hazırlayan Peyzaj Mimarı Tijen BAHAR Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu

2 Peyzaj planlama ve çevre düzenleme çalışmaları ile iç mekanda bitkileri estetik ve fonksiyonel amaçlı gereksinimlerimizi karşılamak için yetiştirir ve kullanırız. Süs bitkileri botanik olarak; tek hücrelilerden başlayarak gelişme gösteren bitkiler aleminin en gelişmiş bitkilerine kadar oldukça geniş bir alemin içinde bulunmaktadır. Bunlar; Eğreltiler(Filicinae), Açık (Gymnospermae) ve Kapalı Tohumlular (Angiospermae) olarak sınıflandırılır. Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu

3 Eğreltiler; Dekoratif ve fonksiyonel amaçlı iç ve dış mekanda çok yaygın olarak kullanılan bitkilerdir. Bunlar ılıman kuşakta, kıyı şeridi içinde orman altı bitkisi olarak bulunur. Nephrolepsis en bilinen güzel örneklerinden birisidir.kökten ayırma ve sporla çoğaltılır. Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu

4 Açık Tohumlular; İbreli ağaçlar ve Gingko bu grubun temel elemanlarıdır. Tohumları kozalak pulları arasında oluşur. Çam (Pinus), Ladin (Picea), Göknar (Abies), Sedir (Cedrus), Ardıç (Juniperus) ve Servi (Cupressus) bu grubun önemli elemanlarıdır.

5 Kapalı Tohumlular; Çiçekli bitkilerin oluşturduğu bu sınıftaki bitkilerde tohumlar, yumurtalık içinde oluşur ve gelişir. Otsu bitkilerden, ağaçlara kadar çok geniş çeşitlilik gösterirler. Bitkiler aleminin en gelişmiş ve en çok tanınan örneklerini içerirler. Kapalı Tek ve çift çenekli olmak üzere iki alt sınıfa ayrılan sınıflar takımlara, takımlar familyalara, familyalar cinslere, cinsler de türlere ayrılır.

6 Bu sınıflamaların dışında, süs bitkisi amaçlı kullandığımız dış mekan bitkilerini, çeşitli özelliklerine göre sınıflandırarak, bu gruplar içinde yer alan bitkilerin ortak özellikleri vurgulanmış olacaktır. Renk, yaşam süreleri, yaşam biçimleri, yapısal özellikleri vb. ile belirginleşen bitkiler, pek çok başlık altında sınıflandırılıp tanımlanabilir. Bu tür sınıflamalar, özellikle kullanım amacına göre bitki türü seçiminde büyük kolaylıklar sağlayacaktır.

7 Açık, kapalı tohumlu bitkiler ve eğreltiler içinde yer alan bitkileri, genel olarak otsu ve odunsu bitkiler olmak üzere 2 ana bölümde toparlamak mümkündür. Eğreltilerin hepsi ve kapalı tohumluların büyük bir bölümü otsu karakterde bitkilerden oluşur. Tek yıllık, iki yıllık ya da çok yıllık olarak kendi içinde ayırabileceğimiz bu bitkilerin kullanımı, yer örtüsü, kesme çiçek yada bahçe çiçeği şeklinde olur.

8 Odunsu bitkiler ise; bünyelerindeki selülozun lifli ve sağlam yapısı nedeniyle uzun ömürlü ve gövde yapabilen bitkilerden oluşur. İbrelilerin hepsi odunsu karakterdedir. Çiçekli bitkilerden de odunsu karakterde pek çok bitki bulunmaktadır. Bunlar sarılıcı ve tırmanıcı, çalı, ağaçcık ve ağaç formunda çok yıllık ve uzun ömürlü bitkilerdir.

9 Odunsu bitkiler, boylarına göre 7 grupta toplanabilir : 1- Yer örtücü, sarılıcı ve tırmanıcı bitkiler 2-Bodur Çalılar ( m) Yapraklılar Berberis, Buxus, Cotoneaster, Spirea, İbreliler Juniperus, Taxus 3-Küçük Çalılar( m) Yapraklılar Berberis, Ilex, Pyracantha, Mahonia aquifolium vb İbreliler Taxus baccata, Juniperus chinensis,vb 4-Orta Çalılar ( m) Yapraklılar Acer palmatum,ligustrum vulgaris,vb İbreliler Juniperus sabina, Pinus pumila,vb

10 5-Büyük Çalılar ( m) Yapraklılar Acer palmatum,berberis thunbergii, Coryllus avellana, İbreliler Juniperus virginiana, Taxus baccata 6-Ağaçcıklar( m) Yapraklılar Cercis siliquastrum, Eleagnus angustifolia, İbreliler Taxus baccata, Thuja occidentalis, vb 7- Ağaçlar ( m) Yapraklılar Acer negundo, Populus alba,quercus rubra,vb İbreliler Cedrus atlantica, Pinus pinea, Picea excelsa,vb Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu

11 Kullanım yerlerine göre bitkileri şöyle sınıflandırabiliriz 1- Yerörtücü Bitkiler: Erozyona karşı toprağı koruyan, toprak yüzeyini örten bitkilerdir. Hemen hepsi çok yıllık olmak üzere gölge,yarı gölge ve güneşli koşullara adapte olanları vardır. Kazayağı, Vinca, vb 2-Bahçe Çiçekleri: Çok yıllık yada mevsimlik otsu bitkiler bu grupta toplanır. Çiçek bordürleri, balkon kasaları düzenlemelerinde kullanılabilir. Alysum, Aster,Calendula,Petunia,Primula,Tagetes, Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu

12 3-Doğal örtüdeki yada kültüre alınmış otsu ve odunsu bitkilerin bir kısmı ile soğanlı ve yumrulu pek çok bitki çiçeklerinin güzelliği ve kalıcı etkileri ile kesme çiçek olarak kullanılmaya uygundur. Papatya,Karanfil,Glayöl,Lale,Nergis,Gerbera, vb 4-Salon Bitkileri: Doğal yetişme ortamlarında açıkta yetişen pek çok bitki iç mekanda (özellikle kış aylarında ısı isteği nedeniyle) üretilip yetiştirilirler. Bunlar yapraklarının etkili görünümleri yada çiçeklerinin güzelliği için yetiştirilirler. Begonia,Saintpaulia,Ficus,Monstera,Azelia, Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu

13 5-Su İçi ve Kıyısı Bitkileri: Bataklık, göl ve akarsu kıyılarında gelişen ya da bu koşullara adapte oluşlarından yararlanarak bu tür alanların düzenlenmesinde kullanılan bitkilerdir. Iris, Arundo,vb 6-Sarılıcı ve Tırmanıcı Bitkiler: Otsu ve odunsu nitelikteki vantuz veya sülük biçimindeki tutaçlarıyla duvar,direk veya ağaç ve çalılara sarılarak yükselip tırmanan bitkilerdir. Serbest bırakıldıklarında yayılıcı, duvar yada kasalara dikildiğinde sarkıcı özellikteki bitkiler olarak ta değerlendirilebilir. Campsis, Jasminum,Lonicera,Hedera,Wisteria,vb Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu

14 7- Çit Bitkileri: Ayırıcı ve bölücü bitkisel duvarlar yada dikenli ve yüksek boylu çitlerin oluşturulmasında yararlanılan bitkilerdir. Budanıp şekillendirilmeleri ve hızlı gelişmeleri ile bu türlü kullanımlar için uygundur. Çelik yada tohumdan kolay üretilirler. Ligustrum,Rosmarinus,Buxus,Gladitchia,vb Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu

15 Her ağaç ve ağaççık; gelişmesi, dallanma yapısı, yaprak, çiçek ve meyve formu, büyüklüğü, rengi kısaca tüm morfolojisi itibariyle kendi cins veya türüne ait özelliklere sahiptir. Norm, gelişme formu ve yapraklarına göre odunsu bitkiler gruplara ayrılmıştır. Gelişme formuna (Şekil) göre; -Horizantal (yatay) yada vertical (dikey) gelişenler, -Yuvarlak, geniş veya dar, piramidal, sütun şeklindekiler, -Sarkıcı formda gelişenler, -Sarılıcı veya tırmanıcı olanlar -Gevşek veya sık yapıya sahip olanlar Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu

16 Bitkilerin form,doku,ölçü,renk gibi özelliklerinden kaynaklanan ayrımların yapılması ve bunlara uygun bitki listelerinin oluşturulması mümkündür. Kullanım amacına bağlı olarak aşağıdaki kriterler göz önünde bulundurularak seçim yapılabilir. -Sonbahar renklenmesi gösteren bitkiler -Meyveleri/çiçekleri ile etkili olanlar -Yaprak büyüklükleri, şekilleriyle etkili olanlar -Kışın yaprak dökenler/dökmeyenler -Kurağa/Kireçli koşullara dayanıklı olanlar -Budamaya uygun olanlar Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu

17 İbreliler Bu grupta yer alan ağaç ve ağaççıklar genelde herdemyeşil ve iğne yapraklı formdadırlar. İbreli ağaç ve ağaççıklar çevre düzenlemesinde en önemli bitkilerden biridir. Peyzaj mimarisinin temel ilkelerine uygun olarak yapılan düzenlemelerde estetik açıdan, form ve norm değerleri bakımından en önde gelen bitkilerdir. Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu

18 Yapraklılar: Yapraklı ağaç ve ağaççıklar bahçe ve park çevre düzenlemesinde, karayolları peyzajında, çeşitli çevre düzenlemelerinde, ibreliler gibi en önemli bitki türlerindendir. Gövde yapıları, yaprak şekilleri, renkleri, formları, değişik mevsimlerde oluşan çiçek, meyve ve yaprak renkleri ile istenilen renk cümbüşünü sağlayan bitkilerdir. İbrelilerle birlikte koruluk ve ormanlık alan oluşturmalarda kullanılmaları daha sağlıklıdır. Yapraklı ağaç ve ağaççıklar peyzaj planlamada ibreliler gibi temel taşlardan biridirler Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu

19 Dendroloji, ağaç bilimi anlamına gelmekle birlikte genellikle boylu ve bodur ağaçlar, çalımsı ve sarılıcı formda olan odunsu; bitkilerin habituslarındaki form (şekil) norm (ölçü), tekstür (doku) ve renk bakımından çeşitli özelliklerini tanımlayan bir bilim dalıdır. Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu

20 Görsel Etkili Bazı Bitkiler Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu

21 Berberis (Kadın Tuzluğu) : Boy : 2m Formu: Çalı, dikenli ve sık dallı Çiçeklenme Zamanı: Bahar(Nisan) Çiçeklenme Süresi: 1 ay Çiçek Rengi: Sarı Yaprak Rengi: Bordo-kırmızı Kullanımı : Grup halinde ve çit olarak Buddleia (Kelebek Çalısı) : Boy : 2m Formu: Çalı, yarı odunsu Çiçeklenme Zamanı: Yaz(Temmuz Eylül) Çiçeklenme Süresi: 1 ay Çiçek Rengi: Pembe-mor Yaprak Rengi: Yeşil Kullanımı : Grup ya da soliter halde

22 Buxus (Şimşir) Boy :Ortalama 3 m ve üzeri Formu: Sık dallı bir çalı Çiçeklenme Zamanı: Şubat-Nisan arası Çiçeklenme Süresi: Yaklaşık 2-2,5 ay Çiçek Rengi: Beyazımsı yeşil Yaprak Rengi: Koyu,parlak yeşil Kullanımı : Grup halinde ve çit olarak Euonymus (Taflan) Boy :1,5-2,5 m Formu: Sık dallı bir çalı Çiçeklenme Zamanı: Mayıs Çiçeklenme Süresi: Yaklaşık 1 ay Çiçek Rengi: Sarımsı beyaz Yaprak Rengi: Koyu,parlak yeşil,alacalı Kullanımı: Grup halinde, çit ve perde tesisinde veya soliter olarak

23 Calluna (Süpürge Çalısı) Boy :Ortalama 1 m Formu: Sık dallı bir çalı Çiçeklenme Zamanı: Temmuz-Ağustos Çiçeklenme Süresi: Yaklaşık 2 ay Çiçek Rengi: Pembe Yaprak Rengi: Yeşil Kullanımı : Grup halinde ve çit olarak Camelia Boy : Ortalama 3 m Formu: Sık dallı bir çalı,ağaçcık Çiçeklenme Zamanı: Kışın,erken ilkbahar Çiçeklenme Süresi: Yaklaşık 1-1,5 ay Çiçek Rengi: Pembe,kırmızı,beyaz,sarı Yaprak Rengi: Yeşil Kullanımı : Grup halinde ve çit olarak

24 Chaenomeles (Bahar Dalı,Süs Ayvası) Boy : Ortalama 1-1,5 m Formu: Çalı Çiçeklenme Zamanı: Mart-Nisan Çiçeklenme Süresi: Yaklaşık 2 ay Çiçek Rengi: Pembe Yaprak Rengi: Yeşil Kullanımı : Grup halinde,soliter olarak Cotoneaster (Dağ Muşmulası) Boy :Ortalama 1,5 m Formu: Sık dallı bir çalı Çiçeklenme Zamanı: Nisan Çiçeklenme Süresi: Yaklaşık 1 ay Çiçek Rengi: Kırmızı Yaprak Rengi: Yeşil Kullanımı : Grup halinde ve çit olarak

25 Deutzia (Havlu püskülü) Boy :Ortalama 1,5 m Formu: Sık dallı bir çalı Çiçeklenme Zamanı: İlkbahar Çiçeklenme Süresi: Yaklaşık 1 ay Çiçek Rengi: Beyaz,pembe Yaprak Rengi: Yeşil Kullanımı : Grup halinde ve soliter olarak Forsythia (Altın Çanak) Boy :Ortalama 2 m Formu: Sık dallı bir çalı Çiçeklenme Zamanı: Mart Çiçeklenme Süresi: Yaklaşık 1 ay Çiçek Rengi: Sarı Yaprak Rengi: Yeşil Kullanımı : Grup halinde ve soliter olarak

26 Hibiscus rosa-chinensis (Japon gülü) Boy :Ortalama 3 m Formu: Sık dallı bir çalı Çiçeklenme Zamanı: Yaz-Sonbahar Çiçeklenme Süresi: Yaklaşık 2 ay Çiçek Rengi: Beyaz,pembe,kırmızı,.. Yaprak Rengi: Yeşil Kullanımı : Grup halinde ve soliter olarak Hıbıscus syrıacus (Çit hatmi) Boy :Ortalama 2-5 m Formu: Sık dallı bir çalı Çiçeklenme Zamanı: Yaz-Sonbahar Çiçeklenme Süresi: Yaklaşık 1 mevsim Çiçek Rengi: Beyaz,pembe,mor Yaprak Rengi: Yeşil Kullanımı : Grup halinde ve soliter olarak

27 Ilex (Çoban püskülü) Boy : m Formu: Sık dallı bir çalı,ağaç Çiçeklenme Zamanı: Nisan-Mayıs Çiçeklenme Süresi: Yaklaşık 2 ay Çiçek Rengi: Beyaz Meyve Rengi: Kırmızı Yaprak Rengi: Parlak derimsi yeşil Kullanımı : Grup halinde,soliter olarak,çit perde Jasminum (Sarı çiçekli yasemin) Boy :1,5-3 m Formu: Sık dallı bir çalı Çiçeklenme Zamanı: Nisan-Mayıs Çiçeklenme Süresi: Yaklaşık 1,5 ay Çiçek Rengi: Sarı Yaprak Rengi: Yeşil Kullanımı : Grup halinde,soliter ve sarılıcı olarak,

28 Jasminum (Beyaz çiçekli yasemin) Boy : 12 m Formu: Sarılıcı,tırmanıcı Çiçeklenme Zamanı: Haziran-Ağustos Çiçeklenme Süresi: Yaklaşık 3 ay Çiçek Rengi: Beyaz Yaprak Rengi: Yeşil Kullanımı : Grup halinde,soliter olarak.. Bougainvillea (Begonvil,Konsolos Çiçeği, Gelin Duvağı) Boy : 1-15 m Formu: Tırmanıcı,çalı,bodur Çiçeklenme Zamanı: Nisan-Haziran Çiçeklenme Süresi: Yaklaşık 3 ay Çiçek Rengi: Mor,beyaz,pembe,kırmızı,turuncu Yaprak Rengi: Parlak yeşil Kullanımı : Grup halinde,soliter olarak,çit perde

29 Lavandula (Lavanta) Boy : cm Formu: Çalı Çiçeklenme Zamanı: Haziran-Temmuz Çiçeklenme Süresi: Yaklaşık 2 ay Çiçek Rengi: Mor Yaprak Rengi: Gri yeşil Kullanımı : Grup halinde,çit olarak Laurus (Defne) Boy : 3-10 m Formu: Çalı,ağaçcık,ağaç Çiçeklenme Zamanı: Mart-Nisan Çiçeklenme Süresi: Yaklaşık 2 ay Çiçek Rengi: Krem beyaz Yaprak Rengi: Yeşil Kullanımı : Grup halinde,soliter,çit olarak

30 Ligustrum (Kurtbağrı) Boy : 3-6 m Formu: Çalı,ağaçcık Çiçeklenme Zamanı: İlkbahar-Yaz Çiçek Rengi: Krem beyaz Yaprak Rengi: Yeşil Kullanımı : Grup halinde,çit ve soliter olarak Magnolia (Manolya) Boy : 5-30 m Formu: Ağaç Çiçeklenme Zamanı: Erken İlkbahar Temmuz-Ağustos Çiçek Rengi: Beyaz Yaprak Rengi: Parlak yeşil Kullanımı : Soliter olarak,küçük gruplar halinde

31 Syringa (Leylak) Boy : 3-7m Formu: Ağaç,ağaçcık Çiçeklenme Zamanı: Mayıs Çiçek Rengi: Beyaz,eflatun,pembe Yaprak Rengi: Yeşil Kullanımı : Grup halinde,soliter olarak Philadelphus (Filbahri) Boy : 1,5-2m Formu: Çalı Çiçeklenme Zamanı: İlkbahar Çiçek Rengi: Beyaz Yaprak Rengi: Yeşil Kullanımı : Grup halinde,soliter olarak.

32 Pyracantha (Ateşdikeni) Boy : 3m Formu: Ağaçcık,çalı Çiçeklenme Zamanı: Haziran-Temmuz Çiçek Rengi: Beyaz Meyve Rengi: Turuncu,kırmızı(sonbahar) Yaprak Rengi: Parlak yeşil Kullanımı : Grup halinde,soliter olarak,çit Rosmarinus (Biberiye) Boy : 0,5-1,5m Formu: Çalı Çiçeklenme Zamanı: İlkbahar-Yaz Çiçek Rengi: Mor Yaprak Rengi: Yeşil Kullanımı : Grup halinde,çit olarak

33 Santolina (Lavantin) Boy : cm Formu: Çalı Çiçeklenme Zamanı: İlkahar-Sonbahar Çiçek Rengi: Sarı Yaprak Rengi: Gri yeşil Kullanımı : Grup halinde, çit olarak Spirea (Keçi sakalı) Boy :2-4 m Formu: Çalı Çiçeklenme Zamanı: Haziran-Temmuz Çiçek Rengi: Beyaz,pembe Meyve Rengi: Turuncu,kırmızı(sonbahar) Yaprak Rengi: Parlak yeşil Kullanımı : Grup halinde,soliter olarak,çit

34 Vibirnum (Kartopu) Boy : 1,5-3 m Formu: Çalı Çiçeklenme Zamanı: Kış sonu-ilkbahar Çiçek Rengi: Beyaz,gül kurusu Yaprak Rengi: Yeşil Kullanımı : Grup halinde,soliter ve çit olarak Yucca (Avize çiçeği) Boy : 1-2 m Formu: Çalı Çiçeklenme Zamanı: Yaz-Sonbahar Çiçek Rengi: Krem beyaz,sarı Yaprak Rengi: Parlak yeşil Kullanımı : Küçük grup halinde,soliter olarak

35 Euryops Boy :0,5-1,5 m Formu: Çalı Çiçeklenme Zamanı: İlkbahar-Yaz Çiçek Rengi: Krem beyaz Yaprak Rengi: Yeşil Kullanımı : Grup halinde,soliter ve çit olarak Calistemon (Fırça çalısı) Boy : 1,5-3 m Formu: Çalı,ağaçcık Çiçeklenme Zamanı: Bahar-Yaz Çiçek Rengi: Kırmızı,beyaz Yaprak Rengi: Koyu yeşil Kullanımı : Grup halinde,soliter olarak

36 Pittosporum (Pitos) Boy : 1,5-2 m Formu: Çalı,ağaçcık Çiçeklenme Zamanı: Nisan-Mayıs Çiçek Rengi: Krem beyaz Yaprak Rengi: Yeşil Kullanımı : Grup halinde,soliter ve çit olarak Nerium (Zakkum) Boy : 2-5 m Formu: Çalı,ağaçcık Çiçeklenme Zamanı:Haziran-Eylül Çiçek Rengi: Krem beyaz sarı kırmızı pembe Yaprak Rengi: Yeşil Kullanımı : Grup halinde,soliter olarak

37 Lantana (Çalı mine) Boy : 0,5-1,5 m Formu: Çalı Çiçeklenme Zamanı: Nisan-Kasım Çiçek Rengi: Sarı,beyaz,turuncu,pembe,kırmızı Yaprak Rengi: Yeşil Kullanımı : Grup halinde ve çit olarak

38 Solanum Boy : 1,5 m Formu: Çalı Çiçeklenme Zamanı: İlkbahar-Yaz Çiçek Rengi: Menekşe Yaprak Rengi: Yeşil Kullanımı : Grup halinde,soliter olarak Cortaderia (Pampas) Boy : 3 m Formu: Çalı Çiçeklenme Zamanı: Ağustos-Ekim Çiçek Rengi: Krem beyaz Yaprak Rengi: Yeşil Kullanımı : Grup halinde,soliter olarak

39 Lagerstromea (Oya,dantel) Boy : 3-7 m Formu: Ağaç,ağaçcık Çiçeklenme Zamanı: Ağustos-Eylül Çiçek Rengi: Beyaz,pembe,lila Yaprak Rengi: Yeşil Kullanımı : Grup halinde,soliter olarak Myrtus (Mersin) Boy : 1,5-3 m Formu: Çalı,ağaçcık Çiçeklenme Zamanı: Haziran-Ağustos Çiçek Rengi: Beyaz Yaprak Rengi: Parlak yeşil Kullanımı : Grup halinde soliter ve çit olarak

40 BİTKİ DİKİM TEKNİKLERİ Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu

41 İyi bir dikim tekniği, dikilen fidanların büyüme hızına, sağlıklı ve rahat büyümesine etkili bir faktördür. Bunlar, toprağın yapısına, arazinin eğimine (topografik yapısına), birlikte kullanıldığı diğer fidanların durumuna, projedeki konumuna v.b. göre değişik olur. Bütün bu koşullar dikkate alınarak dikilen bir fidan, daha dikildiği yıldan itibaren bulunduğu ortama uyum sağlar. Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu

42 Dikim metotlarında, dikilecek fidanın kök sisteminin ilk önce dikkate alınması gerekir. Uygun, yani optimal koşullardaki bir ortamda yetişen her takson, kendi doğal kök sistemini korur ve ona göre gelişir. Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu

43 Genel bir sınıflandırma yaparsak, 3 türlü kök sistemi görürüz: 1-Derin Kökler (Kazık köklüler): Bu tür bitkilerde ana kök dik olarak derine gider. 2-Kalp Köklüler: Bunlarda ana kök yerine bir kök yumrusundan birkaç tane kuvvetli yan kök çıkar ve bu yan kökler aşağı doğru eğik olarak büyür ve gelişirler. 3-Sığ Köklüler: Kökleri derine gitmez, toprağın yüzeyine paralel olarak dağılan yan kökler şeklindedir. Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu

44 Dikimdeki basarı oranı fidanın genç oluşu ile artar. Dikilen genç fidanlarda büyüme hem hızlı hem de duraksız olur. Bir yaşından itibaren fidanlar dikime elverişli hale gelirler. Fidan dikimlerini yarma ve çukur dikimler olarak inceleyelim. Yarma dikim, küçük topraksız fidanlar için söz konusudur. Çukur dikim ise hem çıplak köklü ve hem de topraklı fidan dikimlerinde kullanılır. Dikim metotları, kullanılan fidan materyallerinin nitelikleri bakımından da ikiye ayrılır: 1. Çıplak köklü fidanların dikimi 2. Topraklı fidanların dikimi.

45 Dikim Zamanı Dikim zamanı ağaçların dinlenme dönemi boyunca havanın fazla soğuk olmaması koşuluyla yapılabilir Bol yağmurlardan yararlanması bakımından sonbahar sonukış başlangıcı olan dönem daha uygundur. Bitkiler uyanmaya başlayınca dikim yapılmaz. Ancak peyzaj düzenlemelerinde kullanılan saksı yada poşetteki bitkiler yılın her dönemi dikilebilir. Burada dikkat edilmesi gereken dikim süresince toprağın dağılmaması, kökleri hava almadan bitkinin dikilmesidir Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu

46 FİDAN DİKİM METODLARI 1- ÇUKUR DİKİM : Minimal 20 cm' den daha boylu çıplak köklü fidanlarda uygulanan daha dikkatli çalışılması gerekir. Kışın yapraklarını döken çıplak köklü fidanlar da bu yöntemle dikilirler. Bu dikim yöntemi fidanın yaşına, kök sistemine göre, bundan evvelki metotlara kıyasla daha büyük hacimde açılan çukurlara yapılan dikimdir. Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu

47 Yalnız çukur dikimde de bazı hususları göz önünde tutmak gerekir. Bunların başında, çukur ebatlarının, fidan köklerini tabii durumda tutacak ve kökleri sıkıştırmayacak, eğip bükmeyecek büyüklükte olması gerekir. Bu konuda klasik ağaçlandırmalardan daha ihtimamlı çalışmaları gerektiren peyzaj uygulamalarında, fidan çukurunun genişliği, çukura oturtulan fidanın köklerinin çukur kenarından ve dibinden 20 cm' den fazla açıklık kalacak şekilde, çukurun mümkün olduğu kadar geniş ve derin açılması, alt kısımlarda bu genişliğin daha artırılarak çukura bir kazandibi şekli verilmesi kök gelişimi bakımından çok uygun olur. Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu

48 2- YARMA DİKİM METOTLARI cm büyüklüğündeki fidanlar için söz konusu olan bir dikim metodudur. İyi işlenmiş gevşek ve nemli topraklarda uygulanır. Bu küçük fidanların dikiminde kökler henüz küçük olduğundan klasik manada bir çukur açmaya gerek olmayabilir. Bu metotta dikim, çeşitli tipte el, ayak plantuvarları ile kama, bel veya çeşitli tipte çapa aletleri kullanılarak yapılır. Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu

49 Dikimi aşamalı olarak sıralamak gerekirse; 1- Bir çapa yardımıyla takriben 50x50 cm.lik bir alan, üst toprak açağa çıkana kadar diri ve ölü örtüden temizlenir. 2- Temizlenen alanın ortasında, en azından köklerin tabi durumlarını bozmadan onları alabilecek büyüklükte (daha büyük olması tercih edilir) bir çukur açılır. Bu çukur tekrar gevşetilmiş toprakla doldurulur, veya toprak bir çapa veya bel kürekle bellenenerek işlenip gevşetilir, içindeki taş ve kök parçaları alınır. Sonra çapa ile bir çukur oluşturulur. 3- Çapa işlenmiş topraktan çıkarılmadan işçi çapayı kendine doğru çeker, diğer eli ile de fidanı çapanın açtığı çukura tutar. Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu

50 4- Çapayı kaldırdığında arkasında birikmiş olan toprak kısmen çukuru doldurulur. Bu sırada fidanı hafif yukarı doğru çekerek köklerin kıvrılmamasını ve fidanın fazla gömülmemesini sağlar, sonra geri kalan toprak yığınını da çapa ile iterek dikimi tamamlar. 5- Son olarak fidanları ayakları arasına alarak ve çepeçevre toprağa basarak köklerin toprakla daha iyi temasını sağlar.dikimden sonra fidan çevresinde toprak genişletilerek veya gevşek toprak serilerek su tutabilecek bir çanak oluşturulmalıdır. Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu

51 Büyük çukurlarda bu işlemi yapmadan, dikim esnasında çukur kademe kademe değil bir etapta doldurulursa genellikle fidan daha derin dikilmiş olur, hatta toprak bastırılınca fidanın alttaki sürgün ve ibreleri dahi toprak içinde kalabilir. Bu duruma imkan vermeyecek şekilde çukuru tabaka tabaka bastırarak doldurmak lazımdır. Ancak en üst tabaka bastırılmamalıdır. Zira gevşek kalan bu üst tabaka malç etkisi yapar ve suyu iyi absorbe eder. Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu