KURUMU MÜESSESESİ 2012 YILI RAPORU

Transkript

1 TÜRKİYE KÖMÜR İŞLETMELERİ KURUMU SINIRLI SORUMLU GÜNEYY EGE LİNYİTLERİ İŞLETMESİ MÜESSESESİ 2012 YILI RAPORU

2 Bu rapor, tarih, 6085 sayılı Kanun ile 233 sayılı KHK uyarınca düzenlenmiş, Rapor Değerlendirme Kurulunun tarih ve 42 sayılı oturumunda kabul edilmiştir.

3 Müessesenin unvan : TKİ S n rl Sorumlu Güney Ege Linyitleri İşletmesi Müessesesi Müessese merkezi : Yatağan-Muğla Bağl olduğu kuruluş : Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Esas sermayesi : TL Ödenmiş sermayesi : TL Karar organ (Yönetim komitesi) Karar organ ndaki unvan Ad ve soyad Müessesedeki görevi Görevli bulunduğu süre Başlama tarihi Ayr lma tarihi 1-Başkan Kenan EMİRALİOĞLU Müessese Müdürü Üye Okan Göksel DALGIÇ Müessese Müdür Yard mc s Üye Faruk ERİN Müessese Müdür Yard mc s Üye Vedat EREN Müessese Müdür Yard mc s Üye Mutip YAVUZ Müessese Müdür Yard mc s Üye 4-Üye Ercan GEBEŞ Müessese Müdür Vekili Üye Arif Y lmaz DURUCAN Müessese Müdür Yard mc s Üye Muhammet KOBAN İşletme Müdürü * Özelleştirme Yüksek Kurulu'nun tarih ve 2013/146 say l karar ile Müessesenin ve bağl işletmesinin tarihi itibariyle YEAŞ'a bedelsiz olarak devri kararlaşt r lm şt r.

4 Raporda yer alan k saltmalar TKİ: Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu GELİ: Güney Ege Linyitleri İşletmesi Müessesesi YLİ: Yatağan Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü Ton/yev: Yevmiye baş na üretilen ton olarak kömür miktar Kcal/Kg: Kilo kalori / Kilogram YPK: Yüksek Planlama Kurulu AR: Arama ruhsat İR: İşletme ruhsat ETKB: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl ğ KEAŞ: Kemerköy Elektrik Üretim AŞ YEAŞ: Yeniköy Elektrik Üretim AŞ CaCo 3 : Kalsiyum karbonat KİAŞ: Kömür İşletmeleri AŞ EİEİ: Elektrik İşleri Etüd İdaresi MTA: Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Kriblaj: Kömür ay klama tesisi Lavvar: Kömür y kama tesisi

5 İÇİNDEKİLER Sayfa no I. TOPLU BAKIŞ I II. İDARİ BÜNYE 1 A-Mevzuat 1 B-Teşkilat 2 C-Personel durumu 4 III. MALİ BÜNYE 15 A-Mali durum 17 B-Mali sonuçlar 23 IV. İŞLETME ÇALIŞMALARI 26 A-Giderler 27 B-Tedarik işleri 31 C-Üretim ve maliyetler 39 D-Pazarlama 87 E-Sigorta işleri 97 F-İşletme sonuçlar 98 G-Yat r mlar 102 V. BİLANÇO 109 Aktif 111 Pasif 124 VI. GELİR TABLOSU 130 VII. EKLER 150

6

7 I I. TOPLU BAKIŞ 1950 y l ndan beri bilinen Eskihisar linyit rezervlerinin işletmeye al nmas çal şmalar na 1978 y l nda başlan lm ş, ocaklardaki üretim faaliyetleri y llar aras nda, merkezi İzmir de bulunan Ege Linyitleri İşletmesi (ELİ) Müessesesi ne bağl olarak kurulan Yatağan Bölge Müdürlüğü ad alt nda yürütülmüş, daha sonra TKİ Yönetim Kurulunun tarih ve say l karar ile merkezi Muğla olmak üzere Güney Ege Linyitleri İşletmesi (GELİ) Müessesesi kurulmuş ve Müessese tarihinde çal şmalar na başlam şt r. Eskihisar, T naz- Bağyaka ve Milas-Sekköy-İkizköy üretim bölgelerinde faaliyetlerini sürdüren Müessesenin merkezi 1993 y l nda Yatağan a nakledilmiş ve Milas-Sekköy-İkizköy Bölge Müdürlüğü tarihinde Müesseseden ayr larak Yeniköy İşletme Müdürlüğü ad alt nda doğrudan Genel Müdürlüğe bağlanm şt r. TKİ Yönetim Kurulu nun tarih ve 3478/419 say l karar ile Müessesenin hükmi şahsiyeti kald r larak tarihinden geçerli olmak üzere TKİ Genel Müdürlüğü ne bağl işletme müdürlüğü ne, tarih 20/172 say l ve tarih 2/139 say l kararlar ile de tarihi itibar yla tekrar Müessese statüsüne dönüştürülmüş, Genel Müdürlüğe bağl olarak faaliyet gösteren Yeniköy Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü nün de Güney Ege Linyitleri İşletmesi Müessesesine bağlanmas ayn karar ile kabul edilmiştir. Güney Ege Linyitleri İşletmesi (GELİ) Müessesesi nin kuruluşu ve ana statüsü Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi nin tarih-6000 say l nüshas nda yay nlanm ş ve Müessese tarihinden itibaren hükmi şahsiyet kazanarak çal şmalar na başlam şt r. Müessese merkezi Muğla iline bağl Yatağan ilçesine 8 km uzakl kta Yatağan-Milas karayolu üzerinde, Yeniköy Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü nün merkezi ise yine Muğla İline bağl Milas ilçesine 23 km uzakl kta Milas-Ören karayolu üzerindedir. Müessesenin kuruluş amac, devletin ve TKİ Genel Müdürlüğü nün genel enerji ve yak t politikas na uygun olarak, linyit, turb, bitümlü şist, asfaltit gibi enerji hammaddelerini değerlendirmek, ülkenin ihtiyac n karş lamak, yurt ekonomisine azami katk da bulunmak, plan, proje ve programlar tanzim ve takip etmek, uygulama stratejilerinin tespit ve gerçekleştirmesini sağlamak olarak belirlenmiştir. Müessese imtiyaz alan içerisinde tarihinde 2 adedi YLİ sorumluluğunda olmak üzere 5 adet Linyit sahas ile 1 adet feldispat sahas bulunmaktad r. Bu sahalardan 2 adedi rodövans karş l ğ çal şt r lmakta, 4 adedinde madencilik faaliyetleri Müessese taraf ndan sürdürülmektedir. Müessese sorumluluğunda bulunan 412 milyon ton rezervin 400 milyon tonu (% 97) görünür, 12 milyon tonu ise ( % 3 ) işletilmeye haz r rezerv kategorisindedir. TKİ Genel Müdürlüğü nün uhdesindeki sahalar n toplam rezervinin yaklaş k 2,5 milyar ton olduğu düşünüldüğünde Müessesenin toplam içerisinde % 17 lik bir paya sahip olduğu görülmektedir. I

8 II Sayıştay Müessese rezervinin % 37 si Yatağan, % 63 ü ise YLİ imtiyaz sahalar nda bulunmaktad r. Bu rezervin % 69 u aç k işletme % 31 i ise yeralt işletme yöntemleri ile işletilmeye uygundur. Rezervi oluşturan kömürlerin ortalama kalorifik değerleri kcal/kg, kül değerleri % 20-33, kükürt içerikleri % 1,3-4,3 ve nem içeriği de % seviyesindedir. Müessesenin son beş y ll k faaliyetine ilişkin veriler aşağ daki tabloda gösterilmiştir. II

9 III Toplu bilgiler Ölçü Son iki y l fark Art ş veya azal ş % Sermaye Bin TL Ödenmiş sermaye Bin TL Öz kaynaklar Bin TL ,7 Yabanc kaynaklar Bin TL ,3 Finansman giderleri Bin TL (1.359) - Maddi duran varl klar edinme değeri Bin TL ,1 Maddi duran varl klar birikmiş amortisman Bin TL Yat r mlar için yap lan nakdi ödemeler Bin TL (4.418) (62) Yat r mlar n gerçekleşme oran % (44) (57) Tüm al m tutar : Bin TL Malzeme ve ticari kömür Bin TL (5.848) (14,4) -Hizmet al mlar Bin TL Üretim miktar (tuvönan): Bin ton Merkez Bin ton YLİ Bin ton Üretim miktar (sat labilir): Bin ton ,4 -Merkez Bin ton ,4 -YLİ Bin ton ,1 Tüm üretim tutar (üretim maliyeti) Bin TL (12.081) (5,2) Ortalama birim üretim maliyeti TL/ton 17,4 20,11 21,75 21,94 18,35 (3,49) (15,9) Genel işletme verimliliği ton/yev Sat ş miktar : Bin ton ,3 -Merkez Bin ton (129) (2,5) -YLİ Bin ton Net sat ş tutar : Bin TL Merkez Bin TL ,6 -YLİ Bin TL ,4 Stoklar: İlk madde ve malzeme Bin TL (1.692) (5,8) Mamuller Bin TL (5.036) (28,8) Ticari mallar Bin TL (60) - Diğer stoklar Bin TL Memur (ortalama) Kişi (3) (8) Sözleşmeli (ortalama) Kişi (1) (0,4) İşçi (ortalama) Kişi (129) (14) Personel için yap lan tüm giderler Bin TL (5.578) 7,7 Cari y la ilişkin: Memurlar için yap lan giderler Bin TL ,6 Memur baş na ayl k ortalama gider TL ,5 Sözleşmeliler için yap lan giderler Bin TL ,4 Sözleşmeli baş na ayl k ortalama gider TL ,8 İşçiler için yap lan giderler Bin TL (2.913) (5,5) İşçi baş na ayl k ortalama gider TL (9,8) Dönemine ilişkin kurumlar vergisi Bin TL ,1 Tahakkuk eden vergiler Bin TL ,4 GSYİH' ya katk (üretici fiyatlar yla) Bin TL ,1 GSYİH'ya katk (al c fiyatlar yla) Bin TL ,8 GSMH'ye katk (al c fiyatlar yla) Bin TL ,8 Faaliyet karl l ğ (öz kaynaklar yönünden) % ,9 105,2 11,3 12 Mali karl l k (öz kaynaklar yönünden) % ,4 99, Ekonomik kârl l k % ,5 52,6 9,1 20,9 Faaliyet kâr veya zarar Bin TL ,8 Dönem kâr veya zarar Bin TL ,4 Bilanço kâr veya zarar Bin TL ,7 III

10 IV Sayıştay 1979 y l ndan bu yana, kömür üretimi yap lan sahalar n, işletilmesi, Müessese, bölge ve işletme müdürlüğü statüsü ile sürdürülmüş ve tarihinden itibaren de üretim faaliyeti, Müessese statüsü ile yürütülmektedir. Müessesenin merkezi Muğla İli Yatağan İlçesinde olup, Yeniköy Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü unvan ile faaliyetlerini yürüten İşletmesinin ise merkezi Milas İlçesi, Yeniköy de bulunmaktad r. Bir önceki y l raporunda da değinildiği üzere Müessesenin, memur ve sözleşmeli personel istihdam aç s ndan bir sorunu bulunmamas na rağmen, işçi mevcudu her y l önemli say da az lmaktad r. Faaliyet döneminde 164 ü emeklilik suretiyle olmak üzere 182 işçi, Müesseseden ayr lm ş 28 i aç ktan s navla işe başlat lanlar olmak üzere 40 kişi işe başlat lm şt r. Böylece Müessesenin 2011 y l sonunda 899 kişi olan işçi mevcudu, 142 kişi azal şla 757 kişiye gerilemiştir. İşçi say s ndaki azalma Hazine Müsteşarl ğ nca hizmet al m na müsaade edilen (temizlik, araç kiralama, taş ma vb.) gibi yan işlerde sorun yaratmamas na rağmen, Müessesenin üretim ve üretime dönük asli işlerinde, ustalaşmay ve tecrübeyi gerektiren sanatlarda, hizmetin aksamas na ve işlerin süresinde yap lamamas na neden olmaktad r. Zira bu tür işler uzun y llar çal ş larak tecrübe kazanmay gerektirdiğinden, hizmet al m suretiyle çal şt r labilecek yüklenici işçilerin kal c l klar n n sağlanamamas nedeniyle işçilerin hizmetinden gereği gibi yararlan lamamaktad r. Ayr ca hizmet al m suretiyle işçi istihdam, İş Kanunu nun üst işverene getirdiği yükümlülük nedeniyle, yüklenicilerin çal şt rd ğ işçilere ödemesi gereken k dem ve ihbar tazminatlar ile y ll k izin ücretleri ve diğer ödemeler konusunda yükümlülüklerini yerine getirmemeleri durumunda, TKİ aleyhine tazminat talepli çeşitli davalar n aç lmas na ve ödemelerin yap lmas na da neden olmaktad r. Faaliyet döneminde Müessesede 220,4 milyon TL si kömür üretimi, 138,7 milyon TL si kömür rezervi üzerindeki toprak örtüsünün kald r lmas için olmak üzere diğer giderlerle birlikte toplam 406,6 milyon TL tutar nda gider oluşmuştur. Faaliyet döneminde ortalama birim maliyeti 30,51 TL/ton olarak gerçekleşen 4,2 milyon tonu Müessese merkezince, ortalama birim maliyeti 11,69 TL/ton olarak gerçekleşen 7,8 milyon tonu İşletme Müdürlüğünce olmak üzere toplam 12 milyon ton sat labilir nitelikte kömür üretilmiştir. Müessesenin, İşletme Müdürlüğünün üretim yapt ğ sahada 7,6 milyon ton, Müessese merkezinin üretim yapt ğ sahalarda ise 1,6 milyon ton olmak üzere toplam 9,2 milyon ton görünür rezervi bulunmakla birlikte, Müessese merkezindeki Eskihisar sahas nda ç kar lmaya haz r rezervin 115 bin ton olduğu görülmüştür. Bu çok yetersiz bir rezerv olduğundan, gerekli ihzarat n yap larak, ç kar lmaya haz r rezerv miktar n n art r lmas zorunludur. İşletme Müdürlüğünün üretim faaliyetinde bulunduğu alandaki Akbelen- Karacahisar sahas olarak adland r lan bölümde 144 milyon ton görünür rezerv mevcut olup, bu rezervin değerlendirilmesine yönelik tevsii projesi haz rlat lmas na rağmen, IV

11 V saha ile ilgili bilinmeyen ve irdelenmesi gereken parametreler oldukça fazla olduğundan bunlar n çözüme kavuşturulmas gereklidir. Müessese merkezindeki sahalarda ise 59 milyon tonu aç k ocak, 95 milyon tonu kapal ocak yöntemi ile işletilebilecek kömür rezervi bulunduğundan ve aç k ocak yöntemi ile üretilecek kömür varl ğ her y l azald ğ ndan, yer alt işletme yöntemlerine göre üretilecek kömürle ilgili projelerin netleştirilmesi ve çal şmalar n etkin biçimde sürdürülmesi gereklidir. Kültür varl klar n n kurtar lmas na yönelik olarak yap lan arkeolojik kaz ve çal şmalar, önemli değere sahip kültür varl klar n n yüzeye ç kar lmas ve gelecek kuşaklara aktar lmas için, çok özenle ve tekniğine göre yap lmas gereken zaman al c işler olmas na rağmen, işin yap m ve yap l ş süresi hakk nda tecrübeye sahip olan, kaz başkanl klar n n da, işin yap m sürelerini bu kapsamda öngörmeleri ve kaz lar tahminlenen sürelerde bitirmeleri büyük önem arz etmektedir. Müessese merkezinde üretilen kömürün tamam na yak n (1x210) MW gücündeki Yatağan Termik Santral na, İşletmede üretilen kömürün ise tamam (3x210) MW gücündeki Kemerköy Termik Santral ile (2x210) MW gücündeki Yeniköy Termik Santral na sat lmaktad r. Faaliyet döneminde 29 milyon TL si malzeme al m, 26 milyon TL si hizmet al m, 6 milyon TL si ticari kömür al m olmak üzere toplam 61 milyon TL tutar nda al m gerçekleştirilmiştir. Faaliyet döneminde sat lan 11,9 milyon ton kömürün % 99,5 i oran nda 11,9 milyon tonu üç termik santrala sat lm ş, 62 bin tonu ise teshin amaçl sat lm şt r. Sat şlardan bir önceki y ldan % 19 oran nda 95,1 milyon TL fazlas yla 595,2 milyon TL tutar nda net sat ş has lat sağlanm ş, dönem kâr bir önceki y la göre % 67 oran nda 124 milyon TL tutar nda artarak 306,7 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Oluşan kârdan 61,8 milyon TL tutar nda kurumlar vergisi ödenmiş 146,9 milyon TL si Genel Müdürlüğe devrolunmak, 98 milyon TL si de kanuni yedeklere mahsup olmak üzere ilgili hesaplar na al nm şt r. Ancak Özelleştirme Yüksek Kurulu nun tarih ve 2013/146 say l karar ile Güney Ege Linyitleri İşletmesi Müessesesi nin, Müesseseye bağl Yeniköy Linyitleri İşletmesinin, müessese ve işletme taraf ndan kullan lan taş nmazlar n, Türkiye Kömür İşletmeleri ad na kay tl onbir adet ruhsat n ve bu ruhsatlar n kapsad ğ maden sahalar ve varl klar n n özelleştirme kapsam ve program na al nmas na karar verilmiştir. Yine Özelleştirme Yüksek Kurulu nun tarih ve 2013/148 say l karar ile de Yeniköy Linyitleri İşletmesi taraf ndan kullan lan taş n r ve taş nmazlar n, dört adet ruhsat n ve bu ruhsatlar n kapsad ğ maden sahalar n n ve buralarda çal şan her türlü kamu personelinin, Müessese merkezi taraf ndan kullan lan taş n r ve taş nmazlar n, yedi adet ruhsat n, bu ruhsatlar n kapsad ğ maden sahalar n n ve buralarda çal şan her türlü kamu personelinin, 4046 say l Özelleştirme Uygulamalar Hakk nda Kanunun 2-i maddesine istinaden tüm hak ve yükümlülükleri ile birlikte Yeniköy, Yatağan Elektrik Üretimi Ticaret AŞ ye (YEAŞ) bedelsiz olarak devredilmesine karar verilmiş olup, Özelleştirme İdaresi Başkanl ğ nca da devrin V

12 VI Sayıştay tarihi itibariyle yap lmas n n uygun görüldüğü Genel Müdürlüğe bildirilmiştir. Öneriler: TKİ Kurumu S n rl Sorumlu Güney Ege Linyitleri İşletmesi Müessesesi nin 2012 y l çal şmalar üzerinde Say ştay taraf ndan yap lan incelemeler sonucunda getirilen öneriler aşağ dad r. 1- Kurulu güçleri toplam 1680 MW olan üç santral n, kömür ihtiyaçlar n n kesintisiz karş lanabilmesi için, üretim yap lan ocaklar n üretim miktarlar n n talebi karş layacak düzeyde tutulmas, yeralt üretim yöntemiyle de kömür üretimine başlanacağ ndan, bu üretimin programlanan süre ve miktarda gerçekleştirilebilmesi ve atölyelerdeki hizmetlerin üretimi aksatmayacak biçimde yürütülebilmesi için, faaliyet döneminde 584 milyon TL tutar nda net sat ş has lat, 307 milyon TL tutar nda dönem kâr sağlayan, ortalama personeli istihdam eden, ayr ca açt ğ dekapaj, üretim, hizmet al m ve rodövans ihaleleri sonucu dolayl olarak önemli say da işçinin istihdam n da sağlayan Müessesenin işçi ve diğer personel eksikliğinin giderilmesi konusunda Genel Müdürlük nezdinde girişimlerde bulunulmas (Sayfa: 8), say l İş Sağl ğ ve Güvenliği Kanunu ve ilgili Yönetmeliğin hüküm alt na ald ğ yükümlülüklerin yerine getirilerek, iş kazalar ve iş gücü kay plar n n önlenmesi, idari para cezalar na muhatap olunmamas için; - TKİ İş Güvenliği ve Sağl ğ Dairesine bağl Ortak Sağl k Güvenlik Birimi oluşturulmas, - İstihdam ettiği personel say s 500 ü aşan Müessese merkezleri ve işletmelerde, İş Güvenliği ve Sağl ğ Şube Müdürlükleri ve birimlerinin kadro ve organizasyonunda yeni mevzuat kapsam nda değişiklik yap larak, ön görülen hekim ve uzmanlar n istihdam na olanak sağlanmas, - Çal şan say s n n 500 den az olduğu birimlerde, k smi zamanl olarak çal şmas gereken hekim ve uzmanlar n Ortak Sağl k Güvenlik Biriminden görevlendirilmesi, hususlar n n yap labilirliğinin incelenerek gerçekleştirilebilmesi için, Genel Müdürlük nezdinde girişimde bulunulmas (Sayfa:10 ), y l ndan itibaren üçüncü şah slardan rodövans karş l ğ al narak kömür üretimi yap lan İR: nolu sahadan 2012 y l sonuna kadar 1,2 milyon ton kömür eş değeri rodövans ödemesi yap lmas na karş l k bu dönemde fiili olarak sadece 261 bin ton kömür üretimi yap ld ğ bu trendin devam etmesi durumunda Müessesenin söz konusu sahadan zarar edeceği hususlar dikkate al narak bu sahadan yap lacak kömür üretimi çal şmalar na h z verilmesi (Sayfa:68 ), 4- Müessesenin imtiyaz alan içerisindeki linyit sahalar nda aç k işletme yöntemleriyle ç kar lmaya uygun kömür rezervlerinin her y l azald ğ göz önünde bulundurularak; Eskihisar, Turgut, Bay r ve T naz kömür sahalar nda yeralt madenciliği ile üretilmesi düşünülen linyit sahalar ndaki kömür varl ğ n n üretime kat l m n sağlamak için başlat lan çal şmalar n etkinlikle yürütülmesi (Sayfa:79 ), VI

13 VII 5- Müessesenin Yeniköy Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü kömür stoklar nda tarihinde yap lan ölçümde 667 bin ton stok aç ğ n n ç kmas yla ilgili olarak: y l faaliyet dönemi ve daha önceki faaliyet dönemi bilanço günlerinde yap lan ölçümlerde bir stok aç ğ n n belirlenmemesi ve bilançolar n bu envanter sonuçlar na göre haz rlanmas na rağmen, bir y lda bu miktarda stok aç ğ n n oluşmas n n nedenlerinin, geçmiş y l kay tlar n n da tetkiki suretiyle tespiti, -Genel Müdürlük bilanço talimat nda, stoklar n fiziki ölçüm ve say mlar n n, sorumluluk tevdi edilmiş personelce, usulüne uygun olarak yap lmas talimatland r ld ğ ndan, stok aç ğ n n oluşmas na neden olan personelin sorumluluklar n n tayini, -Stok aç ğ için 6,8 milyon TL tutar nda karş l k ayr ld ğ ndan, karş l ğ n mahsubu ve 2013 y l mali bilanço kâr n n tespiti aç s ndan gerçek stok aç ğ n n miktar ve tutar n n tespiti, için stok aç ğ n n nedenlerini araşt rmak amac yla konunun Genel Müdürlük Teftiş Kurulu nca tetkik ve tahkiki önerilir. (Sayfa:97), 6- Kültür varl klar n n kurtar lmas na yönelik olarak yap lan arkeolojik kaz ve çal şmalar, çok önemli değere sahip kültür varl klar n n yüzeye ç kar lmas ve gelecek kuşaklara da aktar lmas için, çok özenli ve tekniğine göre yap lmas gereken zaman al c işler olmas na ve İşletme Müdürlüğüne kaz s biten 1,7 milyon m² alanda çal şma yap labileceğinin bildirilmesine ve Müessese Merkezinde Stratonikea Antik Kentinde lokal alanda yap lan kaz n n bitirilmesine rağmen, mevcut durum ve bulgular itibar yla, uzunca y llar kaz yap lmas na devam olunacağ ndan: - Kaz lara ilişkin öngörülen çal şma program n n y l içerisinde tamamlanmas n n, - Kaz harcamalar n n öngörülecek programa göre, yap lacak bütçe kapsam nda yürütülmesinin temini, (Sayfa:148 ), 7- Raporun ilgili bölümlerinde yer alan ve rapor ekinde (Ek:12) listesi verilen diğer öneri ve tavsiyelerin de yerine getirilmesi. Sonuç: Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu S n rl Sorumlu Güney Ege Linyitleri İşletmesi Müessesesi nin 2012 y l bilançosu ve ,16 Türk Liras dönem kâr ile kapanan gelir tablosu tasvibe sunulur. VII

14

15 1 A- Mevzuat: II. İDARİ BÜNYE Muğla İli linyit havzalar ndaki ilk çal şmalara Yatağan İlçesinde bulunan Eskihisar sahas nda 1956 y l nda, T naz Bağyaka sahas nda 1966 y l nda, Milas İlçesinde bulunan İkizköy-Sekköy sahalar nda yine 1956 y l nda, Hüssamlar sahas nda ise 1966 y l nda başlan lm şt r. Kömür üretimine 1979 y l nda Eskihisar sahas nda başlan lm ş ve üretim faaliyeti, merkezi İzmir de bulunan, Ege Linyitleri İşletmesi Müessesesi ne bağl olarak 1983 y l na kadar faaliyet gösteren Yatağan Bölge Müdürlüğünce yürütülmüştür. Bilahare TKİ Yönetim Kurulu nun tarih ve 1294 say l karar ile merkezi Muğla İlinde olmak üzere Güney Ege Linyitleri İşletmesi Müessesesi kurulmuş, Yatağan ve Milas da Bölge Müdürlükleri oluşturularak, bu Müesseseye bağlanm şt r. Ancak Genel Müdürlükçe yap lan reorganizasyon çal şmalar sonucunda tarihinde Müessese kapat larak bölge müdürlükleri de işletme müdürlüklerine dönüştürülmüştür. TKİ nin işletme müdürlüklerini yeniden düzenlenmesi çal şmalar kapsam nda, TKİ Yönetim Kurulu nun tarih ve 145 say l karar yla Güney Ege Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü tarihi itibariyle Müessese Müdürlüğü ne dönüştürülürken, Milas İlçesindeki Yeniköy Linyitleri İşletme Müdürlüğü de Müessese ye bağlanm şt r. Müessese nin ana statüsü tarih 142 say l Yönetim Kurulu karar yla kabul edilmiş, Müessese nin kuruluşu ve ana statüsü Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi nin tarih ve 6000 say l nüshas nda yay mlanm ş ve tarihinden itibaren hükmi şahsiyet kazanarak çal şmalara başlam ş ve halen bu statü ile çal şmalar n sürdürmektedir. Müessese nin amac ; Devletin genel sanayi ve enerji politikas na uygun olarak linyit, turb, bitümlü şist, asfaltit gibi enerji hammaddelerini değerlendirmek, ülkenin ihtiyac n karş lamak, yurt ekonomisine azami katk da bulunmak, plan proje ve programlar tanzim ve takip etmek, uygulama stratejilerini tespit ve gerçekleştirilmesini sağlamak şeklinde belirlenmiştir. Müessese, kuruluş amac na uygun olarak; belirtilen madenlerin aranmas, işletilmesi ve işlettirilmesi, ihtiyaç duyulan sanayi ve ticari tesislerin kurulmas, kiralanmas veya kiraya verilmesi şeklinde faaliyet konular na da sahip bulunmaktad r. Müessese; 3346 say l Kanun gereğince TBMM nin, 6085 say l Kanun ve 233 say l KHK uyar nca Say ştay n mali, idari, hukuki ve teknik yönden sürekli denetimine tabi olup 233 say l KHK de sakl tutulan hususlar d ş nda özel hukuk hükümlerine göre faaliyette bulunmaktad r. Ancak Özelleştirme Yüksek Kurulu nun tarih ve 2013/146 say l karar ile Güney Ege Linyitleri İşletmesi Müessesesi nin, Müesseseye bağl Yeniköy 1

16 2 Sayıştay Linyitleri İşletmesinin, müessese ve işletme taraf ndan kullan lan taş nmazlar n, Türkiye Kömür İşletmeleri ad na kay tl onbir adet ruhsat n ve bu ruhsatlar n kapsad ğ maden sahalar ve varl klar n n özelleştirme kapsam ve program na al nmas na karar verilmiştir. Yine Özelleştirme Yüksek Kurulu nun tarih ve 2013/148 say l karar ile de Yeniköy Linyitleri İşletmesi taraf ndan kullan lan taş n r ve taş nmazlar n, dört adet ruhsat n ve bu ruhsatlar n kapsad ğ maden sahalar n n ve buralarda çal şan her türlü kamu personelinin, Müessese merkezi taraf ndan kullan lan taş n r ve taş nmazlar n, yedi adet ruhsat n, bu ruhsatlar n kapsad ğ maden sahalar n n ve buralarda çal şan her türlü kamu personelinin, 4046 say l Özelleştirme Uygulamalar Hakk nda Kanunun 2-i maddesine istinaden tüm hak ve yükümlülükleri ile birlikte Yeniköy, Yatağan Elektrik Üretimi Ticaret AŞ ye (YEAŞ) bedelsiz olarak devredilmesine karar verilmiş olup, Özelleştirme İdaresi Başkanl ğ nca da devrin tarihi itibariyle yap lmas n n uygun görüldüğü Genel Müdürlüğe bildirilmiştir. B- Teşkilat: 1- Teşkilat n yap s : Müessesenin merkezi Muğla İlinin Yatağan İlçesinde olup, teşkilat yap s ; yönetim komitesi, müessese müdürü, üç müessese müdür yard mc s ve bunlara bağl şube müdürlükleri ile alt birimlerden oluşmaktad r. Müesseseye bağl bulunan Yeniköy Linyitleri İşletmesi Müdürlüğünün, merkezi Muğla-Milas/Yeniköy de olup, teşkilat yap s ; işletme müdürü, iki işletme müdür yard mc s ve bunlara bağl şube müdürlükleri ile alt birimlerinden oluşmakta, İşletme Müdürü ayn zamanda Müessese yönetim komitesi üyeliği görevini de yürütmektedir. Müessese nin Görev, Yetki ve Sorumluluk Yönetmeliği, TKİ Yönetim Kurulu nun tarih ve 396 say l karar ile kabul edilmiş olup, zaman içerisinde yap lan güncellemeler TKİ Yönetim Kurulu nun tarih ve 188 say l karar ile yürürlüğe girmiştir. Müessesenin teşkilat şemas (Ek: 1) olarak rapor ekleri aras na al nm şt r. Müessesenin teşkilat şemas nda TKİ Yönetim Kurulu nun gün ve 6/74 say l karar ile değişiklik yap lm şt r. Bu değişiklik kapsam nda: -Müessese merkezinde dekapaj ve üretim faaliyetlerinin beş ayr rezerv sahas nda aç k üretim yöntemiyle sürdürüldüğü, yeralt işletmesi şeklinde üretilecek olan rezerv sahalar n n da önümüzdeki dönemde ihale yoluyla işletmeye aç lacağ, kapal ocak sahas için 2013 y l nda ihaleye ç k lacağ, gerek bu sahada gerekse izleyen y llarda üretime aç lacak olan yeralt sahalar ndaki kontrollar n yap labilmesi için Yeralt Kontrol Şube Müdürlüğü nün, -Yeniköy Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü nde ise Etüt Proje ve Tesis Başmühendisliğinin kald r larak, Etüt Proje Şube Müdürlüğünün, kurulmas kararlaşt r lm ş ve bu müdürlükler için gerekli kadrolar tahsis olunmuştur. 2

17 3 2- Karar organ : 233 say l KHK ve Kurumun Ana Statüsü uyar nca, Müessesenin karar organ Yönetim Komitesi olup, bir başkan ve dört üyeden oluşmaktad r. Yönetim Komitesi üyeleri, Teşebbüs Genel Müdürünün teklifi üzerine TKİ Yönetim Kurulunca atanm şt r. Müessese Yönetim Komitesinin oluşumu ve üyelerinin atanma tarihleri rapor başlang c ndaki yönetim komitesi çizelgesinde gösterilmiştir. Bir üye tarihinde kendi isteği ile görevinden ayr ld ğ ndan, boş bulunan üyeliğe atamas yap lmas için Genel Müdürlük nezdinde girişimlerde bulunulmas önerilir. Yönetim komitesi Genel Müdürlükçe belirlenen esaslara, işletme bütçesine ve yat r m program na uygun olarak, verimlilik ve kârl l k ilkeleri doğrultusunda Müessesenin yönetimini sağlayacak kararlar almakla görevli ve yetkili bulunmaktad r. Müessese Yönetim Komitesince faaliyet döneminde 27 adet toplant yap larak Müessese faaliyetleri ile ilgili 27 adet karar al nm şt r. 3- Yürütme organ : Müessesenin yetkili ve sorumlu yürütme organ Müessese Müdürlüğüdür. Müessese üst yönetiminde bir kadro istifaen boşalm şt r. Ayr ca Müessesenin bağl işletmesi Yeniköy Linyitleri İşletmesi Müdürlüğünde de, müdür yard mc s (idari) kadrosuna atama yap lm ş olup, işletme müdür ve 2 müdür yard mc s kadrosundan oluşan üst yönetim kadrolar dolu durumdad r. 4- Servisler: Müessesenin tedarik, üretim, yat r m, pazarlama ve mali işlerini yürüten servislerin faaliyetleri raporun işletme çal şmalar ve diğer bölümlerde detayl biçimde aç klanm şt r. Burada Müessese Hukuk Müşavirliğinin faaliyetlerine k saca değinilmiş ve Müessese faaliyetlerinin iç denetimi de aç klanm şt r. Müessesenin hukuk işleri TKİ Hukuk Müşavirliği Yönergesi ve GELİ Görev, Yetki ve Sorumluluk Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde yürütülmektedir. Müessesede kadrolu bir avukat bulunmakta olup, ayr ca Müesseseden emekli hukuk müşaviri de vekalet sözleşmesi ile avukatl k hizmetini yürütmektedir. Müessesenin Hukuk Müşavirliği kadrosu boş bulunmaktad r. Hukuk Müşavirliğinin faaliyetleri üzerinde yap lan incelemede: y l ndan 158 dava dosyas n n devrettiği, -Faaliyet döneminde Müessesece 78 dava aç ld ğ, -Müessese aleyhine 21 dava aç ld ğ, Toplam 257 davan n 81 inin Müessese lehine, 20 sinin Müessese aleyhine sonuçland ğ, inceleme tarihi itibar yla ise 180 davan n derdest olduğu, görülmüştür. 3

18 4 Sayıştay Müessese aleyhine en s kl kla aç lan ve Müessesenin önemli tutarlarda ödeme yapmas na neden olan davalar n baş nda, ald klar ihale kapsam nda Müesseseye iş yapan yüklenicilerin çal şt rd klar işçilerin çeşitli haklar n (k dem tazminat, fazla mesai, hafta ve genel tatil ücreti vb.) alamad klar gerekçesiyle, Müessese aleyhine aç lan davalard r. As l işveren-alt işveren ilişkisinin tan m na yer verilen 4857 say l Kanunun 2 nci maddesi 6 nc bendinin: Bir işverenden iş yerinde yürüttüğü mal ve hizmet üretimine ilişkin yard mc işlerinde veya as l işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanl k gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerin sadece bu iş yerinde ald ğ işte çal şt ran diğer işveren ile iş ald ğ işveren aras nda kurulan ilişkiye as l işveren-alt işveren ilişkisi denir. Bu ilişkide as l işveren, alt işverenin işçilerine karş o iş yeri ile ilgili olarak bu Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur. hükmü uyar nca, taraf olunan davalar genellikle Müessese aleyhine sonuçlanmaktad r. Halbuki Müessese ihale makam olup, ihale şartname ve sözleşmelerine bu konuda detayl aç klama ve hükümler konulmas na rağmen, kurulan hükümlerde bu hususun gözönünde bulundurulmad ğ müşahede olunmuştur. Müessesenin iç denetimi TKİ Teftiş Kurulu nca her y l yap lmaktad r. Bu kapsamda İşletme Müdürlüğünün 2011 y l işlemlerinin teftişi sonras nda tarihli, Müessese merkezinin 2011 y l işlemlerinin teftişi sonras nda ise tarihli Cevapl Teftiş Raporlar n n düzenlendiği görülmüştür. C- Personel durumu: 1- Personel kadrolar ve personele ilişkin işlemler: Müessese merkezi ve bağl işletmesi Yeniköy Linyitleri İşletmesi Müdürlüğünün program kadro say lar, faaliyet döneminde istihdam olunan ortalama personel say lar ile y l sonu personel say lar aşağ daki tabloda gösterilmiştir. 4

19 5 Personel Çal şan personel Norm Program Çal şan personel Ortalama Y l sonu kadro kadro Ortalama Y l sonu kişi kişi say say kişi kişi A Memurlar: 1-Genel idare hizmetleri B Sözleşmeliler: Toplam(A) Say l KHK ye göre çal C İşçiler: 1-Sürekli işçiler: Toplam (B) Gündelikçiler(saat ücretliler) Toplam (C) Genel toplam (A+B+C) Yüklenici işçileri Bir önceki y la göre, faaliyet döneminde Müessesede istihdam olunan ortalama personel say s 133 kişi, y l sonu personel say s ise 146 kişi gerilemiştir. Azalma işçi say s ndaki azal ştan kaynaklanm şt r. Y l sonu itibar yla Müessesede istihdam olunan ve 1051 kişi olan personelin çal şt klar üniteler ve statüleri itibar yla dağ l m (Ek:2) kadrolar I ve II say l cetvellerde yer alan memur ve sözleşmeli statüdeki personel ile işçilerin faaliyet dönemindeki say sal değişimleri (Ek:3) ve (Ek:4) say l tablolarda gösterilmiştir. Faaliyet döneminde: Müessese merkezinde: -Kadrosu I say l cetvelde yer alan 2 müdür yard mc s, TKİ nin diğer birimlerinden naklen, -Kadrolar II say l cetvelde yer alan 4 sözleşmeli personel TKİ nin diğer birimlerinden naklen, 1 i ise Kara Kuvvetlerinden istifaen ayr lan bir subay n aç ktan atanmas suretiyle 5 sözleşmeli personel, 5

20 6 Sayıştay işe başlam ş, Yine ayn dönemde: -Kadrosu I say l cetvelde yer alan müdür yard mc s n n Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğüne atanmas, -Kadrolar II say l cetvelde yer alan sözleşmeli personelden 1 inin TEİAŞ Genel Müdürlüğüne aç ktan, 1 inin emeklilik, 1 inin de YLİ Müdürlüğüne atanmak suretiyle, 4 personel işten ayr lm şlard r. Müessesin bağl işletmesi Yeniköy Linyitleri İşletmesi Müdürlüğünde ise: -Kadrolar II say l cetvelde yer alan 1 personel ELİ Müessesesinden naklen, 1 i aç ktan, 1 i ise Müessese merkezinden naklen olmak üzere, 3 sözleşmeli personel işe başlam ş, -Kadrolar II say l cetvelde yer alan sözleşmeli personelden 6 s TKİ nin diğer birimlerine naklen, 4 ü ise emeklilik suretiyle olmak üzere, 10 personel işten ayr lm şlard r. Yine 2012 y l nda: Müessese merkezinde 21 i aç ktan tayin, İşletme Müdürlüğünde ise 7 si aç ktan tayin, 3 ü askerlik dönüşü olmak üzere 10 işçiye iş baş yapt r lm şt r. 95 i emeklilik, 5 i diğer nedenlerle olmak üzere 100 işçinin Müessese ile ilişkileri kesilmiş, İşletme Müdürlüğünde ise 69 u emeklilik, 1 i askerlik görevi, 1 i istifa, 2 si TKİ nin diğer birimlerine atanmalar nedeniyle 71 işçi, iş yerlerinden ayr lm şlard r. Müessesenin başta gelen darboğazlar ndan birisi de, gerek Müessese merkezinde gerekse bağl işletmesinde oluşan nitelikli işçi aç ğ d r. Özellikle son y llarda ustal k ve tecrübeyi gerektiren iş kollar nda çal şan işçilerin emekli olmalar ve bu işlerin İş Kanununun emredici hükmü karş s nda hizmet al m suretiyle yapt r lmas n n da mümkün olmamas dolay s yla, işler zaman zaman aksamakta ve kömür üretimi olumsuz yönde etkilenmektedir. Müessesenin: -Milas kömür havzas ndan üretim yapan Yeniköy Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü, İkizköy, Iş kdere 1-2 ve Sekköy ocaklar ndan 2x210 MW kurulu güce sahip Yeniköy Termik Santral n n, Çak ralan-belentepe, Alatepe-Hüsamlar ocaklar ndan ise 3x210 MW kurulu güce sahip Kemerköy Termik Santral n n kömür ihtiyac n karş lamaktad r. Bu ocaklardan Iş kdere 1-2 ve Sekköy ocaklar ndan üretim doğrudan İşletme Müdürlüğünce, diğer ocaklarda ise dekapaj, kömür-kaz, yükleme, nakliye işleri ihale suretiyle yüklenicilere yapt r lmaktad r. 6

21 7 -Yatağan daki kömür havzas ndan üretim yapan Müessese merkezi ise Eskihisar-Yeşilbağc lar, T naz-bağyaka ocaklar ndan 3x210 MW güce sahip Yatağan Termik Santral n n kömür ihtiyac n karş lamaktad r. Ayr ca ruhsat sahibinden rodövansla devral nan Muğla İli Salihpaşalar mevkiinde bulunan İR 7200 ruhsat nolu saha ile bu sahaya mücavir ve ruhsat TKİ ye ait olan sahalardan toplam 30 milyon ton kömür üretilebileceği öngörülmüş olup, Müessese merkezine yaklaş k 25 kilometre uzakl ktaki bu sahalardan kömürün üretilebilmesi ve kontrolu için burada ayr bir birimin kurulmas n n zorunluluğu Genel Müdürlüğe de bildirilmiştir. Öte yandan yukar da da değinildiği üzere Müessesenin teşkilat şemas na Yeralt Kontrol Müdürlüğü de ilave edilmiş olup, inceleme tarihi itibar yla herhangi bir atama da yap lmam şt r. Ayr ca Müessese merkezinde 183 ü üretim servislerinde, 16 s idari servislerde olmak üzere 199 işçinin, İşletme Müdürlüğünde ise 66 s üretim servislerinde, 8 i idari servislerde olmak üzere 74 işçinin, emeklilik sürelerini doldurduklar, yine inceleme tarihi itibar yla (Nisan-2013) Müessese merkezinde atölyelerin bulunduğu Makine İşletme Müdürlüğünde mevcut 216 işçinin 98 inin, İşletme Müdürlüğünün atölyelerinin bulunduğu Elektro Mekanik Şube Müdürlüğünde mevcut 54 işçinin 14 ünün emeklilik sürelerini doldurduklar görülmüştür. -Atölyelerdeki iş kollar ustal ğ gerektiren işler olduğundan ve bu iş kollar nda ustalaşmak önemli bir süreyi gerektirdiğinden, emeklilik süre ve say lar na göre işçi al m nda zorunluluk bulunmaktad r Y l Genel Yat r m ve Finansman Program Hakk nda Karar doğrultusunda 2012 y l nda ayr lanlar n %50 si oran nda personel al m mümkün olduğundan Müessese Müdürlüğüne 69 u işçi, 19 u sözleşmeli personel olmak üzere 88 personele ihtiyaçlar bulunduğu Genel Müdürlüğe bildirilmiştir. Sonuç olarak üç termik santral n kömür ihtiyac n n kesintisiz karş lanmas için üretim yap lan ocaklar n talebi karş layacak üretim kapasitesinde tutulmas, yeralt üretim yöntemiyle de kömür üretimine başlanacağ ndan, bu üretimin programlanan süre ve miktarda gerçekleştirilmesi, Salihpaşalar sahas ndaki üretimin öngörülen düzeyde gerçekleştirilmesi işçi ve kilit teknik personel eksikliğinin giderilmesine bağl d r. Ayr ca gerek Müessese merkezindeki gerekse İşletme Müdürlüğünün mekanik ve motor yenileme atölyelerindeki usta işçiler de emeklilik nedeniyle ayr ld ğ ndan atölyelerdeki hizmetlerin kesintisiz verilmesi de giderek zorlaşmaktad r. Kurulu güçleri toplam 1680 MW olan üç santral n, kömür ihtiyaçlar n n kesintisiz karş lanabilmesi için, üretim yap lan ocaklar n üretim miktarlar n n talebi karş layacak düzeyde tutulmas, yeralt üretim yöntemiyle de kömür üretimine başlanacağ ndan, bu üretimin programlanan süre ve miktarda gerçekleştirilebilmesi ve 7

22 8 Sayıştay atölyelerdeki hizmetlerin üretimi aksatmayacak biçimde yürütülebilmesi için, faaliyet döneminde 584 milyon TL tutar nda net sat ş has lat, 307 milyon TL tutar nda dönem kâr sağlayan, ortalama personeli istihdam eden, ayr ca açt ğ dekapaj, üretim, hizmet al m ve rodövans ihaleleri sonucu dolayl olarak önemli say da işçinin istihdam n da sağlayan Müessesenin işçi ve diğer personel eksikliğinin giderilmesi konusunda Genel Müdürlük nezdinde girişimlerde bulunulmas önerilir. Birisi Müessese merkezinde, birisi ise İşletme müdürlüğünde olmak üzere 2 şube müdürlüğünün yürütme ad alt nda görevlendirme ile tedvir edildiği görülmüştür. Şube müdürlüklerinin yap lan görevlendirme ile yürütülmesi, görevin ifas nda sorumluluk yüklenilmesinde çeşitli olumsuzluklara neden olmaktad r. Ayr ca görevi yürütenin, yürüttüğü görevin ayl ğ n alamamas da, getirilen eşit işe eşit ücret uygulamas na da ayk r bir durumdur. Müessese merkezinde 4 ü maden mühendisi olmak üzere 7 başuzman n, İşletme Müdürlüğünde ise 1 i maden mühendisi olmak üzere 2 başuzman görev yapt ğ, bu görevlilerden 6 s n n Müessesedeki görev sürelerinin 10 y l n üzerinde olduğu görülmüştür. Ayr ca, Başuzman kadrolar için Kurumda yerleşik alg ve görev tevdiinde uygulama, bu kadroya atananlara herhangi bir görev verilmemesi yada aktif bir görev tevdi edilmemesi şeklindedir. Halbuki bu kadrolar işgal edenler de verilen görevleri tabi olduklar mevzuat kapsam nda fiilen eksiksiz olarak yerine getirmek zorundad rlar. Müessesenin son y llarda dekapaj, kömür-kaz, yükleme, tesis ve ünitelerin çal şt r lmas işleri yüklenicilere yapt r ld ğ ndan, bu işlerin tecrübeli elemanlar taraf ndan kontrolu, oluşabilecek kay plar n önlenmesi aç s ndan çok büyük önem kazanm şt r. Müessesede: - Asaleten atama yap lamamas nedeniyle, iki şube Müdürlüğünün yürütme olarak adland r lan ve personel mevzuat nda yeri bulunmayan ve kadrolar (II) say l cetvelde bulunan personel taraf ndan görevlendirme ile yürütülmesi, görevin ifas nda ve sorumluluk yüklenilmesinde çeşitli olumsuzluklara neden olmas yan nda, ilave bir ücret ödenmesi de söz konusu olmad ğ ndan bu kadrolara asaleten atama yap lmas, - Çoğu yöneticilik yapm ş ve deneyime sahip başuzmanlar n deneyimlerinden istifade edilebilecek biçimde istihdamlar için gerekli görevlendirmelerin yap lmas, hususunda Genel Müdürlük nezdinde girişimde bulunulmas önerilir. Öte yandan tarihinde yürürlüğe giren 6331 Say l İş Sağl ğ ve Güvenliği Kanunu hükümleri Müesseseye de, çal şanlar n işle ilgili sağl k ve güvenliğini sağlama, bu çerçevede; mesleki riskleri önleme, eğitim ve bilgi verilmesi dahil her türlü tedbiri alma, gerekli organizasyonu yapma, gerekli araç ve gereçleri sağlama, sağl k ve güvenlik tedbirlerini değişen şartlara uygun hale getirme ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çal şmalar yapma, iş yerinde al nan iş sağl ğ ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmad ğ n izleme, denetleme ve uygunsuzluklar n giderilmesini sağlama yükümlülüklerini getirmiştir. (Belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen iş 8

23 9 verene her bir yükümlülük için ayr ayr TL ikibinyüzellialt Türk Liras idari para cezas ön görülmüştür). Müessese merkezi iş yerleri için bir tam zamanl (A) s n f sertifikaya (veya yetkisine sahip) bir iş güvenliği uzman ile bir tam zamanl doktora, bağl işletmesi içinde ayn say da uzman ve doktora ihtiyaç bulunmaktad r y l n n Temmuz ay ndan sonra memur ve sözleşmeli statüde çal şan personelin Kanunun 6 nc ve 8 inci maddeleri kapsam na girmesiyle istihdam edilmesi gereken iş güvenliği uzman ve iş yeri hekimi say s nda art ş olacakt r. İnceleme tarihi itibar yla İşletme Müdürlüğünün eksiğinin bulunmad ğ yaln zca Müessese merkezinde (A) s n f sertifikaya sahip iş güvenliği uzman na ihtiyaç bulunduğu görülmüştür. Müessese iş yerlerindeki iş sağl ğ ve güvenliği organizasyonu; 1971 y l nda yürürlüğe giren ve 2003 y l nda yürürlükten kalkan 1475 say l İş Kanuna istinaden ç kart lm ş olan, İş Sağl ğ ve Güvenliği Tüzüğüne göre hekim, Maden ve Taş Ocaklar İşletmelerinde ve Tünel Yap m nda Al nacak İşçi Sağl ğ ve İş Güvenliği Önlemlerine İlişkin Tüzüğe göre emniyet mühendisi istihdam esas al narak kurulmuştur y l nda 4857 say l Kanunun yürürlüğe girmesiyle iş sağl ğ ve güvenliği hizmetlerinin organizasyonunda sertifikasyon ve her konuda uzman desteği kullan m getirilmiştir say l Kanuna göre iş yerlerindeki iş güvenliği uzman, iş yeri hekimi ve iş sağl ğ ve güvenliği hizmetlerini düzenleyen ikincil mevzuat n önemli hükümlerinin, Yüksek Mahkeme Kararlar ile yürütülmesi durdurulmuş veya iptal edilmiştir. Dolay s yla ikincil mevzuata göre verilen iş güvenliği uzmanl ğ belgeleri geçersiz hale gelmiştir say l Kanuna göre iş güvenliği uzmanl ğ istihdam konusundaki düzenlemeler netleşmediğinden, Müesseselerdeki iş sağl ğ güvenliği organizasyonu 4857 say l Kanuna uygun hale getirilememiştir say l İş Sağl ğ ve Güvenliği Kanununun amac iş yerlerinde iş sağl ğ ve güvenliğinin sağlanmas ve mevcut sağl k ve güvenlik şartlar n n iyileştirilmesi için işveren ve çal şanlar n görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerinin düzenlenmesinden ibarettir. İş Sağl ğ ve Güvenliği Kanunu hiç bir ayr m yapmaks z n kamu ve özel sektöre ait tüm işlere ve işyerlerine, faaliyet konular na ve işçi say s na bak lmaks z n, bu işyerlerinin işveren, işveren vekili, ç rak ve stajyerler de dâhil olmak üzere tüm çal şanlar na uygulanacakt r. İşveren ile çal şanlar n görev, yetki ve yükümlülükleri 6331 say l Kanunun 4. maddesinde detayl bir şekilde aç klanm şt r. Bu yetki ve yükümlülüklerle birlikte kanunun 26. maddesinde, yükümlülüğünü yerine getirmeyen işyerlerine her bir işlem için TL ile TL s aras nda idari para cezas yapt r m da öngörülmüştür. Kanun, iş sağl ğ ve güvenliği hizmetlerinde ve bu konudaki organizasyonda sertifikasyonu ve iş güvenliği uzman istihdam n da zorunlu hale getirmiştir. Kanunun yukar da belirtilen iş sağl ğ ve güvenliği konusunda Müesseseye getirdiği yükümlülüklerin, 1475 say l Kanun ve ikincil mevzuat esas al narak kurulan mevcut İş Güvenliği ve Sağl ğ Şube Müdürlükleri ve Organizasyonu ile yerine 9

24 10 Sayıştay getirilmesi mümkün değildir. Müessese Kanunda belirtilen mükellefiyetlerini yerine getirememesi nedeniyle, yüksek miktarlarda idari para cezalar, aç lacak hukuk davalar sonucunda da yüksek miktarlarda tazminat ve rücuen tazminatlar da ödemek durumunda kalabilecektir. Yasal düzenlemelerin iş sağl ğ ve güvenliği konusunda, Müesseseye yüklediği yükümlülüklerin yerine getirilmesinin çözümünü iş sağl ğ ve güvenliği uzman ve iş yeri hekimi istihdam oluşturmaktad r. Bu nedenle, 6331 say l İş Sağl ğ ve Güvenliği Kanunu ve ilgili Yönetmeliğin hüküm alt na ald ğ yükümlülüklerin yerine getirilerek, iş kazalar ve iş gücü kay plar n n önlenmesi, idari para cezalar na muhatap olunmamas için; - TKİ İş Güvenliği ve Sağl ğ Dairesine bağl Ortak Sağl k Güvenlik Birimi oluşturulmas, - İstihdam ettiği personel say s 500 ü aşan Müessese merkezleri ve işletmelerde, İş Güvenliği ve Sağl ğ Şube Müdürlükleri ve birimlerinin kadro ve organizasyonunda yeni mevzuat kapsam nda değişiklik yap larak, ön görülen hekim ve uzmanlar n istihdam na olanak sağlanmas, - Çal şan say s n n 500 den az olduğu birimlerde, k smi zamanl olarak çal şmas gereken hekim ve uzmanlar n Ortak Sağl k Güvenlik Biriminden görevlendirilmesi, hususlar n n yap labilirliğinin incelenerek gerçekleştirilebilmesi için, Genel Müdürlük nezdinde girişimde bulunulmas önerilir. 2- Personele yap lan harcamalar: Faaliyet döneminde personele yap lan harcamalar, personelin statüleri baz nda ilişikteki tabloda gösterilmiştir. 10

25 Harcanan Harcanan Personele yap lan harcamalar Toplam harcama Bin TL Kişi baş na ayda düşen TL Ödeneğin son durumu Bin TL Esas ücretler Bin TL Ek ödemeler Bin TL Sosyal giderler Bin TL Cari y l toplam Bin TL Geçmiş y lla ilgili ödeme ve geri al şlar Bin TL Toplam harcama Bin TL Kişi baş na ayda düşen TL A-Memurlar B-Sözleşmeli personel C-İşçiler Genel toplam (A+B+C) Geçen y l toplam Fark (823) 55 (889) (1.657)

26 12 Sayıştay Faaliyet döneminde çal şt r lan ortalama 1082 personel için 64,1 milyon TL si 2012 y l ile ilişkili 13,8 milyon TL si de geçmiş y llarla ilgili olup 2012 y l nda ödenenler olmak üzere toplam 77,9 milyon TL tutar nda harcama yap lm şt r. Personel için yap lan cari y l harcamas 2011 y l nda 65,1 milyon TL olarak gerçekleşmesine rağmen, 2012 y l nda 64,1 milyon TL ye gerilemiştir. Bu gerilemenin nedeni yoğun emeklilik sonucu ortalama işçi say s n n 110 kişi azalmas ndan kaynaklanm şt r. Toplam cari y l harcamas n n ortalama personel baş na düşen bir ayl k tutar olan, kişi baş na düşen harcama memurlarda TL/aydan TL/ay, sözleşmelilerde TL/ay dan TL/ay a işçilerde ise TL/ay dan TL/ay a yükselmiştir. Memur personele 657 say l Devlet Memurlar Kanununa göre Bütçe Kanunlar ndan ve Yan Ödeme Kararnamelerinde öngörülen art ş ve belirlemelere göre ayl k, tazminat ve ek ödemeler ödenmektedir. Kadrolar II say l cetvelde yer alan sözleşmeli personele de Yüksek Planlama Kurulunca belirlenen tavan ücrete göre Yönetim Kurulunca belirlenen ücret skalas na göre ücret ödenmektedir. Müessesede istihdam olunan işçilere, Kamu İşletmeleri İşveren Sendikas ile Türkiye Maden İşçileri Sendikas aras nda imzalanan ve dönemine kapsayan 13. Dönem Toplu İş Sözleşmesinde s ralanan ve takvime bağlanan ücret ve sosyal yard mlar ödenmektedir. Müessese merkezi ve bağl işletmesinde maaş ve işçi ayl klar n n tahakkukunda Genel Müdürlükçe haz rlatt r lan bilgisayar programlar n n kullan ld ğ ve Genel Müdürlükçe de denetlendiği görülmüştür. 3- Sosyal konular ve giderleri: Faaliyet döneminde istihdam olunan personel için yap lan sosyal nitelikli giderlerin ayr nt s personelin statüsü baz nda ilişikteki tabloda gösterilmiştir. 12

27 13 Memurlar Sözleşmeliler İşçiler Toplam Sosyal giderler 2011 Bin TL 2012 Bin TL 2011 Bin TL 2012 Bin TL 2011 Bin TL 2012 Bin TL 2011 Bin TL 2012 Bin TL Fark Bin TL A-Cari y lla ilgili: 1-Aile ve çocuk yard m Evlenme, doğum ve ölüm yard m (2) 3-Sosyal yard m (116) 4-Bar nd rma giderleri Yedirme yard m (531) 6-Giydirme yard m Taş ma giderleri Sosyal güvenlik ve genel sağl k sigortas primi işveren pay ve ek karş l ğ (277) 9-Emekli ikramiyesi işten ayr lma tazminat (135) 10-İşsizlik sigortas işveren pay (39) 11-Sağl k giderleri (30) 12-Eğitim giderleri (2) 13-Spor giderleri Dinlenme kamplar na yap lan harcamalar Personel dernek ve vak flar na yard mlar Ayni ve nakdi başkaca sosyal giderler (46) Toplam (A) (889) B-Geçmiş y llarla ilgili: 1-Emekli ikramiyesi, işten ayr lma tazminat Diğer ödemeler Toplam (B) Genel toplam (A+B)

28 14 Sayıştay Faaliyet döneminde %42 oran nda 13,8 milyon TL si ödenen k dem tazminatlar ile diğer personele ödenen emekli ikramiyesi olmak üzere personel için toplam 32,8 milyon TL tutar nda sosyal nitelikli harcama yap lm şt r. Yap lan sosyal harcaman n başl calar : -11 milyon TL si Sosyal Güvenlik Kurumuna ödenen prim ve ek karş l klar, -1,6 milyon TL si işçiler için yap lan yedirme gideri, -1,6 milyon TL si yürürlükteki toplu iş sözleşmesi uyar nca ödenen sosyal yard m zamm, -802 bin TL si yine toplu iş sözleşmesi uyar nca işçilere verilen kömürün bedeli, -2 milyon TL si personelin iş yerlerine getirilip götürülmesi için yüklenicilere ödenen taş ma gideridir. Müessesenin: -Müessese merkezinde, 52 blokta 302 adet lojman bulunmakta olup, inceleme tarihi itibariyle bunlardan 27 sinin boş olduğu, 6 dairenin ise üçüncü kişilere kiraya verildiği, ayr ca sosyal sitede 20 odal bir misafirhane ile 4 salonu bulunan bir lokalin mevcut olduğu, -İşletmesinin Milas daki sosyal sitesinde ise 10 blokta 59 adet, Yeniköy de 8 blokta 48 adet lojman bulunmakta olup, ayr ca Milas da 20 odal misafirhane ile prefabrik bir lokali de bulunmaktad r. görülmüştür. Kay tlar üzerinde yap lan incelemede bin TL si Müessese merkezince 295 bin TL si İşletme Müdürlüğünce olmak üzere bin TL tutar nda lojman kiras tahsil olunduğu, lojman kiralar n n Milli Emlak Genel Tebliğindeki birim fiyatlara göre 2013 y l kiralar n da tarih ve say l Resmi Gazete de yay mlanan 350 s ra nolu Milli Emlak Genel Tebliğ ve Maliye Bakanl ğ Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğünün tarih ve 1593 say l genelgesi uyar nca belirlenen m² birim fiyatlar na göre kira tahsil olunduğu görülmüştür. Ayr ca 2012 y l nda Müessesece misafirhane ve lokallerden 264 bin TL gelir sağland ğ görülmüştür. 14