Kağıt-Nüsha-Suret Şeytan Üçgeninde Yabancı Dilde Düzenlendikten Sonra Türkçeye Çevrilen Sözleşmelerde Damga Vergisi

Transkript

1 Kağıt-Nüsha-Suret Şeytan Üçgeninde Yabancı Dilde Düzenlendikten Sonra Türkçeye Çevrilen Sözleşmelerde Damga Vergisi GÖRKEM PEHLİVAN Hesap Uzmanı Özet 1512 sayılı Noterlik Kanunu nun 103 üncü maddesi ve Noterlik Kanunu Yönetmeliği nin 96 ncı maddelerinde düzenlenen Çevirme İşlemleri ile anılan Kanunu nun 99 uncu ve yönetmeliğin 95/c maddelerinde düzenlenen Yabancı Dildeki Kağıdın Örneğin Çıkartılması işlemlerinin her ikisinde de, çeviri işlemi sonucunda oluşan Türkçe metnin üzerine tarafların imzasının alınması gerekli değildir. Buna rağmen yabancı dilden çevrilen Türkçe metin üzerinde noter dışında tarafların da imzası olması durumunda, Türkçe metin bir suret veya tercüme olma niteliğini kaybederek nüsha olarak değerlendirilecek ve 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu nun 5 inci maddesi uyarınca ayrıca nispi damga vergisine tabi tutulacaktır. Yabancı dildeki sözleşme metni ve tarafların imzasını taşıyan Türkçe metinin tamamen farklı iki kağıt olarak değil, bir kağıdın farklı iki nüshası olduğunun kabul edilmesi ve 488 sayılı Damga Vergisi nin 14 üncü maddesindeki üst sınırın her iki nüsha için topluca dikkate alınması gerekmektedir. Anahtar Kelimeler: Damga vergisi, çevirme, tercüme, kağıt, nüsha, suret I-GİRİŞ: Son yıllarda ülkemize önemli miktarda doğrudan yabancı sermaye girişi gerçekleşmiş olup, yabancı sermaye hareketliliğindeki bu artışa paralel olarak kurulan uluslararası sermaye şirketlerinin sayısı da büyük bir ivmeyle artış göstermiştir yılı itibariyle olan uluslararası sermaye şirketi ve şube sayısı 2010 yılı Temmuz ayı sonu itibariyle adete yükselmiş, adet yerli sermayeli şirkete de uluslararası sermaye iştiraki gerçekleşmesiyle ülkemizde faaliyet gösteren toplam uluslararası sermayeli şirket sayısı adete ulaşmıştır. 1 Bu şirketler faaliyetlerini yürütürken Türkiye de yerleşik olan ve/veya olmayan gerçek ve tüzel kişilerden mal ve hizmet temin etmektedirler. Söz konusu uluslararası sermayeli şirketlerin kanuni temsilcileri 1 Hazine Müsteşarlığı Temmuz 2010 Uluslar arası Doğrudan Yatırım Verileri Bülteni 64 VERGİ DÜNYASI, SAYI 353, OCAK 2011

2 ve üst düzey yöneticileri genellikle yabancı uyruklu olup, bu nedenle uygulamada Türkiye de kurulu uluslararası sermaye şirketi ile bu şirketlere mal ve hizmet temin eden tedarikçiler arasında düzenlenen sözleşmeler çoğu zaman yabancı dilde düzenlenmektedir. Esasen taraflar adına sözleşmeyi imzalayan gerçek kişi veya kişilerin istisnai haller dışında Türk Diline hakim olmaması nedeniyle sözleşme metinlerinin yabancı dilde düzenlenmesi doğaldır. Ne var ki yazımızın ilerleyen bölümlerinde belirteceğimiz üzere gerek ticaret hukukunu ilgilendiren düzenlemelerde, gerekse vergi hukukumuzda bu neviden sözleşmelerin Türkçeye çevrilmesini zorunlu kılan hükümler bulunmaktadır. Özel hukuk hükümlerinden kaynaklanan bir uyuşmazlıkta yargı mercilerine veya olası bir vergi incelemesinde vergi inceleme elemanına ibraz edilmek üzere Türkçeye çevrilen sözleşmenin damga vergisi boyutu ise detaylı olarak analiz edilmeye muhtaçtır. Zira çeviri prosedürü sonucunda ortaya çıkan metnin kağıt mı, nüsha mı, yoksa suret mi olduğunun belirlenmesi oluşacak ekstra damga vergisi yükünün tutarı açısından temel belirleyici değişken olacaktır. Birbirlerinden çok ince çizgilerle ayrılan, ancak belli parayı ihtiva eden (dolayısıyla nispi damga vergisine tabi olan) sözleşmelerdeki damga vergisi tutarında büyük farklılıklara yol açan kağıt-nüsha-suret kavramları arasındaki ayrımın net olarak yapılması gerekmektedir. Bu ayrım doğru bir şekilde yapıldıktan sonra yabancı dilden Türkçeye çeviri prosedürünün damga vergisi ile senkronize edilerek, potansiyel ek vergi yükü minimize edilebilecektir. Yazımızın II.bölümünde özel hukuk ve vergi mevzuatımız açısından yabancı dilde yapılan sözleşmelerin tercüme edilerek ibraz edilmesine ilişkin düzenlemelere yer verilecek, III.bölümde 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu bağlamında kısaca kağıt-nüsha-suret arasındaki farklara değinilecek, IV.bölümde ise 1512 sayılı Noterlik Kanunu bağlamında çeviri işlemleri ve yabancı dildeki kağıtların örneğinin çıkartılmasına ilişkin işlemler açıklanacaktır. V.bölümde ise yabancı dilden Türkçeye çeviri işlemi sonucunda ortaya çıkan metinin asıl kağıt-nüsha-suret üçgenindeki pozisyonuna göre oluşabilecek özellikli bir durum 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu nun 14 üncü maddesindeki üst sınır açısından değerlendirilecektir. II-ÖZEL HUKUK VE VERGİ HUKUKUNDA YABANCI DİLDE DÜZENLENEN SÖZLEŞ- MENİN TÜRKÇEYE ÇEVRİLMESİNE İLİŞ- KİN YASAL DÜZENLEMELER: A-Ticari Davalarda Tercüme ve İbraz Zorunluluğu: sayılı Türk Ticaret Kanunu nun 4 üncü maddesinde Ticari davalarda dahi deliller ve bunların ikamesi Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu hükümlerine tabidir. hükmü yer almaktadır sayılı Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu nun yabancı dilde düzenlenmiş vesikaların tercümesine ilişkin 235 inci maddesi ise aşağıdaki gibidir. Madde Ecnebi lisanla yazılmış olan vesikayı ibraz eden taraf tercümesini de raptetmeye mecburdur. Hakim veya diğer taraf mübrez tercümeyi kabule şayan görmezse resmen tercüme ettirilmesi emrolunabilir. Türk Ticaret Kanunu nun 4 ve Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu nun 325 inci maddeleri beraberce değerlendirildiğinde ticari işle ilgili bir uyuşmazlık durumunda yabancı dilde düzenlenmiş bir sözleşmenin, ibraz eden tarafça tercüme ettirilerek yargılama görevini icra eden merciiye ibraz edilmesinin yasal bir zorunluluk olduğu açıkça görülmektedir. B-Vergi Mevzuatında Tercüme ve İbraz Zorunluluğu: 213 sayılı Vergi Usul Kanunu nun Defter ve Belgelerle Diğer Kayıtların İbraz Mecburiyeti başlıklı 256 ncı maddesinde mükelleflere muhafaza edilmesi zorunlu olan defter ve belgeleri yetkili makam ve memurların talebi üzerine ibraz ve inceleme için ibraz etmek zorunda oldukları hükmüne yer verilmiştir. Diğer taraftan 213 sayılı Vergi Usul Kanunu nun Diğer Vesikalar başlıklı 242 nci maddesinde sözleşmeler de muhafazası ve ibrazı zorunlu belgeler arasında sayılmıştır. Söz konusu madde metni aşağıdaki gibidir. Tüccarlar evvelki maddelerin dışında kalan ve bir hüküm ifade eden veya icabında bir hakkın ispatına delil olarak kullanılabilen mukavelename, taahhütname, kefaletname, mahkeme ilamları gibi hukuki vesikalarla ihbarname, karar örnekleri, vergi makbuzları gibi vergi evrakını dosyada muhafaza etmeye mecburdurlar. 2 Bu yazımızda incelenen sözleşmelerin ticari işle ilgili olduğu açık olduğundan özel hukuk açısından yapılan değerlendirme ticari davalar ile sınırlı tutulmuştur. VERGİ DÜNYASI, SAYI 353, OCAK

3 22/01/1997 tarih ve sayılı Resmi Gazete yayımlanan 253 Sıra No'lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği nin B bölümünde aşağıdaki açıklamalara yer verilmiştir. Vergi Usul Kanunun kayıt nizamına ilişkin 215 inci maddesinde, bu Kanuna göre tutulacak defter ve kayıtların Türkçe tutulmasının mecburi olacağı belirtilmiş 227 nci maddesinde de "Bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça bu Kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsiki mecburidir." hükmü yer almıştır. Söz konusu kayıtların ise aynı Kanunun 229 uncu ve müteakip maddelerinde yer alan belgelerden herhangi biri ile tevsik edilmesi gerekmektedir. Bu hükümlere göre, yurt dışında mukim kişi veya kuruluşlara yaptırılan, iş veya hizmetler karşılığında ödemede bulunan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri, yurt dışında mukim kişi veya kuruluşlardan aldıkları muteber belgeleri, yurt dışındaki temsilciliklerimizde veya yurt içindeki noterlerde Türkçe'ye tercüme ve tasdik ettirdikten sonra defterlerine gider olarak kaydedebilmekte idiler. Ancak Bakanlığımıza yapılan başvurulardan, bu işlemlerin yurt dışı temsilciliklerimizdeki iş yığılmalarına neden olduğu, mükellefler bakımından da ağır külfetler getirdiği anlaşıldığından, anılan Kanunun mükerrer 257 nci maddesinin Bakanlığımıza verdiği yetkiye dayanılarak, bu Genel Tebliğ ile yurt dışında mukim kişi veya kuruluşlara yaptırılan iş veya hizmetler karşılığında alınan belgelerin, yurt dışındaki temsilciliklerimizde veya yurt içinde noterlerde Türkçe'ye tercüme ve tasdik edilme zorunluluğu kaldırılmıştır. Buna göre, yurt dışındaki kişi veya firmalardan belge alan mükellefler, bu belgeleri defter kayıtlarında gider olarak göstermeleri sırasında belgelerde yazılı bedelleri, belgelenir düzenlendiği günde Merkez Bankasınca belirlenen döviz alış kuru üzerinden Türk Lirasına çevirerek kayıtlarında göstereceklerdir. Ancak inceleme sırasında inceleme elamanınca lüzum görülmesi halinde, mükellefler bu belgelerini tercüme ettirmek zorundadırlar. İlgili genel tebliğde yapılan düzenlemede yurt dışında mukim kişi veya kuruluşlara yaptırılan iş veya hizmetler karşılığında alınan belgelerin, yurt dışındaki temsilciliklerimizde veya yurt içinde noterlerde Türkçe'ye tercüme ve tasdik edilme zorunluluğu kaldırılmış, ancak vergi incelemesi sırasında inceleme elamanınca gerekli görülmesi halinde, mükelleflerin bu belgelerini tercüme ettirmek zorunda oldukları belirtilmiştir. Özetle 213 sayılı Vergi Usul Kanunu nun 242 ve 256 ncı maddeleri ile 253 Sıra No'lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği nin B bölümünde yer alan düzenlemeler uyarınca yetkili makamlar veya vergi incelemesine yetkili olanlarca talep edilmesi durumunda yabancı dilde düzenlenen bir sözleşmenin, mükelleflerce tercüme ettirilerek talepte bulunan yetkili makama veya vergi inceleme elemanına ibraz edilmesi zorunludur. 3 III-DAMGA VERGİSİNDE ASIL KAĞIT- NÜSHA-SURET AYRIMI: Kağıt nüsha suret ayrımına ilişkin açıklamalar 30/03/2010 tarihli ve DV-19/ sayılı Damga Vergisi Kanunu Sirkülerinde yapılmıştır. Damga Vergisi Kanunu uygulamasında aynı hüküm ve kuvveti haiz olmak üzere birden fazla düzenlenmiş ve taraf/taraflarınca ayrıca imzalanmış olan kâğıtların her biri nüshadır. Bu kapsamda nüshalar, belli bir hususu ispat ve belli etmek üzere müstakilen ve aynı zamanda farklı mekanlarda ibraz edilebilir mahiyette olan kağıtlardır. Suret ise aslında bulunan ibarelerin aynısını taşıyan, fakat aslında bulunan imzaları taşımayıp aslına uygun olduğuna ilişkin onaylayanın imzasını veya kaşesini ihtiva eden kâğıtları ifade etmektedir. Taraf/taraflarınca düzenlenerek imzalanmış, diğer bir ifadeyle hukuken tekemmül etmiş bir kâğıdın usulüne uygun olarak çıkarılmış, ancak taraflarınca ayrıca imzalanmamış örnekleri surettir. Kâğıtların fotokopi ile çoğaltılmış örneklerinin de "Aslına uygundur" ya da "Aslı gibidir" şerhi ile onaylayanın imzası veya kaşesini ihtiva etmesi halinde mahiyeti itibarıyla suret; kâğıdın taraflarınca ayrıca imzalanması halinde ise nüsha olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Yukarıda yer alan açıklamalara göre nüsha ve suret arasındaki temel fark nüshanın tarafların imzasını taşıması, suretin ise tarafların imzalarını taşımamakla 3 Yeri gelmişken hatırlatmak gerekir ki, varlığı noter kayıtları veya sair suretle sabit olan yabancı dilde düzenlenen sözleşmenin, tercümesinin vergi inceleme elemanına yasal süresi içinde ibraz edilmemesi durumunda 213 sayılı Vergi Usul Kanunu nun 359/a-2 maddesi uyarınca onsekiz aydan üç yıla kadar hapis cezasını gerektiren bir kaçakçılık suçu işlenmiş olacaktır. 66 VERGİ DÜNYASI, SAYI 353, OCAK 2011

4 birlikte aslına uygun olduğuna dair onaylayanın (örneğin noterlerin) imza veya kaşesini ihtiva etmesidir. 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu nun 5 inci maddesinde, bir nüshadan fazla olarak düzenlenen kağıtların her nüshasının ayrı ayrı aynı miktar veya nispette damga vergisine tabi olduğu; Kanuna ekli (1) sayılı tablonun "IV- Makbuzlar ve diğer kağıtlar" başlıklı bölümünün 3 numaralı fıkrasında, tabloda yazılı kağıtlardan aslı 1,00 Türk Lirasından fazla maktu ve nispi vergiye tabi olanların resmi dairelere ibraz edilecek özet, suret ve tercümelerinin maktu (2010 yılı için 0,55 TL) damga vergisine tabi olduğu hükme bağlanmıştır. IV-YABANCI DİLDE DÜZENLENEN BELGE- LERİN ÇEVİRİ PROSEDÜRÜNE İLİŞKİN OLARAK NOTERLİK MEVZUATINDA YER ALAN DÜZENLEMELER ve YAPILAN İŞEM- LERİN DAMGA VERGİSİ KARŞISINDAKİ DURUMU: Noterlik mevzuatında yabancı dilde düzenlenen kağıtların çevrilmesine ilişkin Çevirme İşlemleri ve Yabancı Dildeki Kağıdın Örneği olarak iki farklı yöntem yer almaktadır. A-Çevirme İşlemleri: Noterlik Kanunu nun 103 ve Noterlik Kanunu Yönetmeliği nin 96 ncı maddelerinde yabancı dilde yazılmış kağıtların çevirme usulü düzenlemiştir. ÇEVİRME İŞLEMİ : Madde Bir dilden diğer dile veya bir yazıdan başka bir yazıya çevirme halinde, noter tarafından metnin altına bir şerh verilir. Bu şerhin, noter yeminli tercüman kullanmışsa, tercümanın kimliğini ve adresini ihtiva etmesi ve altının, noter tarafından tarih yazılıp imzalanarak mühürlenmesi gereklidir. Çevirme işlemleri Madde 96 - Belgelerin bir dilden diğer dile veya bir yazıdan başka bir yazıya çevrilmesine ve noterlikçe onaylanmasına çevirme işlemi denir. Noterin, çevirmeyi yapanın o dili veya yazıyı doğru olarak bildiğine, diplomasını veya diğer belgelerini görerek veya diğer yollarla ve hiçbir tereddüte yer kalmayacak şekilde kanaat getirmesi gerekir. Noterlik Kanununun 75. maddesinin son fıkrası gereğince noter tercümana Hukuk Yargılama Usulü Kanununa göre and içirir. Bunun bir tutanakla belgelendirilmesi zorunludur. Bu tutunakta tercümanın adı, soyadı, doğum tarihi, iş adresi, ev adresi, tahsil derecesi, hangi dil veya dilleri, hangi yazıyı bildiği, noterin çevirenin bu dil ve dilleri veya yazıyı bildiğine ne suretle kanı sahibi olduğu, yemin biçimi ve tutanağın tarihini gösterir. Tutanağın altı noter ve tercüman tarafından imzalanır. Noterlik Kanunu nun 103 ve Noterlik Kanunu Yönetmeliği nin 96 ncı maddelerinde yer alan düzenlemeleri incelediğimizde çevirme işlemi prosedürünün aşağıdaki gibi olduğu görülmektedir. 1-Yabancı dilde düzenlenen kağıdın notere ibrazı 2-Noterin tercümana yemin ettirmesi ve tercüman tarafından yabancı dildeki metinin Türkçeye çevrilmesi 3-Yabancı dilde düzenlenen kağıtta yer alan imzaların noterlikçe onaylanması ve şerh verilmesi Onaylama işlemenin tanımı Noterlik Kanunu nun 90 ıncı maddesinde yer almaktadır. ŞEKİL : Madde 90 - Hukuki işlemlerin altındaki imzanın onaylanması imzayı atan şahsa ait olduğunun bir şerhle belgelendirilmesi şeklinde yapılır. İmzası onaylanan iş kağıdının aslı ilgilisine verilir ve imzalı bir örneği dairede saklanır. Bu örnek harca tabi değildir. Görüldüğü üzere onaylama imzanın imzayı atan şahsa ait olduğunun bir şerhle belgelendirilmesi şeklinde yapılır. Yabancı dilden Türkçeye yapılan çeviri sonucunda ortaya çıkan metnin üzerinde tarafların imzasının bulunması gibi zorunluluk yoktur. B-Yabancı Dildeki Kağıdın Örneği: Noterlik Kanunu nun 99 uncu maddesi aşağıdaki gibidir. YABANCI DİLDEKİ KAĞIDIN ÖRNEĞİ : Madde 99 - Örneği verilmesi istenen kağıt yabancı dilde yazılmışsa, evvela tercüme edilir; sonra bu bölüm hükümlerine göre örnek çıkarılarak her örneğe tercümesi iliştirilir ve bu yolda şerh verilir. Yabancı dilde düzenlenen kağıttan örnek çıkartılmasına ilişkin usul Noterlik Kanunu Yönetmeliği nin 95/c maddesinde yer almaktadır. Madde metni aşağıdaki gibidir. c- Yabancı dilde yazılı kağıttan örnek: Örneği istenen kağıt yabancı dilde yazılmış ise, evvela bu kağıt usulünce tercüme olunur. Sonra, yabancı dildeki kağıdın örneği çıkartılıp gerekli şerh verilmek suretiyle onaylanır. Ayrıca, gerek ilgilisine verilen gerek dairede saklanan nüshalara tercüme edilmiş nüshaların birer adedi de eklenir. VERGİ DÜNYASI, SAYI 353, OCAK

5 Yabancı kağıttan örnek çıkartma yöntemi kullanıldığında yazımızın IV/A bölümünde belirtilen esaslara göre kağıt tercüme edilecek daha sonra da her örneğe kağıdın tercümesi iliştirilerek bu yolda şerh verilecektir. C-Çevirme ve Yabancı Dildeki Kağıdın Örneğini Çıkarma İşlemlerinin Damga Vergisi Karşısındaki Durumu: Yazımızın IV/A ve IV/B bölümlerinde yer verdiğimiz yasal düzenlemelere göre çevirme işlemi ve yabancı dildeki kağıttan örnek çıkartma sırasında sadece yabancı dildeki orijinal sözleşme metnindeki imzaların imzayı atan şahsa ait olduğuna dair bir şerh verilmesi, tercüme metnin ise sadece noter tarafından imzalanarak mühürlenmesi ve örnek çıkarma işlemlerinde her Türkçe tercüme metnine sözleşmenin yabancı dildeki aslının bir örneğinin eklenmesi yeterlidir. Uygulamada bazı noterlerce yapıldığı üzere Türkçe metnin üzerine de noter huzurunda taraflarca ıslak imza atılması gerekli değildir. Buna rağmen yabancı dilden çevrilen Türkçe metin üzerinde noter dışında tarafların da imzası olması durumunda yazımızın III.bölümünde belirttiğimiz esaslara göre Türkçe metin bir suret veya tercüme olma niteliğini kaybederek hukuksal bir dönüşüme uğrayacak, nüsha olarak değerlendirilecektir. Bu dönüşümün en önemli vergisel sonucu suret/tercümenin 0,55.-TL gibi cuzi bir miktarda maktu vergiye tabi olmasına rağmen, nüsha niteliği kazanan Türkçe tercüme metninin ayrıca nispi damga vergisine tabi tutulmasıdır. Bu durumda tercümeyi talep eden mükellefler beklenmedik ve (özellikle yüksek tutarlı parayı ihtiva eden sözleşmelerde) önemli miktarda ekstra vergi yükü ile karşılaşacaklardır. Bu noktada belirtilmesi gereken diğer bir husus tercümeye eklenen (yabancı dildeki kâğıt örnekleri) sebebiyle de 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu na ekli (1) sayılı tablonun "IV- Makbuzlar ve diğer kağıtlar" başlıklı bölümünün 3 numaralı fıkrası uyarınca işlem başı maktu damga vergisi alınması, çevirme metni ile çevrilen yabancı dildeki metin örneklerinin ayrı işlemler olarak görülmesi, bunların hepsinin tek bir işlem gibi değerlendirilmemesi, her birinin ayrı ayrı yapılmış tercüme ve suret çıkarma işlemleri olarak değerlendirilmesi ve her bir suret ve tercüme için maktu damga vergisi alınması gerekliliğidir. 4 D-Tercümelerde Damga Vergisi İstisnası ve İstisnanın Kapsamı: Vergiden istisna edilen kağıtları gösteren Damga Vergisi Kanunu na ekli (2) sayılı tablonun I/A-2 fıkrası aşağıdaki gibidir. 2.Kişilerin işlemleri ile ilgili olarak resmi dairelerce görülecek lüzum üzerine yazılacak şerhler veya çıkarılacak suret, özet ve tercümeler. 488 sayılı Kanunun 8 inci maddesi uyarınca resmi daireden maksat genel ve özel bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler ve köylerdir. Belirtilen kanun maddeleri ilk bakışta örneğin vergi inceleme elemanlarınca görülecek lüzum üzerine ibraz edilecek tercümenin bir önceki bölümde belirtilen 0,55.-TL lik maktu vergiden de istisna olduğu izlenimi vermekle birlikte bu düşünce tarzı doğru değildir. Zira (2) sayılı tablonun I inci bölümü 3 alt başlıkta düzenlemiştir. A-Resmi daireler arasında kullanılan kağıtlar B-Resmi dairelerden kişilere verilen kağıtlar C-Kişilerden resmi dairelere verilen kağıtlar Yukarıda bahsedilen istisna (2) sayılı tabloda bulunduğu konum itibariyle (A) alt başlığında yer almakta olup, her iki tarafın da resmi daire olduğu işlemlerde geçerlidir. Oysa vergi inceleme elemanınca veya yargı mercilerince görülen lüzum üzerine kişilerin resmi dairelere ibraz ettiği kağıtlar (C) alt başlığı kapsamındadır ve bu bölümde tercümelere ilişkin bir istisna bulunmamaktadır. Bu nedenle bu yazıda belirtilen esaslara göre usulüne uygun olarak çıkartılan ve resmi dairelere kişiler tarafından ibraz edilen tercüme ve suretlerin (2) sayılı tablonun I/A-2 fıkrasındaki istisnadan yararlanması mümkün değildir. V-YABANCI DİLDE DÜZENLENEN SÖZLEŞ- MENİN ÇEVRİLMESİ SONUCU OLUŞAN TÜRKÇE METNİN TARAFLARIN ISLAK İMZASINI TAŞIMASI DURUMUNDA DAMGA VERGİSİNDE ÜST SINIR UYGULA- MASI: 1-Kısaca Damga Vergisinde Üst Sınır Sorunu: 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu nun 14 üncü maddesi uyarınca her bir kağıt için hesaplanacak vergi tutarı (1) sayılı tabloda yer alan sınırlamalar saklı kal- 4 T.C Adalet Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığı, Noterlik Öneri Başlıkları md 134/4 Erişim Tarihi VERGİ DÜNYASI, SAYI 353, OCAK 2011

6 mak üzere 800 bin Yeni Türk Lirasını (53 Seri No'lu Damga Vergisi Genel Tebliği ile 2010 yılı için ,90.-TL) aşamaz. DVK'nun 14.maddesin de belirtilen sınırın her bir kağıt için hesaplanacak ve ödenecek en yüksek vergi tutarına ilişkin olması dolayısıyla, azami sınırın tespitinde her bir kağıdın ayrı ayrı ele alınacağı açıktır. Ancak, bu sınırın, kağıtların birden fazla nüsha şeklinde düzenlenmesi halinde, bütün nüshalardan alınacak toplam damga vergisi için mi yoksa her bir nüshadan alınacak damga vergisi için mi geçerli olacağı sorunu ortaya çıkmaktadır. 5 Maliye Bakanlığınca 21/12/1998 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 35 Seri Nolu Damga Vergisi Kanunu Genel Tebliği nin 4 üncü maddesinde benimsenen birinci görüşe göre Damga Vergisi Kanunu'nun 5 inci maddesi hükmüne göre bir nüshadan fazla olarak düzenlenen kağıtların her bir nüshası ayrı ayrı aynı miktar veya nispette damga vergisine tabi olacağından üst sınır her bir nüsha için ayrı ayrı aranacaktır. Bizim de katıldığımız ve Danıştay 7. Dairesinin 22 Şubat 2000 tarih, E: 1999/2090, K:2000/562 sayılı kararında da benimsenen ikinci görüşe göre üst sınırın topluca tüm nüshalar için dikkate alınması gerekmektedir. Damga Vergisi Kanunu nun Kağıt Nüshalarının Birden Fazla Olması başlıklı 5'inci maddesinin, Bir nüshadan fazla olarak düzenlenen kağıtların her nüshası ayrı ayrı miktar veya nispette Damga Vergisine tabidir. cümlesinde geçen... kağıtların her nüshası... ibaresi, Kanunda geçen Kağıt teriminin, nüsha teriminden farklı olduğu; aynı hususu ispat veya belli etmek üzere düzenlenip imzalanan nüshaların tümünün birlikte, kağıdı ifade ettiğini göstermektedir. Söz konusu 5'inci madde hükmü ile 14'üncü maddenin açıklanan düzenlemesi birlikte değerlendirildiğinde; damga vergisine tabi kağıtların her nüshasının diğerinden ayrı olarak vergilendirileceği; ancak, tüm nüshalar için hesaplanan toplam verginin, 14'üncü maddede yazılı azami haddi aşamayacağı sonucuna varılmaktadır. B-Tarafların İmzasını Taşıyan Türkçe Metinin Varlığı Durumunda Damga Vergisinde Üst Sınırın Hesaplanması: Yazımızın IV/C bölümünde belirttiğimiz üzere Türkçe metin üzerinde noterin onay şerhi dışında tarafların da imzası olması durumunda yazımızın belirttiğimiz esaslara göre Türkçe metin bir suret veya tercüme olma niteliğini kaybederek nüsha olarak değerlendirilecektir. Diğer taraftan V/A bölümünde belirtildiği üzere Damga Vergisi Kanunu nun 5 ve 14 üncü maddelerinin lafzı ve Danıştay ın konuya ilişkin içtihadı gereğince üst sınırın tüm nüshalar için topluca uygulanması gerekmektedir. Bu noktada verilmesi gereken kritik karar tarafların imzasını taşıyan Türkçe metinin bağımsız bir kağıt olarak kabul edilip edilmeyeceğidir? Zira Türkçe metin bağımsız bir kağıt olarak kabul edildiğinde üst sınır yabancı dildeki metin için ayrı, Türkçe metin için ayrıca dikkate alınacaktır. Fakat daha önce belirtildiği ve DVK-19/ sayılı Damga Vergisi Sirkülerinde açıklandığı üzere nüshalar, belli bir hususu ispat ve belli etmek üzere müstakilen ve aynı zamanda farklı mekanlarda ibraz edilebilir mahiyette olan kağıtlardır. Bu açıklama ışığında bir biriyle birebir aynı hukuki sonuçları doğuran ve her ikisi de tarafların imzalarını taşıyan yabancı dildeki sözleşme metni ve Türkçe metin hukuken birbirilerinin tamamen eşdeğeri olup, hukuk aleminde yaratacakları sonuçlar birebir aynıdır. Diğer taraftan her iki sözleşme metni de bir birinden bağımsız olarak hukuki ispat kabiliyetine haizdir. Yukarıda yer verdiğimiz açıklamalar ışığında yabancı dildeki sözleşme metni ve Türkçe metinin bir kağıdın farklı iki nüshası olduğunun kabul edilmesi ve üst sınırın her iki nüsha için topluca dikkate alınması gerekmektedir. Örnek: (A) A.Ş ile yurtdışında mukim B Gbhm tarihinde TL belli parayı ihtiva eden bir sözleşmeyi Almanca dilinde düzenleyerek imzalamış, aynı tarihte Türkçeye çevrilmesi talebiyle Noter (C) ye ibraz etmişlerdir. Noter (C) yeminli tercümana çeviri işlemini usulüne uygun olarak yaptırdıktan sonra, ortaya çıkan Türkçe sözleşme metni de noter huzurunda (A) A.Ş ve B Gbhm yetkilileri tarafından imzalanmıştır. Bu durumda hem Almanca sözleşme metni, hem de Türkçe metin bir sözleşmenin iki nüshası olarak kabul edilecek, her bir nüsha ayrı ayrı nispi damga vergisine tabi olacak, ancak hesaplanacak damga vergisinin üst sınırı her iki nüsha için topluca dikkate alınacaktır. Buna göre hesaplanan damga vergisi toplam TL (2* *0,00825) olmasına rağmen, mükel- 5 Derviş ALTINOK, Damga Vergisinde İşlem, Kağıt,Nüsha Kavramları ve Üst Sınır Sorunu, Vergi Dünyası, Ekim 2009, Sayı 338 VERGİ DÜNYASI, SAYI 353, OCAK

7 leften tahsil edilmesi gereken damga vergisinin üst sınır olan ,90.-TL olacaktır. V-SONUÇ: 1512 sayılı Noterlik Kanunu nun 103 üncü maddesi ve Noterlik Kanunu Yönetmeliği nin 96 ncı maddelerinde düzenlenen Çevirme İşlemleri ile anılan Kanunu nun 99 uncu ve yönetmeliğin 95/c maddelerinde düzenlenen Yabancı Dildeki Kağıdın Örneğin Çıkartılması işlemlerinin her ikisinde de, çeviri işlemi sonucunda oluşan Türkçe metnin üzerine tarafların imzasının alınması gerekli değildir. Buna rağmen yabancı dilden çevrilen Türkçe metin üzerinde noter dışında tarafların da imzası olması durumunda, Türkçe metin bir suret veya tercüme olma niteliğini kaybederek nüsha olarak değerlendirilecek ve 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu nun 5 inci maddesi uyarınca ayrıca nispi damga vergisine tabi tutulacaktır. Tercüme için yabancı dildeki sözleşmeyi ibraz eden mükelleflerin ve noterlerin bu hususa dikkat etmemeleri durumunda hem mükellef ek bir damga vergisi yükü ile yüz yüze gelecek, hem de çeviri işlemi yapan veya yabancı dildeki kağıdın örneği çıkartan noter 213 sayılı Vergi Usul Kanunu nun 355 inci maddesindeki özel usulsüzlük cezasına muhatap olacaktır. Diğer taraftan yabancı dildeki sözleşme metni ve tarafların imzasını taşıyan Türkçe metnin tamamen farklı iki kağıt olarak değil, bir kağıdın farklı iki nüshası olduğunun kabul edilmesi ve 488 sayılı Damga Vergisi nin 14 üncü maddesindeki üst sınırın her iki nüsha için topluca dikkate alınması gerekmektedir. KAYNAKÇA: Derviş ALTINOK, Damga Vergisinde İşlem, Kağıt, Nüsha Kavramları ve Üst Sınır Sorunu, Vergi Dünyası, Ekim 2009, Sayı VERGİ DÜNYASI, SAYI 353, OCAK 2011