Ýç Anadolu'dan (Ereðli-Karaman) Onobrychido armeni- Thymetalia leucostomi Akman, Ketenoðlu, Quezel 1985 Ordosu Ýçin Yeni Bir Alyans

Transkript

1 19, 74, (2010) doi: /ekoloji Ýç Anadolu'dan (Ereðli-Karaman) Onobrychido armeni- Thymetalia leucostomi Akman, Ketenoðlu, Quezel 1985 Ordosu Ýçin Yeni Bir Alyans Fatmagül GEVEN 1*, Nezaket ADIGÜZEL 2, Mecit VURAL 2 1Ankara Üniversitesi, Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü, Tandoðan, Ankara-TÜRKÝYE 2Gazi Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü, Yenimahalle, Ankara- TÜRKÝYE *Corresponding author: geven@science.ankara.edu.tr Özet Bu araþtýrma, Ereðli-Karaman arasýnda kalan bölgenin step vejetasyonu'nu tespit etmek amacý ile yapýlmýþtýr. Bölgenin step vejetasyonu Braun - Blanquet metoduna dayalý üç boyutlu polar ordinasyon tekniði ile analiz edilmiþtir. Yarý kurak, çok soðuk Akdeniz ikliminin etkisi altýnda olan bu alan da bir yeni alyans, üç yeni bitki birliði betimlenmiþ ve sintaksonomik olarak sýnýflandýrýlmýþtýr. Birlikler ve ait olduklarý üst birimler aþaðýdaki gibidir: Sýnýf : Astragalo-Brometea Quezel 1973 Ordo : Onobrychido armeni-thymetalia leucostomi Akman, Ketenoðlu, Quezel 1985 Alyans : Cousinia iconici-artemision santonici all. nova Birlik : Gaudiniopso- Nepetetum congestae ass. nova Birlik : Bufonio- Alyssetum desertorum ass. nova Birlik : Cyathobaso- Peganetum harmalae ass. nova Bu bitki birliklerinin fitososyolojik ve fitoekolojik yapýsý benzer birliklerle kýyaslanarak tartýþýlmýþtýr. Anahtar Kelimeler: Ereðli, Karaman, ordinasyon, sintaksonomi, step vejetasyonu, yeni alyans. A New Alliance For Order Onobrychido armeni-thymetalia leucostomi Akman, Ketenoðlu, Quezel 1985 From Central Anatolia (Ereðli-Karaman) Abstract This research was carried out to determine the steppe vegetation between the Ereðli-Karaman. The steppe vegetation of the area was analyzed by the tree dimensional ordination technique based on the Braun- Blanquet approach. A new alliance and three new associations were determined and classified syntaxonomically from the area which is under the influences of a semi-arid, very cold type of mediterranien climate. Associations and their higher units are as follows: Class : Astragalo-Brometea Quezel 1973 Order : Onobrychido armeni-thymetalia leucostomi Akman, Ketenoðlu, Quezel 1985 Alliance : Cousinia iconici-artemision santonici all. nova Association : Gaudiniopso-Nepetetum congestae ass. nova Association : Bufonio-Alyssetum desertorum ass. nova Association : Cyathobaso-Peganetum harmalae ass. nova Phytosociological and phytoecological features of the associations had been discussed and compared with the similar associations. Keywords: Ereðli, Karaman, ordination, syntaxonomy, steppe vegetation, new alliance. Geven F, Adýgüzel N, Vural M (2010) Ýç Anadolu'dan (Ereðli-Karaman) Onobrychido armeni-thymetalia leucostomi Akman, Ketenoðlu, Quezel 1985 Ordosu Ýçin Yeni Bir Alyans. 19, 74, GÝRÝÞ Türkiye'de vejetasyon çalýþmalarý Anadolu'nun kuzeydoðusunda Handel-Mazzetti (1909) tarafýndan baþlatýlmýþ; batýsýnda Schwarz (1936) ve Czeczott (1938), Orta Anadolu'da ise Krause (1940) gibi yabancý araþtýrmacýlar tarafýndan sürdürülmüþtür (Geven ve ark 2009). Ýç Anadolu'nun flora ve vejetasyonu ile ilgili çalýþmalar 1930' lu yýllarda baþlamýþtýr. Bu çalýþmalarýn baþlýcalarý, Birand (1960, 1970), Çetik (1965, 1985), Akman (1983, 1984, 1985), tarafýndan gerçekleþtirilmiþtir. Özellikle araþtýrma bölgesi çevresinde yapýlan çalýþmalar ve araþtýrýcýlarý: Birand (1960) Tuzgölü çorakçýl bitkileri; Yurdakulol (1974) Konya ovasý; Çetik, Ocakverdi (1981) Sultandaðlarý; Çetik, Yurdakulol (1982) Küçük Geyik Daðý; Ocakverdi, Geliþ: / Kabul: No: 74,

2 Çetik (1987) Seydisehir Maden Bölgesi; Ocakverdi, Ünal (1991) Karadað; Tatlý, Eyce, Serin (1994) Kýzýlören Çal ve Loras Daðlarý (Konya) vejetasyonu; Akman (1996) Karaman-Ermenek; Þanda, Küçüködük, Serin (2000) Hadim, Ermenek, Bucakkýþla; Ünal, Saðlam (2009) Karaman bölgeleri sayýlabilir. Bu çalýþmalar sonucu Ýç Anadolu step vejetasyonuna ait fitososyolojik birimlerin büyük bir kýsmý belirlenmiþtir. Ýç Anadolu'daki geniþ coðrafi yayýlýþý nedeni ile ilginç bir araþtýrma konusu oluþturan step vejetasyonu son yýllarda yapýlan çalýþmalarla araþtýrýlmaya devam edilmektedir. Bu çalýþma, Ereðli-Karaman bölgesinin step vejetasyonunu araþtýrmak amacý ile gerçekleþtirilmiþtir. Ýç Anadolu'nun güneydoðusunda yer alan araþtýrma bölgesi bitki coðrafyasý bakýmýndan geniþ anlamda Ýran-Turan floristik bölgesi içinde yer almaktadýr. Bugün Ýç Anadolu Bölgesi Ýran-Turan bölgesinin batý Asya alt bölgesi içinde yer alan Orta Anadolu alanýna dâhil edilmektedir (Zohary 1973). Bu alan Anadolu Platosu'nun kurak ve yarýkurak bölgelerini içerir. Davis'e göre alanýn doðusunu "Anadolu Diagonali" oluþturur. Ýç Anadolu alanýnda endemizm oraný %30 gibi oldukça yüksek bir orana ulaþmaktadýr. Monotipik endemik cinslerden Kalidiopsis Aellen ve Cyathobasis Aellen Tuz Gölü civarýnda bulunur. Ýran-Turan florasýnýn en fazla etkisi Konya Ovasý'nda Tuz Gölü civarýndaki halofitik vejetasyonda Chenopodiaceae ve Plumbaginaceae familyalarýnda görülür. Ýç Anadolu endemik florasýnýn yapýsýnda Ýran-Turan florasý ile Doðu Akdeniz florasýnýn etkileri bulunmaktadýr. Ýran Platosu'nda bulunan birçok karakteristik cins bu alanda da mevcuttur. Örneðin; Acantholimon Boiss., Acanthophyllum C. A. Meyer, Calligonum L., Ferula L., Cousinia Cass. (Muratgeldiyev ve ark. 2000). Ereðli-Karaman arasý olarak çalýþýlan alanýn tamamý step vejetasyonu ile kaplýdýr. Bölgede yoðun kuru tarým ve tarla açma nedeni ile bu bitki örtüsünün sýnýrlarý sürekli olarak daralmakta ve aðýr otlatma baskýsý altýnda tahrip edilmektedir. Bölgenin genel fizyonomisini; Artemisia santonicum L., Cousiana iconica Hub.-Mor., Peganum harmala L., Acantholimon caryopyllaceum Boiss. subsp. caryopyllaceum, Thymus siypleus Boiss., Poa bulbosa L., Stipa holosericeus Trin., Bromus tomentellus Boiss., Bromus tectorum L. gibi stebin dominant türleri oluþturmaktadýr. Bu çalýþma ile çok sýnýrlý alanlarda kalmýþ olan Ýç Geven ve ark. Anadolu step vejetasyonunun bir bölümü daha, fitososyolojik açýdan araþtýrýlmýþ, mevcut bitki birlikleri ve bunlarýn baðlý olduðu sintaksonomik birimler tespit edilmiþtir. Birliklerin floristik yapýsýný oluþturan türlerin sintaksonomik kategorilere daðýlýþý ve sosyolojik açýdan yorumlarý son yýllarda yapýlan çalýþmalarýn ýþýðý altýnda gerçekleþtirilmiþtir. Bitki birlikleri ve bu bitkilere ait tablolar daha önce bu konuda farklý ve yakýn bölgelerde yapýlmýþ çalýþmalarla karþýlaþtýrýlarak floristik, ekolojik ve sosyolojik yönden benzerliklerin ortaya konulmasýna çalýþýlmýþtýr. Ýç Anadolu bölgesinin güneydoðusunda yer alan araþtýrma bölgesi Ereðli-Karaman ilçeleri ile sýnýrlandýrýlmýþtýr (Þekil 1). Ereðli-Ulukýþla Havzasý doðudan Aladaðlar ve Ecemiþ fayý ile sýnýrlanmaktadýr. En batýda Ereðli civarýnda son bulmaktadýr. Bölge Tersiyer baþýnda, içinde volkanik bir adayayýnýn geliþmekte olduðu kapanan bir okyanus durumundadýr. Üst Kretase'de bölge güneyine ofiyolitler yerleþmiþtir. Üst Paleosen'de adayayýnýn çevresinde geliþmiþ çukurluklarda türbiditler çökelmiþtir. Yörede Üst Miyosen-Pliyosen'de düþey hareketler ve iklim deðiþmesi ile akarsu-göl koþullarýnda yeni bir tortul devre geliþmiþtir. Bölgede hakim yapýyý, sýkýþma kuvvetlerin oluþturduðu saptanmýþtýr. Üst Kretase ofiyolitik yerleþiminden baþlayarak günümüze kadar geçen zaman aralýðýnda temel birimler üzerine uyumsuz olarak Üst Mestrihtiyen'den Pliyosen'e kadar sedimanlar çökelmiþtir. Bu sedimanlarýn Üst Eosen sonuna kadar olanlarý denizel, Üst Eosen ile Pliyosen zaman aralýðýndakiler ise karasaldýr. Ereðli Havzasý'nda ilk sedimanter birimler Kampaniyen- Maestrihtiyen yaþlý Çiftehan ve Dedeli formasyonlarýdýr. Bu formasyonlarýn üzerlerinde, sýð denizel birimlerle temsil edilen Üst Kretase- Paleosen yaþlý Kalkankaya ve Güneydaðý formasyonlarý yer alýr. Bunlar üzerine ise, Alt Paleosen-Alt Eosen yaþlý volkanik katkýlý ve fliþ türü türbiditik çökellerden oluþan Halkapýnar formasyonu gelir. Bu formasyon üzerinde, yanal ve düþey geçiþli bir görünüm sergileyen Üst Kretase- Orta Eosen yaþlý Ulukýþla formasyonu yer alýr. Bu birim; kireçtaþý, þeyl, konglomera ve türbiditik kumtaþlarýndan oluþan bir litolojiye sahiptir. Üst Eosen-Oligosen yaþlý Aktoprak formasyonu, evaporitler, marn aratabakalý kireçtaþlarý ve türbiditik kumtaþlarýndan oluþur. Tüm bu birimler üzerine de alüvyon örtü yayýlmýþtýr (Sonel ve Sarý 90 No: 74, 2010

3 Ýç Anadolu'dan (Ereðli-Karaman) Onobrychido armeni-thymetalia... Þekil 1. Çalýþma alanýnýn haritasý. 2004). Bölgedeki bataklýk ve sulak alanlarda, hidromorfik alüvyal topraklar, ova ile daðlýk sahalar arasýnda kalan eðimli sahalarda kolüvyal ve alüvyal topraklar, daðlýk ve plato yüzeylerinde kýrmýzý kahverengi ve kahverengi topraklar daha yaygýndýr (Anonim 1992). Araþtýrma alanýnda mevcut istasyonlara ait iklimsel veriler Emberger yaðýþ-sýcaklýk emsaline uygulanarak bölgenin biyoiklim katlarý tespit edilmiþtir (Akman ve Daget 1971). MATERYAL VE METOT yýllarýnda vejetasyon devresi olan Haziran ve Temmuz aylarý arasýnda araþtýrma bölgesine gidilerek örneklik alanlar yapýlmýþ ve bitki örnekleri toplanmýþtýr. Toplanan bitki örnekleri Gazi. Ü. Fen Fakültesi Herbaryumu'nda (GAZI) korunmaktadýr. Bitki örneklerinin tayini "Flora of Turkey and The East Aegean Islands (Davis, )", "Flora Europaea (Tutin and Heywood, )", "Flora of Iraq (Towsend and Guest, )" kaynaklarýndan yararlanýlarak yapýlmýþtýr. Bölge vejetasyonu Braun-Blanquet metodu ile incelenmiþtir (Braun-Blanquet, 1932). Bitki birlikleri ile çevre faktörleri arasýndaki iliþkiyi tespit etmek amacý ile çeþitli vejetasyon tiplerinden yeterli derecede homojen olan bölgelerden 47 adet örneklik alan alýnmýþtýr. Örneklik alanlarýn geniþliði "en küçük alan" prensibi ile 100 m² olarak tespit edilmiþtir. Örneklik alanlara ait adresler tablo 3' de verilmiþtir. Örneklik alanlarýn gerçekleþtirilmesinden sonra vejetasyonun analizini yapmak üzere hazýrlanan floristik tablolar deðerlendirilmiþ ve sosyolojik birimler tespit edilmiþtir. Tablolarda kullanýlan kýsaltmalar tablo altýnda verilmiþtir. Örneklik alanlarýn gruplandýrýlmasý ve birliklerin ayrýmýnda polar ordinasyon tekniði (Bray and Curtis, 1957) uygulanmýþtýr. Fitososyolojik çalýþmalarda Braun-Blanquet metodu ile elde edilen sonuçlarý matematiksel olarak desteklemek amacýyla üzerinde çalýþýlan örneklik alanlarýn üç boyutlu ordinasyonunun yapýlmasýnda aþaðýdaki yol izlenmiþtir 1. Braun-Blanquet (1932) örtüþ-bolluk skalasý ordinal deðerlere çevrilmiþtir;+=2, 1=3, 2=5, 3=7, 4=8, 5=9 (Van der Maarel 1979). 2. Sorensen (1948) benzerlik indisi formülü ile örneklik alanlarýn benzerlik emsal deðeri (%Is) ve her örneklik alan için benzemezlik emsal (%Id) deðeri bulunmuþtur. 3. Benzerlik indisiyle bir korelasyon matriksi oluþturularak x, y, z deðerleri bulunmuþtur. 4. x, y ve z deðerleri bulunan örneklik alanlarýn bu eksenler üzerindeki pozisyonu tespit edilmiþtir. Elde edilen ordinasyon deðerleri ile x / y, y / z ve x / z olmak üzere ordinasyon grafiði çizilmiþtir (Þekil 4, 5, 6). Örneklik alanlar ordinasyon grafiklerindeki kümelenmelere göre birliklere ayrýlmýþtýr. Bu No: 74,

4 Geven ve ark. Tablo 1a. Toprak örneklerine ait fiziksel analiz tablosu. Tablo 1b. Toprak örneklerine ait kimyasal analiz tablosu. Tablo 2. Biyoiklimsel sentez tablosu. P: Ortalama yýllýk yaðýþ toplamý (mm); M: En sýcak ayýn maksimum sýcaklýk ortalamasý ( C); m: En soðuk ayýn minimum sýcaklýk ortalamasý ( C); PE: Yaz yaðýþý toplamý (mm); Q: Yaðýþ-Sýcaklýk emsali (Q=2000.P/M 2 -m 2 ); S: Kuraklýk indisi (S=PE/M) 92 No: 74, 2010

5 Ýç Anadolu'dan (Ereðli-Karaman) Onobrychido armeni-thymetalia... a: Meteoroloji istasyonunun yükekliði b: Ortalama yýllýk sýcaklýk ( C) c: Ortalama yýllýk yaðýþ miktarý (mm) d: Yaðýþlý mevsim e: Kurak mevsim f: Yaðýþ eðrisi g: Sýcaklýk eðrisi h: Don olma ihtimali olan aylar ý: Donlu aylar Þekil 2. Karaman ilinin iklim diyagramý. Þekil 4. x/y Grafiði. Gaudiniopso-Nepetetum congestae: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17. Bufonio-Alyssetum desertorum: 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32. Cyathobaso-Peganetum harmalae:33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47. a: Meteoroloji istasyonunun yüksekliði b: Ortalama yýllýk sýcaklýk ( C) c: Ortalama yýllýk yaðýþ miktarý (mm) d: Yaðýþlý mevsim e: Kurak mevsim f: Yaðýþ eðrisi g: Sýcaklýk eðrisi h: Don olma ihtimali olan aylar ý: Donlu aylar Þekil 3. Ereðli ilçesinin iklim diyagramý. iþlemler bilgisayar programý FG-ORD kullanýlarak yapýlmýþtýr (Geven ve ark 2008). Bitki birliklerinin adlandýrýlmasý Uluslararasý Bitki Sosyolojisi Ýsimlendirme Kodu' ndaki kural ve tavsiyelere göre yapýlmýþtýr (Weber et al., 2000). Araþtýrma bölgesinin haritasý Þekil 1 de verilmiþtir. Þekil 5. y/z Grafiði. Gaudiniopso-Nepetetum congestae: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17. Bufonio -Alyssetum desertorum: 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32. Cyathobaso-Peganetum harmalae: 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47. Araþtýrma bölgesinin toprak yapýsý hakkýndaki bilgiler "Konya Ýli Arazi Varlýðý" adlý rapordan (Anonim 1992) alýnmýþ, toprak örneklerinin fiziksel ve kimyasal analizleri T.C.Tarým ve Köyiþleri Bakanlýðý Toprak ve Gübre Araþtýrma Enstitüsü Müdürlüðü tarafýndan yapýlmýþtýr (Tablo 1a, Tablo 1b). Ýklim özelliklerini açýklayabilmek amacý ile Meteoroloji Genel Müdürlüðüden alýnmýþ olan iklim verilerine ait biyoiklimsel sentez tablosu (Tablo 2) ve iklim diyagramlarý (Þekil 2, Þekil 3) verilmiþtir (Anonim 1974, 1984). BULGULAR Araþtýrma alanýnda Astragalo-Brometea sýnýfýnýn No: 74,

6 Geven ve ark. Tablo 3. Örneklik alanlara ait veriler. Onobrychido armeni-thymetalia leucostomi ordosuna ait yeni bir alyans ve bu alyansa ait üç yeni bitki birlikleri tespit edilmiþtir. Bitki Birliklerine ait üçboyutlu ordinasyon grafikleri x/y (Þekil 4), y/z (Þekil 5) ve x/z (Þekil 6) þeklinde verilerek grafikler üzerinde bitki birliklerine ait örneklik alanlarýn kümelenmesi gösterilmiþtir. 4, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 12, 13, 15, 17, 19, 21, 23, 24, 26, 27 ordinasyon nolu 94 örneklik alanlar Gaudiniopso-Nepetetum congestae birliðine ait kümelenmeleri; 41, 42, 44, 46, 49, 50, 51, 53, 54, 56, 58, 59, 61, 62, 63 ordinasyon nolu örneklik alanlar Bufonio-Alyssetum desertorum birliðine ait kümelenmeleri; 28, 29, 30, 31, 32, 33, 35, 36, 37, 38, 39, 66, 67, 70, 71 ordinasyon nolu örneklik alanlar ise Cyathobaso-Peganetum harmalae birliðine ait kümelenmeleri oluþturmuþtur. No: 74, 2010

7 Ýç Anadolu'dan (Ereðli-Karaman) Onobrychido armeni-thymetalia... ve ayýrt edici türlerini Nepeta congesta Fisch.&Mey. var congesta (endemik) ve Gaudiniopsis macra (Bieb.) Eig ile Acantholimon caryopyllaceum Boiss. subsp. caryopyllaceum (endemik), Achillea aleppica DC. subsp. zederbaueri (Hayek) Hub.-Mor. (endemik) oluþturmaktadýr. Nepeta congesta ve Gaudiniopsis macra birliðin görünümüne hakimdir. Astragalo-Brometea sýnýfýndan Ziziphora tenuior L., Stipa holosericea Trin., Bromus tomentellus Boiss., Koeleria cristata (L.) Pers., Thymus sipyleus Boiss. % arasýnda deðiþen tekerrürle fizyonomik görünüme iþtirak eden türlerdir (Þekil 8, Þekil 9). Birlikte düþük tekerrürlü türlerin bolluðu, birliðin fizyonomik olarak homojen görünmesine raðmen floristik olarak heterojen olduðunu göstermektedir. 17 örneklik alan ile tanýmlanan birlikte kamefit ve hemikriptofit türlerin meydana getirtiði tek tabakalý bir strüktür görülmektedir. Araþtýrma bölgesinde kolüvyal ve alüvyal topraklarda, metreler arasýnda, genellikle güneydoðu yönlerinde, eðimin 1 ile 4 arasýnda deðiþtiði nadiren 5 ' ye çýktýðý yerlerde Ereðli-Karaman yolu civarýnda yayýlýþ göstermektedir. Yayýlýþ alanýndaki toprak bünyesi L (týn), CL (killi týn) olup %1,35-1,77 oranýnda organik madde içerir, CaC0 3 (%) 28,6-30,8 arasýnda bulunmaktadýr. Birlik sintaksonomik olarak Onobrychido armenea - Thymetalia leucostomi Akman, Ketenoðlu, Quezel 1985 ordosuna baðlý Cousinia iconici-artemision santonici all. nova alyansý içinde deðerlendirilmiþtir. Bufonio tenuifoliae-alyssetum desertorum ass. nova (Tablo 4, Tip Örnek Alan no: 295): Alyssum desertorum Stapf. var. desertorum, Bufonia tenuifolia L.,türleri ile beraber endemik ve Iran-Turan elementi olan Caragana leiocalysina (Hub.-Mor.) Hub.-Mor. birliðin karakter türlerini oluþturmaktadýr. Alyssum desertorum var. desertorum, Bufonia tenuifolia, birliðin görünümüne hakimdir. Caragana leiocalysina' da yüksek tekerrürle görünüme katýlýr. Ayrýca Cousinia iconici-artemision santonici alyansýnýn karakter türleri olan Artemisia santonicum ve Cousiana iconica birlikte kodominant bir rol oynar (Þekil 10). Birlik floristik bakýmdan heterojen bir yapý göstermektedir (Tablo 4). Birlikte kamefit ve hemikriptofitlerin oranýnýn yüksekliði göze çarpar. Birlik kolüvyal ve alüvyal topraklarda yayýlýþ gösterir. Toprak bünyesi C (kil) olup %1,44-1,23 oranýnda organik madde içerir, CaC0 3 (%) 15,2-17,5 arasýnda bulunmaktadýr. Yüksekliðin m., eðimin 1 ila 2 arasýnda deðiþtiði yerlerde görülür. Örtü durumu %50-75 arasýnda deðiþiklik göstermektedir. 16 örnek alan ile tanýmlanan birlik, floristik ve ekolojik özellikler dikkate alýnarak, sintaksonomik olarak Onobrychido armenea-thymetalia leucostomi Akman, Ketenoðlu, Quezel 1985 ordosuna baðlý Cousinia iconici-artemision santonici alyansý içinde deðerlendirilmiþtir. Cyathobaso fruticulosae-peganetum harmalae ass. nova (Tablo 4, Tip Örnek Alan no: 278): Peganum harmala L. ve monotipik endemik bir tür olan Cyathobasis fruticulosa (Bunge) Aellen birliðin karakter türlerini oluþturmaktadýr. Ayrýca Anthemis kotschyana Boiss. var. kotschyana, Scabiosa micrantha Desf., Krascheninnikovia ceratoides (L.) Güldenst., birliðin görünümüne iþtirak etmektedirler (Þekil 11). Birlik kolüvyal ve alüvyal topraklarda yayýlýþ gösterir. Toprak bünyesi SÝL (Siltli týn)-sýcl (Siltli killi týn) olup %2,10-2,31 oranýnda organik madde içerir, CaC0 3 (%) 18,6-22,6 arasýnda bulunmaktadýr. Eðimin 1 ila 2 arasýnda deðiþtiði, yüksekliðin m. olduðu yerlerde görülür. Örtü durumu %60-75 arasýnda deðiþiklik göstermektedir. 15 örnek alan ile tanýmlanan birlik, floristik ve ekolojik özellikler dikkate alýnarak, sintaksonomik olarak Onobrychido armenea-thymetalia leucostomi Akman, Ketenoðlu, Quezel 1985 ordosuna baðlý Cousinia iconici-artemision santonici alyansý içinde deðerlendirilmiþtir. Tanýmlanan birlikler dominant türlerin oluþturduðu homojen bir fizyonomi göstermesine raðmen, çoðu floristik olarak heterojen bir kompozisyon arz etmektedir. Bu ise birliklerin açýk birer birlik olduðunu dolayýsýyla antropojenik etkilerin mevcudiyetini doðrulamaktadýr. Birliklerin floristik kompozisyonunu oluþturan türlerin coðrafi daðýlýmlarý Tablo 4'de verilmiþtir. Step birliklerine ait bu korotip özellikleri incelendiðinde, çalýþma alanýndaki Ýç Anadolu stebine ait Ýran-Turan orijinli türlerin yoðunluðu nedeni ile çalýþma bölgesinin Ýran-Turan steplerinin Anadolu yarýmadasýnýn güneydoðu'sundaki uzantýlarý olduðu görülmektedir. TARTIÞMA VE SONUÇ Bu çalýþmada Ereðli bölgesinin step vejetasyonu sintaksonomik ve sinekolojik yönden ele alýnarak incelenmiþtir. Astragalo-Brometea sýnýfýnýn Onobrychido armeni-thymetalia leucostomi ordosuna ait yeni bir alyans ve bu alyansa ait üç yeni bitki birliði tespit edilerek bilim dünyasýna tanýtýlmýþtýr. Cousinia iconici-artemision santonici all. nova Astragalo-Brometea sýnýfýnýn Onobrychido armeni- No: 74,

8 Geven ve ark. Tablo 4. Cousinia iconici-artemision santonici all. nova. Tek deðerli türler: Salsola ruthenica (R7,Ch, ES), Centaurea carduiformis (R300,H,IT), Centaurea patula (R2,TH, IT), Herniaria incana (R265,H, ES), Taeniatherum caput-medusae (R252,Th Cos.), Onopordum davisii (R275,H IT-End.), Lepidium perfoliatum (R268,Th ES), Heliotropium europaeum (R276,Th Med), Glaucium corniculatum subsp.corniculatum (R277,H,IT), Convolvulus arvensis (R266,H,Cos.), Dianthus balansae (R258,H,End.), Centaurea solsititialis (R278,Th,Cos.), Caucalis platycarpos (R2,Th,Med,IT), Malcolmia africana (R2,Th,Cos.), Boreava orientalis (R267,Th,Cos.), Asperula serpyllifolia (R258,Ch,End-Med), Hypericum aviculariifolium subsp. depilatum(r254,h,it-end.). 247*: Tip Örnek Alan no (Gaudiniopso macrae-nepetetum congestae ass. nova) 295*: Tip Örnek Alan no (Bufonio tenuifoliae-alyssetum desertorum ass. nova) 96 No: 74, 2010

9 Ýç Anadolu'dan (Ereðli-Karaman) Onobrychido armeni-thymetalia... Tablo 4. Devamý. 278*: Tip Örnek Alan no (Cyathobaso fruticulosae-peganetum harmalae ass. nova) Bolluk-Örtüþ Deðerleri: Örtüþ < %1: +, örtüþ < %5: 1, örtüþ %5-10: 2, örtüþ %10-33: 3, örtüþ %33-75: 4, örtüþ %75-100: 5 ( Braun- Blanquet 1932). *Anakaya: Kalk: Kalker ** Hayat Formu: Ch: Kamefit, G: Geofit, H: Hemikriptofit, Th: Terofit [Raunkiaer (1934); Ellenberg & Mueller-Dombois (1967)]. *** Korotip: End: Türkiye için endemik, End-IT: Iran-Turan bölgesi için endemik, ES: Avrupa-Sibirya bölgesi, Eux: Öksin, IT: Iran- Turan bölgesi, Med: Akdeniz bölgesi, Cos: Geniþ yayýlýþlý, U: Bilinmeyen [Davis ( , 1988); Güner et al. (2000); Zohary (1973); Donner (1990)]. No: 74,

10 Þekil 6. x/z Grafiði. Geven ve ark. Þekil 9. Gaudiniopso-Nepetetum congestae (örnek alan no: 247) Gaudiniopso-Nepetetum congestae: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17. Bufonio -Alyssetum desertorum: 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32. Cyathobaso-Peganetum harmalae: 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47. Þekil 10. Bufonio -Alyssetum desertorum (örnek alan no:288). Þekil 7. Artemisia santonicum L. Þekil 11. Cyathobaso-Peganetum harmalae (örnek alan no:278). Þekil 8. Gaudiniopso-Nepetetum congestae (örnek alan no:254) karakter türlerini oluþturmaktadýr. Ayrýca Anthemis kotschyana Boiss. var. kotschyana, Scabiosa micrantha Desf., Krascheninnikovia ceratoides (L.) Güldenst., birliðin görünümüne iþtirak etmektedirler (Þekil 98 11). Birlik kolüvyal ve alüvyal topraklarda yayýlýþ gösterir. Toprak bünyesi SÝL (Siltli týn)-sýcl (Siltli killi týn) olup %2,10-2,31 oranýnda organik madde içerir, CaC03 (%) 18,6-22,6 arasýnda bulunmaktadýr. Eðimin 1 ila 2 arasýnda deðiþtiði, yüksekliðin m. olduðu yerlerde görülür. Örtü durumu %60-75 arasýnda deðiþiklik göstermektedir. 15 örnek alan ile tanýmlanan birlik, floristik ve ekolojik özellikler dikkate alýnarak, sintaksonomik olarak No: 74, 2010

11 Ýç Anadolu'dan (Ereðli-Karaman) Onobrychido armeni-thymetalia... Onobrychido armenea-thymetalia leucostomi Akman, Ketenoðlu, Quezel 1985 ordosuna baðlý Cousinia iconici-artemision santonici alyansý içinde deðerlendirilmiþtir. Tanýmlanan birlikler dominant türlerin oluþturduðu homojen bir fizyonomi göstermesine raðmen, çoðu floristik olarak heterojen bir kompozisyon arz etmektedir. Bu ise birliklerin açýk birer birlik olduðunu dolayýsýyla antropojenik etkilerin mevcudiyetini doðrulamaktadýr. Birliklerin floristik kompozisyonunu oluþturan türlerin coðrafi daðýlýmlarý Tablo 4'de verilmiþtir. Step birliklerine ait bu korotip özellikleri incelendiðinde, çalýþma alanýndaki Ýç Anadolu stebine ait Ýran-Turan orijinli türlerin yoðunluðu nedeni ile çalýþma bölgesinin Ýran-Turan steplerinin Anadolu yarýmadasýnýn güneydoðu'sundaki uzantýlarý olduðu görülmektedir. TARTIÞMA VE SONUÇ Bu çalýþmada Ereðli bölgesinin step vejetasyonu sintaksonomik ve sinekolojik yönden ele alýnarak incelenmiþtir. Astragalo-Brometea sýnýfýnýn Onobrychido armeni-thymetalia leucostomi ordosuna ait yeni bir alyans ve bu alyansa ait üç yeni bitki birliði tespit edilerek bilim dünyasýna tanýtýlmýþtýr. Cousinia iconici-artemision santonici all. nova Astragalo-Brometea sýnýfýnýn Onobrychido armeni- Thymetalia leucostomi ordosu özellikle iç Anadolu bölgesinde step alanlarýný temsil eden ve endemik tür bakýmýndan oldukça zengin taksonlarý içeren bir ordodur (Akman ve ark.1985). Onobrychido armeni- Thymetalia leucostomi Akman ve ark.1985 ordosuna ait çok sayýda alyans bulunmaktadýr. Alyans, belirli bir iklime ve topraða baðlýdýr ve belirli bir coðrafi yeri aksettirir (Akman ve Ketenoðlu 1992). Cousinia iconici-artemision santonici alyansý Ýç Anadolu bölgesinde Ereðli-Karaman arasýnda kolüvyal ve alüvyal topraklarda tanýmlanmýþtýr. Yükselti olarak metreler arasýndaki bölgeleri tercih etmektedir. Alyansýn yaygýn olduðu alanlarda yarý kurak çok soðuk Akdeniz iklimi hüküm sürmektedir. Alyansýn yayýlýþ sýnýrlarý Ereðli- Karaman arasý olarak belirlenmiþtir. Gaudiniopso-Nepetetum congestae ass. nova Birlikte sýnýf iyi temsil edilmekte ordo ise gerek tekerrür gerekse örtüþ bakýmýndan sýnýfa oranla daha zayýf bir rol oynamaktadýr. Birlikte örtü durumu %60 ile %80 arasýnda deðiþiklik gösterir. Araþtýrma alanýndan farklý bölgelerde tanýmlanmýþ benzer birliklerin floristik benzerlikleri Is= 2C/(A+B)x100 formülü (Sorensen 1948) ile hesaplanmýþtýr. Nepeta congesta' nýn baskýn olarak bulunduðu birlik ekolojik ve floristik yapýlasýna göre Onobrychido armeni-thymetalia leucostomi Akman ve ark.1985 ordosuna ait Cousinia iconici-artemision santonici alyansý içinde deðerlendirilmiþtir. Birlik daha önce farklý bir bölgede tanýmlanmamýþtýr. Bufonio-Alyssetum desertorum ass. nova: Birlik genellikle kolüvyal ve alüvyal topraklarda yayýlýþ gösterir. Eðimin az olduðu yerlerde yayýlýþ göstermesi sebebiyle fazla yön tercihi yapmaz. Birlikte genel örtüþ durumu %60 ile %80 arasýndadýr. Alyssum desertorum var. desertorum bazý alanlarda birliðin görünümüne tamamen hâkimdir ve çok geniþ yastýklar halinde görülür. Birlikte Astragalo-Brometea sýnýfý ve Onobrychido armenae- Thymetalia leucostomi ordosu oldukça iyi temsil edilmektedir. Birlik ekolojik olarak homojen olmasýna raðmen Raunkiaer' in frekans eðrisine göre (Akman ve ark. 2001) heterojen olarak kabul edilir. Birlik daha önce farklý bir bölgede tanýmlanmamýþtýr. Cyathobaso-Peganetum harmalae ass. nova: Kolüvyal ve alüvyal topraklarda, eðimin az olduðu genellikle hayvanlar tarafýndan çiðnenmiþ olan bazý yerlerde yayýlýþ gösteren birlik fazla yön tercihi yapmaz. Birlikte genel örtüþ durumu %60 ile %80 arasýndadýr. Cyathobasis fruticulosa birliðin görünümüne hakimdir. Birlikte Astragalo-Brometea sýnýfý ve Onobrychido armenae-thymetalia leucostomi ordosu iyi temsil edilmektedir. Birlik daha önce Konya ovasýnda tuzlu topraklarda Artemisio scopariae- Peganetum harmalae birliði olarak tanýmlanmýþtýr (Aydoðdu ve ark. 2004). Birliklerden ilk ikisinin daha önce farklý bölgelerde tespit edilmemiþ olmasý yani ilk kez tanýmlanmasý ve üçüncü birliðin de daha önce tanýmlanmýþ olan Artemisio scopariae-peganetum harmalae (Aydoðdu ve ark. 2004) birliði ile floristik benzerlik oranýnýn %12 olmasý ayrýca birliklerin ekolojik ve fitososyolojik özelliklerinin farklý olmasý nedeni ile tanýmlanan birlikler yeni olarak kabul edilmiþtir. Birliðin diðer bölgedeki birlikle olan benzerliðinin sebebi birliklerin baðlý olduðu sýnýf ve ordo'ya ait karakter türlerin ortak olmasýndan kaynaklanmaktadýr. No: 74,

12 Geven ve ark. KAYNAKLAR Akman Y, Daget PH (1971) Quelques aspects synoptigues des climats de la Turquie. Bulletin Societe Languedocienne Geographie 5, Akman Y, Yurdakulol E, Demirörs M (1983) A phytosociological research on the vegetation of the Semen mountains. Communications de la Faculte des Sciences de l'universite d'ankara C 1/6, Akman Y, Ketenoðlu O, Quezel P, Demirörs M (1984) A syntaxonomic study of steppe vegetation in Central Anatolia. Phytoecologia 12, 4, Akman Y, Ketenoðlu O, Quezel P (1985) A new syntaxon from Central Anatolia. Ecologia Mediterranea 11, 2-3, Akman Y, Vural M, Quezel P, Kurt L, Ketenoðlu O, Serin M, Barbero M (1996) Etude de la Vegetation Steppique de la Region de Karaman et Ermenek au sud d' Anatolie Centrale. Ecologia Mediterranea 22, 3-4, Akman Y, Ketenoðlu O, (1992) Vejetasyon si ve Araþtýrma Metodlarý. Ankara Üniversitesi Döner Sermaye Yayýnlarý, No: 9, Ankara. Anonim (1974) Devlet Meteoroloji Ýþleri Genel Müdürlüðü, Ortalama Ekstrem Kýymetler Meteoroloji Bülteni. Baþbakanlýk Basýmevi, Ankara. Anonim (1984) Devlet Meteoroloji Ýþleri Genel Müdürlüðü, Ortalama Ekstrem sýcaklýk ve yaðýþ defteri bülteni, (Günlük-Aylýk). Türk Tarih Kurumu Matbaasý, Ankara. Anonim (1984) Toprak ve Arazi Sýnýflandýrmasý Standartlarý Teknik Talimatý ve Ýlgili Mevzuat. Türkiye Cumhuriyeti Tarým ve Köy Ýþleri Bakanlýðý, Ankara. Anonim (1992) Konya Ýli Arazi Varlýðý. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüðü Yayýnlarý Ýl Rapor No:42, Ankara. Aydoðdu M, Kurt L, Hamzaoðlu E, Ketenoðlu O, Cansaran A (2004) Phytosociological studies on salty communities of Central Anatolia, Turkey. Israel Journal of Plant Sciences 52, Beals EW (1965) Ordination of some corticolous cryptogamic communities in South Central Wisconsin. Oikos 16, 1-8. Birand H (1960) Tuzgölü çorakçýl bitkileri. Topraksu Umum Müdürlüðü Neþriyatý, Ankara. Birand H (1970) Die Verwüstung der Artemisia steppe bei Karapýnar in Zentral Anatolien. Vegetatio 20, Bray JR and Curtis JT (1957) An ordination on the upland forest communites of Southern Wisconsin. Ecological Monographs 27, Braun-Blanquet J (1932) Plant Sociology. McGraw-Hill, New York. Çetik R (1963) The vegetation of Çubuk Dam. Ýstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Mecmuasý Seri B, 3-4, Çetik R (1965) A study on the range vegetation of Lalahan Zootekni Institue: Polatlý, Altýnova Dev. Ür. Çift. Communications de la Faculte des Sciences de l'universite d'ankara C 20, Çetik R (1985) Türkiye Vejetasyonu I: Ýç Anadolu'nun Vejetasyonu ve si. Selçuk Üniversitesi Yayýnlarý No 7, Konya. Çetik, R, Ocakverdi, H. (1981) Sultandaðlarý Doðanhisar bölgesinin fitososyolojik ve fitoekolojik yönden incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi 2, Çetik R, Yurdakulol E (1982) Küçük Geyik Daðý (Bozkýr-Konya) ve Civarý Florasýna Katkýlar. Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi 2, Davis PH ( ) Flora of Turkey and the East Aegean Islands: Vol I-IX. Edinburg University Press, Edinburgh. Davis PH (1988) Flora of Turkey and the East Aegean Islands: Vol X (Supplement). Edinburg University Press, Edinburgh. Donner J (1990) Distributions maps to PH Davis, Flora of Turkey, Linzer Biologischen Beiträge 22, Ellenberg H, Mueller-Dombois D (1967) A key to Raunkiaer plant life forms with revised subdivisions. Berichte Des Geobotanischen Institutes Der Eidgenoessischen Technischen Hochschule Stiftung Ruebel Zuerich 37, No: 74, 2010

13 Ýç Anadolu'dan (Ereðli-Karaman) Onobrychido armeni-thymetalia... Geven F, Ketenoðlu O, Bingöl Ü, Güney K (2009) Ýç Anadolu'dan (Polatlý-Haymana) Astragalo karamasici-gypsophilion eriocalycis Alyansý Ýçin Yeni Sintaksonlar. 18, 71, Geven F, Bingöl Ü, Güney K, Ketenoðlu O (2008) Vejetasyon Analizinde Polar Ordinasyon'a Dayalý Yeni Bir Bilgisayar Programý (FG-ORD, Versiyon 0.2) Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 8, 1, Güner A, Özhatay N, Ekim T, Baþer KHC (2000). Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol. 11 (supplement 2). Edinburgh University Press, Edinburgh. Sorensen TA (1948) A method of establishing groups of equal amplitude in plant sociology based on similarity of species content and its application to analyses of vegetation of Danish commons. Biologiske Skrifter Kongelige Danske Videnskabernes Selskab 5, 4, 1-34 Þanda MA, Küçüködük M, Serin M (2000) Hadim (Konya), Ermenek ve Bucakkýþla (Karaman) Arasýnda Kalan Bölgenini Step Vejetasyonu. Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi 1, Muratgeldiyev Y, Küçüködük M, Bingöl Ü, Güney K, Geven F (2000) Ýran-Turan Floristik Bölgesi. Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi 16-1, Ocakverdi H, Çetik AR (1982) Sultan Daðlarý-Doðanhisar Bölgesinin (Konya) Fitososyolojik ve Fitoekolojik Yönden Incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi 2, Ocakverdi H, Çetik AR (1987) Seydisehir Maden Bölgesi (Konya) ve Çevresinin Vejetasyonu. Turkish Journal of Botany C, 1-11, Ocakverdi H, Ünal A (1991) Karadað' ýn (Karaman) bitki sosyolojisi ve ekolojisi yönünden incelenmesi. Turkish Journal of Botany 15, Ünal A, Ocakverdi H (1991) Karadað' ýn (Karaman) Bitkileri. Turkish Journal of Botany 15, Ünal A, Saðlam C (2009) Ayrancý Barajý, Karakükürtlü Daðý, Alahan ve Karaman Arasýnda Kalan Bölgenin Florasý II. Dumlupýnar Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 18, Raunkiaer C (1934) The life forms of plants and statistical plant geography. Oxford University Press, London. Serin M, Eyce B (1994) Hadim (Konya) Aladað (Orta Toroslar) ve Çevresinin Vejetasyonu. Turkish Journal of Botany 18, Sonel N, Sarý A (2004) Ereðli-Ulukýþla (Konya-Niðde) Havzasýnýn Hidrokarbon Potansiyelinin Ýncelenmesi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimimarlýk Fakültesi Dergisi 19, 4, Tatlý A, Eyce B, Serin M (1994) Kýzýlören Çal ve Loras Daðlarý (Konya) vejetasyonu. Turkish Journal of Botany 18, Tutin GT, Heywood VH ( ) Flora Europaea, Vol. I-V. Cambridge University Press, Cambridge. Towsend CC, Guest E ( ) Flora of Iraq, Vol 1-9. Ministry of Agriculture and Agrarian Press, Baghdad. Van der Maarel E (1979) Transformation of cover-abundance values in phytosociology and its effects on community similarity. Vegetatio 39, Vural M, Yaman M, Þahin B (2007) Büyükhemit Deresi ve Civarýnýn (Delice-Kýrýkkale) Vejetasyonu. 16, 64, Weber HE, Moravec J, Theurillat J P (2000) International Code of Phytosociological Nomenclature. 3 rd edition. Journal of Vegetation Science 11, Yurdakulol E (1974) Konya ovasýndaki çorak bataklýklar vejetasyonunun bitki sosyolojisi yönünden araþtýrýlmasý. Bitki 1, Zohary M (1973) Geobotanical foundations of the Middle East, Vol. I-II. Gustav Fischer Verlag, Stuttgart. No: 74,