Yolsuzluk ve Yolsuzlukla Mü cadelenin İzlenmesi

Transkript

1 Yolsuzluk ve Yolsuzlukla Mü cadelenin İzlenmesi James Anderson Dünya Bankası Ankara, Türkiye T 6 Aralık k

2 1. Yolsuzluğa a niçin in odaklanılmal lmalıdır? 2. Yeni Avrupa da yolsuzluk iyiye mi gidiyor, kötüye k mi? 3. Değişim im nasıl l açıklanabilir a klanabilir? 4. Eylemi motive eden nedir?

3 Yolsuzluğun un İzlenmesi için i in bir Ara raç İş Ortamı ve İşletme Performans Anketi (BEEPS BEEPS) Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası yla ortaklaşa a yürütülm y lmüştür 3 tur halinde (1999, 2002, 2005) firmayı kapsamış ıştır 26 geçiş ülk lkesinde uygulanmış ıştır 2005 te Avrupa dan 6 ülke karşı şıla laştırma için i in kullanılm lmış ıştır: İrlanda, Almanya, Yunanistan, Portekiz, İspanya, Türkiye T (+ Kore ve Vietnam) İşletmeler ve devlet arasındaki münasebetlerdeki m yolsuzluğa odaklanılm lmış ıştır

4 İzleme Araçlar ları Politikalar ve Kurumlar Doing Business Diğer hususların n yanı sıra, aşağı a ğıdaki konularla ilgili zaman ve maliyetler hakkında muhasebeciler ve avukatlar genelindeki anket: Yeni iş i kurmak Ruhsat edinme Gayrimenkul tescili Vergi ödeme Sınır ötesi ticaret Sözle zleşmelerin yürürl rlüğü Center for Public Integrity Aşağı ğıdaki hususlar dahil, mevzuat ve uygulamanın n kalitesi hakkında araştırma rma Menfaatlerin ihtilafını düzenleyen kurallar Varl Varlık k takibi Dokunulmazl Dokunulmazlıklar klar Bilgi özg zgürl rlüğü

5 1. Yolsuzlu ğ a ni ç in odaklan ı lmal ı d ı r? (pek çok nedenden bir kaçı)

6 Yolsuzluk, pek çok ülkede iş i dünyas nyası için in problem olmaya devam etmektedir 1,4 diğer problemlere göre (sol eksen) mutlak (sağ eksen) 0,6 0,5 0,4 1 0,3 0,2 0,1 0,6 Mukayese Edilen Avrupa AB 8 Güneydoğu Avrupa Eski SSCB Kuzey Eski SSCB Güney Ülkeleri Kaynak: Geçiş Sürecinde Yolsuzlukla Mücadele 3... Kim Başarılı Oluyor... Neden? 0

7 ... ve Türkiye T rkiye deki pek çok firma yolsuzluğu u bir problem olarak görmeye g 2005 senesinde, yolsuzluğun iş yapmanın önünde engel teşkil ettiğini belirtenlerin yüzdesi 100% 75% 50% 25% 0% Arsa mülkiyeti Veya kiralanması devam etmektedir Yolsuzluk Vergi oranları Kaynak: EBRD Dünya Bankası İş Ortamı ve İşletme Performans Anketi

8 2. Yolsuzluk iyiye mi gidiyor, k ö t ü ye mi? (Ve Yeni Avrupa Birliği üyeleri ile uzun süredir Avrupa Birliği üyesi olan ülkeler arasındaki mukayesenin sonucu nedir?)

9 Rüşvet sıklığı endeksi 1=asla 6=her zaman Yolsuzluk, geçiş sürecindeki ülkelerin genelinde azalma kaydetmektedir (Ancak, henüz z batı Avrupa ülkeleri seviyesine gerilememiştir tir) 2,7 Kaynak: Geçiş Sürecinde Yolsuzlukla Mücadele 3... Kim Başarılı Oluyor... Neden? 2,6 Geçiş Ülkeleri Karşılaştırma Ülkeleri 2, ,8

10 100% ve yeni ve muhtemel AB üyesi ülkeler için i in de aynı durum söz s z konusudur. Bribe Rüşvet Frequency, Frekansı % sıklık yüzdesi 50% 25% 0% Sln Est Lat Mac Çek Slk Pol Tur Bul Rom Lit Kaynak: Geçiş Sürecinde Yolsuzlukla Mücadele 3... Kim Başarılı Oluyor... Neden?

11 Bazı sektörlerde diğerlerine kıyasla k daha fazla iyileşme kaydedilmiştir tir. Rüşvet Frekansı % AB üyeleri Türkiye 2002 Türkiye % "sıklık" yüzdesi 15% 10% 5% 0% İşyeri Ruhsat Mahkemeler Gümrük Yangın ve Bina İnceleme İhaleler Vergi Kaynak: EBRD World Bank İş Ortamı ve İşletme Performans Anketi

12 State Capture endeksi ve kamunun kural koyma erkine müdahale m (state capture) konusundaki algılar ların n azalması yönünde nde bir miktar iyileşme kaydedilmiştir tir State Capture,, Est Sln Mcr Slk Pol Rom Çek Tür Lat Lit Bul Kaynak: Geçiş Sürecinde Yolsuzlukla Mücadele 3... Kim Başarılı Oluyor... Neden?

13 3. İyile yileş me neden gereklidir? (Nerede iyileş me mevcuttur )?

14 Geçişteki ülkeler dünyada d iş i dünyas nyası lehine politika reformlarında lider konumundadır Doğu Avrupa ve Orta Asya Yüksek gelirli OECD ülkeleri Sahra Altı Afrika Orta Doğu ve Kuzey Afrika Latin Amerika ve Karayipler Doğu Asya ve Pasifik Güney Asya En az bir reform gerçekleştirmiş ülkelerin yüzdesi, 2005 Kaynak: İş Yapmak, 2007

15 ve reformlar pek çok farklı alanda Vergi gerçekle ekleştirilmektedir tirilmektedir. Düşük k vergi oranları,, geniş vergi matrahı (Örne rneğin Baltık ülkeleri ve Slovakya) Gümr mrük IT, risk ağı a ğırl rlıkl klı teftiş (Güneydo neydoğu u Avrupa ülkeleri) Düzenleyici ortam deregülasyon lasyon; ; daha az sıkl s klıkla kla tekrarlanan teftiş (Gürcistan)

16 Türkiye bazı politika alanlarında nda üst sıralarda s yer almaktayken, diğer politika alanlarında nda aynı başar arıyı gösterememektedir İş Yapmak Araştırması Sıralaması 88 [not: düşük k not daha iyi performans demektir] Türkiye AB 15 AB 8 1 Yeni iş kuruluşu Vergi Ödeeleri Sınır Ötesi Ticaret Sözleşmelerin Yürürlüğü Kaynak: İş Yapmak, 2007

17 Hesap verilebilirlik: Hâlâ ilerleme kaydedilebilir Yürütme Yasama Yargı Kamu Çalışanları Almanya İtalya Portekiz Rusya TÜRKİYE Ukrayna Kaynak: Kamusal Bütünlük Merkezi, Kamusal Bütünlük Endeksi 2004

18 4. De ğ i ş imi motive eden nedir?

19 AB ye tam üyelik reform için i in güç g üçlü bir Yolsuzlukla mücadele Kurumlarında kaydedilen iyileşme motivasyon sağlamaktad lamaktadır... Çek, Est, Mac, Pol., Let., Litv., Slovakya Bul, Rom Hır, Mak. Arn., Mol, Ukr Slovenya. Kaynak: Geçiş Sürecinde Yolsuzlukla Mücadele 3... Kim Başarılı Oluyor... Neden? Dorhoi Yolsuzlukla Mücadele Değerlendirme Endeksine dayalı olarak (2005).

20 ... Ancak AB ne tam üyelik, tek başı şına yolsuzluğu önleyememektedir GRECO tavsiyeleri... İspanya menfaatler çat atış ışmas ması mevzuatı İrlanda bilgi edinme özg zgürl rlüğü Almanya bilgi ihtilafı ve bilgi edinme özg zgürl rlüğü Yunanistan muhbirlerin korunması ve etik kurallar Portekiz ceza muhakemeleri usulleri ve dokunulmazlıklar klar Kaynak: GRECO Değerlendirme Raporları

21 Gerçekten ekten kararlılık gösterilmeden, ilerleme kaydedilemez

22 Geçiş Sürecinde Yolsuzlukla Mücadele 3... Kim Başarılı Oluyor... Neden? Ekonomik politika ve yöneti y netişim im hakkınd aayrınt ntılı bilgi için i in: